ØKONOMIPLAN 2011-2014 ÅRSBUDSJETT 2011

ØKONOMIPLAN 2011-2014 ÅRSBUDSJETT 2011 SOGNDAL KOMMUNE Framlegg frå formannskapet 25 november 2011

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 1 INNHALD 1. Innleiing og samandrag... 2 2. Samfunnsutvikling Fakta og utfordringar... 4 2.1. Folketal... 4 2.2 Trivsel og folkehelse... 6 3. Nasjonale rammevilkår... 8 4. Økonomisk status og utfordringar... 10 5. Driftsbudsjett hovudtal... 13 6. Driftsbudsjett og resultatmål for tenesteeiningane... 18 6.1 Kultur... 18 6.2 Plan og næring... 21 6.3. Kommunalteknikk... 23 6.4 Barn og unge... 25 6.5 Helse og sosial... 28 6.6 Pleie og omsorg... 33 6.7 Barnehagar... 36 6.8 Fjærland oppvekstsenter... 38 6. 9 Norane oppvekstsenter... 41 6.10 Kaupanger skule... 43 6.11 Skulane i sentrum... 46 6.12 Tverrgåande område... 49 6.12.1 Støtteeining økonomi og personal... 49 6.12.2 Støtteeining tenestetorg og ikt... 51 6.12.3 Fag og utvikling... 53 6.12.4 Politisk verksemd... 57 6.12.5 Kyrkjeleg fellesråd... 58 7. Investeringar... 59 Vedlegg : Hovudoversikt drift vedlegg 1 Rekneskapsskjema 1A vedlegg 2 Hovudoversikt investering vedlegg 3 Rekneskapsskjema 2A vedlegg 4 Investeringsprogram 2010 2013 vedlegg 5 Avgiftshefte 2010 vedlegg 6 Sjølvkost vatn, avløp og renovasjon vedlegg 7 Handsaming i formannskapet 25.11.10 vedlegg 8

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 2 1. Innleiing og samandrag Grunnlaget for økonomiplanen er samfunnsdelen av kommuneplanen. Kommuneplanen trekk opp visjon og verdiar for kommunen og rammer for kommunen som organisasjon. Visjonen for kommunen er: Fleire innbyggjarar og auka trivsel i Sogndal. Sentrale verdiar er at: Gjennom samarbeid får vi ting til. For kommunen som organisasjon vert det lagt vekt på å vere endringsvillige og endringsdyktige, slik at vi er i forkant av utviklinga. Det inneber at: tenestene vi yter, skal best mogleg tilpassast brukarane sine behov administrasjon og drift skal vere effektive, slik at ressursar vert frigjort til utviklingsarbeid kommunen skal ha ein sunn økonomi og halde oppe eit økonomisk handlingsrom vi skal vere opne og lyttande, demokratiske og avgjersleeffektive vi skal ha eit arbeidsmiljø prega av ansvar, respekt og omtanke. Kommunestyret legg vekt på å halde oppe eit endrings- og utviklingsarbeid i kommunen. Miljø og klimaomsyn er ein grunnleggjande premiss for kommunal verksemd og i utviklingsarbeidet til kommunen. Kommunestyret legg serleg vekt på å styrkje Sogndal sentrum som regionsenter, og ønskjer å gjennomføre fleire utviklingstiltak for å oppnå dette. Dei 10 høgast prioriterte utviklingsområda for Sogndal kommune i planperioden er følgjande: 1. vi skal vidareføre fornyingsarbeidet i kommunen ved m.a. å utarbeide ei eigarskapsmelding, evaluere og vidareutvikle vår flate struktur både politisk og administrativt, invitere nabokommunar til i fellesskap å greie ut konsekvensar av kommunesamanslåing mellom Leikanger, Luster og Sogndal kommune, etablere eit kvalitetssikringsystem for alle tenester og forvalting i kommunen, innføre nytt løns- og personalsystem og etablere ei felles ordning for kompetanseplanlegging 2. vi skal følgje opp samhandlingsreforma ved å planlegge utbygging av helse- og omsorgstenestene i kommunen, slik at kommunen sjølv kan levere tenester som vi skal ta over frå spesialisthelsetenesta, ma. ved å styrkje det førebyggjande helsearbeidet og auke kompetansen innan helse- og omsorgstenestene 3. vi skal følgje opp strategisk skuleplan og Sats på skulen snu Sogn programmet og gjennomføre eit utviklingsprogram for barnehageleiarar 4. vi skal leggje til rette for utbygginga av Sogndal vidaregåande skule og sentralbygget til Høgskulen i Sogn og Fjordane, inkl. overføring av Gymnaset frå fylkeskommunen til Statsbygg og gjennomføre utbygging av Kvåle stadion, slik at Fosshaugane Campus framstår som eit fylkessenter for utdanning, forsking og idrett. Vi skal og bidra til auka samhandling mellom partane på Fosshaugane Campus for å løyse ut potensialet for inovasjon og nyskaping 5. vi skal gjere strandsona i Sogndal sentrum tilgjengeleg for allmenta ved å leggje til rette for allmen bruk av friluftsområda på Hagelinnesa, leggje til rette for næringsutvikling og auka sjønær aktivitet, byggje ny bru over Sogndalselva og fullføre fjordstien frå Hagelinneset til næringsområdet på Nestangen 6. vi skal anleggje ny kyrkjegard på Kaupanger. Vi skal lage ein plan for utviding av industriområdet med ein framtidsretta infrastruktur, og utvikle ein langsiktig strategi for eit konkurransedyktig og bærekraftig næringsliv på Kaupanger 7. vi skal gjennomføre plan for opprusting av Mundal sentrum i samarbeid med Bygdeutvalet i Fjærland og arbeide for gode vegløysingar i Fjærland etter at bomstasjonen vert lagd ned 8. vi skal leggje til rette for å bygge ny Loftesnes bru med tilhøyrande gangvegar og grøntanlegg. Vi skal leggje til rette for betre avvikling av interntrafikken i sentrum, og lage ein plan for mjuke trafikantar i sentrum som eit grunnlag for ein reguleringsplan med miljøprofil for Gravensteinsgata. Eit langsiktige mål er å få etablert eit miljølok i Gravensteinsgata

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 3 9. vi skal medverke til å vidareutvikle Sogndalsdalen til eit velfungerande rekreasjons- og turområde for allmenta og eit attraktivt reiselivsmål basert på området sine unike natur- og kulturkvalitetar, med auka hyttebygging, og utbygging av Sogndal skisenter 10. vi skal medverke til å vidareutvikle Fjellsportfestivalen til å bli ein leiande og levedyktig festival innafor sitt område, med fokus på kunnskap, opplevingar og kultur, og med lokal forankring og arbeide for at festivalen får knutepunktstatus. Desse utviklingsområda vil bli prioritert av formannskapet, administrasjonen og for bruken av utviklingsmidlar i planperioden. Kommunestyret vil bli orientert om arbeidet knytt til desse 10 høgast prioriterte områda. Grunnlaget for arbeidet med økonomiplanen er gjeldande økonomiplan, årsrapport for 2009 og dialogdokumenta frå våren 2010, tertialrapport 1 og 2 for 2010 og andre politiske vedtak med økonomiske følgjer. I tillegg kjem endra føresetnader som m.a. av folketalsutviklinga, verknader av statsbudsjettet for 2011 og pris- og kostnadsutviklinga. I 2011 har det vore naudsynt å auke løyvingane til fleire tenesteområde for å yte tenster i samsvar med lovkrav og brukarbehov. For å halde dei samla utgiftene til kommunen innafor inntektene til kommunen, har det vore naudsynt å redusere dei samla driftsrammene med til saman om lag 5 mill. kroner i året. Investeringsramma i planperioden er på om lag 130 mill. Utbygging av SOS utgjer 85 mill. kroner mot slutten av planperioden, der 35 mill kroner vert finansiert med statlege løyvingar. Med ei så omfattande investering i 2013 og 2014, må investeringsnivået vere moderat i åra før. I 2011 er det m.a. sett av 6,6 mill. til ferdigstilling av nærmiljøanlegget ved Kvåle skule, 1,5 mill. til opparbeiding av uteområdet på Trudvang skule og 5,4 mill. til kjøp av parkeringsplassar i tilknytting til fylkeskommunen si utbygging av Sogndal vidaregåande skule. Investeringsnivået på slutten av økonomiplanperioden vil auke kapitalkostnadene for kommunen med 7 til 8 mill. kroner. Driftsnivået til kommunen må tilpassast dette. Kommunestyret vil be rådmann i 2011 gå gjennom driftsområda i kommunen og vurdere strukturelle endringar og andre tiltak som kan gje innsparingar eller auka inntekter på dette nivået. Innhaldet i styringssystemet i Sogndal kommune går fram av årshjulet til kommunen, vedteke i kommunestyret i 2005. Styringssystemet byggjer på følgjande element: Kommuneplanen trekk opp visjon, verdiar og overordna strategiar for kommunen som samfunn og som organisasjon. Samfunnsdelen av kommuneplanen vart vedteken i oktober 2010. Økonomiplanen er det viktigaste styringsdokumentet i Sogndal kommune. Dei 10 viktigaste arbeidsområda i planperioden vert presentert i kapittel 1. Økonomiplanen gir rammene for drifta og plan for investeringane. Den inneheld dei forventningane kommunestyret har til administrasjonen, uttrykt gjennom konkrete resultatmål. Resultatmåla med målemetode er sortert etter: økonomi, brukarar, medarbeidarar og samfunnsutvikling. Vi nyttar brukarundersøkingar og medarbeidarkartlegging for å skaffe oss informasjon frå brukarane og medarbeidarane som grunnlag for utvikling av tenestene og arbeidsmiljøet og for fastsetjing av mål og vurdering av måloppnåing. Tal frå KOSTRA vert nytta for å vise utvikling i ressursbruk innafor ulike tenesteområde. Årsmeldinga vert nytta for å analysere ressursbruk, tenestekvalitet og måloppnåing. Dersom det vert lagd fram temaplanar (m.a. lovpålagd planar), skal dei økonomiske disposisjonane takast stilling til i påfølgjande økonomiplan.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 4 2. Samfunnsutvikling fakta og utfordringar Samfunnsutvikling er eit fokusområde i styringssystemet til Sogndal kommune. Dei kritiske suksessfaktorane for dette området er m.a. utvikling i folketal og trivsel og folkehelse. Vi vil i dette kapitlet presentere fakta knytt til desse områda. 2.1. Folketal Tabell 2.1.1: Folketal pr 01.01. og endringar gjennom året 1. Kjelde: SSB. Sogndal kommune Kommunane i regionen, utan Sogndal År Personar Fødselsoverskot Netto innflytting Folketilvekst Person ar Fødselsoverskot Nettoinnflytting Folketilvekst 2000 6 666 47-66 - 19 21 496 6-104 -98 2005 6 794 47-12 42 21 016-19 - 214-242 2007 6 822 36 41 77 20 669 10-38 -27 2008 6 899 49 19 69 20 649-25 25 0 2009 6 968 31 37 67 20 649-30 139 105 2010 7 035 10 21 31 20 754 34 107 141 1.10.10 7 153 16 102 118 20 874 35 85 120 Tabellen gir ein oversikt over folketalsutviklinga i Sogndal kommune og samla for dei andre kommunane i regionen for åra 2000, 2005 og 2007 til 01.07.2010. Folketalsutvikling er avhengig av tal fødde, kor mange som døyr, og kor mange som flyttar ut og inn av kommunen. Fødselsoverskotet viser skilnaden mellom talet på fødde og døde. Netto innflytting er resultatet av den innanlands flyttinga som skjer mellom kommunane, og ut- og innvandring (flytting til og frå utlandet). Pr 01.01.10 var 7035 personar registrerte som busette i Sogndal. Det er ein auke på 67 personar eller knapt 1 prosent i høve til året før. I 2010 har folkeveksten i kommuen så langt vore på 118 personar, noko som gjev ein vekst på 1,67%. I regionen elles budde det 20 754 personar, dvs at folketalet har auka med 105 personar eller ein halv prosent. For Sogn og Fjordane auka folketalet med 623 personar eller 0,6 prosent, på landsbasis var auken på 1,2 prosent. Kommunen har også i 2009 eit positivt fødselsoverskot, men det er mindre enn tidlegare år. Det er og positiv nettoinnflytting. Summen av fødselsoverskot og netto innflytting gir ein auke i folketalet på 67 personar. Dei andre regionkommunane har eit negativt fødselsoverskot i 2009, og positiv nettoinnflytting på 139 personar. 1 ) ) På kommunenivå er i følgje SSB alle mindre endringar endra til 0 eller 3 for å ivareta personvernet. Det kan difor vera at talet for folketilvekst ikkje samsvarar med summen av fødselsoverskot og netto innflytting.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 5 Tabell 2.1.2: Flytting i alt i Sogn og Fjordane, i regionen utan Sogndal og Sogndal, 2009. Kjelde: SSB. Sogn og Fjordane Regionen utan Sogndal Tal flyttingar Innenlandske flyttingar Innvandring og utvandring Innflytt Utflytt Netto innflytt Innflytt Utflytt Netto innflytt Innvandring Utvandring Netto innv. 3 212 2 784 428 1 682 2 421-739 1 530 363 1 167 765 623 142 524 574-49 241 49 192 Sogndal 453 416 37 319 375-56 134 41 93 Tabellen viser korleis netto innflytting er eit resultat av innanlandske flyttingar og av inn- og utvandring. I 2009 var det 739 fleire som flytta ut frå Sogn og Fjordane til andre deler av landet, enn det var personar som flytta hit frå andre deler av landet. Samtidig var det 1167 fleire som vandra inn frå utlandet enn det var som vandra ut. Til saman gav dette ein vekst i folketalet på 428 personar. Regionkommunane utanom Sogndal hadde ei netto innvandring på 192 personar, og det var 49 fleire som flytte ut av kommunane enn som flytta inn frå andre kommunar. Summen av alle flyttingar aukar. Innvandrarbefolkning Ved inngangen til 2010 utgjorde innvandrarbefolkninga 2 i vår kommune 365 personar eller 5,2 prosent av folketalet i kommunen. Halvparten av innvandrarane er frå ikkje vestlege land. Framskriving av folketalet Tabell 2.1.3: Folkemengda pr.01.01. 2010 i Sogndal og framskriving til 2015, 2020, 2025 og 2030. Kjelde:SSB. MMMM alternativet Aldersgrupper Faktiske tal 2015 2020 2025 2030 % endring 2010-2030 0 år 90 93 99 99 96 7 % 1-5 år 466 451 479 503 500 7 % 6-12 år 654 648 634 665 700 7 % 13-15 år 287 277 270 270 284-1 % 16-19 år 402 369 377 373 367-9 % 20-66 år 4 237 4 295 4 313 4 332 4 354 3 % 67-79 år 563 735 857 941 952 69 % 80 år og eldre 336 337 346 403 531 58 % Personar i alt 7 035 7 205 7375 7 586 7 784 11 % Prognosen viser at folketalet vil auke med 11 prosent fram til 2030. Dei yngste aldersgruppene vil ha ein svak vekst, aldersgruppene 13-15 og 16 19 år vil bli mindre, den yrkesaktive delen av befolkninga vil omtrent ikkje auke. Aldersgruppene over 67 år vil auke sterkt, frå 872 i 2010 til 1 483 i 2030. Med aukande tal eldre etter 2020/2025 står vi framfor ei demografisk utfordring. Den aldrande befolkninga vil ha eit auka behov for kommunale velferdstenster, samtidig med at tilgangen på arbeidskraft ikkje aukar. 2 ) Omfattar innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 6 2.2 Trivsel og folkehelse I Sogndal skal det vere godt å bu, leve og vekse opp med tilrettelagde bu- og aktivtetstilbod for alle, og kommunen skal fremje folkehelsa og leggje tilhøva til rette for eit verdig liv for alle. Vi bruker ulike indikatorar for å seie noko om levekår på kommunenivå. Dårlege levekår kan t.d. knytast til opphoping av velferdsproblem, som låg yrkesdeltaking, dårleg bu- og helseforhold, låg utdanning og knappe ressursar. Med folkehelse meiner ein helsetilstanden i ei befolkning, og korleis helsa fordeler seg i befolkninga. Målet med folkehelsearbeid er fleire leveår med god helse og reduserte sosiale helseskilnader blant innbyggjarane. Ei utfordring er å gje folkehelsearbeidet innhald ut frå lokale forhold og førekomst av sjukdom. Kommunehelseprofiler.no er ein nettstad som er utvikla for å støtte kommunane med data om folkehelseutfordringar, og kommunebarometeret er ein ferdig oppstilt figur som gjer det mogeleg å samanlikne gjennomsnittscore på ei rekkje indikatorar i vår kommune med eige fylke og landsgjennomsnittet. Barometeret har i dag 17 faste indikatorar og viser korleis kommunen avvik fra landssnittet og fylkessnittet. Barometeret er under utvikling, og nye indikatorar som vil bli tekne med, er fråfall i vidaregåande skule, netto driftsutgifter til idrett og netto driftsutgifter til kultur.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 7 Kommunebarometeret. Figuren over, kommunebarometeret, viser avvik i prosent mellom Sogndal kommune, fylket og gjennomsnittet for landet for utvalde måltal. 3 Verdiar innafor den blå ringen er teikn på eit betre resultat enn landet. Figuren viser at kommunen for alle måla ligg innafor den blå ringen, altså at vi har god skåre når det gjeld levekår og helseutfordringar. 4 3 ) 1: Berre grunnskule andelen 30-39 år med grunnskule som høgaste fullførde utdanning. 2: Registrerte arbeidsledige i prosent av arbeidsstyrken i alderen 16-24 år. 3: Registrerte arbeidsledige i prosent av arbeidsstyrken i alderen 25-66 år. 4: Sosialhjelpstilfelle i løpet av året etter alder sett i høve til folkemengda i dei aktuelle aldersgruppene pr 01.01. året etter. 5: samla tal sjukdomstilfelle utover 16 dagar pr 1000 personar i arbeidsstyrken. 6: Melde lovbrot pr 10 000 innbyggjarar 7: Menn som er død i alt i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 innbyggjarar pr år. 8: Kvinner som er død i alt i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 innbyggjarar pr år.. 9: Andelen menn som er død av hjarte-karsjukdomar i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 innbyggj. 10: Andelen kvinner som er død av hjarte-karsjukdomar i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 innbyggjarar 11: Andelen menn som er død av kreft i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 innbyggj. 12: Andelen kvinner som er død av kreft i aldersgruppa 0-74 år pr 100 000 13: Andelen heimebuande med høg timesats i prosent av alle som mottek heimetenester 14: Barnevern - tal born som har motteke hjelpe-eller omsorgstiltak i løpet av året pr 100 barn i alderen 0-17 år. 15: Andelen fødde med låg fødselsvekt, mindre enn 2500 gram, i prosent av alle med fødselsvekt over 2500 g. 16: Avfall er hushaldsavfall i kilo pr innbyggjar 17: Andelen av innbyggjarane 17 år og eldre med ei bruttoinntekt under kr 100 000. 100 4 Det er viktig å vere merksam på at det alle gjennomsnittstal kan skjule store og systematiske skilnader mellom inntekts-, utdannings- og yrkesgrupper.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 8 3. Nasjonale rammevilkår Statsbudsjettet vart lagt fram 05.10.2010. Etter overslag i rekneskap for 2010 er nominell vekst i frie inntekter frå 2010 til 2011 for kommunane 7,7 mrd eller 3,7%. Som følgje av at skattane sin samla del av inntektene blir redusert frå 45% til 40%, får kommunane ein reduksjon i skatteinntektene med 6,1%. Tilsvarande vert det ein større auke i rammetilskotet på 17,9%. Realveksten for kommunesektoren er berekna til 1,9 mrd eller 0,9%. Veksttala varierar mellom kommunane som følgje av: endringar i inntekstsystemet (ny kostnadsnøkkel) endringar i folketal endringar i regionalpolitiske tilskot endring i tildelt skjøn endra kriteriedata endringar på skatt. For Sogndal kommune er veksten i frie inntekter berekna til 5,5%. Skjønn Fylkesramma for skjønnsmidlar i 2011 er 77,7 mill og er uendra frå 2010. I statsbudsjettet for 2011 er det fordelt 65,4 mill til kommunane. Dette er inklusiv kompensasjon for bortfall av differensiert arbeidsgjevarvgift på 29,9 mill. Kompensasjonen gjekk til kommunane Flora, Førde og Sogndal som har høgare sats på arbeidsgjevaravgift enn dei andre kommunane i fylket. Fylkesmannen har avsett 5 mill. kroner til fornyingsarbeid og 7,3 mill kroner til fordeling i budsjettåret. For Sogndal kommune utgjer samla skjønn 8 mill. kroner, av dette 6,18 mill som kompensasjon for bortfall av differensiert arbeidsgjevaravgift. Pris og kostnadsvekst for kommunal tenesteyting Løn 3,25% Varekjøp 2,9% Deflator (samla prisvekst) 3,1% Skatteøret Det kommunale skatteøret vert sett til 11,3%. Dette er ein reduksjon frå 12,8% i 2010. Skatteøret er tilpassa føresetnaden om at skattane sin del av samla inntekter for kommunane er redusert til 40%. Innlemming av øyremerka tilskot i rammetilskotet. Følgjande øyremerka tilskot er innlemma i ramma (tala i parantes er verknaden for Sogndal kommune): tilskot til drift av barnehagar (ca. 41 mill. kroner) tilskot til kvalifiseringsprogrammet (910 000 kr) tilskot til krisesentera (320 000 kr). Andre punkt i kommuneøkonomien for 2011 Barnehagar: 800 mill. kroner til heilårsverknad i 2011 for nye barnehageplassar i 2010 263 mill. kroner til nominell vidareføring av maksimalpris på foreldrebetaling i barnehagane 92,5 mill. kroner til opptrapping av likeverdig handsaming av kommunale og ikkjekommunale barnehagar frå 88 91 %.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 9 Grunnskulen: 356 mill. kroner til gratis leksehjelp og ekstra undervisningstime vidareføring frå 2010 og kompensasjon for heilårseffekten utvida rett til skyss for funksjonshemma i skulefritidsordninga frå 1. august 2010, kompensasjon for heilårseffekt i 2011 rentekompensasjonsordninga til kyrkjebygg, skulebygg og symjeanlegg blir vidareført og styrka i 2011 ordninga er administrert av Husbanken. Helse- og omsorg: 240 mill. kroner til nytt øyremerka tilskot til det kommunale barnevernet 200 mill. kroner til samhandlingsreforma, av dette 100 mill. kroner til utvikling av lokalmedisinske sentra og andre kommunale samhandlingstiltak og 50 mill. kroner til utvikling av IKT i helsetenesta, 35 mill. kroner til forsking/kompetanseutvikling, 10 mill. kroner til informasjonstiltak/erfaringsoppsummeringar og 5 mill. kroner til utvikling av kommunedata på forbruk av spesialisthelsetenester 200 mill. kroner i reell auka til ressurskrevjande brukarar, kompensasjonsgraden er uendra på 80% og innslagspunktet blir prisjustert til kr 895 000 70 mill. kroner til kommunalt rusarbeid, opptrappingsplanen for rusfeltet blir vidareført fram til og med 2012 tilskotsramme som gjev rom for 2000 nye heildøgns omsorgsplassar, og det er tilrådd endringar i ordninga for tilskot.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 10 4. Økonomisk status og utfordringar Økonomiplanperioden 2011-2014 vil for Sogndal kommune by på større utfordringa enn det som har vore tilfelle dei siste årar. Sjølv om kommunen får auka dei frie inntekter på 15,1 mill i 2011 er dette ikkje nok for å dekke auka utgifter. For å få økonomiplan i balanse er utgiftene redusert eller inntektene auka med til saman kr. 7,7 mill i 2011. Det vil ikkje vere rom for å styrke kommunale tenester eller styrka vedlikehald av bygningar og vegar i planperioden dersom ikkje dei statlege løyvingane vert støre enn kostnadsveksten. For dei komande åra vil det venteleg vera naudsynt å redusere tenestetilbodet ytterlegare og å dekka inn auka rente og avdragsutgifter og auke i pensjonsutgifter. Netto driftsresultat i % av driftsinntekter Netto driftsresultat viser resultatet av kommunen si ordinære drift inklusiv renter og avdrag dvs kva som kan nyttast til overføring til investeringsrekneskapen og til avsetjingar. Nedanfor er vist utvikling i netto driftsresultat i % av driftsinntekter for åra 2009-2014. Normtalet bør vere på minst 3%. For 2009 ligg Sogndal kommune lågare enn kostragruppa med 2,9%. Dette har særleg samanheng med at kommunen har høgare rente- og avdragsutgifter i prosent av driftinntektene enn gjennomsnittet i kostragruppa. Samanliknar vi brutto driftsresultat i % av driftsinntektene ligg vi om lag på samme nivå som kostragruppa. I netto driftsresultat i % av driftsinntektene ligg og momskompensasjon frå investeringar som vert førd i driftsrekneskapen t.o.m for 2013. Momskompensasjon frå investeringar vert i sin heilheit overførd til investeringsrekneskapen og nytta til finansiering. Når netto driftsresultat i % av driftsinntektene viser 2,39% for 2013 skuldast dette høg momskompensasjon som følgje av utbygginga av Sogndal omsorgssenter. For 2014 skal momskompensasjon førast i investeringsrekneskapen, noko som gir redusert netto driftsresultat i prosent av driftsinntektene i 2014. Det må vera ei målsetting for kommunen å auka eigenfinansieringa av investeringane, og få netto driftsresultat i prosent av driftsinntektene minst på 3%. Netto driftsresultat i % av driftsinntekter 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 1,76 1,28 1,43 0,53 2,39 0,37 2009 2010 2011 2012 2013 2014. Netto driftsresultat i % av driftsinntektene

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 11 Nøkkeltal frå Kostra Sogndal 2007 Sogndal 2008 Sogndal 2009 Gruppe 8 2009 Brutto driftsresultat i % av brutto driftsinntektene 5,6 2,7 1,6 1,7 Netto driftsresultat i % av brutto driftsinntektene 4,0 0,6 1,8 2,8 Netto renter/avdrag i % av driftsinntektene 5,0 5,8 3,6 2,5 Langsiktig gjeld i % av brutto driftsinntektene 167,0 164,0 155,8 181,8 Netto lånegjeld pr. innbyggar 33 081 34 891 35 170 39 504 Utvikling i lånegjeld, renter og avdrag r-2009 b-2010 b-2011 b-2012 b-2013 b-2014 Nye låneopptak 7 195 34 000 18 750 8 510 24 130 28 460 Avdrag 15 556 16 638 18 097 18 779 19 203 19 701 Lånegjeld pr. 31.12 284 250 301 612 302 265 291 996 296 923 305 682 Renter på lån 8 391 12 621 10 778 11 256 12 164 12 674 Gjeldsveksten i økonomiplanperioden skuldast i hovudsak utbygging av Kvåle stadion, kjøp av parkering på Fosshaugane og utbygging av Sogndal omsorgsenter som er lagt inn i investeringsplanen i 2013 og 2014. Det er budsjettert med kr. 85 mill til SOS-utbygginga, der 35 mill. er finansiert med it investeringstilskot frå Husbanken. Ut frå dagens avdragsplan og renteføresetnader vil investeringsramma på prosjektet føre til auka rente- og avdragsutgifter på om lag kr 5 mill i 2015. Auke i avdragsbetaling har samanheng med auka lånegjeld og nedbetalingsplanar på låna til kommunen. Fleire lån vil vera nedbetalte i 2017 og 2018. I perioden 2015 til 2018 vil kommunen ha svært høge avdragsutgifter, noko som inneber at det bør setjast av fond i perdiosen 2011 til 2014 som kan nyttast i perioden 2015 til 2018. Renter er budsjettert etter prognose frå kommunalbanken med rentesats 3,25% for 2011 og for dei neste åra 3,75%, 4,20% og 4,50%. Kommunen vil vere sårbar for renteauke utover dette nivået.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 12 Eigenkapital Avsetjing og bruk av fond (i heile tusen) r-2009 b-2010 b-2011 b-2012 b-2013 b-2014 Avsetjing bundne driftsfond VAR 460 603 603 121 0 Avsetjing andre bundne driftsfond 8 822 1 375 1 002 1 037 1 069 1 190 Avsetjing disposisjonsfond 10 485 10 545 15 433 14 332 14 422 14 481 Avsetjing til ubundne inv.fond 7 058 Avsetjing til bundne inv.fond 964 Sum avsetjing til fond 27 789 11 920 17 038 15 972 15 612 15 671 Bruk av disposisjonsfond drift -8 916-10 319-10 745-11 545-11 195-11 495 Bruk av bundne driftsfond VAR -1 730-2 041-455 -455-884 -1 063 Bruk av andre bundne driftsfond -6 999-1 390-1 930-1 930-1 573-1 340 Bruk av disposisjonsfond kapital -3 679-1 900 Bruk av ubundne kapitalfond -1 246 Bruk av bundne kapitalfond -1 914 Sum bruk av fond -24 484-13 750-15 030-13 930-13 652-13 898 I økonomiplanperioden er det budsjettert med om lag 7,7 mill meir i avsetjing til fond enn i bruk av fond. Auken gjeld avsetjing til disposisjonsfond med kr.11,8 mill som skuldast netto avsetjing til flyktningefond som er budsjettert med kr. 1 mill i året og avsetjingar til avkastningsfond. Bundne driftsfond vil bli redusert i perioden med om lag 4 mill som skuldast større bruk enn avsetjing til VAR-fond.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 13 5. Driftsbudsjett hovudtal Viser til hovudoversikt drift (- overskot / + underskot 1000 kr): r-2009 b-2010 b-2011 b-2012 b-2013 b-2014 Driftsinntekter -416 474-400 982-431 862-428 741-436 550-427 949 Driftsutgifter 409 870 376 995 405 686 405 211 404 170 403 870 Finansinntekter -8 853-11 210-8 161-8 796-9 436-9 868 Finansutgifter 23 947 30 060 28 175 30 035 31 367 32 374 Kalk.avskr. -15 750 Netto driftsresultat -7 309-5 137-6 162-2 292-10 449-1 573 Overført til kap.rekn 2 539 7 080 2 355 350 8 590 0 Bruk av avsetjingar -19 530-13 863-13 230-14 030-13 752-13 998 Avsetjingar 20 532 11 920 17 037 15 972 15 611 15 571 Overskot / underskot -3 768 0 0 0 0 0 Nedanfor følgjer ein omtale av budsjettendringar hovudtal. Det vil seie inntekter og utgifter som ikkje er direkte knytt til den enkelte teneste- og støtteeining. I tillegg omhandlar kapitlet samla endringar i budsjett som følgje av løns- og prisvekst. Øvrige budsjettendringar knytt til teneste- og støtteeiningar går fram av kap 6. Prisvekst Prisvekst på varekjøp er i statsbudsjettet berekna til 2,9% og deflator (vekta indeks for prisvekst på varer og tenester og lønn) er berekna til 3,1%. Med grunnlag i 2010 budsjettet er det på utgiftssida berekna ein samla prisvekst på varer og tenester på kr. 1 991 325 og ein samla prisvekst på inntektsida på kr.1 395 630. Dette gir ein netto prisauke med grunnlag i 2010 budsjettet til kr. 595 695. Løn og pensjon Verknad av lønsoppgjer, nye og korrigerte stillingar inkl. sosiale utg. 12 365 700 Verknad av lønsoppgjer lokale forhandlingar inkl. sosiale utg 2 662 000 Auke i variabel løn 3,4% inkl. sosiale utgifter 674 000 Korrigering av budsjett T-trinn inkl.sosiale utgifter 923 000 Korrigering av arbeidsgjevaravgift 680 000 Ny arbeidstidsavtale for turnus og skift 567 000 Reguleringspremie og tilbakeføring frå premiefond 4 115 000 AFP-pensjon 1 100 000 Sum 23 086 700 Det er lagd inn justering av lønsbudsjettet/heimelsbudsjettet i samsvar med sentralt og lokalt lønsoppgjer for 2011. Budsjett som gjeld T-trinn og variabel løn har dei siste åra ikkje vorte regulert og har medført stort meirforbruk på enkelte einingarer. Dette er nå korrigert i samsvar med faktiske utgifter for einingane helse og sosial og pleie og omsorg. Budsjettert arbeidsgjevaravgift er korrigert i samsvar med berekningsgrunnlag for arbeidsgjevaravgift.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 14 Ny arbeidstidsavtale for turnus inneber at ein time arbeid på natt vert rekna for 1 time og 15 min. Dette gir ein kostnadsauke på kr. 567 000. Frå 2011 vert det innførd ny rutine for budsjettering og rekneskapsføring av reguleringspremie, tilbakeføring frå pensjonsfond og avsetjing til AFP. Tidlegare rutine har vore å skilje ut desse postane frå andre pensjonsutgifter og fordele dei særskilt i slutten av året. Metoden er arbeidskrevjande og medfører både auka tidsbruk og auka kostnader. Ny rutine går ut på å auke prosentsatsen på pensjonskostnader i lønssystemet slik at dette vert fordelt ved lønskøyring kvar månad. Dette vil og gjere det enklare å følgje opp lønsbudsjettet gjennom året. Premieavvik skal ikkje fordelast på einingane og er difor ikkje teke inn i satsen. Skatt og rammetilskot Skatt og rammetilskot er basert på prognose frå KS. For Sogndal kommune er veksten i frie inntekter berekna til 5,5%, medan veksten på landsbasis er berekna til 3,7%. Skatteinntektene vert redusert som følgje av at skattane sin samla del av inntektene vert redusert frå 45% til 40%. For primærkommunane utgjer dette ein reduksjon i skatteinntektene på 6,1% frå 2010 til 2011. For Sogndal sin del utgjer reduksjon i skatteinntektene 7,8 mill. Rammetilskotet er auka tilsvarande. For primærkommunane er det ein auke i rammetilskotet på 17,9% frå 2010 til 2011. For Sogndal kommune sin del er rammetilskotet auka med 66,6 mill. Beløpet er inklusiv endringar som følgje av endra skatteandel og tilskot som er innlemma i ramma. Ser ein bort frå dette, er veksten i frie inntekter berekna til 15,1 mill. Det er budsjettert med totalt kr. 292,66 mill i frie inntekter, av dette skatteinntekter med kr. 136,28 mill og rammetilskot med 156,38 mill. Eigedomsskatt Etter utviding av eigedomsskattegrensa til å gjelde heile kommunen har kommunen sine inntekter av eigedomsskatt auka med om lag 2,45 mill. I budsjettet for 2010 vart desse inntektene auka med 1 mill. For 2011 og resten av perioden er det lagd inn ein ytterlegare auka med 1,45 mill. Det er då budsjettert med 18,9 mill. kroner i inntekter frå eigedomsskatt. Momskompensasjon Det er budsjettert ut frå berekna kompensasjon på investeringar for dei ulike åra jf. investeringsprogrammet. Mva-kompensasjon på investeringar vert førd i driftsrekneskapen. Sidan den nye kompensasjonsordninga vart innførd, har praksisen i Sogndal kommune vore å overføre mvakompensasjonen til investeringsrekneskapen for å finansiere investeringar. Budsjett- og regnskapsforskrifta er endra slik at mva-kompensasjon frå investeringar skal førast i investeringsrekneskapen f.o.m rekneskapsåret 2014. For rekneskapsåra 2010-2013 skal mvakompensasjonen framleis førast i drift men ein viss del er pålagt overførd til investering. Overføring frå drift med minimum: I 2010 med 20%, i 2011 med 40%, 2012 med 60% og 2013 med 80%. Sidan Sogndal kommune i alle år har overførd mva-kompensasjon til investeringar, vil driftsbudsjettet ikkje bli påverka av endringa. Investeringstilskot sjukeheimar og omsorgsbustadar Tilskotet er delt i ein rentedel og ein avdragsdel og er budsjettert etter prognose frå Husbanken. Reduksjon i budsjettet frå 2010 skuldast endra renteføresetnader. I 2010 budsjettet var det lagt til grunn ei langt høgare rente. I prognosen frå Husbanken er det lagt til grunn ei rente på 2,8% for alle 4 åra som skulle tilseie ein reduksjon i utbetalingane i perioden fordi berekningsgrunnlaget vert redusert. Fordi vi forventar ein renteauke for dei kommande 4 åra som i stor grad vil utlikne verknaden av redusert berekningsgrunnlag, har vi vald å budsjettere med same beløp kr.2.704.000 i heile økonomiplanperioden. Kapitalkompensasjon reform 97 Dette gjeld kompensasjon for investerings- og kapitalkosnader frå Utdanningsdirektoratet knytt til investeringar i samband med reform 97. Målet med tilskotsordninga er å kompensere kommunane for meirutgifter i samband med investeringar i skulebygg som følgje av skulestart for 6 åringar. Det er budsjettert etter prognose frå Utdanningsdirektoratet.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 15 Rentekompensasjon skulebygg Kompensasjon av renteutgifter på investering i skulebygg er budsjettert etter prognose frå Husbanken. Husbanken har rekna ei rente på 2,8% for heile økonomiplanperioden. Som ovanfor er det også her teke høgde for at renta vil auke dei neste åra, men at berekningsgrunnlaget vert redusert. Det er difor budsjettert med 496 000 for heile perioden. I tillegg til prognosen er det lagt til kr 600 000 i forventa rentekompensasjon i samband med utbygging av Kvåle skule. Renter og avdrag Renter på lån er budsjettert ut frå renteprognose frå Kommunalbanken. Berekningsgrunnlag for utrekninga er gjennomsnittleg saldo på lånemassen for kvart enkelt år. Det er brukt følgjande satsar: 3,25% i 2011, 3,75% i 2012, 4,2% i 2013 og 4,5% i 2014. Renter på utlån startlån er redusert med 50 000 utfrå rekneskapstal for 2010. Budsjettet for 2010 er om lag 40 000 for høgt. Lånemassen er redusert som følgje av ekstraordinære avdragsinnbetalingar. Det er heller ikkje utbetalt nye lån i 2010. Renter på andre utlån gjeld utlån til Sogndal fotball. Saldo på lån pr. 31.12.2010 er kr. 16 105 790. Det er budsjettert med ei utlånsrente tilsvarande renta på lån i Kommunalbanken. På renter av bankinnskot er det budsjettert med same rentesats av bankinnskot som for lån. Det er gått ut frå ei gjennomsnittleg behaldning på bankkonto med 80 mill. I dette ligg og renter av fond som skal avsetjast. Renter på ansvarleg lån Sognekraft er ifølgje avtale berekna ut frå ein fast rentesats på 8% og eit grunnlag på 5,5 mill. Avdrag på lån er budsjettert ut frå nedbetalingsplan for kvar lån. Nye låneopptak er budsjettert med ½ års verknad på avdrag. Avkastning verdipapirfond og aksjeutbyte Det er budsjettert med forventa avkastning på verdipapirfond på 6% ut frå balanseførd verdi på 13 mill. For 2011 er aksjeutbyte budsjettert med ein føresetnad om eit samla utbyte på 33 mill. Sogndal sin del av dette er 10,98% som utgjer kr. 3 623 400. For dei 3 siste åra er det budsjettert med utbyte på 35 mill dvs for Sogndal sin del kr. 3 843 000. Utbyte frå Sentrumsbygg er budsjettert med 200 000 årleg. Avsetjingar Budsjettert avsetjing avkastning kraftfond II omfattar renter av bankinnskot kraftfond II, renter av lån Sil-tribuna og avkastning verdipapirfond. Det vert kvart år avsett kr. 500 000 til vedlikehaldsfond. Avsetjing flyktningefond Ut frå tidlegare praksis vil auka inntekter tilsvarande føre til auka utgifter i flyktningbudsjettet og avsetjing til flyktningefond. Summen av desse budsjettpostane går i null. Oppstillinga nedanfor viser statstilskot og avsetjing til flyktningefond samt korleis desse midlane vert nytta. Budsjettet for 2011 gir ei netto avsetjing til flyktningefondet på kr. 1 071 000. 2 010 Endring 2 011 Statstilskot flyktningar -5 059 000-3 941 000-9 000 000 Statstilskot asylantar -1 127 000 0-1 127 000 Avsetjing flyktningfond 6 186 000 3 941 000 10 127 000

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 16 Barnevern -400 000 0-400 000 Barnevern -400 000 0-400 000 Flyktningtenesta -1 180 598-370 000-1 550 598 Introduksjonsordninga -3 327 689-2 500 000-5 827 689 Fjøra Intro -487 535-487 535 Nav-sosialhjelp -144 678-144 678 Nav-administrasjon -245 500 0-245 500 Sum bruk av fond -6 186 000-2 870 000-9 056 000 Netto avsetjing til fond i 2011 0 1 071 000 Avsetjing til bundne fond gjeld pliktig avsetjing av renter av konsesjonavgifts- og næringsfond og renter av VAR-fond. Bruk av avsetjingar Det er budsjett med bruk av avkastningsfond kraftfond II med kr.1 000 000 i 2011 og 700 000 dei neste 3 åra. For 2011 er det budsjettert med 700 000 til prosjektet tilgang til fjorden og med 300 000 i tilskot til Sogndal skisenter. Tilskotet til Sogndal skisenter går ut i 2012. Når det gjeld prosjektet tilgang til fjorden vil dette omfatte både driftsutgifter og investeringsutgifter. Midlane er plassert i driftsbudsjettet, men desse kan seinare bli overført til investeringsbudsjettet dersom dei vert nytta til investeringar. Bruk av parkeringsfond vert nytta til dekking av renter på lån som gjeld investering i sentrumspark og parkeringskjellar i kulturhuset. Det er budsjettert med 2 postar for bruk av avdragsfond på til saman 2.2 mill i 2010. Denne posten skulle ha vore teken ut av budsjettet frå 2010, då det ikkje er midlar att på avdragsfondet. Overføring til investeringsrekneskapen Overføring gjeld mva-kompensasjon. Jf. pkt om momskompensasjon investering. Andre tilskot og overføringar Statstilskot flyktningar og asylantar er budsjettert til kr. 10 127 000 ut frå føresetnad om å busetje 25 nye flyktningar i 2011. Det er budsjettert med inntekter frå konsesjonkraft med kr.1,4 mill. Lønsoppgjer Det er sett av kr.2 355 000 inkl.sosiale utgifter for lønsoppgjeret i 2011. Reguleringspremie/premieavvik/tilbakeført overskot fond Budsjettposten er korrigert og inneheld nå kun premieavviket. Premieavvik er budsjettert ut frå prognose frå KLP og SPK. For KLP er det budsjettert med eit negativt premieavvik på kr.750 000. For SPK er det budsjettert med eit negativt premieavvik på kr. 436 000. Beløpa er inklusiv arbeidsgjevaravgift. Avsetjingar til seinare fordeling Det er budsjettert med 4 lærlingeplassar og avsett kr. 540 000 til fordeling til einingar som tek inn lærlingar. Det er i tillegg avsett kr. 120 000 som gjeld auka bruk av bil i teneste. Avsetjing på 1 mill til fordeling på einingar som gå med overskot, går ut frå 2011. Desse midlane har vorte nytta til å føre tilbake heile eller deler av overskotet til dei einingane som har levert eit positivt rekneskapsresultat

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 17 året før. Rådmann får i staden fullmakt til å setje av på ubundne driftsfond dei budsjettmidlar som driftsområdet ikkje nyttar i eit budsjettår, og fullmakt til å trekkja frå dette driftsfondet i seinare år. Budsjettendringar Tekst 2011 2012 2013 2014 Prisvekst 595 695 595 695 595 695 595 695 Løn/pensjon 23 086 700 23 086 700 23 086 700 23 086 700 Skatt på formue og inntekt 7 838 000 7 838 000 7 838 000 7 838 000 Rammetilskot inkl. inntektsutjamning -66 619 000-66 619 000-66 619 000-66 619 000 Eigedomsskatt -1 450 000-1 450 000-1 450 000-1 450 000 Momskompensasjon frå investering 4 725 000 6 730 000-1 510 000 7 080 000 Investering tilskot sjukeheim og omsorgsbustader 1 401 657 1 401 657 1 401 657 1 401 657 Kapitalkompensasjon reform 97 11 000 22 000 33 000 44 000 Rentekompensasjon skulebygg 630 700 630 700 630 700 630 700 Renteutgifter -2 343 234-1 165 098-256 676 252 574 Renteinntekter vidare utlån 50 000 50 000 50 000 50 000 Renteinntekter utlån 160 000 160 000 160 000 160 000 Renteinntekter bankinnskot 2 106 483 1 825 851 1 307 178 955 927 Renteinntekter fond som skal avsetjast -454 250-588 750-709 800-790 500 Avkastning verdipapirfond 220 000 220 000 220 000 220 000 Renter ansvarleg lån Sognekraft -55 000-55 000-55 000-55 000 Aksjeutbyte 21 600-198 000-198 000-198 000 Avdrag 1 458 582 2 140 082 2 564 332 3 062 332 Avsetjing avkastning kraftfond II -253 250-153 750-64 200-4 500 Avsetjing flyktningfond 3 941 000 3 941 000 3 941 000 3 941 000 Avsetjing disposisjonsfond 1 200 000 Statstilskot flyktningar og asylantar -3 941 000-3 941 000-3 941 000-3 941 000 Avsetjing bundne fond - renter -372 500-337 500-306 000-285 000 Bruk av disposisjonsfond FDV 500 000 500 000 500 000 500 000 Bruk av avkastning kraftfond II 150 000-150 000-150 000-150 000 Bruk av fond til dekking av renter. 5 000 5 000 5 000 5 000 Bruk av avdragsfond 2 188 820 2 188 820 2 188 820 2 188 820 Bruk av disposisjonsfond -500 000-150 000-450 000 Overføring til investeringsrekneskapen -4 725 000-6 730 000 1 510 000-7 080 000 Sal av konsesjonskraft -600 000-600 000-600 000-600 000 Avsett til lønsoppgjør i budsjettåret -1 900 000-1 900 000-1 900 000-1 900 000 Pensjon lønsoppgjør -285 000-285 000-285 000-285 000 Arbeidsgjevaravgift lønsoppgjør -310 391-310 391-310 391-310 391 Reguleringspremie/premieavvik tilbakeføring overskot -5 178 123-5 178 123-5 178 123-5 178 123 Premieavvik KLP 750 000 750 000 750 000 750 000 Premieavvik SPK 436 000 436 000 436 000 436 000 Til fordeling einingar med overskot -1 000 000-1 000 000-1 000 000-1 000 000

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 18 6. Driftsbudsjett og resultatmål for tenesteeiningane Budsjettet er delt inn etter 11 tenesteeiningar og 5 tverrgåande område. Nedanfor følgjer ein omtale av samtlege tenesteområde med analyse og utfordringar, kostratal for dei tre siste åra samanlikna med kostragruppa og resultatmål. I tillegg følgjer ein oversikt over nye tiltak/budsjettendringar og oversikt over samla budsjettramme for området i planperioden. 6.1 Kultur Innhald i tenesteområdet Tenesteområdet inneheld bibliotek, lokalhistorisk arkiv, nærmiljø, idrett og friluftsliv, frivillige lag og organisasjonar, ålment kulturarbeid, kulturbygg, kulturminnevern, kunstformidling, kulturskule, festivalar i kommunal regi, internasjonalt arbeid, tilskot til trussamfunn og namnsetjing av vegar. Analyse og utfordringar Bibliotek Besøks- og utlånstala på biblioteket er aukande. Biblioteket har over tid jobba målretta inn mot ulike brukargrupper. Det Nasjonale leseåret 2010 vert ført vidare gjennom Leseløft 2011-2014. Biblioteket vil ha ulike former for litteraturformidling for alle grupper. Biblioteket har fått midlar frå Fritt ord til å gjennomføre Frå fjord til fjell arrangement i 2011. Strategisk plan for bibliotekutvikling i Sogn og Fjordane 2011-2014 vart ferdigstilt i 2010. Planen føl opp St.melding nr. 23 ( 2008-09) Bibliotek kunnskapsallmenning, møtestad og kulturarena. Begge dokumenta legg vekt på å utvikle bibliotektenestene gjennom ulike former for samarbeid, alt frå interkommunalt samarbeid til faglege nettverk og organisering av utlån på tvers av kommunegrensene. Kommunen er innstilt på å delta i moglege utviklingsprosjekt, kompetanseutvikling og samarbeid i fylket. Kulturelt mangfald Sogndal har vorte eit fleirkulturelt samfunn, og vi bør i større grad leggje til rette for å nytte kulturkompetansen til innvandrarar og asylsøkjarar. Dette arbeidet er no påbegynt, og det er utarbeidd ei kartlegging og strategi for gjennomføring. I tillegg vil eit viktig arbeidsområde vere integrering av innvandrarkulturane i den lokale kulturen. Biblioteket har her ei viktig rolle i å gje gode tilbod til flyktningar og asylsøkjarar i kommunen både i høve deira eigne morsmål og materiale for å lære norsk. Kulturminne Kommunen har som mål og utvikle og profilere kulturinstitusjonar og gjere kulturminne, tradisjonar og kulturlandskap tilgjengeleg. Biblioteket og lokalhistorisk arkiv er viktige institusjonar når det gjel å ta vare på dei immaterielle kulturminna og formidle kulturhistoria. Biblioteket vil formidle kunnskap gjennom ulike lokalhistoriske arrangement. Mange av dei faste kulturminna er registert på ulike måte, men ikkje alle. Ein meir fullstendig plan for kulturminne vil òg ha relevans for arealplanen og bør utarbeidast i forkant av denne. Frivillig arbeid Det gode liv i eit lokalsamfunn vert skapt i samarbeid mellom kommunen og innbyggjarane, og vi har mange gode døme på slikt samarbeid i kommunen. Det er viktig at dette mangfaldet vert oppretthalde og at vi òg kan utvikle nye former for samhandling mellom offentleg og privat sektor. For å sikre gode prosessar og heilskapstenking kan det vere tenleg å utarbeide ein strategi for kommunen si samhandling med frivillig sektor jf. og kommuneplanen sin samfunnsdel.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 19 Idrett og friluftsliv Kvåle stadion er ein del av ei samla utbygging på Fosshaugane Campus, og området skal ivareta skulane, idretten og ålmenta sine behov. Arbeidet er påbegynt, og søknader om spelemidlar skal fornyast. Eitt av tiltaka i idretts- og friluftsplanen er merking av turløyper. Her er det gjort ein del arbeid i regi av Turlaget og Idrettslaga, men det er truleg behov for oppgradering m.m. Det kan vere tenleg å lage ein heilskapleg plan for dette som grunnlag for å søkje om tilskot. Fjellsportfestivalen vert gjennomført for fjerde gong i 2011. Festivalen gjev god marknadsføring av Sogndal og Sogn. Det er lagt inn ei løyving i heile økonomiplanperioden. Det er ynskjeleg at festivalen får knutepunktstatus, med årlege løyvingar frå stat og fylkeskommune. Kommunen vil bidra til dette. Kommunen vil vere positiv til å auke den årlege løyvinga dersom knutepunktstatus eller tilsvarande vert oppnådd. Kultur Kommunane Luster, Leikanger, Sogndal og Kulturhuset samarbeidar med fylkeskommunen om Nyttårskonserten med Bergen Filharmoniske Orkester (BFO). Avtalen er fornya for 3 nye år, og kommunen sine kostnader på inntil kr. 10 000 vert dekka av kulturmidlane. Vi har eit variert tilbod når det gjeld teater og konsertar i kommunen, og det vil vere viktig å trygge Sogndal sin posisjon som spelestad for Riksteateret, Rikskonsertane og BFO. Etter planen skal høgskulen flytte ut av kulturhuset i 2012. Arbeidet med å greie ut kva kulturhuset skal nyttast til, er starta opp og vil verte ferdigstilt i 2011. Vegnamn Det er fleire vegar i kommunen som ikkje har fått offisielle namn. Namn på gater og vegar er viktig både i høve til informasjon og tryggleik. Vi bør difor fullføre dette arbeidet, med serleg vekt på vegnamn i regulerte område. Kulturskulen i Sogn Kulturskulen hadde pr. 01.09.10 465 elevar. Av desse er 200 frå Sogndal. Både samla elevtal og elevatal i Sogndal har gått noko opp i høve til i fjor (412 og 185). Vi har ei venteliste på 24 elevar mot 33 i 2009. 16 av desse har ikkje andre tilbod i kulturskulen. I kommunal plan for skulefritidsordninga er det lagt opp til eit utviklingsprosjekt mellom SFO og kulturskulen sjå skule under fag og utvikling. Budsjettet for administrasjon, undervisning og distriktsmusikarordninga er basert på same nivå som i 2010 med ei forsiktig etablering i drama og biletkunst innanfor eksisterande budsjettramme. Det er ikkje gjennomført noko gjennomgang av distriktsmusikaravtalen med fylkeskommunen, og inntil vidare vert avtalen forlenga med eitt år av gongen. Det er budsjettert med sal av tenester til 5 kor og korps i kommunen. Det er lagt opp til at elevkontingenten vert auka med 3,1% (gjennomsnittleg lønsog prisvekst). Kostratal -Kultur Netto driftsutgifter for kultur pr. innbyggjar i kroner Sogndal 2007 Sogndal 2008 Sogndal 2009 Gruppe 8 2009 1 227 1 186 1 148 1 259 Merknad: Netto utgifter pr. innbyggjar for kultur i 2009 ligg litt under Kostragruppa, og det er ein nedgong i høve til 2008. Eininga hadde i 2009 eit mindreforbruk grunna reduksjon i husleige for biblioteket og innspara lønnsmidlar.

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 20 Resultatmål 2011-2014 Fokusområde Resultatmål Målemetode Økonomi 1. Vi skal ikkje ha avvik i høve til budsjettet. Budsjettkontroll Brukar 1. Vi skal gje eit tilbod om drama og biletkunst i kulturskulen. 2. Vi skal samarbeide med lokale aktørar om tiltak for å trygge Sogndal som spelestad for Riksteateret, Rikskonsertane og BFO. 3. Vi skal gjennomføre to arrangement på biblioteket knytt til lokalhistorie. 4. Vi skal gjennomføre minst 6 arrangement knytt til formidling av litteratur til vaksne. 5. Vi skal gjennomføre tiltak knytt til litteraturformidling for elevane i 3. 6. og 8. klasse. 6. Vi skal gjennomføre 4 Frå fjord til fjell arrangement med fokus på fjell, fjord og friluftsliv i litteratur og kunst jf. eigen prosjektplan. Medarbeidar/interne prosessar Utviklingsoppgåver 1. Vi skal halde fristane i årshjulet. 2. Vi skal ha gjennomført medarbeidarsamtale for alle tilsette med meir enn 20% stilling. 3. Sjukefråværet på eininga skal liggje under gjennomsnittleg sjukefråvær for kommunane. 1. Vi skal fullføre kartlegging av dei faste kulturminna i kommunen. 2. Vi skal gjennomføre strategi for integrering av innvandrarkulturen i den lokale kulturen med ei framsyning for skulane og ei for barnehagene (2011). 3. Vi skal utarbeide ein strategi for kommunen si samhandling med frivillig sektor. 4. Vi skal lage ein plan som grunnlag for å søkje om midlar til merking av turstiar i kommunen. 5. Vi skal greie ut bruken av kulturhuset etter at høgskulen flyttar ut (2011). 6. Vi skal namnsette dei vegane i regulerte område som ikkje har offisielle namn. Fråværsstatistikk Nye tiltak/budsjettendringar 2011 2012 2013 2014 Overføring Lærdal skeiseanlegg -50 000-50 000-50 000-50 000 Leige/drift Kvåle stadion 100 000 200 000 200 000 200 000 Studentveka 2010-25 000-25 000-25 000-25 000 Tilskot 17 mai-feiring -10 000-10 000-10 000-10 000 Diverse kuttetiltak -339 000-60 000-60 000-60 000 Sum -324 000-224 000-224 000-224 000

Økonomiplan 2011 2014 Årsbudsjett 2011 side: 21 Budsjettramme 2011 2012 2013 2014 7 916 922 8 016 922 8 016 922 8 016 922 6.2 Plan og næring Innhald i tenesteområdet Tenesteområdet inneheld plan- og byggesakshandsaming, kart og oppmåling, næringsarbeid med landbruk, vilt- og fiskeforvaltning, handsaming av saker etter ei rekke særlover, m.a. jord- og konsesjonslovverket, forureiningslova m.m.. Analyse og utfordringar Plan og byggesak Ny plan- og bygningslov, plandelen, har no vore i bruk sidan juli i 2009. Det vi ser er at handsaminga av reguleringsplanane er meir omfattande enn tidlegare. Omfanget av private reguleringsplanar har vore aukande, og kompleksiteten i planarbeidet er vorte større. Såleis har vi no fleire planar til handsaming. Kommunen er i ny plan- og bygningslov pålagt tilsyn av nybygg og ombyggingsprosjekt. Dette vil krevje auka ressursar. Ei felles stilling til dette vert no vurdert å kople til Sogn brann og redning IKS. Ordninga kan gebyrfinansierast. Forureining Det er framleis stader der kulturlandskapet er forsøpla av bilvrak og bortsett maskiner/utstyr. Dette arbeidet har vorte utført av brannbefalet. På grunn av oppdateringskurs har vi for tida lite ressursar til å utføre dette arbeidet. Vi har med bakgrunn i frivillig tilsyn frå fylkesmannen fått avvik på manglande tilsyn med private avløpsanlegg. Oppmåling Løypande driftsutgifter og vedlikehaldsutgiftene på GIS systema har auka vesentleg dei siste åra, og desse utgiftene vil venteleg auke ytterlegare. Nye lovkrav set tidsfristar for når oppmålingsforretningar må vere ferdige. Brann og redning. Kommunane Balestand, Leikanger, Luster, Sogndal og Vik har gjort vedtak om å etablere Sogn brann og redning IKS. Selskapet vil bli lokalisert i Sogndal. Budsjettet for selskapet for 2011 ligg ikkje føre, og ev. endra løyvingar til dette området må vurderast i samband med budsjettrevisjonen. I dei komande åra må vi venta auka utgifter til kompetanseheving innafor dette området. Landbruk Vedteken landbruksplan ligg til grunn for arbeidet innafor dette feltet. Det er behov for å klargjere korleis kommunen ønskjer å nytte verkemidlane for å bidra til betre samsvar mellom eigar og drivar av landbruksareala. Sogndal leverer tenester til landbruksforvaltninga i Leikanger kommune tilsvarande ei 40% stilling. Viltforvaltninga Auka uttak av hjort, for og å legge til rette for næring og halde skadeverknadene låge, er framleis eit mål. 80% av tildelte løyve (923) går til storvalda, og vert styrt etter ein treårig bestandsplan. Kommunen held fram med leige av jaktoppsyn frå Luster og har avtale om ettersøk av skada vilt med Sogndal ettersøkslag. Det vert nytta midlar frå viltfondet til skotpremie på rev. Plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal skal reviderast i løpet av 2011.