Sagatun silanlegg. UTKAST Mars 2014 BALESTRAND KOMMUNE HOVUDPLAN AVLØP

Transkript

1 Sagatun silanlegg UTKAST Mars 2014 BALESTRAND KOMMUNE HOVUDPLAN AVLØP

2 SAKSHANDSAMING AV PLANEN: VEDTAK OM ORGAN SAKSNR. DATO OPPSTART PLANARBEID UTLEGGING TIL OFFENTLEG ETTERSYN 2. GONG HANDSAMING STADFESTING AV PLAN VEDTAK I KOMMUNESTYRET:

3 3 FORORD Planarbeidet vert utført av Balestrand kommune ved avdeling Tekniske tenester. Arbeidet med utkast til Hovudplan avløp er utført av ei administrativ arbeidsgruppe samansett av: Åge Skrede, Balestrand kommune Trond Sekse, Norconsult Norconsult har vore plankonsulent for arbeidet og har utarbeida forslag til plandokument og delutgreiingar, samt gjeve kommunen fagleg og administrativ bistand undervegs i prosessen. Det er avvikla 3 møte/synfaringar i prosjektgruppa. Vi vil med dette takke alle involverte personar og partar for eit godt og konstruktivt samarbeid. Sogndal,. september 2014 Trond Sekse Norconsult AS

4 4 INNHALD FORORD INNLEIING MÅLSETTING OG PLANPROSESS TIDLEGARE KOMMUNEDELPLAN FOR AVLØP TILHØVE TIL ANDRE KOMMUNALE PLANAR RAMMEVILKÅR FOR AVLØPSSEKTOREN RAMMEVILKÅR I ENDRING LOVGRUNNLAGET FORUREININGSMYNDE REINSEKRAV VASS- OG AVLØPSGEBYR PLANFØRESETNADER BALESTRAND KOMMUNE VASSRESSURSDIREKTIVET VASSMILJØ KLIMAENDRINGAR OVERVASSHANDTERING SLAMHANDTERING TILSTANDEN PÅ AVLØPSANLEGGA I BALESTRAND KOMMUNE OVERSIKT KOMMUNALE AVLØPSANLEGG STATUS KOMMUNALE AVLØPSANLEGG PRIVATE AVLØPSANLEGG DRIFTSKONTROLL/-OVERVAKING LEIDNINGSKARTVERK DRIFT OG VEDLIKEHALD ADMINISTRATIVE OG ORGANISATORISKE TILHØVE MÅL FOR AVLØPSHANDTERINGA OVERORDNA MÅL LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR MANGLAR OG UTFORDRINGAR FORVALTNINGA AV AVLØPSANLEGG I BALESTRAND KOMMUNE KOMMUNAL OVERTAKING HANDLINGSPLAN GENERELT UTBYGGINGSTILTAK ØKONOMI ØKONOMI I INVESTERINGAR, KOSTNADER OG GEBYR I PLANPERIODEN...29 ORDLISTE Teikningar: Hovudplan Avløp. Oversiktskart Oversiktskart. Avløpsanlegg i Balestrand tettstad.

5 5 1. INNLEIING 1.1 MÅLSETTING OG PLANPROSESS Føremålet med planen er å leggje til rette for at det blir bygd ut berekraftige og gode løysingar for oppsamling, reinsing og utslepp av avløpsvatn i heile Balestrand kommune. Planen er avgrensa til å gjelde dei kommunaltekniske avløpsanlegga. Omtale av vassressursane i kommunen er berre i liten grad gjort. Hovudplanen må vere ein kontinuerleg prosess - eit arbeidsverktøy - med utarbeiding av handlingsprogram, budsjett og årsmelding som ein naturleg del. Slik målstyring og resultatvurdering krev mellom anna: At politikarane er med på å fastsetje overordna mål og rammevilkår Delegering av ansvar - korleis målsetjingane skal oppnåast blir opp til etaten Resultatvurdering gjennom årsrapportering Prioriteringar av dei årlege investeringane på avløpssektoren vert handsama i kommunestyret i samband med vedtak av budsjett og rullering av økonomiplan. Hovudplan for avløp skal rullerast i tråd med plan- og bygningslova. Ansvaret for rulleringa av planen er formannskapet. Figur 1 Vi er vel einige om hovudmåla 1.2 TIDLEGARE KOMMUNEDELPLAN FOR AVLØP Det er ikkje utarbeidd hovudplan for avløp tidlegare.

6 6 1.3 TILHØVE TIL ANDRE KOMMUNALE PLANAR Hovudplanen som bindeledd mellom kommuneplan og underliggande tekniske planar kan illustrerast slik: KOMMUNEPLAN / BUDSJETTARBEID KOMMUNEDELPLANAR HOVUDPLAN VASSFORSYNING HOVUDPLAN AVFALL (SIMAS) HOVUDPLAN AVLØP TEKNISKE PLANAR TEKNISKE PLANAR Hovudplan for avløp for Balestrand kommune skal rullerast/vedtakast 1 gong kvart 4. år, dvs. ein gong i kvar valperiode. Sjølve handlingsplanen der dei einskilde tiltaka er lista opp med økonomiske konsekvensar må vurderast/rullerast kvart år. Gjeldande kommuneplan i Balestrand gjeld for perioden Av planlagte bustadutbyggingsområde kan nemnast området Fjærestad/Bratland. I tillegg er det planar om hyttefelt fleire stader i kommunen, mellom anna ved Saurdalen (ca. 330da), Kvamsøy (ca 40da), Dananeset (ca 125da). Desse og fleire andre mindre hytteområder vert føresett utbygd i privat regi, og kostnader til VA-anlegg vert såleis ikkje rekna med i hovudplan avløp. Øvrige viktige kommunale planar med omsyn til Hovudplan avløp er; Økonomiplan for Balestrand kommune

7 7 2. RAMMEVILKÅR FOR AVLØPSSEKTOREN 2.1 RAMMEVILKÅR I ENDRING Staten har i dei seinare år gjennomført ei omfordeling av ansvar og mynde innan avløpssektoren. Meir av ansvaret for miljøforvaltninga blei frå januar 2007 lagt på eit lokalt nivå. Samstundes har Norge som ein konsekvens av felles europeisk regelverk gradvist gått bort i frå prinsippet om resipienttilpassa avløpspolitikk. Med få unntak er det no etablert felles europeiske reinsekrav. Dette medfører at samstundes som mange kommunar har fått auka ansvar, har ein fått redusert mynde med omsyn til korleis ein skal nå lokale miljømål. Heile avløpsverksemda er underlagt internkontrollforskrifta. Det vil seia at oppfølging og kontroll skal skje gjennom dokumentasjon av resultat og rapportering av verksemda. Dette stiller krav til at kommunen har eit system for internkontroll på avløpssektoren. Ved at hovudplan for avløp er ein delplan til kommuneplanen blir strategi for avløpssektoren samordna med resten av kommuneplanlegginga etter plan- og bygningslova. 2.2 LOVGRUNNLAGET I samband med forvaltning av avløpsanlegg er det Lov om vern mot forureiningar og om avfall (forureiningslova) som er styrande. Forureiningslova sitt føremål er å "verne det ytre miljø mot forureining samt å redusere eksisterande forureining". EU sitt avløpsdirektiv 91/271/EØF inneber mellom anna at krav om reinsing av kommunale utslepp er knytt til tilhøva i resipienten og til utsleppa si storleik. Direktivet har sidan 1996 vore innarbeidd i norsk lovgiving. Avløpsdirektivet set reinsekrav til utslepp frå tettstader større enn personekvivalentar (pe). Med heimel i forureiningslova fastsette Miljøverndepartementet i 2004 tre samleforskrifter som erstatta 50 tidlegare forskrifter på områda forureining, avfall og produkt. Av særskilt betyding for avløpshandteringa i kommunane er Forskrift om begrensning av forurensning (forureiningsforskrifta), FOR nr 931. Del 4 i forureiningsforskrifta som gjeld avløp består av følgjande kapitel: o Kapittel 11: Generelle retningsliner om avløp o Kapittel 12: Krav til utslepp av sanitært avløpsvatn frå bustader og liknande o Kapittel 13: Krav til utslepp av kommunalt avløpsvatn frå mindre tettstader o Kapittel 14: Krav til utslepp av kommunalt avløpsvatn frå større tettstader o Kapittel 15: Krav til utslepp av oljehaldig avløpsvatn o Kapitel 15A: Påslepp o Kapitel 15B: Reinsing av avløpsvatn o Kapittel 16: Kommunale vass- og avløpsgebyr. I tillegg er og følgjande lover og forskrifter sentrale for verksemda: Plan- og bygningslova Lov om helsetenesta i kommunane Arbeidsmiljølova Forskrift om internkontroll

8 2.3 FORUREININGSMYNDE Ansvarsdelinga for styring og forvaltning av avløpshandteringa er: 8 Klima og forurensingsdirektoratet (Klif): Gir faglege råd til Miljøverndepartementet (MD) med omsyn til regelverk. Følgjer opp Fylkesmennene sitt arbeid innafor området. Fylkesmannen (FM): Gir løyve til utslepp av avløpsvatn frå større tettbebyggelse over personekvivalentar (pe) til sjø og over til ferskvatn/elvemunning. Mynde for utslepp av fotokjemikalie- og amalgaminnhaldig avløpsvatn. Rettleiar kommunane. Kommunane: Har ansvaret for drift og vedlikehald av kommunale avløpsanlegg. Gir løyve til utslepp av avløpsvatn for inntil pe til sjø og inntil til ferskvatn/elvemunning. Kan for mindre utslepp inntil 50 pe fastsette lokale forskrifter som erstattar krav i forskrifta. Ansvarleg tilsynsmynde for utslepp av oljehaldig avløpsvatn. Mynde til å stille krav til påslepp til kommunalt nett. 2.4 REINSEKRAV Fylkesmannen har i utsleppsløyve datert sett krav til utslepp av kommunalt avløpsvatn frå busetnad m.v. i Balestrand sentrum. Løyvet gjeld for utslepp frå inntil 1750 personeiningar (p.e.) innafor dei tre reinsedistrikta Sagatun, Sande/Granlia og Bratland bustadfelt i Balestrand sentrum. I utsleppsløyvet er det sett opp følgjande krav: Krav om primærreinsing (20% reduksjon av BOF 5, 50% reduksjon av suspendert stoff), men eksisterande reinsemetodar (slamavskiljar/silanlegg) kan nyttast inntil vidare. Utslepp til sjø skal førast ut på minst 20m djupn. Utslepp frå overløp bør førast ut på minst 5m djupn. Etter at utsleppskrav for avløpsanlegga i Balestrand kommune vart fastsett er det kome nye overordna reinsekrav, jfr. gjeldande Forureiningsforskrift, Del 4 frå Av forskrifta framgår følgjande: Utslipp til mindre følsomt område Kommunalt avløpsvann med utslipp til mindre følsomt område, jf. vedlegg 1 punkt 1.2 til kapittel 11, skal ikke forsøple sjø og sjøbunn, og minst etterkomme a) 20% reduksjon av SS-mengden i avløpsvannet beregnet som årlig middelverdi av det som blir tilført renseanlegget, b) 100 mg SS/l ved utslipp beregnet som årlig middelverdi, c) sil med lysåpning på maks 1 mm, eller d) slamavskiller utformet i samsvar med Nye utslipp, utslipp som økes vesentlig eller renseanlegg som endres vesentlig må etterkomme kravet i bokstav a eller b Forholdet til eksisterende utslipp

9 9 Tillatelser til utslipp av kommunalt avløpsvann mindre enn 1000 pe til mindre følsomme områder gitt i medhold av forurensningsloven og tilhørende forskrifter før 1. januar 2007, er fortsatt gjeldende. Tillatelser til utslipp av kommunalt avløpsvann til følsomt og normalt område, og utslipp større enn eller lik 1000 pe til mindre følsomt område gitt før 1. januar 2007 i medhold av forurensningsloven med tilhørende forskrifter, er fortsatt gjeldende med følgende endringer: a) 13-6, 13-10, 13-11, erstatter tillatelsens krav til avløpsnett, lukt, utforming og drift og rapportering, og b) til erstatter tillatelsens krav til prøvetaking og analyse dersom tillatelsen har krav til rensing som er lik eller strengere enn rensekravene i 13-7 og 13-8 bokstav a og b, eller c) 13-7 til 13-8, og til erstatter tillatelsens krav til rensing, prøvetaking og analyse fra 31. desember 2008, dersom tillatelsens krav til rensing er mer lempelig enn rensekravene i 13-7 til Ut frå ovanståande krav og bestemmelsar vurderer vi det slik at reinsekrav i utsleppsløyve dat framleis er gjeldande for dei kommunale avløpsreinseanlegga i Balestrand kommune. Ved etablering av nye utslepp eller vesentleg auke av eksisterande utslepp av kommunalt avløpsvatn må kommunen utarbeide søknad om nytt utsleppsløyve basert på gjeldande forskrift/krav. Dette må ein til dømes gjere ved eventuell samanslåing av reinsedistrikt og bygging av nytt avløpsreinseanlegg. Kommunen vil sjølv ha ureiningsmynde i slike saker (for utslepp mindre enn pe til sjø). Gjeldande reinsekrav i forureiningsforskrifta er vist i etterfølgjande tabell. Tettbebyggelse tal pe < sjø eller ferskvatn elvemunning > Tabell 1: Mindre følsame Gode sjøresipientar Lindesnes - Russegrensa enkel reinsing 12-9 Kommunen passande reinsing 13-8 Kommunen passande reinsing 13-8 Kommunen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-8 Fylkesmannen sekundærreinsing 14-8 Fylkesmannen sekundærreinsing 14-8 Fylkesmannen Områdetype Normale Gode ferskvassresipientar fjerning av fosfor og organisk stoff Kommunen fosforfjerning Kommunen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-7 Fylkesmannen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-7 Fylkesmannen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-7 Fylkesmannen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-7 Fylkesmannen Følsame Alle sjøresipientar Svenskegrensa -Lindesnes samt Grimstadfjorden fjerning av fosfor og organisk stoff Kommunen fosforfjerning 13-7 Kommunen fosforfjerning 13-7 Kommunen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-6 Fylkesmannen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-6 Fylkesmannen fosforfjerning og sekundærreinsing 14-6 Fylkesmannen Forureiningsmynde og standard reinsekrav for avløpsvatn. Felt med oransje bakgrunn gjeld i utgangspunktet for kommunale utslepp i Balestrand kommune.

10 VASS- OG AVLØPSGEBYR Lov om kommunale vass- og kloakkavgifter gjev kommunen heimel til å krevje gebyr for dei eigedomane som er tilknytt kommunale vass- og avløpsanlegg. Gebyra skal ikkje overstige kommunen sine nødvendige kostnader på høvesvis vass- og avløpssektoren. Før kommunen gjer vedtak om storleiken på gebyret, skal det liggje føre eit overslag over pårekna direkte og indirekte kostnader knytt til drifts-, vedlikehalds- og kapitalkostnader på kvar av sektorane. Forureiningsforskrifta kapittel 16 gir ein del hovudprinsipp for fastsetjing av gebyr; Gebyr for vatn og avløp skal ha eit tilknytingsgebyr og eit årleg gebyr Årsgebyret skal bestå av eit fastledd og eit mengdevariabelt ledd Bruk av minimumsgebyr er ikkje tilatt Berre kostnadsmessige og utrekningstekniske omsyn skal leggast til grunn for gebyrutrekninga

11 11 3. PLANFØRESETNADER 3.1 BALESTRAND KOMMUNE Balestrand kommune dekkjer eit areal på 430 km 2 og har om lag innbyggjarar. Kommunesenteret Balestrand har om lag 830 innbyggjarar, og er einaste tettstaden i kommunen. Balestrand kommune har dei siste åra hatt negativ folketalsutvikling. Kommunen har mål om å auke folketalet i kommunen, men har ikkje talfesta dette målet. 3.2 VASSRESSURSDIREKTIVET EUs rammedirektiv for vatn har som hovudmål å sørgje for at medlemsstatane trygger, og om naudsynt, betrar miljøstatus i alt ferskvatn, brakkvatn, kystnært vatn og grunnvatn. Rammedirektivet for vatn vart gjort gjeldande for medlemsstatane i 2000 og vert innlemma i EØS-avtalen når prosessen mellom EFTA og EU-kommisjonen er sluttført. Rammedirektivet er overordna andre EU-direktiv innan vassforvaltninga, til dømes avløpsdirektivet. Direktivet sett som mål at tilstanden i alle vassførekomstane er god. Målet skal være nådd seinast 15 år etter at direktivet er gjort gjeldande, det vil seie Noreg skal gjennomføre ei kartlegging av alle vassførekomstar. Kartlegginga består i å dele inn i vassførekomstar som vil vere naturlege forvaltningsobjekt (til dømes ein innsjø, eit grunnvassbasseng, del av elv eller fjord). Poenget med karakteriseringa er å skilje ut dei vassførekomstane som er i risikosona for ikkje å nå miljømålsettinga om god status seinast 15 år etter at direktivet er gjort gjeldande. For desse må det gjennomføres spesiell overvaking og miljøforbetrande tiltak. Noreg er delt inn i 9 vassregionar. Vestlandet med Hordaland og Sogn og Fjordane er ein av desse vassregionane og der Fylkesmannen i Hordaland har forvaltningsansvaret. Vassforvaltingsforskrifta vart gjort gjeldande frå 1. januar Det er totalt fire vassområde i Sogn og Fjordane vassregion. Vassdraga i Balestrand kommune inngår i Ytre Sogn vassområde. Vassregionen og dei fire vassområda er vist på kartet nedanfor.

12 12 Det er starta opp arbeid med utarbeiding av forvaltningsplan og tiltaksprogram for vassområda i Sogn og Fjordane vassregion, og desse skal vere ferdig utarbeidde og vedteke innan utgangen av Kommunane sine oppgåver/ansvar knytta til utarbeiding av forvaltningsplan med tiltaksprogram vil i utgangspunktet vere: Utgreie forslag til miljøforbetrande tiltak for sitt ansvarsfelt/levere materiale til tiltaksanalysen. Utgreie premissane for fastsetting av miljømål. Delta i vassregionutvalet. Delta i vassområdeutvala. Gjennomføre og finansiere tiltak for sitt ansvarsfelt (avløp, landbruksforureining, kommunale vegar, m.m). Rapportere til vassregionmyndigheiten. Saman ha leiarrolla i vassområdeutvala. Det er førebels uklart kva konsekvensar og omfang forvaltningsplanen med tiltaksprogram vil få for Balestrand kommune. Det er difor ikkje lagt inn ressursar/kostnader i kommunedelplanen på dette området. Meir informasjon om vassressursdirektivet finn ein på

13 VASSMILJØ Dei ulike hovudtypar forureiningar som kan knytast opp mot utslepp av avløpsvatn er: Utslepp av næringssalt og organisk materiale. Auka tilførsel medfører auka produksjon av alger og planteplankton (overgjødsling). Vert denne for stor kan dette føre til at oksygenet i vatnet vert oppbrukt når algene og/eller organisk materiale vert nedbrote. Tradisjonelt er det denne typen forureining som har vore i fokus i samband med reinsing av kommunalt avløpsvatn (Nordsjøavtalen og EU-direktiv). Mikrobiologisk forureining, er vatnet sitt innhald av organismar, til dømes bakteriar, virus og parasittar som kan innebere smitterisiko. Denne typen forureining er særs aktuell med omsyn til badevasskvalitet samt kvalitet på sjømat. Utslepp av miljøgifter. Kan mellom anna kome frå ulike industriutslepp, samt påslepp av ulike kjemikalier, sprøytemidler, medisinar m.v. frå abonnentar til avløpssystemet. Alt kommunalt avløpsvatn vert ført til utslepp i sjøresipient (Sognefjorden). Resipienten vert karakterisert som god. Ulemper ved utslepp av avløpsvatn i Balestrand kommune vil i hovudsak vere knytt til ureining i resipient som følgje av ikkje tilfredsstillande reinsing av kommunalt avløpsvatn og/eller grunna overløp frå avløpskummar. Ein vi i tillegg kunne ha utfordringar knytt til ureining frå små, separate (private) avløpsanlegg. Undersøkingar av separate avløpsanlegg i ein del andre kommunar i landet syner generelt dårleg tilstand på desse anlegga, og ein kan anta dårleg reinseeffekt og vesentlege utslepp/ureining frå slike anlegg. 3.4 KLIMAENDRINGAR Som følgje av auka drivhuseffekt er det venta at vi i mange 10-år framover vil få større, hyppigare og meir intense nedbørhendingar over landet. Klimaprognosar tilseier ei auke i nedbørvolum på vestlandet med inntil 20-30% på årsbasis. Ekstremhendingane vil kunne auke med 40-60% i intensitet, det vil seie kraftig auke i intensitet for dei dimensjonerande nedbørhendingane. Historiske data frå nedbørmålingar syner at ein dei siste 10 åra allereie har hatt ei markert auke i nedbørvolum, og at ekstremhendingane kjem stadig hyppigare. Utviklinga er såleis allereie ein realitet som ein må ta omsyn til mellom anna ved planlegging av vatn- og avløpsanlegg. Klimaendringane vil mellom anna kunne medføre auke i overløpsdrift/ureining av resipientar, auka flomfare, auka belastning på avløpssystemet og redusert kapasitet på leidningsanlegg og utsleppsanlegg som kan verte påverka av flom og/eller høgare vassnivå i vassdrag og grunnvatn. Klimaendringar vil og kunne medføre vesentleg auke i havnivå, noko som vil kunne påverke drift og funksjonalitet for avløpsanlegga. For å redusere og motverke negative effektar av klimaendringar, må ein ta omsyn til desse ved planlegging av nye VA-anlegg og ved tiltak på eksisterande anlegg. Det må nyttast heilheitlege løysingar der særleg arealplanlegginga er ein viktig faktor for å oppnå gode resultat. Ny utbygging i kommune bør ikkje skje lågare enn 3,0m over middel sjøvassnivå.

14 3.5 OVERVASSHANDTERING 14 Tradisjonell handtering av overvatn (dvs. regn og smeltevatn) har vore basert på å leie vatnet raskast mogeleg bort i lukka røyrsystem. Det har mellom anna medført : Auka avrenning i mengde og intensitet Auka erosjonsfare Dårlegare vasskvalitet Overløpsutslipp/auka ureining Redusert landskapsmessig og estetisk kvalitet, og forringing av økologisk miljø Seinka grunnvasstand Balestrand kommune ønskjer å sette fokus på ei heilheitleg overvasshandtering, med bruk av gode og velfungerande løysingar som tek omsyn til både sikkerhet, miljø og estetikk. Overvatn skal vere ein ressurs som kan utnyttast som eit positivt element i samanheng med utarbeiding av kommunedelplanar, reguleringsplanar, byggjeplanar m.v. Planlegging av overvasshandtering krev tverrfagleg samarbeid, og samordning med arealplanlegginga er naudsynt. Prinsipp og løysingar for overvasshandtering bør vurderast i arealplanar, gjerne med utarbeiding av eigne prinsipplanar, flom-/drensplanar og liknande. Norsk Vann BA sin rettleiar for overvasshandtering (rapport 162/2008) skal nyttast som utgangspunkt for planlegging av overvasshandtering. Løysingar for lokal handtering av overvatn skal alltid vurderast, og opne løysingar skal vere hovudprinsipp framfor lukka system. Eksisterande flomvegar skal oppretthaldast og i arealplanar skal takast omsyn til flomvegar og at flomutsette areal ikkje vert bebygd. Klimaendringar, fortetting av bebygde område og utbygging av nye område med auka areal med tette flatar vil kunne medføre auka avrenning og auka tilførsle av framandvatn til avløpssystemet. Klimaprognosar tilseier ei kraftig auke i intensitet for dei dimensjonerande nedbørhendingane. Dette må kommunen ta omsyn til ved dimensjonering av avløps- og overvassystem. Kommunen vil i løpet av år 2014 vedta eige norm for overvasshandtering. 3.6 SLAMHANDTERING Balestrand kommune har overført ansvaret for innsamling av slam frå både private og offentlege slamavskiljarar til SIMAS IKS. Det er innført tvungen slamtøming for alle private slamavskiljarar, med normal tøming kvart 2. år. Slamtøming vert utført av innleigd renovatør, og er administrert av SIMAS. Slamavskiljarane vert ved tøming inspisert av renovatør og rapport vert utarbeidd og sendt til kommunen. Eventuelle feil og manglar vert såleis rapportert til Balestrand kommune, som sender ut krav om utbetring. Etterkontroll av feil og manglar skal utførast av renovatør ved neste tøming. Alt slam frå Balestrand kommune vert frakta til SIMAS sitt avfallsanlegg i Festingedalen i Sogndal kommune. Ristgods frå renseanlegg vert transportert til deponi i Festingedalen.

15 4. TILSTANDEN PÅ AVLØPSANLEGGA I BALESTRAND KOMMUNE 4.1 OVERSIKT KOMMUNALE AVLØPSANLEGG 15 Tabellen nedanfor syner oversikt over dei kommunale avløpsanlegga/utsleppa. Avløpsanlegg Reinsing Tal PE Utslepp til Reinsekrav i ureiningslova Sagatun M 1450 Sjø (jfr. 13-8) Sande/Granlia S* 40 Sjø (jfr. 12-9) Bratland S 75 Sjø (jfr. 13-8) Lunde S* 45 Sjø (jfr. 12-9) Nessane S* 75 Sjø (jfr. 13-8) Reinsing: U = Ureinsa B = Biologisk reinsing S = Slamavskiljar K = Kjemisk reinsing M = Mekanisk reinsing (silanlegg) B/K = Biologisk/kjemisk reinsing S* = Ikkje reinsing på kommunalt utslepp, men septiktankar hjå kvar abonnent. Tabellen syner at alle dei kommunale utsleppa gjennomgår reinsing med i utgangspunktet tilfredsstillande reinseprosess før utslepp til resipient. Alle utsleppa i kommunen har tilknyting mindre enn 2000pe og kjem difor inn under kap. 12 eller kap. 13 i ureiningslova. Balestrand kommune er såleis ureiningsmyndighet for alle utsleppa. Reinsekrava for utslepp av kommunalt avløpsvatn er avhengig av storleik og type resipient. Alle utsleppa i Balestrand kommune går til sjøresipient. For utslepp med storleik mindre enn 50 pe til sjøresipient gjeld følgjande reinsekrav ( Utslipp til mindre følsomt område) : Sanitært avløpsvann med utslipp til mindre følsomt område, jf. vedlegg 1 punkt 1.2 til kapittel 11, skal ikke forsøple sjø og sjøbunn, og minst etterkomme a) 20% reduksjon av SS-mengden beregnet som årlig middelverdi av det som blir tilført renseanlegget, eller b) 180 mg SS/l ved utslipp beregnet som årlig middelverdi. Dersom det kun slippes ut gråvann, kan gråvann med utslipp til sjø slippes urenset til resipient. For utslepp med storleik pe til sjøresipient gjeld følgjande reinsekrav ( Utslipp til mindre følsomt område) : Kommunalt avløpsvann med utslipp til mindre følsomt område, jf. vedlegg 1 punkt 1.2 til kapittel 11, skal ikke forsøple sjø og sjøbunn, og minst etterkomme a) 20% reduksjon av SS-mengden i avløpsvannet beregnet som årlig middelverdi av det som blir tilført renseanlegget, b) 100 mg SS/l ved utslipp beregnet som årlig middelverdi, c) sil med lysåpning på maks 1 mm, eller d) slamavskiller utformet i samsvar med Nye utslipp, utslipp som økes vesentlig eller renseanlegg som endres vesentlig må etterkomme kravet i bokstav a eller b.

16 4.2 STATUS KOMMUNALE AVLØPSANLEGG Balestrand sentrum/sagatun RA Det meste av avløpsvatnet frå tettstaden Balestrand vert ført til reinsing i silanlegget ved Sagatun (Sagatun AR). Kvikne hotell har eige utslepp til sjø med reinsing i slamavskillar. Ein del busetnad nede ved sjøen har separate utslepp til sjø, med varierande reinsing. I tillegg er det separate avløpsøysingar i nokre område sør for Sagatun AR. Utbygging av bustadfelt i området Bratland-Fjærestad krev etablering av kommunal avløpsleidning fram til området. Ein slik leidning vil samstundes leggje til rette for sanering/tilknytting av ein del separate avløpsanlegg. Tilstand på eksisterande leidningsnett er stort sett tilfredsstillande. I tettstaden Balestrand er det avløpspumpestasjonar i sentrumsområdet som pumpar avløpsvatnet sørover mot silanlegget. Sentrum AP pumpar avløpsvatn frå kaia og mot Rådhuset AP. Stasjonen ligg på parkeringsplass og har ikkje overbygg. Stasjonen er etablert på slutten av 1980-talet. Rådhuset AP pumpar avløpsvatn vidare mot Sagatun AR. Stasjonen er etablert på slutten av 1980-talet. Stasjonen ligg på nedsida av rådhuset, og har ikkje overbygg. Rådhuset AP

17 17 Holmen AP er ein ny pumpestasjon etablert på kaia nedanfor det nye reiselivsmuseet. Stasjonen er ikkje sett i drift, men vert teke i bruk så snart reiselivsmuseet opnar. Denne vil pumpe mot Sentrum AP. Sagatun AR er eit Masko-Zoll silanlegg (0,8mm sil) bygd i Reinsa vatn vert ført til utslepp på om lag 30m djupn. Tilstanden på anlegget er dårleg og anlegget har i lengre periodar vore ute av drift. Dette syner att på analyser av avløpsvatn inn og ut frå anlegget, der det er vanskeleg å sjå noko reinseeffekt. Kommunen ønskjer å oppgradere reinseanlegget i næraste framtid. Reinsa avløpsvatn vert ført til utslepp i sjø på om lag 30m djupn. Driftsoverløp/nødoverløp vert og ført ut i utsleppsleidningen. Slam frå reinseprosessen vert pressa frå sil til slamcontainer før borttransport. Reinseanlegget er dimensjonert for ei ureiningsbelastning tilsvarande 2000 pe. Det ligg ikkje føre opplysningar om vassmengder gjennom anlegget, og det er difor ikkje mogeleg å stipulere andel av framandvatn (frå innlekking, nedbør/overvatn, smeltevatn, drensvatn, feilkoplingar og liknande). Golvnivå i reinseanlegget er på om lag kotehøgd + 2,5m.

18 Sande/Granlia Sande/Granlia er eit lite avløpsområde (ca. 13 hus/40 pe) med kommunal utsleppsleidning til sjø. Det er ikkje reinsing/slamavskiljar på kommunalt utslepp, men det skal vere septiktank på avløp frå kvar einskild tilknytt bustad. Leidningsanlegga er etablert på 1960-talet. Status/tilstand på anlegga er lite kjend, men det er ikkje registrert driftsproblem dei siste åra. Det er badeplass i nærleiken av utsleppet. Utsleppet er aktuelt å sanere/overføre til hovudreinseanlegg, noko som må sjåast i samanheng med avløpsløysing for evt. bustadutbygging i området Bratland-Fjærestad Bratland bustadfelt Dette avløpsanlegget ligg lengst sørvest i Balestrand tettstad og har om lag 25 tilknytte bustader (ca. 75 pe). Det er kommunalt utslepp til sjø, med reinsing i slamavskiljar. Avløpsanlegga er etablerte på 1980-talet. Status/tilstand vert karakterisert som tilfredsstillande. Utsleppet kan vere aktuelt å overføre til eit framtidig felles avløpsreinseanlegg (Sagatun AR) Lunde v/dragsvik Ved Lunde er det eit mindre avløpsanlegg med om lag 15 tilknytte bustader (ca. 45 pe), med kommunal utsleppsleidning til sjø. Det er ikkje reinsing/slamavskillar på kommunalt utslepp. Det skal i utgangspunktet vere septiktank på avløp frå kvar einskild tilknytt bustad, men nokre få hus har ingen reinsing før påslepp til kommunal avløpsleidning. Det kan vere aktuelt å etablere kommunal slamavskiljar før utslepp til sjø. I området Dragsvik er det elles spreidd avløp/separate avløpsanlegg Nessane Ved Nessane er det ein felles kommunal utsleppsleidning, utan reinsing. Det er krav om septiktankar på alle tilknytte hus. Det er ein avløpspumpestasjon som er etablert på 1990-talet. Det kan vere aktuelt å etablere kommunal slamavskiljar.

19 PRIVATE AVLØPSANLEGG Det er ikkje gjennomført eigne granskingar av private avløpsanlegg i samband med Hovudplan avløp. Det er i seinare år utført tilstandsvurderingar av separate avløpsanlegg i fleire kommunar i landet, og resultata syner generelt dårleg tilstand på slike anlegg. Feilprosenten ligg høgt, og det er gjerne berre 5-20 % av anlegga som er i forskriftsmessig stand. Årsaker til dårleg tilstand på separate avløpsanlegg kan vere at mange av anlegga er gamle, feilkonstruksjonar/dårleg arbeid i byggefasen, overbelastning/kapasitetsproblem, manglande drift og vedlikehald m.v. I tillegg er mange eldre anlegg ikkje etablert med reinsing i samsvar med dei krav som gjeld i dag. Det er ikkje grunn til å tru at separate avløpsanlegg i Balestrand er korkje betre eller dårlegare enn andre stader i landet. Særleg vil anlegg med utslepp til sårbare ferskvassresipientar, små bekkar eller til sjø nør badeplassar kunne valde ureiningsproblem dersom verknadsgraden er for dårleg. Balestrand kommune ønskjer færrast mogeleg private avløpsanlegg og størst mogeleg tilknyting til kommunale avløpsanlegg. Ein vil først og fremst prioritere sanering og tilknyting av separate avløpsanlegg nær tettbygde strok som innafor økonomisk forsvarlege rammer kan tilknyttast offentleg avløpssystem. Dette vil kunne gjelde områda Hamnen like nordvest for sentrum, busetnaden i området Askelund-Sande sør for silanlegget v/sagatun, samt bygningar på nedsida av Kong Beles veg/villavegen. Ei aktuell løysing vil vere å føre avløp frå ovannemnde områder i kommunalt avløpsystem til eitt felles avløpsreinseanlegg for tettstaden Balestrand. Kommunen vil og ha fokus på oppfølging av separate avløpsanlegg for å sikre at desse har best mogeleg tilstand/funksjon. Rapportar på feil/manglar ved private anlegg (mellom anna frå renovatør som utfører slamtøming) skal følgjast opp og vurderast med omsyn til krav om utbetring. I Balestrand kommune er det om lag 300 septiktankar/separate avløpsanlegg. 4.4 DRIFTSKONTROLL/-OVERVAKING Kommunen har sentralt driftsovervakingsanlegg (SD-anlegg) for VA-anlegga. Driftssentralen er plassert i Rådhuset. Alarmar vert overført til vakt/driftsoperatør med varsling på mobiltelefon. Sagatun AR og dei tre avløpspumpestasjonane i Balestrand tettstad er tilknytt SD-anlegget. Nessane avløpspumpestasjon er ikkje tilknytt. Nye VA-anlegg skal tilknyttast SD-anlegget etter kvart som dei vert bygd. Kommunen har døgnkontinuerleg vaktordning/beredskap.

20 LEIDNINGSKARTVERK Dei kommunale leidningsanlegga i Balestrand sentrum er i hovudsak registrerte i digitalt leidningskartverk (GISLINE VA), men med nokre manglar. Avløpsanlegga i Nessane og Dragsvik er ikkje innlagt i leidningskartverket. Kommunen vil få registrert manglande anlegg og lagt desse inn i leidningskartverket. Desse vert planlagt utført i eigen regi. Manglande leidningskartverk vanskeleggjer forvaltning, drift og vedlikehald av VA-anlegga og medfører redusert kvalitet på planlegging, prosjektering, dokumentasjon, rapportering, kommunal saksbehandling, ekstern service m.v. 4.6 DRIFT OG VEDLIKEHALD Det blir i dag utført reparasjonar ved oppståtte problem i leidningsnettet, - røyrkollaps, tilstoppingar, mv. Ein må auke fokus på naudsynte tiltak for å oppretthalde kapasiteten og funksjonaliteten i systemet. Dette må gjerast ved å auke fokus på internkontroll (FDV-Avløp) og rutinar innafor området. 4.7 ADMINISTRATIVE OG ORGANISATORISKE TILHØVE Organisasjonskart for avdelinga Tekniske tenester: Tekniske tenester har ansvar for planlegging, prosjektering, utbygging, drift og vedlikehald av dei kommunale VA-anlegga. Innafor VA-sektoren har Balestrand kommune i dag tilsett ein driftsoperatør med fagutdanning som rørleggjar. Denne stillinga er ein del av uteseksjonen og nyttar ca 40% av tida til arbeid innafor VAsektoren. VA-sektoren belastar ingeniørstaben med 30% stilling for området avløp.