Møteinnkalling. Nasjonalparkstyret for Reinheimen

Møteinnkalling Nasjonalparkstyret for Reinheimen Utvalg: Møtested: Juvet Landskapshotell Dato: 19.09.2016 Tidspunkt: 14:30 17:00 Eventuelt forfall må meldes snarest på tlf. 468 97 683. Vararepresentanter møter etter nærmere beskjed. PROGRAM synfaring og styremøte måndag 19.september Kl. 10:00 Frammøte på Åndalsnes ved Tindesenteret Kl. 10:15 Kl. 11:00 Kl. 11:15 Kl. 11:30 Kl. 12:00 Kl. 13:30 Kl. 14:00 Kl. 14:30 Kl. 17:00 Trollstigen Gjestegård, Isterdalen Søknad om bygging av gapahuk i Isterdalen, Edmund Meyer Avreise Stigfossbrua, Kløvstien sjå på området som skal repareras i haust, og informasjonstavle, Nordveggen AS v/solveig Brøste Sletta Avreise Trollstigplatået. Lunsj, i det fri (medbrakt frå Spiret Spiseri) Orientering om tilretteleggingstiltak i området (turstiger, steintrapp, skilting/informasjon, nye behov for tiltak?). Gå ut til steintrappa som var laget i fjor og til utsiktspunktet, sjå på infotavler som heng på veggen mellom toalett ved parkeringsplass. Tiltak på turstigen over Bispeelva til Bispevatnet Stopp på parkering i Strupen og Alnesdalen, for å sjå på tilrettelegging og mogelegheiter/behov Avreise mot Valldal, med stutte stopp: Slettvikane informasjonspunkt Valldøla (konsesjonssøknad om minikraftverk Langdal minikraftverk, v/per Kåre Skudal, Tafjord kraft) Styremøte på Juvet Landskapshotell: http://www.juvet.com/no Middag og heimreise Tek atterhald om endringar i opplegget, for synfaringa. FELLES TRANSPORT! Det vert felles transport i minibuss frå YX i Vågå, tur-retur, med Jotunheimen Turbusser AS. Avreise frå YX på Smedsmo i Vågå: kl. 07:30 Avreise frå Tindesenteret på Åndalsnes: kl. 10:00 Retur over Trollsigen etter styremøte og middag. 1

Saksliste Utvalgssaksnr ST 34/16 ST 35/16 Innhold Lukket Arkivsaksnr Godkjenning av protokoll og innkalling - Val av ein representant til å skrive under protokoll saman med styreleiar Referatsak Lokalisering av ny nasjonalparkforvalter i Reinheimen Finndalen lvo - referat frå synfaring tysdag 6.sept. 2016 2014/5525 2015/2988 Hytte i Børrebotn 2014/2296 Søknad - Finndalen landskapsvernområde - Ekstra parkeringsplasser på Vangen - Finndalen fjellstyre Skarvedalseggen ROL100, Hurrungen ROL089, Skarfjellenden RMR057 - Reinheimen nasjonalpark Referatsaker DS 60/16 Reinheimen NP - Ottadalen LVO - Dispensasjon - Motorferdsel 2016 og 2017 - Bruk av ATV og elgtrekk for utkøyring av felt elg og hjort - Skjåk Almenning - Jo Trygve Lyngved DS 61/16 Trollstigen LVO - Dispensasjon - 2016 - Restaurering av Kløvstien, uttak stein til muring, helikoptertransport - Rauma kommune 2016/5387 2016/5519 2016/5824 2016/4716 DS 62/16 Skarvedalseggen ROL100 2014/3899 DS 63/16 Trollstigen LVO - Dispensasjon - 2016 - utbetring av stigstart til Bispevatnet - Nordveggen AS DS 64/16 Reinheimen nasjonalpark - Dispensasjon - Motorferdsel - 2016 - Bruk av motorbåt på Leirungsvannet - Arne Berger DS 65/16 Ottadalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016-2020 - Rypetaksering - Skjåk Almenning DS 66/16 Søknad om fleirårig dispensasjon til bruk av motorbåt på Torsvatnet og Leirungsvatnet i samband med fisking DS 67/16 Reinheimen NP - Dispensasjon - 2016-2018 - Etablering av teltleir i samband med villreinjakt - Odd Arne Kroken ST 36/16 Delegerte saker ST 37/16 Tafjorden - Reindalen landskapsvernområde - Dispensasjon - fasadeendring hytte - 2016/5527 2016/5719 2016/4875 2016/5473 2016/5401 2016/908 2

Reindalsetra i Tafjord - Jan Erik Dale ST 38/16 Tafjorden - Reindalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Vedlikehold og ombygging av sel på Reindalen - Olav Melchior ST 39/16 ST 40/16 Trollstigen landskapsvernområde - Dispensasjon - Oppsetting av enkel gapahuk i Isterdalen - Trollstigen Drift AS Romsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Oppsetting av bod på hytte ved Tunga sameie i Brøstdalen - Arild H. Seyffarth ST 41/16 Ottadalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Utsetting av settefisk i Glassteintjønn - Finndalen fjellstyre ST 42/16 ST 43/16 Finndalen lvo - Søknad - restaurering av gammelt seterhus på Breidstulen 159/1/47 - Odd Joar Ramstad Eventuelt 2015/7263 2016/2419 2016/1411 2016/5388 2016/4685 3

ST 34/16 Godkjenning av protokoll og innkalling - Val av ein representant til å skrive under protokoll saman med styreleiar 4

Referatsak Lokalisering av ny nasjonalparkforvalter i Reinheimen Finndalen lvo - referat frå synfaring tysdag 6.sept. 2016 Hytte i Børrebotn Søknad - Finndalen landskapsvernområde - Ekstra parkeringsplasser på Vangen - Finndalen fjellstyre Skarvedalseggen ROL100, Hurrungen ROL089, Skarfjellenden RMR057 - Reinheimen nasjonalpark 5

ST 35/16 Referatsaker DS 60/16 Reinheimen NP - Ottadalen LVO - Dispensasjon - Motorferdsel 2016 og 2017 - Bruk av ATV og elgtrekk for utkøyring av felt elg og hjort - Skjåk Almenning - Jo Trygve Lyngved 2016/5824 DS 61/16 Trollstigen LVO - Dispensasjon - 2016 - Restaurering av Kløvstien, uttak stein til muring, helikoptertransport - Rauma kommune 2016/4716 DS 62/16 Skarvedalseggen ROL100 2014/3899 DS 63/16 Trollstigen LVO - Dispensasjon - 2016 - utbetring av stigstart til Bispevatnet - Nordveggen AS 2016/5527 DS 64/16 Reinheimen nasjonalpark - Dispensasjon - Motorferdsel - 2016 - Bruk av motorbåt på Leirungsvannet - Arne Berger 2016/5719 DS 65/16 Ottadalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016-2020 - Rypetaksering - Skjåk Almenning 2016/4875 DS 66/16 Søknad om fleirårig dispensasjon til bruk av motorbåt på Torsvatnet og Leirungsvatnet i samband med fisking 2016/5473 DS 67/16 Reinheimen NP - Dispensasjon - 2016-2018 - Etablering av teltleir i samband med villreinjakt - Odd Arne Kroken 2016/5401 6

ST 36/16 Delegerte saker 7

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2016/908-11 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 29.08.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 37/16 19.09.2016 Tafjorden - Reindalen landskapsvernområde - Dispensasjon - fasadeendring hytte - Reindalsetra i Tafjord - Jan Erik Dale Forvaltar si innstilling Med heimel i verneforskrift for Tafjorden-Reindalen landskapsvernområde 3, pkt. 1.3, c) får Jan Erik Dale dispensasjon til fasadeendring på si hytte på Reindalsseter, gnr. 40 bnr.1. Tiltaket vil ikkje føre til auka bruk, eller ha nemneverdig negativ innverknad på verneverdiane. Dispensasjon er gjeve med følgjande vilkår: Det nye vindauge på gavlveggen mot nordvest skal plasserast i det sørvestre hjørnet, som vist på skisse frå arkitekt i Møre og Romsdal fylkeskommune, av 26.07.2016. Vindauga skal ha same høgde, form og storleik på glasruter som eksisterande vindauga i nordvestre hjørne på gavlveggen, jf. skisse. Hytta kan påførast ein mørk raudbrun farge som gjer bygget minst mogeleg synleg, slik at den ikkje dannar ein sterk kontrast til det eksisterande eller verkar skjemmande i landskapet. Statens naturoppsyn (SNO Reinheimen) vil kontrollere at tiltaket er gjennomført i samsvar med vedtaket. Motorisert transport av byggematerialar skal avklarast nærare med nasjonalparkforvaltar, slik at transporten blir tilrettelagt utan at det oppstår unødig ulemper og uro av dyreliv og ferdsel. Transporten skal om mogleg samordnast med med DNT-ÅST sin årlege varetransport med helikopter til Reindalsseter. Før motorisert transport skal lokalt SNO varslast seinast dagen før; Thomas Rødstøl, mob: 915 47 617. Saksopplysningar Dokument i saka: - Søknad om fasadeendring frå Jan Erik Dale 17.07.16, og justering i e-post 26.07.16 - Uttale frå Helge Aarset, Kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune, e-post 26.07.2016 - Referat frå synfaring på Reindalssetra 13.07.16, e-post 15.07.16 8

- Saksprotokoll nasjonalparkstyret for Reinheimen 27.06.2016, sak 25/16 Søknaden: Jan Erik Dale søkjer 17.07.16 om fasadeendring på si hytte på Reindalsseter. Tiltaket gjeld innsetting av nytt vindauge på gavlveggen mot nordvest, som skissert på foto under: Bilete av hytta viser ny takvinkel til asymmetrisk form etter at restaureringsarbeidet er sett i gang sommaren 2016. Vurdering Søknaden er vurdert i samsvar med: - Forskrift for Tafjorden-Reindalen LVO, 24.11.2006 - Forvaltningsplan for Reinheimen, 2010 - Naturmangfaldlova, 19.06.2009 Verneforskrift, forvaltningsplan, naturmangfaldlova: Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskapet, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1,4, og 5 samt 7, jf. 8-12. Landskapet i Tafjorden-Reindalen landskapsvernområde er i medhald av 3 pkt. 1.1 verna mot inngrep: «Området er verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sin art eller karakter. Med dei unntaka som følgjer av forskrifta punkt 1.2. og 1.3. er det forbod mot inngrep som oppføring, påbygging og ombygging av bygningar eller anlegg og andre faste eller midlertidige innretningar, vegbygging, vassdragsregulering, oppdemmingar, inngjerding av utmarksareal, oppdyrking og beitekultivering, treslagsskifte, drenering og annan form for tørrlegging, uttak, oppfylling, planering og lagring av masse, framføring av luftleidningar, bergverksdrift og annan form for grave-, sprengings- eller borearbeid, sprøyting med kjemiske middel, plassering av campingvogner og bubilar, riving av seteranlegg, etablering og merking av turstiar, forureining og forsøpling. Kulturminne skal vernast mot skade og øydelegging. Opplistinga er ikkje uttømmande.» 3, pkt. 1.2: Reglane i 1.1. er ikkje til hinder for: 9

a) Drift av eksisterande jordbruksareal og setervollar, herunder gjerding, når dette ikkje er i strid med verneformålet. b) Vedlikehald av eksisterande bygningar, vegar, anlegg og andre innretningar. Alt vedlikehald på bygningar skal ta utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk med omsyn til utforming og materialbruk. Arbeidet skal ikkje medføre endringar av storleiken og eksteriøret til bygningen. Eksisterande vegar og andre anlegg kan haldast ved like slik at dagens standard vert oppretthalde. -------------------------------------------------- 3, pkt.1.3: Forvaltningsstyresmakta kan gje løyve til: a) Oppføring av nødvendige nye bygningar til jordbruks- eller seterformål. b) Oppføring av nødvendige bygningar i regi av beitelag til beitebruk og tilsyn. c) Ombygging og tilbygg til eksisterande bygningar i samsvar med forvaltningsplanen. Forvaltingsplan for Reinheimen utdjupar vernereglane om byggeskikk og vedlikehald i Reindalen-Tafjorden landskapsvernområde på s. 55-57: Den lokale byggjeskikken er kjenneteikna i ved at husa er samla i små og store tun/klynger og forheld seg til kvarandre geografisk orientering etter retning på dalsider, vindretning og nært rennande vatn. Tre, torv, naturstein og skifer er vanleg materialval. «Byggjeskikk 3, pkt 1.3. Den lokale rettleiaren for Norddal, samt kjenneteikna som er skissert i dette kapittelet skal følgjast ved nybygging, ombygging, tilbygg og vedlikehald av eksisterande bygningsmasse. Ved godkjenning av byggjetiltak etter søknad skal det settast vilkår om at dei blir gjennomført slik at dei ikkje dannar ein kontrast til eksisterande bygningar eller verkar skjemmande i landskapet. Vedlikehald 3, pkt 1.2, b, Vanleg vedlikehald er direkte heimla i verneforskrifta. Vanleg vedlikehald må ikkje medføre endring i storleik eller eksteriør på bygningen. Endring i eksteriør er til dømes å skifte til andre typar glas, male utvendig i ein annan, framståande farge, å leggje blikktak der det før var torv eller å bordkle tømmerhus som ikkje var vore bordkledt tidlegare. Det er tilstanden på taket som avgjer om arbeidet er å rekne som nybygg /oppattføring eller vedlikehald. Søkjaren fekk dispensasjon til å gjera utbetringar med nytt tak og fasadeendringar på hytta, jf. vedtak i sak 25/16, 27.06.2016. Tiltaket på hytta starta sommaren 2016, og det vart også gjennomført i synfaring på hytta 13.juli 2016, der tiltakshavar, styreleiar, forvaltar og arkitekt i kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune, var til stade. Under synfaringa informerte søkjar om at det er ønskjeleg å sette inn eit større vindauge på gavlveggen mot nordvest. Sidan dette også vert ei endring på fasaden, vart søkjaren bede om å sende ein søknad med skisse som viser storleiken på vindauga, til arkitekt Helga Aarseth i Møre og Romsdal fylkeskommune, og til nasjonalparkstyret. Med bakgrunn i synfaringa og den nye søknaden, har arkitekt Helge Aarset i Kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune, gjeve slik uttale til ny fasadeendring, e-post 26.07.2016: «Viser til befaring på Reindalssetra 13. juli. Som avtalt gir vi her en uttalelse til fasadeendring med nye vinduer i gavlveggen mot nordvest. Spørsmålet som har kommet opp under bygginga, gjelder - i tillegg til bedre sikt utover dalen fra hytta - hvordan vindusformat og -størrelser kan bidra til å redusere det uheldige inntrykket av en utilsiktet ruvende gavlvegg mot nordvest. Det følgende er en oppfølging av Kristine Sørlie sitt referat etter befaringa og et innspill til landskapsvernforvaltningens behandling i saka: Fylkeskommunen har ikke innvendinger mot at det blir satt inn nye og større vinduer, men de vinduene som det blir søkt om løser etter vårt syn ikke fasaden tilfredsstillende. 10

Opprinnelig har bygningen vært smal med et symmetrisk formet saltak. Denne tydelige hovedforma, som henger sammen med den indre strukturen/ planen i bygget, har virket ordnende på fasadeuttrykket. Selv om den tilbygde gang- og kjøkkensonen langs nordøstsida nok ikke tilførte bygningen særlige estetiske kvaliteter, har den ordnende strukturen fremdeles vært tydelig i bygningens ytre. Nå som hele bygningen er samlet under ett tak med asymmetrisk form, får bygningen en annen "henvendelse" i landskapet enn tidligere. Problemet med fasaden slik den tegner seg nå, har ikke bare å gjøre med det smale vindusbåndet og mengden av tett vegg. Ved å videreføre en plassering av vindu/ vindusfelt sentrisk under mønet oppstår det en uklarhet og en form for ubalanse i fasaden. Jeg legger ved en alternativ skisse der et nytt vindu ikke først og fremst knytter seg til vinduene i den lange fasaden mot sørvest, men heller forholder seg til det vindusfeltet som fremdeles skal stå i gavlen; samme høyder, samme format og størrelse på glassrutene, samme rytme med vindusposter som markerer den vertikale inndelingen. Vinduet er trukket mot det sørvestre hjørnet (ikke sentrisk under mønet) i et forsøk på å "balansere" det skeivtekte taket. Vi håper dette blir oppfattet som et konstruktivt innspill. Fargebruk er også tema i eposten fra Jan Erik Dale 17.juli. Det er viktig, slik som vernebestemmelsene har som intensjon, at farge på vegger og lister bidrar til at hytta ikke stikker seg ut i landskapet. Så vil jeg benytte denne svarmeldinga som en anledning til et lite tilbakeblikk: Fylkeskommunen har tidligere i sommer godkjent søknaden om ombygging av hytta med endring av forma på taket. I en epost 2. juni har vi likevel sagt at holdningen vår i denne konkrete saka ikke var et generelt signal om at denne typen endring ligger innenfor det akseptable sett fra et vernefaglig ståsted. Søknaden viste godt tilstanden før endringene men var svært sparsomt illustrert når det gjaldt ny utforming. Resultatet slik bygningen står nå med ulik vinkel på de to takflatene og et stort og ganske dominerende takutstikk i gavlen, illustrerer at slike søknader bør inneholde bedre dokumentasjon før det blir tatt stilling i saka. Det normale bør være - som i andre byggesaker - at fasadene tegnes ut med reelle mål slik at de visuelle konsekvensene av tiltaket blir gjort synlig for hele bygget. (Nordvestfasaden hadde i så fall blitt en del av søknaden som man måtte ta stilling til, og nye vinduer i gavlen kunne blitt avklart i sammenheng med ombygginga ellers.) Dette får også vi i fylkeskommunen ta lærdom av og etterspørre tilstrekkelig dokumentasjon i saker som vi bør uttale oss til.» Sjølv om bygningen står tilbaketrekt frå den gamle setervollen på nordsida av elva og turisthytta til DNT-ÅST, er hytta godt synleg i landskapet. Hytta inngår i det totale 11

landskapsbilete på Reindalsseter, og har såleis ein betyding for verdiane i landskapsvernområdet. Tiltaket er vurdert etter naturmangfaldlovas 8-12, og det er god nok kunnskap om området til å vurdere søknaden, jf. 8 og 9. Ut i frå ei totale vurdering, vil ei fasadeendring med nytt vindauge på gavlveggen mot nordvest, kunne «balansere» det skeivtekte taket, jf. uttale og skisse frå Helge Aarseth i Møre og Romsdal fylkeskommune. Ved å sette inn eit vindauge mot det sørvestre hjørnet (ikkje sentrisk under mønet) vil ein i kunne avbøte på ulemper etter heving av taket med ny takvinkel. Når det gjeld farge på hytta, jf. vilkår i kulepunkt 3, sak 25/16, så er det viktig å presisere at ved endring i eksteriøret som t.d utvendig maling ikkje skal nyttast ein annan, framståande farge (jf. s. 56 i forvaltningsplan for Reinheimen) Kva som er ein framståande farge, og som verkar skjemmande på Reindalseter er vanskeleg sidan bygningsmiljøet i dag ber preg av ulike type byggverk som har utvikla seg over ei lang tidsperiode, som følgje av endring i bruken av området. Dei gamle husa knytt til seterdrift er borte og få står att. DNT-ÅST sitt hytteanlegg er mest dominerande i dag, og området ber i tillegg preg av attgroing. Den raudmalte hytta er likevel godt synleg i landskapet, særleg frå turstigen inn til Reindalseter. Det er derfor viktig at hytta vert påført ein mørk raudbrun farge som gjer bygget minst mogeleg synleg, slik at den ikkje dannar ein sterk kontrast til det eksisterande eller verkar skjemmande i landskapet. Det kan i tillegg vera behov for motorisert transport av byggematerialar for gjennomføring av tiltaket. Under føresetnad av at transporten blir samordna med DNT-ÅST sin årlege varetransport med helikopter til Reindalseter, kan ein heller ikkje sjå at aktivitet i byggjeperioden vil verke negativt inn på verneverdiane, jf. 12 om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar. 11 er ikkje vurdert som relevant i dette tilfellet. 12

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2015/7263-8 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 30.08.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 38/16 19.09.2016 Tafjorden - Reindalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Vedlikehold og ombygging av sel på Reindalen - Olav Melchior Forvaltar si innstilling Med heimel verneforskrift for Tafjorden-Reindalen landskapsvernområde 3, pkt. 1.2. b) og 1.3, c), får Olav Melchior dispensasjon til ombygging/tilbygg/restaurering av eksisterande sel, på Reindalssætra. Tiltaket vil ikkje føre til endra bruk, eller påverke verneverdiane nemneverdig. Dispensasjon er gjeve med følgjande vilkår: Selet skal ha ein storleik på ca. 21 m 2, som skissert i søknaden. Takmateriale skal vera torv frå stadeigen vegetasjon for å passe inn i bygningsmiljøet. Vindauge i sør-vestre hjørnet på vestveggen, skal skitfast ut til 2x2 ruter, same storleik som det gamle vindauge i nord-vestre hjørnet. Ny kledning på selet skal vera ubehandla for naturleg gråning, eller kan påførast ein grå eller brun farge for å passe inn i bygningsmiljøet. Pipa og pipebeslaget skal skiftast ut til eit mindre dominerande materiale. Statens naturoppsyn (SNO Reinheimen) vil kontrollere at tiltaket er gjennomført i samsvar med vedtaket. Behandling av søknaden som gjeld restaureringstiltak på seterfjøset vert utsett. Tiltaka er ikkje godt nok dokumentert i søknaden, og nasjonalparkstyret ber om at søkjaren skaffar ein tilstandsrapport og plan for nødvendig restaureringstiltak av seterfjøset frå ein kyndig handverkar/bygningsrådgjevar. Ein slik bygningsfagleg vurdering vil vera eit godt grunnlag for ei endeleg behandling av søknaden. Saksopplysningar Dokument i saka: - Vedlikehald av sel på Reindalen, frå Olav Melchior 24.10.15 - Førebels svar til søkjar, brev av 09.02.2016 13

- E-post 22.01.16 til Møre og Romsdal fylkeskommune, om bygningsfagleg uttale. - Ny søknad om restaurering og ombygging av sel og fjøs, frå Olav Melchior, 21.07.2016 - Uttale frå Helge Aarset (Møre og Romsdal fylkeskommune), om fasadeendring og nytt vindauge på sel, e-post 26.07.2016 - Ombygging og vedlikehald av sel og fjøs på Reindalssætra (gbnr. 40/1). Møre og Romsdal fylkeskommune v/arkitekt Helge Aarset, 28.07.2016 Søknaden: Olav Melchior har i brev 24.10.15 orientert om at det er gjennomført restaurering av eit gamalt sel på Reindalssetra i Tafjorden Reindalen lvo, utan at det har vore søkt om tiltaket. I brevet står følgjande: «Det som har vore gjort på selet er: Skifte av tak på grunn av opprotna takbjelkar. Selet ligg slik inn i bakken at nederste stokken var opprotna, derfor er det mura opp til bakkenivå og skifta ut den nederste stokken i ende og lang veggen. Frågammalt av stod det eit tilbygg som var et avkjølingsrom, derfor vart det sett opp et nytt tilbygg i same størelse som det gamle. Vi ser i etter tid at søknad om dette skulle vore sent inn i forkant av bygging. Sender inn en søknad i etterkant og håpar på at dette går i orden. Vedlagt sender vi med bilder frå selet i Reindalen før og no.» Nytt areal på sel etter restaurering er skissert til ca. 21 m 2 Foto over viser selet frå 1950 (t.v) og selet etter restaurering i 2015. Forvaltar har i e-post 22.01.16 bede om ei bygningsfagleg vurdering frå kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune, for å skaffe et betre kunnskapsgrunnlag i forkant av nasjonalparkstyret si behandling av saka. For å få betre kjennskap til seterbygningane og området, vart det gjennomført ei synfaring på Reindalssetra 13.juli 2016, der søkjar Olav Melchior, leiar i nasjonalparkstyret Per Magnus Berdal, arkitekt ved kuturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune Helge Aarset, og nasjonalparkforvaltar Kristine Sørlie var til stade. 14

Foto: Reindalssetra frå austsida, 13.07.16 Foto: Per Magnus Berdal, Olav Melchior og Helge Aarset framfor selet, 13.07.16 Foto: vestside av restaurert sel, 13.07.16 I etterkant av synfaringa har søkjar 21.07.16, sendt inn ein ny søknad om tiltak. Søknaden gjeld følgjande tiltak: - reparasjon av kledning og oppretting av seterfjøs. - Utskifting av det småruta vindauge på selet, til 4 ruter (sjå foto over) slik at dei to vindauga på vestveggen vert like. Vurdering Søknaden er vurdert i samsvar med: - Forskrift for Tafjorden-Reindalen LVO, 24.11.2006 - Forvaltningsplan for Reinheimen, 2010 - Naturmangfaldlova, 19.06.2009 Verneforskrift, forvaltningsplan, naturmangfaldlova: Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskapet, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1,4, og 5 samt 7, jf. 8-12. Landskapet i Tafjorden-Reindalen landskapsvernområde er i medhald av 3 pkt. 1.1 verna mot inngrep: «Området er verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sin art eller karakter. Med dei unntaka som følgjer av forskrifta punkt 1.2. og 1.3. er det forbod mot inngrep som oppføring, påbygging og ombygging av bygningar eller anlegg og andre faste eller midlertidige innretningar, vegbygging, vassdragsregulering, oppdemmingar, inngjerding av utmarksareal, oppdyrking og beitekultivering, treslagsskifte, drenering og annan form for tørrlegging, uttak, oppfylling, planering og lagring av masse, framføring av luftleidningar, bergverksdrift og annan form for grave-, sprengings- eller borearbeid, sprøyting med kjemiske middel, plassering av campingvogner og bubilar, riving av seteranlegg, etablering og merking av turstiar, forureining og forsøpling. Kulturminne skal vernast mot skade og øydelegging. Opplistinga er ikkje uttømmande.» 15

3, pkt. 1.2: Reglane i 1.1. er ikkje til hinder for: a) Drift av eksisterande jordbruksareal og setervollar, herunder gjerding, når dette ikkje er i strid med verneformålet. b) Vedlikehald av eksisterande bygningar, vegar, anlegg og andre innretningar. Alt vedlikehald på bygningar skal ta utgangspunkt i tradisjonell byggeskikk med omsyn til utforming og materialbruk. Arbeidet skal ikkje medføre endringar av storleiken og eksteriøret til bygningen. Eksisterande vegar og andre anlegg kan haldast ved like slik at dagens standard vert oppretthalde. -------------------------------------------------- 3, pkt.1.3: Forvaltningsstyresmakta kan gje løyve til: a) Oppføring av nødvendige nye bygningar til jordbruks- eller seterformål. b) Oppføring av nødvendige bygningar i regi av beitelag til beitebruk og tilsyn. c) Ombygging og tilbygg til eksisterande bygningar i samsvar med forvaltningsplanen. Forvaltingsplan for Reinheimen utdjupar vernereglane om byggeskikk og vedlikehald i Reindalen-Tafjorden landskapsvernområde på s. 55-57: Den lokale byggjeskikken er kjenneteikna i ved at husa er samla i små og store tun/klynger og forheld seg til kvarandre geografisk orientering etter retning på dalsider, vindretning og nært rennande vatn. Tre, torv, naturstein og skifer er vanleg materialval. «Byggjeskikk 3, pkt 1.3. Den lokale rettleiaren for Norddal, samt kjenneteikna som er skissert i dette kapittelet skal følgjast ved nybygging, ombygging, tilbygg og vedlikehald av eksisterande bygningsmasse. Ved godkjenning av byggjetiltak etter søknad skal det settast vilkår om at dei blir gjennomført slik at dei ikkje dannar ein kontrast til eksisterande bygningar eller verkar skjemmande i landskapet. Vedlikehald 3, pkt 1.2, b, Vanleg vedlikehald er direkte heimla i verneforskrifta. Vanleg vedlikehald må ikkje medføre endring i storleik eller eksteriør på bygningen. Endring i eksteriør er til dømes å skifte til andre typar glas, male utvendig i ein annan, framståande farge, å leggje blikktak der det før var torv eller å bordkle tømmerhus som ikkje var vore bordkledt tidlegare. Det er tilstanden på taket som avgjer om arbeidet er å rekne som nybygg /oppattføring eller vedlikehald.» Ombygging og tilbygg 3, pkt 1.3, c. Etter søknad kan forvaltningsstyresmakta gje løyve til ombygging av og tilbygg til eksisterande bygningar. Ein skal då vurdere heilskapen i miljøet der bygningen står, og om endringa fører til vesentleg forringing av dette. Ved søknader om ombygging skal ein vera restriktiv med å tillate ombygging som gjev grunnlag for bruksendring av bygningar. Dette må vegast opp mot verneføremålet og målet om ta vare på landskapets sin karakter. Eit døme vil vere å gjere om driftsbygg til fritidsbustad. Viss bruksendring kan føre til auka aktiv bruk av kulturlandskapet slik at dette blir oppretthalde, kan forvaltningsstyresmakta likevel tillate bruksendring. Ei bruksendring må likevel ikkje føre til endring i eksteriøret på bygningen. Med bakgrunn i synfaringa 13.07.16 og ny søknad har Helge Aarset v/ kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune gjeve slik uttale til tiltak på sel og fjøs på Reindalssetra: Viser til sendingar frå dykk 22.01.16 og 29.01.16 og til synfaring på Reindalssætra 13.07.16. Det er utført om- og tilbyggingsarbeid, reparasjonar og vedlikehald på Olav Melchior sitt sel på setra utan godkjenning frå nasjonalparkforvaltninga. De har bede om fylkeskommunen si vernefaglege og arkitekturfaglege vurdering før saka blir lagt fram for nasjonalparkstyret til 16

behandling. I synfaringa gjorde Melchior greie for ytterlegare planar om tiltak på bygningane deira; utskifting av eit vindauge på selet og nødvendige reparasjonar på fjøset. Vi har i eit enkelt e-postsvar 26.07.16 akseptert den planlagte fasadeendringa med nytt vindauge i den tilbygde delen av selet. Vi gjer her ei vurdering av dei arbeida som allereie har vorte utført på selet og gir råd til dei føreståande tiltaka på fjøset. Men vi vil først peike på det positive i Melchior sin vilje til å bruke og ta vare på bygningane på setra. Selet har opphavleg stått på sørvestsida av vatnet og kan vere svært gamalt. I følgje Melchior har det stått på den noverande staden i 150-200 år. Laftekonstruksjonen er tydeleg prega av alderen og påkjenningar. Det er ikkje sjølvsagt at denne bygningen står framleis. Eigaren sin interesse har truleg vore avgjerande for det. Så gjer aldersverdien det ikkje mindre viktig at endringar, reparasjonar og vedlikehald blir utført med varsemd og utan unødige utskiftingar. Forfall er gjerne lett å registrere, men kva for tiltak som må prioriterast og korleis desse bør utførast av omsyn til verneverdien, er ikkje alltid like opplagt. Eit godt råd i slike saker er å få utført ein enkel rapport med tilstandsvurdering og tiltak av handverkar med erfaring frå og kunnskap om den tradisjonsbundne arkitekturen. På den måten kan ein sikre at dei primære årsakene til forfallet ikkje blir oversett, og at tiltaka blir utført i rett rekkjefølgje med egna material og utan unødige utskiftingar eller endringar. Det hadde nok vore ein fordel om det låg føre slike tilrådingar før arbeida på selet vart utført. Utførte tiltak på selet: Det har tidlegare vorte skifta ut stokkar nedst i veggen mot søraust. Det er viktig å halde terrenget kring selet nede for å motverke ny fuktskade i veggane. Av omsyn til bruken av selet er lengda på tilbygget i den sørvestre enden auka noko sett i høve til det rommet som har vore der tidlegare. Men den totale storleiken på selet og proporsjonane i bygningen skil seg ikkje nemneverdig ut. Tilbygget er utført i ein lett konstruksjon med ståande panel slik det også har vore før. Fylkeskommunen har ikkje avgjerande merknader til denne endringa av selet. Vi er noko kritiske til bruken av lecablokker i ein del av veggane i tilbygget. Dette burde truleg vore løyst på ein annan måte. Men slik bygget står no med terrenget fylt tilbake inn mot muren, er resultatet likevel ikkje påfallande uheldig. Kledningen på tilbygget har vorte påført ein grå farge som gjer at også den nye delen glir inn i miljøet utan å stikke seg ut visuelt. Etter vårt syn burde panelet likevel fått stå ubehandla slik som kledningen på seterhusa gjerne har vore tradisjonelt. Då herdast overflata i treverket, og panelet vil få ein naturleg gråfarge etter kvart utan behov for vedlikehaldande overflatebehandling. Heile taket er skifta ut. Takutstikket over inngangen i nordaustgavlen tilsvarar utstikket som har vore der før, men opplegga for sperrene er nye, og i lag med oppretting av taket har desse vorte løfta litt opp i høve tidlegare. Vi ønskjer ikkje å kommentere sjølve takkonstruksjonen ettersom vi ikkje er kjende med taket sin tilstand tidlegare, men viser berre til det generelle rådet om å legge ein tilstands- og tiltaksrapport til grunn i planlegging av slike tiltak. Melchior ønskjer å legge torv på taket. Fylkeskommunen er samd i at torvtekking vil vere riktig på selet slik også naboselet har. Det er i så fall viktig at det blir nytta stadeigen torv med vegetasjon og fargar som høyrer heime i miljøet. Av dei utførte tiltaka på selet er det det moderne pipebeslaget/ pipehatten som stikk seg klarast ut. Forma synest dessverre framand i seterbebyggelsen, og den svarte fargen gjer at pipa teiknar seg som eit unødig hardt og synleg element i bebyggelsen. Ettersom taket ikkje er ferdig tekt, rår vi til at det blir drøfta med eigaren om pipa/ pipebeslaget kan skiftast ut med eit alternativ som er mindre påfallande. Laftestokkane i langveggane i selet er stiva av med vertikale strekkfiskar. Det er eit interessant trekk ved bygningen som etter vårt syn må takast vare på. 17

Istandsettingsbehov på fjøset: Fjøset er tydeleg prega av setningar i konstruksjonen med skeive veggar og ein svai i takflata. Truleg har steinfundamenta glidd ut, men setningane og vridingar i taket skuldast nok også svekkingar i trekonstruksjonen. Stavar er skadde i enden, skråband har losna frå rafthaldet. Målet med oppretting av veggar og tak bør i første rekkje vere bygningen sin stabilitet og varigheit. Det visuelle inntrykket er sjølvsagt også viktig, men det er ikkje nødvendigvis riktig å rette opp att all skeivheit der konstruksjonen er uskadd og stabil. Sjølv om vi kan gi nokre råd her, vil det truleg vere nyttig med ein kyndig handverkar si nærare vurdering når tiltaka på fjøset blir planlagt. Dersom steinfundamenta har glidd ut, må desse leggast opp att. Grindkonstruksjonen må jekkast på plass. Dersom det er mogleg, bør skadde stavar bli skjøtt på framfor å bygge opp høge, og kanskje ustabile fundament. Alternativt bør skadde stavar skiftast ut med nye i full lengde. Det er svært viktig at avstivande skråband som har losna blir festa på nytt, eventuelt skifta ut dersom dei er skadde. Panelborda i eine langveggen er mykje råteskadd i nedre enden. Torv, jord og vegetasjon som litt etter litt bygger seg opp mot veggane, medfører fuktskade på stavar og panel. Det er svært viktig at det terrenget som har bygd seg opp, blir grave vekk. Det å halde terrenget nede bør vere ein del av det ordinære vedlikehaldet. Vi har ikkje innvendinger mot at skadd panel bli skifta ut med nytt med tilsvarande dimensjonar. Trykkimpregnert panel vil ikkje vere i samsvar med godt vern. Fjøstaket er tekt med bølgjeblekk. Slik tekking har vore i bruk i om lag 100 år og har redda mange bygningar. Vi har ikkje merknader til denne tekkinga på fjøset. Sett på avstand er platetaket godt synleg i landskapet, men platene vil truleg mattast ned med tida slik at bygningen ikkje trer like sterkt fram i setermiljøet.» Tiltaket på selet er gjennomført før søknad og behandling i nasjonalparkstyret med vurdering etter reglane i verneforskrift for Tafjorden-Reindalen landskapsvernområde. Nasjonalparkforvaltaren vil presisere at byggjetiltak utover vanleg vedlikehald skal behandlast etter i nasjonalparkstyret for Reinheimen. Dei omsøkte bygningane er gamle, og er minne etter tidlegare seterdrift på Reindalssetra. I følgje søkjaren så har seterhusa stått på noverande plass i 150-200 år. Av omsyn til verneverdiane på Reindasseter, er det viktig at dei gamle seterhusa vert teke vare på. Eigaren, Olav Melchior, har i så måte passa på at husa framleis står, noko som også fylkeskommunen peikar på i si uttale. Av den grunn så er det viktig å rådføre seg meg kyndige handtverkare for å unngå unødige utskiftingar, og restaurere etter antikvariske prinsipp. Selet: Tiltaket på selet er gjort utan tilstandsvurdering og råd frå kyndig handverkar, og forvaltar sluttar seg til uttale frå fylkeskommunen v/helge Aarset om at det med fordel kunne liggje føre ei bygningsfaglege vurdering i forkant av restaureringa. Selet er noko utvida i den sørvestre enden, men fylkeskommunen har ingen merknader til denne endringa. Den totale storleiken fører ikkje til at bygget skil seg ut i det totale landskapsbilete, og det er snakk om ei lita forlenging, slik at bygget nå har eit totalareal på ca. 19 m 2. Viser elles til fylkeskommunen si uttale av omsyn til bruk av lecablokker, farge på kledning, taktekking, pipebeslag og utskifting av vindauge på vestveggen Ut i frå ei total vurdering kan ombygginga godkjennast. Bygget skil seg ikkje nemneverdig ut frå bygningsmiljøet etter tiltaket. For å avbøte på eventuelle ulemper skal det nyttast stadeigen torv på taket, og pipebeslaget skal skiftast ut slik at pipa ikkje vert for dominerande, men passar inn i farge og form i miljøet der bygningen står. Vindauga på vestveggen med 3x3 små ruter, kan skiftast ut med eit vindauge som er likt det gamle vindauga i storleik og ruteinndeling. Dette vil gje ei betring av fasaden. Fjøset: 18

Det er lite opplysningar i søknaden av 21.07.16 om kva for konkrete reparasjonstiltak som skal gjennomførast på seterfjøset. Seterfjøset er eit forholdsvis stort bygg, og for å unngå unødvendige tiltak på bygget og uheldige løysningar, bør det liggje til grunn ein tilstandsrapport og plan for nødvendig restaureringstiltak frå ein kyndig handverkar i forkant av ei behandling av søknad. Når det gjeld takmateriale med bølgjeblekk tykkjer forvaltaren at det er ei god løysning slik det er i dag. Det er lang tradisjon for å nytte bøljeblekk, og fargen vert matt med åra, og vil harmonere godt med bygningsmiljøet i landskapet. 19

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksframlegg Arkivsaksnr: 2016/2419-2 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 07.09.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 39/16 19.09.2016 Trollstigen landskapsvernområde - Dispensasjon - Oppsetting av enkel gapahuk i Isterdalen - Trollstigen Drift AS Forvaltar si innstilling Med heimel i naturmangfaldlova 48 får Trollstigen Drift AS dispensasjon frå verneforskrifta for Trollstigen landskapsvernområde, for å byggje gapahuk ved Kløvstigen og elva Istra, i Isterdalen i Trollstigen landskapsvernområde. Vilkår: Arealet på gapahuken skal ikkje overstige 15 m 2, og høgda i opning framme skal ikkje overstige 3 meter. Det skal ikkje støypast grunnmur. Gapahuken skal om nødvendig plasserast på naturstein, og vera lett å fjerne om det vert aktuelt. Gapahuken skal plasserast i ein avstand på minimum 50 meter frå Istra elv. Ved bygging og bruk skal det ikkje hoggast gamle tre med rik lavflora. Gapahuken skal ha ei farge og fasade som ikkje verkar skjemmande i landskapet. Treverket skal vera ubehandla for å få ei naturleg gråning, eller påførast ei mørk bruk eller grå farge. Trollstigen Drift AS er ansvarleg for forsvarleg drift av gapahuken, herunder søppelhandtering, og nødvendig vedlikehald. Nasjonalparkforvaltar skal varslast når bygging tar til. Etter bygging skal eventuelle bygningsmaterialar som er til overs ryddast og fjernast frå landskapsvernområdet. Nasjonalparkstyret kan påleggje Trollstigen Drift AS om å fjerne gapahuken, dersom plassering og bruk fører til ulempe for verneverdiane i området, eller behovet vert borte. Dersom tiltaket ikkje er sett i gang seinast 3 år etter at dispensasjon er gjeve fell dispensasjon bort. Statens naturoppsyn (SNO-Reinheimen) vil kontrollere at tiltaket er gjennomført i samsvar med vedtaket. Bygging av gapahuk må avklarast med Rauma kommune og grunneigar. 20

Saksopplysningar Dokument i saka: - Søknad frå Trollstigen Drift AS v/ Edmund Meyer, e-post 05.04.16 Søknaden: Edmund Meyer i Trollstigen Drift AS søker om å få sette opp ein enkel gapahuk på ca. 15 m 2 ved elva Istra, langs turstigen, Kløvstigen i Isterdalen. Gapahuken skal oppførast i furu med liggjande villmarkspanel og torvtak. Søkjer skriv følgjande søknaden: «Den skal kunne brukes til alle som ferdes på Kløvstien i Isterdalen. Det er tidligere opparbeidet traktor skogsvei fram til gapahuken. Vi viser til vedlagte skisser av gapahuken og kart som viser beliggenheten i dalen. Gapahuken skal plasseres ca. 20 meter fra elva med åpning mot Trollstigen. Vi håper at tiltaket blir positivt behandlet.» Skisser av gapahuk: Storleik: Dybde: 4 meter, bredde innerst 3 meter. Høgde stolpe foran: 3 meter. Høyde stolper bak: 2 meter. Foto t.h: området tiltenkt plassering Kløvstien er ein merka turstig gjennom Isterdalen, langs Trollstigen opp på Trollstigplatået. Turstigen er ein del av ein gamal ferdselsveg mellom Åndalsnes og Valldal, og er godt merka, og halde ved like. Det er tilrettelagt med parkering to plassar, avhengig av kor langt ein vil gå. Ca 1 km sør for Trollstigen Gjestegård er det skilta startpunkt for Kløvstien, tilrettelagt med parkeringsplass ved avkøyring til Bøsetra. Avstand frå 21

Trollstigen Gjestegård til gapahuken vil vera ca. 2 km langs turstien. Kartet under viser plassering av gapahuken, vernegrenser og skravert område for eit svert viktig A-område, gråor-heggeskog, kartlagt i naturbasen. Søknaden vert vurdert i samsvar med: 1. Forskrift for Trollstigen landskapsvernområde, 24.11.2006 2. Forvaltningsplan for Reinheimen, mars 2010. 3. Naturmangfaldlova, dagsett 19, juni 2009 nr.100. Verneforskrift og verneformål og framlegg til forvaltningsplan Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til verneforskrifta for Trollstigen landskapsvernområde 2, og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Trollstigen landskapsvernområde er verna mot alle inngrep, jf. verneforskrifta 3, pkt. 1.1. Inngrep i landskapet: «Området er verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sin art eller karakter. Med dei unntaka som følgjer av forskrifta punkt 1.2. og 1.3. er det forbod mot inngrep som oppføring, påbygging og ombygging av bygningar eller anlegg og andre faste eller midlertidige innretningar, vegbygging, vassdragsregulering, oppdemmingar, inngjerding av utmarksareal, oppdyrking og beitekultivering, treslagsskifte, drenering og annan form for tørrlegging, uttak, oppfylling, planering og lagring av masse, framføring av luftleidningar, bergverksdrift og annan form for grave-, sprengings- eller borearbeid, sprøyting med kjemiske middel, plassering av campingvogner og bubilar, riving av seteranlegg, etablering og merking av turstiar, forureining og forsøpling. Kulturminne skal vernast mot skade og øydelegging. Opplistinga er ikkje uttømmande.» Oppføring av gapahuk er i utgangspunktet forbode i Trollstigen landskapsvernområde, og friluftsliv skal kunne utøvast med liten grad av teknisk tilrettelegging. Etter verneforskrift for Trollstigen landskapsvernområde, 3, pkt. 1.3, bokstav j) kan forvaltningsstyresmakta gje løyve til opparbeiding og merking av nye turstiar og løyper. Bygging av gapahuk er ikkje eit 22

unntak som nasjonalparkstyret kan gje dispensasjon til, og oppsetting av gapahuk må behandlast som dispensasjon frå vernevedtak, jf. 48 i naturmangfaldlova. Forvaltningsplan omtalar retningsliner i Trollstigen lvo for bygningar mm. frå s. 70: «Den lokale byggjeskikken er kjenneteikna i høve til: - landskap og miljø - materialval - fysisk utforming - teknikk Det finst bygg som viker frå dette. -------------------------------- Tema Byggjeskikk 3, pkt 1.3 Den lokale rettleiaren for Norddal, samt kjenneteikna som er skissert i dette kapittel skal følgjast ved nybygging, ombygging, tilbygg og vedlikehald av eksisterande bygningsmasse. Ved godkjenning av byggjetiltak etter søknad skal det settast vilkår om at dei blir gjennomført slik at dei ikkje dannar ein kontrast til eksisterande bygningar eller verkar skjemmande i landskapet.» Vurdering Naturmangfaldlova 48 opnar for at det kan gjevast dispensasjon dersom det ikkje strider mot vernevedtakets føremål og ikkje kan påverke verneverdiane nemneverdig, eller dersom omsyn til tryggleik eller omsyn til vesentlege samfunnsinteresser gjer det nødvendig. Det er to vilkår som må vera oppfylt for at dispensasjon kan gjevast: 1. tiltaket kan ikkje påverke verneverdiane nemneverdig 2. tiltaket må ikkje stride mot vernevedtakets føremål Verneføremålet og verdiane i Trollstigen landskapsvernområde er knytt til eit særprega og vakkert natur- og kulturlandskap, eit samanhengande område frå høgfjellet med leveområda til villreinen i Ottadalen nord til skogområda øvst i Isterdalen og Meiadalen. Geologiske førekomstar og landskapsformer er og karakteristisk for Trollstigen landskapsvernområde. Kartet over viser at det er søkt om å plassere gapahuken i eit område kartlagd som Gråorheggeskog, flommarksskog, i naturbasen: «Lokaliteten omfatter parti med meget velutviklet og gammel gråor-heggeskog. Lokaliteten har helt spesielle lokalklimatiske forhold med konstant høy luftfuktighet, noe som har gitt grunnlag for en meget rik lavflora med mange sjeldne og krevende arter. Spesielt skal fremheves god forekomst av kystkantlav som er angitt som sterkt truet i rødlisten. På grunn av skogtilstand og artsinventar er lokaliteten derfor svært viktig (A-verdi).» Lavfloraen knytt til gråor og rikbarkstrær er svert rik, særleg på eldre parti. På gråor er det både velutvikla lungeneversamfunn og glattbarksamfunn. Nokre interessante funn er også gjort på bergvegger og gamal bjørk. Oppsetting av gapahuk ved turstigen vil ikkje ha særleg negativ verknad på området, så lenge plasseringa tek omsyn til naturverdiane i området, og kanaliserer trafikk av besøkjande langs tursigen, bort frå areal som er sårbare for slitasje. Det er viktig at gapahuken vert plassert slik at den ikkje gjer skade på den gamle flommarksskogen i området. Av omsyn til naturverdiane er viktig å unngå berøring og hogging av gamle tre, særleg gråor og gamle bjørker, som representerer svert viktige naturverdiar i området. Verdiane i området er godt dokumentert, og kunnskapsgrunnlaget, jf. 8 i naturmangfaldlova, er tilstrekkeleg. Bruk av føre-var-prinsippet ( 9 i naturmangfaldlova) er ikkje nødvendig i denne saka. Det er lite truleg at tiltaket vil skape presedens og føre mange liknande søknader i verneområdet, jf. samla belastning 10 i naturmangfaldlova. Det er ikkje kjennskap til at det er 23

andre aktuelle aktørar i området som vil søkje om liknande tiltak. Tilrettelegging langs Kløvstien vil vera eit positivt tiltak for besøkande og i området. 12 Miljøforsvarlege teknikkar Gapahuken skal byggjast med solide materialar i tre jf. opplysningar gjeve i søknaden. Det er viktig at gapahuken plasserast slik at bygget ikkje vert dominerande i landskapet, og at den vert plassert i ein avstand på minimum 50 meter frå Istra elv. Gapahuken skal vera eit enkelt byggverk, og det skal ikkje støypast med betong som fundament under gapahuken. Om nødvendig skal det murast med naturstein som fundament. For at gapahuken ikkje skal vera for dominerande i landskapet skal treverket vera ubehandla for å få ei naturleg gråning, eller påførast ei mørk brun eller grå farge. Det er ein gamal traktorveg i området som kan nyttast i samband med transport av materiale under bygging og eventuelt vedlikehald. Av omsyn til miljøverdiar og kulturlandskapet skal området etter bygging ryddast, og overflødig bygningsmateriell skal fjernast frå området. Tiltakshavar er og ansvarleg for drift og vedlikehald av gapahuken. Det er eit generelt forbod mot motorisert ferdsel i verneområdet, og besøkande skal berre nå Gapahuken til fots. Trollstigen Drift AS må sjølv skaffe nødvendig løyve til tiltaket frå Rauma kommune og grunneigarar i området. Oppføring av gapahuk ved Kløvstigen, er eit tiltak for besøkjande i området, som ikkje vil ha nemneverdige negative konsekvensar for verneverdiane i området, eller stride mot vernevedtakets føremål. Vilkår kan avbøte på eventuelle ulemper for verneverdiane. 24

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2016/1411-3 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 25.08.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 40/16 19.09.2016 Romsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Oppsetting av bod på hytte ved Tunga sameie i Brøstdalen - Arild H. Seyffarth Forvaltar si innstilling Med heimel naturmangfaldlova 48 får Arild H. Seyffarth avslag på sin søknad om oppsetting av ny bod ved hytte på Tunga Sameie i Romsdalen landskapsvernområde. Nasjonalparkstyret viser til reglane om fritidsbygg i Romsdalen lvo, der forvaltningsstyresmakta kan tillate ei utviding slik at samla areal ikkje overstig 75 m 2. Det totale bygningsarealet på hytta er i dag på 75 m 2. Tiltaket er isolert sett ikkje særleg problematisk, men dispensasjon frå verneforskrifta etter naturmangfaldlova 48, vil kunne skape ein uheldig presedens, der fleire tilsvarande tiltak fører til ei utholing av dispensasjonspraksisen i verneområdet. På sikt vil dette redusere verneverdiane i området. Saksopplysningar Dokument i saka: - Søknad om oppsetting av bod frå Arild H. Seyffarth v/thomas Seyffart, mottatt på e-post 19.02.2016 - Stadfesting frå Tunga Sameie, 26.02.2016 Søknaden: Thomas Seyffart søkjer om oppsetting av ein bod på 10 m2, ved eksisterande hytte på Tunga Sameie innafor Romsdalen landskapsvernområde. I søknaden står følgjande: «Viser til hyggelig samtale med Jan Horgheim på telefon tirsdag 26/01 16 angående oppsetting av bod som har rast sammen ved et hytteområde (avmerket som 82.11.0.10 i Grunnkart) ved Tunga Sameie i Brøstdalen. Boden ble opprinnelig bygget som en liten koie/hytte da hovedhytta ble satt opp i 1989, og ble i all hovedsak benyttet som en bod for lagring av bla. reinskjøtt den tid den stod oppreist. Boden hadde en størrelse på ca. 5 6 m2. 25

men pga. mye fokksnø og snølast raste dessverre boden sammen etter ca. 15 20 år. Det skal også sies at bodens konstruksjonsmessige standard kunne ha vært bedre. I dag er det kun materialrester som ligger igjen, og mye er forsøkt brent opp på bla. den årlige Olsok feiring som arrangeres ved Tunga Sameie hvert år. Det søkes med dette om å sette opp boden på nytt med nye materialer, bedre konstruksjon og en gunstigere plassering (ref. vedlagt Situasjonsplan/Grunnkart) ift. tilkomst samt vær, vind og snøforhold. Det er ønskelig å bygge opp boden litt større enn opprinnelig, ca. 8 10 m2, hvis mulig. Det kan nevnes at utnytting av hyttas totale bruksareal (BRA) er ca. 75m2, og at bodens areal vil komme i tillegg til dette. I henhold til retningslinjene for Romsdalen landskapsvernområde er vi kjent med at samlet tillat BRA ikke skal overstige 75m2 fordelt på inntil tre bygninger. Men, vi henviser til eget avsnitt som omfatter gjenreisning av bygg som har gått tapt i brann eller ved annen naturskade, og ber om at gjenreising av eksisterende bygg/bod tillegges vekt i denne sammenheng. Boden vil i all hovedsak bli benyttet til oppbevaring av redskap, diverse utstyr samt ved. Her nevnes spesielt oppbevaring av propanflasker. I følge forskriften er det maksimum to flasker som kan oppbevares i/ved hytta. På yttervegg av hytta er det allerede plassert et forskriftsmessig gass skap med to flasker til komfyr og kjøleskap. Gass skapet har trinnløs omkopling når den ene gassflaske er tom. Vi bruker imidlertid også gass til oppvarming inne ved behov (gassovn). Hytta brukes intenst i årets sommermåneder samt påske, og det er da viktig at vi har fire flasker for å redusere fraktbehovet. I dag har vi ikke noe sted hvor vi kan oppbevare de siste to flaskene lovlig. En ny bod vil i denne sammenheng være svært kjærkomment av sikkerhetsmessige årsaker.» 26

Søknaden er vurdert i samsvar med: - Forskrift for Romsdalen LVO, 24.11.2006 - Forvaltningsplan for Reinheimen, 2010 - Naturmangfaldlova, 19.06.2009 Verneforskrift, forvaltningsplan, naturmangfaldlova: Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskapet, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1,4, og 5 samt 7, jf. 8-12. Landskapet i Romsdalen landskapsvernområde er i medhald av 3 pkt. 1.1 verna mot inngrep: «Området er verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sin art eller karakter. Med dei unntaka som følgjer av forskrifta punkt 1.2. og 1.3. er det forbod mot inngrep som oppføring, påbygging og ombygging av bygningar eller anlegg og andre faste eller midlertidige innretningar, vegbygging, vassdragsregulering, oppdemmingar, inngjerding av utmarksareal, oppdyrking og beitekultivering, treslagsskifte, drenering og annan form for tørrlegging, uttak, oppfylling, planering og lagring av masse, framføring av luftleidningar, bergverksdrift og annan form for grave-, sprengings- eller borearbeid, sprøyting med kjemiske middel, plassering av campingvogner og bubilar, riving av seteranlegg, etablering og merking av turstiar, forureining og forsøpling. Kulturminne skal vernast mot skade og øydelegging. Opplistinga er ikkje uttømmande. Fylkesmannen avgjer i tvilstilfelle om eit tiltak kan endre landskapet sin art eller karakter vesentleg.» Forvaltningsstyresmakta kan, jf. verneforskrifta 3, pkt. 1.3, gje løyve til mellom anna: a) Oppføring av nødvendige nye bygningar til jordbruks- eller seterformål. b) Oppføring av nødvendige bygningar i regi av beitelag til beitebruk og tilsyn. c) Ombygging og tilbygg til eksisterande bygningar i samsvar med forvaltningsplanen. d) Gjenoppføring av bygningar som går tapt ved brann eller naturskade. Føremålet med bygget er ikkje nemnd i vernereglane 3, pkt. 1.3, som eit unntak nasjonalparkstyret kan gje løyve til, og må behandlast som dispensasjon frå vernevedtak, jf. 48 i naturmangfaldlova (NML). Naturmangfaldlova 48 «dispensasjon fra vernevedtak»: «Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig, eller dersom sikkerhetshensyn eller hensynet til vesentlige samfunnsinteresser gjør det nødvendig.» At tiltaket ikke skal påvirke verneverdiene nevneverdig, betyr i følge DN sitt rundskriv (rev.2010), s.12 «at dispensasjonsadgangen er snever. Det kan bare dispenseres i de tilfeller tiltaket vil ha begrenset virkning for verneverdiene. Det er m.a.o. i første rekke bagatellmessige inngrep eller forbigående forstyrrelser som er av stor betydning for søker sammenholdt med verneinteressene, som omfattes av bestemmelsen. Siktemålet er at verneforskriften ikke uthules gjennom omfattende dispensasjonspraksis. Bestemmelsen gir også klar anvisning på at hensynet til verneverdiene skal være overordnet f.eks. næringsinteresser. Dersom det er usikkerhet knyttet til virkningene et tiltak kan ha for naturmiljøet, bør blant annet føre-varprinsippet tillegges stor vekt.» I forvaltningsplan for Reinheimen er vernereglane for bygningar og byggjeskikk i Romsdalen lvo omtalt, frå s. 88: Byggjeskikk 3, pkt 1.2 b. Alle nybygg, oppattbyggingar, tilbygg og restaureringar skal utførast i lokal byggjeskikk. Dette inneber at bygget så langt det er råd skal tilpassast eksisterande bygg i utforming, areal/volum, plassering, tilpassing til eksisterande hus og materialval. Forvaltningsstyresmakta kan stille vilkår når det blir gjeve løyve til slike tiltak. 27

Ved vurdering av søknader om nybygg skal ein vurdere bygget og bygget sin funksjon opp mot verneformålet og verneverdiane i området. Ved godkjenning av byggjetiltak etter søknad skal det settast vilkår om at dei blir gjennomført slik at dei ikkje dannar ein kontrast til eksisterande bygningar eller verkar skjemmande i landskapet. Nye bygg 3, pkt 1.3, a, b, k, l. Oppføring av nye bygg til formål nemnt i verneforskrifta kan godkjennast etter søknad. Det skal ikkje gjevast løyve til nybygg dersom dette strir mot verneformålet. Ein skal mellom anna vurdere om det aktuelle tiltaket kan endre landskapet sin art eller karakter. Ved søknader om nybygg skal ein leggje vekt på om det allereie finst bygningar som kan settast i stand eller byggjast om slik at dei dekkjer formålet med det ønskte nybygget. Utviding og ombygging av bygg i sone A For landbruksbygg skal arealet tilpassast etter driftsmessige behov. For fritidsbygg kan forvaltningsstyresmakta tillate ei utviding slik at samla areal ikkje overstig 75 m2 (BRA) etter Norsk Standard NS3940, inkl. eventuelle uthus og anneks, maks. 3 bygningar. Ved vurdering av storleik på utvidinga skal forvaltningsstyresmakta ta omsyn til omgjevnaden og opprinneleg storleik på bygningen. Høve der det berre blir gjeve løyve til mindre utvidingar er: i sårbare område som snaufjell eller seterområde av omsyn til andre bygningar i nærleiken av andre omsyn der ein bygningsmasse på 75 m2 ikkje er ønskjeleg, t.d.tidlegare praksis, byggjeskikk. Vurdering Det vart gjennomført synfaring på hytta og området 07.08.16, der forvaltar og Arild H. Seyffarth var til stade. Foto under er tatt frå synfaringa, og viser situasjon pr. 07.08.16. Foto: hytta frå søraust. Foto: lagring av propangass i utvendig metallskåp Foto: rester etter koia Foto: plassering av den gamle koia Hytta er ein av dei inste på Tunga med utsikt til Ulvådalsvatnet, og består av 1 bygg som har eit totalareal på 75 m 2. Det er tilkomst med bil heilt fram til hytta. I følgje vernereglane for 28

fritidsbygg i Romsdalen lvo kan ikkje forvaltningsstyresmakta tillate ei utviding som overstig 75 m 2, inkl. uthus, totalt 3 bygg. På ei anna side kan det vera spesielle behov ved tiltaket, som t.d lagring av propan og ved som gjer tiltaket nødvendig. Det blir brukt propan til matlaging, kjøleskap, oppvarming av vatn til dusj og til terrassevarmar. Propan blir i dag lagra utvendig i metallskap montert på hytteveggen, med plass til 2 gassbehaldar. I følgje søkjar er ikkje lagerplassen tilstrekkeleg, spesielt i påska, da det er ønskjeleg å kunne lagre 4 propanbehaldar. Det er vanskelig å sjå at det er spesielle behov for eit nytt bygg for lagring av propan, når det er utvendig lagerplass i dag som dekker det som er høgst nødvendig på ei hytte, og at det er tilkomst med bil heilt fram til hytta i barmarksesongen. I søknaden er oppføring av nybygget grunngjeve med at dette er ei gjenreising av eit eksisterande bygg. I søknaden står det at boden vart bygd i 1989 som ein liten koie på 5-6 m2 i skogen (sjå foto over), men at den raste saman etter ca. 15-20 år. Bygget raste saman fordi konstruksjon var dårleg. I dag er det berre ein materialhaug igjen (foto frå synfaring over). Bildet av den gamle koia frå 1989 (vedlagd søknaden), viser ein svert enkel konstruksjon, og med ei plassering såpass langt frå hytta at bygget ikkje har hatt funksjon som uthus. Bygget vart heller ikkje utsett for korkje brann eller naturskade, og kjem såleis ikkje inn under unntaksreglane i verneforskrifta 3, pkt. 1.3, d) Gjenoppføring av bygningar som går tapt ved brann eller naturskade. Det er heller ingen dokumentasjon for bygget sin tilstand på vernetidspunktet i 2006. I Kongelig.res., s. 33-34, er nybygg og anlegg i Romsdalen lvo omtalt. Tunga Sameie gav i forkant av verneplan innspel om at dei ønskjer å bygge nye hytter med inntil 3 hytter for kvar av sameiges 10 parter. Fylkesmannen i Møre og Romsdal tilrådde ikkje til at det vert opna for vidare hyttebygging i landskapsvernområdet, noe som både DN og MD slutta seg til. I denne saken må en også vurdere om en tillatelse i dette tilfelle kan føre til at andre vil søke om dispensasjon til tilsvarende tiltak, jf. Retningsliner for vurdering av presedens i byggjesaker etter naturmangfaldlova 48, Mdir 07.04.2015. Det er 10 parter i Tunga Sameie med små og til dels store hytter. I tillegg er det mange hytter og seterbygninger i Brøstdalen ved Kabben, Horgheimsetra, Furholen og i Vermedalen. I forvaltningsplan er det ikkje oppgjeve samla totalt tal på hytter i verneområdet, men det er stor sannsynlegheit for at det vert fleire tilsvarande søknader om oppføring av nye bygg ved hytter, noko som vil skape uheldig presedens og føre til ei utholing av vernereglane. Tiltaket isolert sett er ikkje særleg problematisk, men samla effekt av fleire tilsvarande tiltak vil redusere verneverdiane i området. 29

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksframlegg Arkivsaksnr: 2016/5388-2 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 12.09.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 41/16 19.09.2016 Ottadalen landskapsvernområde - Dispensasjon - 2016 - Utsetting av settefisk i Glassteintjønn - Finndalen fjellstyre Forvaltar si innstilling Med heimel i verneforskrift for Ottadalen verneområde 3, pkt. 3.1, får Finndalen fjellstyre løyve til å sette ut fisk, aure frå AS Vågåfisk, i Glassteintjønn (1161 moh). Vilkår Løyvet gjeld for 4 år, f.o.m. 2016 t.o.m. 2019. Løyve skal følgje Oppland fylkeskommune sitt vedtak med vilkår og instrukser gjeve i brev datert 06.07.2016. Nasjonalparkstyret for Reinheimen skal ha tilsendt ein årleg rapport om fiskeutsettinga innan 31.12. Saksopplysningar Dokument i saka: - Søknad frå Finndalen fjellstyre, datert 09.08.2016 - Tillatelse til utsetting av fisk, Oppland fylkeskommune 06.07.2016 Søknaden Finndalen fjellstyre søkjer om fleirårig løyve til å sette ut fisk i Glassteintjønn (1161 moh) i Ottadalen landskapsvernområde. Finndalen fjellstyre set jamleg ut settefisk (aure frå AS Vågåfisk) på ulike vatn i statsallmenninga. I følgje Finndalen fjellstyre vart det set ut fisk i Glassteintjønn fyrst på 1990- talet, men nå er tjønna truleg fisketom. Orsaka til det kan vera mellom anna at det ikkje har vore sett ut fisk, og at den naturlege rekrutteringa ikkje har vore vellukka. Tjønna er grunn, og i kalde vintre kan den botnfryse og gje så dårlege oksygenforhold at fisken døyr. 30

Fjellstyret ønskjer nå å setje ut fisk i Glassteintjønn, for å få opp att fiskestammen her som har vore god. Tjønna drenerer mot Finna og vidare til Ottavassdraget. Oppland fylkeskommune har i brev datert 06.07.2016 gjeve Finndalen fjellstyre løyve til å sette ut aure (salmo trutta) i Glassteintjønn (1161). Løyvet frå Oppland fylkeskommune er gjeve med følgjande vilkår: «Tillatelsen gis på følgende vilkår (jf. forskrift av 11.nov. 1993 om utsetting av fisk og andre ferskvannsorganismer 6): - Settefisken skal vera produsert ved AS Vågåfisk. - Det skal kun nyttes settefisk av stamme fra Ottavassdragets nedbørsfelt. - Tiltakshaver velger selv utsettingsmengde, settefiskstørrelse og utsettingstid. - Det er en forutsetning at flertallet av de fiskeberettige i utsettingslokaliteten(e) samtykker i utsettingen. - Fiskeutsettingen skal uoppfordret årlig rapporteres til Oppland fylkeskommune innen 31.12. Tillatelsen gjelder f.o.m 2016 og inntil videre så lenge rapporteringsplikten overholdes.» Søknaden vert vurdert i samsvar med: - Forskrift for Ottadalen landskapsvernområde, 24.november 2006. - Naturmangfaldlova, 2009. - Forvaltningsplan for Reinheimen, 2010 Verneforskrift, verneformål og forvaltningsplan Omsynet til verneverdiene i området er vurdert, særlig i forhold til landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskriften 2 og naturmangfaldloven 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtyper, økosystem og arter) samt 7(prinsipp for offentleg avgjørelse), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslige prinsipper). Formålet med Ottadalen landskapsvernområde er å ta vare på et stort, samanhengande villmarkspreget fjellområde, og eit høgfjellsøkosystem med eigenarta og variert biologisk mangfald. Etter verneforskrift for Ottadalen landskapsvernområde, er utsetting av fisk forbode, men forvaltningsstyresmakta kan gje løyve til utsetting av fisk frå lokale stammar der dette er gjort tidlegare (verneforskrift for Ottadalen lvo 3, pkt. 3.1). I Forvaltingsplan for Reinheimen, s. 148 står følgjande: «Forvaltningsstyresmakta kan etter søknad gje løyve til utsetting av fisk med opphav i lokale stammar i vatn der det tidlegare er sett ut fisk. Ei liste over desse vatna følgjer som vedlegg til planen (vedlegg 7).» Glassteintjønn er oppført på lista over vatn i Reinheimen der det er sett ut fisk, jf. forvaltningsplan, vedlegg 7. Vurdering Glassteintjønn (1161 moh) ligg i Ottadalen landskapsvernområde, og drenerer mot Finna og Ottavassdraget. Det er dokumentert at det har vore sett ut fisk i Glassteintjønn tidlegare, og gjeldande reglar for utsetting av fisk er godt ivaretatt gjennom løyvet gjeve av Oppland fylkeskommune. 31

Kartutsnitt under viser kor Glassteintjønne ligg. Det er god kunnskap om området og vassdraget det gjeld, gjennom kartlegging og registrering som er gjort i samband med verneplan for Reinheimen, og i naturbasen. Sidan det er satt ut fisk tidlegare i Glassteintjønn, ser ein ikkje at tiltaket vil føre til skade på naturmangfaldet. Tiltaket oppfyller vilkår gjeve i verneforskrifta, og det kan gjevast fleirårig løyve til utsetting av fisk. 32

NASJONALPARKSTYRET FOR REINHEIMEN Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2016/4685-3 Sakshandsamar: Kristine Sørlie Dato: 01.09.2016 Utval Utvalssak Møtedato Nasjonalparkstyret for Reinheimen 42/16 19.09.2016 Finndalen lvo - Søknad - restaurering av gammelt seterhus på Breidstulen 159/1/47 - Odd Joar Ramstad Forvaltar si innstilling Med heimel i verneforskrift for Finndalen landskapsvernområde 3 pkt. 1.2. b) og 1.3. b), får Odd Joar Ramstad dispensasjon til å restaurere og setja opp att seterhuset på Breidstulen i Finndalen landskapsvernområde. Dispensasjon er gjeve med følgjande vilkår: - Seterhuset kan demonterast for reparasjon og restaurering etter antikvariske prinsipp. - Seterhuset skal setjast opp på same tomt og med same orientering i landskapet som opphavleg. - Seterhuset skal ha sitt opphavlege preg som seterhus, med same vindaugsopningar. - Det skal leggjast torvtak eller anna naturvennleg materiale - Tømmerveggane på bygningen skal vera ubehandla for å få ei naturleg gråning. - Bygging av terrasse, platting eller veranda er ikkje tillate. - Statens naturoppsyn (SNO Reinheimen) vil kontrollere at tiltaket er gjennomført i samsvar med vedtaket. Tiltaket må og avklarast med Lom kommune. Saksopplysningar Dokument i saka: - Søknad frå Odd Joar Ramstad, e-post 26.06.16 - Kopi av møtebok frå Finndalen fjellstyre, sak 19/01, 20.12.01 og sak 13/11, 15.06.11 Søknaden: Odd Joar Ramstad søkte 26.06.16 om å restaurere og sette opp att eit seterhus, f.nr 47, på Breidstulen i Finndalen landskapsvernområde. Seterhuset er lafta og har eit areal på på 8 x 7 33

m inkludert ystrom ved inngangspartiet. Huset skal settast opp att på eksisterande tomta, markert med raud sirkel på kartet under. Historikk i saka: I 1989 fekk Ola Ramstad løyve frå Statskog og fjellstyret til å restaurere seterhuset på noverande tomt på Breidstulen. Statskog stadfesta løyvet i 1994 og Lom kommune godkjende restaureringstiltaket i 1998, under føresetnad om at bygget vert sett opp att i same storleik og stil, og på same tomt og at bygg og taktekking har naturvennleg farge som står i stil med omgjevnadene. Løyvet frå kommunen gjaldt i 3 år. Fjellstyret tok saka opp til behandling i 2001, der det i vedtaket mellom anna står at -«dersom Statskog meiner at tidlegare vedtak om løyve til oppattføring av seterhuset ikkje lenger er rettskraftig, ber fjellstyret om å få saka til behandling etter dagens reglar.» Statskog skriv i brev av 11.01.2002, at dei ikkje finn grunn til å trekke sitt løyve attende, men sidan saka har drege ut i tid, vil Statskog sette ein frist på 3 år, innan 01.01.2005, for gjennomføring av restaureringsarbeidet. Restaureringa starta opp, men etter ei stund bestemde Ramstad at seterhuset måtte takast ned, og at restaureringsarbeidet måtte fullførast heime på garden. Etter ei påminning frå fjellstyret i 2011, vart huset teke ned i 2012 for fullføring av restaureringsarbeidet. Foto: seterhuset før det vart teke ned 34

Restaureringsarbeidet har teke svært lang tid, og i løpet av den tida vart også setrdalen verna som Finndalen landskapsvernområde ved kongeleg.res i 2006. Vernemyndigheita fekk søknad om restaurering av seterhuset 26.06.16, og tiltaket skal nå behandlast etter vernereglane for Finndalen landskapsvernområde. Søknaden blir vurdert i samsvar med: - Forskrift for Finndalen landskapsvernområde, 24.11.2006 - Naturmangfaldlova - Forvaltningsplan for Reinheimen Verneformål, verneforskrift og forvaltningsplan Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskapet, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1,4, og 5 samt 7, jf. 8-12. Formålet med Finndalen landskapsvernområde er mellom anna: - å ta vare på eit eigenarta og vakkert natur- og kulturlandskap, der verdifullt setermiljø, vegetasjon og kulturminne utgjer ein vesentleg del av landskapet sin eigen art. Etter verneforskrift for Finndalen landskapsvernområde 3 pkt. 1.3. bokstav c, heiter det: Forvaltningsstyresmakta kan gje løyve til: - ombyggingar og tilbygg til eksisterande bygningar i samsvar med forvaltningsplanen. I forvaltningsplanen på s. står følgjande om bygging: «Byggjeskikken har utgangspunkt i setrane med følgjande særtrekk: turrmuring (ringmur), bruk av lafta tømmer, skut i stav og laft nyare hus kan ha, bordkledning (over- og underliggar), gesimshøgde 2 m eller lågare, saltak med takvinkel 22grader til 27grader, takåsar, taktrog, vindskier, vassbord og torv, småruta glas, flate dører utan speil eller, profilert kledning,ubehandla, tjyrubreidde, eller brunbeisa, tømmer/utkledning. Byggjeskikk 3, pkt 1.2, b og 1.3, b og c. Ved vedlikehald og restaurering skal ein leggje vekt på å ta vare på viktige element i Materialval, Byggjeteknikk, Utforming og farge, jf. opplistinga ovafor. Ved godkjenning av byggjetiltak etter søknad skal det settast vilkår om at dei blir gjennomført slik at dei ikkje dannar ein kontrast til eksisterande busetnad eller verkar skjemmande i landskapet.» Vurdering Finndalen har store kvalitetar både i naturlandskapet og kulturlandskapet. Spesielt er setermiljøet verdifullt, med fleire intakte gamle setrer. På Breidstulen er det også aktiv drift med mjølkeproduksjon, og siste året er det gamle seterkveer blitt gjerda inn i samband med nyetablering i landbruksnæringa. Denne søknaden gjeld eit gamalt seterhus, som etter kvart måtte takast ned for reparasjon og restaurering. Det er no felt inn nytt tømmer i konstruksjonen, og huset skal no settast oppatt på 35

same tomt. Seterhuset har i følgje søknaden eit areal på 56 kvm. Foto: restaurering av seterhuset Seterhuset skal ikkje endre fasade, med stokkar som er rotne er skifta ut, og det må på nytt tak. Av omsyn til fasaden skal alle vindaugsopningar vera som opphavleg. Finndalen landskapsvernområde har mange setrer. Totalt er det registrert 96 bygningar på 4 stular. På Breidstulen er det 11 setre. Seterhuset som skal settast opp att ligg godt synleg på nedsida av Finndalsvegen. Setra har såleis stor visuell effekt på landskapet. Det er derfor positivt at bygningen nå vert restaurert og sett opp att. Nasjonalparkforvaltaren vurder saka slik at restaureringa kan gjennomførast. Tiltaket er positivt for bygningsmiljøet og verneverdiane i landskapsverneområdet. 36