Sirdal kommune Høyringsuttale til revisjonsdokument for Sira-Kvina reguleringa LØPENR/SAKSNR: SAKSBEHANDLER: DATO: 5130/2016-2007/609 Sven Sandvik 12.04.2016 UTV.SAKSNR: UTVALG: MØTEDATO: 16/79 Utvalg for teknikk, landbruk og miljø 21.06.2016 16/53 Utvalg for oppvekst og levekår 22.06.2016 16/113 Formannskapet 23.06.2016 16/54 Kommunestyret 23.06.2016 Bakgrunn NVE fatta den 5. oktober 2015 vedtak om revisjon av konsesjonsvilkåra for Sira-Kvina reguleringa. Revisjonsdokumentet som no er på høyring er utarbeida av Sira-Kvina kraftselskap. Føremålet med denne saka er å gjeve ein uttale til revisjonsdokumentet. Den frivillige avtalen mellom Sira-Kvina og Sirdal kommune vert behandla i ein eigen sak. Revisjonsdokumentet er vedlagt saka. Høyringsfristen var i utgangspunktet den 18. april 2016, men for å muliggjere ei parallell behandling med den frivillige avtalen har NVE gjeve Sirdal kommune utsatt høyringsfrist til etter kommunestyremøtet den 23. juni 2016. Konsesjonsvilkåra som vart gitt for Sira-Kvina reguleringa i 1963 kunne tidlegast takast opp til revisjon i 2013 det vil sei 50 år etter gitt konsesjon. Sirdal og Kvinesdal kommune sendte allereie i 2010 brev til NVE med krav om opning av revisjon. Den formelle framgangsmåten i ein revisjonsprosess legg i liten grad opp til dialog mellom partane. Etter at NVE fattar vedtak om opning av revisjon, utarbeider kraftselskapet eit revisjonsdokument som vert sendt på høyring og dannar grunnlag for behandling i NVE og OED. Erfaringa frå revisjonane som er gjennomført så langt er at konfliktnivået gjerne er høgt og saksbehandlingstida lang. Resultata har frå kommunane sin ståstad vore skuffande. Kommunane og Sira-Kvina har hatt ei felles interesse i å framskynde revisjonsprosessen og redusere usikkerheita knytt til utfallet. Ein har gjennom fleire år hatt ein dialog for å sjå om det er mogeleg å einast lokalt om tiltak som betrar tilhøva for miljø og friluftsliv medan ein samstundes opprettheld - og aller helst aukar - produksjonen av fornybar energi. Sira-Kvina har gjennom prosessen fått utarbeida ei stor mengde fagutgreiingar. Desse er nytta som grunnlag for å finne fram til gode, kunnskapsbaserte og kostnadseffektive løysingar. Resultatet av samarbeidet er ein frivillig avtale som partane vonar kan bidra til ei raskare behandling hjå NVE og eit meir føreseieleg utfall. Avtalen vart godkjent av Sira-Kvina sitt eigarstyre den 9. juni 2016 og vert no lagt fram til godkjenning i kommunestyret, parallelt med høyringsuttalen til revisjonsdokumentet.
Den frivillige avtalen vart forhandla fram av representantar for Sirdal kommune og Sira- Kvina kraftselskap med bistand frå sekretariatet i Landssamanslutninga av vasskraftkommunar (LVK) og advokatfirmaet Thommesen. Eit forslag utarbeida av Sira- Kvina vart presentert for kommunane, fylkesmannen og fylkeskommunen i januar 2015. I løpet av 2015 vart det halde fleire møter mellom partane for å avklare vidare prosess. NVE deltok også på eit av desse møta. Før jul i 2015 la Sirdal kommune eit avtaleforslag ut på offentlig høyring og det vart i denne samanheng arrangert eit folkemøte. I februar 2016 vart avtaledokumentet gjennomgått i underutvala, formannskapet og kommunestyret og det vart då bestemt at kommunen sitt forhandlingsutval skulle sluttføre forhandlingane med Sira-Kvina. Forhandlingsutvalet hadde møte med Sira-Kvina si leiing den 5. april og 26. mai 2016. Partane vart i løpet av desse to møta samde om innhaldet i det endelige avtaledokumentet som no vert lagt fram til godkjenning i kommunestyret (sjå eiga sak). I revisjonsdokumentet vert det gjeve ein oversikt over reguleringsanlegg, kraftverk og elvestrekningar som er omfatta av vilkårsrevisjonen. Det vert presentert data for mellom anna kraftproduksjon, tilsig, vassføring og magasinmanøvrering. Miljødesign metodikken, opprustings- og utvidingsprosjekta og avtaledokumenta med kommunane vert kort omtalt. I kapittel 12 gjer Sira-Kvina greie for korleis krav som har kome frå kommunane og andre er tenkt handtert. Sira-Kvina legg her avtaledokumenta med kommunane til grunn. Tiltaka som er lista opp er henta frå forslaget til avtaledokument som låg føre på skrivetidspunktet. Sira- Kvina skriv avslutningsvis at avtalane vil bli ettersendt NVE etter at dei er endelig behandla i kommunestyrer og eigarstyre. Vurdering Det er naturlig at Sirdal kommune ber NVE legge til grunn den frivillige avtalen som kommunen og Sira-Kvina kraftselskap har forhandla fram i fellesskap. Avtalen syner kva for løysingar partane I høve avtalen skal Sira-Kvina kraftselskap sende konsesjonssøknad for regulering av Ytre Skreåvatn til NVE innan 2016 og søkje om å få denne innarbeida som del av behandlingsgrunnlaget til vilkårsrevisjonen. Minstevassføringsmagasinet i Ytre Skreåvatn står sentralt i den lokale avtalen. Vi kan ikkje sjå at det er andre fornuftige alternativ som kan rette opp situasjonen med manglande minstevassføring i Skreå og Sira frå Omlid til Sirdalsvatn. Dersom minstevassføringa som er lagt til grunn i avtalen skulle sleppast frå Handeland ville det i høve anslag frå Sira-Kvina innebere eit krafttap på ca. 50 GWh. Vatnet ville då heller ikkje koma Skreå til gode. Ved eit alternativt slepp frå Indre Skreåvatn, ville vatnet også komme nedste del av Skreå til gode, men krafttapet ville i dette tilfellet verta enda høgare då det er tale om vatn som vert nytta til produksjon i både Tjørhom og Tonstad kraftverk. Vi meiner at bruken av Ytre Skråvatn som minstevassføringsmagasin kan forsvarast i eit større energi og miljøperspektiv. Det vart gitt konsesjon for tiltaket allereie i 1989. Det er her meir tale om fornying av ein tidlegare gitt konsesjon enn eit heilt nytt tiltak. Oppslutnaden om tiltaket er stor i dei kringliggjande grendene. Tiltaket er gitt første prioritet i den lokale tiltaksanalysen etter vassforskrifta. I høve avtalen skal det etablerast eit overvakingsprogram for Sira med oppstart i 2016. Dersom det viser seg at funksjonsmåla for vassdragsavsnittet ikkje vert nådd skal Sira-Kvina
bidra til ytterligare forsking og tiltak med sikte på å nå måla. Det er i denne samanheng viktig at konsesjonsvilkåra gjev rom for I høve revisjonsdokumentet er det for minstevassføringa som er foreslått i Rostøltjødnbekken, Smogåna, Ousdalsåna, Josa og Lilandsåna stilt atterhald i avtaledokumentet om at ein oppnår konsesjon for utbygging av Storå kraftverk. Vi gjer merksam på at dette atterhaldet er fjerna i den endelige versjonen av avtalen. I revisjonsdokumentet vert det vist til Flekkefjord, Sokndal og Lund kommune sitt krav om å føre laks vidare forbi Helvetesfossen i Sira. Sira-Kvina meiner at dei ikkje har noko ansvar då Helvetesfossen er ei naturleg hindring. Vi vil her påpeike at overføringa av vatn frå Kvina gjer at mengda ferskvatn som renn ut i havet frå Sira er større enn det som er naturleg. I den grad dette bidreg til feilvandring av laks, meiner vi Sira-Kvina har eit ansvar. Det vil på sikt kunne vere aktuelt å krevje at Sira- Kvina er med og bidreg til å byggje ei laksetrapp som fører laksen forbi Helvetesfossen og vidare oppover Sira. Dette for å sikre tilstrekkelig med gyteområder for laksen som vandrar feil som følgje av dei unaturleg store ferskvassmengdene. Første steg vert å sjå om ein får etablert reproduserande bestandar av laks og sjøaure på dagens anadrome strekning når ein kalkar restvassføringa frå dam Lundevatn. Det er i denne samanheng viktig at ein ikkje kalkar for hardt. Om ein gjer det risikerer ein å få etablert bestandar som ikkje tåler det naturlege ph-nivået i Sira. Ein kan då verta avhengig av permanent kalktilførsel for å oppretthalda bestandane. Dette vil fordyre og vanskeliggjera ei eventuell framtidig etablering av laks ovanfor Helvetesfossen. Då Sira-Kvina kraftselskap i si tid vart etablert og fekk konsesjon, var det ein føresetnad at hovudkontor og arbeidsplassar skulle lokaliserast i Sirdal, medan nabokommunar i sør skulle få etablering av smelteverksindustri. Vi registrer at fleire kraftselskap no vel å sentralisere verksemda si. Det bør difor - for ordens skyld - stillast konsesjonsvilkår om at Sira-Kvina kraftselskap sitt hovudkontor, administrasjon og støttefunksjonar fortsatt skal være lokalisert på Tonstad og omfatte minimum dei funksjonar som i dag er lokalisert på Tonstad. Lokalkunnskap og nærleik til dei store kraftanlegga i Sirdal er viktige føresetnader for planlegging og gjennomføring av tiltak ved krise- og beredskapshendingar som til dømes skadeflaum, utfall av straumforsyning og liknande. Eit lokalt nærvær av leiing og sentrale funksjonar i Sira-Kvina kraftselskap på Tonstad er avgjerande for god samfunnssikkerheit, både i Sirdal og kringliggjande kommunar. Vi er også overtydd om at lokal styring gjev det beste resultatet for eigarane, kommunen og storsamfunnet over tid. Forslag til vedtak
dei funksjonar som i dag er lokalisert på Tonstad. Saksprotokoll i Utvalg for teknikk, landbruk og miljø - 21.06.2016 - PS sak 16/79. Rådmannens forslag til vedtak ble enstemmig tilrådt. Tilråding fra utvalg teknikk, landbruk og miljø. dei funksjonar som i dag er lokalisert på Tonstad. Saksprotokoll i Utvalg for oppvekst og levekår - 22.06.2016 PS 16/53 Forslag fra Lars A. Fodstad (SP): Saken tas til orientering. Forslag fremsatt i møtet ble enstemmig tilrådt. Tilråding fra Utvalg for oppvekst og levekår Saken tas til orientering. Saksprotokoll i Formannskapet - 23.06.2016 PS 16/113 Jonny Liland AP var inhabil og fratrådte. Ingen vararepresentant møtte i saken. Utvalg for oppvekst og levekårs innstilling ble enstemmig tilrådt.. Formannskapets tilråding
dei funksjonar som i dag er lokalisert på Tonstad Saksprotokoll i Kommunestyret - 23.06.2016 PS 16/54 Jonny Liland AP, Rolv Guddal AP og Per Øyvind Grimsby V var inhabil og fratrådte. Bente Eiesland AP, Kjetel Lindeland AP og Ivar Skregelid V møtte som vararepresentanter i saken. Formannskapets tilråding ble enstemmig vedtatt. Vedtak dei funksjonar som i dag er lokalisert på Tonstad Inge Hedenstad Stangeland Rådmann Sven Sandvik Plan- og miljøkonsulent