BALESTRAND KOMMUNE HOVUDPLAN VASSFORSYNING Skåsheim høgdebasseng

Transkript

1 BALESTRAND KOMMUNE HOVUDPLAN VASSFORSYNING Skåsheim høgdebasseng UTKAST Mars 2014

2 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 2 SAKSHANDSAMING AV PLANEN: VEDTAK OM ORGAN SAKSNR. DATO OPPSTART PLANARBEID 1 GONGS HANDSAMING 2 GONGS HANDSAMING ENDELEG VEDTAK VEDTAK I KOMMUNESTYRET:

3 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 3 FORORD Planarbeidet vert utført av Balestrand kommune ved avdeling Tekniske tenester. Arbeidet med utkast til Hovudplan vassforsyning er utført av ei administrativ arbeidsgruppe samansett av: Åge Skrede, Balestrand kommune Trond Sekse, Norconsult Norconsult har vore plankonsulent for arbeidet og har utarbeida forslag til plandokument og delutgreiingar, samt gjeve kommunen fagleg og administrativ bistand undervegs i prosessen. Det er avvikla 3 møte/synfaringar i prosjektgruppa. Vi vil med dette takke alle involverte personar og partar for eit godt og konstruktivt samarbeid. Sogndal,. september 2014 Trond Sekse Norconsult AS

4 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 4 INNHALD SIDE FORORD INNLEIING MÅLSETTING OG PLANPROSESS TIDLEGARE KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING TILHØVE TIL ANDRE KOMMUNALE PLANAR RAMMEVILKÅR FOR VASSFORSYNINGSSEKTOREN LOVER, FORSKRIFTER OG RUNDSKRIV OM LOVGRUNNLAGET VASS- OG AVLØPSGEBYR PLANFØRESETNADER BALESTRAND KOMMUNE KLIMAENDRINGAR TILSTANDEN PÅ VASSVERKA I BALESTRAND KOMMUNE GENERELT GODKJENNINGSPLIKTIGE KOMMUNALE VASSVERK Balestrand vassverk Fjordtun skule vassverk GODKJENNINGSPLIKTIGE PRIVATE VASSVERK Nessane vassverk ANDRE PRIVATE VASSVERK DRIFTSKONTROLL/- OVERVAKING LEIDNINGSKARTVERK DRIFT OG VEDLIKEHALD FORVALTNINGA AV VASSFORSYNINGSANLEGG I BALESTRAND KOMMUNE Område med offentleg vassforsyning Område utan offentleg vassforsyning ADMINISTRATIVE OG ORGANISATORISKE TILHØVE MÅL FOR VASSFORSYNINGA NOK VATN TIL ALLE SOM HAR KOMMUNAL VASSFORSYNING GODT VATN TIL ALLE SOM HAR KOMMUNAL VASSFORSYNING SIKKER VASSFORSYNING TIL ALLE SOM ER TILKNYTT KOMMUNALE VASSVERK TILFREDSSTILLANDE VASSFORSYNING INNANFOR ØKONOMISK FORSVARLEGE RAMMER VATN TIL ALLE SOM IKKJE ER KNYTT TIL KOMMUNAL VASSFORSYNING PRIORITERINGAR OG TILTAK OVERORDNA PRIORITERING HANDLINGSPLAN Generelt Utbyggingstiltak ØKONOMI ØKONOMI I INVESTERINGAR, KOSTNADER OG GEBYR I PLANPERIODEN...20 Teikningar: Hovudplan vassforsyning. Oversiktskart Oversiktskart Balestrand vassverk

5 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 5 1 INNLEIING 1.1 MÅLSETTING OG PLANPROSESS Målet med utarbeiding av hovudplan for vassforsyning er følgjande: Få oversikt over utfordringar og naudsynte tiltak innan vassforsyninga. Dette skal danne grunnlag for prioritering i samband med budsjett og økonomiplan Gi oversikt over naudsynte planoppgåver og rammer for seinare detaljplanlegging av tiltak Gi grunnlag for vurdering av finansiering og gebyr For å sikre innbyggjarane ei forsvarleg og kostnadseffektiv vassforsyning, er planlegging og strategitenking nødvendig. Det er naturleg at dette arbeidet skjer som ein integrert del av kommuneplanprosessen. Hovudplanen må difor vere ein kontinuerleg prosess - eit arbeidsverktøy - med utarbeiding av handlingsprogram, budsjett og årsmelding som ein naturleg del. Slik målstyring og resultatvurdering krev mellom anna: At politikarane er med på å fastsetje overordna mål og rammevilkår Delegering av ansvar - korleis målsetjingane skal oppnåast blir opp til etaten Resultatvurdering gjennom årsrapportering Prioriteringar av dei årlege investeringane på vassforsyningssektoren vert handsama i kommunestyret i samband med vedtak av budsjett og rullering av økonomiplan. Hovudplan for vassforsyning skal rullerast i tråd med Plan- og bygningslova. Ansvaret for rulleringa av planen er tillagt Utval for Plan og Utvikling (UPU). Figur 1 Vi er vel einige om hovudmåla

6 BALESTRAND KOMMUNE SIDE TIDLEGARE KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING Denne hovudplanen erstattar tidlegare utarbeidd hovudplan for vassforsyning frå TILHØVE TIL ANDRE KOMMUNALE PLANAR Hovudplanen som bindeledd mellom kommuneplan og underliggande tekniske planar kan illustrerast slik: KOMMUNEPLAN / BUDSJETTARBEID KOMMUNEDELPLANAR HOVUDPLAN VASSFORSYNING HOVUDPLAN AVFALL (SIMAS) HOVUDPLAN AVLØP TEKNISKE PLANAR TEKNISKE PLANAR Hovudplan vassforsyning for Balestrand kommune skal rullerast/vedtakast 1 gong kvart 4. år, dvs. ein gong i kvar valperiode. Sjølve handlingsplanen der dei einskilde tiltaka er lista opp med økonomiske konsekvensar må vurderast/rullerast kvart år. Gjeldande kommuneplan i Balestrand gjeld for perioden Av planlagte bustadutbyggingsområde kan nemnast området Fjærestad/Bratland. I tillegg er det planar om hyttefelt fleire stader i kommunen, mellom anna ved Saurdalen (ca. 330da), Kvamsøy (ca 40da), Dananeset (ca 125da). Desse og fleire andre mindre hytteområder vert føresett utbygd i privat regi, og kostnader til VA-anlegg vert såleis ikkje rekna med i hovudplan vassforsyning. Øvrige viktige kommunale planane med omsyn til Kommunedelplan for vassforsyning er; Økonomiplan for Balestrand kommune

7 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 7 2 RAMMEVILKÅR FOR VASSFORSYNINGSSEKTOREN 2.1 LOVER, FORSKRIFTER OG RUNDSKRIV Kommunedelplan for vassforsyning er utarbeidd og handsama i samsvar med reglane i plan- og bygningslova som gjeld for kommunedelplanar. I tillegg er Miljøverndepartementet sin rettleiar om hovudplan vassforsyning lagt til grunn. Tekniske og administrative krav på sektoren er gjevne i forskrift om drikkevatn m.m. (4. desember 2001) Sentrale punkt i drikkevassforskrifta er: - kvalitetskrav - krav til internkontrollsystem - opplysningsplikt for vassverkseigar - mattilsynet er godkjenningsmynde - krav til levering og beredskap Andre sentrale lover og forskrifter i samanheng med utarbeiding av hovudplan for vassforsyning: Lov om vern mot brann, eksplosjon og ulykker frå juni 2002 med tilhøyrande forskrifter skal sikre liv, helse, miljø og materielle verdiar ved brann og eksplosjon, mellom anna tilstrekkeleg slokkevatn og vatn til sprinkleranlegg. Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) frå 2003 skal sikre helsemessig trygge næringsmidlar og fremme helse, kvalitet og forbrukarinteresser langs heile produksjonskjeda, samt ivareta miljøvenleg produksjon. Med denne lova vart tilsynet til drikkevatn overført frå dei tidlegare interkommunale næringsmiddeltilsyna til eitt statleg Mattilsyn som berre skal drive med tilsyn. Laboratoriedelen av dei interkommunale næringsmiddeltilsyna vart ikkje med over i det nye Mattilsynet, og mange av laboratoria er i dag privatisert. Lov om kommunale vass- og kloakkavgifter med tilhørande forskrifter har til føremål å sikre kommunane ei finansieringsordning slik at oppgåvene kan løysast på ein god måte. Sentrale punkt i dette regelverket er sjølvkostprinsippet og prinsippet om betaling etter forbruk. Vassressurslova, omhandlar mellom anna eigedomsrett til vatn, rett til utnytting og reglar om tiltak, samt sikring av nedslagsfelt i vassdrag. I følgje lov om helsetenesta i kommunen med forskrifter er ei av oppgåvene til kommunen å drive miljøretta helsevern, fremje folkehelsa og førebygge sjukdom og skader. Miljøretta helsevern handlar om faktorar i miljøet som til kvar tid direkte eller indirekte kan ha innverknad på helsa. Forskrift om beredskapsplanlegging (2001) Forskrift om internkontroll (1994)

8 BALESTRAND KOMMUNE SIDE OM LOVGRUNNLAGET Slik det går fram av pkt ovanfor er det fleire lover og forskrifter som har innverknad på korleis vassforsyninga skal leggjast opp i kommunane. Ei sentral forskrift er Forskrift om drikkevann og vannforsyning m.m. (Drikkevassforskrifta). Vi vil her i dette delkapittelet gje eit kort oversyn over dei viktigaste krava i forskrifta: 5 - Ansvaret til vassverkseigar: I dette punktet blir det sett krav til vassverkseigaren: Drikkevatnet skal tilfredsstille krava til kvalitet, mengde og leveringstryggleik når det blir levert til mottakar Det skal etablerast og førast internkontroll for å sikre at krav i forskrifta blir ivaretekne. Internkontrollen skal vere tilpassa omfanget/storleiken på vassverket. 8 - Krav om godkjenning Det blir her sett krav om godkjenning av vassverk: 1. Vassverk som leverer vatn til meir enn 50 menneske eller 20 husstandar/hytter 2. Vassverk som forsyner helseinstitusjon eller skule/barnehage 9 - Godkjennande mynde - klagehandsaming Mattilsynet er godkjennande mynde Beredskap Det blir her stilt krav til vassverkseigar om eigen beredskapsplan for å sikre drift og vedlikehald av vassverkssystemet, også under krig og krise. Planen skal sikre levering av tilstrekkelege mengder vatn også under krise og katastrofar i fredstid og i krig Krav til kvalitet m.v Det blir her sett krav til kvaliteten på vatnet når det kjem fram til forbrukaren. Vatnet skal vere hygienisk betryggande, klart og utan framtredande lukt, smak eller farge. Vatnet skal ikkje innehalde fysiske, kjemiske eller biologiske komponentar som kan vere helseskadelege. Både råvatn og ferdig handsama drikkevatn skal tilfredsstille spesifiserte kvalitetskrav, jfr. tabellar i vedlegg til forskrifta. Desse krava gjeld for alle vassverk som forsyner meir enn ein bustad. For einskildanlegg er kvalitetskrava rettleiande. 14 Vasskjelde og vassbehandling Vassverkseigar skal gjennomføre nødvendig restriksjonar/klausulering på bruk av vasskjelde/ nedbørsfelt slik at faren for ureining blir redusert mest mogleg. For å sikre hygienisk trygt vatn, skal eigar av godkjenningspliktig vassverk, sørge for at det er minimum to hygieniske barrierar i vassforsyningssystemet. Minst ei av desse skal vere desinfisering av vatnet. Godkjenningsstyresmakta kan etter søknad bestemme at vatn frå grunnvassanlegg ikkje treng desinfisering. Drikkevassforskrifta seier følgjande om hygieniske barrierer: Kravet til sikring av hygienisk betryggande vatn framgår av drikkevassforskrifta 14. Her krevst det at det til saman skal vere minimum to hygieniske barrierer i vassforsyningssystemet, der den eine skal sørge for at drikkevatn vert desinfisert eller behandla på annan måte for å fjerne, uskadeleggjere eller drepe smittestoff. Kravet om behandling kan i spesielle tilfelle fråvikast for vatn frå grunnvasskjelder som er godt sikra mot forureiningar. Slike kjelder skal uansett ha opplegg for desinfeksjon i beredskap.

9 BALESTRAND KOMMUNE SIDE VASS- OG AVLØPSGEBYR Lov om kommunale vass- og kloakkavgifter gjev kommunen heimel til å krevje gebyr for dei eigedomane som er tilknytt kommunale vass- og avløpsanlegg. Gebyra skal ikkje overstige kommunen sine nødvendige kostnader på høvesvis vass- og avløpssektoren. Før kommunen gjer vedtak om storleiken på gebyret, skal det liggje føre eit overslag over pårekna direkte og indirekte kostnader knytt til drifts-, vedlikehalds- og kapitalkostnader på kvar av sektorane. Forureiningsforskrifta kapittel 16 gjev ein del hovudprinsipp for fastsetjing av gebyr; Gebyr for vatn og avløp skal ha eit tilknytingsgebyr og eit årleg gebyr Årsgebyret skal bestå av eit fastledd og eit mengdevariabelt ledd Bruk av minimumsgebyr er ikkje tillat Berre kostnadsmessige og utrekningstekniske omsyn skal leggjast til grunn for gebyrutrekninga

10 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 10 3 PLANFØRESETNADER 3.1 BALESTRAND KOMMUNE Balestrand kommune dekkjer eit areal på 430 km 2 og har om lag innbyggjarar. Kommunesenteret Balestrand har om lag 830 innbyggjarar, og er einaste tettstaden i kommunen. Balestrand kommune har dei siste åra hatt negativ folketalsutvikling. Kommunen har mål om å auke folketalet i kommunen, men har ikkje talfesta dette målet. 3.2 KLIMAENDRINGAR Som følgje av auka drivhuseffekt er det venta at vi i mange 10-år framover vil få større, hyppigare og meir intense nedbørhendingar over landet. Klimaprognosar tilseier ei auke i nedbørvolum på vestlandet med inntil 20-30% på årsbasis. Ekstremhendingane vil kunne auke med 40-60% i intensitet, det vil seie kraftig auke i intensitet for dei dimensjonerande nedbørhendingane. Historiske data frå nedbørmålingar syner at ein dei siste 10 åra allereie har hatt ei markert auke i nedbørvolum, og at ekstremhendingane kjem stadig hyppigare. Utviklinga er såleis allereie ein realitet som ein må ta omsyn til mellom anna ved planlegging av vatn- og avløpsanlegg. Årleg middeltemperatur i Norge er vanta å auke med 2,3 C (låg framskriving) til 4,6 C (høg framskriving) dei neste 100 åra. Temperaturen vil stige mest i innlandet og i nord. Auka nedbørmengder og høgare temperatur vil mellom anna kunne medføre dårlegare råvasskvalitet i drikkevasskjeldene, spesielt i overflatevasskjelder. Dette kan medføre ytterlegare behov for vassbehandling i framtida og/eller vurdering av nye vasskjelder.

11 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 11 4 TILSTANDEN PÅ VASSVERKA I BALESTRAND KOMMUNE 4.1 GENERELT Folketalet i Balestrand kommune var i 2013 om lag 1300 innbyggjarar. Av desse var om lag 1000 tilknytt dei kommunale vassverka. Resten av innbyggarane har forsyning frå private fellesvassverk eller einskildanlegg. I dette kapittelet blir det gjeve ein omtale av dei godkjenningspliktige kommunale og private vassverka i kommunen, samt ei opplisting av nokre av dei ikkje godkjenningspliktige vassverka. Oversikt over kommunale og private vassverk i kommunen er vist nedanfor. Godkjenningspliktige vassverk: VASSVERK Status Kjelde pe Komm.(K) Privat (P) 1 Balestrand VV K Grunnvatn Esebotn Fjordtun oppvekstsenter VV K Brønn ca. 5 pe 3 Nessane VV P Nesselvi 120 Vassverket ved Fjordtun forsyner berre skulen, der det er om lag 10 elevar. Medrekna lærarar og omrekna til personekvivalentar vert tilknyttinga då mindre enn 5 pe. 4.2 GODKJENNINGSPLIKTIGE KOMMUNALE VASSVERK Balestrand vassverk Balestrand vassverk forsyner om lag 1000 personar i kommunesenteret Balestrand, samt Lunde/Dragsvik. I tillegg er det butikkar, hotell, offentlege institusjonar m.v. tilknytt vassverket. Forsyningsområdet strekker seg frå Skåsheimselva i sør via Holmen og til Dragsvik. Ny vasskjelde vart teke i bruk i 2010, då nye grunnvassbrønnar og vassbehandlingsanlegg i Esebotn vart sett i drift. Anlegget er dimensjonert for ein vassproduksjon på om lag 74 m 3 /t. Vassbehandlinga omfattar UV-desinfeksjon og dosering av vannglass. Vasskvaliteten på både råvatn og reintvatn er bra. Vassverket har to hygieniske barrierer, med ei barriere i vasskjelda (grunnvassbrønnar) og ei i vassbehandlingsanlegget (UV-desinfeksjon). Frå grunnvassbrønnane vert vatnet pumpa gjennom vassbehandlingsanlegget og direkte ut på den ca. 4 km lange overføringsleidningen (Ø225mm sjøleidning) til Holmen. Ved ilandføringa ved Holmen er det trykkaukestasjon (Holmen VP) som pumpar mot høgdebasseng på Skåsheim (Skåsheim HB I, 1000m 3 ). Frå dette bassenget vert vatnet pumpa vidare opp til ei mindre høgdebasseng (Skåsheim HB II) på om lag 80m 3 i øvre trykksone. Dette bassenget ligg oppe ved reserveinntaket i Skåsheimselva. Lerkehaugen VP er eit mindre trykkaukeanlegg/hydrofor som forsyner nokre få hus i øvre trykksone.

12 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 12 Det ligg 2 stk. sjøleidningar (Ø125 og Ø160) over til Dragsvik/Lunde. Øvste del av busetnaden der er forsynt via hydrofor. Hovudleidningsnettet er utbygd på 1950-talet, men eldste delen (DN150mm støypejarnsleidning) som ligg i Villavegen er om lag 100 år gamal. Utskifting av vassleidningen i Villavegen er eit prioritert tiltak dei komande år. Tilstand på leidningsnettet elles er generelt brukbar. Det meste av leidningsnettet er av materialtype PVC. Vassforbruket ved Balestrand vassverk ligg i snitt på om lag m 3 /år, som tilsvarar om lag 410 m 3 /døgn. Dimensjonerande døgnforbruk (maks. døgnforbruk) ved vassverket er oppgjeve til 1600m 3 /døgn. Nattforbruket er på ca 1,6 l/s noko som fører til ein lekkasjeprosent i overkant av 30%. Høgdebassenga har samla volum 1080m 3 ved fulle basseng. Om ein antar 2/3 fulle basseng vil vassverket ha eit reservevolum tilsvarande om lag 1,5-2 dagar forbruk ved gjennomsnittleg døgnforbruk. Dette er i utgangspunktet tilfredsstillande reservevolum. Vassverket har reservevasskjelde ved at tidlegare hovudvasskjelde Skåsheimselva er oppretthalde med elveinntak, vassbehandling (UV og klor) og høgdebasseng (Skåsheim HB II). Reservevasskjelda kan forsyne det meste av forsyningsområdet utan behov for trykkauke. Vassverket har såleis god forsyningssikkerhet. Nødstrømsaggregat er under installasjon ved det gamle inntaket/reservevasskjelda i Skåsheimelva. Vassverket er godkjent av Mattilsynet Fjordtun oppvekstsenter vassverk Råvatnet til vassforsyninga ved Fjordtun oppvekstsenter blir henta frå oppkome/brønn. For å beskytte inntaket er det laga eit overbygg i betong. Brønnen/oppkomet ligg berre nokre få meter ved sida av fylkesveg 13 og ligg såleis utsett til for m.a. trafikkuhell og ureining frå køyretøy. Etter å ha passert grovsil går vatnet i 50 mm PEL- leidning ned til Fjordtun oppvekstsenter. Forsyninga skjer via gravitasjon og eigen trykkforsterking med trykk 3,5 bar ut. I tillegg til skule og barnehage forsyner kjelda og 2 nabohus, men desse har uttak før vassbehandlinga i oppvekstsenteret. Vassverket har ikkje vassmålar, men vassforbruk er stipulert til om lag 30 m 3 /år. I oppvekstsenteret vert vatnet reinsa i UV- anlegg før det går direkte til forbruk. Det er såleis ingen reservemagasin av reinsa vatn. UV-anlegget blei sett i drift april 2008, og er dimensjonert for 100 liter pr. minutt (1,67 l/s) ved 70 % UV transmisjon. UV-anlegget har driftsalarm med varsling opp i lærarrommet. Vassprøver syner mellom anna låg ph og høgt innhald av kopar. Vasskvalitet må følgjast opp med prøvetaking/analyser av utvalgte parametrar. Eventuelle tiltak må deretter vurderast. Vassverket har ei hygienisk barriere (UV). Vassverket er godkjent av Mattilsynet

13 BALESTRAND KOMMUNE SIDE GODKJENNINGSPLIKTIGE PRIVATE VASSVERK Nessane vassverk Nessane vassverk er eit privat vassverk som leverer vatn til om lag 120 personar i tillegg til skule/barnehage, Nesseplast AS og nokre gardsbruk og jordbruksvatning. Bedrifta Nesseplast AS er største abonnent/vassforbrukar. Vatn vert henta frå inntak i Nesseelvi ved om lag kt. 120, og vassbehandling består av UVdesinfeksjon og dosering av vannglass. Vassverket har eit reintvassmagasin med volum ca. 100m 3. Vassverket skal vere dimensjonert for kapasitet 19 l/s (ca. 1600m 3 /døgn). Vassverket er godkjent av Mattilsynet. 4.4 ANDRE PRIVATE VASSVERK I kommunen er det fleire mindre private vassverk med varierande storleik. Kommunen har ikkje driftsansvar eller myndighet overfor desse vassverka og difor delvis manglande kjennskap til tilstand, utfordringar m.v. 4.5 DRIFTSKONTROLL/- OVERVAKING Kommunen har sentralt driftsovervakingsanlegg (SD-anlegg) for VA-anlegga. Driftssentralen er plassert i Rådhuset. Alarmar vert overført til vakt/driftsoperatør med varsling på mobiltelefon. Alle dei kommunale vassforsyningsanlegga (vassbehandlingsanlegg, trykkaukestasjonar, reintvassbasseng) er tilknytt SD-anlegget, med unntak av vassverket ved Fjordtun oppvekstsenter. Nye VA-anlegg skal tilknyttast SD-anlegget etter kvart som dei vert bygd. Kommunen har døgnkontinuerleg vaktordning/beredskap. 4.6 LEIDNINGSKARTVERK Dei kommunale leidningsanlegga i Balestrand sentrum er i hovudsak registrerte i digitalt leidningskartverk (GISLINE VA), men med nokre få manglar. Kommunen vil få registrert manglande anlegg og lagt desse inn i leidningskartverket. Desse vert planlagt utført i eigen regi. Manglande leidningskartverk vanskeleggjer forvaltning, drift og vedlikehald av VA-anlegga og medfører redusert kvalitet på planlegging, prosjektering, dokumentasjon, rapportering, kommunal saksbehandling, ekstern service m.v. 4.7 DRIFT OG VEDLIKEHALD Det blir i dag utført reparasjonar ved oppståtte problem i leidningsnettet, - røyrkollaps mv. Ein må auke fokus på naudsynte tiltak for å oppretthalde sikkerhet, kapasitet og funksjonalitet i systemet.

14 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 14 Dette må gjerast ved å auke fokus på interknkontroll (FDV-Vassforsyning) og rutinar innafor området. 4.8 FORVALTNINGA AV VASSFORSYNINGSANLEGG I BALESTRAND KOMMUNE Område med offentleg vassforsyning I område med utbygd offentleg vassforsyningssystem skal nye hus få pålegg om å knyte seg på etter dei reglar som gjeld. Tilsvarande kan eksisterande busetnad påleggast å knyte seg til kommunal vassforsyning når slik vassforsyning vert etablert i/til eit nytt område. Eksisterande hus skal knyttast til offentlege anlegg dersom kostnaden med dette ikkje er for høg. Grensa for ein rimeleg kostnad er sett til kr ,- i 2014 kroner. Dersom kostnaden blir større enn dette, skal det enten gjevast kommunalt tilskot eller så fell kravet til tilkopling bort. Gebyr for tilknyting og årsgebyr kjem i tillegg Område utan offentleg vassforsyning I område utan offentleg leidningsnett må busetnad og anna aktivitet sjølv syte for tilfredsstillande vassforsyning, jfr. krav i drikkevassforskrifta. Når offentlege anlegg vert etablert må ein pårekne at det vert gjeve pålegg om tilknyting i tråd med reglane i plan- og bygningslova samt forureiningslova, samt vedtak i kommunestyret i Balestrand. 4.9 ADMINISTRATIVE OG ORGANISATORISKE TILHØVE Organisasjonskart for avdelinga Tekniske tenester: Tekniske tenester har ansvar for planlegging, prosjektering, utbygging, drift og vedlikehald av dei kommunale VA-anlegga.

15 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 15 Innafor VA-sektoren har Balestrand kommune i dag tilsett ein driftsoperatør med fagutdanning som rørleggjar. Denne stillinga er ein del av uteseksjonen og nyttar ca 40% av tida til arbeid innafor VAsektoren. VA-sektoren belastar ingeniørstaben med 30% stilling for området vassforsyning. Stillingsprosentar innafor vassforsyningsssektoren er såleis ca 20% for driftspersonell og 30% for ingeniør. Drift av VA-anlegga i kommunen omfattar ein del oppgaver som skal/bør utførast med to personer, mellom anna kan nemnast vedlikehald, spyling, reingjering av leidningar/kummar, høgdebasseng, pumpestasjonar m.v. For at kommunen skal kunne utføre tenestene på ein tilfredsstillande måte og i samsvar med gjeldande krav og regelverk, vil det vere behov for opplæring av fleire personar evt. samarbeid med nabokommunar. Kompetanse og god kjennskap til kvart einskild VA-anlegg er naudsynt for å kunne drifte både drikkevassanlegga og avløpsanlegga på ein forsvarleg måte. Auka opplæring/samarbeid vil og sikre at tenestene vert meir stabile ved permisjonar, sjukefråver, ferieavvikling o.a.

16 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 16 5 MÅL FOR VASSFORSYNINGA 5.1 NOK VATN til alle som har kommunal vassforsyning Noreg er eit land rikt på vatn. Vi bør ha nok vatn til vassforsyninga vår. Målspesifikasjon: A. Det skal vere nok vatn til all planlagd bustadbygging. B. Vasstrykket skal vere tilstrekkeleg. Alle skal til ei kvar tid ha vasstrykk på minst 2,0 bar. Maksimalt statisk trykk på kommunal forsyningsleidning skal vere 8,0 bar. C. Avgrensa hagevatning skal vere tillate. Restriksjonar skal innførast når det er problem med forsyninga. D. Kommunen skal levere vatn til industriforbruk så langt råd er. All industri skal betale etter forbruk. E. Det skal installerast hovudvassmålar ved alle kommunale vassverk. Det bør vurderast etablering av vassmålarar på forsyningsnettet ved større avgreiningar. F. Sentrumsområde, industri-/forretningsområde og større bustadområde skal ha brannvassforsyning med kapasitet minst 20 l/s ved 2,0 bar. I øvrige område inkl. hyttefelt skal alle brannhydrantar/-ventilar ha leveringskapasitet minst 12 l/s med trykk minst 2,0 bar. 5.2 GODT VATN til alle som har kommunal vassforsyning Noreg har betre råvatn enn dei fleste andre land. Vi bør òg ha godt reintvatn og nettvatn. Målspesifikasjon: A. Vassverka skal levere vatn med ein vasskvalitet som tilfredsstiller krava i «Forskrift om vannforsyning og drikkevann m.m.». Kommunen skal ha ein internkontroll som skal sikre at krava i drikkevassforskrifta blir etterlevd. B. Kommunen skal ha ein fast vassprøvetakingsplan for vasskjelde, reinseanlegg og kranvatn. Prøvetakingsplanen skal vere risikobasert. C. Kommunen skal gje relevant informasjon om vasskvalitet til abonnentane. D. Kommunen sitt driftspersonell skal ha tilfredsstillande kunnskapar og kvalifikasjonar. 5.3 SIKKER VASSFORSYNING til alle som er tilknytt kommunale vassverk. I Noreg har vi store mengder godt vatn. Vi bør kunne ha ei sikker vassforsyning under alle tilhøve. Målspesifikasjon: A. Kommunen skal ha driftsplanar og driftsrutinar som skal sikre ei kontinuerleg vassforsyning. Stans i vassforsyninga skal ikkje overstige 12 t. Kommunen skal ha kontinuerleg overvaking av vassforsyningsanlegga. B. Stans i forsyninga på grunn av drift, vedlikehald eller utbetringar skal varslast på førehand og ikkje overstige 6 timar. C. Kommunen skal ha ein beredskapsplan for å sikre drift og vedlikehald av vassforsyningsanlegga og reservevassforsyning under krise, som til dømes akutt ureining av vasskjelda og i krig,

17 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 17 D. Der det er mogeleg vil kommunen velje vasskjelder som ikkje krev omfattande sikring og vassbehandling. 5.4 TILFREDSSTILLANDE vassforsyning innanfor økonomisk forsvarlege rammer Vi bør ha ei vassforsyning som er økonomisk effektiv. Målspesifikasjon: A. Årsgebyra skal fullt ut dekke kommunen sine utgifter på vassforsyningssektoren. Inndekkingsgraden skal såleis liggje på 100 %. B. Kvart år skal det lagast årsmelding som syner alle kostnader på sektoren. Med bakgrunn i rekneskapstala skal reell dekningsgrad reknast ut. Ein skal her også ta omsyn til indirekte drifts- og kapitalkostnader. C. Utrekning av kommunale gebyr både for vatn og avløp skal baserast på målt forbruk av vatn ved alle forretningar og verksemder. Husstandar kan velje gebyr basert på stipulert eller målt forbruk. D. Leidningsnett og installasjonar skal sikrast så høg levetid som mogeleg. Alt anleggsarbeid på eksisterande og nye anlegg skal utførast i samsvar med kommunen si VA-norm og sanitærreglement. E. Lekkasjane ved kommunale vassverk skal ikkje overstige 20 % av gjennomsnittleg vassforbruk. 5.5 VATN TIL ALLE som ikkje er knytt til kommunal vassforsyning Alle bør sikrast nok vatn, også dei som ikkje er knytt til kommunal forsyning. Målspesifikasjon: A. Kommunen skal gje råd og rettleiing til private vassverk i område der kommunen ikkje byggjer ut anlegg. Mindre bustadfelt/tomteområder utan mogelegheit for kommunal vassforsyning må sjølv syte for etablering av tilfredsstillande privat vassforsyning.

18 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 18 6 PRIORITERINGAR OG TILTAK 6.1 OVERORDNA PRIORITERING Balestrand kommune har sett opp følgjande hovudprioriteringar: 1. PRIORITET VASSFORSYNING TIL NYE UTBYGGINGSOMRÅDE 2. PRIORITET LEKKASJEREDUKSJON OG UTSKIFTING AV GAMLE VASSLEIDNINGAR HANDLINGSPLAN Generelt Dei samla investeringane i vassforsyningssektoren for planperioden går fram av handlingsplanen. Ved økonomisk kalkyle på dette nivå ligg uvissa i overslaga mellom 20 og 30 %. Fleire av prosjekta er fellesprosjekt for vatn og avløp som må byggjast samtidig, og nokre prosjekt må ein koordinere med andre sektorar, til dømes vegbygging. Handlingsplanen er koordinert med økonomiplan for enkelte av tiltaka kan vere noko forseinka i tid Utbyggingstiltak I etterfølgjande tabell er forslag til handlings-/investeringsplan for perioden (kostnader eks. mva. i 2014 kroner). HANDLINGSPLAN Det totale investeringsomfanget i perioden er stipulert til om lag 5 mill. kr. Investeringsomfanget ovanfor er lagt inn i kommunen sin kostnadsrekneskap for vassforsyningssektoren for dei komande år og er ein del av grunnlaget for utrekning av framtidig gebyrnivå.

19 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 19 7 ØKONOMI 7.1 ØKONOMI I 2013 Det blir her gjeve eit oversyn over økonomien innan vassforsyninga basert på rekneskapstala for 2013: Inntekter: PRISAR ut til abonnentane, ekskl. mva. Årsgebyr kr ,- Årsgebyr (2013) kr ,- eks mva Tilknytingsgebyr kr 0,- Tilkn.gebyr (2013) kr ,- eks mva Samla inntekter kr ,- Utgifter: Driftsutgifter kr ,- Indirekte Direkte Kapitalkostnader kr ,- Indirekte Direkte Bruk av fond Kr ,- Samla utgifter : kr ,- Dekningsgrad: Ca. 80% (i 2013) Dekningsgrad lågare enn 100% tilseier at gebyrinntektene ikkje dekkar inn faktiske kostnader på vassforsyningssektoren i kommunen. Kommunen har i 2013 eit fond på kr ,- på vassforsyningssektoren. Dette må reduserast ved å minske gebyrinntekter dei komande åra. Årsgebyret for 2014 er redusert med 5 % i høve til gebyret for INVESTERINGAR, KOSTNADER OG GEBYR I PLANPERIODEN Kostnadsutviklinga fram til og med år 2018 kan lesast ut av figuren neste side. Alle tal er oppgjeve i 1000 kr. Årskostnadane for nye investeringar er generelt rekna inn frå året etter at investeringa er gjort. Dei årlege investeringane i perioden kan lesast av på venstre akse. I sjølvkostgrunnlaget er lagt inn investeringskostnader for heile hovudplanperioden frå 2014 til 2018.

20 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 20 Planlagde investeringar er vist med fiolett kurve i diagrammet, og syner ein investeringstopp i Sjølvkostfondet er vist med gule stolpar. Eventuelle overskot skal i fylgje lov om kommunale vassog kloakkavgifter avsetjast i fond. Fondet er pr i betydeleg overskot ( kr ,-), men med nedsetjing av gebyret vil ein redusere fondet. I 2020 vil sjølvkostfondet vere lik null. Kostnadsutviklinga i vassforsyningssektoren er vist med blå stolpar i diagrammet, og omfattar drifts- og vedlikehaldskostnader og kapitalkostnader for tidlegare og framtidige investeringar. Utviklinga i vassgebyr er vist med blå kurve. Figuren syner ein nedgang i vassgebyra frå 2014 til 2015 frå kr ,- til kr ,-, for så å gradvis auke att til kr 2 857,- i Ein gjer merksam på at ovannemnde tal er ei prognose. Utrekning og vedtak om gebyr for kommande år må gjerast kvart år med bakgrunn i tal frå rekneskap og framlegg til budsjett.

21 BALESTRAND KOMMUNE SIDE 21 Balestrand kommune legg full kostnadsdekning til grunn for finansiering av kommunale vassforsyningstenester. Til samanlikning er det i etterfølgjande tabell vist gebyrnivå for landet og for fylket gjeldande for år Tala er henta frå «Rapport nr , Huseiernes Landsforbund». VASSGEBYR Noreg Sogn og Fjordane (kr/år i 2012) Snitt 3865,- 4075,- Høgaste 9329,- 7315,- Lågaste 881,- 1481,- Gjennomsnittleg gebyrstorleik er kr ,- på landsbasis og kr ,- i Sogn og Fjordane. Ein ser elles at det er store skilnader mellom høgaste og lågaste gebyrstorleik. Vassgebyret i Balestrand kommune vil ligge lågare enn gjennomsnitt for landet/fylket. ORDLISTE Dekningsgrad. Totale inntekter delt på totale kostnader. FDV-kostnader: Kostnader til forvaltning, drift og vedlikehald som ikkje skal avskrivast over fleire år. Forvaltningskostnader er sektoren si del av kostnadene til kommuneadministrasjonen. Drifts- og vedlikehaldskostnader inkluderer kostnader til løn, sosiale utgifter, drift av utstyr og transportmidlar og vedlikehald av bygningar og anlegg. Kostnader til drift og vedlikehald går fram av kommunen sine budsjett og rekneskap. Følgjande auke er lagt til grunn: eksisterande anlegg: 0,5 % årleg auke (auka alder) nye leidningsanlegg: 1,0 % av total investering Internkontroll: Å etablere eit system som gjer at krav fastsett i, eller i medhald av, lov eller forskrift vert haldne, samt at dette kan dokumenterast. Kapitalkostnader: Avskrivingar og renter på investeringar. Investeringar er kostnader som skal avskrivast over fleire år. I retningslinene frå kommunal og regionaldepartementet (H ) er det fastlagt korleis ein skal rekne ut sjølvkost for kommunale betalingstenester. Dei årlege kostnadene vert utrekna for serielån med lineær (fast) avskriving, og 3-årig statleg obligasjonsrente med eit tillegg på 1 prosent (tillegg over året). I hht. Forskrift om årsregnskap og årsberetning (for kommuner og fylkeskommuner) av skal det nyttast ei avskrivingstid på 40 år for leidningsanlegg, 20 år for tekniske installasjonar (pumpestasjonar og reinseanlegg), 10 år for maskinar og utstyr, 5 år for IT og kontorutstyr.