Verknad av jordpakking på engavling, jordfysiske tilhøve og tap av lystgass Regional fagseminar på Fureneset

Transkript

1 Verknad av jordpakking på engavling, jordfysiske tilhøve og tap av lystgass Regional fagseminar på Fureneset september 214 Synnøve Rivedal, Bioforsk Vest Hugh Riley, Tor Lunnan, Bioforsk Øst, Ievina Sturite, Bioforsk Nord

2 Lokalitetar feltforsøk Balsfjord i Troms Tjøtta i Nordland Fjærland Fureneset Sogn og Fjordane Løken i Oppland Hokksund i Buskerud

3 Feltforsøk Bioforsk Tjøtta, Fureneset, Løken 3 frøblandingar: Gras (6% timotei, 3% engsvingel, 1% engrapp) 15% kløver (1% raud- og 5% kvitkløver) 3% kløver (2% raud- og 1% kvitkløver) 2 gjødslingsnivå: 11 kg total-n tilført om våren som gylle (ca. 4 tonn) 6 kg N frå mineralgjødsel etter 1. sl i tillegg

4 Feltforsøk Tjøtta, Fureneset, Løken 3 pakkingsledd: Utan ekstra pakking Pakking med lett traktor (3-4 tonn) Pakking med tung traktor (6-7 tonn) 2 gonger spordekking etter kvar slått Lufttrykk i dekk etter dekkprodusentane sine tabellar ved 3 km/t (,6-,8 bar) Tung traktor Tjøtta Lett traktor Tjøtta

5 Feltforsøk NLR Hokksund, Balsfjord, Fjærland 3 frøblandingar: Gras (6% timotei, 3% engsvingel, 1% engrapp) 15% kløver (1% raud- og 5% kvitkløver) 3% kløver (2% raud- og 1% kvitkløver) 3 pakkingsledd: Utan ekstra pakking Pakking med lett traktor og hausteutstyr Pakking med tung traktor og hausteutstyr 1 gang spordekking etter kvar slått

6 Traktor og utstyr NLR Hokksund Balsfjord Fjærland Tungt Lett Tungt Lett Tungt Lett Traktor Vekt (kg) Lufttrykk (bar),6/,8 1,6/1,1,6/,6,6/,6,6/,6,6/,6 Hausteutstyr Vekt (kg) Lufttrykk (bar) 2,1 1,2 1,1,6,9,8 Tungt utstyr Fjærland Lett utstyr Fjærland

7 Kg ts/daa og år Avling ulik pakking NLR, snitt for 2. og 3. engår % 17 % % 7 % 11 % 13 % 4 2 Hokksund Fjærland Balsfjord Utan pakking Lett utstyr Tungt utstyr

8 % tap etter jordpakking Avlingstap Hokksund Lett utstyr Tungt utstyr slått 1.slått 2.slått 1.slått 2.slått Siltig lettleire

9 % tap etter jordpakking Avlingstap Balsfjord Lett utstyr Tungt utstyr slått -11.slått 1.slått 2.slått Siltig mellomsand 1. pakking 2. pakking 1. pakking 1. pakking 2.pakking Vassinnhald i jord -1 cm ved pakking (% av tørr jord)

10 % tap etter jordpakking Avlingstap Fjærland Lett utstyr Tungt utstyr slått 1.slått 2.slått pakking 2. pakking 1. pakking 2.pakking Vassinnhald i jord -1 cm ved pakking (% av tørr jord) Sandig silt

11 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Hokksund Upakka 2 Lett traktor 1 Tung traktor Jorddjupne, cm

12 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Fjærland Utan pakking Lett traktor Tung traktor Jorddjupne, cm

13 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Balsfjord Utan pakking Lett utstyr Tungt utstyr Jorddjupne, cm

14 Oppsummering felt NLR Stor skilnad i pakkingsutslag mellom felt Stor skilnad i pakkingsutslag mellom ulike år og slåttar Vassinnhald i jord avgjerande for pakkingsutslaget Liten skilnad mellom lett og tungt utstyr

15 Kg ts/daa og år 1 Avling ulik pakking Bioforsk, snitt for 2. og 3. engår 8 % 1 % 3 % 6 % % 2 % 2 Tjøtta Fureneset Løken Utan pakking Lett traktor Tung traktor

16 % tap etter jordpakking 6 Avlingstap pr slått Tjøtta Lett traktor Tung traktor sl 1.sl 2.sl 1.sl 2.sl 1. engår 2. engår 3. engår pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking Jordas vassinnhald -1 cm ved pakking (% av feltkapasitet)

17 % tap etter jordpakking 6 Avlingstap pr slått Fureneset Lett traktor Tung traktor sl 1.sl 2.sl 1.sl 2.sl 1. engår 2. engår 3. engår 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking Jordas vassinnhald -1 cm ved pakking (% av feltkapasitet)

18 % tap etter jordpakking Avlingstap pr slått Løken Lett traktor Tung traktor sl 1.sl 2.sl 1.sl 2.sl 1. engår 2. engår 3. engår 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking Jordas vassinnhald -1 cm ved pakking (% av feltkapasitet)

19 Tap som fylgje av jordpakking (%) Avlingstap (%) i 2. slått etter jordpakking Fureneset Løken Tjøtta y = 2,35x - 226,4 R 2 =,83 2 y =,125x - 2,58 R 2 =, Jordas vassinnhald -1 cm ved pakking (% av feltkapasitet)

20 Mekanisk samansetning av jord på Bioforskfelta Tjøtta Fureneset Løken Jordart Mellomsand Siltig mellomsand % sand (,6-2 mm) % silt (,2-,6) % leir (<,2) Glødetap (%) 6,2 14,5 4,8 Silt

21 Porevolum og fordeling av porestorleik i jorda Tjøtta 5-9 cm cm cm Fureneset 5-9 cm cm Løken 5-9 cm cm cm Porevolum (%) (>16 µm) (3-16 µm) (3-3 µm) (<3 µm)

22 Tjøtta Relativ pakkingsgrad (%) i ulike jorddjupner. 5-9 cm cm cm cm Fureneset Optimalt for plantevekst: 82-87% cm 5-9 cm Løken cm cm Utan pakking Lett traktor Tung traktor

23 Tjøtta Luftkapasitet (%) i ulike jorddjupner. Kritisk grense for god plantevekst: 1% 5-9 cm cm cm 5-9 cm cm Fureneset Løken 5-9 cm cm cm Utan pakking Lett traktor Tung traktor

24 Tjøtta 5-9 cm Luftpermeabilitet (µm 2 ) i ulike jorddjupner. Kritisk grense for god plantevekst: 3 µm cm cm 5-9 cm cm 5-9 cm cm Fureneset Løken cm Utan pakking Lett traktor Tung traktor

25 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Tjøtta Utan pakking Lett traktor 25 Tung traktor ,5 5 7,5 1 12, ,5 2 22, ,5 3 32,5 35 Jorddjupne, cm

26 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Fureneset Utan pakking Lett traktor 25 Tung traktor Jorddjupne, cm

27 Trykkmotstand, kpa Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Løken Upakka Lett traktor 4 Tung traktor Jorddjupne, cm

28 Spordjupne, cm 3.5 Spordjupne etter køyring, snitt Lett traktor Tung traktor pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking Fureneset Løken

29 Avlingstap 2. slått, % Avlingstap 2. slått i høve til spordjupne 1. slått 7 6 Tjøtta Fureneset Løken Spordjupne, cm

30 Oppsummering Bioforskfelt Stor skilnad i avlingstap mellom felt knytt til jordfysiske eigenskapar og vassinnhald i jord Unngå køyring på våt jord (vassinnhald >1 % av feltkapasitet) På finkorna jord (høgt silt- og/eller leirinnhald) må ein vere ekstra forsiktig.

31 Oppsummering Bioforskfelt Tung traktor gav ikkje større avlingsnedgang enn lett traktor. God dekkutrustning og lågt lufttrykk kan vere forklaringa. Viktig å utnytte dekkutrustninga, mange brukar unødvendig høgt lufttrykk.

32 Utnyttingsgrad av N-gjødsel, tap av lystgass N i avling/tilført N (gras), snitt 1. og 2. engår Upakka Pakka Fureneset Løken Tjøtta

33 Kg N/daa 7. N-avling grasruter 2. slått Fureneset 6. 1,1 kg 5. 1, kg Utan pakking Tung traktor

34 Lystgassutslepp sommaren 212 Målt på grasruter g N 2 O-N daa Samla lystgassutslepp over 37 dagar etter gylling Samla lystgassutslepp over 35 dagar etter sommargjødsling 16 g meir lystgass-n ved tung traktor=7,8 kg CO 2 - ekvivalentar Gylle vår Gylle + NPK Utan køyring Lett traktor Tung traktor Utan køyring Lett traktor Tung traktor

35 Lystgassutslepp vinteren 212/213 Samla utslepp Fureneset over 185 dagar 35 g N 2 O-N daa Upakka Tung traktor 1 5 Gras Gras/kløver Kløver

36 Lystgassutslepp sommaren 213 Målt på gras og gras/kløver g N 2 O-N daa Samla lystgassutslepp over 29 dagar etter gylling vår Upakka Tung traktor Samla lystgassutslepp over 27 dagar etter sommargjødsling 12 g meir lystgass-n ved tung traktor=5,8 kg CO 2 - ekvivalentar Upakka Tung traktor 1 1 Gras Gras/kløver Gras Gras/kløver Gras, gylle + NPK

37 Oppsummering lystgass Jordpakking auka ikkje lystgassutsleppet frå graseng tilført berre gylle. Jordpakking auka lystgassutsleppet frå graseng etter sommargjødsling med NPK i 212 og tendensen var den same i 213. Jordpakking auka lystgassutsleppet frå gras/kløver våren 213, men ikkje om sommaren eller om vinteren. Om vinteren auka lystgassutsleppet med pakking frå rein kløver

38 Oppsummering lystgass Berre ein liten del av redusert N-avling som fylgje av pakking gjekk tapt som lystgass Når det gjeld N-utnytting spelar andre forhold større rolle (rotutvikling, jordliv, omsetting av organisk materiale, tap av ammoniakk, avrenning etc.) På grunn av stort oppvarmingspotensiale er likevel tap av lystgass viktig i klimasamanheng.

39