Utviklingsmelding frå Mellombels utval for ein god og framtidsretta skule

Transkript

1 11. september 2013 Utviklingsmelding frå Mellombels utval for ein god og framtidsretta skule Korleis skapa ein god og framtidsretta skule? Visjon Tidleg innsats langsiktig læring og deltaking

2 Innhald side Samandrag av Utviklingsmeldinga 3 1. Innleiing 5 2. Føreord Mandatet Deltakarar i utvalet Arbeidsform Historisk oversyn over skuleutviklinga i Austrheim Statistisk materiale, grunnlagsdata Visjon for skulane i Austrheim Analysar og vurderingar La linea Tilrådingar - framlegg til handlingsplanar Forsking framfor synsing Læring og viktige føresetnader for å lukkast i skuleløpet Den lærande oppvekstsektoren Kvalitetsystemet La linea for Austrheim kommune 22 Forklarande tekstar til La linea Austrheim 25 Vedlegg 1: Vedlikehald av skulane - økonomiplan Vedlegg 2: Skulestrukturen i Austrheim 28 Nokre moment i spørsmålet om å samla ungdomssteget på ein av skulane 34 Vedlegg 3: Framlegg til høyringsnotat - endra skulestruktur i Austrheim 35 Vedlegg 4: Tilstandsrapport for grunnskulen i Austrheim Veldegg 5: OPAK rapport for Kaland 1 juli Vedlegg 6: OPAK rapport for Kaland barne- og ungdomsskule januar Vedlegg 7: OPAK rapport for Årås skule august Vedlegg 8: OPAK rapport for ventilasjon Kaland skule og barnehage og Årås skule 145 Investerings- og vedlikehaldsplan vert å utarbeide etter at ein har tatt stilling til 8-13 skule og framtidas skulestruktur. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

3 Samandrag av Utviklingsmeldinga Vedlegg 2 - Tilstadsrapport for grunnskulen i Austrheim 2012, har eit eige samandrag. I desember 2010 sette kommunestyret ned eit mellombels utval for skule, med mandat slik det er skildra i pkt 3 i denne meldinga. Meldinga har med eit historisk oversyn over skuleutviklinga i Austrheim (pkt 6). Så går ein laus på bestillinga i mandatet: Det statistiske materialet (pkt. 7) viser i grove trekk at austrheimskulen brukar lite midlar til lærebøker og undervisningsmateriell. Austrheim nyttar minst pr. elev i barneskulen samanlikna med resten av regionen. Når det gjeld ungdomssteget, brukar Austrheim meir pr. elev enn dei kommunane i regionen som er strørre enne oss. Visjon er handsama i pkt 8, med føgjande framlegg: "Tidleg innsats, langsiktig læring og deltaking". Visjonen er tufta på forsking, og har i seg to perspektiv; for det første er det ein visjon for heile livet frå a til å, og for det andre set han fokus på periodane mellom kvart kritisk "knekkpunkt" i ein person sin oppvekst slik ein finn det framstelt i La linea (pkt. 12). I praksis betyr dette at borna må ha med seg eit rikt ordforråd, og mykje meistringsoppleving inn i 1. klasse. Det vil vere avgjerande for korleis det skal gå for kvar einskild i skuleløpet. Det betyr også at skulen må vere god på å foredle og vedlikehalde leseferdigheit (lesetame) hjå barna, (tame er eit nynorsk ord for "ferdigheit"). 5.klasse utgjer eit kritisk knekkpunkt, då elevar som har gått lenge utan å meistre før dette, står i fare for å bli ramma av mental utdropping. Forsking viser også at manglande meistring over tid kan gi seg utslag i uønskt åtferd som kompensasjon for manglande meistring (kompensasjonsåtferd). Austrheim vel å bruke kvalitetssystemet "La linea" for å sikre ein god og langsiktig utvikling av barnehage- og skulesektoren i kommunen. La linea ivaretar også kravet om tverretatleg/ tverrfagleg samarbeid i utviklingsarbeidet, og gir kommunen som barnehage- og skuleeigar eit godt verkty for å følgje opp alle eininganen i sektoren. La Linea byggjer på forsking som er gjort greie for i kap. 12. Hovudpunkta for satsing kan kort oppsummerast slik: 1. Språkutvikling og gode meistringserfaringar før 1. klasse er avgjerande for korleis det vil gå med eleven. 2. Leseopplæringa frå 1. klasse. I løpet av 2 år bør alle elevane ha fått automatisert lesinga si. 3. F.o.m. 3.klasse og utover må alle elevane få arbeide med leseforståinga. 4. Arbeid med lesing og leseforståing må vektleggjast i heile skuleløpet. 5. Skulen i særskilde oppgåve må vere å trene elevane i å gjere aktiv bruk av samansette tekstar. Leseferdigheitene til ein elev er avgjerande for alle dei andre faga, og kan t.d. ha svært mykje å seie for eleven sitt resultat i matematikk. 6. Klasseleiing med høg kvalitet på relasjonane mellom eleven og læraren. 7. Vurdering for læring - d.v.s. god rettleiing i korleis ein elev kan kome vidare. Vektleggje det ein kan og får til - heller enn kva ein ikkje kan. Det er eit krav i alle st.mld. etter 2000 som vedkjem skular og barnehagar, at dei skal utviklast som lærande organisasjonar. OECD, som m.a. produserer PISA (Programme for International Student Assessment - ei internasjonal komparrativ undersøking der ein kartlegg 15-åringane sine kunnskapar i matematikk, naturfag og lesing) og TIMMS (måling kvar 4. år på 9-åringar Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

4 og 13-åringar i faga matematikk og naturfag) rapportane og ikkje minst TALIS (internasjonal studie av undervisning og læring), er klåre på at prinsippa for lærande organsisasjonar er tydelege suksessfaktorar når ein går inn og sjekkar kvifor nokon skular er berte enn andre. Litt forenkla er det gort greie for i "Den lærande oppvekstsektoren" i kap. 13. Skulestrukturen, og eventuell omlegging av denne, er belyst i vedlegg 2. Det er utvalet sitt syn at Austrheim må satse på eit samla ungdomssteg, og at det er naturleg at det kjem i nærleiken av Austrheim vidaregåande skule. Det kan enten skje ved å leggje det til kommunesenteret, eller ved å byggje ein ny 8-13 skule. I alle høve skal vi på barnesteget ha to "a-skular" - ein i kvar krins. Når det gjeld ungdomssteget, skal utvalet tilrå for kommunestyret. Det skal gjennomførast ei felles utgreiing av vidaregåande skule - eventuelt 8-13 skule, mellom Hordaland Fylkeskommune og Austrheim kommune. Vi står då med følgjande 2 alternativ: Alternativ 1: Alt. 1a: Samle ungdomssteget på Årås skule. Alt. 1b: 8-13 skule lokalisert i kommunesenteret. Ved å samle ungdomssteget, blir Kaland ein rein barneskule (1-7) Ved alt. 1a vert Årås ein 1-10 skule. Ved alt. 1b vert Årås ein rein barneskule (1-7) Alternativ 2: Alt. 2a: Årås vert ein 1-10 skule og Kaland ein 1-7 skule. Alt. 2b: Årås vert ein skule og Kaland ein 1-7 skule. Då får Kaland alle elevane på 5-7 steget. I siste linja i mandatet for dette arbeidet står det at "utvalet må peika på kva utfordringar dei eventuelle tiltaka vil få i økonomiplanen". Utvalet har ikkje gått djupt inn i dette på grunn av usikre faktorar knytt til Hordaland fylkeskommune sitt arbeid med ny skulestruktur for vidaregåande skular. Vi treng framleis avklaringar her i Austrheim knytt til dette, som får betydning for korleis vi organisrerer vår eigen struktur for grunnskulen. Når det gjeld vedlikehald, vert det i vedlegg 1 "Vedlikehald i skulane" presentert ein økonomiplan fram til Dei øvrige rapportane knytt til vedlikehald viser relativt detaljert kva for økonomiske utfordringar vi har på dette feltet. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

5 1. Innleiing Austrheim kommunestyre sette ned eit mellombels utval for skule i K-sak 138/10. Utvalet vart kalla: Mellombels utval for ein god og framtidsretta skule. 2. Føreord. Skule var tema i kommunestyret ved fleire høve i Det kom to grunngjevne spørmål som tok utgangspunkt i resultat på statistikkar i lokalavisene. I tillegg la rådmannen fram ein tilstandsrapport for skulane i desember Politikarane sitt fokus resulterte i at dei sette ned eit politisk utval som fekk i oppgåve å analysera skulen i Austrheim og koma med framlegg til endringar og forbetringar. 3. Mandatet. Utvalet fekk fylgjande mandat: 1. Skaffa seg oversyn over tilstanden i skulen herunder statistisk oversikt for talet på elevar og lærarar og forventa utvikling i framtida oversikt: materiell, utstyr og lokalitetar samanlikning av kostnader i Austrheim og i forhold til andre kommunar 2. Utarbeida ein visjon for skulane våre og få fram kva målsetjing skulane i Austrheim skal drivast etter 3. Korleis skapa ein god og framtidsretta skule? Utvalet trekkjer inn andre i arbeidet sitt etter behov. Utvalet må peika på kva utfordringar dei eventuelle tiltaka vil få i økonomiplanen. 4. Deltakarar i utvalet. Kommunestyret oppnemnde fylgjande. 1. Per Lerøy ( Ap ) Vara: Terje Håland 2. Magnus Kvingedal ( H ) Vara Morten Sognnes 3. Terje Dyrnes ( V ) Vara : John Kåre Krokene 4. Inger Anne Austrheim ( Krf ) 5. Inge Fonnes ( Sp ) Vara: Reidar Øksnes 6. David Ludvigsen ( Frp ) Vara: Øivind Levinsen Per Lerøy vart vald som leiar og David Ludvigsen som nestleiar. Rådmannen oppnemnde driftssjef Olav Mongstad som sekretær for utvalet. Seinare oppnemnde Krf. Edvard Bjerkestrand som vara for Inger Anne Austrheim. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

6 Kommunestyret sa at rapporten vart å legge frem til handsaming våren I kommunestyret 1. februar 2012 vart det lagt fram eit statusnotat frå utvalet der dette tidspunktet vart sett til utgangen av andre kvartal I mai 2012 vart Torleiv Frotjold tilsett som kommunalsjef. Han vart trekt inn i arbeidet i utvalet frå den tid. 5. Arbeidsform. Arbeidsform, tal møte og korleis utvalet har jobba. Andre som er trekt inn i arbeidet i utvalet. Utvalet hadde 7 møte vår 2011, 3 møte haust Det er sett opp 5 møte våren og sommaren i I tillegg var 4 av medlemmene i utvalet med på skulane sin planlegingsdag 16. august Programmet på planleggingsdagen var: Om PALS-prosjektet på skulane v/rektor Jo Tømmerbakke og palsrettleiar på Kaland Kjell Sundfjord. La linea tidleg innsats heile vegen. v/torleiv Frotjold, rektor og skuleutviklar i Radøy Presentasjon av mellombels utval v/leiar Per Lerøy Gruppearbeid der gruppene gav svar på problemstillingar utvalet ynskte innspel på. Arbeidsform: Gruppa nytta dei første møta for å diskutera vinkling på arbeidet sitt. Rektorane vart trekt inn i eit møte der utvalet fekk rektorane sine vurderingar på stoda i skulen i Austrheim. Saka vart diskutert og utval og rektorane vart einige om kva undersøkingar som skulle nyttast. På møtet etter planleggingsdagen var rektorane med for å diskutera i fellesskap dei innspela som kom. Utvalet trekte inn Conexus for å bearbeida og presentera UDIR sin undersøkingar 6. Historisk oversyn over skuleutviklinga i Austrheim. Alt før 1900 vart det bestemt kvar skulehusa skulle byggjast, og skulekrinsane vart bygdene rundt husa. I 1910 hadde den nye kommunen desse skulekrinsane: Austrheim, Rebnor, Toftegaard, Bakkøy, Børilden, Øygarden (Øyane), Njøten, Straume, Litlelindaas og Lindaasneset. Fedje hadde fått fast skule alt i 1838, den første i Lindås prestegjeld. Men om skulen no vert organisert betre og utdanna lærarar var på plass i eigne skulestover, var slett ikkje alle positivt innstilte. Barn og ungdom var naudsynte i arbeidet på gardane og i fiskebåten. Skulen tok mykje tid, dessutan var det nok ein del som syntes at dei nye faga som etterkvart kom til, til dømes geografi, naturfag og historie, var heilt unødvendige. I tillegg var landsmålet kome inn. Det og braut med førestillinga om at dei lærde skulle snakka og skrive tilnærma dansk. Motstanden mot landsmålet var sterk i Austrheim. Det var difor mange grunnar til at skulefråværet var stort i mange krinsar. Då Austrheim gjekk ut av storkommunen i 1910, vart det laga ein detaljert avtale om at Lindåselevane frå Hope, Keilen, Keilegavlen og Mongstad skulle gå på Lindaasneset skolehus som låg i den nye Austrheim kommune. Avtalen galdt og deling av utgifter og gjensidig representasjon i kvarandre sine skulestyre. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

7 I 1923 tek skulestyret opp at det bør byggjast eige framhaldsskulehus. Fortsettelsesskolen var ein slags vidaregåande skule, etter at dei sju obligatoriske folkeskuleåra var ferdige. Han var frivillig. Denne skulen hadde gått på omgang mellom dei ulike skulekrinsane. Den faste framhaldsskulen fekk namnet Læraheimen, og vart innvia i Han hadde kosta kroner, men fylket hadde dekka to tredeler. Framhaldsskulen vart ei vidareføring av dei mange tre månaders lange arbeidsskulen, arrangert rundt i kommunen, og ofte knytt til snikkarfaget. Desse kursa blei starten på mange gode yrkesliv som bygdesnikkarar. Framhaldsskulen vart lovfesta frå Det skulle framleis vere frivillig å gå dette 8.året som hadde vesentlege praktiske innslag av sløyd og handarbeid. Starten på sentralisering av skulane i Austrheim kommune kom då skulestyret ymta frampå om ikkje dei seks elevane i Børilden kanskje kunne gå på skule i Krossøyna. Det fanst ikkje høveleg skulestove og heller ikkje hus for læraren. Dette skapte strid og saka verserer i protokollane i lang tid. Til slutt skriv skulestyret: Viss ikke Børildmennene efterkommer dette vedtak (om rom og skolelokale), så blir de ilagt bøter efter loven. Barnetalet i krinsane rundt 1930 er oppgitt til: Austrheim129, Kansardalen 45, Kaland 60, Øyane 43, Bakkøy 27, Fesøy 5, Njøten 18, Litlelindås 12, Rebnor 9, Børilden 9 og Straume 14. Desse tala fortel mykje om dei store omskifte kommunen har gjennomgått. Ikkje minst viser dei at det som no er utkantar, har vore levedyktige samfunn med mange barnefamiliar. Utviklinga av skulen gjekk sakte, men sikkert framover, bort sett frå i Øyane. Der var det vedvarande strid om kor det nye skulehuset skulle byggast. Rongeværfolket streika og ville ha eigen skule. Det blei trua med bøter og politimeister. I protokollen frå 1933 heiter det at saka var til skam både for krinsen og for sognet. Skulehuset vart omsider flytta frå Krossøy til Litle Kjerringa i 1935, ein vegog huslaus holme. Trass i etterkrigsoptimisme var finansane svake, og skulane, både på Kaland, i Kansardalen og på Austrheim, var svært dårlege. Skuledirektøren i Hordaland var så lite nøgd med skuleplanarbeidet i Austrheim, at han kom med klare påbod om utbygging og modernisering. Grunnskulen i kommunen var organisert slik i 1945: Børilden u-delt i leigd hus. Øyane 2-delt i eige hus. Rebnor 2-delt i eige hus. (Øksnes, Rebnor og Dyrnes) Kaland 4-delt i eige hus. Synnevåg 2-delt skule i eige hus på Bakkøy. Njøten 2-delt i eige hus. Litlelindås u-delt skule i eige hus. Straume 2-delt skule i eige hus (den delen av kommunen som ligg på Radøy) Kansardalen 4-delt skule i eige hus. (Årås, Sætre, Budalen, Kvalvåg, Ulvøy.) Austrheim 5-delt skule i eige hus (Austrheim, Bergsvik, Lerøy, Hopland) Det fortel noko om utviklinga av den politiske styringa i kommunen at dei to første kvinnene i skulestyret først kom i Det var Valborg Helland og Gjertrud Daae. Alf Hopland var formann. Eit nytt utval skulle utgreie korleis ungdomsskulen skulle innførast i Austrheim. Sentraliseringspresset var stort, og det låg slett ikkje i korta at små kommunar skulle ha eigen skule for ungdomsskuleelevane. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

8 Dei minste skulekrinsane blei nedlagde i starten på 1960-talet, til dømes Litlelindås, Rebnor, Bakkøy, Straume og Åsheim i Lindåsneset. Rongevær skule vart først nedlagt i Skulebudsjettet var i 1961 på netto kroner, medrekna framhaldsskulen. Statstilskotet var for folkeskulen 85 prosent og for framhaldsskulen 75 prosent. For ein del elevar frå Austrheim kommune, blei realskulen på Lindås eit alternativ. Nokre gjekk den treårige lina, mens andre gjekk først eit år på framhaldsskulen på Årås, og deretter to eller tre år på Nordhordland interkommunale realskule, som skulen heitte. Mange austrheimingar har sterke hybelminne frå denne perioden. Skulestyret streva vidare med planane om ungdomsskule. Ei nemnd som arbeidde med å reise samfunnshus, ville gjerne samarbeide med kommunen, men blei avvist. Frå styresmaktene låg det i korta at ungdomsskuleelvane måtte ut av kommunen. Enden på striden vart at for Lindåsneset, Bakkøy og Ulvøy, vart det ungdomsskule på Lindås med elevar både frå Austrheim, Masfjorden og Lindås. Elevane frå resten av kommunen måtte bussast til Manger og gjekk saman med ungdommar frå Radøy. For ein del åringar blei det her og hybelliv med dei utfordringane det gav. Striden om ungdomsskule held fram. Han er todelt; å få bygd ut det nye skuleslaget, og dernest om ein skulle ha ein eller to skular. Skuleinspektør Skilbreid laga ei utgreiing der konklusjonen var ein skule, sentralt i kommunen, det vil i dette tilfellet bety tilbygg på Kansardalen skule. Valde ein Kaland, lurte Lindås kommune som den store, stygge ulven. Kanskje austrheimelevane frå Fonnes og Kaland blei slukte av Lindås ungdomsskule som snart var ferdig utbygd og trong fleire elevar. Då bruene kom i 1971, vart alle ungdomsskule- elevane frå Austrheim kommune samla på Kaland som fekk nytt skulebygg i Ein gamal draum var no blitt realitet, men ikkje alle var fornøgde, for alt året etter vart eit nytt skulesenter i Austrheim drøfta. Her skulle det samlast både 1-9 grunnskule, vidaregåande skule og kommuneadministrasjon. Alle kommunar med respekt for seg sjølv, måtte ha eit sentrum. I Austrheim måtte dette bli i Årås-området. Austrheim skule måtte leggast ned, men Kaland skule skulle framleis vere ein kombinert barne- og ungdomsskule. Utviklinga på Mongstad førte til sterk tilflytting og auka barnetal. Det blei store plassproblem på Kaland. Ny skule måtte byggast, og han måtte ligge sentralt på Fosnøya. Planar vart lagde, og trinnvis utbygging sett i gang. Heile Årås skule sto ferdig i Lokale i Samfunnshuset blei brukte til kroppsøving heilt fram til Idrettshallen vart reist og teken i bruk i Årås skule er fulldelt og har i 2012 ca. 240 elevar. På Fonnessida held Kaland skule fram som kombinert barne- og ungdomsskule. På skulen går og ein del elevar frå nordre Lindås kommune. Skulen har i dag ca. 150 elevar. (Utdraget er henta frå: Olav Budal si skulesoge og Lillian Eltvik og Terje Dyrnes si jubileumsbok frå 2010.) 7. Statistisk materiale, grunnlagsdata. I rapport frå Nordhordland Revisjon IKS av 2010 ligg statistisk materiale som er omtalt i dette kapittelet. Utifrå mandatet er fylgjande funn viktige å trekkja fram: Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

9 Oversyn over midlar nytta til lærebøker i regionen. Kommune Masfjorden Fedje Modalen Radøy Lindås Meland Austrheim Osterøy Gj.snitt Austrheim set av lite midlar til lærebøker, undervisningsmateriell. Sjølv i dei tre åra med sentrale øyremerka midlar , låg Austrheim lågt. Dette gjer at det er lite midlar til å prioritera andre innkjøp enn naudsynte lærebøker. Figur 2: Utgifter pr elev i barneskulen kr (2009) Fig 2 forts.: I barneskulen er totale utgiftene pr elev i Austrheim, Meland og Radøy ganske like, mens Lindås kommune ligg høgare, men vesentleg lågare enn dei tre minste kommunane. Tabellen viser at Austrheim nyttar minst pr elev i barneskulen. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

10 Figur 3: Utgifter pr elev i ungdomsskulen kr (2009) På ungdomssteget nytta Austrheim i 2009 meir midlar enn dei 4 kommunane som er større enn Austrheim. Dette året hadde Austrheim det lågaste elevtalet på ungdomssteget, derfor ligg dette så pass høgt. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

11 8. Visjon for skulane i Austrheim Nemnda sitt framlegg til visjon med grunngjeving og forklaring: Tidleg innsats, langsiktig læring og deltaking. NB! Ein visjon kan ikkje vedtakast - den må skapast i samråd med dei som skal ha den som eit mål å jobbe mot. Skulane må ha refleksjonsprosessar på dette. Det ligg mykje forskningsbasert kunnskap bak denne visjonen. Visjonen har to perspektiv: 1. Ein visjon for eleven sitt liv 2. Eit fokus på knekkpunkt i eleven sin oppvekst der fleire "dett av lasset" dersom det ikkje vert sett i verk kompenserande tiltak i tide. Ein elev har fylgjande knekkpunkt i oppveksten, der det er avgjerande viktig å setja i verk tiltak. 1. Ved start i barnehage 2. Ved overgang barnehage/skule 3. Overgang til 5. klasse 4. Overgang til ungdomstrinnet 5. Overgang til vidaregåande skule Tiltak: 1. Språkutvikling før 1. klasse er avgjerande for korleis det vil gå med eleven. 2. Leseopplæringa frå 1. klasse. I løpet av 2,5 år bør alle elevane fått automatisert lesinga si. 3. Frå jul i 3. klasse og utover må alle elevane få arbeida med leseforståinga. 4. Arbeid med lesing og leseforståing må vektleggjast i heile skuleløpet. 5. Skulen si særskilde oppgåve må vere å trene elevane i å gjere aktiv bruk av samansette tekstar (samasette av tekst, grafikk, tabellar, lyd, bilete, film, animasjonar, hyperlekkjer) - slik ein ofte finn i digitale format som t.d. på internett. Grunngjeving: Barn som opplever manglande meistring over tid vert synleg ved overgangen til 5. klasse. På dette stadiet vert det stilt sterkare krav til å handtera tekst og informasjon. Viss ein ikkje er sett i stand til å meistra dette, kan dei oppleva mental utdropping. Desse elevane kan vera i faresonen til reell utdropping og oppleva store vanskar i skulen som vert kompensert med utagerande åtferd. 9. Analysar og vurderingar I løpet av april 2012 gjennomførte skulane desse undersøkingane frå Utdanningsdirektoratet. a. Elevundersøkinga. Oppslutnad 87,5% b. Lærarundersøkinga. Oppslutnad 48,08% c. Foreldreundersøkinga. Oppslutnad 22,90% Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

12 Conexus v/yngve Lindvig vart engasjert til å analysera undersøkingane i programmet PULS som vart kjøpt inn. 24. mai 2012 møtte han i utvalet og gjekk gjennom svara for utvalet, rektorane, kommunalsjefen og sekretæren. Hans kommentar til svarprosenta: Elevundersøkinga er godt representativt med denne oppslutnaden. Når det gjeld foreldreundersøkinga viser det seg vanskeleg å få noko høgare svarprosent enn det er her. For lærarundersøkinga var svarprosenten låg, med denne oppslutnaden er ikkje heile undersøkinga representativ. Han hadde tatt ut dei punkta i undersøkinga som samsvarte med spørsmåla i elev- og foreldreundersøkinga for å leggja inn desse. Undersøkingane peika på tre felt men behov for utviklingsarbeid: 1. Vurdering for læring 2. Klasseleiing 3. Lesing - tidleg læring og systematisk oppfølging Utvalet ser gjerne at det vert sett i gang eit utviklingsprosjekt basert på dette. Conexus bør trekkjast inn i arbeidet etter behov. Rådmannen bør setja ned ei styringsgruppe i samråd med kommunalsjef og rektorane. 10. La linea På planleggingsdagen i august 2011, orienterte Torleiv Frotjold om utviklingsprosjektet sitt La Linea. Sidan den tid er han tilsett som kommunalsjef. Det er ynskjeleg å ta i bruk kvalitetssystemet La Linea i Austrheim. Då kan ein med utgangspunkt i dei behova som er avdekka, setje i gang forskingsbaserte tiltak til rett tid, og ha god kvalitetssikring på implementering og institusjonalisering av desse. I La linea vil ein også kunne styre ei god oppfølging av tiltaka. Basert på erfaringar frå Radøy, bør dette systemet takast i bruk i Austrheim også. 11. Tilrådingar - framlegg til handlingsplanar Statistikkane (sjå s. 9-10) viser i hovudsak at skulane reint økonomisk har lite handlingsrom med tanke på fleksibel utnytting av ressursane. PALS-programmet, som skulane deltar i, er basert på at ein oppnår best resultat for kvar einskild elev gjennom gode universelle tiltak framfor individretta tiltak. Dette vert underbygd av all kjend forsking av nyare dato - og gjeld for åtferdsvanskar så vel som lærevanskar i fag. For at skulane skal kunne omstille seg frå eit stort volum på spesialundervisning til generelle universelle tiltak for tilpassa læring, må dei ha eit visst budsjettmessig handlingsrom. Dette bør bli gjenstand for refleksjonar i sambamd med komande driftsbudsjett. Kvalitetssystemet La linea er eit tiltaks- og kvalitetsoppfølgingssystem. Det kan tilpassast alle dei funna som er avdekka i Austrheim. Systemet er dynamisk, heilskapleg og slik samansett at det ivaretar kortsiktige og langsiktige tiltak sett i eit livsperspektiv. I tillegg tilfredsstiller det både behov og krav til tverrfagleg samarbeid for å oppnå best mogelege resultat. Det er tilrådeleg å byggje ei så komplett tiltakspakke som mogeleg langs La linea - og la den leve eit Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

13 dynamisk liv over tid. Samstundes rår ein til at det vert plukka ut maks to hovudsatsingsområde frå La linea pr. år for implementering og resultatbetring. Etterspørjing og rapportering bør skje på siste års satsingsområde, og få større vektlegging enn etterspørjing og rapportering på budsjett. Viktig å etter spørje korleis skulane arbeider med tiltaka, og utfordre dei på å leggje fram implementeringsplanar for dei tiltaka som skal setjast i verk. 12. Forsking framfor synsing Når Austrheim kommune skal utvikle barnehagar og skular, må det skje på eit forskingsbasert grunnlag. Pr har vi tilgang på god, solid og breispektra forsking. Denne forskinga er godt samanfatta, i den forstand at ulike forskingsprosjekt peikar i same retning når det gjeld å skape forståing for kva som verkar. Det vert viktig at alle nivåa - frå elevar/foreldre til kommunestyre legg til sides ideologi og gamle "bakhodemodellar" på kva skule og læring er, og heller blir med på eit systemisk kvalitetsutviklingsarbeid basert på forskinga, og forståinga av det varierande settet med faktorar som til ei kvar tid påverkar korleis vi tenkjer, og påverkar måtane vi gjer ting på Læring og viktige føresetnader for å lukkast i skuleløpet Boka "Visible learning" av John Hattie (professor ov Education, University of Auckland, New Zealand) av 2009, er si heilskapleg tilbakemelding (ein syntese) av 800 sett med analysar (metaanalysar) som igjen er sortert ut frå til saman undersøkelsar/analysar utført på til saman elevar - globalt. Saman med forskarteamet sitt brukte han 15 år på å avklare tydeleg funn, og samanfatte desse i denne boka. Parallellt med dette utførte dei ulike forskingsprosjekt for å sjekke ut gehalten i funna. I boka "Relasjonspedagogikk" (2011) tar Jan Spurkeland opp trådar frå anna forsking (Senge, Hattie, Nordahl, Tiller m.fl.) på kva ein kan hente ut av gode løysingar og resultat i spenningsfeltet mellom samhandlande lærarar og elevar. Magne Raundalen har i fordrag, kronikkar og artiklar folkeleggjort ny kunnskap om hjernen si utvikling. Denne nye forståinga av hjernen si fysiske utvikling, og kva desse utviklingsstega betyr for vår mentale utvikling, vil bli avgjerdande for framtidig tenking rundt korleis ein skal leggje opp læring og skulegang innafor ulike aldersgrupper av elevar. Utfordringar i skulen: Spesialundervisning eller tilpassa læring For mange elevar har for svake lesetame Fare for mental utdropping tidleg i skuleløpet Brukarperspektivet U.sk. B.sk. B.hg. Fig. 12.1: Utviklinga av spesialundervisning innafor ei og elevgruppegruppe gjennom skuleløpet. Tendensen gjeld for heile landet - ikkj berre Austrheim Reparasjonsperspektivet. Fig. 12.2: Utviklinga av spesialundervisning innafor ei og elevgruppegruppe gjennom skuleløpet, dersom alle fekk meistre i samsvar med sine føresetnader. Førebyggingsperspektivet. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

14 Hattie med fl. si forsking viser at dårleg lesetame alt i starten på skuleløpet er hovudårsaka til den vidare utviklinga innafor spesialundervisning, når skulen ikkje maktar å gjere noko med det gjennom tidleg innsats. Ei enkel skisse på viktige funn i forskinga: 26 år: Det er samanheng mellom kvaliteten på startpakken i 1.klasse og det ein person driv med når vedkomande er 26 år år Hjernen er ferdig fysisk utvikla når vi er mellom 20 og 25 år (jentene tidlegare enn gutane). Det siste som blir utvikla er pannelappen - der sit m.a. evna til å ta ansvar og til å vurdere. Alder 5.klasse: Elevar som har gått utan å meistre fram til no, står i fare for å bli ramma av mental utdropping. 2.klasse: Ein finn samanheng mellom manlgande meistring og uønskt årferd. Fundamentet for sjølvbilete vert laga i 7-8 årsalsderen. 1.klasse: Kvalieten på "startpakken" barnet har med seg til 1.klasse er avgjerande for resten av skuleløpet (tel 50%). 0 år Kva dei vaksne (i heimen og i b.hg.) legg vekt på i tida før skulestart, er avgjerande for kvaliteten på "start-pakken". Fig. 12.3: Viktige funn i oppvekstløpet - tatt i perioden før fødsel til 26 årsalderen. Dette viser at vi må jobbe tverrfagleg gjennom heile livsløpet dersom vi skal få til varige positive endringar for alle som veks opp. Vi må flytte fokus frå resultat til måten vi gjer ting på, slik at praksis vert relevant og god for kvart einskild barn gjennom heile oppveksten. Før starten i første klasse må dei vaksne rundt barnet i heimen og i barnehagen ha fokus på: Tidleg språkutvikling. Normalt skal barnet har eit ordforråd nær ved skulestart. Forsking viser ein auke i tal barn med for lågt ordforråd - ned mot Denne differansen greier dei ikkje ta att seinare i skuleløpet. Utvikle sosiale tame. Dyrke fram positive erfaringar og mykje meistring. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

15 Dette er dei viktigaste ingrediensane i startpakken, og dei blir best framdyrka gjennom klok og bevisst dialog og samvær med god kvalitet. Gjennom nærleik og gode observasjonar har alle vaksne ei plikt til å fange opp einksildbarn tidleg dersom det kan sjå ut for at nokon kan stå i fare for å tape på desse punkta. Det skal søkjast profesjonell hjelp via PPT straks ein får mistanke om at eit barn kan ha vanskar av noko slag. Dei to første skuleåra må dei vaksne rundt barnet i heimen og i skulen ha fokus på: Meistring - særleg knytt til lesing. Ingen må gå ut 2.klasse utan å meistre automatisert lesing. Utvikle ordforråd og sosiale tame. Også her gjeld prinsippa: Gjennom nærleik og gode observasjonar har alle vaksne ei plikt til å fange opp einskildbarn tidleg dersom det kan sjå ut for at nokon kan stå i fare for å tape på desse punkta. Skulen skal undersøkje straks ein (heimen eller skulen) får mistanke om at eit barn kan ha vanskar av noko slag. Dersom skulen og heimen ser at skulen sine testar gir grunn for det, skal PPT undersøkje nærare og gi sakkunnig uttale om eventuelle tiltak. I 3. og 4. klasse, må vaksne i heimen og skulen ha eit blikk på hoppet i dei faglege krava som ligg og ventar i 5.klasse. At kvar einskild elev får utvikle sine lesetame er avgjerdande for å ivaretea lærelyst og motivasjon gjennom fagleg meistring. Med godt vurderingsarbeid for læring og tett individuell oppfølging gjennom SOL (eit program for systematisk oppfølging av lesing frå 1. til 10.klasse), kan ein gi eleven gode føresetnader til å takle overgangen til 5.klasse. Her ligg det tøffaste knekkpunktet i skuleløpet. Elevar som greier dette på ein god måte, har store sjansar for å behalde lærelysta og motivasjonen gjennom resten av grunnskuleløpet. Viktige konklusjoanar og bodskapar frå Hattie: "Det som verkar best for elevane liknar på (is similar to) det som verkar best for lærararne". "Det er på tide politikarar og ansvarlege i kommunal leiing konsentrerer seg om kva som faktisk verkar, heller enn å slå kvarandre i hovudet med ideologisk baserte argument for kva ein trur verkar". Det som verkar kan kort samanfattast slik: Eit trygt og inkluderande læringsmiljø i alle klassane - fritt for mobbing og trakassering. Ekspertlæraren får betre læringsresultat enn den erfarne læraren: Ekspertlæraren brukar erfaringane sine som ein viktig del i det å betre praksisen sin - evaluererer eigen praksis kontinuerleg med tanke på å gjere ting betre. Oppdaterer seg på relevant forsking. Tydeleg klasseleiing - syter for at elevane på førehand veit kva dei skal lære innafor tidsperiodar, og at dei, før dei startar på ein sik periode, også veit korleis dei skal vise kva dei har lært når perioden er over. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

16 Høg kvalitet på relasjonane mellom læraren og elevane - elevane er trygge på at læraren vil dei vel. God framoverretta vurdering undervegs i læringsperiodane. Fokus på kva eleven kan, og korleis ho kan kome vidare. Ikkje fokusere på kva eleven ikkje kan. Tidleg innsats som er tilpassa den einskilde elev. At kvar einskild elev kan lese automatisert seinast ved utgangen av 2.klasse. Presis og målretta foredling av lesetame gjennom heile skuleløpet (SOL) Og ikkje minst: At vi vaksne har sytt for at kvart barn har ein god kvalitet på startpakken sin ved skulestart i første klasse. Det heile kan illustrerast i følgjande figur, kalla La linea: Fig 12.4: Dei små sirklane på La linea viser viktige knekkpunkt i eit barn sitt liv, der stadig fleire dett av lasset. Ved å praktisere tidleg innsats ut frå dei to perspektiva tidleg i barnet sitt liv, og tidleg mellom kvart knekkpunkt i barnet sitt liv kan ein førebyggje at nokon dett av lasset. I tillegg til at vaksne i heim og skule har god forståing for dette, og får til eit godt samarbeid, er ein heilt avhengig av eit gjennomgåande godt tverrfagleg samarbeid (barnehage/skule/støtteapparata). Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

17 13. Den lærande oppvekstsektoren. Gjennom stortingsmeldingane knytt til skular og barnehagar etter 2000 og fram til i dag, er det stilt krav om at både barnehagar og skular skal utviklast som lærande organisasjonar. Dette gjennomsyrer nyare masterstudiar for skuleleiiarar, og KS er tydeleg på at kommunane også må vere lærande i sitt barnehage- og skuleeigarskap. Kommunar som dyrkar NPM kan kome i skade for å bomme på det å skape lærande organisasjonar innafor oppvekst. Dette fordi prinsippa i NPM kolliderer med prisnippa for lærande organisasjonar - særleg med tanke på korleis barnehage-/skuleeigar skal etterspørje på kvalitet og utviklingsarbeid. OECD, som står bak PISA, TIMMS og TALIS (sjå forklaring s. 3 nedst og s. 4 øvst) er krystallklar på at oppvekstsektoren må utviklast som lærande organisasjonar for å lukkast med oppdraga sine. Austrheim kommune har lagt eit godt grunnlag for dette, men er enno i startfasen. Motoren i den lærande organisasjonen er det systemiske arbeidet. D.v.s. at organisasjonen har robuste ordningar for å reflektere over eigen praksis - sjå kva som verkar bra, og kvifor det er slik + sjå kva som kan gjerast betre, og korleis det kan gjerast. Gjennom godt systemisk arbeid skapar ein endringsorienterte organisasjonar, der alle tar implementeringsarbeid på alvor, og der balkanisering (at folk ikkje endrar praksis slik ein har blitt eininge om) etter kvart ikkje skjer. Typiske kjenneteikn er: høg intensjonalitet innafor einingane og innafor ein samla oppvekstsektor - gjennomgåande frå assistent til medlemmane i kommunestyret. gode gjennomtenkte planar for alle implemeteringsarbeid naturleg bruk av møteformer som gir systemiske prosessar tydeleg og opplevd enkel- dobbel- og trippelkretslæring både i kvar eining og i den samla oppvekstsektoren. Dette kan illustrerast i følgjande figurar: Fig > (Fig.1, Fig 2 og Fig 3): Viser vesentlege trekk ved ein lærande organisasjon Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

18 Fig 13.2: Viser ei læringslekkje der kommunen driv skuleeigarrollen sin etter prinsippet for lærande organisasjon. Alle partar - frå foreldre til politisk utval er deltakande. (Knut Roald 2012 v/march og Olsen) På neste side kjem eit samansett bilete. Dei raude ringane er sette rundt det som er viktig å jobbe med for å gjere kommunen vår til ein ekte lærande organisasjon innafor oppvekstsektoren. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

19 Fig 13.3: Ring rundt dei grunnleggjande elementa i den lærande organisasjonen. Fig 1:Det er sett ring rundt høg intensjonalitet. Fig 2d: Ring rundt systemiske prosessar i redundans mellom dei hierarkiske nivåa i oppvekstsektoren Fig 4: Ring rundt systemisk arbeid fordi det gir størst læringseffekt i organisasjonen Ring rundt ein møtestruktur som fremjar refleksjon Fig 3 illustrerer ein debatt om kvalitet som tilsynelatande er avklart og grei, men der det snik seg inn diskusjonar i debatten som har ulike vinklingar på kva ein meiner med kvalitet - utan at deltakarane ser at dei snakkar forbi kvarandre. Slike "inkommensurable" kvalitetsdiskusjonar kan ende i vedtak som ein trur er samstemt, men som i realiteten viser seg å byggje på ulike oppfatningar av kvalitet debattantane i mellom. Grundig omgrepsavklaring er viktig på alle nivå innafor ulike former for utviklingsarbeid i oppvekstsektoren. Ein kommune lærer best dersom ein får til redundans (overlapping) (sjå fig c og d ovanfor) mellom dei ulike hierarkiske nivåa, slik at ein innafor alle nivå får auge på kva som kan gjerast betre, og ein prøver ut korleis ein kan få det til. Når dette fungerer, skjer det i læringssløyfer, som kan framstellast slik (sjå s. 20): Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

20 Fig 13.4 Deuterolæring: ein organisasjon veit at den lærer å lære seg å lære - ein metakompetanse I Austrheim kommune kan vi bruke læringskartet slik: Fig.13.5: Viser korleis dobbel- og trippelkretslæring kan styrast både innafor skulane og i heile oppvekstsektoren som organisasjon. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

21 Kort oppsummert: Dersom ein gjennom tverretatleg samarbeid greier å sikre høg kvalitet på "startpakkane" i første klasse, er det eit solid bidrag til at alle elevane skal lukkast med skuleløpet sitt. Dersom skulane blir gode på tidleg innsats etter begge perspektiva for dette (La linea), vil det vere eit solid bidrag til at alle elevane skal lukkast med skuleløpet sitt. Dersom kommunen set fokus på å utvikle PPT, barnevern, helestenesa, barnehagane, skulane og seg sjølv som lærande organisasjonar, er det eit solid at bidrag til å bli god til å leggje til rette for at alle elevane skal lukkast med skuleløpet sitt. Dersom elevar og foreldre ser sin rolle i eit deltakarperspektiv heller enn i eit brukarperspektiv, vil dei bidra sterkt til ein høg intensjonalitet (felles forståing av kvifor- og korleis vi alle skal dra lasset i same retning) for læringsarbeidet. Dersom vi greier å få til gode lærande organisasjonar, vil vi på ein robust og presis måte greie å endre praksis slik at vi til ei kvar kan takle dei hyppige omskifta i alle delar av samfunnsutviklinga som vi er ein del av. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

22 Kvalitetssystemet La linea - Austrheim kommune pr. juni 2013 Plan over tiltak, program eller prosessar langs La linea - etter prinsippet "tidleg innsats". Øverste tittelrad tilsvarar periodane mellom knekkpunkta (dokumenterte kritiske overgangar i eit barn sit liv, med fare for "å dette av lasset") i La linea. Tittelkolonna til venstre viser kvar ansvar for gjennomføring er plasert. Kvart tiltak, program eller prosess er skildra i eigne avsnitt etter tabellen. I den digitale versjonen på heimesida, finn ein desse ved å klikke i tabellen. La linea er styrt, vedlikehalden og kvalitetssikra av ei plangruppe som består av medlemmar frå kvart ansvarsfag i høgre kolonnne, og er leia av kommunalsjef for oppvekst. To møte pr. år. er i sett i fast ordning er i introduksjonsfase/implementeringsfase. Resten er i planleggingsportefølgje - utviklingsplan Ansvar La linea Før fødsel Første leveår Barnehage klasse klasse klasse Helsesøster ICDP ICDP ICDP Ressursteam Ressursteam Legetenesta Jordmor ICDP EPDS ICDP EPDS Fysioterapi Spesielt tilpassa tilbod til einskildbarn Rettleiing av personale Rettleiing av foreldre Observasjonsdagar 1.kl. Barnevern BUP ICDP ICDP Psykisk helse ICDP ICDP ICDP ICDP Ressursteam Observasjonsdagar 1.kl. Ressursteam ICDP Kvalitetssystemet La linea - Austrheim kommune - side 22

23 Plan over tiltak, program eller prosessar langs La linea - etter prinsippet "tidleg innsats". Øverste tittelrad tilsvarar periodane mellom knekkpunkta (dokumenterte kritiske overgangar i eit barn sit liv, med fare for "å dette av lasset") i La linea. Tittelkolonna til venstre viser kvar ansvar for gjennomføring er plasert. Kvart tiltak, program eller prosess er skildra i eigne avsnitt etter tabellen. I den digitale versjonen på heimesida, finn ein desse ved å klikke i tabellen. La linea er styrt, vedlikehalden og kvalitetssikra av ei plangruppe som består av medlemmar frå kvart ansvarsfag i høgre kolonnne, og er leia av kommunalsjef for oppvekst. To møte pr. år. er i sett i fast ordning er i introduksjonsfase/implementeringsfase. Resten er i planleggingsportefølgje - utviklingsplan Ansvar La linea Før fødsel Første leveår Barnehage klasse klasse klasse DUÅ SOL SOL SOL SOL PPT Nytt system for spesialpeedagogisk hjelp ICDP Ressursteam Nytt system for spesialunderviskning ICDP Ressursteam Observasjonsdagar 1.kl. Barnehage DUÅ Språkkista - systematsik språkutvikling TRAS - tidleg registrering av språkutvikling MIO - matematikk i opplæringa Alle med - Sosiale tame Språkkista - framandspråklege born Overgangsplan barnehage/skule Overgangsplan barnehage/skule Kvalitetssystemet La linea - Austrheim kommune - REV ultimo juni Utviklingsmeldinga side 23

24 Plan over tiltak, program eller prosessar langs La linea - etter prinsippet "tidleg innsats". Øverste tittelrad tilsvarar periodane mellom knekkpunkta (dokumenterte kritiske overgangar i eit barn sit liv, med fare for "å dette av lasset") i La linea. Tittelkolonna til venstre viser kvar ansvar for gjennomføring er plasert. Kvart tiltak, program eller prosess er skildra i eigne avsnitt etter tabellen. I den digitale versjonen på heimesida, finn ein desse ved å klikke i tabellen. La linea er styrt, vedlikehalden og kvalitetssikra av ei plangruppe som består av medlemmar frå kvart ansvarsfag i høgre kolonnne, og er leia av kommunalsjef for oppvekst. To møte pr. år. er i sett i fast ordning er i introduksjonsfase/implementeringsfase. Resten er i planleggingsportefølgje - utviklingsplan Ansvar La linea Før fødsel Første leveår Barnehage klasse klasse klasse PALS PALS PALS SOL SOL SOL KLASSELEIING M/ VURDERING FOR LÆRING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST KLASSELEIING M/ VURDERING FOR LÆRING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST KLASSELEIING M/ VURDERING FOR LÆRING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST Skule LESING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST Begynnaropplæring + foredling + SOL LESING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST Begynnaropplæring + foredling + SOL LESING Ny skulebasert kompetanseheving frå hausten 2013 gjennom GNIST Begynnaropplæring + foredling + SOL LEKTOR 2 Rektor, saman med tilsette, bruke analyseverktyet PULS i høve årleg tilstandsrapport og ståstadsanalyse for å bli meir pressise innafor ulike utviklingstiltak. Faglærarane skal ta i bruk analyseverktyet VOKAL i tilknyting til SOL (systematisk oppfølging av lesing) NY GIV Frivillige org. Kvalitetssystemet La linea - Austrheim kommune - REV ultimo juni Utviklingsmeldinga side 24

25 Forklarande tekstar til La linea Austrheim Ressursteam Psykolog, PPT, helesøster, skulen, og dei det gjeld. Skal bidra med råd og hjelp i skule og barnehage når eit barn, eller dei vaksne rundt får store utfordringar. ICDP (International Child Development Program) Eit enkelt, forskingsbasert helsefremjande og førebyggande program som har som mål å styrke omsorga og oppveksten for barn og unge. Det rettar seg mot omsorgsgivarar og skal styrke deira omsorgskompetanse. ICDP-programmet blei utvikla av professor Karsten Hundeide og professor Henning Rye ved Universitetet i Oslo. ICDP-programmet er anerkjent og nytta av bl.a. UNICEF og WHO. EPDS - Edinburg-metoden (The Edinbourgh Postnatal Depression Scale) Eit skjema som svangre fyller ut på helestasjonen. Det blir følgt opp med ein umiddelbar samtale som avdekkjer eventuelle behov for oppfølging av ulikt slag. Her kan t.d. volds- og rusproblematikk avdekkjast. PALS (Positiv atferd, støttande læringsmiljø og samhandling i skulen) Eit skuleomfattande tiltak som gjeld alle elevar og tilsett ved skulen. Skal bidra til eit godt psykososialt arbeidsmiljeø, og å få bukt med mobbing. Tre års implementeringsperiode. DUÅ Står for "De utrolige årene". Dette er eit program for foreldre, born og tilsette med tanke på forebygging og behandling av åtferdsproblem hjå born. Norsk forsking viser at det "normalt" går opp til tre år frå foreldra blir bekymra for barnet si åtferd til det vert sett i gang handsaming. Det at ein kjem så seint i gang, gjer at det blir vanskeleg å oppnå resultat. DUÅ har stor empirisk støtte. Norsk og internasjonal forsking viser at 2/3 av borna får betydeleg reduserte åtferdsvanskar, foreldra sine oppsedingsmetodar blir meir positive, stressnivået i heimane går ned, og relasjonane mellom vaksne og barn blir meir positive. DUÅ vert finansiert av Helsedirektoratet, og RBUP Nord (Regionsenter for born og unge si psykiske helse) har fått ansvar for implementering og drift av DUÅ i Noreg. Dette er eit program som er nemnt i Stm 31, og i rundskriv for dei fleste støtteapparata i kommunen med tanke på tidleg innsats i det førebyggjande arbeidet. Her hjå oss er det BUP Nordhordland som står for innføring og gjennomføring av DUÅ - på oppdrag frå RBUP Nord. SOL (Systematisk oppfølging av lesing) Eit system/verktøy for å fastslå kor elevane er i si leseutvikling. Eit program for kompetanseheving for lærarar. Eit verkty der kvar elev skal følgjast i si leseutvikling gjennom alle 10 åra. Eitt verkty for tilbakemelding til elevar og foreldre/føresette. Skulebasert kompetanseutvikling Dette er eit heilt nytt satsingsfelt frå Udir, og skal gjelde alle grunnskular med ungdomssteg. Prosjektet skal omfatte alle tilsette ved skulane. Skulane skal gjennomføre eit slikt utviklingsprosjekt over tre semester, og det er fullfinansiert for ungdomssteget. Austrheim sine Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

26 skular har søkt om å få vere med frå hausten Søknaden er innvilga. I La linea står kva som skal vektleggjast i våre skular si skulebaserte kompetanseutviklling. Lektor 2 Eit prosjekt med formål å fremje realfaga på ungdomssteget og i vidaregåande skular. Fagpersonar frå næringslivet vert direkte inovolvert i undervisninga. Undervisninga relaterer seg til praksisfelta i bedriftene der fagpersonane arbeider. NY GIV Eit treårig prosjekt i regi av Udir, som gir ekstra undervisning til dei 10% fagleg svakaste elevan som ikkje kjem inn under spesialundervisning. Gjeld dei skriftlege faga, og er meint å gi desse elevane eit fagleg løft i løpet av vårsemesteret i 10.kl. fram mot eksamen. Læararne får spesiell etterutdanning til føremålet - ein praktisk basert pedagogikk som også kjem resten av skulen til gode. Utviklingsmelding frå mellombels utval skule i Austrheim kommune - juni

27 Vedlegg 1 Vedlikehald skulane. I budsjett og økonomiplan er det sett av fylgjande summar: Budsjett Utførte og planlagte tiltak Investering 3,5 mill 3,5 mill 3,5 mill Drift 604 auka 1,0 mill 1,5 mill 2,0 mill vedlikehald Drift 604 ekstra 0,25 mill 0 0 vedlikehald Generell 0,3 mill 0,3 mill 0,3 mill 0,3 mill byggutbetring Sum 5,05 5,3 5,8 0,3 Statsløyving 3,16 mill Kaland 1 0,15 mill ventilasjon Elektro Kaland 1 0,02 mill ventilasjon Vindu Kaland 1 0,11 mill Murvegg Årås 0,15 mill Leskur Årås 0,8 mill Kjøkken 0,07 mill personalrom Årås Tiltak i prioriteringslista Tak Årås 2,5 2,5 2,5 Vegg/vindu Årås 1,5 1,6 Ventilasjon Årås 0,2 + 1,0 mill 4 mill 2,5 mill Ventilasjon 0,1 2,0 2,0 Kaland s/bh Sjekke fukt i 0,05 sømjehall Mindre vedlikehaldspr. 0,3 mill 0,3 mill 0,3 mill 0,3 mill Sum 5,45 8,8 8,8 1,9 Kommunal drift 4,11 4,3 2,3 Kommunal 1,34 3,5 3,35 investering Auka 3,16 3,15 1,6 kapitalbehov VA- investering 0,5 mill Kloakk Kaland I tillegg er det sett av frå midlar på budsjettet som kan nyttast til dette føremålet. 27

28 Vedlegg 2: Skulestrukturen i Austrheim. Dagens skulestruktur har lege fast sidan 1986 då det vart oppretta to 1-10 skular i kommunen. Mellombels utval har sett på ulike ordningar for skulestrukturen. Fylgjande modellar vert utgreidd: Skulestrukturen vert uendra i høve i dag: Skulestrukturen vert endra ved at ein samlar ungdomsskuletrinnet for heile kommunen på ein av skulane. Skulestrukturen vert endra ved at ein samlar ungdomstrinnet på ein av skulane og mellomtrinnet på den andre skulen. Begge skulane held småskuletrinnet sitt. Alle tabellane i denne delen er basert på faktiske tal fødde og som i dag bur i Austrheim. SSB reknar med ein stor folketalsauke i åra framover. Det er ikkje gjort tilpassingar i tabellane på bakgrunn av den framskrivinga. Dette gjeld for alle tabellane og alle modellane. Modell 1. Skulestrukturen vert uendra i høve i dag: Utviklinga i elevtalet viser: Skule Prosentvis Kaland ,1 % Årås ,1 % Elevtalet på Kaland vil halda seg nokolunde stabilt med ein nedgang på 4,1%. Årås vil oppleva ein nedgang på 20,1% i perioden. Lindås-elevane på Kaland er rekna med i tala. Begge skulane vil ha ein klasse på kvart trinn i perioden. Modell 2. Skulestrukturen vert endra ved at ein samlar ungdomsskuletrinnet for heile kommunen på ein av skulane. Austrheim og Lindås har i dag ein avtale om at elevar på barnetrinnet frå Åsheim-krinsen (Hope, Kjeilen og Keilegavlen), skal gå på Kaland. Elevar på ungdomstrinnet kan søkja til Lindås kommune om å få gå ungdoms-trinnet på Kaland. Normalt vert slike søknader innvilga. Nokre elevar vel av og til å gå ungdomstrinnet på Lindås. Men dei fleste går alle 10 åra på Kaland. I modellen opererer ein derfor både med og utan ungdomstrinnselevane frå Lindås. Oversyn over elevtalsutviklinga på ungdomstrinnet framover. Elevtal samla ungdomstrinn utan Lindås-elevar klasse klasse klasse Sum Denne modellen gjev to relativt små klassar på kvart trinn inntil Elevtal samla ungdomstrinn medrekna Lindås-elevar Vedlegg 2 28