Fylkesmannen i Møre og Romsdal atab

Transkript

1 atab Vår dato /1598/ELWA/ Saksbehandlar, innvalstelefon Dykkar dato Dykkar ref. Seniorrådgivar Eli Karin Walle, Vår ref. Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet Postboks 8036 Dep 0030 OSLO Statens Helsetilsyn Postboks 8128 Dep 0032 OSLO Årsrapport for Fylkesmannens tilsyn med barnevernet i Møre og Romsdal fylke Vedlagt følgjer årsrapport for 2010 om Fylkesmannens tilsynsverksemd med barneverninstitusjonar og den kommunale barneverntenesta i Møre og Romsdal. Med helsing Lodve Solholm Marit Hovde Syltebø Fung. avdelingsdirektør Vedlegg: Årsrapport Kopi: Sjå adresseliste Postadresse: Fylkeshuset 6404 Molde Telefon: Telefax: E-post: postmottak@fmmr.no Web:

2 side 2 av 2 ADRESSELISTE Kommunane i Møre og Romsdal v/ barneverntenesta Barne, ungdoms og familiedirektoratet, Postboks 8113 Dep, 0032 Oslo BUFetat, Region Midt Norge, Postboks 2123, 7411 Trondheim BUFetat, område Sunnmøre, Langelandsveien 17, 6010 Ålesund BUFetat, område Nordmøre og Romsdal, Fylkeshuset, 6404 Molde Kollen ungdomsbase, 6390 Vestnes Husafjellheimen, Husafjellet 6, 6009 Ålesund Clausenengen ungdomshjem, Postboks 555, 6501 Kristiansund Sunnmørsheimen, Postboks 224, 6101 Volda Interaktiv barnevern, Fannestrandvn 126, 6419 Molde Fylkesnemnda for barnevern og sosiale saker i Møre og Romsdal, Fylkeshuset, Molde Fylkesmennene

3 for Fylkesmannens tilsyn med barnevernet i Møre og Romsdal 1

4 1.0 INNLEIING 2.0 TILSYNET MED DEI KOMMUNALE BARNEVERNTENESTENE 2.1 Rapporteringar frå kommunane Internkontrollplikta, som gjeld meldingar, undersøkingar og tidsfristar som viser utviklinga med tiltak i barneverntenestene Andre tal frå kommunane sine halvårsrapportar 2.2 Særleg oppfølgjing i samband med fristoverskringar 2.3 Tilsynsklager etter barnevernlova 2.4 Systemrevisjonar og andre planlagde tilsyn 2.5 Anna, herunder samarbeid med Bufetat overfor kommunane 2.6 Generell vurdering av situasjonen i det kommunale barnevernet 2.7 Planar for komande år 3.0 TILSYNET MED INSTITUSJONANE 3.1 Tilsynsklager 3.2 Barneverninstitusjonar og omsorgsenter for mindreårige 3.3 Institusjonar under tilsyn Samtaler med barna 3.4 Tiltak ved manglar Grunngjevne meldingar og pålegg 3.5 Bruk av tvang 3.6 Andre forhold som det har vore fokus på under tilsyn 4.0 KLAGESAKSBEHANDLING 4.1 Klager retta mot kommunane 4.2 Andre forvaltningssaker knytta til kommunane 4.3 Klager retta mot institusjonane 5.0 RÅD OG RETTLEIING 2

5 1.0 INNLEIING Fylkesmannens tilsynsansvar etter lov om barneverntenester omfattar tilsynet med kommunane, barneverninstitusjonane, senter for foreldre og barn, og omsorgssenter for mindreårige, jf. barnevernlova (bvl.) 2-3 fjerde ledd, 5-7 og 5A-7. Ifølgje forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar skal Fylkesmannen ved utgangen av året utarbeide ein årsrapport om tilsynsvirksemda, jf. 14. Årsrapporten om institusjonane inngår i denne årsrapporten. 2.0 TILSYNET MED DEI KOMMUNALE BARNEVERNTENESTENE 2.1 Rapporteringar frå kommunane Fylkesmannen har gjennomgått halvårlege statusrapportar frå 36 kommunar og om lag 1500 sluttførte kontrollskjema frå 32 barneverntenester. Halvårsrapportane er sendt inn til Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet. Dei sluttførte kontrollskjemaene gir mellom anna informasjon om eventuelle fristoverskridingar i saksbehandlinga i den einskilde kommune. Denne informasjonen vert brukt aktivt og utgjer hovedgrunnlaget for Fylkesmannen sine interveneringar i einskildkommunar. I tillegg nyttar vi informasjon frå behandling av klagesaker, informasjon om de enkelte barneverntenester som vi får ved institusjonsbesøk og informasjon frå telefonrettleiing Internkontrollplikta, jf. forskrift om internkontroll etter barnevernlova Ved utgangen av 2010 rapporterer 24 kommunar at dei foretar jevnlig gjennomgang for å sikre at dei oppfyller krava til internkontroll som gjeld meldingar, undersøkingar og tidsfristar Når det gjeld talet på meldingar, undersøkingar, bortleggingar, fristoverskridingar osb. viser tala for begge halvårsrapportar følgjande utvikling i Møre og Romsdal. frå kommunane sine halvårsrapportar %-vis endring nye meldingar gjennomgåtte meldingar ,7 % bortlagt av gjennomgåtte meldingar 11 9,7 11,8 % fristoverskridingar av meldingar 4,4 5 7,4 undersøkingar % bortlagde undersøkingar 43,1 44,2 50,3 % fristoverskriding av undersøkingar 22,8 17,2 29,4 3

6 2.1.3 som viser utviklinga med tiltak i barneverntenestene fra kommunane sine halvårsrapporteringar %-vis endring Barn i hjelpetiltak % som har tiltaksplan 55,4 59,2 65,2 Barn under omsorg ,2 % som har omsorgsplan 68,4 72,3 71,5 Barn med alvorlege atferdsvanskar Andre tal frå kommunane sine halvårsrapporteringar %-vis endring Barn i fosterheim per % av disse som har tilsynsfører 82,9 75,8 79,5 % av barna som har fått tilsyn i hht. forskriftskrav, jf. 9 annet 48,3 43,4 ledd 2.2 Særleg oppfølgjing i samband med fristoverskridingar Fylkesmannen har i 2010 hatt aktiv oppfølgjing av 10 kommuner i Møre og Romsdal på grunnlag av fristoverskridingar etter bvl 6-9. Innhaldet i oppfølgjinga har vore brev og rapportar, møte med barneverntenesta og med kommunen si politiske og administrative leiing. Det vart ikkje i 2010 gitt mulkt til nokon av kommunane i Møre og Romsdal. 2.3 Tilsynsklager etter barnevernlova, jf. bvl. 2-3 fjerde ledd Tilsynsklager / hendelsesbasert tilsyn ikkje avslutta saker ved utgangen av innkomne saker i saker som er behandla i Reaksjon 2010 Lovbrot Gitt kritikk Ingen reaksjon Utfallet av behandlinga i ikkje avslutta saker ved utgangen av Dei fleste lovbrota omhandlar tidsbruk i undersøkingssaker. Fylkesmannen mottok i tillegg 20 klager der det ikkje vart oppretta tilsynssak. Klagene er av ulik karakter, og dei som har klaga har fått svar med orientering om regelverket. Det er særleg saker som fell innanfor fylkesnemnda / rettsapparatet sitt område som ikkje vart behandla som tilsynssak. Mange klager kjem frå foreldre som er i konflikt om samversordning jamfør barnelova, og som er misnøgde med barneverntenesta si saksbehandling når dei har bedt om hjelp. Eit fleirtal av desse sakene har fylkesmannen ikkje funne å behandle som tilsynsklage. 4

7 2.4 Systemrevisjonar og andre planlagde tilsyn Det vart ikkje gjennomført systemrevisjonar med kommunal barnevernteneste i Anna, herunder samarbeid med BUFetat overfor kommunane Fylkesmannen har delteke i referansegruppe for utvikling av masteremne i barnevern ved Høgskolen i Volda. Fylkesmannen har teke del i prosjektgruppe initiert av Søre Sunnmøre Regionråd for å vurdere interkommunalt samarbeid om barneverntenester i dei 7 kommunane i regionen. Fylkesmannen koordinerer halvårlege samarbeidsmøte mellom BUFetat lokalt, Fylkesnemnda og Fylkesmannen. Møta vert nytta til informasjonsutveksling og drøfting av situasjonen i kommunane. Forumet vert også nytta til å klargjere samarbeid om aktuelle opplæringstiltak. Det vert gitt informasjon om planar for barneverninstitusjonane. Fylkesmannen formidlar tilsynserfaringar. Fylkesmannen deltek også på halvårlege samarbeidsmøte mellom BUFetat Region Midt Norge og fylkesmennene i Midt Norge. 2.6 Generell vurdering av situasjonen i det kommunale barnevernet Det kom inn 100 fleire meldingar til barnevernet i 2010 ein auke på 5 % i høve til året før. Fleire meldingar enn før vart lagde bort utan undersøking (11,8%). Dette er færre enn landsgjennomsnittet. Om lag halvparten av undersøkingane vart avslutta utan at det vart sett inn tiltak; dette er fleire enn åra før, og på same nivå som landet elles. I mange av kommunane klarer ikkje barnevernet å halde tidsfristane for undersøkingar. I siste halvår var det fristbrot i 1 / 3 av undersøkingssakene, medan landsgjennomsnittet var 18 %. Det har vore sterk auke i omsorgsovertakingar. 410 barn under omsorg utgjer ein auke på 10 % på eit år. et på barn som får hjelpetiltak hadde ein liten nedgang. Ved årsskiftet var det 152 stillingar i det kommunale barnevernet, ein auke på 1,5 % i høve til året før. Med aukande arbeidsmengd utan tilsvande auke i stillingar har dei fleste kommunane hatt vanskar med å oppfylle lovgjevne krav. Små kommunar er særleg sårbare. Interkommunale samarbeid kan gjere barneverntenesta mindre sårbar i høve til kapasitets og kompetanseproblematikk. Fylkesmannen har medverka aktivt i å stimulere til interkommunalt samarbeid, og har prioritert barnevern ved tildeling av skjønnsmidlar til kommunane. Fylkesmannen har hatt fokus på ressurssituasjonen til kommunane, mellom anna ved medverknad på KS-konferanse. Det siste året har nye kommunar inngått samarbeid om interkommunal barnevernteneste. Til saman 14 kommunar i fylket inngår no i ei interkommunal barnevernteneste. Kommunane gir uttrykk for bekymring for saksbehandlingstida i Fylkesnemnda i Møre og Romsdal som er urovekkjande lang. I mange saker tek det om lag 6 månader frå saka kjem inn til møtet vert gjennomført. Dette er svært uheldig for dei det gjeld. Det kan også føre til fleire akuttplasseringar. 2.7 Planar for 2011 Fylkesmannen vil i 2011 gjennomføre landsomfattande tilsyn med barneverntenesta i tre kommunar ut i frå ei rettleiing som er utforma av Statens Helsetilsyn. Tema for tilsynet er arbeidet med undersøkingar og evaluering av iverksette hjelpetiltak for heimebuande born. Barn sin rett til medverknad er eit sentralt undertema for tilsynet. I januar vart det arrangert kurs om forholdet mellom barnevernlova og lov om barn og foreldre i barnevernsaker september vil det bli arrangert stor tradisjonell barnevernkonferanse i Geiranger. Fylkesmannen vil invitere barnevernleiarar til møte i november. 5

8 Fylkesmannen skal fordele kr til kommunane i fylket. Midlane vert fordelt etter søknader frå kommunane. Midlane skal nyttast til om lag 20 stillingar og til kompetansetiltak. Målsettinga er å styrke barneverntenestene i dei mest utsette kommunane. Fylkesmannen skal ha ein aktiv rettleiarrolle før, under og etter søknadsprosessen. 3.0 TILSYNET MED INSTITUSJONANE 3.1 Tilsynsklager frå barn og andre, jf. forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 11 Fylkesmannen mottok ingen klager etter denne kategorien i Sjå elles pkt Barneverninstitusjonar og omsorgssenter for mindreårige Fylkesmannen har i løpet av 2010 ført tilsyn med i alt 5 barneverninstitusjonar, herunder 9 avdelingar/einingar. 4 institusjonar er statlege, og 1 institusjon er eigd og vert driven av private. I løpet av året har følgjande endringar skjedd: Interaktiv barnevern har fått ei avdeling til godkjent av Bufetat. Ved utgangen av året var det 5 barneverninstitusjonar, herunder 9 avdelingar/einingar. Det er ingen omsorgssentre for mindreårige i Møre og Romsdal. 3.3 Institusjonar underlagt tilsyn Barneverninstitusjonar underlagt tilsyn, jf. forskrift om tilsyn med barneverninstitusjoner 7, 8 og 9 Barneverninstitusjonar avd. Eigar Gjennomført systemrev. jf. 9 Lovpålagte besøk, jf. 8 - individtilsyn 1 Utførte besøk, jf. 8 individtilsyn Clausenengen ungdomshjem 1 Bufetat Husafjellheimen 1 Bufetat Kollen ungdomsbase 2 Bufetat Sunnmørsheimen 2 Bufetat Interaktiv barnevern, Bolli bofellesskap 3 Privat Det er gjennomført 23 tilsynsbesøk i 2010 med barneverninstitusjonar etter forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 8 og 9. Av dette var 5 gjennomført som systemrevisjonar, og 18 som individtilsyn. Tilsvarande tal for førre år var 20 tilsynsbesøk. For 2010 utgjorde dette 110 % av lovpålagte tilsynsbesøk. Tilsvarande tal for 2009 var 95 %. Av dei 18 besøka etter 8 var 10 uanmeldt. Kontakt med institusjonane utanom tilsyna: telefonkontakt, deltaking på fagdagar og dialogkonferansar i regi av Bufetat, Følgjande tema er gjennomgått i systemrevisjonene: Bruk av fysisk tvang og makt overfor bebuarane. Det er ikkje avdekka brot på myndighetskrav i dei gjennomførte tilsyna (gjeld både systemrevisjonar og andre tilsyn) Samtalar med barna, jf. forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 8 1 Institusjonar som tar imot barn plassert etter 4-24/4-26 skal ha minst fire besøk kvart år, dei andre minst to. Har institusjonen berre vore i drift en del av året, vert kravet endra forholdsmessig. 6

9 Tilsynsbesøk blir gjennomført på ei tid der barna / ungdommane er til stades. Vi tek kontakt ved å helse på ungdommane som er til stades i institusjonen og gi dei høve til ein samtale. Nyinnflytta ungdommar får alltid informasjon om fylkesmannens rolle og om korleis ungdommane kan kontakte oss. Dei får også informasjonsbrosjyre. Det som vert registrert som samtale er når vi har snakka med ungdommen og minimum har fått eit visst bilete av korleis denne ungdommen har det på institusjonen. Vinteren 2009/10 hadde vi særleg fokus på samtalar med ungdommane. Vi snakka med dei på ein meir systematisk måte om korleis dei opplevde institusjonsopphaldet (med bruk av intervjuguide). Slike samtalar vart gjennomført ved 3 av institusjonane i 2009 og dei resterande 2 i I 2010 er det gjennomført 48 samtalar. 3.4 Tiltak ved manglar, jf. forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 12 Det har ikkje vore avdekka manglar som har ført til begrunna melding eller pålegg i Begrunna melding og pålegg, jf. 12 første ledd Reaksjonar begrunna meldingar pålegg Bruk av tvang, jf. forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 7 fjerde ledd, og kap 3 og 4 i forskrift om tvang i barneverninstitusjon Institusjonane sender fortløpande kopi av alle føringar i tvangsprotokollen. Protokollane vert gjennomgått umiddelbart. Protokollane vert oppbevart i eit år, og så makulert. Dersom bebuaren ønskjer å klage på tvangsbruken (utan at dette er nærare utdjupa eller grunngitt), tek vi kontakt med bebuaren for ei avklaring av korleis klagen er å forstå. Ved tvangsbruk som det ikkje er klaga på men som synest å vere i strid med lov og forskrift, blir tilhøva teke opp med institusjonen, anten på telefon eller ved tilsynsbesøk. Det blir skilt mellom klage på enkeltvedtak og andre klager / henvendelser, jf rettighetsforskrifta 25 og 26 og tilsynsforskrifta 11. Dersom saka ikkje er tilstrekkelig opplyst blir nødvendig informasjon innhenta ved besøk til institusjonen, eventuelt ved telefon. I 2010 er det for alle institusjonane kontrollert til saman 269 protokolleringar og vedtak. Følgjande registreringar er gjort av tvangstiltak, jf. forskrift om tvang i barneverninstitusjon: 7

10 Tvangstiltak registrert i Kroppsvisitasjon Ransaking Beslaglegging Tvang i akutte faresituasjoner Tilbakeføring ved rømming 8 21 Besøksnekt 2 22 Telefonbegrensning Bevegelsesbegrensning Urinprøve 84 Andre tvangstiltak ( 9) 4 Totalt tal registreringer Andre forhold som det har vore fokus på under tilsyn, jf forskrift om tilsyn med barneverninstitusjonar 7, og forskrift om internkontroll i institusjonar - At barna får forsvarleg og respektfull omsorg - At opplæring er gitt i samsvar med regelverket - At det ligg føre målsetting og plan for det einskilde barn - At det ligg føre samtykke for plasseringa 4.0 KLAGESAKSBEHANDLING, jf. barnevernloven Klager retta mot kommunane I 2010 har Fylkesmannen registrert følgjande når det gjelder klagesaker etter barnevernloven, jf. 6-5: Klager på enkeltvedtak ikkje avslutta saker ved utgangen av innkomne saker i behandla saker i ikkje avslutta saker ved utgangen av Utfallet av klagebehandlinga Avvist Oppheva og tilbakesendt Endra Stadfesta 4 Sum 2 4 Saksbehandlingstid 3 tre månader eller mindre over tre månader 4 2 Skal vere lik talet på behandla klager i 2010 i tabellen over. 3 Saksbehandlingstid er tida frå klagen kom inn til fylkesmannen til behandlinga var avslutta. 8

11 4.2 Andre forvaltningssaker knytta til kommunane Fylkesmannen har vore involvert i to saker der det har vore usemje mellom kommunar om ansvaret for saka. Det har likevel ikkje resultert i tvistesak etter bvl Klager retta mot institusjonane, jf. forskrift om tvang i barneverninstitusjon 25 og 26, jf. bvl. 6-5 Klager frå barna eller deira foresatte har vore lagt fram for fylkesmannen i munnleg og skriftleg form, nokre lagt fram i tilsynsbesøk og andre ved direkte kontakt til fylkesmannen. Fylkesmannen har i 2010 behandla 11 klager fra bebuarar på institusjonane eller frå deira foresatte. 11 av klagene omhandla bruk av tvang, jf. 25, og 1 av klagene omhandla andre forhold knytta til brot på forskrifta, jf. 26. (Den eine klagen etter 25 omhandla også forhold etter 26.) I 2009 behandla fylkesmannen 17 klagesaker (15 etter 25 og 2 etter 26) Klager i institusjon, jf. forskrift om tvang i barneverninstitusjon Klager over bruk av tvang, jf Andre henvendelser om brot på forskrifta, jf All tvangsbruken vart stadfesta, men det vart peika på bruk av feil paragraf i ei sak og gitt kritikk i ei anna. 26-saka gjaldt skulding om brot på teieplikta, noko som klagar fekk medhald i. Saksbehandlingstid 4 tre månader eller mindre Over tre måneder RÅD OG RETTLEIING I samsvar med barnevernlova 2-3 fjerde ledd bokstav a, skal Fylkesmannen sørge for at kommunane får råd og rettleiing. Fylkesmannen har melom anna løyst oppgåva slik: - råd og rettleiing på telefon - kurs for nytilsette i barneverntenesta om ansvarsforhold og juridsike og faglege sider ved barneverntenesta sine oppgåver (samarbeid med BUFetat) - arbeidsseminar for leiarar i barneverntenesta om samanhengen mellom barnevernlova sine reglar om tidsfristar, rapporteringa til fylkesmannen og bruken av dataverktøyet Familia Fylkesmannen har i 2 kommunar medverka med foredrag om teieplikt, opplysningsplikt og opplysningsrett på fagmøte for samarabeidande instansar, og deltok i dialog om temaet. Presse/media I samband med halvårsrapportering frå kommunane om barnevernverksemda lagar vi ei pressemelding som vert lagt ut på heimesida saman med statistikken. 4 Saksbehandlingstid er tida frå klagen vart kjent hos fylkesmannen til behandlinga var avsluttet. 9