Utgreiing av kystkommune i området Flora, Bremanger og Vågsøy. Bent Aslak Brandtzæg,

Transkript

1 Utgreiing av kystkommune i området Flora, Bremanger og Vågsøy Bent Aslak Brandtzæg,

2 Bakgrunn Stortinget har vedteke samanslåing av: Vågøy og Flora Selje og Eid Mål med utgreiinga: Vurdere kva mulegheiter som kan realiserast ved å byggje ein sterkare kystkommune med eller utan Bremanger Vurdere konsekvensar av ei muleg grensejustering mellom Vågsøy og Selje/Eid som omfattar området Bryggja

3 Kystkommune Med utgangspunkt i føringar frå fylkesmannen og departementet, har vi sett på følgjande tema: Folketalsutvikling Kommunal økonomi og kraftinntekter Nærings- og samfunnsutvikling Dagens pendlings- og kommunikasjonsmønster Effektar av planlagde kommunikasjonsløysingar Tenester og interkommunalt samarbeid Demokrati 3

4 Folketalsutvikling. Nasjonale utviklingstrekk

5 Prosentvis i folketalet etter kommunestørrelse 5

6 Folketalsutviklinga i Flora, Bremanger og Vågøy 120 Prosentvis endring i folketalet Flora ,6 100,9 101,5 100,9 101,2 101,6 101,0 101,6 102,0 103,2 103,2 103,8 104,2 104,9 105,7 106,2 106, Bremanger ,3 98,2 97,8 97,5 96,7 95,2 94,2 93,4 93,5 93,7 93,8 93,3 94,6 94,7 93,3 92,2 92, Vågsøy ,0 98,5 98,0 97,1 96,0 94,5 93,6 92,6 92,4 92,5 93,1 94,6 94,4 94,0 93,9 93,3 93,1 Landet ,6 101,0 101,6 102,2 102,9 103,6 104,5 105,8 107,2 108,5 109,9 111,3 112,8 114,1 115,3 116,4 117, Flora 1438 Bremanger 1439 Vågsøy Landet 6

7 Folketallsutvikling dekomponert 7

8 Framskriving av folketalet Framskriving av folketalet 121, , , , Flora 1438 Bremanger 1439 Vågsøy Landet 8

9 Økonomi. Korrigerte frie inntekter 2016 Ekskl. eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter Inkl. eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter Inkl. eigedomsskatt, konsesjonskraftinntekter og fordel DA Flora Bremanger Vågsøy Sogn og Fjordane Landet

10 Sentrale finansielle nøkkeltal I prosent av brutto driftsinntekter Flora Bremanger Vågsøy Sogn og Fjordane Landet Netto driftsresultat 1,5 4,8 2,8 3,0 4,0 Netto finansutgifter 4,8 2,1 4,8 4,0 4,1 Disposisjonsfond 2,8 0,3 3,3 5,4 8,1 Netto lånegjeld 116,2 73,2 108,3 87,5 79,1 10

11 Reformverkemidlar Stønad til eingongskostnadar og reformstøtt Innbyggjartal Eingongskost nader Reformstøtte Totalt I % av brutto driftsinntekte r 2016 Alt ,5 % Alt ,5 % 11

12 Overgangsordning årleg Kompensasjon for endringane i basistilskotet og småkommunetillegget i inntektssystemet Årleg i 1000 kr I % av brutto driftsinntekter Flora ,4 % Bremanger 0 - Vågsøy ,7 % Alt ,4 % Alt. 2 (anslag) ,4 % 12

13 Regionsentertilskot Regionsentertilskot 2018 I prosent av brutto driftsinntekter 2018 Alt 1 Alt 2 Alt 1 Alt 2 Flora ,3 % 0,2 % Bremanger 813 0,2 % Vågsøy ,3 % 0,2 % Sum ,3 % 0,2 % Tilskot til betre infrastruktur i nye kommunar: Flora og Vågøy utløyste eit tilskot på 4 mill. kr i

14 Effektar på overføringane frå inntektssystemet Ei kommunesamanslåing vil påverka følgjande kriterium over utgiftsutjamninga i inntektssystemet til kommunane: Basistillegget Reiseavstand innan sone Reiseavstand til næraste nabogrunnkrets Opphopingsindeksen Korreksjonsordninga for elevar i statlege/private skular Inntektsutjamninga og regionalpolitisk tilskot ville kunne påverkast 14

15 Endring i ulike tilskotselement. I kr. Alternativ 1. Tilskotselement Endring i 1000 kr Sone 33 Nabo Nto.virkn. statl/priv. skoler Opphopningsindeks Basistillegg Nto inntektsutjevning Distriktstilskilskot S-No Inndelingstilskot Sum

16 Endring i ulike tilskotselement. I kr. Alternativ 2. Tilskotselement Endring i 1000 kr Sone Nabo Nto.virkn. statl/priv. skoler Opphopningsindeks Basistillegg Nto inntektsutjevning Distriktstilskot S-No Inndelingstilskot Sum

17 Eigedomsskatt Flora Bremanger Vågsøy Bolig og fritidseigedommar Annan eigedom Totalt I % av brutto driftsinntekter 3,3 % 7,9 % 2,5 % 17

18 Gebyrsatsar Flora Bremanger Vågsøy Landet Foreldrebetaling SFO (20 timar) Årsgebyr vatn Årsgebyr avløp Årsgebyr avfall

19 Effekt konsesjonskraft Pris Inntekter alt. 2 i dag Inntekter ny kommune Endring fra dagens struktur 15 øre øre øre

20 Berekna meir- og mindreutgifter knytt til den demografiske utviklinga. I mill kr. Akkumulert Flora Bremanger Vågsøy 0-5 år år år år år år og eldre Sum

21 Pleie og omsorg. Anslått framtidig tenestebehov per 1000 innbyggjarar år Flora 49,6 59,5 88,9 Bremanger 84,0 90,0 110,9 Vågsøy 53,2 59,1 84,2 Alt. 1 50,8 59,4 87,5 Alt. 2 56,3 64,3 91,0 21

22 Utgifter per innbyggar til administrasjon Mulige effektiviseringsgevinster administrasjon Folketall (<20 000) 22

23 Alternativ 1. Mulege effektiviseringsgevinstar adm. Innbyggere Netto driftsutgifter pr innb. Netto driftsutgifter 1000 ( ) 2016 Flora Vågsøy Sum Landsgjennomsnittet Lindås Stord Effektiviseringspotensiale ved nivå lik: Vågsøy Landsgjennomsnittet Lindås Stord

24 Alternativ 2. Mulege effektiviseringsgevinstar adm. Innbyggere ( ) Netto driftsutgifter pr innb Netto driftsutgifter 1000 Flora Bremanger Vågsøy Sum Landsgjennomsnittet Stord Kristiansund Effektiviseringspotensiale ved nivå lik: Vågsøy Landsgjennomsnittet Stord Kristiansund

25 Oppsummering av effektberekningar I mill. kr I prosent av brutto driftsinntekter Alt. 1 Alt. 2 Alt. 1 Alt. 2 Økonomiske verkemiddel (eingongsstønad) 41 51,3 2,5 2,5 Tapskompensasjon (årleg, ) 7,6 7,6 0,5 0,4 Regionsentertilskot (heilårsverknad, årleg) 4,4 4,6 0,3 0,2 Effekt frie inntekter år 1-15 (årleg) 3,3 11,5 0,2 0,5 Effekt frie inntekter etter år 20 (årleg) -13,8-13,7-0,8-0,7 Effektiviseringsgevinst administrasjon (årleg) 3,2 11,1 0,2 0,5 Konsesjonskraftinntekter (årleg) - 3,6-0,2 Sum år 1 (inkl eingongsstønad) 51,9 82,1 3,2 3,9 Sum år ,9 30,8 0,7 1,4 Sum etter år 20-6,2 5,6-0,3 0,2 25

26 Talet på arbeidsplassar i offentleg og privat sektor Offentlig Privat År Bremanger Flora Vågsøy Bremanger Flora Vågsøy

27 Vekst i arbeidsplassar samanlikna med landsgjennomsnittet 27

28 Næringsstruktur 28

29 Pendling 29

30 Reiseavstandar i minuttar i dag Måløy Svelgen Florø Måløy Svelgen Florø Dersom planene om ny kystveg vert realisert, kan det gje grunnlag for å utvikle ein meir integrert bu- arbeidsmarknadsregion. 30

31 Interkommunalt samarbeid Samarbeidsområder Fysisk Planlegging/kulturminne/natur/nærmiljø Samferdsel Annet Brann og ulykkesvern Næring Helse- og omsorg Administrasjon og styring Vann, -avløp og renovasjon/avfall Antall samarbeid 31

32 Samarbeidskonstellasjoner Samarbeidskonstellasjonar Vågsøy uten Bremanger og Flora Bremanger uten Flora og Vågøy Flora uten Bremanger og Vågsøy Vågsøy og Bremanger uten Flora Flora og Vågsøy utan Bremanger Flora og Bremanger utan Vågsøy Felles alle tre

33 Lokaldeomkrati Kommune Ordførar AP Frp H Krf Sp Sv V MDG R Lokale lister Totalt Flora Ap Bremanger H Vågsøy Ap Sum

34 Valgdeltakelse 75,0 70,0 65,0 60,0 55,0 50, Flora 63,6 54,4 54,1 57,2 57,5 65,1 62,9 Bremanger 69,0 62,6 69,3 63,4 65,1 65,6 60,5 Vågsøy 65,7 61,3 59,9 56,0 58,4 63,0 58,2 Heile landet 66,0 62,8 60,4 59,0 61,2 64,2 60,0 34

35 Samla vurdering Faktorar som taler for ein kystkommune kor Bremanger er med: Kommunane har felles utfordingar med arbeidsplasser og folketal. Felles utfordringar gjev grunngrunnlag for felles innsats Betre økonomiske effektar på kort og lang sikt Ein samanhengande kystkommune med god kapasitet og kompetanse vil kunne ta ei sterkare rolle som samfunnsutviklar når det gjeld planleggings- og utviklingsarbeid Ein vil kunne posisjonere seg på ein sterkare måte i høve til å nytte lokale ressursar og utviklingsmulegheiter innan havbruk og marine næringar Med Bremanger vil dagens avstandsulemper bli mindre, og det kan vera lettare å redusere behovet for interkommunalt samarbeid og etablere fellesfunksjonar i ein kystkommune fordi Bremanger ligg midt mellom Vågsøy og Flora Bremanger er den minste kommunen i folketal, og står overfor demografiske utfordringar i framtida som det kan bli krevjande å handtere, og det vil vera vanskeleg å styrke fagmiljøa på eiga hand Flora og Vågsøy er dei mest naturlege kommunane å slå seg saman med for Bremanger 35

36 Samla vurdering Faktorar som talar mot at Bremanger blir med i ei storkommune Motstanden mot samanslåing i Bremanger er stor I Bremanger er det frykt for betydelege negative effektar som følgje av ei samanslåing. Frykt for at makt, økonomiske ressursar, arbeidsplassar og kompetanse forsvinn frå kommunen Frykt for at ein skal få ein sentralisering som svekker kommunens attraktivitet for busetting og næringsliv, og at grunnlaget for å oppretthalde gode tenester til innbyggarane blir svekka Vanskar med å hente ut positive effektar av ei eventuell styrking av områda rundt Måløy og Florø pga. store avstandar Vanskar med å hente ut mulege gevinstar før dei planlagde vegprosjekta er realiserte og dette er noko som ligg langt fram i tid 36

37 Samla vurdering Ulike tilnærmingar til kommunesamanslåing Flora og Vågsøy ønsker å bruke kommunesamanslåinga som eit verkemiddel for å utvikle ein funksjonell bu- og arbeidsmarknadsregion, og bli meir attraktiv for næringsutvikling og tilflytting. Bremanger ønsker å få på plass betre vegar og infrastruktur før samanslåing er aktuelt. Det er klart at det vil ta lang tid før desse vegprosjekta er realiserte, og det vil vera meir krevjande å realisere gevinstar før kommunikasjonane har blitt betre. Det er òg viktig å vera merksam på at stor motstand i Bremanger lett kan føre til usemje og interessemotsetnader som kan skape vanskar for utvikling av ei sterk kystkommune. Etableringa av ei stor kystkommune kan sjåast på som eit mobiliseringsprosjekt som det er ein fordel å ha brei oppslutning om for å lukkast. Sidan det kan vera aktuelt å gå inn i ei kystkommune på sikt, kan det likevel vera ein fordel å vera med og påverke utforminga av ei kystkommune frå starten, heller enn å kome inn på eit seinare tidspunkt kor mange av strukturane og løysingane er lagt. Ein vil òg kunne unngå at arbeidet med samanslåingsprosessar blir trekt ut over enda fleire år. 37

38 Grensejustering Bryggja Grunnkretsar som omfattast av ei eventuell grensejustering er Totland, Bryggja og Maurstad. Utreiinga ser nærare på konsekvensar og effektar i høve til: Innbyggjarar og areal Kommunale tenester, reisavstandar og tilgjenge Arbeidsplassar og pendling Kommunal økonomi 38

39 Hovedresultater Grensejusteringa vil omfatte omtrent 9 prosent av innbyggarane i Vågsøy og 32,2 prosent av fastlandsareal og øyar Blant innbyggarane på Bryggja er det ein høgare del eldre enn elles i Vågsøy Kommunale tenester: omsorgssenter, barneskule, kyrkje og privat barnehage med kommunalt tilskot Ikkje store forskjellar i reisetid frå Bryggja til Måløy, Selje og Nordfjordeid 46 prosent av dei sysselsette på Bryggja vil ha sin arbeidsplass i nye Stad medan 54 prosent av innbyggjarane vil ha sin arbeidsplass i nye Kinn Sterkare interaksjon, pendling og tilknyting mot nye Stad som heilskap enn mot nye Kinn Økonomisk vil grensejusteringa gje ein reduksjon i frie inntekter for Vågsøy kommune på 29,5 mill. kr, og ein auke på 29,2 mill. kr for Selje/Eid (Stad kommune) Dersom bryggja blir ein del av Stad kommune framfor å bli med i Kinn kommune, vil innbyggjarane ut frå ekspertutvalets kriterier bli ein del av ein meir funksjonell og integrert kommune ned kortare avstandar samanlikna med Kinn Sterkare tilknyting og identitet i høve til Stad kan og vera positivt for lokalpolitisk engasjement og medverknad 39