Kommunen sin rolle i bygde- og næringsutvikling

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Kommunen sin rolle i bygde- og næringsutvikling"

Tove Solberg
8 år siden
Visninger:

Kommunen sin rolle i bygde- og næringsutvikling Bygdeforum Stongfjorden 11.6.

1 Kommunen sin rolle i bygde- og næringsutvikling Bygdeforum Stongfjorden Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

13 Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: 57

2 Kva er det? Bygdeutvikling og næringsutvikling er for meg langt på veg likt, men likevel: Bygdeutvikling har ofte vore å setje i gang mobiliseringsprosessar (få med folk, løfte i lag) Bygdeutvikling har oftast eit breiare perspektiv dvs ikkje berre næring, men den totale samfunnsutviklinga (trivselstiltak, bulyst, kommunale tenester, kulturarrangement osv) Kommunal næringsutvikling er meir overordna planar, tilrettelegging av areal, finansieringsordningar, næringsbygg etc. Kommunen forheld seg til ein etablerar eller ei verksemd som vil utvikle seg. Reidar Almås: «bygdeutvikling er å modernisere bygdene», men har brukar 20 sider i boka si til å definere bygdeutvikling - Side 2 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

eit breiare perspektiv dvs ikkje berre næring, men den totale samfunnsutviklinga (trivselstiltak, bulyst, kommunale tenester, kulturarrangement osv) Kommunal næringsutvikling er meir overordna

3 Luster kommune folketalsutvikling Side 3 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

13 5049 - Side 3 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: 57

6 Folketal i nabokommunane Folketalsutvikling i sognekommunane frå var slik: Sogndal % Lærdal Leikanger Luster ,4 Årdal Vik Høyanger Aurland Balestrand ,5 I perioden hadde Askvoll kommune folketalsnedgang på 12% og Luster kommune på 1%. - Side 6 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

6 Høyanger 4653-4280 - 10.4 Aurland 1827-1689 - 6.

7 Utfordringar i bygde- og næringsutviklinga Folketal - mange kommunar og mange grender med dramatisk folketalsnedgang (i Lierne feira dei nyårsbarnet 17. mai) samstundes vert bygdene meir internasjonale (og regionale) I perioden 2008 tom 2012 har Luster kommune hatt vekst i folketalet på 171 personar. Folketalsveksten desse åra kjem frå innvandring og mottak av flyktningar dvs 167 personar, positiv innanlandsk flytting på 3 og positiv fødselsbalanse på 1. I Askvoll var det i perioden 2008 tom 2012 nedgang i folketalet på 47, fødselsunderskot på 19, negativ innanlands flyttebalanse på 129, men positiv innvandring på 101. Det er pr dato omlag 330 utlendingar fast busette i Luster kommune. I 1970 var det 13 utlendingar busette i kommunen. Utanom dei fast busette er det fleire hundre frå andre land, som arbeider og bur i kommunen vår om sommaren (jordbruk og reiseliv). I ein av klassane ved Gaupne skule er det barn frå 6 ulike land bur det i Luster: 44 frå Litauen, 40 frå Polen, 30 frå Danmark, 29 frå Eritrea, Bosnia 19, Slovakia 19, Tyskland 17.. I Balestrand kommune er 1 av 6 innbyggjarar frå utlandet Vi Vert meir regionale. I 1980 var det 128 lustringar som arbeidde i Sogndal og 16 i Leikanger. I 2011 var det 488 lustringar som arbeidde i Sogndal og 144 i Leikanger. Folk reiser den andre vegen og: I 1980 var det 27 personar totalt som arbeidde i Luster og budde i andre kommunar. I 2011 var det over 150 som arbeidde i Luster, men som budde i Sogndal og Leikanger. - Side 7 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

Folketalsveksten desse åra kjem frå innvandring og mottak av flyktningar dvs 167 personar, positiv innanlandsk flytting på 3 og positiv fødselsbalanse på 1.

11 Utfordringar Urbanisering frå utkant mot sentrum i Japan bur 95% i urbane område no - Noreg 75% av folkesetnaden bur i byar og tettstader i Avstand til kommunesenter/regionsenter og dårleg vegstandard gjev avstandsulemper til bygdene kommunesamanslåing, nye strukturar på vidg skule, nyorganisering av statlege etatar kan forsterke dette bilete Stadig fleire i jobbar med høgare utdanning - i 2030 vil over 40% av arbeidskrafta i N ha høgare utdanning Næringsstruktur (primær- og sekundær går ned) I 1969 var det 897 gardsbruk i drift i Luster i 2012 var det 236 6% av landbruksbefolkningen i N lever berre av landbruk, profesjonalisering/høgt investeringsnivå - Side 11 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

bilete Stadig fleire i jobbar med høgare utdanning - i 2030 vil over 40% av arbeidskrafta i N ha høgare utdanning Næringsstruktur (primær- og sekundær går ned) I 1969 var det 897 gardsbruk i drift i

12 Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: Org.nr.:

13 Utfordringar cluster eller næringsklynge - ofte vanskeleg i ei bygd (ei bedrift) off. arbeidsplassar i bygdene under press (ofte kompetanse arbeidsplassar) Internasjonal interesse for jord «landgrab», høgare prisar på landbruksvarer Engelske landdistrikt er etterspurde som buområde, forstader i USA (sikkerheitsindustrien veks raskt i USA) Vekst er sjølvforsterkande stagnasjon er sjølvforsterkande -deltidsbuarane viktige (hytte og sommarfolket) men dei er ikkje viktige for å oppretthalde skule og barnehage (men butikken) -det meste av flytting i N skjer i gruppa år - Side 13 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

etterspurde som buområde, forstader i USA (sikkerheitsindustrien veks raskt i USA) Vekst er sjølvforsterkande stagnasjon er sjølvforsterkande -deltidsbuarane viktige (hytte og

14 Framtida Frå næringsutvikling til samfunnsutvikling stram arbeidsmarknad. Å få seg arbeid har vore lett dei fleste plassar dei siste åra. Høgkonjunkturar har til vaneleg ikkje vore det beste for norske distrikt. Lokale arbeidsplassar regionale arbeidsplassar glokale (WWW) stedlig utviklingskultur folk snakkar saman kommunen snakkar med bygdene (kamp om kommunale tenester t.d skule) dei bygdene som vert oppfatta som attraktive vert vinnarar spisse bodskapet til potensielle tilflyttarar fritid er skitid Vanskeleg å gå frå mobilisering og ynskje om til å etablere ei verksemd Arbeid «medstrøms» - vere med der det alt er positiv rørsle Menneska viktigare enn «ideane» Somme får til alt alle stader, somme får ikkje til noko nokon plass Ting tek tid (men på sikt er vi alle døde) - Side 14 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

Lokale arbeidsplassar regionale arbeidsplassar glokale (WWW) stedlig utviklingskultur folk snakkar saman kommunen snakkar med bygdene (kamp om kommunale tenester t.

17 Næringsarbeidet i Luster kommune Finansiering, lån og tilskot Fagleg hjelp, døropnar til Innovasjon Norge, Fylkeskommunen, Fylkesmannen (BU) og andre Samtalepart med både nyetablerarar og etablerte verksemder Samarbeide med andre lokale utviklingsaktørar (bank, energiverk, o.a) gjere kvarande gode. Verdien av lokal bank- viktig. Areal bygg Breiband Kompetanseheving (etableraropplæring) Samhandling med nabokommunane næringsnettverk Sogn, Tiltaksforum Bygdeutvikling, mobiliseringsarbeid 17

utviklingsaktørar (bank, energiverk, o.a) gjere kvarande gode. Verdien av lokal bank- viktig.

18 Lån og tilskot Tilskot til bedriftsutvikling; oppstartkostnader, marknadsføring, opplæring, produktutvikling Lån til fysiske investeringar (25%), pantelån f.t. 4% rente Næringsutvalet = formannskapet avgjer saker opp til tilskot og lån; større saker til kommunestyret Landbruksnæringa har mange særskilde støtteordningar; ma rentefrie lån til driftsbygningar, tilskot til bærplanting, kjøp av mjølkekvotar, utbygging av vatningsanlegg, tilskot til ungdom (under 34 år) som tek over gardsbruk Dei fleste sakene i næringsutvalet er finansieringssaker i høve næringsfondet. Pr er det utlånt 60,5 mill. kr til næringslivet frå dette fondet (pr var det 57,6 mill kr). Næringsfondet hadde i 2012 ikkje tap på utlån. I 2012 var renteinntektene på lån til næringslivet frå fondet på vel 1,4 mill.kr. Næringslivet betalte inn vel 6,6 mill kr i avdrag på lån til fondet. Det vart utbetalt 9,5 mill kr i nye lån frå næringsfondet til næringslivet i Side 18 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

000 lån; større saker til kommunestyret Landbruksnæringa har mange særskilde støtteordningar; ma rentefrie lån til driftsbygningar, tilskot til bærplanting, kjøp av mjølkekvotar, utbygging av

Like dokumenter

Sentrale utviklingstrekk i Luster kommune. Næringsarbeidet i Luster kommune 1.11.2011

Sentrale utviklingstrekk i Luster kommune Næringsarbeidet i Luster kommune 1.11.2011 Luster kommune -folketalsutvikling 01.01.70 5126 01.01.90 5172 01.01.08 4870 01.01.11 5023 I 2010 er det 184 personar