Budsjett 2015/ Handlingsplan 2015-2018 Formannskapet si tilråding 1. desember 2014
Klepp kommune Innhald Innhald... 2 Målkart... 4 Makroøkonomiske føresetnader... 6 Folketal... 7 Bevilgningsoppsett drift... 8 Formannskapets innarbeida endringstiltak/prioriteringar... 10 Eigne økonomiske føresetnader... 12 Vurderte endringar i driftsrammene (ikkje innarbeida)... 16 Formannskapets forslag til investeringar... 18 Finansieringplan investeringane... 24 Økonomiske mål, resultat og analyse... 25 Sentraladministrasjonen... 28 Etat for skule og barnehage... 30 Etat for helse, sosial og omsorg... 35 Etat for lokal utvikling... 38 Kyrkja... 41 Budsjettforslag frå kontrollutvalet... 42 Formannskapet si tilråding til kommunestyret... 45 Vedlegg Økonomiske oppstillingar... 48 Foto på forsida: Vraket av Godøy av Ålesund på Revtangen. Foto og rettigheter: Svein Oftedal Side 2
Forord Budsjett og handlingsplan 2015-18 I budsjettsaka for 2014 vedtok kommunestyret at ein skulle gå gjennom alle tenester for å oppnå best mulig og heilhetleg ressursutnytting. Målet var å kunne gje gode tenester til stadig fleire innbyggjarar med dei same ressursane som før. Formannskapet ser at etatane har gjort dette arbeidet grundig. Det er gjort prioriteringar og val som gjer det mulig å fortsatt gje gode tenester til innbyggjarane og samtidig vera klar for nye utfordringar som kjem. Dette er utfordringar som alle kommunar må arbeide seg gjennom. Andelen eldre innbyggjarar skal stige, folk lever lenger, folk vil gjerne bu heime lenger og kommunen må tilby tenestene på ein annan måte. Gjerne ein mindre invaderande måte enn før. Det krever at ein tenker nytt. Her kjem blant anna velferdsteknologi inn. I Formannskapet si innstilling til budsjett og handlingsplan er det fordelt 1,2 mrd kroner til drift av kommunens tenester. Om lag halvparten av dette går til skule og barnehage. I tillegg er det lagt opp til om lag 100 mill kroner i investeringar årleg dei fire neste åra. Her er det både stort og smått, men igjen er det skule og barnehage som får dei største summane. Gledeleg er det at me også har funne rom for å reparere lysløypa i Salteskogen, legge kunstgras på grusbanen på Kleppe og ruste opp leikeplassar. Dette handlar om å satse på barn og unge og å gje dei mulighet til å vera aktive i trygge rammer. Det er lagt opp til stram drift, med lite overskot, lågt låneopptak og hard nedbetaling på lån. Det har vore viktig for Formannskapet å sørge for ein sunn økonomi som gjer kommunen i stand til å ta større investeringar som kjem i framtida. Klepp har svært høg andel barn og unge innbyggjarar. Det er dei som skal rustast for framtida, med både barnehage, skulegang, helse, fritid og støttetenester som ppt og barnevern. Samtidig har ingen kommunar i landet så få innbyggjarar i aldersgruppa 50 65 år. Dei som ofte står for dei største skatteinntektene til kommunen. Likevel klarer kommunen å hevde seg i toppen på mange tenesteområde når ein måler mot andre kommunar. Regjeringa har lagt opp til ei satsing på rus, helsestasjon/skulehelseteneste og brukarstyrt personleg assistentordninga. Det er lagt inn som frie midlar, så det er opp til kommunane å bruke dei på beste måte. Dette passa godt med utfordringane i Klepp. Me treng sårt ei styrking av jordmortenesta og det andre arbeidet som helsestasjon og skulehelsetenesta gjer. Det er mange som slit med rusavhengighet, og det er stort behov for å møte dei endå betre. Brukarstyrt personleg assistent er ei ordning som ikkje er så mykje etterspurt endå, men som er ein god løysing for menneske som treng mange tenester frå kommunen. Det er viktig at kommunen tilbyr muligheten for dette. I tillegg har ein funne rom for å gje fleire elevar tilbod i kulturskulen. Folkeveksten i Klepp har roa seg noko dei siste to åra. Prognosane for dei neste åra ligg rundt 2,2%. Dette er lågare enn det har sett ut tidlegare. Veksten vil på mange måtar styre tenestebehovet framover. Om veksten fortset på eit lågare nivå vil det gje kommunen eit pusterom til å ta igjen etterslepet mellom kostnader og skatteinntekter. Formannskapet si innstilling betyr ein innstraming i alle etatar. Det krev omstilling internt, endring av forventningar og nye løysingar. Nokre som allereie er tenkt ut, og andre som må koma. Men ei stram styring vil gjera kommunen i stand til å ta dei utfordringane som kjem, og det vil gje innbyggjarane trygghet for at dei får hjelp når dei treng det. For Formannskapet Ane Mari Braut Nese Ordførar Side 3
Klepp kommune Målkart Det er arbeid med å oppdatere målkartet ut frå dei overordna måla. Måla er konkretisert i utsegna Slik vil me ha det og ein arbeider med å knytte konkrete indikatorar til desse. Ein finn igjen måla i dei aktuelle delane av dokumentet. Eit sunt og inkluderande lokalsamfunn Klepp kommune skal vere eit samfunn der innbyggarane kjenner seg trygge. Inkludering og integrering er viktig. For at innbyggarane skal oppleva tilhørighet, må alle kjenna at det er bruk for dei. Slike ikkjematerielle verdiar, saman med god fysisk planlegging og utforming, vil danna basis for trivelege og gode oppvekst- og bumiljø. Frivillig arbeid er ein viktig bærebjelke i lokalsamfunnet. Slik vil me ha det: God oversikt over dei faktorane i kommunen som påverkar helsetilstanden til innbyggarane. Alle skal bu trygt og ha gode møteplassar. Kommunale tenester skal bygga på prinsippet om sosial utjamning. Rekruttera godt og ha mange frivillige samarbeidspartnarar. Barn og unge i første rekke Barn og unge skal prioriterast jf kommunevisjonen. Dette inneber at barn og unge skal ha gode oppvekstog læringsvilkår og gode fritidstilbod. Kommunen skal særleg via merksemd til barn og unge som av ulike grunnar står i fare for å utvikla vanskar. Tidleg oppdaging og tidlege tiltak er viktig. Slik vil me ha det: Tidleg oppdaging og tilpassa tiltak er på plass med god samhandling med dei føresette. Oppvekstvilkåra til born og unge i kommunen er gode. Læringsresultata syner framgang. Kultur og fritidstilboda har breidde og kvalitet. Tydeleg miljøprofil Livsgrunnlag og trivsel er avhengig av miljøet rundt oss. Produksjon av matvarer med høg kvalitet er vikig i kommunen. Vern av matjord skal difor vega tungt i arealforvaltninga. Klimautfordringane og tap av biologisk mangfald er blant dei største globale utfordringane i dag. Klepp skal gjennom si planlegging og forvaltning vera med på å ta sin del av ansvaret for desse utfordringane. Klepp skal vere bevisst sin rolle som forbrukar med tanke på ressursbruk og bærekraft. Slik vil me ha det: Fleire enn før går eller syklar til skule og arbeid. Produksjonen av matvarer frå landbruket i Klepp skal auka. Gode innsamlings- og gjenvinningsordningar for avfall. Energiforbruket i kommunale bygg skal reduserast pr. m2. Side 4
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Klepp kommune skal løysa oppgåvene ved å ha: Ein sunn økonomi som sikrar handlingsrom Økonomi er eit middel for å kunna etablera og oppretthalda dei kommunale tenestetilboda til innbyggarar og brukarar. Å ha ein sunn økonomi inneber m.a. at kommunen kan tåla svingingar i inntekts- og utgiftsgrunnlaget - utan at det truar tenestetilbodet. Å styre økonomien og ressursbruken er ein nøkkelfaktor, gjennom løpande rapportering og måling av kostnadseffektivitet. Stram styring og kloke økonomiske val gir handlingsrom. Slik vil me ha det: Netto driftsresultat på minst 1,5 % av driftsinntektene. Mindre enn 70 % av investeringane vert finansiert med lån. Lånegjelda skal vera mindre enn 60 % av driftsinntektene. Disposisjonsfonda skal vera meir enn 5 % av driftsinntektene Nyskaping og samhandling Ein effektiv kommune bør vera nytenkande og ta i bruk ny teknologi i jakta på gode løysingar. Dei gode løysingane finn ein og saman med gode samarbeidspartnarar i interkommunalt og regionalt samarbeid. Slik vil me ha det: Innbyggarane får raskt svar på sine henvendingar på nett og e-post. Kommunen sine e-tenester skal bli opplevde som effektive og gode av både innbyggarar og tilsette. Kommunen hentar idear og utviklar tenestetilbodet i samarbeid med andre aktørar. Side 5
Klepp kommune Makroøkonomiske føresetnader Statsbudsjettet Kommuneramma Regjeringa legg opp til ein samla vekst i kommunane sine inntekter for 2015 på 6,2 mrd. Desse er fordelt som tabellen under. Veksten er samla utrekna til 4,8 %. Veksten i Klepp er utrekna til 6,5 % av regjeringa. Årsaka til at Klepp kjem betre ut enn snitt for kommunane er auka veksttilskot, folketalsendringar og endringar i dei andre kriteria i rammetilskotet. Mrd. kroner Andel i % Nominell endr. i % Frie inntekter 327,1 75,1 % 4,7 % Skatteinntekter 174,4 40,1 % 4,6 % Rammetilskot 152,7 35,1 % 4,9 % Øyremerka tilskot 21,9 5,0 % 9,4 % Gebyr 58,6 13,5 % 3,7 % Meriverdiavgiftskompensasjon 20,2 4,6 % 4,1 % Andre inntekter 7,6 1,7 % 3,0 % Samla 435,2 100,0 % 4,8 % Sysselsetning Sysselsettinga har vore høg i Noreg og særleg i Klepp sin region dei siste åra. Arbeidsløysa aukar no m.a. som følgje av lågare aktivitet i oljesektoren. Verknaden av dette for Klepp i planperioden er usikker, og veksten i folketal og skatteinntekter kan verta lågare enn lagt inn i tala. Trendskiftet kan og få konsekvensar for aktiviteten til etatane og utbetaling av sosialstønad. Formannskapet vil følgje utviklinga og foreslå tiltak når dette vert nødvendig. Renter Rentenivået er historisk lågt. Pengemarknadsrenta (3 md. Nibor) har vore stabil og det er venta lite endringar i denne før i 2016. Lange fastrenter har vore fallande, og er pt. på historisk låge nivå. Marknaden og Norges bank legg til grunn at renta vil være låg i planperioden. Finansrapport 2-2014 syner at utgiftene i Klepp vert lite endra på kort sikt om renta skulle endre seg. I slutten av perioden vil rentekostnadane auka med 4-5 millionar dersom renta aukar 1 %. Side 6
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Budsjett og handlingsplan 2015-18 Folketal 22 000 20 000 18 000 16 000 Befolkningsutvikling Klepp og Norge Klepp Norge 5 600 000 5 400 000 5 200 000 5 000 000 4 800 000 14 000 12 000 10 000 Prognose 4 600 000 4 400 000 4 200 000 4 000 000 Befolkningsvekst i Klepp og Noreg auka kraftig frå 2007. Har stagnert noko i Klepp dei siste åra, men SSB forventar at veksten held frem i perioden. Det er for Klepp lagt til grunn følgjande folketalsprognosar i utrekninga av skatt og rammetilskot: pr 1.juli 2014 2015 2016 2017 2018 auke 2014-18 0-1 år 561 558 575 598 621 11 % 2-5 år 1 191 1 197 1 187 1 201 1 210 2 % 6-15 år 2 727 2 770 2 830 2 878 2 954 8 % 16-22 år 1 945 1 973 1 987 1 991 1 970 1 % 23-66 år 10 362 10 641 10 905 11 172 11 455 11 % 67-79 år 1 394 1 476 1 561 1 635 1 684 21 % 80-89 år 378 386 398 408 423 12 % 90+ år 82 84 84 86 87 6 % Sum 18 640 19 085 19 527 19 969 20 404 9,5 % SSB si befolkningsframskriving for Klepp kommune pr 17.juni 2014, alternativ med middels vekst MMMM, og justert for faktisk folketal pr 1.juli 2014. Framskrivinga forventar eit auka fødselstal i slutten av perioden. Det forventast stagnasjon i aldersgrupper 2-5 år og 16-22 år, mens det blir sterk auke i gruppa for barneskulealder. Sterk auke i gruppa 23-66 år, som er avhengig av høg netto innflytting. Etterkrigsgenerasjonen gir sterk auke i gruppa 67-79 år, som også breier seg til gruppa 80-89 år. Størst usikkerhet er knytt til fødselstala og aldersgruppa 23-66 år. 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Fødsler, død og flytting, Klepp 2000-2013 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Fødde Døde innflytting utflytting Fødselstal og innflytting har flata ut i Klepp, mens utflytting har ein stigande tendens. Side 7
Klepp kommune Bevilgningsoppsett drift Skjema 1A R 2013 P 2014 2015 2016 2017 2018 Skatt på inntekt og formue -474,4-488,4-516,0-528,0-540,0-550,0 Rammetilskot -357,1-379,2-392,2-395,2-394,6-400,0 Skatt på eigedom Andre skatter Sal frikraft (Klepp energi AS) -1,4-1,3-1,3-1,3-1,3-1,3 Andre tilskot Tilskot flyktningar -16,4-17,0-16,7-16,7-16,6 Rentekompensasjon -3,5-3,3-4,7-4,7-4,6-4,8 Momskompensasjon investeringar -21,2 Diverse inntekter -0,5 Sum frie disponible inntekter -858,1-888,6-931,2-945,9-957,2-972,7 Renteinntekter Ordinære renteinntekter -4,6-5,3-3,8-3,8-4,1-4,5 Rentinnt. lån Klepp energi AS -1,5-1,4-1,5-1,5-1,5-1,5 Renteinnt. lån Lyse energi AS -4,1-3,8-3,7-3,6-3,5-3,4 Renteinnt. Etableringslån/Startlån -2,8-3,4-2,8-2,9-2,8-2,9 Kalk.renter og avskrivninger (VA) -3,4-2,4-2,5-2,5-2,5-2,5 Utbytte Klepp energi AS -7,0-7,0-8,0-8,0-8,0-8,0 Utbytte Lyse energi AS -15,8-16,1-16,1-17,1-18,2-19,2 Gevinst finansielle instrumenter -4,2 Renteutgifter Ordinærer renteutgifter 16,6 21,7 22,4 24,0 25,7 28,7 Renteutg. Etableringslån/Startlån 2,8 3,4 2,6 2,6 2,6 2,7 Tap finansielle instrumenter 3,0 Avdrag på lån 45,1 49,1 61,1 64,1 66,8 71,4 Netto finansinnt./utgifter 24,1 34,8 47,7 51,4 54,5 60,8 Til dekning av tidlegare meirforbruk Til ubundne avsetningar Avsett flyktningefond (overføres etater) 16,4 17,0 16,7 16,7 16,6 Avsett forsikringsfond 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Avsett momskompensasjon 4,1 Avsett disposisjonsfondet 1,3 1,1 0,4 0,9 Til bundne avsetningar 0,1 Bruk av tidlegare mindreforbruk Bruk av ubundne avsetningar Bruk av dispfond pensjon -9,2 0,0 0,0 0,0 0,0 Bruk av dispfond 1. tertial -0,9 Bruk av bundne avsetningar Netto avsetningar 4,2 6,4 18,4 17,9 17,1 17,6 Tal i heile mill. Side 8
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Overført til investeringar 2,0 0,8 11,0 11,2 18,1 Momskomp overført investeringer 17,0 Seniortiltak 1,1 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 AFP 62-65 4,1 4,0 4,2 4,3 4,4 4,5 Bruk av pensjonspremiefond i KLP -1,5-1,5-1,5-1,5 Tidlegare års premieavvik 3,3 4,2 6,5 8,2 9,5 10,4 Årets premieavvik -3,4-20,3-12,2-12,6-8,0-9,1 Diverse utgifter 0,9 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 Rest lønnsfordeling 2014 15,0 15,0 15,0 15,0 Lønsreserve 2015 14,0 14,0 14,0 14,0 Sum diverse 23,0-8,8 28,1 39,8 45,9 52,7 Til fordeling drift -806,8-856,2-837,0-836,8-839,7-841,7 Som fordelt til drift (frå skjema 1B) 806,7 849,7 837,1 836,9 839,7 841,7 Meir-/mindreforbruk 0,0-6,5 0,0 0,0 0,0 0,0 Tal i heile mill. Skjema 1B R 2013 P 2014 2015 2016 2017 2018 Sentraladministrasjonen Utgifter 42,0 43,3 44,5 44,6 45,4 44,6 Inntekter -6,4-4,3-5,1-5,2-5,3-5,2 Netto 35,6 39,0 39,5 39,5 40,1 39,5 Etat for Skule og barnehage Utgifter 463,2 467,2 476,4 476,4 476,4 476,4 Inntekter -79,6-65,0-75,0-75,0-75,0-75,0 Netto 383,6 402,2 401,4 401,4 401,4 401,4 Etat for Helse, Sosial og Omsorg Utgifter 426,5 467,0 435,3 434,8 434,8 434,3 Inntekter -121,6-146,3-129,0-129,0-129,0-129,0 Netto 304,9 320,7 306,4 305,9 305,9 305,4 Etat for Lokal utvikling Utgifter 135,7 123,4 128,3 128,6 130,8 133,9 Inntekter -61,0-43,8-46,9-46,9-46,9-46,9 Netto 74,7 79,6 81,4 81,7 83,9 87,0 Kyrkja Utgifter 7,9 8,2 8,4 8,4 8,4 8,4 Inntekter 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Netto 7,9 8,2 8,4 8,4 8,4 8,4 VAR Utgifter 58,6 52,3 61,3 61,3 61,3 61,3 Inntekter -58,6-52,3-61,3-61,3-61,3-61,3 Netto 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Sum fordelt 806,7 849,7 837,1 836,9 839,7 841,7 Tal i heile mill. Side 9
Klepp kommune Formannskapets innarbeida endringstiltak/prioriteringar Salderingsforslag 2015 2016 2017 2018 Oppvekstleiar -300-750 -750-750 IKT-nye system og og overført frå investering 200 1 200 1 200 1 200 Val 100-550 100-550 Auke honorar folkevalde og opplæring 100 200 200 200 Styrking kulturskule 500 500 500 500 Satsing helsestasjon og skulehelse 2 000 2 000 2 000 2 000 Satsing psykiatri 400 400 400 400 Brukarstyrt personleg assistanse 1 000 1 000 1 000 1 000 Omstillingsmidler HSO 500 500 500 - Endring budsjettforlik barnehagar 500 500 500 500 Vedtak ekstraløyving HSO T1-2014 -500-500 -500 Auka tilskot Brannvern 1 500 3 000 Auka vedlikehald Bygg 300 800 2 400 Auka vedlikehald Grøntanlegg 200 200 Sum salderingsforslageks. renter og avdrag 5 000 4 800 7 650 9 600 Auka rente nye investeringar 1 800 3 500 5 100 8 200 Auka avdrag nye investeringar 3 800 6 800 9 500 14 100 Sum salderingsforslag inkl. renter og avdrag 10 600 15 100 22 250 31 900 Tal i heile 1.000,- Vidareføring, endring, ny Oppvekstleiar Innsparing som følgje av at prosjektet avsluttast sommaren 2015. Vedtak ekstraløyving HSO 2014 Verknad om den ikkje vert vidareført i ramma. IKT Det er lagt inn 0,2 mill. til finansiering av nye system for timeløn, fråver, ferie og fråvær, personalmeldingar, søkemotor m.m. i 2015, og til nye løysingar fram i tid. Det vert tatt i bruk KS sin modell for gevinstrealisering ved innføring av nye IKT-system. Som følgje av at det nå er rimelegare å leiga enn å kjøpa Microsoft lisensar er det overført 1 mill frå investeringsramma. Val Vala har vore noko dyrare enn lagt inni budsjettramma og posten bør aukast med 100.000,- frå 550.000,- som er innarbeida i ramma i 2015. Trekkast ut av ramme dei åra det ikkje er val. Auke honorar folkevalde Auke i samsvar med saka i september 2014. Det er og lagt inn 100 til opplæring av nye folkevalde - 2015. Styrking kulturskule Formannskapet ønska styrkja kulturskulen og auka løyvinga med ein halv million. Satsing helsestasjon og skulehelse Regjeringa har lagt inn midlar til satsing på desse områda. Klepp prioriterar desse midla til styrking av jordmor og helsesøstertenesta med inntil 3 årsverk. Satsing psykiatri Regjeringa har lagt inn 0,4 mill. i tilskot til Klepp. Midlane vert tilført etaten mellom anna til å vidareføre igangsett prosjekt. Brukarstyrt personleg assistanse Regjeringa har lagt inn 1 mill. til Klepp til styrking av dette og midlane vert tilført etaten. Side 10
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Omstillingsmidlar HSO Formannskapet vedtok ein halv million i perioden 2015-2017 retta mot omstillingsarbeidet i etaten. Budsjettforlik barnehagar Budsjettforslaget og forliket i stortinget medførte økte midlar til dekking av nye betalingssatsar, inntektsgradering og fleksibelt opptak. Auka tilskot brannvern Syner til saka om framtidig brannordning og venta auka kostnadar om nokre år, samt etaten sine kommentarar og kostnadsanalyse som syner at dagens utgifter til brannvern er låge i Klepp. Auka vedlikehald Driftskonsekvensar av auka areal på bygg i investeringsplanen. Auka vedlikehald Grøntanlegg Driftskonsekvensar som følgje av auka grøntareal i investeringsplanen. Side 11
Klepp kommune Eigne økonomiske føresetnader Skatteinntekter Skatteinntektene for landet har vorte nedjustert to gonger. Først i revidert nasjonalbudsjett og så igjen i samband med framlegg til statsbudsjett for 2015. Regjeringa ventar nå ein skattevekst på 2,3 % for landet samla. Sist gong skattevekstene vart nedjustert i løpet av budsjettåret var i 2004. Utviklinga må sjåast saman med den makroøkonomiske situasjonen. Regjeringa sitt anslag for 2015 legg til grunn ein betre makroøkonomisk utvikling enn SSB og Noregs bank. Skatteinntektene i Klepp vart i 2013 om lag 5 millionar for høge som følje av feil i innrapportering frå fleire arbeidsgjevarar. Feilen vart korrigert våren 2014. Skatteveksten første halvdel av 2014 har difor vore låg, men har auka ut over hausten. Skatteinntektene er anslått til 488,4 mill. mot eit budsjett på 480,2 mill. Veksten er rekna til 2,95 % frå 2013. Skatteanslaget for 2015 er rekna ut frå landsveksten pr. innbyggjar slik regjeringa ventar, korrigert for endringane over. Veksten blir då 5,7 % mot regjeringas anslag på 4,7 % rekna frå venta skatteinntekt i 2014. For resten av planperioden er skatteveksten rekna ut frå forventa vekst i folketal på mellom 2,2 og 2,3 %. Inntektsutjamninga er rekna ut frå dei same føresetnadane. Det er lagt til grunn folketalsutvikling for landet som i SSB sitt mellomalternativ. Inngangsdata 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Skatte kr pr innb. på landsbasis 25 027 25 338 26 237 26 232 26 228 26 230 Skatte kr pr innbygger Klepp 26 028 26 422 27 367 27 362 27 359 27 360 Skattenivå i forhold til landgj.snitt 104,0 % 104,3 % 104,3 % 104,3 % 104,3 % 104,3 % Kostnadsindeks utgiftsutjamninga 96,8 % 97,2 % 98,1 % 97,7 % 97,3 % 97,0 % Rammetilskot Rammetilskotet er utrekna ved bruk av KS sin modell. I tillegg til kriteria som regjeringa har lagt til grunn er utrekninga gjort ut frå eigne folketalsprognosar. Desse er sett opp i eige avsnitt. Innbyggjartilskotet er basert på kriteria og folketala og er likt pr. innbyggjar i heile landet (kr. 22.425,-). Som følgje av at Klepp vert vurdert som rimelegare enn landsgjennomsnittet pr. innbyggjar vert kommunen trekt om lag 17 millionar i 2015. Tabellen over syner bla. at Klepp i 2015 har kostnadar på 98,11 % av landssnittet. Klepp vert og trekt for å finansiera inntektsgarantien i systemet med kr. 63,- pr. innbyggar. Inntektsgarantien sikrar at ingen kommunar får ein vekst kr. 300,- lågare enn snitt pr. innbyggjar frå 2014-2015. Tilskot til særskilt fordeling er auka rammetilskot til regjeringas satsing på skulehelse og helsestasjon. Tilskotet er fordelt utanfor dei ordinære kriteria. På sikt vil dette verte innarbeida i den ordinære fordelinga og vil då truleg verte redusert som følgje av omfordelingsordninga. Ordninga for tildeling av veksttilskot er endra. No vert kommunar med over 1,6 % i vekst i snitt siste 3 år tilført ein kompensasjon på kr. 55.000,- pr. innbyggjar over vekstgrensa. Ordninga gjev auka tilskot til Klepp i heile perioden som følgje av venta vekst i folketalet. Side 12
Pensjon Budsjett og handlingsplan 2015-18 Auka i pensjonskostnadane dei siste åra har vekt uro. Kompleksiteten saman med stadige endringar i føresetnadane for kommunen og pensjonsselskapa har gjort det vanskeleg å rekne på utviklinga. Figuren under viser utviklinga i dei ulike delane av pensjonskostnadane i frå KLP. Over tid er det netto pensjonskostnad + amortisering som utgjør budsjettbelastninga. 100000000 80000000 60000000 40000000 20000000 Innbetalt utan bruk av premiefond Innbetalt inkl bruk av premiefond Netto pensjonskostnad Premieavvik Amortisering KLP Netto pensjonskostnad + amortisering Betalt premie minus tot.kostnad 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015-20000000 Formannskapet legg frå 2015 opp til å budsjettere premien, amortisert premieavvik og årets premieavvik i samsvar med utrekningane frå pensjonsselskapa. Netto belastninga i budsjettet vert då netto pensjonskostnad + amortisering, men utgiftane vil variere frå år til år. Pensjonspremien vert innarbeida i etatanes rammer med netto pensjonspremie etter uttak av avkastning. Rådmannen får fullmakt til å vurdere når avkastninga vert brukt til å dekkja pensjonspremien. Målsettinga er å skapa mest mogleg stabil premieutvikling. Dersom rekneskapet avvik frå budsjettet vert differansen belasta pensjonsfondet i rekneskapet. Lividitetskonsekvensane vert handsama i samband med revidering av finansreglementet. Lønsreserve Lønsreservane er frå 2015 flytta til ein felles budsjettpost. Budsjettrammane for 2015 er rekna ut frå lønn pr. september for alle tilsette med unntak av undervisningspersonellet kor resultatet vart stadfesta 10. september. Lønsreserva er delt i to. Den første til å dekka auka rammar til etatane i 2015 for resterande forhandlingar i 2014. Den andre for å dekkja forventa auke i lønsutgiftene i 2015. Det er lagt til grunn ei auke i årslønsveksten på 3,25 % for Klepp i 2015, mot regjeringa sitt anslag på 3,3 %. Rådmannen får fullmakt til å justere rammene til etatane i samsvar med verknaden av lønsoppgjøra i 2014 og 2015. Side 13
Klepp kommune Finanspostane Renteinntekter Ordinære renteinntekter er budsjettert ut frå ein venta likviditet på om lag 150 mill. i snitt i perioden og ei pengemarknadsrente på i snitt 1,9 % for 2015. Klepp sin bankavtale går til mars 2015. Utviklinga i innskotsmarknaden tyder på at vilkåra vert dårlegare i ny avtale og det er innarbeida i utrekninga. Renteinntekter/-utgifter etableringslån/startlån Renteinntekter og utgifter er rekna ut frå eksisterande lånevolum på 102 mill. Det er rekna inn at Klepp legg på 0,25 % i rente som Husbanken tek på låna for å dekkja administrasjon og tap på ordninga. Avdraga vert ført i investeringsbudsjettet. Kalkulatoriske avskrivingar og rentar Ein del av gebyra på dei sjølvkostfinansierte tenestene skal dekka kommunens utgifter til finansiering. Desse vert inntektsført på same ansvar som låneutgiftene vert ført. Regelverket er noko endra frå 2014 og vi brukar nå 5 års swaprente med ein margin på 0,5 % i utrekninga. Klepp energi Det er lagt til grunn vedteken utbytteplan og nedbetalingsplan på låna, samt eit marknadsrente i samsvar med venta rentenivå. Lyse energi Det er lagt til grunn vedteken utbytteplan med ei venta auke på 25 millionar årleg dei neste åra. Renter på ansvarleg lån er budsjettert i samsvar med vedteken nedbetalingsplan og venta rentenivå. Renteutgifter Renteutgiftene er utrekna på grunnlag av ei lånegjeld eks. etablerings-/startlån på 850. mill., vedteken nedbetalingsplan og avtale vilkår. For lån med flytande rente er det lagt til grunn vilkår og marknadsrente som vist i tabellen under. Vilkåra på dei einskilde lån avvik noko frå desse. For lån med fast rente og rentebindingsavtalar er renta i dei lagt til grunn 01.10.2014 2015 2016 2017 2018 3 md. Nibor Noregs banks anslag 1,65 % 1,80 % 1,80 % 1,90 % 3 md. Nibor innarbeida i budsjett 1,65 % 1,90 % 2,15 % 2,35 % 2,70 % Kredittmargin (kommunalbanken) 0,40 % 0,40 % 0,40 % 0,40 % 0,40 % Budsjettert flytande lånerente 2,05 % 2,30 % 2,55 % 2,75 % 3,10 % Figuren på neste side syner utviklinga i pengemarknadsrenta (Nibor 3M) og fastrentene på 5 og 10 år.(swap 5y og 10Y). Alle desse er på historisk låge nivå. Side 14
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Avdrag Avdraga er budsjettert i samsvar med tidlegare vedteke og avtalte lånevilkår. Fire av låna er lån utan avdrag og nedbetalinga vert gjort ved at desse låna vert refinansiert med eit lågare beløp når dei forfell. Fellesposter og avsetningar Flyktningar Tilskot til flyktningar er rekna ut frå dei som er busette så langt og mottak av 25 kvart av åra i planperioden. Kommunen mottek tilskot pr. flyktning dei 5 første åra. Midlane vert sett av til flyktningefondet og vert frå dette inntektsført på etatane sine budsjett når dei vert nytta til flyktningføremål. Det er pt. ikkje vesentlege reserver på fondet og bruk av midlar til flyktningane må tilpassast motteke tilskot. Rentekompensasjonstilskot Klepp mottek rentekompensasjonstilskot på 4 ordningar. For omsorgsbustader er det budsjettert med 1,8 mill., for kyrkje med 0,4 mill., på to ulike ordningar for skular 1,5 mill. Klepp har ei ubrukt ramme på 46 mill. til skular som ein har budsjettert med ein vil bruka frå 2015. Årleg vert kompensasjonen 1 mill. frå desse. Side 15
Klepp kommune Vurderte endringar i driftsrammene (ikkje innarbeida) Innsparingstiltak utanfor ramma 2015 2016 2017 2018 Oppvekstleiar -300-750 -750-750 Innsparing 0,5 % årlig etatenes rammer -4 200-8 400-12 600-16 800 Auka nedbetalingstid på låna -20 000-20 000-20 000-20 000 Barne og avlastningsbolig - - - Vedtak ekstraløyving HSO T1-2014 -500-500 -500 Gevinst endring barnehagesatser -500-500 -500-500 Sum innsparingstiltak utanfor ramma -25 000-30 150-34 350-38 550 Tal i heile 1.000,-. Vidareføring, endring, ny Oppvekstleiar Innsparing som følgje av at prosjektet avsluttast sommaren 2015. Innsparing 0,5 % av etatanes rammer Illustrasjon på omfang av generell rammereduksjon utrekna på same nivå som regjeringa legg opp til i statsforvaltninga. Auka nedbetalingstid på låna Ved å auke nedbetalingstida på låna kan ein betre budsjettbalansen. Eigenkapitalen vert tilsvarande redusert. Barne- og avlastningsbustad Ein har nå etablert denne eininga i første etasje på Sirkelen. Ved å ikkje byggja nytt kan ein spara dei 6 mill. ein tidlegare har innarbeida i planen. Syner og til kommentarane frå etaten og i investeringsbudsjettet. Vedtak ekstraløyving HSO 2014 Verknad om den ikkje vert vidareført i ramma. Gevinst endring barnehagesatsar Regjeringa har kome med forslag til endringar i barnehagesatsane ut over prisstigning samt forslag om lågare satsar for dei med låg inntekt. Ramma til skule og barnehage er justert med om lag 0,6 mill. i samsvar med reduksjonen i rammetilskotet. Nye satsar gjer ein ytterlegare vinst på 0,5 mill. Desse midlane kan brukast til å redusere satsane, styrke ramma til skule og barnehage eller til å saldere budsjettet. Driftstiltak utanfor ramma 2015 2016 2017 2018 IKT-nye system og og overført frå investering 200 1 200 1 200 1 200 Val 100-550 100-550 Auke honorar folkevalde og opplæring 100 200 200 200 Satsing helsestasjon og skulehelse 1 700 1 700 1 700 1 700 Satsing rus/psykiatri 700 700 700 700 Brukarstyrt personleg assistanse 1 000 1 000 1 000 1 000 Endring ressurskrevande brukarar 500 500 500 500 Auka tilskot Brannvern 1 500 3 000 Sum driftstiltak utanfor ramma 4 300 4 750 6 900 7 750 Tal i heile 1.000,- Vidareføring, endring, ny IKT Det er lagt inn 0,2 mill. til finansiering av nye system for timeløn, fråver, ferie og fråvær, personalmeldingar, søkemotor m.m. i 2015, og til nye løysingar fram i tid. Det vert tatt i bruk KS sin modell for gevinstrealisering ved innføring av nye IKT-system. Som følgje av at det nå er rimelegare å leiga enn å kjøpa Microsoft lisensar er det overført 1 mill frå investeringsramma. Val Vala har vore noko dyrare enn lagt inni budsjettramma og posten bør aukast med 100.000,- frå 550.000,- som er innarbeida i ramma i 2015. Trekkast ut av ramme dei åra det ikkje er val. Side 16
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Auke honorar folkevalde Auke i samsvar med saka i september 2014. Det er og lagt inn 100 til opplæring av nye folkevalde - 2015. Satsing helsestasjon og skulehelse Regjeringa har lagt inn midlar til satsing på desse områda. Tala i samsvar med kva Klepp har motteke. Rådmannen reknar på konsekvensane for Klepp. Satsing rus/psykiatri Regjeringa har lagt inn 0,7 mill. i tilskot til Klepp. Rådmannen reknar på konsekvensane for Klepp. Endring ressurskrevjande brukarar Regjeringa har føreslege å endre satsane for tilskot til ressurskrevjande brukarar der eigefinansieringsdelen vert heva til 1,08 millionar. Dette medfører eit tap på om lag 0,5 mill for ramma til HSO. Auka tilskot brannvern Syner til saka om framtidig brannordning og venta auka kostnadar om nokre år, samt etaten sine kommentarar og kostnadsanalyse som syner at dagens utgifter til brannvern er låge i Klepp. Brukarstyrt personleg assistanse Regjeringa har lagt inn 1 mill. til Klepp til styrking av dette. Rådmannen reknar på konsekvensar for Klepp. Konsekvensar av investeringar 2015 2016 2017 2018 Auka vedlikehald Bygg 300 800 2 400 Auka vedlikehald Grøntanlegg 200 200 Auka rente nye investeringar 1 800 3 200 4 700 8 100 Auka avdrag nye investeringar 3 800 6 300 8 700 13 900 Sum konsekvensar av investeringar 5 600 9 800 14 400 24 600 Tal i heile 1.000,- Vidareføring, endring, ny Auka vedlikehald Driftskonsekvensar av auka areal på bygg i investeringsplanen. Auka vedlikehald Grøntanlegg Driftskonsekvensar som følgje av auka grøntareal i investeringsplanen. Auka renteutgiftar og avdragsutgiftar Som følgje av auka lånebehov i investeringsplanen. Avdraga kan starta året etter investeringstidspunktet. Er utrekna frå same år som investeringa vert gjort, med 20 års avdragstid. Side 17
Klepp kommune Formannskapets forslag til investeringar Skjema 2B - Investeringar Budsjett Investeringer handlingsplan SUM Alle beløp i 1000 kr. 2014 2015 2016 2017 2018 2015-18 IKT - felles 7 600 5 000 4 000 4 000 4 000 17 000 IKT folkevalde 300 300 300 Telefoni/IP/kabling 2 500 2 000 1 000 3 000 Eigenkapitaltilskot KLP 2 400 2 600 2 700 2 800 10 500 Flyktningbustader 16 500 16 500 16 500 16 500 16 500 66 000 Bustader funksjonshemma 1 000 2 000 20 000 13 000 35 000 Utleigebust. Smievegen/vansk.stilte 6 000 4 000 4 000 IKT - skular og barnehagar 2 000 2 000 2 000 2 000 2 000 8 000 Uteområde skulane 1 000 1 000 2 000 2 000 2 000 7 000 Søppelsikring ved skulane 600 600 600 0 1 200 Inneklima/brannsikring skuler 3 900 1 600 1 600 1 600 1 600 6 400 Engelsvoll rehab/tilbygg 18 000 20 000 3 000 23 000 Engelsvold skule - inventar 2 000 2 000 Bore gamle skule - rehab. 6 850 0 Eirik Raude senter - inventar 0 400 400 Kleppe rehab. 0 1 000 1 000 3 000 15 000 20 000 Påbygg Bore skule 0 1 000 1 000 15 000 40 000 57 000 Påbygg Bore skule - uteanlegg 0 500 500 Påbygg Bore skule - inventar 0 3 000 3 000 UU - tiltak skoler 400 400 400 400 400 1 600 Vardheia ungdomsskule 200 8 000 8 000 8 000 24 200 Ny skule Tu 79 000 15 000 15 000 Påbygg barnehagar 5 000 10 000 0 10 000 Barnehage - uteområde 500 500 500 Barnehage - inventar 500 500 500 Ny barnehage 0 1000 1 000 38 000 40 000 Ny barnehage - uteområde 0 1 000 1 000 Ny barnehage - inventar 0 2 000 2 000 Utbygging Kleppetunet/NAV 8 380 0 0 Avlastning og barnebustad 14 860 0 0 0 Tilbygg p. Krohn 27 - base 0 700 700 Inventar avlastning og barnebustad 0 0 0 Gravplass Kleppe og Orstad 10 000 5 000 9 000 1 000 15 000 IT-invest. Kyrkjekontoret 300 0 Kyrkjelydsal Orre 0 3 400 3 000 6 400 Ny kyrkje Kleppe 0 1 000 1 000 1 000 3 000 Trafikksikring 1 100 400 400 400 400 1 600 Sentrum/Meieriet 3 100 1 000 2 000 1 000 1 000 5 000 Ny gang-/sykkelveg 0 0 Klimaplan/ENØK 1 000 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000 Diverse grunnerverv 1 500 1 500 1 500 1 500 1 500 6 000 Undergang Øksnavad 0 1 500 1 500 Rådhus - ombygging 1 100 1 000 1 000 Veglys 820 300 300 300 300 1 200 Side 18
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Maskinkjøp LU 600 600 600 600 600 2 400 Turstiar/friluftsliv 400 200 200 200 200 800 Bru Frøylandsvatnet 1 000 1 000 1 000 Bore gamle Kyrkjegard 0 300 300 Kunstras på grusbanen 0 3 300 3 300 Lysløype Salteskogen 0 900 900 Gang og sykkelveg Lalandsvegen 0 9 000 9 000 18 000 Leikeplasser - utstyr 0 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000 Gebyrfinansierte investeringar (VAR) Oppgradering vassledning Åse 5 500 0 Kloakkering Åse 0 2 000 2 000 Flomsikring Kleppekanalen 0 400 400 Flomsikring Tu 0 1 500 1 500 Vatn næringsområdet Tu 300 1 000 1 000 VA Skas 4 000 3 000 3 000 Nye VA-prosjekt 5 000 4 000 8 000 8 000 20 000 Sum gebyrfinansierte 14 800 2 900 9 000 8 000 8 000 27 900 Sum investering eks. gebyrfinansierte 195 810 106 600 95 600 89 200 143 800 435 200 Sum investering 210 610 109 500 104 600 97 200 151 800 463 100 Tal i heile 1.000,- Vidareføring, endring, ny Kommentarar Sentraladministrasjonen/Felles IKT-felles Vidareføring av midlane til IKT system og utstyr. Vekst i aktivitet og teknologiske endringar gjer behov for fornying og investering. Ein reknar med fornying av programlisensar til Microsoft i 2016. Truleg vil det verta rimelegare å leiga enn å kjøpa desse. Det er difor overført 1 mill. i frå investerings til driftsbudsjettet. IKT- folkevalde Det er sett av midlar i samband med val av nye folkevalde. Telefoni/IP/Kabling Vidareføring av tidlegare løyvde midlar. Ein har starta arbeidet med vurdering av ny telefoniløysing og reknar med ei avklaring av det i løpet av 1. halvår 2015. For å få fortgang i kabling av skular og rådhus leiger ein inn ekstern kapasitet med mål om ta att etterslepet i løpet av neste halvår. Eigenkapitaltilskot KLP Kapitalen i KLP veks. Som eigar må me årleg tilføra selskapet eigenkapital. Dette vart ikkje budsjettert for i 2014. Bustader Flyktningebustader Kommunestyret gjorde i 2013 vedtak om å ta opp inntil 10 mill kr i lån til kjøp av bustader i samband med flykningmottaket, gitt at det blir gitt 40% tilskot frå Husbanken, blir bruttoløyving på 16,5 mill. kvart år i perioden til kjøp av bustader. Bustader funksjonshemma Det er lagt opp kjøp av nokre bustader til menneske med psykisk utviklingshemming, over fleire år. Målet er å finna løysingar som gir god integrering i bumilø og i minst muleg grad utløyser behov for nye basar med heildøgnsbemanning. Utleigebustad Smievegen/vanskelegstilte Det er lagt inn realisering av nytt prosjekt på tomt i Smievegen i 2015/2016 og kjøp/bygging av bustad til eit par personar med særlege utfordringar.. Side 19
Klepp kommune Skule IKT skular og barnehagar Det er ført opp 2 mill kr kvart år til IKT i skular og barnehagar i planperioden. Investeringane følgjer godkjend IKT-plan. Uteområde ved skulane Andre tiltak på skulesektoren er løyving til opprusting av uteområda, vidare søppelsikring, inneklima/brannsikring og eit mindre beløp for å leggja til rette for elevar med rørslehemming (UU-tiltak). Vardheia ungdomsskule I samsvar med vedtak og avtale med Time kommune er det sett av midlar til ny ungdomskule. Resten av finansieringa vert lagt inn i 2019 og 2020. Søppelsikring ved skulane Formålet er ført opp med same beløp i to år til. Ein må få avklart i ei eiga sak om nedgravne søppelkontainarar er eigna i skulesamanheng. Inneklima/brannsikring skular, universell utforming Andre tiltak på skulesektoren er løyving til opprusting av uteområda/inneklima/brannsikring og eit mindre beløp for å leggja til rette for elevar med rørslehemming (UU-tiltak). Engelsvoll skule - rehabilitering/tilbygg Ombygging og tilbygg ligg inne med same beløp som i HP 14-17, litt usikkerhet om me får ein mindre overskriding, då ein møte litt meir uforuset enn rekna med. Engelsvoll skule- inventar Tilbygget på Engelsvoll skule blir ferdig våren 2015. Det må kjøpast inn ein del nytt inventar. Bore skule påbygg Utbygging av meir kapasitet ved Bore skule var eit av hovudpunkta i Skule- og barnehagebruksplanen som blei vedteke av kommunestyret i sak 45/2013. Det er grovt anslag på at tilbygg samla vil koma på 50-60 mill kr, det er fram til og med 2018 lagt inn 57 mill kr.. Mellom anna er det behov for meir plass til kroppsøving, som opprinneleg ikkje var med. Planlegginga har starta opp og går vidare i 2015. Kleppe skule rehabilitering, uteanlegg og inventar Det er betydelege rehabiliteringsbehov ved Kleppe skule. Det er i denne handlingsplanen lagt inn forslag om 1 mill kr til planlegging i 2016 og startløyving med 3 mill kr i 2017 og vidare 15 mill kr i 2018. Ein del tiltak av akutt karakter er løyst. Så langt er det ikkje utarbeidd tilstandsrapport og/eller samla planar for rehabilitering av Kleppe skule. Ein tilrår derfor ei eiga planleggingsløyving i 2015. Det vil vera behov for ein gjennomgang av Kleppe skule som også bør omfatta spørsmål rundt kapasitet etter 2018-2020, då me ser teikn til auka bustadbygging i Kleppområdet særleg gjennom fortetting. Samla kostnad er det ikkje råd å seia noko om, før ein har kome lengre i kva som må/bør gjerast. Tu skule ny Ny Tu skule står ferdig til jul i 2014. Prosjektet var ført opp med 156 mill kr i perioden 2012 15. Av dette var 20 mill kr med i budsjettet for 2015, behovet er noko reduser slik at beløpet er redusert til 15 mill kr i 2015. Borsheim gamle barnehage/eirik Raude senteret inventar Eirik Raude-senteret flytter i 2015 til ein rehabilitert tidlegare Borsheim barnehage, det er behov for ein del inventar. Side 20
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Barnehagar Påbygg barnehagar Det er ført opp til saman 15 mill kr til påbygg av Orre barnehage, 5 mill av dette er i realiteten rebudsjettering frå 2014. Ny barnehage Det vil truleg vera behov for bygging av ein ny stor barnehage, å ta i bruk heile nåverande Vasshus skule ein gong etter 2018 kan vera eit alternativ, men det kan og bli klar nokre andre tomtealternativ. Avklaring av mest aktuelt alternativ kan ventast til hausten 2015. Det et lagt inn midlar til å starta planlegging i 2016, og bygging i 2018. Helse Kleppetunet/NAV Utviding av NAV-kontora er lagt på vent, Kleppetunet legesenter flytter ut av Kleppetunet tidleg i 2015, og etaten tar ein samla runde om ein kan klara seg med å flytta litt rundt innan dei lokala ein har. Påbygg meir lokal til NAV blei uforholdsmessig dyrt. I den grad Kleppetunet blir for lite, kan eit alternativ med utflytting til andre lokal bli aktuelt på eit seinare tidspunkt. Avlastnings og barnebustad Teikning for barne- og avlastningbustaden er på det næraste klar. I og med at 8 sjukeheimsplassar på Sirkelen er mellombels ute av bruk, har desse blitt tatt i bruk som barne- og avlastingsbustad. Det er nye og godt tilrettelagte lokaler, med lett tilgang til både utareal og varmtvassbasseng. Lokala kan vera brukande til dette formålet ei tid framover. Kyrkja Gravplass Kleppe og Orstad Den største satsinga innan kyrkjebudsjettet i perioden er opparbeiding av kyrkjegarden på Kleppe. Det vil truleg vera behov for å ta den i bruk i løpet av 2015/2016.. Kalkylen for opparbeidinga er usikker. Det er samla sett av 25 mill i perioden. Det er behov for ei avklaring om om/når det skal byggast gravplass på Orstad på det innkjøpte arealet.. Opparbeiding av kyrkjegard på Kleppe vil bli fremma som eiga sak. Her er kalkylane framleis usikre. Kyrkjelydssal Orre Det er tatt løyvinga til ny kyrkjelydssal på Orre med 3,4 mill kr i 2016, og resten 3 mill kr i 2017. Dette i samsvar med hp 14-17. Ny kyrkje Kleppe I tillegg til dei 1 mill kr til ny kyrkje på Kleppe som ligg inne i sist handlingsplan, legg ein inn 1 mill i 2017 og 1 mill i 2018. Arbeidet med avklaring om plassering av kyrkja pågår gjennom reguleringsarbeid. For tida har ikkje Klepp kommune økonomisk evne til å løfte ei ny kyrkje på Kleppe. Det bør etter 2016 vurderast om ein har grunnlag for å utarbeida ein intensjonsavtale mellom Klepp kyrkjelege fellesråd og Klepp kommune om ramme for bygging og finansiering. Når ny hovudbrannstasjon står klar (2017/2018?) vil det bli ledige lokale i Kleppheimen som kan nyttast til sjukeheimsplassar. Tilbygg P. Krohn 27 base For å kunne utnytte P. Krohnsv 27 så godt som mogleg er det behov for eit mindre tilbygg til personalbasen. Kostnad 700 000 kr. Side 21
Klepp kommune Lokal utvikling Trafikksikring Det er lagt inn 400 000 kr kvart år til trafikksikring som før. Sentrum/Meieriet Det er sett av 1 mill. til sentrumstiltak i åra framover. Tiltak på meieritomta og trafikksikring er prioritert. Ny gang og sykkelveg Sykkel/gangveg langs Grødaland er ferdig. Reguleringsplan for gang- og sykkelveg langs Lalandsvegen er klar for behandling hausten 2014. Rådmannen tilrår at utbygginga blir forsøkt finansiert med bompengar frå utbyggingspakke Jæren 2. Kostnad første etappe: 15 mill kr. Klimaplan/ENØK Vil bli nytta i samsvar med vedteken klima- og miljøplan. Diverse grunnerverv Rammeløyving som blir nytta i samråd med formannskapet. Rådhus ombygging Oppgradering varme- og ventilasjon er prioritert. Veglys Utbygging i samsvar med trafikksikkerhetsplanen. Maskinkjøp LU Det er lagt inn 600 000 kr årleg til utskifting av bilar og maskinar. Turstiar/fliluftsliv 200 000 kr i året etter prioritering i Lokal utvikling. Bru Frøylandsvatnet Det er lagt inn 1 mill kr kvart av åra 2014 og 2015 til Sjøormen over Frøylandsvatnet, det vil vera ein føresetnad for løyvinga at Time bidreg med same beløp og at Bryne Vel gjennom dette klarer å fullfinansiera prosjektet. Bore gamle kyrkjegard Sjå kommunestyresak 43/2013. Her fekk kommunen overta gamle Bore kyrkjegard. Som motyting plikta kommunen å riva eit gamalt hus og opparbeide adkomst. Berekna kostnad kr. 300 000,- Kunstgras på grusbanen sentralidrettsanlegget. Banen skal kunna brukast av skulane på dagtid og idrettslaga på kveldstid. Oppgraderinga er eit samarbeid med Klepp IL og Klebe SK, der idrettslaga bidreg både med dugnad og kontanttilskot. Samla kalkyle 3,6 mill inkl dugnad og mva. Kommunen sitt bidrag er avgrensa til mvakompensasjonen og ca. 1 mill kr. (1/3 av kostnaden eks mva). Dette prosjektet blir fremma som eiga sak i haust. Lysløype Salteskogen Det har vore lysløype i Salteskogen sidan slutten av 1980-talet. Løypa er bygd med luftspenn og gamal teknologi. Mykje av lysløypa vart øydelagt av stormane vinteren 2013/14.Rådmannen har i samarbeid med Orre IL laga eit opplegg for utbetring og oppgradering av lysløypa. Foreløpig kostnad 900 000 kr der vi forventar spelemidlar til dekning av 1/3 av kostnadane. Dugnad kan redusere kommunen sin del ytterligare. Gang og sykkelveg Lalandsvegen Formannskapet innarbeide midlar til arbeid med gang og sykkelveg på Lalandsvegen. Leikeplassar utstyr Lekeplasskontrollen har avdekka store manglar når det gjelder sikkerheita på leikeplassane, og vi er nå godt i gang med å reparere og fjerne farleg utstyr. I første omgang vil vi oppruste leikeplassar med stort nedslagsfelt, samt leikeplassar som blir mykje brukt av barnehagar. Ein slik opptrapping må gjerast over fleire år. Nytt leikeplassutstyr: 1 mill kr i 2015, så bør det settes av 250 000 kr for dei påfølgande åra. Side 22
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Gebyrfinansierte investeringar (VAR) Investeringane innan VAR-området dei første 2 åra er i stor grad vidareføring av dei prosjekta som er under planlegging/i arbeid. Det er behov for å auke leveringstryggleiken for vatn i sørvestre del av kommunen, og dette stod tidlegare oppført som vassleidning Åse. Det er nå gjort berekningar som viser at vi får større effekt av å legge ny vassleidning Særheim Grøva. Samla kostnad er så langt berekna til 5,5 mill kr. Elles held kloakkeringa på Skas fram for å redusere avløpet til Figgjovassdraget. Tiltak vidare fram er i stor grad angitt som nye VA-prosjekt i samsvar med kommunedelplanane for områda. Detaljering blir gjort i komande handlingsplanar. Vassforsyning Åse - vassleidning Særheim- Grøva Det er behov for å betra vassforsyninga og leveringstryggleiken til sørvestre del av kommunen. Det er gjort berekningar som viser at vi får best effekt ved å legge ny og større leidning frå bassenget på Særheim. Vassleidning Særheim-Grøva: 5,5 mill kroner. Framdrifta er usikker; men ikkje seinare enn 2016. Kloakkering Åse/Nordsjøvegen Dette gjeld kloakkering langs gang- og sykkelvegen som vegvesenet planlegg frå Hå grense til kryss med fv 247 Orrevegen. Ny kloakkleidning: 2 mill kroner. Anlegget blir truleg gjennomført i 2016, men byggeår blir tilpassa vegvesenet sitt prosjekt. Flaumsikring Kleppekanalen Trass i fordrøyningstiltak i nye byggeområde tilknytta Kleppekanalen, er det behov for å gjera konkrete tiltak i denne. I første omgang gjeld dette utviding av kanaltverrsnittet mellom omkjøringsvegen og kommunal veg Grudevarden. Seinare er det aktuelt med utviding av kanalen nedstrøms. Flaumsikring, første etappe: 400 000 kr i 2015. Flaumsikring Tu Eksisterande overvassleidning har avgrensa kapasitet, noko som har ført til tilbakeslag i bustadområdet. Som alternativ til legging av ny og større leidning, er det ønskeleg å opna eksisterande leidning til open steinsett kanal. Traseen har potensiale for langsgåande turveg. Flaumsikring: 1,5 mill kroner i 2015. Vatn næringsområdet Tu Oppgradering av vassforsyninga til bustad- og næringsområda på Tu. Ny vassleidning: 1 mill kr i 2015. VA Skas På budsjettet for 2014 er det sett av 2 mill kr, men alt blir ikkje brukt i år. I tillegg bør det leggjast kloakk til bustadane langs fv 241 Sveinsvollvegen som etappe 2. Ny spillvassleidning: 2 mill (nye) kroner i 2015 til etappe to. Nye VA-prosjekt Nye prosjekt frå 2016 og ut perioden: 4 mill kroner pr år i samsvar med vedtekne kommunedelplanar. Side 23
Klepp kommune Finansieringplan investeringane Skjema 2A - Investeringar Finansiering handlingsplan SUM Alle beløp i 1000 kr. 2014 2015 2016 2017 2018 2015-18 Investeringer i anleggsmidler 266 150 109 500 104 600 97 200 151 800 463 100 Utlån og forskutteringer - Utlån Husbankmidler 15 000 25 000 25 000 25 000 25 000 100 000 Avdrag på lån 5 500 6 443 6 701 6 686 6 007 25 837 Dekning tidligere års udekka meirforbruk - Avsetningar - Årets finansieringsbehov 286 650 140 943 136 301 128 886 182 807 588 937 - Finansiert slik: - Bruk av lån - Husbanklån bustader -19 540-13 500-21 900-17 700-9 900-63 000 Ordinært låneopptak -150 491-62 164-38 344-36 964-81 564-219 036 Lån til VAR -11 800-2 900-9 000-8 000-8 000-27 900 Lån til videreutlån/startlån -15 000-25 000-25 000-25 000-25 000-100 000 Sal av anleggsmidlar - Tilskot til investeringar -17 800-10 500-14 600-11 800-6 600-43 500 Mottatte avdrag på utlån og refusjonar Avdrag på videreutlån/startlån -5 500-6 443-6 701-6 686-6 007-25 837 Avdrag frå Lyse -4 200-4 229-4 229-4 229-4 229-16 916 Avdrag frå Klepp Energi -700-667 -667-667 -667-2 668 Momskomp. Investeringer -47 840-14 740-4 860-6 640-22 740-48 980 Andre inntektar - Sum ekstern finansiering -272 871-140 143-125 301-117 686-164 707-547 837 Overført frå driftsrekneskapet -250-800 -11 000-11 200-18 100-41 100 Bruk av tidlegere års udisponert overskot - Bruk av avsetningar -13 529 - Udekka/udisponert - - - - - - Side 24
Økonomiske mål, resultat og analyse Budsjett og handlingsplan 2015-18 Ein sunn økonomi som sikrar handlingsrom Økonomi er eit middel for å kunna etablera og oppretthalde dei kommunale tenestetilboda til innbyggarar og brukarar. Å ha ein sunn økonomi inneber m.a. at kommunen kan tåla svingingar i inntekts- og utgiftsgrunnlaget - utan at det truar tenestetilbodet. Å styre økonomien og ressursbruken er ein nøkkelfaktor, gjennom løpande rapportering og måling av kostnadseffektivitet. Stram styring og kloke økonomiske val gir handlingsrom. Slik vil me ha det: Netto driftsresultat på minst 1,5 % av driftsinntektene. Mindre enn 70 % av investeringane vert finansiert med lån. Lånegjelda skal vera mindre enn 60 % av driftsinntektene. Disposisjonsfonda skal vera meir enn 5 % av driftsinntektene Netto driftsresultat i % av brutto driftsinntekter 9,00 % 8,00 % 7,00 % 6,00 % 5,00 % 4,00 % 3,00 % 2,00 % 1,00 % 0,00 % 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 1119 Hå 1120 Klepp 1121 Time 1122 Gjesdal 1124 Sola Målsetting Anbefaling TBU Netto driftsresultat har stort sett vore over målsettinga fram til 2014. Målsetting vert vanskeleg å nå i planperioden utan vesentlege kutt i etatane sine rammer eller forlenga nedbetalingstid på låna. Mva-kompensasjonen frå investeringane har frå 2004 til 2014 vore om lag 2 % av driftsinntektene. Formannskapet legg ny målsetting til 1,5 % til grunn, og ein prioritering kor ein når dette i 2018. Teknisk berekningsutval har fram til nå tilrådd minimum 3 % i resultatgrad. Denne tilrådinga ble endra i november som følgje av at Mva-kompensasjonen på investeringane, som vart innført i 2004, frå 2014 vert inntektsført i investeringsbudsjettet. Den nye tilrådinga er minimum 1,75 %. Side 25
Klepp kommune Lånefinansiering 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 1119 Hå 1120 Klepp 1121 Time 1122 Gjesdal 1124 Sola 1127 Randaberg Målsetting 0 % 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Målsetting er at maksimalt 70 % av investeringane skal være finansiert med lån. I forslag til handlingsplan ligg ein litt høgare enn det i 2015, men lågare i resten av perioden, og samla er planen innafor målsettinga. Lånegjeld i % av brutto driftsinntekter 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Hå Klepp Time Gjesdal Sola Randaberg Målsetting Lånegjelda i Klepp er moderat sett i høve til dei andre kommunane. Gjelda har vore lågare enn målsettinga fram til 2014. Formannskapet har heva målsettinga til 60 % for å være i samsvar med faktisk nivå i 2015 og med omsyn til dei store investeringane som kjem i neste planperiode. Mot slutten av planperioden vert gjelda redusert ned mot tidlegare vedteke målsetting. Side 26
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Disposisjonsfonda 14 % 12 % 10 % 8 % 6 % 4 % 2 % 0 % 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 1119 Hå 1120 Klepp 1121 Time 1122 Gjesdal 1124 Sola 1127 Randaberg Målsetting Klepp har meir disponible fondsmidlar enn dei fleste av kommunane kring oss, men desse har vore fallande. Det er i budsjett 2014 lagt opp til bruk av 9,2 mill av desse til pensjon. I 2. tertialrapport 2014 er det forslag om at desse likevel ikkje vert brukt. Det er ikkje forslag om vesentlege endringar i disposisjonsfonda i perioden, desse vert holt i reserve. Likviditet Rådmannen kjem attende med forslag til nye målsettingar for likviditet i samband med revidering av finansreglementet. Side 27
Klepp kommune Sentraladministrasjonen Nyskaping og samhandling Ein effektiv kommune bør vera nytenkande og ta i bruk ny teknologi i jakta på gode løysingar. Dei gode løysingane finn ein og saman med gode samarbeidspartar i interkommunalt og regionalt samarbeid. Slik vil me ha det: Innbyggarane får raskt svar på sine henvendingar på nett og e-post. Kommunen sine e-tenester skal bli opplevde som effektive og gode av både innbyggarar og tilsette. Kommunen hentar idear og utviklar tenestetilbodet i samarbeid med andre aktørar. Organisering Status og utfordringar Regjeringa har fremja forslag om å overføre ansvaret for skatteinnkrevjinga til staten. Verdt det vedteke vert dei tilsette på Jæren kemnerkontor statleg tilsette og den fysiske plasseringa truleg endra. Kommunen vil miste verdfull kompetanse. Forskrifta om innkjøp vil truleg bli forenkla for m.a. mindre innkjøp. Dette håper me reduserer byråkratiet slik at auka fokus vert brukt på gode innkjøp der verdien for kommunen er stor. Bruken av E-faktura aukar og i løpet av dei neste åra vil dette være normalen. Tid brukt på manuelle rutinar vert erstatta med drift, vedlikehald og oppdatering av økonomisystema. Handlingsmål i planperioden Implementera nye internett- intranettsider, ny grafisk profil og Kvalitetslosen. Vidareutvikle eit godt arbeidsmiljø. God oppfølging av sjukemelde som kan føra til redusert sjukefråvær og god rekruttering. Implementere og vidareutvike bruk av personalsystema. Styrke og kvalitetssikre økonomisk kontroll og rapportering. Auka fokus på analyser av verksemda i heile kommunen for å betre og effektivisere velferda til innbyggjarar. Betre kunnskapen og systema for auka tryggleik innan IKT. Bidra til at tilsette og leiarar har eit godt nok kunnskapsnivå i dei elektroniske arbeidsredskapane kommunen nyttar. Side 28
Avdelinga i tall Budsjett og handlingsplan 2015-18 Medarbeidarar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Årsverk 25,75 25,75 25,75 25,75 25,75 25,75 Tilsette 27 27 27 27 27 27 Sjukefråver 4,3 % Kostnadsindikatorar Klepp Time Hå Kostragr.7 Brutto driftsutgifter pr innbyggjar 2013 2013 2013 2013 Politisk styring 297 358 345 334 Kontroll og revisjon 38 47 52 100 Administrasjon 2 716 2 976 2 863 3 173 Brutto driftsutgifter til administrasjon og styring 3 379 3 954 3 766 4 170 Budsjettramme og endringar 2014 2015 2016 2017 2018 Vedtatt ramme 38 073 38 626 38 626 38 626 38 626 Løns- og pensjonskompensasjon -231-231 -231-231 Prisjusteringar 259 259 259 259 Interne omfordelingar 700 700 700 700 700 Nasjonale oppgåveendringar Vedteke endringstiltak 100 100 750 100 Sum ramme 38 773 39 454 39 454 40 104 39 454 4500 4000 3500 Brutto driftsutgifter til administrasjon og styring pr innb. Klepp Time Hå Kostragr. 7 3000 2500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Side 29
Klepp kommune Etat for skule og barnehage Hovudmål Meir læring for alle Mål frå målkart Kommunale tenester skal bygga på prinsippet om sosial utjamning. Tidleg oppdaging og tilpassa tiltak er på plass med god samhandling med dei føresette. Oppvekstvilkåra til born og unge i kommunen er gode. Læringsresultata syner framgang. Delmål frå etaten sin strategi- og handlingsplan: Ein lærande og utviklingsretta organisasjon Bidra til å utvikla kunnskapsnysgjerrige og kreative born og elevar Tidleg oppdaging og tidleg hjelp Organisering Status og utfordringar For å nå målet om meir læring for alle, må alle avdelingane vera lærande og ha ein kultur for stadig forbetring Leiarane er sentrale i utviklinga av lærande organisasjonar og ansvarlege for læringsutbyttet i brei forstand for born og elevar. Desse er derfor organiserte i nettverk i Klepp for barnehagen der også dei private barnehagane er med. Rektorane er organiserte i nettverk i Jærskulen. Læringsresultata i Klepp syner framgang på testar og nasjonale prøver, men på eksamen syner ikkje denne framgangen seg. Det må arbeidast vidare med grunnleggande kunnskapar. Kvar avdeling analyserer nå sin ståstad nøye for å finna korleis born, elevar og Klepp kan få framgang vidare. (Jfr tilstandsrapporten for 2013). Foreldra må i større grad delta i dette forbetringsarbeidet. Side 30
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Elevar frå Klepp kjem ikkje godt nok ut i forhold til gjennomføring av vidaregåande skule. Elev- og foreldreundersøkingar syner stor trivsel, og lærarane får honnør for god rettleiing. Klepp har mål om 0 registrerte mobbesaker. Måltala for 1. og 2. tertialrapport syner Klepp er på rett veg med arbeidet mot mobbing. Det var 16 nye mobbesaker i 2013, og 11 nye mobbesaker etter 2. tertial i 2014. Barnehagane har høgt trøkk på utviklingsområda i Rammeplanen. Barnetalsutviklinga har vore høg, ca 3 % auke. Denne vil flata ut i perioden og ikkje legga så stort press på utbygginga av barnehagar. Kostnadsnivået for barnehagane i Klepp er høgt. I barnehagebruksplanen er det mål om å innlemma dei 4 minste barnehagane ved bygging av nye barnehagar. Elevtalet har vore stabilt den siste perioden. I den komande perioden vil elevtalet auka. Fleire skular har kapasitetsproblem. Dette vil bli hovuddelen av skulebruksplanen. Klepp har stor auke av framandspråkelege born og elevar. Behovet for meir opplæring og støtte er aukande. Kulturskulen driv godt kvalitetsarbeid i opplæringa, men ventelista er lang. Tiltak har blitt sett i gang for å få til tidlegare oppdaging og tiltak. Dette kan utviklast vidare samstundes som utfordringa med omorganiseringa for å gje den tidlege hjelpa må halda fram. PPT har hatt stor utskifting i personalet og arbeider med å få til meir systemretta arbeid i barnehagar og skular. Eirik Raude-senteret har gjort eit framifrå arbeid med elevar som slit med seg sjølv og læringssituasjonen. Det er ein svak framgang i tilsetjinga av godkjente barnehagelærarar. Både for barnehagelærarar og lærarar er det markert nedgang i søkartala. Det blir arbeid i Jærskulen med rekrutteringstiltak. Stipend til tilsette i Klepp som vil ta barnehagelærarutdanning har gitt gode resultat. Sjukefråveret er mindre i 2014 enn året før. Det er godt fokus på førebyggande arbeid. For å få til endring i læringsarbeidet er fokus flytta meir frå kompetanseheving i form av kursing til kollektiv læringsutvikling. Etaten i tall Medarbeidarar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Årsverk 513 Tilsette 610 Sjukefråver 6,5 % Innbyggjarar og brukarar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Barn i barnehage under 3 år 430 435 435 450 460 470 Barn i barnehage over 3 år 847 865 880 885 895 905 Sum barn i barnehage i Klepp 1 277 1 300 1 315 1 335 1 355 1 375 Elevar 1. 7. trinn 1 833 1 869 1 980 1 985 2 025 2 060 Elevar 8. 10. trinn 801 778 760 795 785 800 Sum elevar i Klepp 2 634 2 647 2 740 2 780 2 810 2 860 Side 31
Klepp kommune Eksamenskarakterar Klepp Time Hå Skriftleg eksamen: 2013/14 2013/14 2013/14 Engelsk 3,8 3,8 3,6 Matematikk 3,3 3,3 3 Norsk hovudmål 3,3 3,4 3 Norsk sidemål 2,9 3,4 2,8 Kostra Klepp Time Hå Kostragr.7 Barnehage 2013 2013 2013 2013 Dekningsgrader: Del barn 1-5 år med barnehageplass 91 87,2 80,9 89,9 Del barn 1-2 år med barnehageplass i forhold til innbyggarar 1-2 år 80,3 73,8 61 79,8 Del barn 3-5 år med barnehageplass i forhold til innbyggarar 3-5 år 97,9 95,9 94,7 96 Del barn i komm. bhg. i forhold til alle barn i barnehage 60,8 53,9 81,3 48,6 Del minoritetsspråkl. barn i bhg. i forhold til innvandrarbarn 1-5 år 73,4 68 64,2 67,6 Produktivitet: Korr. brutto driftsutgifter i kroner per barn i kommunal barnehage 152 214 154 403 147 557 153 913 Korr. brutto driftsug. til komm. barnehager per korr. opph.time (kr) 51 50 51 51 Utdjupande tenesteindikatorar: Del styrarar og ped.leiarar med godkjent barnehagelærarutdanning 75,4 71,3 73 83,5 Del styrarar og ped.leiarar med godkjent bhg.utdanning, komm. 84,1 Del styrarar og ped.leiarar med godkjent bhg.lærarutdanning, priv. 61,1 Del ass. med barne- og ungd.arb.fag, bhg.lærer- el. annan ped. utd. 22,4 21,3 24,6 29,7 Skule: Dekningsgrad: Del elevar i skulane, av komm. Innb. 6-15 år 97,5 97,2 89,6 97,6 Del elevar i skulane som får særskilt norskopplæring 3,9 4 4,3 3,5 Del elevar i skulane som får morsmålsopplæring 0,9 2,7 0 1 Del elevar i skulane som får spesialundervisning 7,1 9,9 5,5 7,6 Produktivitet: Korr. brutto driftsutg. til skulesektor (202, 215, 222, 223), per elev 99 707 100 979 100 695 99 778 Driftsutgifter til undervisningsmateriell (202), per elev i skulen 1 330 939 1 500 1 270 Driftsutgifter til inventar og utstyr (202), per elev i skulen 413 475 289 725 Brutto driftsutg. til skulefritidstilbod (215), per komm. og priv. brukar 24 041 23 739 23 357 25 701 Utdjupande tenesteindikatorar: Gjennomsnittlig gruppestorleik, 1.-10.årstrinn 13 14,5 13,1 14,6 Gjennomsnittlig gruppestorleik, 1.-4.årstrinn 12,7 14,1 13 14,4 Gjennomsnittlig gruppestorleik, 5.-7.årstrinn 12,3 13,7 13,4 14 Gjennomsnittlig gruppestorleik 8.-10.årstrinn 14,1 15,8 12,8 15,6 Del elevar med dir. overgang fra grunnskule til vidareg. opplæring 96,9 98,3 97,4 98,3 Gjennomsnittlige grunnskulepoeng 39,6 41,2 39,5 0 Kulturskule: Netto driftsutg. til komm. musikk- og kulturskular, per innb. 6-15 år 1 488 2 328 1 842 2 008 Korr. brutto driftsutg. til komm. musikk- og kulturskular, per bruker 16 236 15 507 15 713 15 765 Del av elevar i skulealder i kulturskular av alderen 6-15 år 10,5 16,2 13,1 13,6 Side 32
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Budsjettramme og endringar 2014 2015 2016 2017 2018 Vedtatt ramme 404 717 407 376 407 376 407 376 407 376 Løns- og pensjonskompensasjon -4 633-4 633-4 633-4 633 Prisjusteringar 1 908 1 908 1 908 1 908 Interne omfordelingar -239-239 -239-239 Nasjonale oppgåveendringar -2 209-3 982-3 982-3 982-3 982 Vedteke endringstiltak 450 1 000 1 000 1 000 1 000 Sum ramme 402 958 401 430 401 430 401 430 401 430 Handlingsmål i planperioden Til hovudmålet: Ein lærande og utviklingsretta organisasjon. Vidare satsing på nettverksarbeid for Jærskulane og Kleppbarnehagane. Hovudfokus i alle ledd på evaluering av kva gjort korleis verkar det kva må evt endrast. Samhandling med foreldra og Kommunalt foreldreutval om kultur for læring i Klepp. Ha kollektiv kunnskapsutvikling som leietråd i utviklingsarbeidet i etaten. Til hovudmålet: Bidra til å utvikla kunnskapsnysgjerrige og kreative born og elevar. Ha hovudfokus på læringa og utviklinga til born og elevar i barnehagane og skulane. Framleis vektlegga dei grunnleggande kunnskapane. Styrka opplæring for framandspråklege elevar vidare. Framleis ha tydeleg handling og aksjon i forhold til mobbing og mobbesaker. Til hovudmålet Tidleg oppdaging og tidleg hjelp for born og elevar Samhandla tverrfagleg og tverretatleg for å oppdaga hjelpebehov hos born og elevar og setja inn tiltak tidlegast råd. Omlegging til meir intensiv spesialundervisning og hyppig evaluering. Prioritera ressursar på tidleg opplæring. Tiltak Avdelingane lagar eigne utviklingsplanar. Her har dei med deira tiltak i forhold til dei aktuelle handlingsmåla. For etaten samla vil dette vera dei viktigaste tiltaka: Tiltaka dekker fleire av handlingsmåla og blir derfor teke samla: Vurdera nye drifts- og organisasjonsformer for å oppretthalda og utvikla kvaliteten i tilbodet til barna og elevane Sikra kapasitet i barnehagane og skulane i samsvar med utviklinga av barne- og elevtal gjennom barnehage- og skulebruksplan. Sikra at alle avdelingane har klare planar for samhandlinga med dei føresette om involvering og samhandling om borna og elevane sitt lærings- og utviklingsarbeid. Prioritera ressursar til tidleg hjelp og opplæring for framandspråklege born og elevar. Legga om arbeidet til PPT mot meir systemretta arbeid og tilpassa opplæring. Gjennomføra gode analysar som grunnlag for forbetringsarbeidet i alle avdelingane. Nytta datagrunnlag og ståstadanalysar når prioriteringar, val og vektleggingar skal gjerast. Samhandla med vidaregåande opplæring, sosialsektoren og kommunalt foreldreutval om innsats for betre gjennomføring i vidaregåande opplæring. Side 33
Klepp kommune Nytta programmet Være sammen som grunnlag for sosial kompetanse og arbeid mot krenking og mobbing i barnehagane. Samhandla med føresette om programmet Være saman med sikte på å få til varme og grensesettande vaksne. Halda på eit læringssyn som omfattar danning, læring, omsorg og trivsel, men samstundes betra læringsresultata i basisfaga. Tiltak innafor etatens ramme 2015 2016 2017 2018 Underskotsdekning frå barnehagar og skular 2 200 Verknad innsparingstiltak i 2014: leiing barnehagar, sekretærs 500 500 500 500 Innsparing 1 ekstra barn i 6 barnehagar 1 200 1 200 1 200 1 600 Verknad innsparing private barnehagar 2 300 2 300 2 700 2 700 Innsparing innlemming små barnehagar 500 1 100 Innsparing Vasshus skule 2 000 Generell rammenedskjæring avdelingane -4 200 2 300 5 400 5 200 Sum 2 000 6 300 10 300 13 100 60 55 50 45 Korrigerte brutto driftsutgifter til kommunale barnehager per korrigert oppholdstime (kr) Klepp Time Hå Kostragr.7 40 35 30 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Side 34
Etat for helse, sosial og omsorg Budsjett og handlingsplan 2015-18 Mål frå målkart God oversikt over dei faktorane i kommunen som påverkar helsetilstanden til innbyggarane. Alle skal bu trygt og ha gode møteplassar. Kommunale tenester skal bygga på prinsippet om sosial utjamning. Rekruttera godt og ha mange frivillige samarbeidspartnarar. Organisering Status utfordringar NAV Klepp har i år fokus på kvalitet og tryggleik i saksbehandlinga. Vi har fått omfordelt ressursar til å tilsette ein ekstra person og nytter denne aktivt i dette arbeidet. Vi har så langt sett gode resultat og har tro på vidare effekt av endringane. Framover vil hovudutfordringane være å bidra til at fleire mottakarar av sosialhjelp raskare kjem ut i arbeid og blir økonomisk sjølvhjulpne. Særlig gjeld dette personar under 30 år som NAV Klepp har for mange av. Dette krev ein målbevisst, tydeleg og tverrfagleg satsing og strategi over tid. Omlegging til tverrfaglege team i psykisk helse og sosiale tenester gir betre samordning og meir individuelt tilpassa tenester. Det er tilsett to erfaringskonsulentar i ROP, og vi jobbar med å vidareutvikla bruken av desse. Tenesta til barn er framleis i utvikling. Barnevern har sett ressursar til å drive eigne tiltak som gjer at vi kjem tidligare inn i familiane med relevant støtte og hjelp. Det er oppretta ny psykolog stilling ved hjelp av tilskotsmidlar og rammeauke til ei ny helsesøsterstilling er nytta til å styrke skulehelsetenesta. Vi skal innarbeide tilbodet til brukerane av avlastningsboligen på Lye i avlastningstilbodet i Sirkelen. Kvardagsrehabilitering fortsett på same nivå som i prosjektperioden Omsorg jobbar med ulike effektiviseringstiltak som vidareføring av arbeidet med kostnadseffektive turnusordningar. Utrede konsekvensar ved og sjå på ytterligere sambruk av personalressurser, blant annet mellom dagsenteret og personalbasene for psykisk utviklingshemmede Det er behov for ny bil til dagsenteret og nytt alarm system i Peder Krohnsveg 5 og Peder Krohnsveg 27. skyvast til 2016 Side 35
Klepp kommune Handlingsmål i planperioden At brukarane skal medverka i alle beslutningsprosessar som gjeld tenesteyting Nytta brukarkunnskapen systematisk i utvikling av tenester Ha fleire brukardrivne tilbod Ha godt samarbeid med familie/nettverk, bygd på gjensidig rolle- og forventningsavklaring Gi pårørande nødvendig støtte, veiledning og opplæring Rekruttera godt og ha mange frivillige Gi brukarane muligheit til styra eigen kvardag, ta ansvar for eiga helse, vera aktive og kjenna seg trygge ved hjelp av velferdsteknologi. Forenkla og effektivisera arbeidsprosessane Tilby fagleg forsvarleg og samordna tenestar på rett stad og til rett tid Utvikla tenestene gjennom samhandling med andre kommunar og på tvers av forvaltningsnivå Dreia fokus mot førebygging, tidleg innsats og aktivitet Gi helse- og velferdstenester til dei som treng det mest, og bygga på prinsippet om sosial utjamning. Legga til rette for prinsippet sunne valg er enkle Ha tenestetilbod med gjennomgåande fokus på meistring og rehabilitering Fornya og forbetra tenestene kontinuerleg At tilsette har ei aktiv rolle i alt endringsarbeid Etaten i tall Medarbeidarar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Årsverk 366 Tilsette 573 Sjukefråver 6,8 % Innbyggjarar og brukarar Klepp Time Hå Kostragr.7 Dekningsgrad 2013 2013 2013 2013 Andelen sosialhjelpsmottakere i forhold til innbyggere (%) 2 2,1 1,5 - Andel barn med barnevernstiltak ift. innbyggere 0-17 år (%) 3,7 3,8 4,2 4,8 Årsverk av helsesøstre pr. 10 000 innbyggere 0-5 år. Funksjon 232 44,1 51,8 60,5 55,8 Andel innbyggere 67 år og over som er beboere på institusjon (%) 4,2 4,3 6,2 4,5 Årsverk av fysioterapeuter pr. 10 000 innbyggere. Funksjon 241 5,1 4,4 6 6,5 Kostnadsindikatorer Klepp Time Hå Kostragr.7 Prioritering 2013 2013 2013 2013 Netto driftsutgifter, pleie og omsorg pr. innbygger 67 år og over 117 546 116 850 124 507 97 169 Netto driftsutgifter per innbygger 0-17 år, barnevernstjenesten 5 521 6 299 5 386 6934 Nto driftsutg til foreb., helsestasjons- og skolehelsetj. pr 0-5 år 4 805 5 085 2 908 6194 Produktivitet Andel mottakere med sosialhjelp som hovedinntektskilde 52,7 44,7 40 - Netto driftsutgifter til sosialtjenesten pr. innbygger 20-66 år 2 768 2 397 1 632 2 526 Andel undersøkelser i barnevern med beh.stid over tre mnd 14,7 32,3 13 30,5 Korrigerte bto driftsutg. til aktivisering pr innb. 67 år og over 7 003 10 624 10 806 5 112 Korrigerte bto driftsutg., institusjon pr innb. 67 år og over 60 153 67 959 82 605 49 720 Korrigerte bto driftsutg. for hjemmetj. pr innb. 67 år og over 74 045 63 765 65 160 55 262 Side 36
Budsjett og handlingsplan 2015-18 Budsjettramme og endringar 2014 2015 2016 2017 2018 Vedtatt ramme 314 944 315 086 315 086 315 086 315 086 Løns- og pensjonskompensasjon -512-512 -512-512 Prisjusteringar 355 355 355 355 Interne omfordelingar 571 571 571 571 Nasjonale oppgåveendringar -79-13 036-13 036-13 036-13 036 Vedteke endringstiltak 500 3 900 3 400 3 400 2 900 Sum ramme 315 365 306 364 305 864 305 864 305 364 Etaten har fått nye prosjekter i 2015 som vi vel å gå for. Desse nye tiltaka har vi funne rom til ved å omprioritera i etaten. Vi har valt å ta vekk nokon postar i drifta og halde stillingar ledig for å prioritera inn nye tiltak som vi ser kan gje ein god effekt for etaten. Etaten har dette året valt å stramme inn på fordelinga av ramma slik at vi kan ha ein buffer. Det er viktig for etaten å ha ein slik buffer da vi veit det er nye brukarar på veg og av erfaring så dukkar det opp uforutsette hendingar i løpet av året. Etaten har sett nye byggetiltak på vent for å få ein innsparing for kommunen på rente- og driftsutgifter. Dette gjeld utsetting av nybygg på Kleppetunet og ny avlastningsbustad. Når det gjeld avlastningsbustaden vil vi her gje brukarane eit likeverdig tilbod i Sirkelen slik at vi har muligheit til å kvalitetssikra prosessen med nybygget. Ved Kleppetunet vil ein her å gå ein ny runde for å sjå på muligheitene ved å bruka dei eksisterande lokala på legesenteret Tiltak innarfor etatens ramme 2015 2016 2017 2018 Vakant seksjonsleiar stilling/ ses opp mot nye tiltak 220 Åresverk/ ses opp mot nye tiltak 2584 2584 2584 2584 Generell rammenedskjæring/sparing i seksjonane/ Ses opp mo 4599 4599 4599 4599 generell styrking/ ses opp mot kvardagsrehab 1033 1033 1033 1033 Frisklivskoordinator/ses opp mot ambulante team 290 Sum 8 726 8216 8216 8216 70 65 60 55 Årsverk av helsesøstre pr. 10 000 innb. 0-5 år Klepp 2013 Time Hå Kostragr.7 50 45 40 35 2010 2011 2012 2013 Side 37
Klepp kommune Etat for lokal utvikling Mål frå målkart Kultur og fritidstilboda har breidde og kvalitet. Alle skal bu trygt og ha gode møteplassar. Fleire enn før går eller syklar til skule og arbeid. Produksjonen av matvarer frå landbruket i Klepp skal auka. Gode innsamlings- og gjenvinningsordningar for avfall. Organisering Status og utfordringar Lokal utvikling opplever aukande gap mellom dei forventningane innbyggjarane har, og det tenestetilbodet etaten kan yta. Dette viser også igjen i forventningane som blir formidla gjennom driftsavdelingar i andre etatar til medarbeidarane i Lokal utvikling. Særleg gjeld dette innan drift og vedlikehald av bygningar og uteområde. Kommunalsjefen ser dette i samanheng med den standarden vi finn i heimane og hjå private tenesteytarar. Kommunale bygg og anlegg vil ofte framstå med dårlegare vedlikehalds-standard enn dei vi blir samanlikna med. Det er likevel grunn til å minne om at store delar av kommunen sin bygnings- og eigedomsmasse har rimeleg bra standard, og er føremålstenlege for dei aktivitetane dei blir nytta til. Store einskild-arrangement har tatt mykje tid for kulturavdelinga i 2014. Avdelinga treng nå tid til å sikre kvaliteten på den daglege verksemda. Regionalplanen legg opp til at 50 % av ny bustadbygging i Klepp skal skje ved fortetting. Dette er ressurskrevjande både for planavdelinga og for byggesak. Tenestene innan plan, byggesak, landbruk og kommunalteknikk fungerer stort sett bra. Over tid har talet på klagesaker auka. Det er grunn til å sjå dette i samanheng med fortettings-politikken. Med denne forståinga kan vi oppleve fleire klagesaker i åra som kjem. Lokal utvikling har ein god kartdatabase, og etaten har i løpet av 2014 kome rimeleg à jour på oppmålings- og delingssaker. Her har vi gjennom fleire år hatt store etterslep. Klimakorrigert energiforbruk i kommunale bygg skal reduserast pr. m2. Side 38
Etaten i tall Budsjett og handlingsplan 2015-18 Medarbeidarar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Årsverk 103 Tilsette 119 Sjukefråver 6,4 % Innbyggjarar og brukarar Klepp Time Hå Kostragr.7 2013 2013 2013 2013 Antal innbyggjarar i kommunen 18 485 17897 18115 - Dekar jordbruksareal i drift 74 608 79 069 119 789 - Dyrka/dyrkbar jord omdisponert 57 12 33 Samla areal bygg pr innbyggjar 4,3 4,9 5,2 4,2 Energibruk pr m2 186 175 164 167 Kommunale bustader pr 1000 12 12 14 17 Andel avslag søknad kom.bustad 19 % 50 % 43 % 33 % Besøk i bibliotek pr. innbyggjar 3,4 6,9 9,8 3,7 Antal innb. pr biblioteksårsverk 3 697 2 399 1 969 3 566 Antal frivillige lag som får tilskot 62 21 40 36 Kostnadsindikatorar Klepp Time Hå Kostragr.7 2013 2013 2013 2013 Korr.brutto dr.utg landbruk 2 392 2 751 1 728 - Energikostnader pr m2 96 105 123 115 Brutto dr.utg pr komm.bustad 54 092 66 018 37 137 43 142 Nto dr.utg bibliotek pr innbyggjar 238 333 267 229 Andel utg. bibliotek av totale utg 0,50 % 0,70 % 0,60 % 0,50 % Tilskot til frivillige lag, pr. lag 77 403 162 810 229 175 44 061 Årsgebyr avfall 1 926 1 720 1 980 2 401 Br.dr.utg til fysisk planlegging 439 635 458 653 Budsjettramme og endringar 2014 2015 2016 2017 2018 Vedtatt ramme 79 536 82 584 82 584 82 584 82 584 Løns- og pensjonskompensasjon -482-482 -482-482 Prisjusteringar 297 297 297 297 Interne omfordelingar -700-1 032-1 032-1 032-1 032 Nasjonale oppgåveendringar Vedteke endringstiltak 0 300 2 500 5 600 Sum ramme 78 836 81 367 81 667 83 867 86 967 Side 39
Klepp kommune Kommentarar til budsjettforslaget 1. Det er gjort ein del tekniske endringar som påverkar ressursbruken. Dei viktigaste er: a. Overføring av OUT-ressursane til Helse og omsorg b. LU har teke over straumutgiftene på helse- og omsorg sine bygg c. Lønsreserven er budsjettert felles for heile kommunen. 2. Målet for budsjettarbeidet har vore å oppretthalda tenestenivået på 2014-nivå. 3. Tilskot til lag og organisasjonar er auka med ca. 2,5 % i gjennomsnitt. I budsjettet er innarbeidd forslag til tilskott til Brannvesenet Sør-Rogaland for 2015 der tilskottsnivået er oppjustert med 3 % samanlikna med 2014. Grunnlaget er samla tilskott for 2014 til drift brann (justert for kostnadar til nytt nødnett og justert eigarbrøk). Forslaget er 4,75% lågare enn det forslaget styret legg fram for representantskapet. Kommunestyret godkjende i sak 33/14 ny finansieringsmodell for Brann- og redningsvesenet i Sør- Rogaland som inneber tilnærma dobling av Klepp kommune sine utgifter til brannvesenet over ein 5- årsperiode. I tillegg til dette kjem ekstra husleige for hovudbrannstasjonen. Det er lagt inn auka løyvingar frå og med 2017 til dekning av desse kostnadene. Ut frå det kostnadsbildet vi har i dag er det lagt inn 1,5 mill i 2017 og 3 mill i 2018. For å tilpasse forslaget til driftsbudsjett til dei vedtekne budsjettrammene er det ikkje tatt høgde for forventa prisauke, spesielt ved kjøp av tenestar. Det er og planlagt å halde faste stillingar vakante i kortare periodar for å halde utgiftene under kontroll. Sjølvkostområda Budsjettet bygger på vidareføring av sjølvkost innan vatn, avløp, renovasjon, slam, byggesak og oppmåling. Endringar i gebyrsatsar og gebyrregulativ blir fremja som eigne saker, men utgangspunktet vil vera om lag slik: Fond 31.12.2013 Prognose -14 Forslag Endring i % Vatn 357-1 mill + 10 % Avløp 0-700 + 10 % Slam 329-170 + 10 % Renovasjon 570-300 + 5 % Byggesak 408 500 + 5 % Oppmåling 764-400 + 5 % 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 Brannvesen: Netto driftsutgifter pr. innb. i kr Klepp Time Hå Kostragr. 7 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Side 40
Kyrkja Under følgjer vedtak frå Kyrkjeleg fellesråd i sak 014/14. Budsjett og handlingsplan 2015-18 Vedtak 1. Klepp kyrkjelege fellesråd ber klepp kommune om at følgjande tilskot til investering blir lagt inn i økonomiplan for perioden 2014-2017 som tabellen under viser (prioritert rekkefølgje): INVESTERING 2015 2016 2017 2018 Kyrkjegard Klepp (manglar tall) 10.000 5.000 9.000 IKT investeringar 100 Kyrkjelydsal Orre 3.400 3.000 Ny kyrkje og tomt Klepp 1.000 5.000 20.000 45.000 Tilleggsjord ved Bore kyrkje? 2. Klepp kyrkjelege fellesråd ber klepp kommune om at følgjande tilskot til drift blir lagt inn i økonomiplan for perioden 2014-2017 som tabellen under viser (prioritert rekkefølgje): DRIFT 2015 2016 2017 2018 Økning av tjenesteytingsavtale 40 40 40 40 Daglig leiing menighet 300 600 900 900 Lokaler Klepp kyrkjelyd 500 500 500 500 SUM 840 1140 1840 1840 3. Fellesrådet ber kommunen jobbe vidare med å løyse plassmanglane for kyrkjekontoret og at det settes av tilstrekkelige ressursar til å istandsette og eventuelt drifte et ekstra kontor. Side 41
Klepp kommune Budsjettforslag frå kontrollutvalet Side 42