Lærarroller i matematikkundervisninga Leif Bjørn Skorpen Hamar 26. oktober 29 Kvalitet i opplæringa (KiO) KiO-prosjektet: Fase 1, Kvantitativ del: Observasjonar i 45 klassar, 15 klassar på kvart av 3., 6. og 9. trinnet. Ei veke samanhengande i kvar klasse. Tilsaman 999 timar. Samarbeid mellom 15 forskarar frå ulike fagmiljø ved HVO. Spørjeskjema til elevar, foreldre, lærarar og skuleleiarar. 1
KiO-prosjektet: Fase 2, nærstudier: Dei ulike deltakarane har gjennomført nærstudier innanfor sine interesseområder i utvalde delar av datamatrerialet frå fase 1. Frode Opsvik og eg har samarbeida om datainnsamlinga i fase 2. Lyd og bildeopptak av matematikktimar t a i fire klassar, to på fjerde trinnet og to på sjuande trinnet. Ei veke i kvar klasse. Tilsaman 2 matematikktimar. Tre ulike skular i tre ulike fylke. Opptaka er utførte med tre videokamera i kvart klasserom. Lærar og kvar einskild elev har vore utstyrte med eigen mikrofon. Intervju med lærar og utvalde elevar 2
Nokre funn frå den kvantitative datainnsamlinga i fase 1 som bakgrunn for nærstudiet i fase 2: Først nokre organiserings- og innhaldsrelaterte aspekt i arbeidet med matematikkfaget samanlikna med andre fag. Deretter eit nærare fokus på dei same aspekta for dei to utvalde tredjeklassane frå fase 1 som inngjekk i nærstudien i fase 2. Bygger på data innsamla ved bruk av observasjonsskjema Læraren organiseringsrelaterte aspekt Fagkjernetid. Lærar 7 6 5 4 2 Engelsk Matematikk Norsk Alle fag Klassen Grupper Individ Andre vaksne 3
Læraren innhaldsrelaterte aspekt Fagkjernetid. Lærar 45 4 35 25 2 15 5 Engelsk Matematikk Norsk Alle fag Motiverer/inspirere er Presenterer fagstoff instruerer f / Spmørsmål-svarsekvens / klassesamtale / lytte er Rettleiar individuelt gruppe t / Kontrollerer elevarbei id Klassen organiseringsrelaterte aspekt Fagkjernetid. Klassen 6 5 4 2 Engelsk Matematikk Norsk Alle fag Heilklasseundervisning Gruppearbeid Individuelt arbeid 4
Klassen innhaldsrelaterte aspekt Fagkjernetid. Klassen 6 5 4 2 Engelsk Matematikk Norsk Alle fag Lyttar til lærar Lyttar til medelev Arbeider med felles arbeidsoppgåver Arbeider med differensierte arbeidsoppgåver Fagspesifikk arbeidsplantid Fagspesifikk arbeidsplantid 35 25 2 15 Engelsk Matematikk Norsk Alle fag 5 Alle trinn 3. trinn 6. trinn 9. trinn 5
Læraren organiseringsrelaterte aspekt for to utvalde klassar og alle tredjeklassane Fagkjernetid. Lærar 9 8 7 6 5 4 2 Klasse 3S Klasse 3N Alle 3.klassane Klassen Grupper Individ Andre vaksne Læraren innhaldsrelaterte aspekt for to utvalde klassar og alle tredjeklassane Fagkjernetid. Lærar 9 8 7 6 5 4 2 Klasse 3S Klasse 3N Alle 3.klassane Motiverer/inspirere er Presenterer fagstoff instruerer f / Spmørsmål-svarsekvens / klassesamtale / lytte er Rettleiar individuelt gruppe t / Kontrollerer elevarbei id 6
Klassen organiseringsrelaterte aspekt for to utvalde klassar og alle tredjeklassane Fagkjernetid. Klassen 9 8 7 6 5 4 2 Klasse 3S Klasse 3N Alle 3.klassane Heilklasseundervisning Gruppearbeid Individuelt arbeid Klassen innhaldsrelaterte aspekt for to utvalde klassar og alle tredjeklassane Fagkjernetid. Klassen 9 8 7 6 5 4 2 Lyttar til lærar Lyttar til medelev Arbeider med felles arbeidsoppgåver Arbeider med differensierte arbeidsoppgåver Klasse 3S Klasse 3N Alle 3:klassane 7
I analysearbeidet med datamaterialet innsamla i fase 2 har eg (så langt) funne følgjande ulike lærarroller: Organisator Oppdragar/kulturbærar Instruktør Dirigenti Formidlar Læraroller (forts.): Inspirator Tilretteleggjar Lyttar Rettleiar Kontrollør Provokatør 8
Organisator Ikkje fagleg Fagleg Oppragar/kulturbærar Ikkje fagleg Fagleg Instruktør Dirigent Formidlar Forklaring På handlingsplan På innhaldsplan Spørsmål Retoriske spørsmål Lukka spørsmål Opne spørsmål Undrande spørsmål Demonstrasjon/visualisering Belæring 9
Inspirator Tilretteleggjar Lyttar Rettleiar Gjennom instruksjon Gjennom forklaring På handlingsplan På innhaldsplan Rettleiar (forts.) Gjennom spørsmål Leiande spørsmål Heuristiske spørsmål Kontrollør Provokatør