Kva er ein god kompost for frukt- og bærnæringa? Driftsforum kompostering Flåm/Aurland, 9. mars 2018

Transkript

1 Kva er ein god kompost for frukt- og bærnæringa? Driftsforum kompostering Flåm/Aurland, 9. mars 2018 Liv Hatleli Gilpin, Njøs Næringsutvikling 1

2 Agenda Kvifor kompost? Kva er ein god kompost til frukt? Jordtrøyttleik Konklusjon. 3/6/2018 2

3 Moderne frukthagar sett frå jorda Husdyrgjødsel Vekstskifte. Dekkvekster Kvileår Trafikk, Utstyr. Mineralsk gjødsel Plantevernmiddel. 3/6/2018 3

4 Stor eksport av OM frå frukthagen 3/6/2018 4

5 Kvifor er kompost viktig i fruktproduksjon I? Effekt, jordfysikk og jordkjemi: Høgare Corg, Ntot, ph, saltinnhald Kation-ombytings-kapasitet (CEC) Jordaggregatdanning Vasshushaldningskapasitet Erosjonsstabilitet Overflatetemperatur og minimumstemperatur 3/6/2018 5

6 Kvifor er kompost viktig i fruktproduksjon II? Effekt, mikrobiologi: Auka diversitet og aktivitet. Antagonistar (t.d. Trichoderma harzianum og Flavobacterium baustinum). Styrkar plantene sitt immunforsvar. Jamn frigjering næringsstoff. 3/6/2018 6

7 Forsøk 3/6/2018 7

8 Agenda Kvifor kompost? Kva er ein god kompost til frukt? Jordtrøyttleik Konklusjon. 3/6/2018 8

9 Kva er ein god kompost til frukt? Prosess truleg viktigare enn råstoff Høg mikrobiell aktivitet Mogningsgrad 3-6 md (Solvita 5-6) Lågt saltinnhald (plantehol, bær). 3/6/2018 9

10 10

11 Kompost som middel mot jordbuande sjukdomar Svart rotròte (bringebær og jordbær) jordbærfelt på Vestlandet. Foto: Henrik Tellevik. Raud rotròte (bringebær). Forsøksfelt i Sogn. Foto: Liv Hatleli Gilpin. Raud marg i jordbær 11

12 Kompost som undertrykkjer jordbuande plantesjukdom Kompost er patogenspesifikt Mogningsgrad avgjerande C:N > 15 Biologi viktigare enn kjemi Lufting av rankar gir høgare undertrykkjing. Kitin- og ligninghaldig materiale-> Trichoderma Unngå salthaldige kompostar (stimulerar Pythium og Pytophthora) Unngå sukkerhaldig råstoff 3/6/

13 Agenda Kvifor kompost? Kva er ein god kompost til frukt? Jordtrøyttleik Konklusjon. 3/6/

14 Sterilisert Ubehandla 14

15 2017 At komposttilførsle - vil skapa eit jordmiljø som er effektivt mot patogen som forårsakar jordtrøyttleik. 3/6/

16 Forsøk Potteforsøk eplegrunnstammer (8-9 mm) M9. to komposttypar. måle jordeigenskapar og vegetativ vekst i trøytt jord. 3/6/

17 Kompostar nytta i forsøket Mogen vermikompostert biorest Mogen rankekompostert hage/park 17

18 Forsøksoppsett: randomisert blokk med 9 gjentak Nord 18

19 Metode Plantevekst som indikator på jordhelse 19

20 Molekylær metode ei pilotstudie Sekvensering av DNA og RNA frå jord Skilnader mellom jomfrueleg og trøytt jord? Skilnader ved komposttilførsle? 20

21 Metode - jordbiologi Teljing og måling av biologisk aktivitet: Rotsårnematodar Sopp Bakteriar Actinomycetes 21

22 Mikroorganismar i «trøytt» jord frå to eldre eplehagar i Sogn. Patogene mikroorganismar Eplehage Art 1 2 Rhizoctonia solani AG-5 Ingen funn Ingen funn Phytophthora Ingen funn Ingen funn Tilstades Tilstades Pythium Pratylenchus penetrans Pratylenchus spp. Trichodorus primitivus Paratrichodorus pachydermus Mesocriconema sp. Cephalenchus sp. Longidorus sp. Paratylenchus sp Skadeterskel, Pratylenchus på

23 Jordkjemi og jordfysikk «trøytt» jord 23

24 Effekt frå kompost på bakterietettleik i jord Bacteria on the Merck-Standar agar medium after 3-day incubation at 25 oc 24

25 Effekt frå kompost på tettleik av Actinomycetes i jord Actinomycetes on a medium according to Pochon after 5-day culture at 25 oc 25

26 Effekt av kompost på sopptettleik i jord Fungi on Martin s medium after 5-day incubation at 24 oc 26

27 Trøytt jord + hagekompost Trøytt jord 27

28 Skilnader rotutvikling Røter frå epletre dyrka i trøytt jord tilført hagekompost Røter frå epletre dyrka i trøytt jord 28

29 Tilførsle av kompost mot jordtrøyttleik Konklusjon: Jordtrøyttleik eksisterar i frukthagar på Vestlandet. Mogen rankekompostert hagekompost og mogen vermikompostert matavfall undertrykkjer jordtrøyttleik. Den undertrykkjande effekten av kompostane var mykje større enn gjødslingseffekten. 29

30 Oppsummering Kva er ein god undertrykkjande kompost til frukt? Fleire sesongar. Feltforsøk Mogningsgrad effektivitet. Kompostmengde Varigheit, biologisk undertrykkjing. Metodikk, vidareutvikling: Stammediameter, unøyaktig mål i ungplanter. Mengde finrøter viktigare enn rotmasse. 30

31 Prosjektpartnarar og finansiering CompostInWest Støtta av Regionalt Forskingsfond Vestlandet: Simas Næring AS (prosjekteigar) Njøs Næringsutvikling (prosjektleiing) Lindum AS Universitetet i Oslo Kunnskapsparken Sogn og Fjordane Universitetet i Poznan, Polen East Malling Research (NIAB), UK