Tilstandsrapport 2016 for oppvekstsektoren i Ål kommune
2
Innhold 1. Innleiing... 5 2. Oversikt over avdelingane i oppvekstsektoren... 5 2.1 Barnehage... 5 2.2 Skule... 6 2.3 Andre avdelingar i oppvekstsektoren... 7 3. Nasjonale planar og lokale styringsdokument... 8 3.1 Rammeplanen for barnehagane... 8 3.2. Kunnskapsløftet for skulane... 8 3.3. Ny rammeplan i kulturskulen... 8 3.4. Betre læring i Ål... 8 3.5. Kvalitetsmål... 9 4. Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring... 9 4.1. Snu spes.ped.kurven... 9 4.2. Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet... 10 4.2.3. Engelsk... 11 4.2.3. Rekning... 12 4.2.3. Lesing... 13 4.2.4. Nasjonal skulebidragsindikator... 14 4.3. Grunnskulepoeng etter 10. trinn på landsgjennomsnittet... 14 4.4. Fråfall i vidaregåande skule... 15 4.5. Kort rapport frå dei ulike avdelingane i oppvekst... 15 4.5.1. Barnehage... 15 4.5.2. Skule... 16 4.5.3. PPT (pedagogisk-psykologisk teneste)... 17 4.5.4. Kulturskulen... 17 4.5.5. Helsestasjonen... 18 4.5.6. Innvandrartenesta... 18 5. Formidling og kulturarbeid og Fysisk fostring og psykisk helse... 19 5.1. Resultat elevundersøking betre enn landsgjennomsnittet... 19 5.2. Elevane skal gjennom eigenvurdering vise til fysisk framgang... 19 5.3. Alle er fysisk aktive minst 60 minutt kvar dag... 20 5.4. Status formidling og kulturarbeid i avdelingane... 20 5.4.1 Barnehage og skule... 20 5.4.2. Kulturskulen... 20 3
5.4.3. Innvandrartenesta/Vaksenopplæringa... 20 5.5. Status fysisk fostring og psykisk helse i avdelingane... 21 5.5.1. Barnehage og skule... 21 5.5.2. Helsestasjonen... 21 5.5.3 Kulturskulen... 21 5.5.4 Innvandrartenesta/ Vaksenopplæringa... 21 6. Betre læring i Ål kommune 2016-2020... 22 7. Avrunding... 23 4
1. Innleiing Kommunen ved kommunestyret er formell eigar av dei kommunale barnehagane og skulane. Kommunestyret har eit overordna ansvar for at barnehagane og skulane er målretta og gir eit kvalitativt godt tilbod til barn og unge. Etter Opplæringslova 13-10 skal Ål kommune ha eit forsvarleg system som sikrar at lover og forskrifter blir helde. I tillegg skal systemet sikre oppfølging av resultat frå dei nasjonale kvalitetsmålingane. Det overordna målet er å bidra til kvalitetsutvikling på alle nivå i grunnopplæringa og slik auke læringsutbyttet for den einskilde eleven. Frå 2010 er kommunen pålagt å utarbeide ein årleg tilstandsrapport for grunnskulen. Tilstandsrapporten skal vere eit viktig styringsverktøy for skuleeigar, og skal hjelpe dei folkevalde, administrasjonen og avdelingsleiarane til å evaluere og utvikle tenestene i sektoren. I Ål kommune vil politikarane at denne rapporten også skal inkludere barnehagane, PPT, kulturskulen og helsestasjonen. Tilstandsrapporten for 2016 tek utgangspunkt i dei fire kvalitetsmåla i Betre læring i Ål kommune. Tilstandsrapporten gir eit bilete av korleis oppvekstsektoren arbeider for å nå kvalitetsmåla med tilhøyrande resultatmål, måleverktøy og strategiar. Betre læring vart revidert i 2016. Neste års tilstandsrapport vil rapportere på dei to nye kvalitetsmåla. Det er i januar 2016 gjennomført eit dialogmøte med kvar enkelt avdeling i oppvekst. I desse møta har i regelen desse møtt: oppvekstleiar, avdelingsleiar, representantar for tilsette, for FAU og politisk representant i SU. Oppsummering etter dialogmøta er arbeidd inn i denne tilstandsrapporten. Tilstandsrapporten for 2016 rapporterer på dei fire kvalitetsmåla i Betre læring 2011-2015. Kapittel 4 rapporterer på kvalitetsmål 1 og 2. Kapittel 5 rapporterer på kvalitetsmål 4 og 5. 2. Oversikt over avdelingane i oppvekstsektoren Til oppvekstsektoren i Ål høyrer fire barneskular, ein ungdomsskule, fem offentlege barnehagar, kulturskule, innvandrartenesta/vo, PPT, helsestasjon og eit oppvekstkontor. Fleire opplysningar er å finne på heimesida www.aal.kommune.no 2.1 Barnehage Per 15.12.2016 Grunnbemanning Møteressurs Språk- Barnehage i Ål Avdelingar/plassar Styrar Pedagog Assistent Disp. Styrking ressurs Nordbygdene bhg 2 avd, 42 plassar 1,0 3,1 3,9 0,2 0,2 Sando bhg 2 avd, 30 plassar* 0,8 3,0 3,0 0,2 0,2 0,1 Skattebøl bhg 2 avd, 42 plassar 1,0 3,0 4,0 0,2 1,2 Sundre bhg 6 avd, 102 plassar 1,8 7,0 10,0 0,2 2,0 0,2 Torpo bhg 2 avd, 36 plassar 0,8 2,8 3,2 0,2 0,2 *) I tillegg kjem 6 plassar som blir nytta av barn frå Ål statlege mottak. Desse plassane blir finansiert med midlar frå IMDI. Per 15.12.16 hadde 200 barn plass i barnehagane i Ål. I 2015 var tilsvarande tal 202, og i 2014 var talet 220. Ål kommune har full barnehagedekning og alle som har søkt plass har fått tilbod. 5
Dei ordinære barnehagane i Ål har ei grunnbemanning på to assistentar og ein pedagogisk leiar per 18 barn over tre år og per 9 barn under tre år. Slik grunnbemanning har vore fylgd i mange år, og er lik den dei aller fleste kommunane i Norge fylgjer. For å auke kvaliteten er det eit mål å auke pedagogressursen, men dette krev utvida økonomisk ramme. Dei siste åra har tilsette brukt meir av kjernetida til møte og arbeid utanom avdelinga, m.a. fordi pedagogiske leiarar skal bruke bunden arbeidstid til planlegging, før- og etterarbeid på arbeidsplassen. Assistentressursen vart difor hausten 2015 auka med 20 % i kvar barnehage. Barnehagane melder attende at dette har letta gjennomføring av bunden tid og gjennomføring av møte generelt, utan at det går så mykje ut over tilbodet til barna. Hausten 2016 fekk også barnehagane tildelt ei ekstra 20 % stilling (40 % i Sundre) til styrking av tidleg innsats. Dette er ei ordning som barnehagane mellom anna nyttar til ekstra språkgruppe. Dette er i samsvar med politiske føringar og kvalitetsmåla i Betre læring. Ressursen er henta frå eiga ramme. Det er ikkje krav om utdanning for å vere assistent. Mange av assistentane har lang fartstid og mykje realkompetanse. Fleire av dei fast tilsette assistentane har siste åra utdanna seg til barne- og ungdomsarbeidar. I tillegg gjennomførte Hallingdal ei kursrekke for assistentane i 2016 med ekstra kompetansemidlar frå Fylkesmannen. Dei siste åra har barnehagane teke inn barn frå flyktningar som er busette i kommunen og frå familiar som er arbeidsinnvandrarar. På grunn av framandt språk og tidlegare opplevingar, har dette gjeve barnehagane særlege utfordringar. I mange tilfelle er det nødvendig å styrke personalressursen i ein periode. Ål kommune får statstilskot til minoritetsspråklege barn tilsvarande 40 % stilling. Denne ressursen er fordelt på to barnehagar. I 2017 mistar Ål kommune dette tilskotet. Ressursen er øyremerka kommunar som har minst 50 barn med anna morsmål enn norsk. Ål kommune brukar mindre til barnehage per innbyggar enn fylkesgjennomsnittet. 2.2 Skule Tabellen syner oversikt over tal på elevar ved skulane inndelt etter årskull og tal på årsverk: Skulane i Ål 1 2 3 4 5 6 7 Sum Årsverk, 2015 kollonne: 1 2 3 Leveld skule 7 10 11 11 12 16 12 79 9,27 1,23 1,18 Nedre Ål skule 27 25 28 26 34 38 45 223 1.kolone: årsverk m. godkjent undervisningskompetanse 18,17 2,30 5,70 Skattebøl skule 12 17 7 23 59 2.kolonne: årsverk utan godkjent 5,56-1,55 Torpo skule 4 13 9 15 8 15 8 72 undervisningskompetanse på årstrinnet 11,03-1,89 3.kolonne: årsverk assistentar, ikkje SFO 8 9 10 Ål 205 64 62 79 21,17 2,16 1,54 ungdomsskule SUM 50 65 55 75 54 69 65 638 Tala i tabellen byggjer på GSI innrapportering hausten 2016. Elevtalet har vore stabilt rundt 640 elevar i fleire år. Innrapporterte tal hausten 2016 viser 638 elevar. 17 av desse kjem frå Torpo stalege mottak. Ål kommune har i gjennomsnitt god lærartettleik pr. elev. I Ål har ein kontaktlærar i snitt ansvar for 12 barn. Dei siste åra har dette talet veksla mellom 12 og 13. I Buskerud er talet 17 og på landsbasis er det 16 elevar per kontaktlærar. Noko av forklaringa er skulestrukturen vår. 6
Tal på elevar per kontaktlærar Trinn Ål Buskerud Nasjonalt Årstal 13 14 15 16 13 14 15 16 13 14 15 16 1.-4.trinn 13 12 12 12 18 18 18 18 17 17 17 17 5.-6.trinn 13 13 16 14 17 17 18 18 16 16 17 17 8.- 10.trinn 14 12 11 11 15 15 14 14 15 15 15 15 Alle trinn 13 12 13 12 17 17 17 17 16 16 16 16 Tal frå GSI haust 2016, tala er avrunda Tabellen under syner tal på elevar per lærar på trinnet og inneheld alle lærarroller på eit trinn, t.d. kontaktlærar, faglærar og spesialpedagogisk lærar. Totalt sett har skulane i Ål betre lærartettleik enn i Buskerud og på landsbasis. Tala våre er små. Endring frå eitt år til det neste skuldast i hovudsak endring i elevtal på trinnet. Tal på elevar per lærar på trinnet Trinn Ål Buskerud Nasjonalt Årstal 13 14 15 16 13 14 15 16 13 14 15 16 1.-4.trinn 10 8 7 7 12 12 12 12 11 11 12 11 5.-7.trinn 6 7 8 7 9 10 10 10 9 9 9 9 8.-10.trinn 6 7 6 7 8 8 8 8 8 8 8 7 Alle trinn 7 7 7 7 10 10 10 10 9 9 9 9 Tal frå GSI haust 2016, tala er avrunda. Sjølv om oppvekstsektoren har redusert lærartalet med om lag 10 stillingar, er det framleis god lærardekning på barnetrinnet samanlikna med Buskerud og najsonalt nivå. Kommunen treng god lærartettleik fordi barneskuleelevane er fordelte på fire skular. I 2015 brukte kommunen kr. 95.915 per elev til opplæring. Tilsvarande tal for kommunegruppe 2 er kr. 96 163, og kr. 103 559 i kommunegruppe 3. Kompetansekrav: Frå 2025 gjeld nye formelle kompetansekrav for å undervise på barnetrinnet og ungdomstrinnet. Det nye kompetansekravet har tilbakevirkande kraft, og kravet gjeld faga norsk, samisk, norsk tegnspråk, engelsk og matematikk. På barnetrinnet er kravet 30 relevante studiepoeng i desse faga. I dei andre faga på barnetrinnet er det ikkje krav om relevante studiepoeng. På ungdomsskula er kravet 60 studiepoeng (grunnfag) for det aktuelle faget. Det er ikkje krav om relevante studiepoeng i valfag, arbeidslivsfag og utdanningsval. Tabellen under syner kor mage lærarar som per dato underviser i faget, men som ikkje tilfredsstiller dei nye krava til kompetanse som skal gjelde frå 2025. barneskula ungdomsskula Totalt Mattematikk 27 6 33 Engelsk 22 1 23 Norsk 18-18 Hallingdal organiserer i samarbeid med Høgskulen på Vestlandet, studiestad Sogndal, eit regionalt tilbod om vidareutdanning i Engelsk 1 (1.-7.trinn) for 2017/2018. Om dette blir ein suksess blir det Engelsk 2 (5.-10.trinn) i 2018/2019. Deretter står faga mattematikk og norsk for tur. 2.3 Andre avdelingar i oppvekstsektoren Andre avdelingar Ål kulturskule Det er 290 elevar fordelt på 353 elevplassar i kulturskulen, og 28 elevar er på venteliste. 13 lærarar (inkl. rektor) i hovudsak i deltidsstillingar. Disiplinar: dans, yoga, slagverk, song, piano, hardingfele, gitar, bass, kreativ skriving, visuell kunst og teater. Rektor administrerer også Den kulturelle skulesekken i kommunen. 7
PPT for Ål og Hol Helsestasjonen Innvandrertenesta/VO 7,5 stillingar med leiar og merkantil. I tillegg kjem 0, 5 stilling logoped PPT skal hjelpe barnehage og skule med kompetanse- og organisasjonsutvikling for å legge til rette for elevar med særlege behov og utarbeide sakkunnig vurdering der lova krev det. 5,95 stillingar er fordelte på jordmødre, helsesøstrer og sekretær. Desse skal ivareta tenesteområda: Svangerskapsomsorg og helsestasjonstenester for små barn, skulehelseteneste 5-20 år, helsestasjonen for ungdom, reisemedisin, smittevern, helseteneste for asylsøkarar og influensavakinasjon. I tillegg har Helsestasjonen prosjekt «Foreldrestøttande tiltak i heimen». Lærarar, 5,6 stillingar ved Ål vaksenopplæring underviser busette flyktningar og familiesameinte frå Ål og Hol, arbeidsinnvandrarar og bebuarar på asylmottaket på Torpo, til saman om lag 75 elevar. To lærarar i deltidstilling underviser etnisk norske etter 4A-1 i opplæringslova. Hausten 2016: Tre flyktningkonsulentar i til saman 230 % har ansvar for å etablere og integrere busette flyktningar, 30 personar i 2016. Flyktningtenesta dekker også ei 80 %-stilling i NAV (50 % prosjektstilling, 30 % mellombels). I tillegg har avdelinga ei leiarstilling i 100% (VO + flyktningteneste). 3. Nasjonale planar og lokale styringsdokument 3.1 Rammeplanen for barnehagane Arbeidet i barnehagen er tufta på den nasjonale rammeplanen, som er under revidering og blir gjeldande frå hausten 2017. Gjennom omsorg, leik og læring skal barnehagane byggje sosial og språkleg kompetanse ved å arbeide med aktivitetar innan desse fagområda: o Kommunikasjon, språk og tekst o Kropp, rørsle og helse o Kunst, kultur og kreativitet o Natur, miljø og teknikk o Etikk, religion og filosofi o Nærmiljø og samfunn o Tal, rom og form Barnehagane pliktar å lage eigne årsplanar som viser korleis dei arbeider med fagområda. 3.2. Kunnskapsløftet for skulane I skulen er den nasjonale læreplanen det viktigaste styringsdokumentet for undervisninga. Alle aktivitetar i skulen skal vere forankra i læreplanen Kunnskapsløftet. Læreplanen inneheld ein generell del, som handlar om å utvikle heile mennesket, og ein meir konkret fagplandel. Kvar einskild lærar og kvar skule har det operative ansvaret. Ny generell del kjem på høyring våren 2017. 3.3. Ny rammeplan i kulturskulen Sidan 1997 har kulturskulane vore heimla i Opplæringslova: 13-6. Musikk- og kulturskuletilbod: «Alle kommunar skal aleine eller i samarbeid med andre kommunar ha eit musikk- og kulturskuletilbod til barn og unge, organisert i tilknyting til skuleverket og kulturlivet elles». Rammeplanen «Mangfald og fordjuping» er eit grunnlagsdokument for utviklinga av nasjonale standardar og lokale læreplanar i skuleslaget. Kulturskulane i Hallingdal er saman om dette arbeidet. 3.4. Betre læring i Ål Strategidokumentet Betre læring i Ål kommune 2011 2015, viser kva oppvekstsektoren i Ål kommune skal satse på for å betre læringsutbyttet hos barn både i barnehage og skule, og det skal 8
sikre at alle får den opplæringa dei har krav på. Strategidokumentet vart revidert våren 2016. Sjå kapittel 6. Tilstandsrapport 2016 rapporterer på dei «gamle» kvalitetsmåla. 3.5. Kvalitetsmål Rammeplanen i barnehagen med lokale årsplanar og læreplan (Kunnskapsløftet) i skulen med fagplanar, har læringsmål. Desse måla styrer innhaldet i det pedagogiske arbeidet. Oppvekstsektoren i Ål har spissa dei nasjonale føringane gjennom dei fire kvalitetsmåla i Betre læring: 1. Tidleg innsats: Alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. 2. Tilpassa opplæring: Alle har reell framgang i språk- og begrepsutvikling, lesing, skriving og rekning. 3. Formidling og kulturarbeid: Alle deltek aktivt og får høve til å vise talent i minst eitt prosjekt innanfor det utvida kulturomgrepet kvart år. 4. Fysisk fostring/psykisk helse: Alle er i fysisk rørsle kvar dag. Skular/barnehagar legg til rette for eit miljø som stimulerer til aktivitet og auka meistringskjensle i eit inkluderande miljø. Gjennom eit sett med måleverktøy, strategiar og resultatmål skal ein samla oppvekstsektor arbeide for å nå kvalitetsmåla. 4. Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring 1. Tidleg innsats: Alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. 2. Tilpassa opplæring: Alle har reell framgang i språk- og begrepsutvikling, lesing, skriving og rekning. Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring høyrer saman. Tideleg innsats og tilpassa opplæring skal førebygge, fremme og heve læringsutbyttet til alle barn. 4.1. Snu spes.ped.kurven Kvalitetsmålet Tidleg innsats skal sikre at alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. Eit av resultatmåla er å snu spes.ped.kurven. Målet er å dreie innsatsen frå einskildvedtak og over mot systemarbeid og tilpassa opplæring. I 2016 fekk 7 barn spesialpedagogisk hjelp i barnehagen. For 2012, 2013, 2014 og 2015 var tala 6, 4, 5 og 7 barn. Gjennom mellom anna Felles Løft har barnehagen fått auka kompetanse på språk- og sosial utvikling. I eit tidleg innsats-perspektiv er det viktig å kunne prioritere hjelp til barnehagebarn med særlege behov. 50 40 30 20 10 0 Tal elevar med spesialundervisning i Ål 1.-4.trinn 5.-7.trinn 8.-10.trinn Tal frå GSI haust 2016 9
I Ål kommune har 12,1 % av barna vedtak om spesialundervisning skuleåret 2016/2017. For Ål er dette ein reduksjon på 2,3 % frå 2015. I 2016 er landsgjennomsnittet om lag det same som fjoråret, 7,8 % mot 7,9 året før. Tabellen over syner over tid kor mange elevar som etter enkeltvedtak har spesialundervisning i grunnskulen i Ål. Talet på elevar med enkeltvedtak går ned. Talet på undervisningstimar knytt til enkeltvedtak går også ned. Skuleåret 2016/2017 er om lag 19 % av timane spesialundervisning. Skuleåret 2013/2014 var andelen 25 %. Tabellen under syner prosentdelen av alle lærartimar som blir nytta til spesialundervisning på dei ulike trinna. Andelen av alle lærartimar som blir nytta til spesialundervisning, 5-1 Ål Nasjonalt 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 1.-4.trinn 21 17 21 14 14 13 14 14 5.-7.trinn 31 31 24 20 20 19 20 19 8.-10.trinn 22 24 18 25 21 20 20 20 Tal frå GSI haust 2016, og tala er avrunda til heile tal. Tala i begge tabellane over tyder på at tiltak som er sett i gang i sektoren gir resultat, men målet er framleis å gjera meir av den bundne enkeltvedtaksressursen om til læringsstøtte i den vanlege undervisninga. Dette gjeld særleg elevar som har få timar med vedtak. Tabellen viser at ei stor gruppe elevar har under 190 timar med spesialundervisning. Mange av desse elevane bør få den hjelpa dei treng i ordinær undervisning og/eller med tilrettelegging, t. d. tekniske hjelpemiddel. 50 40 30 20 10 0 Elevar delt etter tal spesialpedagogiske timar Oppvekstsektoren i Ål vil dreie ressursbruken over mot førebygging og tilpassa opplæring slik at ein kan hjelpe 1-75 timar 76-190 timar med lærar 191-270 timar med assistent over 270 timar fleire barn innanfor vanlege undervisningsrammer. God tilpassa undervisning vil koste om lag det same som spesialpedagogiske tiltak. Oppvekstsektoren treng difor dagens ressursramme for å kunne drive god førebygging og tilpassa opplæring. Behovet til barnet er det same. Dette er det også klare føringar på frå staten, og det er gitt pengar over statsbudsjettet til kommunane for å prioritere tidleg innsats. Oppvekstsektoren er i gang med systemarbeid og ulike prosjekt der målet er meir og betre tilpassa opplæring. Sektoren vil frigjere ressursar til to-lærarsystem og fleksible løysingar som har gått tapt i sparekatalogen. Inneverande skuleår har PPT omdisponert 25% stilling for å veilede i leseopplæringa på barnetrinnet i samband med prosjektet Felles løft for tidleg innsats. Målet er å kvalitetssikre leseog skriveopplæringa og redusere behovet for oppmelding til PPT. Dette blir eit viktig innsatsområde også i 2017. 4.2. Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet Nasjonale prøver skal vere eit analyseverktøy i det pedagogiske arbeidet til læraren, rektor og skulen, og er eit av fleire verktøy som fortel noko om læringsutbytte til eleven. Nasjonale prøver fortel ikkje heile sanninga om skulen eller kommunen. Resultata frå nasjonale prøver har størst verdi i det interne analysearbeidet der det blir sett saman med annan relevant informasjon. 10
Eit av resultatmåla for oppvekst i Ål er å ha nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet. Dette kan ein vise på to måtar: 1. Det eine er å måle meistringsnivået (tabell 1). Meistringsnivået blir målt i såkalla skalapoeng. Skalapoeng viser gjennomsnittet av alle elevresultata. Talet i parentes seier noko om kor sikre vi kan vere på at gjennomsnittet er gyldig. Eit lite utval elevresultat gir automatisk eit større tal i parentesen. Difor er parentestala for Ål mykje høgare enn dei nasjonale tala. Til større talet i parentesen er, til meir usikkert er gjennomsnittstalet. 2. Det andre er å sjå korleis elevane på trinnet er fordelt på ulike meistringsnivå. I tabell 2 er meistringsnivå 1 låg meistring, og 3 er det høgste for femte trinn. På ungdomstrinnet er 5 høgste meistringsnivå. Tala i tabellane er henta frå Nasjonale prøver haust 2016 i PAS/skuleporten. Dei nasjonale prøvene måler ferdigheiter i engelsk, rekning og lesing. 4.2.3. Engelsk Tabell 1: Gjennomsnittleg skalapoeng Trinn 5. trinn 8. trinn Ål kommune 44 (1,9) 45 (2,3) Buskerud fylke 50 (0,3) 49 (0,3) Nasjonalt 50 (0,3) 50 (0,1) 5. trinn i Ål kommune (44 skalapoeng) ligg under landsgjennomsnittet (50 skalapoeng). Målet for engelsk er ikkje nådd for 5.trinn. Gjennomsnittleg skalapoeng for 8.trinn i Ål er 45 skalapoeng og ligg under landsgjennomsnittet (50 skalapoeng). Resultatmålet for engelsk 8. trinn er ikkje nådd. Over tid er resultatet på 5. trinn lågt. På 8. trinn er det meir variabelt. I fjor var skalapoenga for 8. trinn 51 i Ål og 50 for landet. Dette kan tyde på at kommunen ikkje arbeider godt nok med engelsk på småskuletrinnet. Vekslande resultat på 8. trinn kan vere variabel kvalitet på arbeidsinnsatsen, men kan like gjerne skuldast den statistiske variasjonen eit lite utval alltid vil ha. Tabell 2: 5. trinn engelsk Ål kommune ligg under gjennomsnittleg meistringsnivå både nasjonalt og på fylket for 5. trinn. Det er også prosentvis færre elevar som presterer på det høgste meistringsnivået. Engelsk for 5. trinn har over tid dårleg resultat. 8. trinn engelsk Ål har prosentvis færre elevar på dei to høgste meistringsnivået enn gjennomsnittet i fylket og landet. Resultatet på 8. trinn har dei siste åra vore vekslande. I fjor var resultatet betre enn snittet for både fylket og for landet. Resultata speglar arbeidet på 5.-7. trinn. 11
4.2.3. Rekning Tabell 1: Gjennomsnittleg skalapoeng Trinn 5. trinn 8. trinn 9. trinn Ål kommune 47 (2,2) 50 (2,6) 54 (2,2) Buskerud fylke 50 (0,3) 50 (0,4) 53 (0,3) Nasjonalt 50 (0,1) 50 (0,1) 54 (0,1) Gjennomsnittleg skalapoeng for 5. trinn i Ål kommune er 47, mot 50 nasjonalt. Resultatmål i Betre læring er ikkje nådd. For 8. og 9. trinn er gjennomsnittleg skalapoeng likt med nasjonalt nivå og resultatmål i Betre læring er nådd Tabell 2: 5. trinn rekning 5.trinn har for mange elevar på det lågaste meistringsnivået. Sektoren må arbeide med å løfte elevane og auke andelen elevar som meistrar på det høgste nivået. 8. trinn rekning For 8. trinn har kommunen fleire elevar på dei to høgste meistringsnivåa. Tendensen er den same over fleire år. Målet vidare må vere å løfte fleire av elevane på dei to lågaste meistringsnivåa. 9. trinn rekning Ungdomsskulen samanliknar også årets 9. trinn med resultatet dei same elevane hadde på 8. trinn. Same klasse viser stor framgang frå 8. til 9. trinn. 12
4.2.3. Lesing Tabell 1: Gjennomsnittleg skalapoeng Gjennomsnittlege skalapoeng viser at 5. trinn i Ål Trinn 5. trinn 8. trinn 9. trinn har 47 mot 50 poeng nasjonalt og resultatmålet er Ål kommune 47 (2,7) 49 (2,5) 56 (2,3) ikkje nådd. Buskerud fylke 50 (0,3) 49 (0,3) 54 (0,4) 8. trinn ligg også under landsgjennomsnittet. Nasjonalt 50 (0,1) 50 (0,1) 54 (0,4) 9. trinn har 56 i Ål mot 54 poeng nasjonalt og målet er oppfylt. I tillegg er det opplyftande at gjennomsnittleg skalapoeng for 9. trinn er heva med heile fire poeng samanlikna med fjoråret. Tabell 2: 5. trinn lesing: For mange elevar i Ål er på det lågaste meistringsnivået. Felles Løft for tidleg innsats med lesekurs, kompetanseheving og ekstra ressursar bør betre dette resultatet dei næraste åra. 8. trinn lesing: Leseresultata på 8. trinn er vekslande over tid. I fjor var resultatet monaleg betre. Lesing 9. trinn: i fleire år har elevane hatt stor framgang frå 8. til 9. trinn. Dette syner at systematisk jobbing med lesing i alle fag på ungdomsskulen gir resultat, eit resultat godt over landsgjennomsnittet. 13
4.2.4. Nasjonal skulebidragsindikator I januar 2017 presenterte statistisk sentralbyrå eit stort talmateriale som viser utvikling over tid. Resultatet frå nasjonale prøver er henta ut for dei same elevane på 5. trinn, 8. trinn i tillegg til eksamensresultat 10. trinn. Utdanningsnivå og bakgrunnen til foreldre er også parameter i utrekninga. Målinga fortel kor mykje skulane i kommunen bidrar til auka læringsutbytte i faga engelsk, matematikk og norsk. Det nasjonale gjennomsnittet er 3,2. 3,6 3,4 3,2 3 2,8 skulebidragsindikator - utvikling over tid i Ål Barnetrinn Mellomtrinn Ung.trinn 2010+2011 2012+2013 2014+2015 I Ål har det vore ei positiv utvikling sidan 2010 for mellomtrinn og ungdomstrinn godt over det nasjonale snittet på 3,2. For barnetrinnet er utviklinga negativ og er for åra 2014+2015 under det nasjonale snittet på 3,1. Både skulebidragsindikatoren og resultat på nasjonale prøver viser at Ål kommune må bli betre på den første lese- og skriveopplæringa. Barneskulane er no inne i Felles løft, ei regional satsinga med fokus på den første lese- og skriveutviklinga og heilheitleg lesing. Denne satsinga starta i 2015 og blir formelt avslutta vår 2017. No blir det viktig at kommunen prioriterer ressursar slik at barneskulane kan halde oppe trykket på dette arbeidet i fleire år. 4.3. Grunnskulepoeng etter 10. trinn på landsgjennomsnittet Grunnskulepoeng etter 10. trinn i samsvar med landsgjennomsnittet er eit av resultatmåla i Betre læring. Grunnskulepoeng for 10. trinn for perioden 2008-2016: 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 Ål kommune 40,0 38,9 38,7 39,4 38,6 40,6 39,0 40,5 41,0 Buskerud fylke 39,6 39,2 39,7 39,9 39,8 40,5 40,1 40,9 41,4 Nasjonalt 39,6 39,5 39,8 39,8 39,9 40,1 40,4 40,8 41,2 Tal frå skuleporten vår 2016 Grunnskulepoeng er snittkarakteren ein får ved å legge saman alle fagkarakterane, dele på fag og gange med 10. Grunnskulepoeng etter 10.trinn våren 2016 viser 41 eller karakteren 4,1 i gjennomsnitt. Landsgjennomsnittet er 41,2. Resultatmålet i Betre læring er så godt som nådd. Det er likevel viktig å understreke at med eit lite elevtal vil resultatet variere meir frå år til år. Ål ungdomsskule (haust 2016) Læringskultur 3,9 Ål ungdomsskule (haust 2015) Læringskultur 3,8 Ål ungdomsskule (Høst 2014) Læringskultur 4,0 Ål ungdomsskule (Høst 2013) Læringskultur 3,6 Ål ungdomsskule (Vår 2013) Læringskultur 3,7 Ål ungdomsskule (Vår 2012) Læringskultur 3,5 Ål ungdomsskule (Vår 2011) Læringskultur 3,2 Ål ungdomsskule (Vår 2010) Læringskultur 2,9 Tal frå skuleporten haust 2016 Elevundersøkinga på ungdomsskulen viser god framgang i kategori Læringskultur sidan vår 2010. God læringskultur i eit skulemiljø er viktig for å oppnå meir stabilt gode resultat over tid. 14
Gjennomsnitt skriftleg grunnskuleeksamen vår 2012 - vår 2016 for 10.trinn: Ål Bu Na Ål Bu Na Ål Bu Na Ål Bu Na Ål Bu Na 2012 2013 3014 2015 2016 Matematikk 3,5 2,9 3,1 3,0 3,1 3,1 2,9 2,9 3,0 3,4 2,8 2,9-3,3 3,3 Engelsk 3,5 3,8 3,8 4,1 3,7 3,8 3,6 3,5 3,7-3,7 3,7 3,5 3,5 3,6 Norsk h.m. 3,1 3,5 3,4 3,6 3,4 3,4 3,4 3,5 3,4 3,4 3,4 3,4 3,6 3,5 3,5 Norsk s.m. 3,4 3,3 3,3 3,4 3,2 3,2 3,1 3,0 3,1 3,8 3,2 3,1 3,3 3,2 3,2 Tal frå skuleporten vår 2016 Resultat nær landsgjennomsnittet er målsetjinga i Betre læring. Ål kommune ligg om lag på landsgjennomsnittet i både norsk og engelsk. Ingen elevar var oppe til eksamen i matematikk. 4.4. Fråfall i vidaregåande skule Fråfall i vidaregåande skule har minka frå 28 % i 2011 til 15 % i 2015. Tala er henta frå Folkehelseprofilen til Ål kommune (tal i parentes er for hhv. Buskerud og heile landet). For Ål er dette ei svært god utvikling. Fråfall i vidaregåande 2011 28 (28/26) 2012 25 (27/25) 2013 23 (27/25) 2014 16 (24/24) 2015 15 (24/23) 4.5. Kort rapport frå dei ulike avdelingane i oppvekst 4.5.1. Barnehage Alle barnehagane har, med noko ulik vektlegging, arbeidd mot kvalitetsmåla knytt til tidleg innsats og tilpassa opplæring ved å: Vere med på KUPP (kompetanseutvikling og pedagogisk praksis) i Hallingdal. Tema dette året: Systematiske barnesamtaler og Musa Marius, Tryggleikssirkelen. Assistentkurs for alle: Gutar i barnehagen, assistentrolla og mangfald i barnehagen Felles leiaropplæring i Hallingdal for styrarar og pedagogiske leiarar. Gjennomføre og analysere TRAS-resultat (TRAS = Tidleg registrering av språkutvikling). Bruke BU-modellen og 30-0rdslista, metode som fremmar språk- og begrepsinnlæring. I tillegg har barnehagane eigne større og mindre tiltak retta mot Tidleg innsats og Tilpassa opplæring. Nokre døme: Nordbygdene barnehage: - Legg vekt på aktivitetar som stimulerer til finmotorikk og blyantgrep. - Sikre språkutvikling gjennom utvida samarbeid med fagkompetansen i skulen. Sando barnehage: - Assistentane får ein ½ time til planlegging kvar veke Betre kvalitet på arbeidet. - Aktiv bruk av undringsskjema for å kunne gi tidleg hjelp til dei som treng det. Skattebøl barnehage: - Bruk av SOL-modellen med fokus på Struktur, Omsorg og Læring. - Praktiserer av og til «Uteleik utan leiker» stimulere til nye måtar å leike på. Sundre barnehage: - Brukar FEMIA eit verktøy som sikrar god fagleg planlegging og evaluering ev aktiviteten. - Opprettar eigne språkgrupper for barn som treng ekstra språkhjelp. 15
Torpo barnehage: - Legg vekt på at vaksne skal vere omsorgsfulle og tydelege (autoritative). - Har «Klubb» for dei to eldste årskulla på skulen ein gong i veka. FELLES - Kva er bra i barnehagane våre? Kort oppsummering etter dialogmøta: Utfordringar: Stabile og fagleg dyktige leiarar og personalgrupper. Gode pedagogiske plattformer og gjennomtenkt metodikk. Systematiske kompetanseprogram som KUPP gir ein raud tråd og endring av praksis. Ekstra styrkingsressurs gir betre oppfølging av barn som treng det. Stort foreldreengasjement. I det store og heile gode og funksjonelle bygg og gode uteområde/nærområde Implementering av ny Rammeplan hausten 2017. Språkopplæring for minoritetsspråklege. Lite felles møtetid til planlegging og kvalitetsarbeid, berre 18 timar per år. Ynskje om fleire pedagogar (eventuelt erstatte assistent med pedagog). Vikarsituasjonen. Stort behov vanskeleg å nå tak i skolerte vikarar. Vidareføre ny og nyttig kunnskap om barn og deira utvikling til foreldre. 4.5.2. Skule Alle skulane har, med noko ulik vektlegging, arbeidd mot kvalitetsmåla knytt til tidleg innsats og tilpassa opplæring ved å: Er i prosjektet Felles Løft, steg 3 med fokus på språk- og sosial utvikling hjå elevar i 1.-7. trinn, blir avslutta som prosjekt i 2017. Brukar Lydfargemetoden som verktøy i skrive- og leseopplæringa. Fysak i fag brukar ulike fysiske aktivitetar som innlæringsmetode Felles leiaropplæring for skuleleiarane i Hallingdal. Starta opp prosjektet «Digital kompetanse». I tillegg har skulane eigne større og mindre tiltak retta mot Tidleg innsats og Tilpassa opplæring. Nokre døme: Leveld skule - Fylkesmannen med tilsyn på «elevens utbytte av opplæringa» ingen avvik. - Tilpassa undervisning erstattar spesialundervisning (frå 17,1 % i 2011 til 6,3 % i 2016). Nedre-Ål skule - Har starta opp eit omfattande arbeid med fokus på eit godt læringsmiljø. - Har god erfaring med å kunne bruke skuleparken betre plass mindre konflikt. Skattebøl skule - Systematisk bruk av lesekurs med grupper og i heil klasse. - Elevsamtale og møte mellom lærar og assistentar på trinnet, «alle kjenner alle». Torpo skule - Jobbar systematisk med Lydfargemetoden på 1. og 2. trinn og i spesialundervisning. - Impementerer «lesing i alle fag» for alle i personalet. 16
Ål ungdomsskule - Ungdomsskulen driv systematisk og målretta med klasseleiing og læreplanarbeid. - «Handbok for god undervisning» sikrar felles rutinar for læring i klasserommet. FELLES: Kva er bra i skulane våre? Kort oppsummering etter dialogmøta: Utfordringar: Overgangsplanen frå barnehage til skule sikrar dei nye elevane ein god skulestart. Gode relasjonar mellom vaksne, vaksne og elevar, og elevane i mellom. Skulane har godt samarbeid med hjelpeinstansane. Skulane har god dialog med heimane. Fagleg dyktige lærarar med fokus på læring. Delingskultur, flinke til å hjelpe kvarandre i den praktiske og hektiske kvardagen. Betre og meir fleksibel bruk av ressursane Organisering og timeplanlegging, Betre bruk av spisskompetanse. Omfang og innføring av nye datasystem og digitale hjelpemiddel. Betre system som sikrar god undervisning ved fråvær. Plan for bruk av kartleggingar bruk av VOKAL og PULS i analysearbeid. 4.5.3. PPT (pedagogisk-psykologisk teneste) PPT ynskjer å dreie innsatsen over frå sakkyndig vurdering og einskildvedtak mot veiledning og støtte på system- og kompetansenivå. Dette vil bidra til å auke kvaliteten på den tilpassa opplæringa og på sikt å snu spes.ped.kurven. Eit tiltak for å styrke samarbeidet med barnehage og skule har vore å styrke primærkontakten. Primærkontaktmøte ute i barnehage og skule fungerer som eit lågterskeltilbod for mellom anna å ta opp undringar kring barn. Avdelingane gir positive attendemeldingar. Dette systemarbeidet skal gi hjelp til utprøvande tiltak, og skal vere med å redusere talet på oppmeldingar. Frå august 2016 «øyremerka» PPT ei 50 % stilling til veiledning i Felles Løft. Skulane har fått hjelp og støtte til å gjennomføre lesekurs. 4.5.4. Kulturskulen Instrumentopplæring: Kulturskulen gir undervisning individuelt og i grupper. Dei siste åra har samspel i grupper og prosjekt vore vektlagt. Samspel motiverer og er viktig for å skape miljø og musikkidentitet. Samstundes er det viktig å ta vare på den individuelle instrumentopplæringa for å lære handverket gi tilpassa opplæring. Danseopplæring: Ål kulturskule er ein stor danseskule og har i 2016 gjennomført fleire store prosjekt saman med både teater og dans, med «Jul på Sundre» som det største. Nytt tilbod, Lealaus, kombinerer tradisjonsdans med parkour og gymnastikk. Tilbodet utvidar målgruppa til kulturskulen. Kunst- og teateropplæring: Elevane er delt inn etter alder. Det er oppretta ei fordjupingsgruppe for dei ivrigaste teaterelevane. 32,3 % av alle grunnskuleelevar nytter kulturskuletilbodet i Ål. For Buskerud er talet 11,3 og 14 % på landsbasis. Det er ein oppgang i Ål på om 1,7 % frå 2015. Pr. 01.10.16 sto totalt 25 på venteliste. Elevar kan delta på fleire kulturtilbod og totalt gir kulturskulen 367 plasser som er ein auke frå i fjor med 21 plasser. Tilboda musikk, dans og andre kunst- og kulturuttrykk har størst elevgruppe 17
(90/188/54), og flest står på venteliste for musikk (15). Hausten 2016 starta kulturskulane i Hallingdal eit utviklingsarbeid. Saman med eksterne veiledarar blir nye felles fagplaner utforma. Ål kulturskule har godt kvalifiserte medarbeidarar. Utfordinga er å kunne tilby større stillingar. Mange små stillingar gjer møteverksemd og prosjektarbeid utfordrande. Med nye fagplaner kjem også eit ynskje om eit kompetanselyft. Ål kulturskule har behov for å samarbeide tettare med grunnskulen og kommunale hjelpetenester for å kunne møte elevane betre. Med kunnskap og kjennskap om enkeltelevar kunne lærarane i kulturskulen i større grad bidra positivt til beste for eleven. Informasjonsflyten ut til foreldre kan bli betre, spesielt før og under større prosjekt. Fleire grupper strevar med å samle foreldre til møte. Foreldrenettverk er til god hjelp når store prosjekt skal gjennomførast. Store prosjekt som «Jul på Sundre» er ressurskrevjande. Det blir viktig å finne ei arbeidsform slik at kulturskulen ikkje «brenn opp alt krutet» på slike arrangement. 4.5.5. Helsestasjonen Helsestasjonen er dei første som har kontakt med barn og heim gjennom oppfølging av kontrollar. Helsestasjonen har faste treffpunkt med barn og deira føresette. I perioden 0-5 år er det oppfølging gjennom heimebesøk, konsultasjonar, barselgrupper og samtalegrupper. Gjennom prosjektet Felles løft har helsestasjonen fått tettare kontakt med barnehagen og føresette. Utfordringa har vore å nå dei barna som ikkje går i barnehage, og å få eit godt system som kan fange opp både dei som er fast busette og arbeidsinnvandrarar. Helsestasjonen har difor starta opp prosjekt «Foreldrestøttande tiltak i heimen» mot denne målgruppa. Prosjektet blir finansiert med eksterne prosjektmidlar. Eit av måleverktøya for å nå kvalitetsmåla er bruk av SATS-skjema for alle 2-åringar med fokus på ordforråd og ordforståing. I tillegg har ein Språk 4 for alle 4-åringane som ser på språk, begrep, kommunikasjon og sosiale ferdigheiter hos barnet. Eit mål er å nytte desse måleverktøya meir systemisk i evaluering og oppfølging av barn i samarbeidet med heim og barnehage. 4.5.6. Innvandrartenesta Vaksenopplæringa driv opplæring for vaksne innanfor fire grupper: Introduksjonsprogram for busette flykningar, opplæring for arbeidsinnvandrarar, opplæring av folk som kjem på familiesameinte og opplæring av asylsøkarar. Vaksenopplæringa i Ål er flinke til å ta opp elevar tidleg for norskopplæring sjølv om dei ikkje har krav på det før etter tre månader. Dette sikrar tidleg innsats og moglegheit for tidlegare integrering i samfunnet. Flyktningetenesta har oppfølging av 88 flyktningar som har vore busette mindre enn fem år. I tillegg til å finne bustad og gi etableringshjelp skal kommunen oppfylle krav i introduksjonslova om eit fulltids og heilårleg introduksjonsprogram. Lokala som blir nytta til språkopplæring og introduksjonsprogram er i dårleg stand og det er dårleg plass. Den store utfordringa er å skaffe praksisplassar, arbeid, bustad og legge til rette møteplassar med tanke på integrering. Med eit større tal flykningar i kommunen treng Innvandrartenesta å gå gjennom rutinar og arbeidsform for å kunne gi dei som alt er busette i kommunen ein god start. Eit større tal flyktningar vil også krevje større innsats med å skaffe arbeid etter kvart som flyktningane avsluttar introduksjonsprogram og utdanning. Denne innsatsen er viktig for å oppnå gode resultat over tid. Flyktningetenesta treng komande år til å ta vare på dei me alt har i kommunen, og til å etablere ei teneste som er i stand til å ta i mot fleire flyktningar vidare. 18
5. Formidling og kulturarbeid og Fysisk fostring og psykisk helse Kvalitetsmål 3 og 4 for oppvekstsektoren er: 3. Formidling og kulturarbeid: Alle deltek aktivt og får høve til å vise talent i minst eitt prosjekt innanfor det utvida kulturomgrepet kvart år. 4. Fysisk fostring/psykisk helse: Alle er i fysisk rørsle kvar dag. Skular/barnehagar legg til rette for eit miljø som stimulerer til aktivitet og auka meistringskjensle i eit inkluderande miljø. 5.1. Resultat elevundersøking betre enn landsgjennomsnittet Den psykiske helsa er viktig for helse, trivsel, meistring og læring. Elevundersøkinga er eit nasjonalt nettbasert måleverktøy som kartlegg i kor stor grad det fysiske- og psykososiale læringsmiljøet fremmar helse, trivsel og læring. Elevundersøkinga er ei årleg nettbasert undersøking for 7. og 10. trinn, der utgangspunktet er den opplevinga eleven har av eigen skulekvardag. Indeksane er delt etter ein skalaverdi frå 1 5, der høg verdi betyr positivt resultat. Unntaket er mobbing der låg verdi betyr lite mobbing. Ungdomsskula gjennomfører også elevundersøkinga på 8. og 9. trinn. Nokre barneskular har eigne trivselsundersøkingar. Den obligatoriske elevundersøkinga blir tatt på hausten. Alle tal frå haust 2016 er ikkje tilgjengelege frå Utdanningsdirektoratet. Difor er det tala frå haust 2015 som kan samanliknast med landsgjennomsnittet. I tillegg er tal frå elevundersøkinga haust 2016 i 10. trinn teke med: Elevundersøkinga haust 2015 Kjelde: Skuleporten - elevundersøkinga Ål Buskerud Nasjonalt 7.trinn 10.trinn 10.trinn 7.trinn 10.trinn 7.trinn 10.trinn haust-16 Trivsel 4,1 4,3 4,3 4,4 4,2 4,4 4,2 Støtte frå lærarane 4,4 4,2 4,2 4,4 4,0 4,4 4,0 Støtte heimanfrå 4,4 4,2 4,3 4,4 4,0 4,4 4,0 Fagleg utfordring 3,9 4,4 4,4 4,1 4,3 4,1 4,2 Vurdering for læring 4,0 3,4 3,4 4,0 3,3 3,9 3,3 Læringskultur 4,1 3,8 3,9 4,1 3,8 4,1 3,8 Meistring 4,2 4,0 4,0 4,1 4,0 4,1 4,0 Motivasjon 3,7 3,8 3,7 4,0 3,6 4,0 3,5 Elevdemokrati/ medverknad 3,9 3,5 3,6 3,9 3,3 3,8 3,2 Felles reglar 4,3 4,1 4,1 4,3 3,9 4,3 3,9 Mobbing i skulen 1,3 1,3 1,4 1,2 1,2 1,2 1,2 Utdanning og yrkesrettleiing 3,7 3,4 3,8 3,8 I det store og heile er det liten skilnad på resultatet i Ål samanlikna med nasjonalt gjennomsnitt. Ål har i mange år hatt svært låge mobbetal. At dette talet er over landsgjennomsnittet blir tatt på alvor. Ungdomsskulen vil vere tett på elevane med mellom abba eigen ungdomslos og Nedre-Ål skule har sett i gang eit større læringsmiljøarbeid. På kommunal planleggingsdag i august er mobbeombod i Buskerud invitert til Ål. 5.2. Elevane skal gjennom eigenvurdering vise til fysisk framgang Resultatmålet i Betre læring skisserer at innan 2015 skal kommunen ha eit system for eigenvurdering av fysisk framgang. Per i dag er det ikkje utarbeidd rutinar og system for eigenvurdering av fysisk framgang. Sektoren har prioritert arbeidet med å timeplanfeste fysisk læringsaktivitet. Sjå pkt. 5.3. 19
5.3. Alle er fysisk aktive minst 60 minutt kvar dag Etter framdrifta i handlingsplanen Betre læring skulle alle elevar vere fysisk aktive i minst 60 minutt per dag frå og med hausten 2015. Kartlegging frå årsskiftet 2013/2014 syner at grovt rekna er elevane i gjennomsnitt aktive i minst 50 minutt per dag i småskulen og 30 minutt i ungdomsskulen. Kartlegginga inkluderer aktivitet i timar, turdagar og friminutt. Hausten 2015 innførte kommunen Fysak i fag i barneskulen. I november 2016 gjennomførte sektoren ei spørjeundersøking. Kort oppsummering frå lærarane: 60 % trur elevane er svært fornøgd med fysak. 40 % svarte passe fornøgd. 50 % opplever at elevane er sveitte/andpustne «av og til», og 45 % «ofte». 55 % meiner fysak gir positiv effekt på læringsmiljøet, 45 % er usikre. 34 % meiner ein del har fagleg utbutte, 17 % meiner nesten alle og 37 % er usikre. Kort oppsummering frå elevane Dei aller fleste ser ut til å vere fornøgd med Fysak i fag. Eit mindretal blir ofte eller alltid slitne eller sveitte (dei blir andpustne og varme). Mange syns dei lærer noko. Nesten alle (91-100 %) meiner dei samarbeider godt med dei andre i fysak-øktene. Ei arbeidsgruppa samlar alle lærarane på 1.-6. trinn til inspirasjonsøkter i kvart semester. Ungane i barnehagen er i regelen aktive i minst 60 minutt kvar dag. For barnehagane blir det viktig å følgje opp inaktive barn. 5.4. Status formidling og kulturarbeid i avdelingane Dei vaksne skal leite etter, vekke interesse og legge til rette for at kvart einskild barn opplever meistring. Det er med på å styrke sjølvkjensla til barnet. Styrka sjølvkjensle gir grunnlag for betre læring og læringsutbytte. 5.4.1 Barnehage og skule Gjennom ulike planar som årsplanar, emneplanar og aktivitetsplanar og gjennom evaluering, dokumenterer avdelingane i oppvekst ulike kulturprosjekt. Alle barnehagar, skuler og kulturskulen har i dag ei eller anna framføring for eit publikum i løpet av året. 5.4.2. Kulturskulen I kulturskulen kan barn og unge få sceneerfaring, oppleve meistring og dyrke talentet sitt. Kulturskulen har to ulike oppgåver; den skal rekruttere i breidda, og legge til rette for individuell utvikling. Kulturskulen har stor formidlingsaktivitet frå små huskonsertar til store tverrfaglege prosjekt i Storesalen i Ål kulturhus. Rektor i kulturskulen leiar ei styringsgruppe som fordeler Den kulturelle skulesekken. Gjennom denne ordninga kan skulane søke om ekstra midlar til å gjennomføre kulturprosjekt ved eigen skule. I 2016 fekk desse prosjekta støtte: Leveld skule med «Heksene» av Roald Dahl, Nedre-Ål skule med «Vinn. Eller forsvinn!» og besøk av kunstnaren Gunnveig Nerol, Ål bibliotek med skrivekurs og «bare la meg være i fred». 5.4.3. Innvandrartenesta/Vaksenopplæringa Innvandrartenesta har hatt tilbod om kinoframsyning i kulturhuset. Klassar nyttar biblioteket. 20
5.5. Status fysisk fostring og psykisk helse i avdelingane 5.5.1. Barnehage og skule Fysisk aktivitet blant barn og unge er vektlagt mykje ute i alle avdelingane i oppvekst. Arbeidet blir synleggjort mellom anna gjennom årsplanar, emneplaner og timeplanar. Arbeid som sikrar god psykisk og fysisk helse er førebyggande folkehelsearbeid og det legg eit grunnlag for godt læringsutbytte. Barnehagar og skular arbeider med ulike program og tiltak: Barnehagane: - KUPP har fokus på sosial meistring og psykisk helse. - Leik og fysisk aktivitet i gymsalar, på uteplassen, i nærområdet, skogen og på fjellet. - Ulike program som gir auka sjølvkjensle og som utviklar sosial kompetanse. - Bruke lokale krefter; foreldre, gode naboar og Ål jeger og fisk. Skulane: - Fysak i fag. - Tilrettelegge for frileik og aktivitet i skulegard, skulepark og nærområde. - PALS og MOT-arbeid i ungdomsskulen og «Kjærleik og grenser» på 8. trinn. - Uteskule, friluftsliv og turar. 5.5.2. Helsestasjonen Helsestasjonen er med på å hjelpe barn og unge til aktivitet og meistringskjensle. Helsesøstertenesta har som primæroppgåve å kartlegge og følgje opp barn og unges fysiske og psykiske helse både på individnivå og i grupper. Helsesøster samarbeider med fysioterapeut om motorisk utvikling frå spedbarnsalder. Helsestasjonen har individuelle samtaler og gruppesamtaler med barn og unge for å støtte og stimulere til eit godt psykososialt miljø i skulen. Helsestasjonen med helsesøstertenesta har samtale med alle nytilflytte barn og unge. Helsestasjonen brukar helseskjema og samtale for å kartlegge og fylgje opp elevar i 3. og 8 trinn. Vidare har helsestasjonen i dag eit godt samarbeid med ungdomsskulen og psykisk helse. Helsestasjonen ynskjer i endå større grad å hente inn samtaletema frå elevundersøkinga. Helsesøster i skule gjennomfører gruppe for barn med to heimar «PIS» på 5. og 9. trinn. Helsestasjonen har også samtale med gravide og mødre der psykisk helse er tema. Ei primæroppgåvene på individnivå er å måle syn, hørsel, høgde og vekt ved visse alderssteg. Per i dag er det ikkje noko system som gjer at ein kan sjå utviklinga for ei barnegruppe. Sterkt overvektige barn og unge har i dag tett oppfølging. Dei får tilbod om individuell plan og oppfølging av ulike hjelpeinnsatsar. I eit folkehelseperspektiv har det verdi å måle høgde og vekt blant barn og unge. Helsestasjonen har i dag eit godt samarbeid med lege og fysioterapeut om vektproblematikk. Hausten 2011 starta Frisklivssentralen og skulehelsetenesta i Ål opp prøveprosjektet «Aktiv Ung» for barn og unge frå 1.-10.trinn som ynskjer hjelp og støtte for å kome i gang med fysisk aktivitet. Målet er at barn og unge på eiga hand skal halde fram med fysisk aktivitet på fritida. Evaluering av «Aktiv Ung» syner at barn og føresette er fornøgde. Ein strategi innan kvalitetsmålet er å utvikle og vidareføre «Aktiv Ung» i Ål, der meistring, trivsel og erfaring står i fokus. 5.5.3 Kulturskulen Samspel, teater og dans er fysisk aktivitet som også gjer godt for den psykiske helsa. Ei god og aktiv kulturskule er eit viktig bidrag til folkehelsearbeidet. Særleg dans er fysisk aktivitet som trenar balanse, motorikk, koordinasjon og kondisjon. 5.5.4 Innvandrartenesta/ Vaksenopplæringa Skulen arrangerer fjellturar haust og vinter og klassevise turar opp på Sundreberget. 21
6. Betre læring i Ål kommune 2016-2020 Ei arbeidsgruppe reviderte våren 2016 innhaldet i plandokument «Betre læring i Ål kommune». Dokumentet er styringsverktøy for oppvekstsektoren i Ål fram mot 2020. Arbeidsgruppa hadde seks arbeidsmøte og gjennomførte ei høyring i sektoren. Det kom inn 28 høyringssvar med viktige bidrag frå ungdomsråd, FAU og personalgrupper i barnehage og skule. Innspela har vore med å forma plandokumentet. Undervegs har Betre læring vore tema på strategikonferansen i oppvekst, på leiarmøte og i sektorutvalet for kultur og oppvekst (SUKO). Strategidokumentet vart vedteke i SUKO 21. juni og i kommunestyret 15. september, 2016. Strategidokumentet formulere følgjande mål for arbeidet dei neste fire åra: Visjon - Alle som veks opp i Ål skal bli flygedyktige og rotfaste. Hovudmål I eit inkluderande oppvekstmiljø der alle ser og blir sett, får kvar enkelt kraft til å meistre eigne liv. Kvalitetsmål 2016-2020 A. Tett og tidleg på: Alle får raskt hjelp ved behov, både fagleg og sosialt. B. Læringsutbytte: Med tilpassing og eigeninnsats har alle utbytterik læring. Resultatmål 1. Skulestartarane er førebudd i samsvar med «Mål for skulestartarar i Ål kommune». 2. Redusere spesialundervisninga til landsgjennomsnittet. 3. Nasjonale prøver minst på landsgjennomsnittet. 4. Grunnskulepoeng etter 10. trinn minst på landsgjennomsnittet. 5. Resultat på elevundersøkinga betre enn landsgjennomsnittet. Innsatsområde 22
7. Avrunding Tilstandsrapporten rapporterer på kvalitetsmåla i oppvekstsektoren 2011-2015. Tilstandsrapporten er ein del av kvalitetsårshjulet til oppvekstsektoren. Kvalitetsårshjulet skal sikre at sektoren gjennom lokale handlingsplanar og overordna støtte og styring, arbeider etter vedtekne strategiar mot felles mål. Neste års tilstandsrapport vil rapportere på dei nye kvalitetsmåla i «Betre læring i Ål kommune 2016-2020». 23