Leik som danningsarena - korleis kan personale bidra til at barn er med å leike? Liv Torunn Grindheim, førsteamanuensis HiB

Danning Lars Løvlie (2003) sitt utvida danningsomgrep Tresidig: Tradisjonell innviing i kulturarva Den kritiske responsen på denne arva Forhalde seg til det ulike og mangfaldige Grensesnittet; snittet der kulturen og sjølvet møtast. Kjem til uttrykk gjennom rørsle, uro og transformasjon. Danning som ein aktiv prosess som deltakar i eit fellesskap der ein medverknar både i eiga og andre si danning 2

Danning og leik Leiken speglar kulturen, men barna gjer kulturen til sin og omtolkar den, i leiken 3

Leik og danning 4

Leik frå vaksne sine perspektiv Psykologisk perspektiv Filosofisk perspektiv Kulturelt perspektiv 6

Felles kjenneteikn ved leik Sjølvmotiverande Leiken akselerer i tid, og fordi det er fleire som leikar saman Leiken er mål i seg sjølv Leiketema er inspirerte av erfaringane til barna

Leik frå barna sine perspektiv? Eg var med ungane når dei leika Den første delproblemstillinga mi: Kva kan gi høve til medverknad i leik? Kva viste barna til når nokre barn fekk/ikkje fekk medverke i leiken? 8

Råderett over leiketøy

Påbegynt leik

Venskap

Annsienitet

Å investere alt ein har og er

Rolleleik Fin, «roleg», konsentrert leik, barna skiftar perspektiv, forhandlar og løyser konflikter Vilkåra var vanskeleg å utfordre for nokre av barna 15

Kontekst Puslespel framstår som bunde materiale, innpassingsspel og konsentrasjonsøving, laga som kognitiv utfordrande, sjølvkontrollerande eineoppgåve Feltbarnehagen brukar puslespel som strukturering av overgang frå inne til ute Staden/rommet der barna puslar gir rom til uventa møter og uventa samhandling

Måtar å delta på Spele/deltakingsmåtar Ein puslar sjeldan åleine Spelet blir regulert gjennom barnas samhandling gjennom fleire måtar å vinne og tape på - balanse mellom samarbeid og konkurranse Det finns alternative spele/deltakingsmåtar Nokre deltakingsmåtar uroar og blir sanksjonerte av barn eller vaksne

Pusling Struktur og oversikt Høve til å gå om ein vil Vaksne i nærleiken Det var lettare for barna å få innpass i denne leiken, enn i rolleleiken 19

Aktivitetar og deltaking i basebarnehagar

Barna si deltaking viser at Arkitekturen legg til rett for deltaking og større grad av valfridom, men fører til reguleringar av fot og stemmebruk, og koordinering av tidsskjema Barna skapar eit «mellomrom», gjennom leikande motstand og overtek delar av kontrollen i situasjonen Fleire barn blir med og dei er meir engasjerte når vaksne kjem for å hente dei

Gøyme-og-fange-leik ute Eg fann same deltakingsformene (breidde, djupne, omfang og deltaking som uroa) i gøyme-ogfangeleik ute i dei andre barnehagane i materialet mitt. Om vaksne var med på denne leiken vart det fleire barn med, og det vart også fleire måtar å delta på 22

Gøyme-og-fange leik Tydelege forventningar Vaksne med enten som med- eller motspelerarar Kjekkare dess fleire som er med Dette var den leiken som var lettast å vere med på for barna 24

Kan vaksne leike? I fylgje barna i feltarbeida mine: Dei kan leike med dei små i sandkassen Dei tek for stor plass Nei jo! Dei kan «ta oss»! 25

Kva er leikekompetanse? Noko som «ligg i» barnet? Materialet mitt viser at det er så mykje meir enn det barnet meistrar som verkar inn for at ein har nokon å leike med Ulike leik/aktivitet gir ulike vilkår for deltaking 26

Utfordringar Kva er «fin» leik? Kan vi tenkje progresjon? «Byrje» med enklare leik enn rolleleik Korleis lage struktur/oversikt, som gir plass til fleire barn og fleire måtar å delta på? Korleis delta i leik? Direkte Gi rom og fridom, men vere i nærleiken Vite om kva som gir høve til medverknad i leik, og utfordre det Medviten bruk av artefakter/leiketøy 27

Kva leik er det rom for i barnehagen din? 28