Løyve til bruk av hest eller beltegåande køyretøy for frakt av felt elg ut av Fokstumyra naturreservat

Joramo bygdealmenning 2660 Dombås Att. Narve Tveiten Deres referanse Dato 17.10.2014 Vår referanse 2014/6186-2 432.4 TAS Saksbehandler Tor Asbjørn Aslaksen Simonsen, tlf. 61 26 60 88 Avdeling Miljøvernavdelingen Løyve til bruk av hest eller beltegåande køyretøy for frakt av felt elg ut av Fokstumyra naturreservat Fylkesmannen i Oppland gir Joramo Bygdealmenning løyve til å nytte lite (lett) beltegåande køyretøy (jernhest, elgtrekk e.l.), hest (kløyv) eller ATV utstyrt med belte til å frakte felt elg ut av den delen av Fokstumyra naturreservat der Joramo Bygdealmenning er grunneigar og der det er tillatt med jakt. Sjå vedtaket med nærare detaljar og vilkår nedanfor. Bakgrunn Det visast til søknad datert 24. september 2014 frå Joramo Bygdealmenning ved Narve Tveiten (almenningsstyrar) som gjeld fleirårig søknad om bruk av hest, lite beltegåande køyretøy eller ATV (sekshjuling) til å frakte felt elg ut av den delen av Fokstumyra naturreservat (NR) der Joramo Bygdealmenning er grunneigar og der det er tillatt med jakt Verneformål og verneforskrifter For Fokstumyra NR gjeld forskrift om Fokstumyra NR av 3. mai 2002 nr. 436, og det er Fylkesmannen i Oppland som er forvaltningsmyndighet for verneområdet. Av 2 i forskrifta går det fram at formålet med fredninga er å ta vare på «et stort og meget variert myr- og våtmarksområde, med omkringliggende hei og skog, og med et meget rikt og variert fugleliv av særlig viktighet for hekkende og trekkende våtmarksfugl, samtidig som området har stor variasjon i myrtyper og myr- og våtmarksvegetasjon». 3 pkt. nr. 1 i forskrifta seier at «all vegetasjon i vann og på land, herunder døde busker og trær, er fredet mot enhver form for skade og ødeleggelse, unntatt det som følger av vanlig ferdsel». «Dyrelivet, herunder deres hi, reir og egg, er fredet mot enhver form for skade, ødeleggelse og forstyrrelse» i følgje 3 pkt. nr. 1. Og i pkt. nr. 4 første setning står det at «Jakt, fangst og bruk av skytevåpen er forbudt». Og vidare er motorisert ferdsel forbode etter pkt. nr. 7, og bruk av kløyvhest, hest og kjerre og ridning forbudt etter pkt. nr. 10. «I tida fra 1. mai til 1. august er all ferdsel i reservatet forbudt» etter 3 pkt. nr. 12, men «ferdsel til fots etter oppmerket sti fastsatt av forvaltningsmyndigheten i perioden med ferdselsforbud» er likevel tillatt etter 4 pkt. nr. 6. Sjølv om «jakt, fangst og bruk av skytevåpen er forbudt» etter 3 pkt. nr. 4 første setning, er «jakt på hjortevilt, herunder bruk av hund under kontroll, utenfor sone avmerket med jaktforbud i forvaltningsplanen» tillatt etter 4 pkt. nr. 5. Etter 5 pkt. nr. 4 i verneforskrifta kan forvaltningsmyndigheten gi løyve til «motorisert ferdsel med lite, beltegående kjøretøy for utkjøring av felt elg». Besøksadresse: Statens hus, Storgata 170, 2615 Lillehammer Postadresse: Postboks 987, 2626 Lillehammer Telefon: 61 26 60 00 Telefaks: 61 26 61 67 E-post: fmoppost@fylkesmannen.no Org.nr: 970 350 934 www.fylkesmannen.no/oppland

Når det gjeld bruk av hest og ATV (sekshjuling), finst det ingen spesifiserte dispensasjonshjemlar. For desse tiltaka må difor søknaden handsamast etter 48 i lov om forvaltning av naturen sin mangfold (naturmangfoldloven) av 19. juni 2009 nr. 100. Fylkesmannen skal leggje naturmangfoldloven (nml.) sine miljørettslege prinsipp 8-12 til grunn i vurderinga, jf. nml. 7, og vise korleis desse er vektlagt. Fylkesmannen si vurdering Myra vart freda i 1923 som det første større område med fredning i Norge. I 1969 fekk området status som naturreservat, og den 3. mai 2002 vart Fokstumyra NR utvida og fekk samstundes ei ny fredningsskrift. Utvidinga og ny forskrift har sitt grunnlag i dokumenterte verneverdiar og nye utfordringar knytt til forvaltninga av området, og i august 2002 fekk Fokstumyra status som Ramsarområde. Utvidinga av naturreservatet, dei forvaltningsmessige utfordringane for området og statusen som Ramsarområde sett krav om utarbeiding av forvaltningsplan for reservatet. Utarbeiding av forvaltningsplan er hjemla i verneforskrifta 7, og i 2005 utarbeida Fylkesmannen i Oppland ein forvaltningsplan for Fokstumyra NR (Fylkesmannen i Oppland, 2005. Forvaltningsplan for Fokstumyra naturreservat. Fylkesmannen i Oppland, miljøvernavdelingen, Rapp. Nr. 3/05, 40 s. + vedlegg). I forvaltningsplanen for Fokstumyra NR leggjast det opp til ein framtidig forvaltnings-praksis som går ut på at det skal bli høve til å nytte hest eller lite motorisert beltegåande køyretøy for transport av felt elg. Joramo bygdealmenning vil etter søknad kunne få eit fleirårig løyve til å køyre ut felt elg, men løyvet vil ikkje gjelde i særleg våte område der køyringa kan setje spor. I den delen av reservatet som ligg innafor Joramo Bygdealmenning har det vore drive med jakt på både hjortevilt (elg og hjort) og småvilt. Dette området er ein del av jaktområdet til eitt av dei to jaktlaga til Joramo Bygdealmenning. Ein reknar med at det i gjennomsnitt blir felt éin elg innafor almenninga sin del av reservatet kvart år (jf. forvaltningsplanen for Fokstumyra NR). Det er store, men sårbare verneverdiar knytta til Fokstumyra NR. Området har stor verdi som hekke-, raste- og kvileområde, og har ein svært god hekkebestand av vade- og andefuglartar. Verneverdiane i området er også knytt til myr- og våtmarksvegetasjon (Naturbase). Av 148 observerte artar er 76 artar registrert som hekkefuglar, og av desse er 32 artar vassfugl. Som hekkeområde har Fokstumyra ei samansetjing av artar som er typisk for rike fjellmyrer i Norge. Vanlege hekkefuglar tilknytta vatn er krikkand, stokkand, brunnakke, toppand, svømmesnipe og strandsnipe. Storlom hekker også i dette området. Dette er ein hensynskrevjande art som svært lett blir forstyrra under hekkinga. Den strenge styringa av ferdselsforbodet etter 3 pkt. nr. 3 og 12 er blant anna sett av omsyn til denne arten (jf. forvaltningsplanen for Fokstumyra NR). Fredningsforskrifta for naturreservatet er generelt restriktiv, og for Fokstumyra NR står perioden med ferdselsforbod i perioden fra 1. mai - 1. august sentralt for å ta vare på verneverdiane knytta til hekkande og trekkande vassfugl. I utgangspunktet vil det ikkje bli gitt dispensasjon frå dette forbodet (jf. forvaltningsplanen for Fokstumyra NR). I og med at jakta på elg i Oppland fylke ikkje tek til før den 25. september, meiner Fylkesmannen at frakt av om lag éin elg i året ved bruk av motoriserte framkomstmiddel ikkje vil føre til store konsekvensar for fuglelivet. Når det gjeld bruk av ATV med belte, finst det få undersøkjingar av terrengskadar ved køyring. Det ligg imidlertid føre ein rapport frå Statens naturoppsyn til Fylkesmannen i Oppland av 26. januar 2010 om sporsetjing og terrengslitasje ved utkøyring av storvilt med ulike køyretøy. Feltforsøka vart gjennomført i Øyer og Gausdal statsalmenninger i 2008 og 2009. I Øyer vart eit lokalt jaktlag fulgt under uttransport av elg ved bruk av ATV. Køyringen skjedde både i tørr og fuktig mark i skog samt i myr. I Gausdal vart elgtrekk og ATV køyrt parallelt i myr/skogsterreng med same last og med ulik fart.

Resultata av forsøka var at ATV og jernhest med hengjar med ca. 300 kg vekt køyrt parallelt i gangfart ga minimal forskjell i synlighet og innsynking på fast myr og ubetydeleg eller liten forskjell på blaut myr (i gjennomsnitt mindre innsynkning frå elgtrekk). Når ATV vart køyrt i minst dobbelt så høg fart som gangfart, ga dette tydeleg større innsynking. Statens naturoppsyn sin hovedkonklusjon var at bruken av køyretøyet (køyreatferda) og særleg farta, er den viktigaste faktoren for forskjeller i sporsetjing og terrengslitasje. Dersom ein ATV blir køyrt i same fart og med same hensynsfullhet som ein jernhest, er truleg forskjellen liten. Det vart imidlertid stilt spørsmål ved om dette skjer i praksis. Blant annet vart det vist til at ein vil kunne støyte på blaute parti og bratte/vanskelege parti og at verknaden på terreng kan auke dersom føraren av ein ATV, for å kome seg ut av ein situasjon, tek i bruk den farta og dei kreftene ATVen har til disposisjon. Det må leggjast til at feltforsøka ovanfor vart utført med ATV utan belte, og difor må ein kunne gå ut frå at verknaden på terrenget vil bli mindre ved bruk av ATV med belte. Fylkesmannen legg til grunn at ATV med belte normalt ikkje vil setje varige spor i terrenget i større grad enn det ein jernhest gjer, under føresetnad at ATVen med belte ikkje køyrer raskare enn jernhesten. Når det gjeld bruk av hest (kløyv) til frakt av felt elg, antar Fylkesmannen at eventuelle skadar på vegetasjonen ikkje vil bli vesentleg større enn ved bruk av ATV med belte/jernhest. Klima- og miljødep. har i ein klagesak som gjaldt bruk av ATV med belte, snøskuter eller bandvogn ved frakt av elg i Sjunkhatten NP (datert 19.11.2013) vurdert fleire forhold rundt ATV og jernhest. Eit av spørsmåla var om ATV kan bli sett på som lite beltegåande køyretøy». Dep. kom fram til at ATV med belte må sjåast på som beltekøyretøy, medan ATV utan belte ikkje er å sjå på som beltekøyretøy. For den aktuelle saken i Fokstumyra NR betyr dette at ATV utan belte (også sekshjuling) fell utafor forskrifta 5 nr. 4. Etter forskrifta 5 nr. 4 følgjer det at beltekøyretøyet skal vere lite, noko som avgrenser mot beltevogn og andre tyngre køyretøy. I si vurdering av saken i Sjunkhatten NP trekkjer dep. fram at både elgtrekk/jernhest og ATV med belte finst i ulike modellar og at vekta difor vil variere. Miljødirektoratet har undersøkt vekta på éin representativ jernhest og éin representativ ATV med belte. Vekta på jernhesten var mellom 328 og 454 kg, medan vekta på ATV med belte var 456 kg. Ut frå vektkriteriet meiner dep. at det ikkje er grunnlag for å ekskludere ATV med belte i saken frå Sjunkhatten NP. Etter dette meiner Fylkesmannen at det som må vere avgjerende for om det kan bli gitt løyve til ATV med belte, må vere om ATV med belte sett varige spor i terrenget i større grad enn det ein jernhest gjer. På bakgrunn av blant anna høyringsutkast til verneforslag for Fokstumyra NR, forvaltningsplan for Fokstumyra NR, undersøkjingar om kva verknader bruk av ATV (utan belte) og elgtrekk har på vegetasjonen samt erfaringar frå tidlegare løyve til motorisert ferdsel i det same området, meiner Fylkesmannen at kunnskapsgrunnlaget etter naturmangfoldloven 8 er godt nok til å kunne seie noko om kva verknader bruk av ATV og elgtrekk vil ha på verneverdiane. I følgje forvaltningsplanen for Fokstumyra NR blir det felt éin elg i året innafor den delen av Fokstumyra NR der Joramo Bygdealmenning er grunneigar, og med unntak for eventuell motorferdsel i samband med frakt av felt elg innafor Joramo Bygdealmenning sitt område, er det lite trong for motorferdsel i reservatet. Med eit gjennomsnitt på om lag éin elg felt kvart år, god kjennskap til verknadene på vegetasjonen ved bruk av ATV og elgtrekk samt god kjennskap til verneverdiane, leggjer Fylkesmannen liten vekt på «føre-var-prinsippet» i naturmangfoldloven 9. Etter Fylkesmannen si vurdering vil bruk av hest (kløyv) eller lite beltegåande køyretøy til frakt av felt elg ut av den delen av Fokstumyra NR der Joramo Bygdealmenning er grunneigar og der det er tillatt med jakt, i liten grad føre til at den samla påkjenninga for reservatet auke. Det kan óg leggjast til at det i reservatet er liten trong for motorisert ferdsel og at forskriftene for reservatet er forholdsvis

restriktive med høve på (motor)ferdsel. Fylkesmannen vil etter dette leggje liten vekt på naturmangfoldloven 10 om økosystemtilnærming og samla påkjenning. På bakgrunn av kunnskap om verknader på vegetasjonen etter bruk av ATV og elgtrekk, erfaring knytta til tidlegare løyve til motorisert ferdsel i det same område og med det låge omfanget tiltaket har, samt god kunnskap om verneverdiane, meiner Fylkesmannen at naturmangfoldloven 11 om at kostnadene ved miljøforringelse skal bæres av tiltakshavar er lite relevant i saken. Når det gjeld køyring med ATV i terreng, viser undersøkjingar at køyreatferda har mykje å seie om i kva grad vegetasjonen blir skada, og difor meiner Fylkesmannen at det bør stillast vilkår for å avgrense mogleg terrengskade, jf. naturmangfoldloven 12 miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar. Det faktum at ATV i snitt er noko tyngre enn jernhest gjer det også naudsynt at det stilles slike vilkår. Vedtak Fylkesmannen i Oppland gir Joramo Bygdealmenning løyve til å nytte lite (lett) beltegåande køyretøy (jernhest, elgtrekk e.l.) eller ATV utstyrt med belte til å frakte felt elg ut av den delen av Fokstumyra NR der Joramo Bygdealmenning er grunneigar og der det er tillatt med jakt. Løyvet er gitt med heimel i 5 nr. 4 forskrift om Fokstumyra NR av 3. mai 2002 nr. 436. Fylkesmannen i Oppland gir Joramo Bygdealmenning løyve til å nytte hest (kløyv) til å frakte felt elg ut av den delen av Fokstumyra naturreservat der Joramo Bygdealmenning er grunneigar og der det er tillatt med jakt. Løyvet er gitt med heimel i 48 i lov om naturens mangfold (naturmangfoldloven) av 19. juni 2009 nr. 100. Løyva er gitt på følgjande vilkår: 1. Løyva gjeld for jaktsesongane frå og med 2014 til og med 2017, og omfattar også periodar med utvida jakt på elg. 2. Køyringa skal om mogleg følgje eksisterande vegar/traséar og foregå så omsynsfullt som det praktisk lar seg gjere. Det skal ikkje setjast varige spor i marka. 3. Førar skal unngå område som vil kunne få særlege skadar, herunder særleg våte myrpartiar. 4. Ved køyring skal farta tilsvare normal ganghastighet eller lågare (tilsvarande fart som jernhesten). 5. Under køyringa skal det nyttast GPS (Global Positioning System) som viser kor ein har køyrt. Denne informasjonen (sporlogg) skal sendast Fylkesmannen 3 veker etter avslutta jakt. 6. Alt søk etter skada vilt under jakta, i den del av reservatet der det ikkje er tillatt med jakt, skal umiddelbart meldast til oppsynet for reservatet. 7. Fylkesmannen tek atterhald om å trekkje løyva attende dersom føresetnadene for denne skulle endre seg vesentleg. Fylkesmannen føreset at det ligg føre dei naudsynte løyve etter motorferdsellova. Fylkesmannen mottok denne søknaden 24. september 2014, éin dag før det vart tillatt med jakt på elg i Oppland fylke. Dersom det er ønskjeleg å få svar på søknaden før jakta tek til, oppmodar vi Joramo Bygdealmenning ved seinare høve å søkje seinast éin månad før jaktstart. Klage Dette vedtaket kan i samsvar med 28 i forvaltningslova påklagast til Miljødirektoratet. Ei eventuell klage sendast til Fylkesmannen i Oppland innan 3 uker frå ein har motteke dette brevet. Steinar Fossum e.f. underdirektør Tor Asbjørn Aslaksen Simonsen rådgiver Etter våre rutiner er dette brevet godkjent og sendt uten underskrift.

Kopi: Dovre kommune Kongsv. 4 2662 Dovre Lauritz Sønstebø Fokstugu 2660 Dombås Statens Naturoppsyn v/arne Johs. Mortensen Postboks 5672 Sluppen 7485 Trondheim Miljødirektoratet Postboks 5672 Sluppen 7485 Trondheim