STATENS VEGVESEN REGION VEST SOTRASAMBANDET. DELPROSJEKT 1; FASTLANDSAMBANDET SOTRA - BERGEN OVERORDNA LANDSKAPSANALYSE AUGUST 2006

STATENS VEGVESEN REGION VEST SOTRASAMBANDET. DELPROSJEKT 1; FASTLANDSAMBANDET SOTRA - BERGEN OVERORDNA LANDSKAPSANALYSE AUGUST 2006

Sotrasambandet. Delprosjekt 1; Fastlandsambandet Sotra - Bergen I DOKUMENTINFORMASJON ASPLAN VIAK AS www.asplanviak.no NO 910 209 205 MVA Oppdragsgivar: Oppdrag: Statens vegvesen Region Vest Sotrasambandet, Delprosjekt 1; Fastlandsambandet Sotra Bergen. Oppdrag nummer: 513046 Rapportnamn: Overordna landskapsanalyse. August 2006 Versjon: Heftenr.: 0 Nøkkelord: Landskap, terreng, vegetasjon, sjø og vassdrag, tekniske anlegg. Verdi og sårbarhet. Arkiv (filnamn): Oppdragsansvarleg: Oppdragsmedarbeidar: 513046_Ra01.doc Guro Steine, landskapsomtalar og analysar Øyvind Dalen, GIS, kartanalysar og kartframstilling Eigenkontroll: Dato, signatur: Sidemannskontroll: Dato, signatur: Foto framsida: Bård Magnus Fauske, Fjell kommune. Skråfoto: Mapaid/Fjell kommune Alle andre foto: og Statens vegvesen Arendal - Bergen - Karasjok - Kolbotn - Kongsberg - Kristiansand - Leikanger - Leknes - Lillehammer - Lyngdal - Molde - Risør - Sandvika - Ski - Skien - Stavanger - Tromsø - Trondheim - Tønsberg - Ål

Sotrasambandet. Delprosjekt 1; Fastlandsambandet Sotra - Bergen II FØREORD Statens vegvesen Region Vest arbeider med utgreiing av trasealternativ for nytt vegsamband mellom Sotra og Bergen vest. I samband med grovsiling av alternativa er engasjert til å gjennomføre ein overordna landskapsanalyse for dei områda som kan vere aktuelle for ulike trasealternativ for sjølve fastlandssambandet. Analysen er gjennomført som ein analyse av verdi- og sårbarhet, etter metodikk utvikla for Statens vegvesen. Oppdraget er gjennomført i tidsrommet mai juli 2006. Oppdragsgivar for Statens vegvesen er Lilli Mjelde. Landskapsarkitekt Bård Magnus Fauske frå Fjell kommune har delteke på synfaring i Fjell kommune og komme med verdifulle innspel og synspunkt undervegs. Oppdragsansvarleg hos er Guro Steine. Øyvind Dalen har hatt ansvar for GIS-analysar og kartframstilling. August 2006

Sotrasambandet. Delprosjekt 1; Fastlandsambandet Sotra - Bergen INNHALDSLISTE III Side SAMANDRAG... 1 1 INNLEIING... 3 1.1 Bakgrunn... 3 1.2 Analyseområde... 3 2 METODE... 4 2.1 Grunnlag for metode... 4 2.2 Registrering... 4 2.3 Kriterier for verdivurdering... 4 2.3.1 Landskapsform (hovudformer og småformer/terrengformer)... 5 2.3.2 Vegetasjon (inklusive kulturmark, pga. lite jordbruk i analyseområdet)... 5 2.3.3 Vatn, vassdrag, fjord... 6 2.3.4 Bygningsmasse / tekniske anlegg... 6 2.3.5 Skala... 6 2.4 Samla verdivurdering... 7 2.5 Kriterier for vurdering av sårbarhet... 7 3 OVERORDNA LANDSKAPSTREKK LANDSKAPET I REGIONAL SAMANHENG... 9 3.1 Sotra Litlesotra (Fjell kommune)... 10 3.2 Bergen Vest (Bergen kommune)... 12 4 INNDELING I DELOMRÅDE... 15 4.1 Sotra Litlesotra... 15 4.2 Bergen vest... 15 5 VERDI- OG SÅRBARHETSANALYSE AV DELOMRÅDE... 16 5.1.1 Storavatnet og Fjellvassdraget... 16 5.1.2 Straumsosen... 17 5.1.3 Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra... 18 5.1.4 Kolltveit... 19 5.1.5 Foldnes... 20 5.1.6 Søre Bildøy... 21 5.1.7 Bildøypollen og Bildøystraumen... 22 5.1.8 Straumsundet... 23 5.1.9 Ebbesvik Snekkevik... 24 5.1.10 Bustadområde i Arefjord og Brattholmen... 25 5.1.11 Arefjorden... 26 5.1.12 Tona og Valen... 27 5.1.13 Hjelteryggen... 28 5.1.14 Straume... 29 5.1.15 Straume sentrum og næringsområda... 30 5.1.16 Knarrevik... 31 5.1.17 Byfjorden... 32 5.1.18 Storavatnet/Småvatnet (Alvøyvassdraget)... 33 5.1.19 Ramsvik Kongshamn... 34 5.1.20 Lyderhorn og Liavatnet...35 5.1.21 Alvøen... 36 5.1.22 Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området... 37 5.1.23 Næringsområde i Drotningsvik-området... 39

Sotrasambandet. Delprosjekt 1; Fastlandsambandet Sotra - Bergen IV 6 SYNLIGHETSANALYSE... 40 7 KJELDER... 41 VEDLEGG Nr Beskrivelse 1 Verdi- og sårbarhetskart landskapsform 2 Verdi- og sårbarhetskart vegetasjon 3 Verdi- og sårbarhetskart vatn, vassdrag, fjord 4 Verdi- og sårbarhetskart bygningsmasse og tekniske anlegg 5 Samlekart, overlay-analyse verdi 6 Samlekart, overlay-analyse sårbarhet 7 Eksposisjonskart

1 SAMANDRAG arbeider med siling av trasealternativ for nytt vegsamband mellom Sotra og Bergen vest. Denne rapporten inneheld verdi- og sårbarhetsvurderingar for fagtemaet landskapsbilete. Vurderingane skal danne grunnlag for vidare arbeid med alternativsøk og konsekvensvurdering av aktuelle trasealternativ. Utgreiinga er delt i følgjande hovuddelar: - Omtale av overordna karakteristiske landskapstrekk i området - Inndeling i delområde med felles karaktertrekk, registrering og skildring av landskapstilstand - Verdivurdering av landskapsbiletet i det enkelte delområdet - Sårbarhetsvurdering av landskapsbildet i det enkelte delområdet - Samla verdi- og sårbarhetsvurdering framstilt på kart Målet med verdi- og sårbarhetsvurderingane er å identifisere og kartfeste heilskaplege område med stor landskapsverdi, og heilskaplege område med stor sårbarhet. Desse er ikkje nødvendigvis samanfallande område eller heile delområde, sjølv om det er gitt ein samleverdi for det enkelte delområde. Det meste av landskapet i analyseområdet er gitt middels verdi, fordi områda er typisk for landskapet i regionen. Nokre få delområde har heilt spesielle landskapskvalitetar som gjer at dei er skilt ut med stor verdi. Nokre få område er så dominert av uheldige inngrep med reduserte visuelle kvalitetar at dei er gitt liten verdi. Med omsyn til sårbarhet så er det dominerande trekket at landskapet i analyseområdet har stor sårbarhet. Dette skuldast eit småkupert landskap med svært tydelege geologiske trekk og retningar, som gjer det sårbart for storskala veginngrep. Landskapet er også svært samansett og mosaikkprega, med mange randsoner og overgangssoner mellom vegetasjonstypar, sjø og land, vassdrag og kulturmarker. Dette gir også landskapet eit småskala preg som gjer det sårbart for storskala veginngrep. Landskapsverdi: Middels til stor og stor verdi - Delområde 1, Storavatnet og Fjellvassdraget heilskapleg og typisk for innsjølandskap i regionen - Delområde 2, Straumsosen heilskapleg fjordlandskap med dominerande sjøflate og innslag av verdifull vegetasjon - Delområde 11, Arefjorden, ytre del typisk smalsundlandskap med viktige romavgrensingar mot Byfjorden, verdifulle landskapsformer og bygningsmiljø (Brattholmen gjestgivarstad). - Delområde 18, Storavatnet/Småvatnet (Alvøyvassdraget) heilskapleg skog- og innsjølandskap med verdifull furuskog - Delområde 19, Ramsvik Kongshamn verdifull edellauvskog og strandsone mot lukka fjordrom ved Byfjorden - Delområde 21, Alvøen svært verdifullt og heilskapleg kulturhistorisk miljø i vakkert samspel med fjordlandskap og vegetasjon Middels verdi - Delområde 3, Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra - heilskapleg og typisk naturområde utan sjøkontakt - Delområde 4, Kolltveit samansett og typisk tettstadsmiljø for kystbygdene i regionen - Delområde 5, Foldnes samansett og typisk bygdemiljø for kystbygdene i regionen - Delområde 6, Søre Bildøy samansett, mosaikkprega landskap med kulturmark og småhusbusetnad - Delområde 7, Bildøypollen og Bildøystraumen typisk smalsundlandskap for regionen - Delområde 8, Straumsundet typisk smalsundlandskap for regionen, planlagt tett utbygd - Delområde 9, Ebbesvik Snekkevik samansett og typisk bygdemiljø for kystbygdene i regionen - Delområde 10, Bustadområde i Arefjorden og Brattholmen - samansett og typisk bustadfeltmiljø - Delområde 11, Tona og Valen - samansett og typisk bygdemiljø for kystbygdene i regionen - Delområde 13, Hjelteryggen typisk bustadfeltmiljø for regionen - Delområde 14, Straume samansett og typisk for nyare tettstader/sentrumsområde i regionen

2 - Delområde 16, Knarrevik rest av verdifullt bygningsmiljø, dominert av veg og nyare næringsareal - Delområde 17, Byfjorden storsundlandskap typisk for bynære fjordlandskap i regionen - Delområde 20, Lyderhorn og Liavatnet markert dalsøkk med motorveglandskap i dalbotnen - Delområde 22, bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik typiske bustadområde/forstadsmiljø Liten til middels og liten verdi - Delområde 11, Arefjorden, indre del smalsundlandskap dominert av veg, kraftlinjer og kraftstasjon - Delområde 15, Straume sentrum og næringsområda utbygging har gitt reduserte visuelle kvalitetar i høve karakteristiske trekk i området og regionen - Delområde 23, næringsområde i Drotningsvikområdet dominert av næringsbygg, veg og kraftlinje Sårbarhet: Middels til stor og stor sårbarhet - Delområde 1, Storavatnet og Fjellvassdraget sårbart for inngrep og oppdeling av terreng, vatn og strandsoner - Delområde 2, Straumsosen eksponert og sårbart for inngrep i verdfull vegetasjon og strandsone - Delområde 4, Kolltveit småskala bygningsmiljø, kulturmark og randsoner sårbare for oppdeling - Delområde 5, Foldnes småskala bygningsmiljø, strandsoner, randvegetasjon og kulturmark sårbare for oppdeling - Delområde 6, Søre Bildøy - småskala bygningsmiljø, strandsoner, randvegetasjon og kulturmark sårbare for oppdeling - Delområde 7, Bildøypollen og Bildøystraumen smalt sund sårbart for inngrep som sprenger skalaen - Delområde 8, Straumsundet - smalt til mellomskala sund sårbart for inngrep som sprenger skalaen - Delområde 10, Bustadområde i Arefjorden og Brattholmen - småskala bygningsmiljø, strandsoner, randvegetasjon og kulturmark sårbare for oppdeling - Delområde 11, Arefjorden småskala landskapskomponentar og verdifulle bygningsmiljø sårbare for storskala inngrep, indre del med eksisterande inngrep over landskapets toleevne og forbetringspotensiale - Delområde 18, Storavatnet/Småvatnet (Alvøyvassdraget) stor sårbarhet for oppdeling og inngrep - Delområde 19, Ramsvik Kongshamn stor sårbarhet for oppdeling og inngrep i alle landskapselement - Delområde 20, Lyderhorn og Liavatnet fjellsidene og attverande naturleg strandsone sårbare for ytterlegare inngrep - Delområde 21, Alvøen stor sårbarhet for inngrep, både i enkelte landskapselement og heilskapen - Delområde 22, bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik småkuperte småhusmiljø, mosaikkprega, sårbart for storskala inngrep Middels sårbarhet - Delområde 3, Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra sårbart for inngrep på tvers av terrengformer og oppdeling vatn og strandsoner - Delområde 9, Ebbesvik Snekkevik - småskala bygningsmiljø, strandsoner, randvegetasjon og kulturmark sårbare for oppdeling planlagde utbyggingsområde vil endre karakteren noko - Delområde 12, Tona og Valen småskala bustadfelt, randvegetasjon og kulturmark sårbare for oppdeling - Delområde 13, Hjelteryggen småskala bustadmiljø sårbart for oppdeling, strandsone eksponert - Delområde 14, Straume småskala bygningsmiljø og randsoner ved sjø og vassdrag sårbare, storskala bygningsmiljø og infrastruktur med potensiale for forbetring - Delområde 16, Knarrevik rest av eldre arbeidarbustadmiljø med stor sårbarhet, storskala veg- og industrimiljø med liten sårbarhet - Delområde 17, Byfjorden middels skala med relativt god toleevne for nye inngrep, randsoner sårbare Liten sårbarhet forbetringspotensiale - Delområde 15, Straume sentrum og næringsområda liten sårbarhet for nye inngrep og stort forbetringspotensiale gjennom strukturering og opprydding - Delområde 23, Næringsområde i Drotningsvikområdet liten sårbarhet for nye inngrep

3 1 INNLEIING 1.1 Bakgrunn I samband med arbeidet med siling av trasealternativ for nytt vegsamband mellom Sotra og Bergen vest, ønskjer Statens vegvesen ei vurdering av landskapsverdiane. Vurderinga vert gjort for områda med aktuelle trasealternativ i dagen, det vil seie områda som er aktuelle for brukryssing, veglinjer, og for kryss med trasealternativa for undersjøisk tunnel. Rapporten skildrar landskapet i utgreiingsområdet og vurderer landskapet sin verdi og sårbarhet for inngrep. Målet er å få fram karakteristiske trekk i landskapet og landskapsestetiske verdiar, og vurdere kapasitet og tolegrense for endringar og inngrep. Vurderingane vil vere ein del av grunnlaget for siling av alternativ. Analysen vil også gje eit grunnlag for meir detaljerte landskaps- og konsekvensanalysar når aktuelle trasealternativ for vidare utgreiing er fastlagt. 1.2 Analyseområde Kartet viser analyseområdet og arealbruken i området slik det opphavleg vart definert av Statens vegvesen. I arbeidet med analysen er området utvida noko slik at heilskaplege og samanhengande område vert vurdert samla. Det gjeld i hovudsak dei store vassdragssystema og fjordlandskapet.

4 2 METODE 2.1 Grunnlag for metode Metoden som er brukt byggjer på: Håndbok 140 Konsekvensanalyser. Veiledning. Statens vegvesen 2006 Tilbodsgrunnlaget frå Statens vegvesen og avtale dagsett 30.5.3006, tilbod dagsett 12.5.2006 NIJOS referansesystem for landskap Metoden byggjer på - karakterisering av overordna landskap i analyseområdet - registrering av landskapet i analyseområdet gjennom kartanalysar og synfaring - verdivurdering av delområde/heilskaplege område - sårbarhetsvurdering av delområde/heilskaplege område Heilskaplege område for verdi og for sårbarhet er ikkje nødvendigvis samanfallande. 2.2 Registrering Registrering av landskapet i analyseområdet er gjort gjennom kartanalysar og synfaring. På bakgrunn av registreringane er analyseområdet delt inn i mindre delområde med samanfallande karakter. Følgjande deltema er registrert: - landform/terrengform, der landform er den overordna landskapsformen, og terrengformene er mindre og lokale - vegetasjonsmønster, som lauvskog, barskog, overgangssoner/randsoner og kantar - vatn, vassdrag og fjord, og korleis dei opptrer i landskapsbiletet - bygningsmasse og tekniske anlegg, struktur og type bygningsmiljø, vegar og kraftlinjer etc. - skala Det er utarbeidd eitt verdi- og sårbarhetskart for kvart tema, med unntak av skala, som er omtalt skriftleg for kvart landskapsområde. 2.3 Kriterier for verdivurdering Kriteriesettet gir utgangspunktet for vurderingane av det enkelte tema og landskapsområde. Regionskildringa i Nasjonalt referansesystem for landskap, NIJOS rapport 10/2005 dannar utgangspunkt for klassifisering i B- område, det vil seie område som er typisk for regionen og som får middels verdi etter Statens vegvesen Hb. 140. I vurderingane er for eksempel økologisk verdi, kulturhistorisk verdi, bruksverdi etc ikkje vektlagt, då det er landskapets visuelle kvalitetar som skal vurderast. Verneverdiar knytt til økologi og biologisk mangfald, bruksverdi knytt til friluftsområde etc. vert i Statens vegvesen sin metodikk utgreidd som eigne tema.

5 2.3.1 Landskapsform (hovudformer og småformer/terrengformer) Lillesotra - Sotra: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - markerte og karakteristiske toppar, skrentar og fjellformasjonar, landemerke - opphavleg strandsone - lågt og småkupert relieff - øyar, holmar og skjer - små strender - nakne berg og knausar - liten variasjon - større terrenginngrep som ikkje er tilpassa landskapsformene (veg, kraftliner, bygg etc.) - utfylte strandsoner Bergen vest STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - markerte og karakteristiske toppar og fjellformasjonar, landemerke - opphavleg strandsone langs sjø og vatn - middels breie fjordløp, bratt kyst - middels lågt relieff, åsar og storkuperte terrengformer 0 200 moh - sprekkedalar - liten variasjon - større terrenginngrep som ikkje er tilpassa landskapsformene (veg, kraftliner, bygg etc.) - utfylt strandsone 2.3.2 Vegetasjon (inklusive kulturmark, pga. lite jordbruk i analyseområdet) Lillesotra Sotra: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Naturleg lauvskog med innslag av edellauvskog (sørvende randsoner) - overgangssoner/randsoner - Kulturmark; kystlynghei, naturbeite - myr og hei - våtmarker i overgang mellom myr og vatn - naturleg gjengroing, blandingsskog lauv/furu - dyrka mark, vanleg grasproduksjon - bustadområde med vanleg god grøntstruktur Bergen vest: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Naturleg lauvskog med innslag av edellauvskog (sørvende lier og randsoner) - eldre (kyst)furuskog - lauv- og blandingsskog (bjørk/furu) - furuskog - lynghei/myr i høgareliggande område - kulturmarker i gjengroing - bustadområde med vanleg god grøntstruktur - manglande variasjon - manglande overgangssoner / randvegetasjon - planteskog av gran / furu - manglande variasjon - manglande overgangssoner / randvegetasjon - planteskog av gran

6 2.3.3 Vatn, vassdrag, fjord Lillesotra Sotra: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særleg variasjon og opplevingsrikdom, spesielt knytt til overgangssonene sjø/vatn land - Vassflata dominerer landskapet - småfjord, storsund, smalsund - vassdrag, vatn, våtmark - Lite/ikkje innslag av sjø eller vatn - utfylte strandsoner Bergen vest: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særleg variasjon og opplevingsrikdom, spesielt knytt til overgangssonene sjø/vatn land - vassflata dominerer landskapet - middels breie fjordløp - vassdrag, innsjø, vatn, tjern, våtmark (sprekkedalane) - Lite/ikkje innslag av sjø eller vatn - utfylte strandsoner 2.3.4 Bygningsmasse / tekniske anlegg Lillesotra Sotra: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særprega og/eller heilskaplege bygningsmiljø, - kulturhistorisk: for eksempel gardstun, naustmiljø, industrimiljø knytt til sjø - nyare bygningsmiljø med særleg godt samspel mellom bygningsmiljø og landskap - landemerke - typiske bygningsmiljø for regionen, vanleg godt samspel mellom bygg og landskap; - bustadområde, tettstadsmiljø, næringsområde - vanleg godt tilpassa tekniske anlegg - område der bygningsmiljøa bryt med karaktertrekk i landskapet og dominerer på uheldig måte - manglande heilskap - uheldig samanblanding av ny/eldre byggeskikk - veg- eller leidningstrasear som bryt med karaktertrekk i landskapet Bergen vest: STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særprega og/eller heilskaplege bygningsmiljø, både eldre tettstadsmiljø/industrimiljø, gjerne knytt til sjø, og nyare bygningsmiljø - - andre område med særleg godt samspel mellom bygningsmiljø og landskap - landemerke - typiske bygningsmiljø for regionen, vanleg godt samspel mellom bygg og landskap; - nyare og eldre bustadområde, tettstadsmiljø, næringsområde - satellittpreg til Bergen by - vanleg godt tilpassa tekniske anlegg (veg, leidningstrasear) - område der bygningsmiljøa bryt med karaktertrekk i landskapet og dominerer på uheldig måte - manglande heilskap - uheldig samanblanding av ny/eldre byggeskikk - veg- eller leidningstrasear som bryt med karaktertrekk i landskapet, dominerer visuelt 2.3.5 Skala Storskala landskap Middels skala Småskala landskap Store landskapsrom med vide flater, avgrensa av hovudlandformene i landskapet (finst i liten grad i området) Middels store landskapsrom, fleire landskapselement gir moderat variasjon Oppdelt, sterk variasjon i landskapselement, topografi og terrengformer som gir mange små landskapsrom

7 2.4 Samla verdivurdering Landskapsform, fjordlandskap og vegetasjon vert tillagt størst vekt i område der naturlandskapet dominerer. I spredtbygde og tettbygde område vert Bygningsmasse og tekniske anlegg tillagt like stor vekt. STOR VERDI STOR til MIDDELS VERDI MIDDELS VERDI MIDDELS til LITEN VERDI LITEN VERDI Område med stor verdi for ein eller fleire landskapskomponentar, overvekt av stor verdi Område med stor og middels verdi, overvekt av middels verdi Område med middels verdi for alle landskapskomponentar, eller med middels og liten verdi og overvekt av middels verdi Område med middels og liten verdi, og overvekt av liten verdi Område med liten verdi for alle landskapskomponentar 2.5 Kriterier for vurdering av sårbarhet Sårbarhet vert her definert som sårbarhet for tiltaket som skal gjennomførast. Det vil seie i kva grad veglinjer, kryssområde eller bru vil kunne medføre reduksjon i landskapsverdi (verdiforringing). Sårbarhet vert klassifisert etter skalaen stor middels - liten/ingen forbetringspotensiale: Stor sårbarhet Middels sårbarhet Liten/ingen sårbarhet/forbetringspotensiale Middels forbetringspotensiale Stort forbetringspotensiale Tiltaket vil øydelegge kvalitetar og gje dominerande og uheldige inngrep. Landskapskarakteren vert vesentleg øydelagt/endra. Eksponerte område. Enkelte landskapskvalitetar kan verte forringa/øydelagt. Landskapskarakteren vert negativt påverka, men utan at det endrar vesentleg karakter. Delvis eksponerte område. Landskapet vert i liten grad endra og/eller forringa. Områda er lite eksponerte. Tiltaket vil kunne forbetre landskapskarakter og verdi. Tiltaket kan virke strukturerande på område med liten heilskap og utflytande landskapsrom. Tiltaket vil kunne forbetre landskapskarakter og verdi i stor grad. Tiltaket kan virke strukturerande på område med liten heilskap og utflytande landskapsrom. I den skriftlege omtalen er det vurdert sårbarhet for det enkelte registreringstema landskapsform, vegetasjon, bygningsmasse, vatn, sjø og vassdrag, og skala. I karta er det valt å berre vise områda med middels til stor sårbarhet, for å gjere desse tydelege og godt lesbare på kvar ein har spesielle område.

8

9 3 OVERORDNA LANDSKAPSTREKK LANDSKAPET I REGIONAL SAMANHENG Analyseområdet. Fjord- og kystlandskap. Byfjorden,Alvøyvassdraget, Lyderhorn og Liatårnet mest markerte landskapselement. Tett bebyggelse og infrastruktur. Foto: Bård Magnus Fauske, Fjell kommune Inndeling i landskapsregionar og landskapstypar jf. Nasjonalt referansesystem for landskap, NIJOS.

10 3.1 Sotra Litlesotra (Fjell kommune) Landskapsregion 20, Kystbygdene på Vestlandet. Underregion 20.1, Øygarden Karmøy Landskapsregionen er karakterisert ved: - skiftande landskapskarakterar og fleire ulike landskapstypar - fargespel og lysverknad vekslande med årstid, lystilhøve og vegetasjonstype - havoverflate med vekslande uttrykk, kontrast sjø og land - oppskoren landflate og småskala preg, sjøflater med ulik breidde og lengde gir ulike landskapsrom, mange sund og småfjordar - store område utan sjøkontakt, myr og lyngheier, heilandskapet i utvikling mot skog - tidlegare jordbruk og fiskeridominert bygningsmasse i utvikling mot tettstads- og bymiljø, nyare og meir teknologiske næringsvegar/bygningsmiljø (oljeverksemd mm) Landskapsform/terrengform: Landskapet i Fjell ligg vest for Bergensbuene, med grunnfjell av ulike næringsfattige, granittiske gneisar. Området er eit øylandskap med fjellknausar og forblåste heier. Landskapet tilhører den låge, småkuperte strandflata med markerte dalar og sund langs sprekkesoner og forkastingar. Landskapet er hovudsakleg forma av isen i kvartærtida, og det finst lite lausmassar i området. Terrengforma er avrunda småkupert utan store høgdeforskjellar. Liatårnet på 341 moh er eit tydeleg landemerke sett frå heile Bergensområdet. Her ser ein tydeleg korleis geologisk samansetnad og historie med forkastningar og isbre gjer at fjellet i området framtrer som sagtanna, med lange slake fjellsider som stig mot vest, brotne av bratte stup på austsida. Markerte dalsøkk i nord sør retning. Vegetasjon/naturtypar: Marin grense ligg lågt, ca 30 m.o.h. I terrengforsinkningar i le langs strandlinja finst mindre strandavsetningar, medan innlandet i hovudsak har myr og tynt torvdekke. Enkelte stader forvitrar næringsrik berggrunn og gir opphav til frodigare vegetasjon. Tidligare var store delar av regionen dekka med lynghei. I dag er kulturmarkstypen sjeldan p.g.a. stadig reduksjon i beiting og tradisjonelt svedjebruk. Det finst mindre område med kulturmark i analyseområdet, men mykje av attverande kulturmark er i gjengroing grunna nedlegging av drifta. Attverande kulturmark er også under stort utbyggingspress. I Fjell er det lite skog utanom plantefelta. Det som fins av lauvskog er skogslier med bratte berg og hamrar. Viltveksande, naturleg barskog manglar i Fjell, og alle områder med gran og furu er opphavleg planta. I dag frør bartrea seg sjølv. Vatn, vassdrag, fjord: Innan analyseområdet er følgjande landskapstypar definerte (NIJOS 2004): Middels breie fjordløp Byfjorden midtre (nord for Sotrabrua) Småfjord- og storsundlandskap Byfjorden sør (sør for Sotrabrua) Våg- og smalsundlandskap Straumsosen med Straumsundet og Bildøystraumen, Arefjorden Byfjorden er eit mellomskala fjordlandskap med hovudsakleg bratte sva mot fjorden. Fjorden har mindre og småskala vågar med strender og viker, som Arefjorden, ein smal våg skild frå Byfjorden av holmar og øyar. Der finst fleire større og mindre vatn og kulturmarkssjøar både på Litle Sotra, Bildøy og Sotra. Fleire av desse har både høge landskapskvalitetar og økologiske kvalitetar på lokalt nivå. Fjellvassdraget er kommunen sitt største vassdrag, med 10 større og mindre vatn. Bygningsmasse og tekniske anlegg: Straume senter er kommunesenter med tettstad/senterfunksjon og store næringsområde. Busetnaden er i hovudsak konsentrert småhus- og einebustadområde, men tettare bustadformer er under planlegging i sentrale område. Eldre tette bustadområde med tydeleg villapreg finn ein i områda Arefjorden Brattholmen, Foldnes, Kolltveit. Nyare einebustadområde med tettare karakter er Hjelteryggen, Tona Valen, og Bykletten. Høgspentlinja på 300 kv som kryssar vestover mot Kollsnes er eit svært dominerande trekk i landskapet. Hovudvegen frå aust til vest er likeeins både arealkrevande og dominerande i landskapet, med ei stiv linje som vert opplevd som ei visuell barriere i landskapet. Område med verdifull bygningsmiljø: Knarrevik med eldre arbeidarbustader, industrianlegg og skulehus, og Brattholmen med tidlegare gjestgivarstad og dampskipsstopp.

11 Kystbygdene, lågt relieff og småknudrete landskap Liatårnet, særmerkt geologisk form, landemerke Lynghei, kulturmark, strandsone, overgangssoner Storavatnet på Sotra Fjord og sund. Straumsundet Vågar og kilar. Naustmiljø i Arefjorden Straume sentrum Veg over Straumsundet

12 3.2 Bergen Vest (Bergen kommune) Landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet. Underregion 21.5, Indre Bergensbuene Landskapsregionen er karakterisert ved: - høgreiste strandflater dannar overgangen frå kyst - tydelege fjordløp omgitt av åsar og låge fjell - smale lågtliggande strandflater - frodigare vegetasjon enn kystregionane - hovudvekt av lauvskog, ein del furuskog, og gran i full spreiing - jordbruk langs fjordane i mindre sentrale strøk, jamn busetnad - eldre og nyare tettstadar, og forstadar rundt Bergen Landskapsform/terrengform: Rundt Bergen nord til Fensfjorden ligg Bergensbuene, som gir smale langstrakte øyer og halvøyer, dalsøkk og fjell-/åsryggar i ein boge vestover med Løvstakken som sentrum. Mjuke og harde bergartar ved sidan av kvarandre har gjort at isen har slipt ujamt, med markert landskapsformer og langstrakte dalar i bogeform som resultat. Næringsrik forvitringsjord ligg i dalsøkka og gir eit frodig og grønt landskap i sprekkedalane. Analyseområdet står fram som eit småkupert åslandskap som går over i markerte fjellformasjonar mot Bergensdalen og Byfjorden, typisk for landskapsregionen. Eit relativt lågt relieff gjer at høgare og karakteristiske fjellformasjonar som Lyderhorn blir viktige landemerke synlege frå alle himmelretningar og store delar av området. Vegetasjon/naturtypar: Bergen vest er tettbygd i lågareliggande delar, men har også store område med skog og våtmarker. Furuskog dominerer vegetasjonsbiletet saman med blandingsskog bjørk/furu. Rik furuskog med høg verdi for landskapsoppleving finn ein rundt Alvøyvassdraget. Området Alvøen Kongshamn Ramsvik er regulert spesialområde landskapsvern i plan frå 1993. Området har ein større samanhengande edellauvskog dominert av eik. Ubygde område i høgareliggande område er dominert av bart fjell og lyngmark. Vatn, vassdrag, fjord: Innan analyseområdet er følgjande landskapstypar definerte (NIJOS 2004): Middels breie fjordløp Byfjorden midtre, nord for Sotrabrua Småfjord/storsund Byfjorden søndre, sør for Sotrabrua Byfjorden er eit mellomskala fjordlandskap med hovudsakleg bratte sva mot fjorden. Vågar med strender og viker i Godvik Breivik, og Kongshamn Alvøen-områda. Analyseområdet inneheld det store innlandsvassdraget Storavatnet Alvøyvatnet (Småvatnet). I sprekkedalane elles finn ein fleire mindre vatn og kulturmarkssjøar i gjengroing, mange med både landskapskvalitetar og økologiske kvalitetar på lokalt nivå. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Loddefjord er drabantby med tett busetnad og blokker frå 60- og 70- talet, og har tettstad/senterfunksjon for bydelen. Også Drotningsvik har eit mindre senter med slik funksjon. Elles er analyseområdet prega av eldre og nyare blokker, rekkehus, småhus- og einebustadområde spreidd utover landskapet. Nyare bustadområde er vesentleg tettare utbygd enn eldre villaområde. Høgspentlinja på 300 kv som kryssar vestover er eit svært dominerande trekk i landskapet. Motorveg/hovudvegen frå aust til vest er likeeins både arealkrevande og dominerande i landskapet, med ei stiv linje som vert opplevd som ei visuell barriere i landskapet. Område med verdifulle bygningsmiljø er Alvøen Kongshamn, med eldre industrimiljø, hovudbygg og arbeidarbustadar. Området er småkupert og idyllisk med god kontakt mot fjordlandskapet og eit godt samspel mellom landskap, vegetasjon og bygningar. Også i Breivik finn ein restar av eit slikt heilskapleg bygningsmiljø.

13 Ytre fjordbygder, storsund med tett busetnad og bratt kystlinje. Lyderhorn, landemerke synleg frå stort omland Furuskog kring Alvøyvassdraget. Bergen vest er ein grøn bydel. Tett busetnad langs veg og kraftlinje. Verna edellauvskog i Ramsvik. Kraftlinje dominerer visuelt der den ligg tett på busetnad og veg. Dagens Sotrabru

14 Høgdelagskart Inndeling i delområde

15 4 INNDELING I DELOMRÅDE 4.1 Sotra Litlesotra Landskapsregion 20, Kystbygdene på Vestlandet Underregion 20.1, Øygarden Karmøy Område der naturlandskapet dominerer: 1 Storavatnet og Fjellvassdraget 2 Straumsosen 3 Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra Område i spredtbygde strøk og bustadområde mfl.: 4 Kolltveit 5 Foldnes 6 Søre Bildøy 7 Bildøypollen og Bildøystraumen 8 Straumsundet 9 Ebbesvik Snekkevik 10 Bustadområde i Arefjord og Brattholmen 11 Arefjorden 12 Tona og Valen 13 Hjelteryggen Område i tettbygde strøk, tettstadmiljø, sentrumsområde, næringsområde: 14 Straume 15 Næringsområde på Straume 16 Knarrevik 4.2 Bergen vest Landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet Underregion 21.5, Indre Bergensbuene Område der naturlandskapet dominerer: 17 Byfjorden 18 Alvøyvassdraget 19 Ramsvik 20 Lyderhorn og Liavatnet Område i tettbygde strøk, tettstadmiljø, sentrumsområde, næringsområde mfl.: 21 Alvøen 22 Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området 23 Næringsområde i Drotningsvik-området

16 5 VERDI- OG SÅRBARHETSANALYSE AV DELOMRÅDE 5.1.1 Storavatnet og Fjellvassdraget Heilskapleg naturlandskap lengst vest i analyseområdet. Låge fjell og utmark omkransar vassdragssystema Stora-vatnet og Fjellvassdraget. Omtale Landskapsform/terrengform Terrenget er knudrete, småkupert og oppdelt av mange låge fjell og knausar som dannar sprekkedalar i nord sør retning. Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det tydelege sagtannmønsteret som er typisk for Fjell; slake austsider og bratte vestsider. Vegetasjonsmønster Området består hovudsakleg av grunnlendt mark med lynghei. Lyngmarka i gjengroing, særleg i randsonene mot busetnad og eldre dyrkamark. Noko planteskog med gran og furu. Delar av området er sterkt prega av lyngbrannen på forsommaren 2006. Bygningsmasse: Liten sårbarhet (finst ikkje) Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarhet. Storavatnet på Sotra. Frå høgdedraga opplever ein det storskala kystlandskapet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Området er utan busetnad, men grensar til busetnaden mot Kolltveit og Morland. Riksveg 555 og 561 går langs austsida av vatnet. Kraftlinjene nordover mot Kollsnes kryssar tvers gjennom området. Vatn, vassdrag, fjord Vatna følgjer sprekkedalar i nord - sør retning. Mange små holmar og viker gir oppdelt og variert innsjølandskap. Delar av strandsona i aust er utfylt i samband med riksveg. Frå lågtliggande område er landskapet knudrete og småskala med varierte terrengformer. Skala Det låge relieffet gir eit ope og storskala landskap sett frå høgdedraga. Sett frå lågtliggande område er det eit svært oppdelt og småskala landskap med mange små landskapsrom. Vurdering Samla verdivurdering: Middels til stor verdi Området er eit heilskapleg naturlandskap med berre kraftlinjene som forstyrrande inngrep. Landskapet er typisk for innsjølandskap i regionen. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Grunnlendt terreng kan gjere inngrep særleg eksponert. Marka er prega av lyngbrannen på forsommaren.

17 5.1.2 Straumsosen Ope øy- og holmelandskap mellom Sotra og Lillesotra, omfattar nordre del Bildøy. Sjøflata dominerer fjordrommet og avgjer at området vert karakterisert som naturlandskap. Klassifisert som våg- og smalsundlandskap 20-T5-21 Straumsosen i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av fjordromma. Vegetasjonsmønster: Naturbeitemark svært sårbar. Bygningsmasse: Småskala naust/hytter med stor sårbarhet Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Middels sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Fleire vågar og sund mellom små holmar og øyar, avgrensa av dei større øyane. Lågt relieff (ca 20 moh). Vegetasjonsmønster Området består i hovudsak av bart fjell, svaberg og grunnlendt mark med lynghei. I Rotavika på Bildøy finst også eit større samanhengande område med fint utforma naturbeitemark med stor opplevingsverdi. Området har framleis beitetrykk stort nok til å halde marka i hevd og gi stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Området har ein god del hytter og naust. Småskala Bygningsmasse. Grensar til busetnaden på Kolltveit, Bildøy, Foldnes og Straume. Riksveg 555 over Bildøy avgrensar området. Straumsosen. Kolltveit i framgrunnen Vatn, vassdrag, fjord Dei smale sunda Straumsundet og Bildøystraumen munnar ut i den opne Straumsosen. Variert strandsone fri for andre inngrep enn tradisjonelle hytter og naust. Skala Straumsosen er eit mellomskala fjordlandskap i overgangen mellom smale sund og eit større fjordlandskap mot nord. Mellomstore sjøflater, sikt ut og inn sunda. Utsikt frå Foldnes mot Straumsosen og Straumsundet. Liatårnet dannar bakvegg. Vurdering Samla verdivurdering: Middels til stor verdi Området er eit heilskapleg fjordlandskap med få forstyrrande inngrep og tradisjonell Bygningsmasse. Typisk landskap, men med innslag av verdifull vegetasjon Sjøflata dominerer landskapsrommet. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Området vil vere eksponert mot eventuelle tiltak over Bildøystraumen og Straumsundet. Naust ved Foldnes

18 5.1.3 Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra Heilskapleg naturlandskap nord på Lillesotra, mellom bustadområda på Hjelteryggen og Straume. Låge fjell og utmark, myrar og vatn. Steinsfjellet, Burdalsfjellet, Ørnnipa opp mot 100 moh. Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater, gjenfylling og øydelegging av naturlege strandsoner. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Terrenget er knudrete, småkupert og oppdelt av mange låge fjell og knausar. Relieffet er lågt, og frå høgareliggande stader vert landskapet opplevd som ope. Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det tydelege sagtannmønsteret som er typisk for Fjell; slake austsider og bratte vestsider. Vegetasjonsmønster Området består i hovudsak av grunnlendt mark med lynghei på knausane, og vatn, tjørn og myrar i dalsøkka. Noko gjengroing med lauvskog, hovudsakleg bjørk, i lune lisider. Lengst nord i området, ved er det registrert ein lokalt viktig lokalitet med intakt låglandsmyr. Kraftlinja dominerer visuelt i det opne lyngheilandskapet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Området er utan Bygningsmasse. To store kraftliner kryssar tvers over utmarksområdet, frå Hjelteryggen til stasjonen ved Arefjordpollen. I det opne landskapet vert linene svært synlege. Vatn, vassdrag, fjord Området har fleire mindre vassdragssystem med vatn, tjørn og myrar. Skala Det låge relieffet gir eit ope og storskala landskap sett frå høgdedraga. Sett frå lågtliggande område er det eit svært oppdelt og småskala landskap med mange små landskapsrom. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Området er eit heilskapleg naturlandskap med berre kraftlinjene som forstyrrande inngrep. Landskapet er typisk for kommunen og regionen. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av dei typiske landformene. Vegetasjonsmønster: Stort heilskapleg område, middels sårbart for oppdeling. Bygningsmasse: Liten sårbarhet (finst ikkje)

19 5.1.4 Kolltveit Kolltveit på Sotra ligg vendt mot Straumsosen. Området er avgrensa av Straumsosen i aust, Rv 561 i nord og vest, og Bildefjellet i sør. Området framstår som eit samansett bygdemiljø med tette einebustadmiljø, restar av kulturmark, utmark, og næringsareal. I framlegg til kommuneplan er det lagt ut store areal til bustadføremål og golfbane. Omtale Landskapsform/terrengform Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det den typiske terrengforma for Fjell, med slake austside mot Straumsosen og bratte vestside mot Rv 561. Terrenget elles er småkupert og oppdelt. Vegetasjonsmønster Området har eit grønt preg med ein mosaikk av lauvskog, hagar og restar av eldre kulturmark i dei lågaste delane nærmast fjorden. Lynghei og fjell tek over opp mot Skorefjellet. Delar av den eldre kulturmark er blitt golfbane, slik at det opne, grøne preget vert halde i hevd. I overgangssonene mellom eldre kulturmark og lauvskog finn ein innslag av edellauvtre, særleg hassel. Lengst sør er det tett planteskog med gran. Langs Rv 561 på vestsida ligg eit smalt belte med fint utforma naturbeitemark inntil bergveggen. Overgangssonene og kulturmarkene har stor verdi. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Mindre område med verdifull vegetasjon. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Middels sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala tettstadsmiljø med middels til stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarhet. Kolltveit sett frå Bildefjellet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Blanding av eldre, spreidte einebustader med store tomter og hagar, og nyare og meir tette einebustadområde. Naust langs fjorden. Gamlevegen følgjer terrenget gjennom busetnaden. Mindre næringsområde langs Rv 555 i sør. Kraftlinjene nordover til Kollsnes kryssar området lengst sør Vatn, vassdrag, fjord Flott utsikt mot Straumsosen. Strandsona i hovudsak intakt, med tradisjonelle naust og kaiar. Nokre mindre bekkar og tjørn. Kraftlinjene dominerer visuelt i det nakne landskapet Skala Ope og storskala landskap med utsikt mot fjordlandskapet sett frå høgdedraga. Variert topografi og vegetasjon gir middels/småskala med mange små landskapsrom sett frå lågareliggande område. Planteskog ved næringsområdet lengst sør

20 5.1.5 Foldnes Foldnes på Lillesotra ligg nord for Straume og Straumsosen. Området framstår som eit sjønært og samansett bygdemiljø med einebustader, hytter og naust. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Eit smalt eid knyter Foldnes og Gongstø saman med Lillesotra. Låge og småkuperte terrengformer. Den smale Storevågen/Grunnavågen er ein del av det større landskapsrommet kring Straumsosen. Vegetasjonsmønster Området har eit grønt preg med ein mosaikk av lauvskog, villahagar og restar av eldre kulturmark. Innslag av edellauvtre. Elles lynghei og bart fjell. Randsonene med innslag av edellauvtre har stor verdi. Naust og kulturlandskap ved Storevågen. Bygningsmasse og tekniske anlegg Blanding av eldre, spreidte einebustader med store tomter og hagar, og nyare og meir tette einebustadområde. Naust langs fjorden. Vatn, vassdrag, fjord Flott utsikt mot Straumsosen og Storevågen/Grunnavågen. Frå inst i vågen sikt mot Straumsundet. Strandsona i hovudsak intakt, med tradisjonelle naust og kaiar. Strand inst i vågen og i små bukter. Utsikt mot Straumsundet og Liatårnet. Skala Ope og storskala landskap med utsikt mot fjordlandskapet sett frå høgdedraga. Variert topografi og vegetasjon gir middels/småskala med mange små landskapsrom sett frå lågareliggande område. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Mindre område og randsoner med verdifull vegetasjon. Samla vurdering av sårbarhet: Middels - stor Landskapsform/terrengform: Middels sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø med middels til stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona og dei inste delane av vågen har stor sårbarhet.

21 5.1.6 Søre Bildøy Området omfattar den sørlege delen av Bildøy mellom Sotra og Lillesotra, avgrensa av riksvegen i nord, og Straumsundet og Bildøystraumen på aust og vestsida. Omtale Landskapsform/terrengform Bildøy er ein del av eit våg- og smalsundlandskap, og er omgitt av smale sund og kilar med kort avstand til øyane på kvar side. Relieffet er lågt, ca 40-50 moh, med småkuperte kollar og bratte sva ned mot sjøen. Vegetasjonsmønster Søre Bildøy har ein mosaikk av lynghei, dyrka mark, lauvskog og villahagar som gir eit variert og grønt preg. Dyrka mark ligg i hovudsak på vestsida mot Bildøystraumen, og i det grøne daldraget like sør for fylkesvegen som før var hovudveg. Randsoner og knausar har kantvegetasjon av lauvskog med innslag av edellauvtre. Overgangssonene og kulturmarkene er avgjerande for mangfald og variasjon og har stor landskapsverdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Hovudvegen skjer over Bildøy på tvers av terrengformene, og deler øya i to delar med ulik karakter. Vidaregåande skule ligg sentralt på Bildøy. Dei store bygningane og flata bryt med mosaikken i vegetasjon og terrengformer elles. Gardstun og eldre einebustader ligg spreidd i det opprinnelege jordbrukslandskapet, tilpassa mosaikken i terreng og vegetasjon. Sørspissen av Bildøy er dominert av nyare og tettare einebustadfelt, samt bibelskule. Naust og kaiar langs sunda. Gamlevegen over Bildøy og vegane i bustadfeltet følgjer terrenget. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Mosaikkpreget gjer området samansett og opplevingsrikt. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og marginale område med dyrka mark særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø og gardstun har stor sårbarhet for større vegtiltak. Større bygningsmiljø som skulen er mindre visuelt sårbart. Vatn og vassdrag: Strandsona og dei smale sunda har stor sårbarhet. Skala: Småskala, stor sårbarhet. Dyrka mark på Bildøy. Riksvegen i bakgrunnen Vatn, vassdrag, fjord Smale sund på kvar side av øya. Strandsone med i hovudsak bratte sva. Mindre strender i små viker og bukter har stor verdi. Eitt lite vatn ved skulen. Skala Smale sund gir småskala og intimt preg langs fjorden. Kort avstand over sunda gjer at ein har god visuell kontakt med motsett side, og ikkje alltid har visuell kontakt med sjøen. Variert topografi og vegetasjon gir middels/småskala preg med fleire små landskapsrom. Nyare bustadfelt i strandsona på Bildøy

22 5.1.7 Bildøypollen og Bildøystraumen Området er avgrensa til Bildøypollen sørover frå brua mellom Bildøy og Sotra til Døsjeneset der Bildøystraumen møter Straumsundet. Klassifisert som del av våg- og smalsundlandskap 20-T5-21 Straumsosen i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Bygningsmasse: Småskala miljø med stor sårbarhet for større vegtiltak. Fjord: Opphavleg strandsona har stor sårbarhet. Skala: Middels til småskala, stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Langstrakt og smalt sund med låge terrengformer på kvar side. Dannar tydeleg og klart avgrensa landskapsrom med sjøen som golv. Klarare avgrensing enn i dei meir opne og samansette områda elles i analyseområdet gir sterk romkjensle. Vegetasjonsmønster Lauvskog dannar kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og terrenget bakanfor, og er med på å forsterke avgrensinga av landskapsrommet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Tradisjonelle naust og kaiar langs sundet, i tillegg til enkelte einebustader i strandsona. Bildøy Marina og næringsarealet på Døsjeneset på fyllingsareal i sundet. Det smale sundet gjer at arealbruken langs sjøen påverkar opplevinga av landskapet sterkt. Vatn, vassdrag, fjord Sundet og sjøen dominerer landskapsrommet og er avgjerande for landskapskarakteren. Utfyllingar i samband med bruene midt i sundet, Bildøy Marina og næringsområdet på Døsjeneset stenger sundet visuelt i fleire underordna rom og gir skjemmande sår i strandsona. Fleire mindre fyllingar i strandsona i samband med naust og hus. Lita strand i bukta på Bildøysida har stor verdi. Skala Det smale landskapsrommet og avgrensingane i utfyllingane gjer at området vert oppfatta som middels til småskala. Bildøystraumen sett nordover frå Bildøy Marina. Bildøy Marina sett sørover mot Døsjeneset Eldre (til venstre) og nye naust (rekka til høgre). Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap for regionen og kysten i Hordaland, fleire skjemmande inngrep. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Vegfyllingane stenger straumen visuelt

23 5.1.8 Straumsundet Området er avgrensa til Straumsundet sørover frå brua for riksvegen mellom Bildøy og Lillesotra, til Orrtua der straumen opnar seg mot Kobbaleia. Klassifisert som del av våg- og smalsundlandskap 20-T5-21 Straumsosen i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Bygningsmasse: Stor sårbarhet i tradisjonelle småskala naustmiljø, liten sårbarhet i næringsområda. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Skala: Middels - stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Langstrakt og smalt sund med låge terrengformer på kvar side. Dannar tydeleg og klart avgrensa landskapsrom. Blir breiare og får opnare karakter sørover mot møtet med Bildøystraumen. Fjellsida opp mot Liatårnet svært markert landform. Vegetasjonsmønster Lauvskog dannar kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og terrenget bakanfor, og er med på å forsterke avgrensinga av landskapsrommet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Tradisjonelle naust og kaiar langs sundet, i tillegg til enkelte einebustader i strandsona. Områda langs sundet mellom bruene over sundet er avsett til utvikling av Straume sjøfront. Næringsareal med stor kai i sør der sundet møter Bildøystraumen og blir breiare. Her kryssar kraftlinje straumen. Området er avsett til næring og offentleg hamn i KDP for Straume. Det smale sundet gjer at arealbruken langs sjøen påverkar opplevinga av landskapet sterkt. Bruene stenger den smale delen av sundet visuelt Sundet opnar seg mot møtet med Bildøystraumen Vatn, vassdrag, fjord Sundet og sjøen dominerer landskapsrommet og er avgjerande for landskapskarakteren. Utfyllingar i samband med bruene midt i sundet stenger sundet visuelt mot Straumsosen. Skala Småskala i nord der sundet er på det smalaste, middels skala sørover mot Orrtua. Næringsområde og kai ved Straumsundet Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap for regionen og kysten i Hordaland, mindre skjemmande inngrep. Vil endre karakter med planlagt utbygging. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landform/rom. Utsikt over sundet mot Døsjeneset og Liatårnet.

24 5.1.9 Ebbesvik Snekkevik Området utgjer sørspissen av Litlesotra og omfattar bygdene Ebbesvik og Snekkevik og utmarksområda mellom dei. Omtale Landskapsform/terrengform Terrenget er småkupert og oppdelt og følgjer mønsteret med slake austsider og bratte vestsider. Midtfjellet på ca 75 moh dannar ein rygg mellom bygdene som vender seg mot kvar sitt opne fjordløp, Ebbesvik mot Straumsundet og Kobbaleia, og Snekkevik mot Byfjorden. Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø og gardstun har stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Skala: Middels - stor sårbarhet. Vegetasjonsmønster Kring busetnaden i Ebbesvik og Snekkevik finn ein mosaikk av lauvskog, hagar og kulturmark. Lynghei og bart fjell tek over oppover fjellknausane. I overgangssonene mellom eldre kulturmark og lauvskog finn ein innslag av edellauvtre. Noko planteskog. Overgangssonene og kulturmarkene har stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Blanding av eldre, spreidde einebustader med store tomter og hagar, og hytter/fritidsbustader. Naust langs fjorden. Vegane følgjer terrenget gjennom busetnaden. I framlegg til kommuneplan er det lagt ut større areal til bustadføremål i begge bygdene. Vatn, vassdrag, fjord Området ligg vendt mot Bjorøy, og fjordromma Søre Byfjorden og Kobbaleia. Strandsona i hovudsak intakt, med tradisjonelle naust og kaiar. Vassdragssystem med fleire små vatn inne på øya. Skala Ope og storskala landskap med utsikt mot fjordlandskapet sett frå høgdedraga. Variert topografi og vegetasjon gir småskala landskap med mange små landskapsrom sett frå lågareliggande område. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Nokre mindre område med verdifull vegetasjon. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Området ligg utanfor sjølve tiltaksområdet, med unntak av eventuelle tunneltrasear. Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landform/rom.

25 5.1.10 Bustadområde i Arefjord og Brattholmen Omfattar grendene og bustadområda ved Arefjorden, Brattholmen og Arefjordsvatnet søraust for Straume senter. Området har ein samansett karakter med blanding av større bustadfelt, dyrka mark, kulturmark, utmark, og mindre næringsareal. Omtale Landskapsform/terrengform Hovudforma er fjordlandskapet. Eit langsmalt daldrag parallelt med Arefjorden dannar Arefjordvatnet på berre 14 moh. Tydelege småkuperte terrengformer i nord sør retning. Storskaret markert terrengform med stor verdi. Vegetasjonsmønster Området har eit grønt preg med ein mosaikk av lauvskog, hagar og mindre område med dyrka mark og kulturmark/naturbeite. Særleg dei eldre bustadområda er viktige for grøntstrukturen. Innslag av edellauvtre i randsonene. Lynghei på dei høgaste knausane. Lengst i nord, i indre del av Arefjorden, dyrka mark og fint utforma naturbeitemark. Planteskog med gran i området Storskaret/Kubbedalen er buffer mot Straume sentrum. Saman med dyrka marka er dette området ein svært verdifull grøntkorridor mellom nord og sør på Litlesotra. Grøntkorridoren, randsonene og kulturmarkene har stor verdi! Bygningsmasse og tekniske anlegg Samansett karakter med blanding av eldre, spreidde einebustader med store tomter og hagar, særleg nærmast Arefjorden, og nyare og meir tette einebustadområde. Nytt terrassebygg ved Arefjordsvatnet. Næringsbygg ved fylkesvegen til Arefjorden, skule på Brattholmen. Vegane følgjer terrenget gjennom busetnaden. Kraftlinjer nord sør gjennom grøntkorridoren mot Straume og på høgdedraget langs Arefjorden. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Enkelte karakteristiske terrengformer og vegetasjonsmønster med stor verdi. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep, grøntkorridor mot Straume smal og sårbar. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø med stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Arefjordvatnet sårbart for ytterlegare oppdeling. Skala: Middels småskala, stor sårbarhet. Arefjorden og Arefjordvatnet med omkringliggande bustadområde og dyrka mark. Vatn, vassdrag, fjord Arefjorden og Arefjordvatnet. Noko fylling i strandsonene i samband med veg, elles i hovudsak intakte og verdifulle for landskapskarakteren. Skala Variert bygningsmassestruktur, topografi og vegetasjon gir middels småskala preg. Brattholmen sett frå Håkonshella, Storskaret i bakgrunnen.

26 5.1.11 Arefjorden Omfattar Arefjordspollen, indre og ytre del av Arefjorden sørover mot Kylleren og holmane der Arefjorden møter Byfjorden. Klassifisert som del av småfjord og storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Omtale Landskapsform/terrengform Langstrakt og smal våg, dannar tydeleg og klart avgrensa landskapsrom med sjøen som golv. Det karakteristiske terrengprofilet for Fjell tydeleg med det at strandlinja mot Tonafjellet er svært bratt (vestvendt), men slakare mot Arefjorden / Brattholmen (austvendt). Nes og fylkesvegbrubrua midvegs i vågen deler den i ein indre og ein ytre del. Fleire småholmar lukkar rommet mot Byfjorden i sør, viktig for landskapskarakteren. Sterk romkjensle. Ytre del: Middels stor verdi Typisk landskap, men med klare romavgrensingar og verdifulle landskapsformer og bygningsmiljø. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Svært stor sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsonene særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø med stor sårbarhet for større vegtiltak. Fjord: Arefjordspollen har allereie inngrep over landskapet si toleevne, og er svært sårbar for fleire. Forbetringspotensiale ved strukturering/opprydding. Skala: Middels til småskala, stor sårbarhet. Vegetasjonsmønster Lauvskog er kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og terrenget bakanfor, er med på å forsterke avgrensinga av landskapsrommet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Indre del av Arefjorden og Arefjordspollen er sterkt prega av riksveg på fylling tvers over pollen, samt store kraftlinjer i horisontlinja. Inngrepa har visuell dominans over det inste landskapsrommet. Ytre del av Arefjorden har tradisjonelle naust og hus/fritidshus. Gjestgivarstaden Brattholmen: stor verdi som vakkert og velhalde bygningsmiljø som er landemerke frå sjøen der Arefjorden munnar ut i Byfjorden. Anlegget frå 1700-talet var handelsstad med dampskipstopp. Vatn, vassdrag, fjord Vågen og sjøen dominerer ytre del av landskapsrommet. I indre del av Arefjorden er pollen stengt av og har mista samanhengen med resten av vågen. Området har fine strandsoner i urørte delar. Gjestgivarstaden på Brattholmen Området sør for fylkesvegbrua er avsett til småbåthamn i framlegg til kommuneplan. Skala Det lange, smale landskapsrommet er inndelt i fleire delområde gjer at området vert oppfatta som middels til småskala. Kort avstand gjer at arealbruken er avgjerande for landskapskarakter. Vurdering Samla verdivurdering: Indre del: Liten - Middels verdi Typisk landskap, men dominert av skjemmande inngrep. Indre del av Arefjorden er dominert av vegfylling og kraftlinjer

27 5.1.12 Tona og Valen Området ligg mellom Arefjorden og Byfjorden og har ein samansett karakter med eldre bustadmiljø, nye og tette bustadfelt, skule, hytter og mindre område med dyrka mark. Omtale Landskapsform/terrengform Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det den typiske terrengforma for Fjell, med slake austside mot Byfjorden og bratt vestside mot Arefjorden. Terrenget elles er småkupert og oppdelt åslandskap med lågt relieff. Vegetasjonsmønster Tett lauvskog i den bratte fjellsida mot Arefjorden, elles lauvskog i randsonene kring dyrka mark og eldre kulturmark. Lite område med naturbeite som vert halde i hevd. Skrinne område med lynghei og bart fjell dominerer, særleg mot Byfjorden. Overgangssonene og dei gjenverande opne kulturmarkene har stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Tonafeltet nærmast Arefjorden har tett busetnad med nye bustadfelt, skule og vegar. Lengst sør og aust mot Byfjorden er busetnaden meir spreidd, med hovudvekt på hytter. Mindre næringsområde midt i området. Arefjorden og Arefjordspollen med Tona og Valen oppe til venstre. Området sett frå Byfjorden. Storskaret og Bildefjellet markerte terrengformer i bakgrunnen. Vatn, vassdrag, fjord Fjordlandskapet dominerer opp til ca 40 moh. Strandsona i hovudsak intakt. Skala Ope og mellomskala fjordlandskap. Småskala til mellomskala bygningsmiljø. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbarhet for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø og gardstun med middels til stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Skala: Mellomskala til småskala, middels sårbarhet.

28 5.1.13 Hjelteryggen Det tett utbygde området ligg austvendt ved Byfjorden og er svært eksponert frå Byfjorden og Byfjella. Visuelt har området større samanheng med Askøy, Drotningsvik/Godvik-området og andre område kring Byfjorden enn med Litlesotra og Sotra. Omtale Landskapsform/terrengform Lang, middels bratt austside mot Byfjorden, som her vidar seg ut i eit middels bredt fjordmøte. Vegetasjonsmønster Området er tett utbygd. Vegetasjonsbiletet er i hovudsak prega av små villahagar, og har ingen overordna grøntstruktur. Lauvskog i randsonene mot strandlinja og på restareal. Lynghei tek over opp mot fjellet og utmarksområda. Bustadfelta på Hjelteryggen Bygningsmasse og tekniske anlegg Tett utbygd einebustadfelt med vegar som slyngar seg opp etter fjordsida. Skule og barnehage. Vatn, vassdrag, fjord Fjordlandskapet Byfjorden dominerer visuelt. Strandsona i hovudsak intakt. Skala Mellomskala fjordlandskap og terrengform. Småskala til mellomskala bygningsmiljø. Einebustader i øvste del av Hjelteryggen ligg heilt inntil lyngheia Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Området ligg utanfor sjølve tiltaksområdet, men vil kunne vere eksponert mot eventuelle nye tiltak over Byfjorden. Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep på tvers av landform/rom. Vegetasjonsmønster: Middels sårbart. Bygningsmasse: Middels skala bustadmiljø med middels til stor sårbarhet for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarhet. Skala: Middels sårbarhet.

29 5.1.14 Straume Området er her definert som bustadområda på Straume, samt områda for offentlege tenester nord for Rv 555 med tilhøyrande grøntstruktur slik dei er definerte i KDP for Straume. Området har ein svært samansett karakter. Omtale Landskapsform/terrengform Bratt kyst mot Straumsundet og Straumsosen, småkupert ås- og dalformer med lågt relieff innanfor brattkysten. Vegetasjonsmønster I nord samansett karakter med villahagar i utbygde område, lauvskog i randsoner mot sjø, vatn og vassdrag, restar av kulturmark og lynghei, og opparbeidde grøntanlegg. Eit stort felt med granskog dannar visuelt verdifullt skilje mellom Straume og områda kring Grunnavågen. Planteskog også ved Skiftesdalsvatnet og mot Foldnesmarka. Søre Straume meir ope med dyrka mark og eldre kulturmark nord for Geitavikja i Straumsundet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Samansett sentrumsområde. Rv 555 over Litlesotra og plandelt kryss med Fv 209 dominerer sentralt i området, og har barriereverknad på sentrumsstrukturen. Einebustadfelt hovudsakleg lokalisert vest for Fv 209 og på Straumsfjellet, desse har i hovudsak ein homogen karakter. Offentlege tenester med rådhus, skular etc på begge sider av fylkesvegen nord for Rv 555. Foldnes kyrkje ligg vakkert ved Skiftesdalsvatnet med særmerkt arkitektur og stor verdi. Området er prega av kraftlinjene som vert samla ved kraftstasjon i austenden av vatnet, mot Arefjordspollen. I KDP for Straume ligg planar for fortetting og nye utbyggingsområde. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for utbygde sentrumsområde i regionen. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbarhet. Vegetasjonsmønster: Randsoner langs kystlinja og vatna er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Middels sårbarhet for inngrep. Potensiale for forbetring ved reduksjon av barriereverknad og opprydding i kraftlinjer Vatn og vassdrag: Strandsona langs sjø og vatn har stor sårbarhet. Skala: Middels skala med middels sårbarhet. Bildøy og Straume senter sett frå Bildefjellet. Foldnes kyrkje ved Skiftedalsvatnet Vatn, vassdrag, fjord. Grensar til Straumsundet og Straumsosen. Stovevatnet langs Rv 555 og Skiftesdalsvatnet viktige visuelle kvalitetar. Skala Samansett struktur, småkupert åslandskap med små høgdevariasjonar gir middels skala. Kontakt med det storskala kyst- og fjordlandskapet frå enkelte utsiktspunkt.

30 5.1.15 Straume sentrum og næringsområda Området er her definert som Straume sentrum og næringsområda i Straume sør, slik dei er definerte i KDP for Straume. Sentrum og næringsområda dannar eit samanhengande belte frå Rv 555 og sørover til Straumsundet der store bygningar og harde flater med utflytande karakter dominerer. Samla vurdering av sårbarhet: Liten Landskapsform/terrengform: Liten sårbarhet. Vegetasjonsmønster: Attverande grøntområde er svært sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Liten sårbarhet. Vatn og vassdrag: Middels sårbarhet. Skala: Middels til stor skala med liten sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Opprinneleg småkupert åslandskap med lågt relieff innanfor brattkysten, no sterkt forflata i utbyggingsområda. Særleg i næringsområda i sør er høgdeskilnadene teke opp med terrasserte flater og skråningsutslag der opphavlege terrengformer er borte. Vegetasjonsmønster Fråver av samanhengande grøntstruktur. Attverande vegetasjon er fragmenterte restareal mellom utbygde område. Fint utforma rest av naturbeite ved fylkesvegen lengst nord i området, og restar av kulturmark lengst sør mot Geitavikja, elles lynghei. Dei attverande områda er viktige. Bygningsmasse og tekniske anlegg Straume sentrum er dominert av forretnings- og handelsbygg. Store areal går med til vegar og parkering, tilnærma alle areal er køyreareal. Interne vegar er utflytende og har uklare overgangar mot andre flater. I KDP er det lagt opp til fortetting med bustader i sentrum. Fv 209 skil sentrum frå næringsareala og idrettsparken i sør. Denne delen er dominert av store næringsbygg og areal med utflytande struktur. Området virkar både kaotisk og monotont på same tid. Dei høgastliggande næringsområda dominerer visuelt. Straume sentrum med store forretningsbygg og asfalterte areal. Næringsområda sett frå sør. Vatn, vassdrag, fjord. Grensar til Straumsundet i sør. Vatna i næringsområdet dominert av terrenginngrepa omkring. Skala Opphavleg mellomskala landskap som i utbygging og forflatande terrenginngrep har fått eit middels storskala preg som bryt med dimensjonane i landskap og terreng. Vurdering Samla verdivurdering: Liten verdi Sterkt reduserte visuelle kvalitetar i høve til karakteristiske trekk i landskapet i regionen. Nærings- og hamneområde ved Straumsundet sør.

31 5.1.16 Knarrevik Området ligg ved Byfjorden og brufestet for dagens Sotrabru, og omfattar nærings- og industriområde ved fjorden, og bustadområda bakanfor. Vatn, vassdrag, fjord: Strandsona og fjorden nord for dagens bru er mest eksponert mot midtre byfjord og har stor sårbarhet for nye inngrep. Skala: Middels skala med middels sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Hovudforma er Byfjorden, med nokså bratt strandsone. Industriområdet med kaianlegg er bygt opp rundt sjølve vika. Vegetasjonsmønster Lauvskog i skrentane og randsonene mot fjorden, elles villahagar og blandingsskog. Noko barskog på åskammen som skil Knarrevik frå utmarksområda bakanfor. Bygningsmasse og tekniske anlegg Knarrevik er bygt opp rundt eit industrianlegg frå mellomkrigstida. Enkelte av bygningane, administrasjonsbygget og arbeidarbustader frå anlegget står framleis og er karakteristiske byggverk i området. I dag er området sør for brua og Rv 555 industripark for ulike bedrifter og dominert av store industribygg og hallar. Nord Rv 555 ligg restane av dei gamle arbeidarbustadane i ei enkelt rekke langs vegen. Fleire av dei er i svært dårleg forfatning. Nyare einebustader i fjordsida nord for brua. Kraftlinja mot Kolltveit dominerer i landskapet saman med brufeste og tårn. Vatn, vassdrag, fjord. Byfjorden dominerer landskapskarakteren saman med det bygde miljøet. Nærings- og industriområdet i Knarrevik. Anlegg og kaifront har liten sårbarhet for ytterlegare inngrep, evt forbetringspotensiale. Bustadområde i Knarrevik. Skala Ope fjordlandskap med middels bredt løp og middels til stor skala. Næringsområda ved fjorden tilpassa denne skalaen. Bustadområda meir småskala. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap og bygd miljø for regionen. Eldre bygningsmiljø med høgare verdi, men ikkje nok til å prege samla landskapskarakter. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbarhet. Vegetasjonsmønster: Middels sårbarhet. Bygningsmasse: Nyare industrimiljø har liten sårbarhet, eldre arbeidarbustader og småhusmiljø stor sårbarhet. Arbeidarbustadmiljøet i Knarrevik består av ei enkel rekke hus langs vegen og er derfor svært sårbart for inngrep.

32 5.1.17 Byfjorden Området omfattar midtre del av Byfjorden mellom Askøy, Hjelteryggen og Drotningsvik, og Byfjorden sør for Sotrabrua til Bjorøy. Nord for Sotrabrua er landskapet klassifisert som middels bredt fjordløp 21-T2-17 Byfjorden midtre, sør for brua er landskapet klassifisert som småfjord-/ storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør (NIJOSrapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland). Omtale Landskapsform/terrengform Hovudforma er eit middels bredt sund mellom opnare fjordmøte i nord og sør. Sjøflata er golvet i landskapsrommet, medan åslandskapet på kvar side er veggar og dannar eit tydeleg og klart avgrensa landskapsrom. Blir breiare og får opnare karakter både nordover mot midtre Byfjorden, og sørover mot Bjorøy, Kobbeleia og Grimstadfjorden. Ope landskap og den middels store bredda på sundet gjer at landskapet er eksponert både frå sjøen og frå motsett side av fjorden. Strandsona er svært bratt, særleg i området frå Sotrabrua og nordover, noko lågare relieff lengre sør. Holmar og skjer definerer hovedsundet der det har sidefjordar og viker ved Arefjorden, Ramsvik og Alvøen. Vegetasjonsmønster På Bergenssida er det i hovudsak lauvskog som dannar kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og åslandskapet innanfor, i sør mot Ramsvik og Alvøen med verdifulle område med edellauvskog. På Litlesotra lynghei med open karakter sør for Knarrevik. Skala Hovudforma i landskapet gjer at det vert oppfatta som eit middels til storskala landskap. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap for regionen og kysten i Hordaland, og busetnaden i omlandet til Bergen. Samla vurdering av sårbarhet: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbart for inngrep på tvers av landform/rom Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Middels sårbarhet. Vatn, vassdrag, fjord: Strandsone fri for inngrep har stor sårbarhet. Skala: Middels stor skala, relativt liten sårbarhet. Byfjorden er eit ope storsund der fjordsidene er svært eksponerte. Bygningsmasse og tekniske anlegg Den opne karakteren gjer at arealbruken langs sjøen påverkar opplevinga av landskapet sterkt. Tette bustad- og næringsområde i Drotningsvik / Godvikområdet, Hjelteryggen og Knarrevik. Opnare karakter med spreidd busetnad og hytter langs fjorden lengre sør. Rv 555 Sotrabrua og 300 kv kraftlinje kryssar sundet og er visuelt midtpunkt i fjordrommet. Vatn, vassdrag, fjord Sundet og sjøen dominerer saman med omkringliggande arealbruk landskapsrommet og er avgjerande for landskapskarakteren. Strandsona til dels svært bratt og høg og har stor verdi. Sotrabrua og kraftlinjemastene er svært synlege i landskapet.

33 5.1.18 Storavatnet/Småvatnet (Alvøyvassdraget) Heilskapleg naturlandskap sentralt i det tettbygde Bergen vest. Avgrensa av Rv 555 i nord, og i aust, sør og vest av tett utbygde område i Loddefjord, og områda mot Byfjorden og Grimstadfjorden. Låge skogkledde åsar omkransar Storavatnet og Småvatnet (Alvøyvatnet). Landskapsform/terrengform Middels kupert åslandskap med sprekkedalar og vassdragssystem i nord sør retning. Vegetasjonsmønster I hovudsak tett skogkledd på åsane rundt vatna, myrlendt terreng i dalsøkka. Rik furuskog dominerer saman med blandingsskog bjørk/furu, skogen strekker seg heilt ned til vatnet. Større og nesten urørt, samanhengande skogsområde i tett utbygd bydel. Stor verdi. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for oppdeling og inngrep på tvers av vatna. Vegetasjonsmønster: Heilskapen sårbar for oppdeling. Bygningsmasse: Liten sårbarhet (finst ikkje) Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Mellomskala til småskala, stor sårbarhet. Storavatnet og Småvatnet (Alvøyvatnet) sett frå Lyderhorn. Bygningsmasse og tekniske anlegg Området er utan busetnad, men vert kryssa av fleire store kraftlinjer som dominerer mindre og lokale landskapsrom. Grensar mot tett busette område. Riksveg 555 på fylling i nordenden av Storavatnet. Liten verdi. Vatn, vassdrag, fjord Vatna følgjer sprekkedalar i nord - sør retning. Mange små holmar og viker gir oppdelt og variert innsjølandskap med mange små rom. Delar av strandsona i aust er utfylt i samband med riksveg, elles hovudsakleg intakt strandsone. Skala Det rolege landskapet med få element (skog, vatn), variert strandsone og lågt relieff gir eit mellomskala landskap med mange små underordna landskapsrom. Vurdering Samla verdivurdering: Stor verdi Området er eit heilskapleg naturlandskap med berre kraftlinjene som forstyrrande inngrep.

34 5.1.19 Ramsvik Kongshamn Området ligg ved Byfjorden mellom dei tett utbygde områda i Drotningsvik mot nord og Kongshamn i sør. Store delar er regulert til spesialområde landskapsvern på grunn av verdifull edellauvskog og kulturlandskap. Klassifisert som del av småfjord-/ storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør i NIJOSrapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep i strandsone, holmar og skjer. Vegetasjonsmønster: Edellauvskog svært sårbar. Bygningsmasse: Lite sårbar. Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Hovudlandforma er storsundet Byfjorden. Holmar og skjer skil vika frå hovudløpet, og gir Ramsvik eit småskala skjergardspreg. Fjordlandskapet er avgrensa til ca kote 50 og overgangen mot det bakanforliggande åslandskapet. Vegetasjonsmønster Området består av bart fjell og svaberg nærast fjorden, elles tett lauvskog med høg bonitet og restar av eldre kulturlandskap. Området har ikkje berre innslag av edellauvtre, men så tett bestand av eik at det vert den einaste registrerte edellauvskogen i analyseområdet. Eldre kulturmark er i gjengroing,men har fint utforma randsoner med variert vegetasjon. Stor verdi. Ramsvik er skilt frå Byfjorden av holmar som gir variasjon til fjordforma og meir skjergardspreg. Bygningsmasse og tekniske anlegg Spreidde einebustader i varierande alder. Smale og svingete atkomstvegar følgjer terrenget. Småskala. Brutårn og kraftlinestolpar synlege. Vatn, vassdrag, fjord Skjerdgardspreg med variert strandsone fri for inngrep. Strandsona vekslar mellom bratte sva og små viker, og skaper saman med holmane fleire små landskapsrom. Utsikt mot storsundlandskapet frå høgareliggande svaberg mot sundet. Eikeskogen veks tett rundt tuna i Ramsvik og heilt ut på dei bratte svaberga. Skala Småskala landskapsrom i overgangen mot Byfjorden. Vurdering Samla verdivurdering: Stor verdi Området er eit heilskapleg fjordlandskap utan forstyrrande inngrep og med verdifull vegetasjon og landskapsform. Eventuell ny bru over Byfjorden vil kunne vere synleg frå delar av landskapsvernområdet.

35 5.1.20 Lyderhorn og Liavatnet Delområdet omfattar landskapet kring Rv 555 langs Liavatnet i dalrommet som ligg mellom Gravdalsvatnet og Loddefjorden. 4-felts motorveg dominerer ved foten av Lyderhorn, elles er landskapet naturdominert med vatn, bratte fjellveggar og skog. Del av Byfjella vest. Omtale Landskapsform/terrengform Langstrakt dalrom i nord sør retning med markerte og bratte, markerte fjellveggar. Lyderhornfjellet (396 moh) er ei markert landskapsform og landemerke frå eit stort omland, og gammalt seglingsmerke for skipsleia sørover og nordover. Vegetasjonsmønster Planting av tre og buskar langs motorvegen. Fjellsida mot Lyderhorn har tett blandingsskog som går over i bart fjell, grunnlendt terreng og lyngmark mot toppen. På austsida av Liavatnet ligg lauvskog i randsona mot vatnet, som går over i blandingsskog/barskog oppover i åssida. Lengst sør grensar dalføret mot Kanadaskogen, som er eit stort samanhengande skogsområde med verdifull gammal furuskog. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep i dalsidene over vatnet, vil vere sterkt eksponerte og dominerande. Vegetasjonsmønster: Større samanhengande skog sårbar for oppdeling. Bygningsmasse: Liten sårbarhet. Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet for oppdeling av vassflater og øydelegging av naturlege strandsoner. Skala: Middels sårbarhet. Lyderhorn sett frå Bildefjellet i vest, langstrakt rygg endar i ein markert topp over det låge åslandskapet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Sotravegen/Rv 555 ligg parallelt med lokalvegen langs vestsida av Liavatnet før den går inn i Lyderhorntunnelane i sørenden av vatnet. Kraftledning litt lengre opp i fjellsida. Lokalvegen følgjer foten av Lyderhorn vidare og rundar fjellet mot Loddefjord. Mindre næringsområde langs vegen. Motorvegkrysset litt for stor dimensjon for skalaen i landskapet. Vatn, vassdrag, fjord Liavatnet dannar golvet i det karakteristiske dalrommet. Medan strandsona langs austsida av vatnet er urørt, er heile strandsona i vest dominert av motorveganlegget. Lyderhorn sett frå Hjelteryggen. Skala Den sterke dalforma gir eit klart definert landskapsrom i mellomskala. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap. Få og rolege landskapselement, veganlegg med store dimensjonar følgjer hovudforma utan å øydelegge det karakteristiske ved landskapet. Lyderhorn sett frå kai i Knarrevik.

36 5.1.21 Alvøen Området ligg lengst sør ved Byfjorden og omfattar Alvøypollen, Håkonshella og miljøet kring Alvøen, ein av dei eldste industristadane i Noreg. Viktig grunnlag for industrien var Alvøyfossen og dei gode hamneforholda ved skipsleia. Store delar er regulert til spesialområde almennyttig formål/bevaring på grunn det heilskaplege kulturhistoriske miljøet. Klassifisert som del av småfjord-/ storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Samla vurdering av sårbarhet: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for inngrep i strandsone, holmar og skjer. Vegetasjonsmønster: Svært sårbar. Bygningsmasse: Svært sårbar. Vatn og vassdrag: Stor sårbarhet knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Stor sårbarhet. Omtale Landskapsform/terrengform Hovudlandforma er storsundet Byfjorden. Alvøypollen er skilt frå hovedsundet av låge holmar og skjer som gjer pollen til eit underordna landskapsrom med småskala skjergardspreg. Kystlinja er småkupert og mindre bratt enn lengre nord. Vegetasjonsmønster Vegetasjonsbiletet er prega av lauvskog med mykje innslag av edellauvtre, villahagar, og ein del eldre kulturmark. Parkanlegget kring hovudbygningen og hagane arbeidarbustadane pregar sjølve tettstadmijøet. Variasjonen gir fint utforma randsoner og stort mangfald. Stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Papirfabrikkanlegget, hovudgarden og miljøet med kvite arbeidarbustader dannar kjernen i det bygde miljøet. Spreidde einebustader omkransar sjølve tettstaden. Smale og svingete atkomstvegar følgjer terrenget. Småbåthamn og nedlagt ferjekai. Småskala. Vatn, vassdrag, fjord Skjerdgardspreg med variert og lett tilgjengeleg strandsone. Strandsona vekslar mellom sva og små viker, og skaper fleire små landskapsrom. Utsikt mot storsundlandskapet frå høgareliggandeområde. Alvøen Ytre del av Alvøypollen, Byfjorden og Sotrabrua sett frå Håkonshella i sør. Skala Småskala og småkupert landskap i overgangen mot Byfjorden. Småskala bygningsmiljø i fint samspel med landskapet. Vurdering Samla verdivurdering: Svært stor verdi Heilskapleg og velhalde kulturhistorisk landskap med fint samspel mellom bygningsmiljø, landskap og fjorden.

37 5.1.22 Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området Området er her definert til dei tettbygde bustadområda langs Byfjorden og Rv 555 Sotravegen, og omfattar Drotningsvik, Leirvik, Olsvik og Godvik. Området er vært småkupert, og samansett av eldre einebustadfelt og nyare og tettare område med rekkehus og lågblokker. Området har ikkje noko klart sentrum, men handelssenter ved Lidl og Drotningsvik. Omtale Landskapsform/terrengform Hovudforma i ytre delar av området er fjordløpet, med bratt kyst opp til 40 50 moh mot Byfjorden. Den bratte strandsona har stor verdi for landskapsopplevinga frå fjorden og omlandet. Lokalt finst mindre viker med små strender som gir viktig kontakt med fjorden for innbyggarane. Innanfor kystlinja typisk småkupert åslandskap med sprekkedalar i nord sør retning. Vegetasjonsmønster Trass tett utbygging har området eit svært grønt preg med variert vegetasjon. Det kuperte landskapet gir bratte skrentar med tett lauvskog og myrdrag med tjørn i dalsøkka. På knausane går vegetasjonen over i lyngmark og fjell Felles grøntanlegg og store villahagar pregar dei utbygde delane. Ein del grøntområde i ferd med å forsvinne grunna fortetting og nye og tettare bustadområde. Bygningsmasse og tekniske anlegg Samansett karakter med eldre og nyare einebustadfelt, rekkehus og lågblokker. Einebustadane i hovudsak nærast fjorden, medan Olsvik er dominert av lågblokker. Mindre næringsområde, Fagerdalen sentralt i Leirvik. Medan eldre bustadfelt i hovudsak følgjer det kuperte terrenget og har et grønt preg, er dei nyare bustadfelta tettare og gjer større inngrep. Det lokale vegnettet følgjer det kuperte terrenget, medan Sotravegen og kraftlinjene mot Kollsnes går på tvers av landform og terreng og skaper ein kraftig visuell barriere i området, særleg i Nordre og Vestre Drotningsvik. Eldre bygningsmiljø med villaer og naust i Breivik med stor verdi. Vatn, vassdrag, fjord. Områda langs fjorden og i dei høgareliggande delane vender seg mot det store fjordlandskapet, Sotra og Askøy. Innanfor kystlinja har området fleire små tjørn og vatn som er ein viktig del av denne blågrønne strukturen i området. Bustadfelt med utsikt mot fjordlandskapet Vatn og tjørn i dalsøkka er viktige og sårbare delar av grøntstrukturen Dagens veg og bru sett frå Drotningsvik senter Tette småhusfelt på Janahaugen heilt inntil Rv 555 i Drotningsvik

38 Skala Samansett struktur og småkupert åslandskap gir middels småskala. Kontakt med det storskala kystog fjordlandskapet frå kystlinja og høgareliggande område. Vurdering Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for utbygde sentrumsområde i regionen. Brattkysten mot fjorden har stor verdi. Samla vurdering av sårbarhet: Middels til stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarhet for storskala inngrep på tvers av terrengform. Vegetasjonsmønster: Randsoner og våtmarkene er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Middels til stor sårbarhet for auka inngrep i småskala bustadmiljø. Potensiale for forbetring ved reduksjon av barriereverknad og opprydding i kraftlinjer Vatn og vassdrag: Strandsona langs sjø og vatn har stor sårbarhet. Skala: Middels småskala med middels sårbarhet. Master for 300 kv kraftlinje dominerer landskapet og busetnaden langs Rv 555, her frå Naustmiljø og hamn i Breivik