SAMANSTILLING AV KOSTRA TAL OG REKNESKAP FOR 2010

Transkript

1 Til ordførar og rådmann i kommunane,,,,,, og SAMANSTILLING AV KOSTRA TAL OG REKNESKAP FOR 10 Vedlagt følgjer ein kort rapport med nokre av dei viktigaste KOSTRA tala frå og nøkkeltal frå rekneskapen. Vi har også samanlikna nettodriftsresultat og inntektsgrunnlaget i kommunane. Det er også tatt med utviklinga i tal årsverk og innbyggarar i kommunane. Strukturelle forskjellar mellom kommunane gjer at ein del opplysningar kan verta vanskeleg å samanlikne, men vi trur likevel det vil vere verdifullt å kjenne til desse forskjellane i regionen. Rapporten vil også verta presentert for kontrollutvala. Ta gjerne kontakt om det er ønskjeleg med meir data på enkelte område eller ein presentasjon i politiske/administrative fora. Med venleg helsing Reidar Bjørsvik Revisjonssjef Kopi: Kontrollutvalet Kvassnesv. 23, Pb Isdalstø Telefon nhr@nhr.no Føretaksregisteret NO MVA

2 Samanstilling av KOSTRA tal for kommunane i Nordhordland 10 I denne rapporten er det tatt med nokre av dei viktigaste nøkkeltala frå rekneskapen og KOSTRA rapporteringa for åra for kommunane i regionen. For å kunne ha noko å samanlikne med utanfor regionen og eigen kommune er der teke med kommunegruppe 8 (gjennomsnitt for dei kommunane som er med i den gruppa) som og kommune er i og gjennomsnittet for landet. Netto driftsresultat i 10 % 15 % 1 5 % 5 % 1 8 % Netto dr.res i % av driftsinntektene i % 6 % 4 % 4 % 2 % 1 % 1 % Utviklinga av driftsinntekter og driftsutgifter Netto driftsresultat viser kor mykje som kan avsettast til framtidig bruk og til eigenfinansiering av investeringar. Som hovudregel er det anbefalt at netto driftsresultat bør vere minimum pluss 3 % av driftsinntektene for å ikkje tære på tidlegare reservar. Gj.snittet for landet er på 2,1 % i 10. Med unntak av, og har alle kommunane eit netto driftsresultat som tilfredsstillar kravet til minimum 3 %. fortsetter den positive utviklinga, men elles er trenden eit litt dårlegare resultat i % 115 % % 95 % 9 85 % 1 % 115 % % Driftsinntekter i % av året før 106 % 106 % 106 % 105 % 104 % 104 % 103 % 103 % Driftsutgifter i % av året før 109 % 108 % 108 % 107 % 106 % 106 % 104 % 102 % Driftsinntektene i 10 auka noko mindre enn det dei har gjort i tidlegare år. har høgast vekst, mens har lågast vekst. Driftsutgiftene auka også noko mindre i 10 enn det som har vore vanleg dei siste åra. Men med unntak av så har driftsutgiftene auka meir enn driftsinntektene. Det er ei utvikling som ikkje bør fortsette. 95 % Side 2 av13

3 Frie inntekter i høve til berekna utgiftsbehov I kommuneproposisjonen viser Korrigert frie inntekter i pst. av landsgjsn. Eiendomsskatt og konsesjonskraftinntekt er i pst. av korrigerte frie inntekter Utbytteinntekter i pst. av korrigerte frie inntekter ,1 0, ,1 4, ,9 3, ,7 6, ,8 6, ,5 4, ,5 4, ,3 0,0 Hordaland 99 5,8 4, ,4 2,6 tabell (2.5) korrigert frie inntekter i høve til berekna utgiftsbehov. Dette avsnittet inneholder tall for enkeltkommuner. Tabell 2.5 viser den enkelte kommunes frie inntekter, korrigert for variasjoner i utgiftsbehov for 10, og inntektene fra eiendomsskatt, konsesjonskraft, hjemfall og utbytte målt i prosent av korrigerte frie inntekter. Det er relativt store skilnadar i kommunane sine frie inntekter i høve til berekna utgiftsbehov. Berekna utgiftsbehov er det som vert nytta til å berekne kommunen sine rammetilskott og inntektsutjamninga. Eigedomsskatt og konsesjonskraft er ikkje med i den inntektsutjamninga, noko som er hovudårsaken til dei forskjellane som er mellom kommunane i Nordhordland. Tabellen viser enkelt forklart kor store frie inntekter ein kommunen har i høve til berekna utgifts behov, gj.snitt for heile landet er 100. I vår region er det 4 kommunar som er under 100 (gj.snittet for landet). For å forenkle det så har ved eit berekna utgiftsbehov på 100 kr 96 kr til disposisjon, det betyr at må bruke om lag 4 % mindre for å produsere tenestene enn det gj.snittet for landet kan. har tilsvarande 113 kr til disposisjon og kan difor tillate seg å nytte tilsvarande meir. I tillegg kjem inntektene frå eigedomsskatt og konsesjonskraft som viser at mange av kommunane i regionen har høge inntekter samanlikna med snittet for landet. Dei forskjellane som er i inntekt inklusiv eigedomsskatt, konsesjonskraft og utbytte er viktig for å forstå kvifor kommunane kan/må prioritere å ha ganske forskjellig ressursbruk til dei ulike tenestene. Momskompensasjon,0 15,0 10,0 5,0 Refusjon av momskompensasjon frå investering art mill kr 11,5 8,4 8,2 3,6 2,5 2,2 1,6 0,0 Kommunane får i stor grad refundert momsen momskompensasjon. Denne inntekta vert ført i drift sjølv om utgiftene til moms som gjeld investeringar er ført i investeringsrekneskapen. Det fører til at høge investeringar gir tilsvarande auka inntekter i drift. Av den grunn kan det vere interessant å sjå korleis inntektene frå momskompensasjon har utvikla seg dei siste 4 åra. Frå og med rekneskapsåret 10 vart % av momskompensasjon frå investering tilbakeført til investering, men det vil framleis påverke netto driftsresultat for det skal inntektsførast i drift før det vert tilbakeført. Dette trappast opp med % kvart år, slik at frå og med 14 vil ikkje Side 3 av13

4 refusjon frå mva i investering verta ført i drift. Det betyr at (til og med 13) netto driftsresultat må vurderast i lys av om kommunen har hatt høge investeringar eller ikkje. Utan momskompensasjon frå investering i 10 ville netto driftsresultat i, og vore nesten lik null. Gjeld og likviditet Netto* lånegjeld i mill kr På KS si heimeside står det følgjande; Norske kommuner låner mer enn noen gang før. I løpet av to år har lånegjelden per innbygger steget fra om lag kroner til kroner. Det er bekymringsfullt og kan i verste fall gå ut over tjenestetilbudet, sier Helge Eide direktør for interessepolitikk i KS. Netto langsiktig 1 gjeld har * trekt frå pensjon, ubrukte lånemidlar og formidlingslån auka vesentleg for, og. For dei tre kommunane er langsiktig gjeld i 10 8 høgare enn i 06. For er den nesten 3 høgare. For dei andre kommunane er den langsiktige gjelda om lag uendra, eller redusert Netto* lånegjeld i % av brutto driftsinntekter Netto langsiktig gjeld i prosent av driftsinntektene seier noko om kva den langsiktige gjelda vil bety for 50 drifta framover. Høg andel langsiktig gjeld i høve til driftsinntektene betyr at ein større del av inntektene må nyttast til å betale renter og 10 avdrag. Eit lavt rentenivå har 0 dempa verknaden av at den langsiktige gjelda har auka. har auka gjeldsbelastninga vesentleg * trekt frå pensjon, ubrukte lånemidlar og formidlingslån dei siste åra og vil få auka kapitalkostnader framover. Dei minste kommunane har eit relativt behagleg nivå på den langsiktige gjelda. 1 Langsiktig gjeld minus pensjonsforpliktingar, formidlingslån og ubrukte lånemidlar Side 4 av13

5 Arbeidskapital i % av kortsiktig gjeld Eit forhold som ein ikkje har vore så opptatt av, men 50 som kan verta viktigare AK i % av KG 08 framover er kommunane sin 40 AK i % av KG 09 likviditet. Arbeidskapital = 30 AK i % av KG 10 Omløpsmidlar Kortsiktig gjeld. Det er anbefalt at arbeidskapitalen bør vere 2 gonger så stor som kortsiktig gjeld. I omløpsmidlane inngår også premieavvik. Det betyr at kommunen har betalt pensjonsutgifter som vert fordelt som ein kostnad over 15 år. Det er ingen likvidreserve. Så er det ubrukte lånemidlar. Det er midlar som kommunen har lånt til investeringar, men som ikkje er gjennomført ennå. Så for å få fram kva som er reelt likvide midlar må omløpsmidlar reduserast med premieavvik og ubrukte lånemidlar. og har god likviditet, mens, og har svak likviditet. Kontant og aksjebeholdningen i 10 Kontantar, lettomsettelege aksjar og obligasjonar (kontantbehaldning) vil i utgangspunktet kunne nyttast til drift. 8 Men ein del av det er i prinsippet låst til investering, det gjeld ubrukte % lånemidlar og bundne og ubundne fond til investering. Når ein trekker 4 det frå kontantbehaldninga så ser ein kor stor del av kontantane som kan % nyttast til drifta. I figuren er det merka som driftslikvidar. I er den nesten 0, det vil sei at kommunen må nytte likvidar til drift som eigentleg er tenkt nytta til investering. Det skjer nok også i andre kommunar. Ubrukte lånemidlar Bundne fond investering Ubundne fond investering Driftslikvidar Det vil sei at desse kommunane har lånt frå investering for å dekke kapitalbehovet i drifta. I tillegg er det ein del av midlane som er låst til bundne driftsfond, noko som reduserer kor mykje av likvidane som kan nyttast til ordinær drift, sjå tabellen under. Ubundne fond investering Likvidar for ordinær drift Kont.beholdni Ubrukte ng inkl aksjer lånemidlar Bundne fond investering Driftslikvidar Bundne driftsfond 348,7 151,8 5,0 11,9 180,0 7,9 172,1 46,1 2,1 2,5 41,5 3,4 38,1 30,2 0,8 13,2 16,2 0,6 15,6 39,3 15,6 1,0 4,1 18,6 4,8 13,8 61,8 36,7 5,5 5,7 13,9 3,7 10,2 45,0 21,2 1,9 3,7 18,2 10,5 7,7 9,0 0,1 0,1 8,8 3,6 5,2 76,5 24,2 5,0 44,9 2,4 29,0 (26,6) Side 5 av13

6 Fordeling av netto driftsutgifter på tenesteområda i % % Fordeling av befolkningen på ulike aldersgrupper Totalt 80 år og eldre år 0 5 år Korleis kommunane prioriterar og nyttar midlane på dei ulike sektorane vil for ein stor del vere gitt med grunnlag i aldersfordelinga til befolkninga og statlege krav. Slik at med ein stor del i % % Fordeling av netto driftsutgifter i % i Plei og omsorg Skule Adm.styring Barnevern Helse Kultur Rest skulepliktig alder må nytte relativt stor del av dei frie inntektene til skulen. I tillegg vil fordelinga på dei ulike sektorane sei noko om lokale politiske prioriteringar. 9 9 Barnehage Det har vore stor politisk fokus på barnehagedekning og utbygging av barnehagar. I Kostra kjem barnehagedekninga fram som tal barn i Andel barn 15 år med barnehageplass åra barnehage i høve til tal barn totalt som er 1 5 år. Den seier noko om dekningsgraden i kommunen, men behovet eller ønskje om plass kan variere. Når og kjem over 100 betyr det at dei tek i mot barn i frå andre kommunar, slik at tal barn i barnehagen vert høgare enn tal barn totalt. Dei med lågast dekning er nede i 80, men behovet kan likevel vera dekka. Side 6 av13

7 0 180 Korrigerte brutto driftsutgifter pr barn i kommunal barnehage kr Korrigerte brutto driftsutgifter pr barn i kommunal barnehage viser stor variasjon mellom kommunane. Det er nokon kommunar som har ein stor auke dei siste to åra. I dei minste kommunane vil endring i tal barn gi relativt store utslag i utgifter pr barn (10) Netto driftsutgifter pr innbyggar 15år barnehage kr Netto driftsutgifter til barnehage fordelt per innbyggar som er 1 5 år gir ein veldig stor variasjon. skil seg ut med negativ netto driftsutgift på om lag Det kan ha samanheng med at overføring til fond ikkje er med som ein utgift, men det er likevel grunnlag for å sjå nærare på kvifor det vert såpass store skilnadar. Side 7 av13

8 Grunnskule Netto driftsutgifter til grunnskulesektor (tenste 2, 214, 215, og 223) pr innbyggar 615år kr Netto driftsutgifter pr elev varierar ganske mykje mellom kommunane. Det er naturleg nok dei minste kommunane som nyttar mest ressursar pr elev. Små skular med få elevar i kvar klasse gir relativt få elevar pr lærar noko som gjer at utgiftene pr elev vert høgare i desse kommunane. har dei lågaste utgiftene pr elev og den einaste som ligg under gjennomsnittet for landet og kommunegruppe 8. Samanlikna med kommunegruppe 8 utgjer forskjellen i ressursbruk for 34 mill kr, 7 mill kr og 3 mill kr. er den kommunen med størst prosentvis auke i utgifter frå 09 til 10, aukar med om lag 12 % ,9 12,4 Andel elevar i grunnskulen som får spesialundervisning 11,4 11,2 10,4 9,1 7,8 3,4 8,2 8,4 Andel elevar som mottek spesialundervisning viser ein stigande tendens i dei fleste av kommunane. og ligg under gjennomsnittet for landet og kommunegruppe 8, men dei andre kommunane ligg over. 2 0 Side 8 av13

9 Pleie og omsorg Andel av dei som er 80 år og eldre som er på institusjon, bustad med heildøgns omsorg eller mottek heimeteneste i 10 Institusjon Bustad med heildøgns omsorg Heimeteneste Korrigerte brutto driftstutgifter institusjon pr kommunal plass kr Av dei som er 80 år og eldre er det i fleire av kommunane 5 eller meir som mottek heimeteneste eller har plass på institusjon. Nokon av dei som mottek heimeteneste bur i bustad med heildøgns omsorg. Det kan vere interessant å merke seg at det ser ut til at kommunane har prioritert ganske forskjellig med omsyn til å kunne gi plass på institusjon for dei som er 80 år og eldre, men det må også sjåast i samanheng med bustad for heildøgns omsorg. og har ikkje noko data for at det er personar som er 80 år og eldre som mottek heimeteneste. Brutto driftsutgifter pr institusjonsplass varierer mykje mellom kommunane. For og var der ikkje data for året 09. Utgiften er pr plass og ikkje mot faktiske bebuarar. Dei fleste kommunane har fulle institusjonar, men for kan det vere at tal plassar er noko høgare enn tal bebuarar og kan forklare den låge utgiften pr plass. Dei totale brutto driftsutgiftene er med funksjon 253 (pleie) og 261 (bygg inkl avskrivingar) Korrigerte brutto driftstutgifter pleie (funksjon 253) institusjon pr plass kr Når ein ser på brutto driftsutgifter til pleie funksjon 253, tek ikkje med utgiftene til bygget funksjon 261, så er forskjellane noko mindre mellom kommunane. Utgiftene til å drifte bygget inkl avskrivingar er såpass forskjellige at det kan vere grunn til å sjå på om utgiftene kjem på riktig funksjon. og skil seg ut med relativt høge utgifter til bygget om lag kr pr plass. og har låge utgifter til bygg under kr pr plass. Side 9 av13

10 Korrigerte brutto driftstutgifter pr mottakar av heimetenester kr Andel av mottakar av heimetenester med omfattande bistandsbehov Dei fleste kommunane har ein relativt stor auke i driftsutgifter pr mottakar av heimeteneste dei siste åra. Samanlikna med gjennomsnittet for landet og kommunegruppe 8 så er ressursbruken i dei fleste kommunane høgare. Årsaka til at det er så stor variasjon i dei gjennomsnittlege utgiftene pr mottakar av heimetenester kan vere at der er høgare andel med ressurskrevjande brukarar i nokon kommunar. Andel av mottakarar av heimeteneste som har eit omfattande tenestebehov,( meir enn 35 timar pr veke) så er der ikkje nokon eintydig samanheng med ressursbruken. 32 % av mottakarane av heimeteneste på har eit omfattande tenestebehov, mens det i er 17 %. Ressursbruken pr mottakar er om lag likt i desse to kommunane. I er om lag 7 av dei som mottek heimeteneste 67 år eller eldre. I er det under % Netto driftsutgifter kommunehelsetenestenesta pr innbyggar Kommunehelsetenesta Utgiftene til kommunehelsetenesta er mellom anna omfatta av lege og fysioterapitenesta. og er om lag på same nivå som kommunegruppe 8 og litt under gjennomsnittet for landet. Dei andre kommunane ligg over. Med unntak av er der slik at ressursbruken pr innbyggar vert redusert med auka storleik på kommunen. Side 10 av13

11 Sosialtenesta Barneverntenesta Netto driftsutgifter til sosialtenesta pr innbyggar 66 år Netto driftsutgifter til barneverntenesta pr innbyggar 0 17 år Netto utgiftene til sosialtenesta viser stor variasjon. Den er lågare enn gjennomsnittet for kommunegruppe 8, med unntak av og. har hatt ein stor auke sidan 07, men den flata ut i 10. Netto utgiftene til barnevern har i fleire av kommunane auka vesentleg dei siste åra, målt pr innbyggar som er 0 17 år. nyttar mest midlar til barnevern, men netto utgiftene er noko redusert i 10. Administrasjon Netto driftsutgifter til administrasjon og styring pr innbyggar (funskjonane ) Netto driftsutgifter til administrasjon og styring (funksjonane 170 premieavvik, 180 diverse fellesutgifter og 190 interne serviceenheter er ikkje med) pr innbyggar varierer ganske mykje mellom kommunane. Der er klare stordriftsfordelar med omsyn til utgifter til administrasjon. Organisering av kommunen kan vere med på å påverke korleis lønnsutgiftene vert fordelt på dei ulike Kostra funksjonane. Også ulik praksis med omsyn til korleis ein fordeler fellesutgiftene i rekneskapen kan gi Side 11 av13

12 variasjonar mellom kommunane. I dei minste kommunane vil det nok også vere slik at det ikkje er praktisk å få fordelt alle utgiftene på rett tenesteområde og vert difor verande på administrasjon. Årsverk 10 i % av 06 Kommune % % % % % % % % Totallt % % % 5 Utvikling i tal årsverk i kommunen året 06 = 132 % 127 % 122 % 115 % 107 % 107 % 105 % 104 % 116 % Totalt I statistikkbanken til SSB KOSTRA er der tal for årsverka i kommunane, dei er henta frå NAV Aaregisteret som kommunane rapporterer til. Har valt å bruke dei årsverka som heiter Avtalte årsverk eksklusive lange fravær. Det er der tatt utgangspunkt i avtalte årsverk og korrigert for legemeldt fråvær og svangerskapspermisjon. Alle kommunane har ein auke i årsverk frå 06 til 10. I nokon av kommunane har den vore stor. Samla for heile regionen er den på 16 %. Fordelinga av årsverka i 10 på ulike sektorar 9 16 % 6 % 6 % 15 % 4 % 15 % 15 % 17 % 13 % 16 % 1 21 % 8 14 % 14 % 1 15 % 7 12 % 24 % % 24 % 27 % 29 % 27 % 35 % 25 % 25 % 28 % 5 22 % 4 3 % 41 % 44 % 46 % 41 % 44 % 46 % 38 % 43 % 33 % 1 Helse og sosial Grunnskulen Adminstrasjon Barnehage Ymse Regionen Fordelinga av årsverka på dei ulike tenesteområda viser at helse og sosial (inklusiv pleie og omsorg) er det området med flest årsverk. Deretter kjem skule. Dei to områda har til saman om lag 7 av årsverka i fleire av kommunane. I dei kommunane med stor andel private barnehagar, som til dømes i og, vil andel årsverk i barnehage vere låg. Side 12 av13

13 Innbyggartal og prognose Frå og fram til har folketalet i regionen auka med 13 %. Dei minste kommunane har utfordringar med å halde folketalet oppe, men har ein auke i løpet av 10. har størst auke i perioden 27 %, men har auka med litt over personar 16 %. Har og tatt med ein prognose frå SSB fram til og med 30. Statisikk Prognose % av % % % % % % % Regionen % 195 % 185 % 175 % 165 % 155 % 145 % 135 % 125 % 115 % 105 % 95 % 1 % 8 % 4 % Befolkningsframskriving i regionen etter aldersgruppe der = (SSB) % 104 % 103 % 15 år % av år % 81 % 79 % 65 % 43 % 0 5 år 6 15 år år og eldre Totalt 92 % Totalt Prognosen for befolkningsframskrivinga viser at det er aldersgruppa som vil auke mest prosentvis i regionen. Aldersgruppa 80 år og eldre vil først auke etter. Tal innbyggarar i aldersgruppa 1 5 år i forhold til aldersgruppa år fortel noko om framtidig rekruttering til skulen dei næraste 5 åra. No har deler av regionen stor netto tilflytting slik at det kan forventast at tal barn som skal begynne på skulen vil auke. Men dei kommunane der aldersgruppa 1 5 år utgjer om lag 8 eller mindre av dei som er år må ha ein ganske stor netto tilflytting for at elevtalet ikkje skal bli redusert framover. og må kunne forvente ein ganske stor auke i elevtalet framover dersom tilflyttinga held seg på same nivå som det har vore. For er reduksjonen ganske dramatisk. Side 13 av13