Overdraging av fallrettane i Huldefossen, Førde kommune, til Sogn og Fjordane Energi AS

Transkript

1 Fylkestinget Side 1 av 5 Overdraging av fallrettane i Huldefossen, Førde kommune, til Sogn og Fjordane Energi AS Fylkesrådmannen rår fylkesutvalet til å gje slik tilråding: Fylkesutvalet rår fylkestinget til å gjere slikt vedtak: 1. Fallrettane i Huldefossen, Førde kommune, vert overdregne vederlagsfritt til Sogn og Fjordane Energi AS. 2. Sogn og Fjordane Energi AS overtek alle rettar og plikter som er knytta til fallrettane. 3. Kravet frå grunneigarane om sletting av avtalen av om overføring av fallrettane til Nordre Bergenhus amtskommune vert ikkje teke til følgje. Prenta vedlegg: 1. Brev frå SFE AS av Brev frå Førde kommune av Brev frå advokat E. Bolstad av Notat frå Thommessen av Uprenta vedlegg: 1. Brev frå SFE AS av og Fylkesmannen sine brev til SFE av , , og

2 Fylkestinget Side 2 av 5 Saksframstilling 1. Innleiing Fylkesutvalet utsette saka i møte den , sak nr 74/05, og gjorde slikt vedtak: Saka vert utsett. Fylkesrådmannen vert oppmoda om å vurdere rettslege bindingar i saka. Fylkesrådmannen hadde tilrådd fylkesutvalet å rå fylkestinget til å gjere slikt vedtak: 1. Fallrettane i Huldefossen, Førde kommune, vert overdregne vederlagsfritt til Sogn og Fjordane Energi AS. 2. Sogn og Fjordane Energi AS overtek alle rettar og plikter som er knytta til fallrettane. Årsaka til utsetjinga var i hovudsak at det i møtet vart utdelt brev frå Førde kommune av der kommunen ber om å få overta fallrettane på same vilkår som SFE, jfr vedlegg 2. Eit nytt moment i saka no er at advokat Edmund Bolstad i brev av på vegne av grunneigarane Ole Johan Aasen og Kåre J. Aasebø hevdar at fylkeskommunen berre hadde opsjon på fallrettane, og at opsjonen har falle vekk som følgje av passivitet sidan det har gått så lang tid utan at fallrettane er tekne i bruk, jfr vedlegg 3. Vidare vert hevda at grunneigarane i alle høve kan motsetje seg overdraging av fallrettane. Det vert difor kravd at fylkeskommunen slettar avtalen av der fallrettane vart overførde til Nordre Bergenhus amtskommune. 2. Bakgrunn I fylkestinget sitt vedtak i sak nr 41/00 vart fylkeskommunen sine fallrettar overdregne til SFE AS. I vedtaket vart fallrettane ikkje nemnde med namn. I saksframstillinga står at overføringa gjeld fallrettar som er knytta til fem namngitte kraftverk og fallrettar som er knytta til fem namngitte vassdrag som ikkje er utbygde. Vidare står der at SFE på det tidspunktet allereie disponerte desse fallrettane, men hadde altså ikkje fått overført eigedomsretten. Fylkesrådmannen vart i 2001 gjort merksam på at Mo og Jølster jordbruksskule i ei årrekkje har betalt avgift til to grunneigarar for fallrettane i Huldefossen som ligg like ved skulen. Desse fallrettane har tidlegare ikkje vore kjende korkje for fylkeskommunen eller SFE. Saka har vore drøfta i fleire rundar med SFE AS som er interessert i å overta fallrettane, jfr brev dags frå selskapet, vedlegg 1. SFE si meining er elles at fallrettane må reknast for å vere omfatta av den overføringa av fallrettar som skjedde i Eg finn det vanskeleg å leggje til grunn at fallrettane i Huldefossen var omfatta av fylkestingsak nr 41/00. Huldefossen er ikkje blant dei vassdraga som er nemnda i saksframstillinga og SFE har aldri disponert fallrettane. Fylkesrådmannen finn det difor rett å leggje saka fram for fylkestinget til avgjerd, sjå meir om dette nedanfor under pkt 4. Ei fylkestinghandsaming vil også vere mest riktig av omsyn til dei to grunneigarane.

3 Fylkestinget Side 3 av 5 3. Fallrettane i Huldefossen Bakgrunnen for den gamle saka om fallrettane er følgjande: Den gav dei to grunneigarane Aksel J. Stevold og Martinius Madsen Aasen ingeniør F. Størmer tilbod om overtaking av Huldefossen med tilliggjande nødvendig grunn. Avtalen vart endra den og innebar då at Størmer skulle betale ei årleg avgift på kr 50,- inntil fossen vart teken i bruk, fordelt med kr 25,- på kvar av grunneigarane. Ing. Størmer og seinare hans dødsbu betalte avgifta i samsvar med avtalen. Då det i 1906 oppstod tvil om grunneigarane hadde godteke avtalen gjekk dei med på å underskrive ei erklæring den om at Størmers dødsbu si oppfatning av avtalen var riktig. Etter mange års forhandlingar overdrog Størmers dødsbu ved avtale av rettane etter avtalen til Nordre Bergenhus amtskommune for kr 5050,- Av dette skulle kr 3050 betalast ved avtaleinngåinga, og resten kr 2000 skulle betalast når fossen vart teken i bruk. Amtskommunen skulle betale ei avgift på kr 25,- pr år til kvar av grunneigarane inntil fossen vart teken i bruk. I tillegg til dette vart avtalar mellom Størmer og Rasmus N. Husetuft og Hans O. Viskedal om bygging av dam m.v. på deira eigedomar overførde til amtskommunen. Fylkeskommunen gjekk seinare inn i avtalane til erstatning for amtskommunen. Det har i alle år vore Mo jordbruksskule, tidlegare Mo gard, som har forvalta fallrettane ved å betale avgifta til grunneigarane. Den eine av dei to grunneigarane har sidan 1977 nekta å ta imot avgifta frå fylkeskommunen som fortsatt er kr 25,- pr år. Han har kvart år returnert dei overførte pengane og hevdar med det at avtalen om fallrett ikkje gjeld lenger. Fylkeskommunen har ført dei returnerte pengane inn i fylkeskommunen sin rekneskap som gjeld til grunneigaren. Fylkeskommunen har såleis oppfylt betalingsplikta si, det er difor ikkje grunnlag for å hevde at avtalen har falle bort som følgje av manglande betaling av avgifta. Nordre Bergenhus amtskommune/fylkeskommunen har altså i alle år sidan 1914 betalt kr 25.- pr år til kvar av grunneigarane utan at avgifta er blitt justert. Også grunneigarane som avtalepartar har hatt ansvar for å følgje med i dette. I forskrift av om erstatning ved vasskraftutbygging er det gitt reglar om korleis årlege erstatningar skal justerast. Det vil vere eit høveleg tidspunkt å ordne opp i dette no i samband med ei evt overføring av fallrettane til SFE. 4. Problemstillingane i forhold til SFE AS og til grunneigarane vurdering og tilråding Fylkesrådmannen har bedt advokatfirmaet Thommessen vurdere saka, særleg problemstillingane i forhold til grunneigarane og SFE AS. Thommessen har i notat av gitt ei grundig vurdering av saka, jfr vedlegg 4. Grunneigarane Thommessen meiner det ligg føre eit erverv av fallrettane i Huldefossen, og ikkje berre ein opsjon, for den gamle avtalen må tolkast som avtale om eit definitivt sal med utsett forfall av kjøpesummen inntil fallrettane vert tekne i bruk. Avtalen set ikkje nokon frist for når utbygging

4 Fylkestinget Side 4 av 5 må skje. Vidare er det ikkje grunnlag for å hevde at avtalen har falle bort som følgje av passivitet sidan fylkeskommunen heile tida har betalt den årlege avgifta, og betaling av kjøpesummen ikkje skal skje før fossefallet vert teke i bruk. Thommessen peikar vidare på at avtalen og den rettslege situasjonen elles ikkje er til hinder for overdraging av fallrettane til andre. Fallerettane har då også vortne overdregne tidlegare utan innvending frå grunneigarane; nemleg frå ingeninør F. Størmers dødsbu til Nordre Bergenhus amtskommune. Eg finn med bakgrunn i dette ikkje å kunne tilrå at kravet frå grunneigarane om sletting av avtalen av om overføring av fallrettane til Nordre Bergenhus amtskommune vert teke til følgje. SFE AS Fylkesrådmannen har orientert SFE om saka i brev dags , , , og og bedt selskapet vurdere om det er interessert i å overta fallrettane til Huldefossen. Selskapet har i brev dags , og gitt tilbakemeldingar og sagt seg interessert i å overta fallrettane sjølv om ei vasskraftutbygging ikkje er aktuell i overskodeleg framtid. Vassdraget var mellombels verna fram til 1985, men er no er ikkje underlagt vern. Thommessen meiner at det kan knytast ein del tvil til spørsmålet om fallrettane i Huldefossen vart overførde til SFE ved fylkestingsak 41/00. Ordlyden i vedtaket talar isolert for at fallrettane vart overførde, men sidan fallrettane i Huldefossen, i motsetnad til dei andre fallrettane, ikkje var nemnde i saksframstillinga er det grunnlag for å meine at fallrettane ikkje vart overførde. Det kan likevel reisast tvil om dette. Thommessen tilrår difor at fallrettane i Huldefossen vert overførde til SFE AS mot at selskapet påtek seg pliktene og risikoen i forhold til grunneigarane. Med grunnlag i intensjonane i FT-sak nr 41/00 rår eg til at fallrettane vert overførde til SFE AS på vilkår av at selskapet overtek alle rettar og plikter som er knytta til fallrettane. I drøftingane med SFE har spørsmålet vore om fallrettane skal overførast vederlagsfritt på same måte som overføringa av fallrettar i Fylkesrådmannen ser det slik at situasjonen er ein annan no enn då dei andre fallrettane vart overførde. Då eigde fylkeskommunen alle aksjane i SFE, fallrettane vart såleis overførde til fylkeskommunen sitt eige selskap og det var ikkje aktuelt å krevje vederlag. Fylkeskommunen eig no berre 47,76 % av aksjane. I tillegg kjem at SFE AS i 2002 har gjennomført fisjon til fire aksjeselskap; det er ikkje lenger same selskapet som før. Desse to forholda tilseier at fylkeskommunen bør få eit oppgjer for fallrettane. SFE skriv i brevet av at det ikkje er interessert i å betale noko særleg for fallrettane, særleg fordi verdien av fallrettane er små pga verneinteresser og fordi SFE må ordne opp i forholdet til grunneigarane. Eit forhold som elles talar imot å krevje vederlag for fallrettane er situasjonen med at den betalte avgifta til grunneigarane ikkje har vore justert opp i samsvar med vassdragslovgivinga. Ei oppjustering av avgifta med etterbetaling vil kunne medføre ein del kostnader. Ut frå dette rår eg til at fallrettane vert overførde vederlagsfritt. Førde kommune

5 Fylkestinget Side 5 av 5 Dersom fylkestinget vel å overføre fallrettane til Førde kommune, er det viktig at det vert på dei same vilkår som den tilrådde overdraginga til SFE AS.