Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2016/5673-28 Saksbehandlar: Bjørn Dalen Dato: 23.02.2018 Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre Sak - Høydalen landskapsvernområde - 2. gongs handsaming - Sikring av seterhus mot ras - Jomar Torkveen. Innstilling frå forvaltar Breheimen nasjonalparkstyre vedtek å avslå bygging av rasvoll etter det nye alternativet til SGC i Nordre Høydalen, for sikring av hytte tilhøyrande Jomar Torkveen, som framlagt. Grunngjevinga for avslaget er den dominerande verknaden som det nye alternativet til rasvoll vil få på landskapet. Rasvollen vil kome i konflikt med Verneforskrifta for Høydalen landskapsvernområde, 3, punkt 1.1. --- slutt på innstilling --- Dokument i saka - Sak nr. 12/2017 i Lom fjellstyre, der dei tilrår at Jomar Torkveen får avgiftsfritt feste på nytt seterhuset etter at det gamle har brunne ned. - Sak nr. 20/2017 i Breheimen nasjonalparkstyre, der dei godkjenner at det kan byggjast nytt seterhus på gamal tomt på visse vilkår - Brev frå 18.09.17, frå Jon Torkveen, med søknad om å få byggje ein rasvoll i tilknyting til godkjent søknad om å bygge nytt seterhuset. Vedlagt Geoteknisk rapport - Breheimen NP - Oppføring av nytt seterhus gnr. 155/1/226 i Høydalen Jomar Torkveen - E-post 03.10.17 frå nasjonalparkforvaltaren til Lom fjellstyre med oversending av søknaden dagsett 18.09.17 - Kopi av e-post frå Statskog dagsett 10.10.17 til Lom fjellstyre der dei ber fjellstyret uttale seg om rasvoll - Brev til Jomar Torkveen, dagsett 13.10.2017, med informasjon om at nasjonalparkforvaltaren har bedt Lom kommune og Lom fjellstyre handsame saka før nasjonalparkstyret handsamar saka. -Kopi av brev av 23.10.2017 frå Jon M. Torkveen til Lom kommune vedlagt brev frå Sunnfjord Geocenter v/alice Hestad Vie, med utdjuping av rapporten motteke saman med brev 18.09.17 Nasjonalpark Naturreservat Landskapsvernområde Breheimen Høyrokampen Strynefjellet, Mysubytta, Høydalen, Mørkridsdalen, Vigdalen
- Oversendt sak 31/2017 frå Lom fjellstyre der dei tilrår at det kan byggjast ein rasvoll ovafor seterhuset til Jomar Torkveen i Høydalen, - Oversendt kopi av brev dagsett 16.11.17 frå Statskog til Lom fjellstyre der dei som grunneigar stadfestar at dei ikkje har innvendingar mot at det blir bygt ein rasvoll ved seterhuset berre det skjer på ein skånsam måte - Brev frå Lom kommune dagsett 03.11.2017, der dei orienterer om saksprosedyre etter Plan- og bygningslova. -E-post frå Jon Magne Torkveen, med fullmakt, dagsett 22.02.2018. Saksopplysningar Breheimen nasjonalparkstyre handsama i sak 20/2017 søknad om å få byggje oppatt seterhuset på Torkvesetra etter at det brann ned, saman med eit anna hus vinteren 2015/16. Breheimen nasjonalparkstyre innvilga søknaden. Seterkvea hadde falle i det fri og setereigar hadde fått avgiftsfritt feste på seterhuset frå Statskog, slik at det i framtida ville fungere som fritidsbolig. Etter at Breheimen nasjonalparkstyre gjorde vedtak fann Lom kommune ut at tomta låg i skredfarleg område og måtte derfor vurderast i forhold til tiltak for sikring. Tiltakshavar leigde godkjent ekspertise for å lage ein skredrapport (SGC). Tiltak som måtte gjerast for å sikre huset vart prosjektert i regi av tiltakshavar. Tiltakshavar søkte så Breheimen nasjonalparkstyre om løyve til å utføre sikringa som omfatta ein mindre rasvoll ovafor huset og ein voll for leiing av eventuelle vassmengder. Breheimen nasjonalparkstyret handsama søknaden i sak 38/2017. Styret vurderte grundig saka og kom fram til at sikringa kunne gjennomførast ut ifrå det alternativet som det var søkt om. For å sikre at tiltaket vart gjennomført i tråd med vedtaket tok styret eit atterhald i vilkåra knytt til vedtaket. Atterhaldet lydde: Kjem Lom kommune til ein anna konklusjon når det gjeld utforming/utføring av tiltaka enn det som det er søkt om, skal Breheimen nasjonalparkstyre ha saka til ny handsaming. Det som har skjedd etter møtet er at firmaet SGC (firmaet som utgreidde skredrapporten) har sett på saka og kome fram til at det må byggjast ein rasvoll med måla: 5 m høg og 20 m lang og med eit volum på 1000 m2. Det er dette alternativet Breheimen nasjoalparkstyre må ta stilling til i denne saka. I ny søknad dagsett 22.02.2018 blir det mellom anna sagt følgjande(sjå også e-post lagt ved saka, i si heilheit): Jeg lovet ordføreren 21.02. å sende en søknad. Fordi jeg representerer tiltakshaver, som ikke vil ha et slik inngrep og langt mindre betale for det, er det ikke mulig å etterkomme ønsket slik det ble uttrykt. Vi estimerer at det mastodontiske inngrepet i forhold til det lille seterhuset (44 m2) kan komme til å koste ca kr 1 000 000. Det vi/tiltakshaver ønsker er at Breheimen nasjonalparkstyre gir et tydelig og enkelt svar på ovenstående ønske om: En eventuell søknad gjeldende SGC`s alternativ. Side 2 av 5
Heimelsgrunnlag Søknaden blir vurdert i samsvar med: 1. Forskrift for Høydalen landskapsvernområde, dagsett 7.august 2009. 2. Naturmangfaldlova, dagsett 19, juni 2009 nr.100. 3. Forvaltningsplan for Breheimen nasjonalpark og tilgrensande verneområde. Delegering Nasjonalparkstyret har delegert forvaltningsmyndigheit for Høydalen landskapsvernområde og i medhald av vedtekter, dagsett 07.08.2009. Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Formålet med Høydalen landskapsvernområde er mellom anna å ta vare på eit verdifullt setermiljø, vegetasjon og kulturminne som utgjer ein vesentleg del av landskapet sin eigenart, og ta vare på biologisk mangfald som pregar landskapet. Etter verneforskrifta for Høydalen landskapsvernområde, er m.a. all graving, fylling og bakkeplanering forbode (verneforskrifta 3 pkt. 1.1). Verneforskrifta har ingen spesifiserte dispensasjonsheimlar for eit slikt tiltak. Saka må derfor vurderast etter dei generelle dispensasjonsreglane med heimel i verneforskrifta 4 jf. 48 i naturmangfaldlova, som lyder: Forvaltningsstyresmakta kan gjere unntak frå forskrifta dersom det ikkje strir mot føremålet med vernevedtaket og ikkje kan påverka verneverdiane nemneverdig, eller dersom omsynet til tryggleik eller omsynet til vesentlege samfunnsinteresser gjer det naudsynt, jf. naturmangfaldloven 48. Bruken av denne paragrafen skal vera snever. Vurdering Sakhandsaming: I odelstingsproposisjon nr.52 (2008-2009), Naturmangfaldlova, er det nedfelt følgjande i 48 tredje leddet, der det heiter: Trenger et tiltak tillatelse både etter verneforskriften og etter annet lovverk, kan tiltakshaver velge å søke om tillatelse parallelt. Vedtak skal i slike tilfeller først fattes etter Side 3 av 5
verneforskriften, dersom ikke annet følger av verneforskriften eller forvaltningsmyndighetens samtykke. Det er vidare gjort greie for sakhandsaminga i odelstingsproposisjon nr.52 (2008-2009), om Naturmangfaldlova, side 426: Tredje ledd angir hvordan prosesser for tiltak innenfor et etablert verneområde kan gjennomføres der det kreves både dispensasjon etter naturmangfoldloven og tillatelse etter sektorlov. Første punktum sier at tiltakshaver kan «velge å søke om tillatelse parallelt». Det innebærer at saksbehandlingen kan foregå samtidig. Det følger av annet punktum at vedtak skal «i slike tilfeller først fattes etter verneforskriften», dvs. forskrift etter naturmangfoldloven. En slik vedtaksrekkefølge kan gjøre at man slipper en mer omfattende saksbehandling etter sektorlov i tilfeller hvor det ikke blir gitt dispensasjon fra verneforskriften. I saker hvor dispensasjon blir gitt vil det være tidseffektivt med parallell behandling av søknaden etter sektorlov. Tiltakshaver må således selv vurdere hva som er hensiktsmessig fremgangsmåte i den konkrete saken. I tilfeller hvor saksbehandlingen skjer parallelt skal forvaltningsmyndigheten for verneområder ha nær kontakt med relevante sektormyndigheter om fremdrift, mulige tekniske løsninger osv. Det kan videre gjøres unntak fra den vedtaksrekkefølge som følger av bestemmelsen dersom det følger av verneforskriften, eller forvaltningsmyndigheten samtykker i det. Prosjektet har endra seg mykje i omfang sidan nasjonalparkstyret handsama saka før jul 2017. Rasvollen den gongen hadde desse dimensjonane: Fangvollen var 10-11 meter brei og ca. 4 meter lang, og ville bli plassert 10-16 meter ovafor hytta. Alternativet kravde graving med gravemaskin ei grop med oppleggjing av masse i nedre kant som ein voll. Ledevollen var tenkt lagt i 3 meter lengde litt på skrå inn mot bekken som går i retning nord-sør, 14 meter aust for hytta. Det nye kravet til rasvoll har desse dimensjonane: 5 m høg og 20 m lang og med eit volum på 1000 m³. Det som kan tale for å gje dispensasjon er, at sikringstiltak er naudsynt for å kunne tryggje seterhuset mot eventuelt ras. Dette er dokumentert gjennom rapporten frå kompetent firma, SGC. Seterhuset ligg på ein haug rett ved sida av Høydalsvegen og sikringstiltaket er planlagt i lia er rett bak hytta. Det som talar i mot eit slikt tiltak er at det vil setja eit dominerande preg på landskapet i Nordre Høydalen. Dersom tiltaket i tillegg skulle krevje meir sikring/tilretteleggjing i lia ovafor setra, så stiller saka seg i eit heilt anna ljos. Sikringstiltaket som er prosjektert vil bli så dominerande at det bryt med heilt grunnleggjande prinsipp i eit landskapsvernområde. I dette tilfelle skal ein ta vare eit setermiljø med vegetasjon og kulturminne som utgjer ein vesentleg del av landskapet sin eigenart. Skulle det blir aktuelt å byggje hytta så må ein vurdere om det finst andre løysingar som å flytte bygningen til ei rassikker tomt. Dette kan gjelde andre Side 4 av 5
bygningar i Høydalen og, der som det skulle bli aktuelt. I eit slikt tilfelle kan det blir aktuelt å vurdere regulering av eit sikkert byggeområde i kommunal regi. Det er udiskutabelt at det er ei viss rasfare på staden og omsynet til liv og helse må vega sterkt i dette tilfelle. Ut ifrå ei ny vurdering meiner ein at det nye alternativet til rasvoll ikkje lenger er innanfor ramene av eit bagatellmessig tiltak, det vil gå utover ramene for vernevedtaket, og med det kome i strid med verneformålet. Presedens: Når det gjeld presedensverknad av tiltaket i forhold til framtidige liknande tiltak så vil omfanget av kvart konkret tiltak måtte vurderast ut ifrå plasseringa og behov. I tillegg vil naturkvalitetane på staden kunne setje grenser for slike tiltak i det enkelte høve. Behovet for ein rasvoll og ein godkjent ledevoll burde kome samtidig med søknad om byggjeløyve og ikkje i ettertid. Da hadde det vore enklare og vurdert dei totale inngrepa samla. Heile området der Nordre Høydalen seterstul ligg er ras-utsett og tradisjonen fortel at det har gått ras tidlegar fleire stader, og det vil gå ras her i framtida. Eit tiltak som kunne vore vurdert er å flytte rasutsette hus til rassikkert område, som påpeikt. Ulempa med dette er at det ville bli ei stor økonomisk byrde for eigarane av bygningane. I Tiltaket må også vurderast etter dei miljørettslege prinsippa i naturmangfaldlova. Kunnskapen om området er god. Både i naturbase og registreringar gjort i samband med verneplanprosessen. Området er også undersøkt sumaren 2017 utan at det er registrert spesielt verneverdige artar på lokaliteten. Lokaliteten ligg i eit kulturlandskap som er klassifisert som svært interessant (nml 8). Tiltaket er godt dokumentert i volum og storleik elles. Installasjonen er stor og vil påverke landskapet sin karakter og eigenart betydeleg i negativ retning. Det er få liknande tiltak i verneområda elles. I verneområda i Breheimen har det siste åra etter vernet kom vore fleire utfordringar i forhold til flaum og ras. Ein må rekne med at dei blir fleire tilfelle med bakgrunn i dei klimaendringane ein har sett siste åra. Det er viktig å følgje utviklinga av den totale samla belastninga og halde oversikt over dette. Med den vendinga saka har teke meiner ein no at sikringstiltaka blir så omfattande at bygging av rasvoll etter det nye alternativet er uaktuelt. Belastinga er fyrst og fremst av negativ visuell karakter (nml 10). Føre-var-prinsippet kjem ikkje til bruk i denne saka (nml 9). Kostnader med tiltaket er ikkje relevant i denne saka (nml 11). Miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar er ikkje relevant i denne saka (nml 12). Konklusjon Ut ifrå ei samla vurdering meiner nasjonalparkforvaltaren at det nye alternativet til rasvoll har så stor innverknad på landskapet at det går utover verneformålet, og ikkje vil kunne sameinast med setermiljøet i Nordre Høydalen. Side 5 av 5