SAKSFRAMLEGG. Sakshandsamar: Olav Grov Arkivsaksnr.: 08/64. Notat om næringsarbeidet i Luster kommune. Rådmannen si tilråding:

Transkript

1 SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Olav Grov Arkivsaksnr.: 08/64 Arkiv: Notat om næringsarbeidet i Luster kommune Rådmannen si tilråding: Næringsutvalet seier seg samd i innhaldet i notatet Sakshandsaming og rutinar i næringssaker oppdatert pr januar 2008.

2 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Uprenta vedlegg: Samandrag: I saka inviterer rådmannen næringsutvalet til å slutte seg til innhaldet i eit notat om sakshandsaming og rutinar i næringssaker, oppdatert i januar Notatet er tilpassa dei fullmaktsrammer næringsutvalet har fått av kommunestyret i sak 75/07 justering av politisk delegeringsreglement. Utval som har vedtaksmynde: Næringsutvalet. Mynde til utvalet følgjer av kommunestyret sitt delegeringsreglement. Fakta: I nokre år har det vore arbeidd med å utvikle eit notat om næringsarbeidet i Luster, som har vore drøfta og presentert for politikarane. Notatet er presentert for næringsutvalet i samband med orientering/opplæring. Politikarane i næringsutvalet har og drøfta ev endringar i prioritering og satsing. På bakgrunn av dette har rådmannen oppdatert notatet. På møtet i næringsutvalet vert notatet kalla Sakshandsaming og rutinar i næringssaker oppdatert pr. januar 2008" framlagt for handsaming. Det er i oppdatert versjon gjort nokre redaksjonelle endringar i høve tidlegare utgåve av notatet. Elles er det innarbeidd ei endring knytt til oppstartingstilskot til yngre folk som vil satse innan bygg, anlegg, transport, maskin. Der heiter det no i notatet: Ungdommar med fagkompetanse som ynskjer å etablere seg innan denne sektoren, har det vore gjeve oppstartingstilskot til. For å unngå overetablering vil ikkje oppstartingstilskot innan områda bygg og anlegg, maskin og transport bli prioritert inntil vidare. Vidare er det skrive fylgjande om personar med lønsarbeid, som vil satse på eiga verksemd og som søkjer om kommunal medfinansiering: Nokre av dei som vil starte eiga verksemd, vil gjere dette samstundes som dei er i løna arbeid på full tid. Luster kommune vil no prioritere dei som satsar så mykje på sin ide eller si verksemd at dei minimum vil bruke 50 % av arbeidstida på dette. Bakgrunnen for første endring er fylgjande: Luster kommune har dei to-tre siste åra gjeve oppstartingstilskot til relativt mange unge som vil starte eige selskap innan bransjane bygg og anlegg, maskin og transport. Det har vore gjeve eit standard oppstartingstilskot på kr ,-, som skal dekke deler av kostnadene med å komme i gang. For dei fleste har kostnadene med oppstarten vore mellom kr. Dette gjeld kostnader knytt til registrering, kontorhald, rekneskap, forsikring etc. Utover det må etablerarane investere i ein del utstyr, reiskap, maskiner. Det har ved fleire høve vore stilt spørsmål ved om det er no er nok små selskap innan dette området, og om Luster kommune bør stimulere endå fleire til å starte. Rådmannen meiner det no kan vere rett å ta ein pause i å stimulere til ytterlegare etablering i desse bransjane. Den andre endringa går på om det er rett å gje oppstartingstilskot til personar som er i full jobb.

3 Det viser seg at mange av dei som vil starte eige selskap vil gjere det parallelt med at dei har lønsarbeid. Dei fleste vil då ha ein plan om å utvikle sitt eige, slik at dei etterkvart kan slutte i anna lønsarbeid. Rådmannen vurderer det slik at dei som vil satse på å etablere eige firma ikkje gjer dette på grunn av eit muleg oppstartingstilskot. Kostnadene med oppstart er ofte så store at etablering av eiga verksemd, er ei svært vesentleg avgjerd. Rådmannen vil likevel på bakgrunn av drøftinga over meine at oppstartingstilskot bør prioriterast til dei som verkeleg vil satse på å utvikle eiga verksemd som sitt sentrale inntektsområde i framtida. Rådmannen vil derfor tilrå at det i kommande aktuelle saker skal gjevast oppstaringstilskot i dei tilfella der søkjaren aktivt syner at målet med etableringa er å minimum skaffe sysselsetjing på full tid for seg sjølv. I praksis vil det m.a vere å redusere sin stillingsdel i lønsarbeid ned mot 50% av full stilling. Søkjarar som ikkje kan syne at dei vil redusere sin stillingsdel i lønsarbeid, vil som hovudregel ikkje bli prioriterte ved løyving av oppstartingstilskot Det er og teke inn i notatet at dei bedriftsretta tiltak må rette seg etter reglane til EØS om bagatellmessig støtte. Rådmannen gjer elles merksam på at renta på lån frå næringsfondet p.t er 4%. Dette nivået burde kanskje vore justert noko. Det er i så fall kommunestyret som må vedta nytt rentenivå. Rådmannen vil ev kome attende til dette. Innhaldet i notatet er retningsgjevande for den administrative sakshandsaminga i næringssaker. Rådmannen gjer framlegg om at næringsutvalet seier seg samd i innhaldet i notatet. Innhaldet i notatet kan så leggast fram for kommunestyret til orientering.

4 Notat: Sakshandsaming og rutinar i næringssaker - oppdatert pr januar 2008 Utgangspunktet for all sakshandsaming av næringssaker som gjeld finansiering i Luster kommune er «Vedtektene for konsesjons- og næringsfondet». Den næringspolitiske praksisen til Luster kommune har vore at lån kan gjevast til fysiske investeringar som bygg, maskiner, utstyr o.l. Tilskot kan gjevast til finansiering av bedriftsutviklingstiltak som oppstarting, marknadsføring, opplæring, produktutvikling etc. Næringsutvalet har fullmakt til å yte inntil kr i tilskot og inntil kr i lån. Saker med storleik utover dette vert handsama av kommunestyret. Næringsutvalet har hatt om lag 60 saker til handsaming årleg dei siste åra. Lån Når det gjeld lån er praksisen at opp til 25-30% av den totale kostnaden kan finansierast med lån frå kommunen. Inntil 3 års rente- og avdragsfri periode gjev regelverket høve til, 2 år er vanleg rente- og avdragsfri periode. Låna har pr dato 4 % rente. Nedbetalingstida vil variere etter kva formål lånet har, dvs forventa levetid på objektet som skal finansierast. Investering i bygg kan såleis gje lån med nedbetaling over 15 år. Låna er til vanleg pantelån, med sikkerheit etter bank og ev Innovasjon Noreg. Ved overskridingar der det må ytast tileggsfinansiering til eit prosjekt, vil kommunen ofte halde på opphavleg prioritet. Dei siste åra har det vore svært lite tap på lån. I dei tilfelle det ikkje er aktuelt å yte pantelån, vil låna bli gjevne som gjeldsbrevlån. Tilskot Storleiken på tilskot er og til vanleg 20-30% av kostnaden på tiltaket som skal finansierast. Det skal vere relativt betydelege satsingar før kommunen går inn og tek del i finansieringa. Tiltak som er meir å rekne som vanleg drift vil ikkje bli prioritert for kommunal medfinansiering. Ved oppstarting av mindre verksemder/ einmannsføretak er praksis som fylgjer: I slike saker har det vore gjeve eit skjønnsmessig oppstartingstilskot, som skal dekke deler av dei spesielle kostnadene som kjem i samband med oppstarting (registrering, marknadsarbeid, kontoretablering, kjøp av utstyr i oppstartingsfasen, låg produktivitet i oppstartingsfasen m.m) Oppstartingstilskotet har variert frå kr, alt etter storleik på tiltaket og forventa kostnader i startfasen. Nokre overordna grunnhaldningar Løpande utskifting av utstyr/maskiner/køyretøy i eit føretak som er i drift er ikkje prioritert, dvs utbyting av t.d ein lastebil, ein traktor eller anna produksjonsutstyr. Reell nyinvestering/nysatsing for å auke aktivitet, utvikle teknologisk nivå, auke produktivitet og sysselsette fleire, vil ha høgre prioritet.

5 Til vanleg vil ein ikkje prioritere å yte lån til kjøp av bygg og brukt utstyr. Nokre av dei som vil starte eiga verksemd, vil gjere dette samstundes som dei er i løna arbeid på full tid. Luster kommune vil no prioritere dei som satsar så mykje på sin ide eller si verksemd at dei som hovudregel vil bruke minimum 50 % av arbeidstida på dette. Tilskot til opplæring i samband med nytilsetjing vil berre ha prioritet dersom talet på tilsette reelt aukar og det er særlege krav til kompetanse hos dei nytilsette. Støtte til opplæring elles vert prioritert i dei tilfella verksemda gjer eit «kompetanseløft» som krev betydeleg ny opplæring og kvalifisering hjå dei tilsette Støtte til løpande, nødvendig fagleg oppdatering av dei tilsette er ikkje prioritert. Verksemder i bransjar med marknad utafor kommune og region vil ha prioritet. Bakgrunnen for det er vekstpotensialet sin storleik. Forretningsområde som ikkje finst i kommunen/regionen vil og vere interessant sjølv om marknaden er lokal. Hovudprinsippet om å unngå konkurransevriding, dvs «den enes død - den andres brød» gjeld til vanleg. Det kan likevel i nokre tilfelle - vere bra å få utbyting i ein bransje, og det kan vere sunt å få inn personar/verksemder med spesielle kvalitetar. Tilhøve til Innovasjon Norge, BU og andre finansieringskjelder Utgangspunktet for kommunen sitt næringsarbeid er elles å arbeide aktivt for maksimal medfinansiering frå andre offentlege finansieringsinstitusjonane for prosjekt og verksemder i Luster. «Ei god» finansiering i desse organa vil påverke kommunen sin medverknad i prosjektet.. Luster kommune må halde seg til EØS-avtalen sine reglar for offentleg støtte. Dei sakene Luster kommune er med og finansierer, er innafor ordninga bagatellmessig støtte. Det betyr at ei verksemd ikkje kan får tilskot eller andre økonomiske subsidiar frå det offentlege på over Euro over ein periode på tre år. Det er eit godt samarbeid med Luster Sparebank og andre bankar i næringssaker. Hovudsyn på kommunal medverknad til finansiering i nokre bransjar Varehandel og service Til vanleg har det ikkje vore gjeve støtte til oppstart av butikkar i bransjar som alt finst i kommunen. Når det gjeld daglegvarer har kommunen vore med å støtta etablering/utvikling av kolonialbutikkar, men då er argumentasjonen at det er viktig med eit butikktilbod i bygda. Bakgrunnen for ei slik haldning er at eit nytt føretak i ein pressa bransje kan føre til at det alt eksisterande tilbodet må leggje ned. Fellestiltak for å løfte nivået på kompetansen i bransjen vil kunne få kommunal medfinansiering. Frisør, hudpleie, aromaterapi og fotpleie verkar no godt utbygt i kommunen, og vil ikkje ha prioritet ved oppstart av nye tilbod. Tenesteytande næringar er ei vekstnæring på landsbasis. Dette er ofte verksemder som opererer i ein regional og/eller nasjonal marknad. Å yte finansiell medverknad til både nyetablering og

6 vidareutvikling av slik aktivitet er prioritert. Det gjeld innan område som rekneskap og økonomisk rådgjeving, ingeniørtenester, data, reklame og profilering, marknadsføring m.m. Transport/bygg/anlegg Dette er bransjar med relativt mange aktørar og sysselsette i Luster. Kommunen bør prioritere at dei som alt finst vidareutviklar seg og aukar kompetansen. Det er viktig å ha ein entreprenørstand med formell kompetanse og offentlege godkjenningar, som set dei i stand til å rekne på fleire type oppdrag og gjerne større oppdrag, både i regionen og elles. Ungdommar med fagkompetanse som ynskjer å etablere seg innan denne sektoren har det vore gjeve oppstartingstilskot til. For å unngå overetablering vil det ikkje bli gitt oppstartingstilskot innan områda bygg og anlegg, maskin og transport inntil vidare. Reiseliv Kommunen er med og finansierer felles marknadsarbeid og produktutvikling og turistinformasjonar i reiselivsbransjen. Dette skjer frå 2006 gjennom det nystarta selskapet Reisemål Sogndal og Luster AS. I 2008 vil kommunen yta tilskot til det nyskipa Reisemål Sogndal og Luster AS med inntil kr Ein føreset lik støtte frå Luster og Sogndal kommune. Næringa sjølv yter om lag kr årleg til det nye selskapet. I tillegg vert det ytt tilskot innafor ordninga fellesoppgåver i reiselivet. Denne ordninga er finansiert av fylkeskommunen, fylkesmannen og Innovasjon Noreg. Reisemålsselskapet fekk om lag kr i tilskot frå denne ordninga i Kommunen er med og yter lån til oppbygging, utviding, utvikling og standardheving av verksemder. Kommunen kan og vere med på marknadssatsing hjå einskildverksemder eller grupper av desse, om det er særleg godt gjennomarbeidde opplegg med betydeleg satsing frå verksemda sjølv. Luster kommune kan yte tilskot til utvikling av nye tiltak og vidareutvikling av eksisterande. Særleg på aktivitetssida er det interessant og viktig å få fram nye produkt. Tiltak innan sesongutviding er og prioriterte. Marknaden til reiselivet er internasjonal, og har såleis ingen lokal avgrensing. Småkraft Då Luster kommune gjekk inn med delfinansiering av småkraftprosjektet, vart det konkludert med at kommunen ikkje skal nytte økonomiske ressursar til finansiering av einskildprosjekt. Dette gjeld både i høve både utgreiingar, planlegging og utbyggingar. Luster kommune sin medverknad til småkraftutbygging, er såleis delfinansiering av småkraftprosjektet. Landbruk Landbruket har gjennom Innovasjon Noreg og midlar Fylkesmannen disponerer, som t.d Bygdeutviklingsmidlar, eigne finansierings- og støtteordningar. SMIL-midlane som vert løyvde av Fylkesmannen, og fordelte av kommunen går og i hovudsak mot landbruket. I tillegg har Luster kommune eigne ordningar særskild retta mot landbruksnæringa: Tilskot til bærdyrking, tilskot til miljøtiltak i landbruket, tilskot til vatning, tilskot til nydyrking, tilskot til

7 landbruksvegar og skogsvegar, tilskot til kjøp av mjølkekvoter, tilskot ved generasjonsskifte, tilskot til planlegging av driftsbygningar. Luster kommune yter og lån til investering i nye driftsbygningar og betydelege oppjusteringar/ utvidingar av driftsbygningar. Desse låna er rentefrie. Bønder som vil starte med alternative næringsprosjekt i tilknyting til garden vil bli vurdert på like line med andre etablerarar. Fram til no har BU/IN hatt relativt gode finansieringsordningar til dei som startar tilleggsnæringar på garden. Sjå eige notat om Luster kommune sine finansieringsordningar innan landbruk. Gjennom prosjektet Inn på tunet, der det no er tilsett eigen prosjektleiar, vil det og kunne bli ei større satsing i åra som kjem. Bygdeutviklingsarbeid Bygdeutviklingsarbeid på ulik måtar har dei siste 10 åra vore ein relativt viktig del av næringsutviklingsarbeidet i Luster. Kommunen vil vere deltakar både med økonomiske bidrag og rådgjeving i høve bygdeutviklingsprosessar, også i framtida. Utbetaling - rutinar Etter at ei sak er ferdig handsama i næringsutvalet/ kommunestyret skriv administrasjonen eige brev med melding om vedtaket til søkjaren. Brevet går i kopi til bank og ev Innovasjon Noreg om dei er med på finansieringa. Brevet inneheld og opplysningar om kva som skal til for å få utbetalt lån og tilskot, klagerettar o.l. Luster Sparebank utfyller lånepapir og syter for rett pant. Lånemottakaren må såleis innom banken og skrive under på papira. Administrasjonen gjev utbetalingsfullmakt for lån til banken, når det føreligg ein fullstendig finansieringsplan for prosjektet og eigenkapitalen i tiltaket er nytta. Når det gjeld tilskot kan inntil 75% av summen utbetalast på forskot når prosjektet tek til. Restutbetaling skjer når prosjektet er ferdig og det føreligg sluttrekneskap. For selskap utan revisjonsplikt og mindre tilskot til aksjeselskap godtek ein rekneskapsoppsett frå selskapet, ev deira rekneskapsførar. Større tilskot til aksjeselskap skal til vanleg levere rekneskapsoppsett som er revisorbekrefta, før restutbetaling kan skje.

8 Dato: 8.januar 2008 Tore Eriksen Olav Grov rådmann næringssjef Særutskrift skal sendast: m/kopi til: