Utval Møtedato Utvalssak Formannskapet Kommunestyret

VESTNES KOMMUNE Saksframlegg Arkiv: 151 Arkivsaksnr.: 2016/775 Saksbehandlar: Magne Værholm Dato: 09.11.2016 Driftsbudsjett 2017 Utval Møtedato Utvalssak Formannskapet Kommunestyret Administrasjonssjefen si innstilling Administrasjonssjefen si innstilling 1. Vestnes kommunestyre vedtek driftsbudsjett 2017 med følgjande hovudtal (alle tal i 1000 kroner) Budsjett Alle tal i 1000 kr 2017 Driftsinntekter eksterne Skatt og inntektsutjamning 182 400 Rammeoverføring 155 700 Ekstra skjønnstilskott 1 000 Vertskommunetilskott 102 600 Ressurskrevande brukarar 27 000 Asyl og integreringstilskott 12 000 Eigedomsskatt 19 000 Oppdrettskonsesjon kommuneandel 3 000 Komp eldreutbygging/skule m.m. 3 000 Driftsinntekter 505 700 Finansinntekter Utbytte VEAS 5 000 Kalkulatoriske inntekter 28 000 Finansinntekter 33 000 Sum eksterne inntekter 538 700

Budsjett Alle tal i 1000 kroner 2017 Politisk verksemd 6 450 Sentraladm./serv.ktr./fellesutg 27 300 - Sparetiltak -300 Grunnskule 81 700 - Sparetiltak -1 000 Barnehagar 41 700 - Sparetiltak -300 Kulturskulen, kultur og fritid 14 500 Helse, omsorg, velferd 134 500 - Sparetiltak -1 500 Bu- og habiliteringstenesta 120 900 - Sparetiltak -1 500 Barn, ungdom og familie 31 000 Kvalifisering og integrering 9 750 Eigedomsdrift 26 000 - Sparetiltak -500 Tekniske tenester 14 500 - Sparetiltak -300 Kjøp tenester Tremek 2 500 Sum driftsutgifter 505 400 Renter og avdrag 24 000 Lønsoppgjer 2017 4 500 Overskott 2017 4 800 Sum totale utgifter 538 700 2. Vestnes kommunestyre skriv ut eigedomsskatt etter 2 og 3 i Eigedomsskattelova. 3. I medhald av eigedomsskattelova 3 bokstav a, skriv Vestnes kommunestyre ut eigedomsskatt for 2017 på alle faste eigedommar i heile kommunen. 4. Skattesatsen vert sett til 4,0 promille for alle eigedommar jfr. Eigedomsskattelova 11, 1. ledd og 13. 5. Det vert ikkje rekna botnfrådrag for bustaddelen i bustadar og fritidsbustadar jfr. Eigedomsskattelova 11, 2. ledd. 6. Det vert 3 betalingsterminar jfr. Eigedomsskattelova 25. 7. Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt nyttar Vestnes kommune gjeldande eigedomsskattevedtekter med revideringar vedtekne av Vestnes kommunestyre. 8. Vestnes kommunestyre fritek etter 7 i Eigedomsskattelova: a. Eigedom åt stiftingar eller institusjonar som tek sikte på å gagne kommunen, fylke eller staten. b. Eigedom som har historisk verde

1. Innleiing Administrasjonssjefen legg med denne saka fram driftsbudsjett for 2017, og viser også til eiga sak om investeringsbudsjett for 2017. Begge sakene høyrer til budsjettframlegg for 2017, men vert lagt fram som eigne saker då administrasjonssjefen vurderer det som meir oversiktleg. Økonomiplan for 2017 2020 vert lagt fram som eiga sak, er behandla av formannskapet 07.11.16, sak FSK113/16, og skal i kommunestyre 24. november. Administrasjonssjefens framlegg til driftsbudsjett må sendast ut til formannskapet før kommunestyret har behandla økonomiplanen. Dette gjer at vi kan ikkje korrigere for evt. endringar som kommunestyre gjer for økonomiplanens første år. Framlegg til driftsbudsjett 2017 byggjer difor i store trekk på framlegg i økonomiplanen for år 2017. Administrasjonssjefen har i noko grad korrigert både utgifter og inntekter og innarbeidd eit noko høgre overskott enn i økonomiplanen. Budsjettframlegga skal behandlast av formannskapet i møte 28. november og vedtakast av kommunestyret 15. desember. 2. Nye tiltak og sparetiltak Nye tiltak i budsjett 2017 Administrasjonssjefen har teke omsyn til nasjonale styringssignal og m.a. lagt inn følgjande auke utover dagens drift: 1. Ressurskrevjande tenester/enkeltvedtak/spesialskule til barn og unge ca 7,5 mill 2. Frivilligsentral (overført frå direkte statstilskot til ramme) ca 0,35 mill 3. KAD-senger (kommunalt øyeblikkeleg døgntilbod) ca 1,4 mill 4. Ny stilling innan rus/psykisk helse (50 %) ca 0,35 mill 5. Rehabiliteringssjukepleiar Heimetenestene (50 %) ca 0,35 mill 6. Ny avd. Bu- og hab.tenestene (Myratoppen heilårsverknad) ca 1,7 mill 7. Foreldreveilleder Helsestasjonen (100 %) ca 0,7 mill 8. Tidleg innsats (nasjonal satsing i grunnskulen) ca 0,15 mill 9. Styrka bibliotekressurs (20 %) ca 0,12 mill Når det gjeld auken i nemnde utgifter til ressurskrevjande brukarar i pkt 1, så vil vi her få dekka 5,0 mill. kr av utgiftene. Dette blir synleggjort i auka inntekt for ressurskrevjande brukarar. Sparetiltak I driftsbudsjett for 2016 var det innarbeidd ei rekkje sparetiltak i framlegget frå administrasjonssjefen, og i tillegg vedtok kommunestyre ekstra nedskjering, m.a. i pleie- og omsorg. Dei fleste tiltaka som gjeld i 2016 er vidareført i 2017. Budsjettframlegget byggjer på dagens drift. For å få økonomisk balanse med overskott, som er svært viktig for administrasjonssjefen, er det i 2017 føreslått ytterlegare reduksjon på 5,4 mill. kr fordelt på dei fleste sektorar.

3. Hovudoversikt 2017 Rekneskap Budsjett Budsjett Alle tal i 1000 kroner 2015 2016 2017 Driftsutgifter 460 526 484 318 505 400 Renter og avdrag 35 777 23 300 24 000 Lønsauke 2017 4 500 Sum utgifter 496 303 507 618 533 900 Inntekter 492 667 507 700 538 700 Resultat, overskott 82 4 800 Resultat i % av driftsinntekter 1,0 Det er budsjettert med eit overskott på 4,8 mill. kr. Det tilsvarer 1,0 % av driftsinntekter. Teknisk berekningsutval rår til at vi budsjetterer med overskott på 1,75 %. Administrasjonssjefen føreslår å auke eigedomsskatten frå 2 promille til 4 promille. Bakgrunn for dette er m.a. at administrasjonssjefen peikar på at vi no går inn i ein periode med store investeringar med omsorgsbygg for nye generasjonar, moderne ungdomsskule, oppgradert idrettsbygg i Tomrefjord og nye lokale for kulturskulen. Det må byggjast opp fond for å ha disponible midlar når desse investeringane er ferdig og kommunen får kraftig auke i finanskostnadene. Administrasjonssjefen har innarbeidd ekstra sparetiltak på til saman 5,4 mill. kroner fordelt på sektorane. Det må leggast planar for korleis dette skal gjennomførast, og det må følgjast tett opp gjennom heile året. Budsjettet er etter administrasjonssjefens vurdering stramt, men realistisk. Vi er mest usikre på ein del inntektspostar som kan bli mindre enn føresett.

4. Inntekter Hovudoversikt Rekneskap Budsjett Budsjett Alle tal i 1000 kr 2015 2016 2017 Driftsinntekter eksterne Skatt og inntektsutjamning 167 968 176 500 182 400 Rammeoverføring 142 573 147 900 155 700 Ekstra skjønnstilskott fylkesmannen 2 450 1 000 1 000 Vertskommunetilskott 102 000 103 000 102 600 Ressurskrevande brukarar 22 600 21 000 27 000 Asyl og integreringstilskott 10 256 12 500 12 000 Eigedomsskatt 9 112 9 500 19 000 Oppdrettskonsesjon kommuneandel 0 3 000 Komp eldreutb/skule m.m. 2 892 3 000 3 000 Driftsinntekter 459 851 474 400 505 700 Finansinntekter Utbytte VEAS 4 800 5 300 5 000 Kalkulatoriske inntekter 28 016 28 000 28 000 Finansinntekter 32 816 33 300 33 000 Sum eksterne inntekter 492 667 507 700 538 700 Inntektene aukar med 31,0 mill. kr, tilsvarande 6,1 %. Dette er meir enn forventa løns- og prisauke neste år på rundt 2,5 3,0 %. Auken er nok medverkande til at vi slepp store og omfattande rundar med sparetiltak i år. Eigedomsskatten er føreslått auka frå 2 til 4 promille. Ei ekstra inntekt på 9,5 mill. kr. Auken i inntektene inntektene for ressurskrevjande brukarar må ein sjå i lag med auke i utgiftene der det vert gjeve tenestetilbod til desse. Skatt og rammeoverføring Rekneskap Budsjett Budsjett Alle tal i 1000 kr 2015 2016 2017 Skatt og inntektsutjamning 167 968 178 000 182 400 Rammeoverføring 142 573 147 900 155 700 Sum skatt og rammeoverføring 310 541 325 900 338 100 Skatt og inntektsutjamning, her er det teke utgangspunkt i regjeringa sitt framlegg til statsbudsjett 2017.

Skatteinntekter og inntektsutjamning, Desse må vi sjå ilag då dei vert samordna. Vestnes kommune har lågare skatteinntekter enn landsgjennomsnittet, og vert rekna som minsteinntektskommune. Delar av den mindreinntekta vi har på skatteinntekter får vi kompensert ved inntektsutjamning. Dersom skatteinntektene vert mindre, får vi kompensert delar av dette ved auka inntektsutjamning, og motsatt dersom skatteinntektene våre aukar meir enn landsgjennomsnittet. Skatteinntektene for Vestnes er heilt avhengig av utviklinga av skatteinntektene på landsbasis. Vi føreset at innbyggjartalet ikkje vert redusert frå dagens nivå. Ytterlegare reduksjon vil i så fall gje redusert skatteinntekt. Det er innbyggjartal pr 01.01.17 som er utgangspunkt for skatteinntektene i 2017. Rammeoverføring Rammeoverføringane er i hovudsak samansett av følgjande element: Endring Alle tal i 1000 kroner 2016 2017 2016-2017 Innbyggjartilskott 152 242 153 445 1 203 Utgiftsutjamning 1 854 5 226 3 372 Trekk for red. arbeidsgjevaravgift -10 892-8 373 2 519 Distriktstilskott 1 532 3 356 1 824 Skjønn 1 300 1 200-100 Diverse 696 844 148 Sum 146 732 155 698 8 966 Vestnes kommune kom «heldig» frå endring av i inntektssystemet som gjeld frå 2017. Dersom det ikkje hadde vore nedgang i innbyggjartalet i 2015 og 1. halvår 2016, ville vi fått over 6,0 mill. kr meir i overføring frå staten i skatt og rammeoverføring. Innbyggjartilskottet er hovuddelen i rammeoverføringa. Her får alle kommunar ein lik sum pr. innbyggjar. Tilskott pr. innbyggjar i 2016 er kr 23.313,-. Utgiftsutjamning, er omfordeling mellom kommunane som følgje av forventa ulikt utgiftsbehov. Med grunnlag i eit sett kriterier vert det fastsett ein indeks for utgiftsbehovet i kvar kommune. Er indeksen høgre enn landsgjennomsnittet får kommunen kompensert delar av dette ved utgiftsutjamning, og motsatt, dersom kommunen er rimelegare å drive enn snittet vert ein trekt. Aldersfordelinga av innbyggjarane veg mykje her. Vestnes kommune vert også trekt for elevar som går på privatskule, ca 5,3 mill kroner pr år.

Vestnes har alltid lagt noko over snittet på indeksen for utgiftsbehov og fått ekstra kompensasjon. År Indeks 2013 1,0223 2014 1,0158 2015 1,0050 2016 1,0149 2017 1,0250 Reduksjonen fram til 2016 har nok mykje samanheng med endring i alderssamansetjing, nedgang spesielt i barnegruppa. Auken for 2017 har samanheng med endringa/revidering av kriteria for rammeoverføring som vart vedtatt i vår i inntektssystemet. Vestnes kommune kom godt ut av det. Kostnadsindeksen for 2017 er 1,025, det betyr at det er 2,5% dyrare å drive Vestnes kommune enn landsgjennomsnitt. Dette gjer at kommunen får 5,2 mill. kr ekstra i rammeoverføringa. Ser vi på nokre av dei tunge kriteria viser dei følgjande tal for Vestnes: Kriterium Indeks Barn 0 år - 1 år 0,8653 Barn 2 år- 5 år 0,8037 Barn 6 år - 15 år 0,9707 Over 89 år 1,3059 PU over 16 år 1,2091 Vi vert trekt for at vi har mindre andel unge enn landsgjennomsnittet og får ekstra tilskudd for at vi har større andel eldre over 89 år og menneske med utviklingshemming. (Ekskl. brukarar innanfor ansvarsreforma). Som nemnt tidlegare betyr alderssamansetjinga mykje for kostnadsindeksen. Unge og eldre veg svært høgt, og aldersgruppa 20 67 år mindre. Endring i alderssamansetjinga siste 4 år har vore som følgjer: Innbyggjartal pr. 01.01 Endring 13-16 2013 2014 2015 2016 antall i % 0-1 år 125 129 116 119-6 -4,8 2-5 år 295 278 283 261-34 -11,5 6-15 år 796 765 774 779-17 -2,1 16-22 år 715 688 661 626-89 -12,4 23-66 år 3 688 3 719 3 798 3 730 42 1,1 67-79 år 663 710 756 774 111 16,7 80-89 år 265 258 252 252-13 -4,9 over 89 år 79 68 68 70-9 -11,4 SUM 6 626 6 615 6 708 6 611-15 -0,2 Det er nedgang i gruppene for unge og eldre, og auke i aldersgruppene 23 80 år. Spesielt stor auke i aldersgruppa 67 80 år. Det er også interessant at gruppa over 80 år er redusert sidan 2013.

Distriktstilskott, vert gitt til kommunar i sør-norge med svak samfunnsmessig utvikling. Tilskottet varierer etter verdien på distriktsindeksen (som er eit uttrykk for graden av distriktsutfordringar i kommunen). Større tilskott etter kor dårleg stoda er. Vi gjekk ned i indeks utarbeidd i år, og dermed større tilskott. Økonomisk er det fordel å komme dårleg ut på distriktsindeksen, men samtidig gjev det uttrykk for negativ samfunnsutvikling i Vestnes. Trekk arbeidsgjevaravgift, trekk grunna innsparinga kommunen som arbeidsgjevar fekk etter at Vestnes fekk redusert arbeidsgjevarsone. Første år utgjorde trekket 100% av innsparinga. Frå 2016 er dette imidlertid endra slik at vi får 20 % mindre trekk kvart år framover. I 2020 vert vi ikkje lenger trekt. Vertskommunetilskott, i 2017 får Vestnes 102,6 mill. kr. Det er teljing av brukarar kvart år og tilskottet skal reduserast årleg i takt med reduksjon i antall brukarar. Regelverket for reduksjon av vertskommunetilskottet er no slik at ingen kommune skal ha større årleg reduksjon i tilskottet enn kr 300,- pr. innbyggjar. Vestnes får utfrå dette årleg reduksjon på 2,0 mill. kr. Vi har hatt mange dødsfall siste åra og ut frå denne nedtrappingsordninga er vi er ikkje trekt så mykje som fråfall av brukarar skulle tilseie. Dette er ei svært gunstig ordning for dei vertskommunane som har mange brukarar og lavt folketal, slik som Vestnes. Dersom Stortinget endrar denne ordninga, vil det få betydeleg negativt utslag for Vestnes kommune. Ekstra skjønnsmidlar, i 2013 fekk vi 5,4 mill. kr i ekstra skjønnsmidlar frå Fylkesmannen, i 2014 3,3 mill. kr, 2015 2,4 mill. kr og i år 1,6 mill. kr. Mykje av grunnen til denne tildelinga er at kommunen har svært mange ressurskrevjande brukarar, fleire enn gjennomsnitt for samanliknbare kommunar. Dette belastar økonomien vår ekstra. Først til hausten 2017 vil vi få vite om vi får ekstra skjønnsmidlar. Administrasjonssjefen budsjetterer med 1,0 mill. kr. Ressurskrevjande brukarar, Auken her har samanheng med fleire ressurskrevjande brukarar. Tilskottet aukar då, men også utgiftene aukar. Auken for 2017 må sjåast i samanheng med utgiftsauken i Eining for barn, unge og familie (BUF) som har fått fleire slike brukarar. Elles er dei fleste ressurskrevjande brukarane i Bu- og habiliteringstenestene. I statsbudsjettet gjer regjeringa framlegg om at kommunane må ta ein noko større andel av kostnadane enn før. For Vestnes vil det bety tapte inntekter på kr 600.000,- pr år. KS har protestert mot denne endringa. Det same er også gjort av fleire politiske parti. Administrasjonssjefen føreset i kommunen sitt budsjett at regjeringa ikkje får gjennomslag for dette i statsbudsjettet. Asyl- og integreringstilskott, statleg tilskott vi får for å gje tilbod til flyktningar som er busett i Vestnes kommune.

Utbytte VEAS, frå adm. dir. i VEAS har vi fått opplyst at prognosen for utbytte i 2017 vil være 4,0 mill. kr. Siste 2 åra har utbytte vore høgre enn prognosen. Administrasjonssjefen legg til grunn at dette også kan bli tilfelle neste år og budsjetterer med 5,0 mill. kr i utbytte. Tilskott frå havbruksfondet Det har vore ute ei høyring frå Nærings- og Fiskeridepartementet som, kort sagt, går ut på at kommunar som har oppdrettsanlegg skal få tilbakeført delar av konsesjonsavgiftene når det vert tildelt nye konsesjonar. Det vert føreslått ei fordeling mellom kommunane alt etter kor stor andel av samla lokalitetar i landet det er i kommunen. Vestnes er oppgjeve med 0,31 %. Ved nye tildelingar vil kommunane få utbetalt sin andel uavhengig av om det vert nye konsesjonar i kommunen eller ikkje. Det er enno ikkje endeleg fastsett kor stort tilskottet vil bli, og det er forventa utbetaling frå havbruksfondet anna kvart år. I departementet har vi fått opplyst at det næraste dei vil antyde i dag er at vi kan forholde oss til det alternativet som gjev Vestnes kommune 3,0 mill. kr i 2017. Når budsjettet no er ferdig frå administrasjonen kjem det signal i media om at utbetalinga først kjem i 2018, men vi har ikkje fått noko melding frå departementet om dette enno. I økonomiplanen har vi føresett utbetaling i 2017 og 2019. Vert det endring så vert utbetalinga i 2018 og 2020. Eigedomsskatt, administrasjonssjefen har føreslått auke frå 2 til 4 promille i 2017. Bakgrunn for dette er at - vi i åra framover ikkje vil klare den ordinære drifta utan å auke eigedomsskatten ein del - vi må gjere alt for å unngå å komme på ROBEK lista i kommande år. Det kan føre til at vi ikkje får godkjent låneopptak til planlagte investeringar. Vi får då ikkje gjennomført omorganisering innan pleie/omsorg og grunnskule slik som vedtatt - vi må starte å byggje opp eit disposisjonsfond som vi kan ha å bruke av dei første åra etter at vi har investert i nytt helsehus, ungdomsskule og andre store investeringstiltak. Frå 2020 vil rente og avdrag auke mykje grunna store investeringar.

5. - Driftsutgiftter Driftsutgiftene er utarbeidd med grunnlag i dagens drift, korrigert for løns- og prisauke, og sparetiltak som administrasjonssjefen gjer framlegg om for å få økonomisk balanse. Driftsutgiftene er fordelt slik: Rekneskap Budsjett Budsjett Alle tal i 1000 kroner 2015 2016 2017 Politisk verksemd 6 279 6 225 6 450 Sentraladm./serv.kt./fellesutg 17 386 27 298 27 300 - Sparetiltak -300 Grunnskule 76 806 77 481 81 700 - Sparetiltak -1 000 Barnehagar 39 954 39 952 41 700 - Sparetiltak -300 Kulturskulen, kultur og fritid 12 619 13 630 14 500 Helse, omsorg, velferd 126 177 130 941 134 500 - Sparetiltak -1 500 Bu- og habiliteringstenesta 109 949 116 166 120 900 - Sparetiltak -1 500 Barn, ungdom og familie 21 955 20 149 31 000 Kvalifisering og integrering 6 358 9 630 9 750 Eigedomsdrift 27 129 26 128 26 000 - Sparetiltak -500 Tekniske tenester 13 194 14 118 14 500 - Sparetiltak -300 Kjøp tenester Tremek 2 720 2 600 2 500 Sum driftsutgifter 460 526 484 318 505 400 Renter og avdrag 35 777 23 300 24 000 Lønsoppgjer 2017 4 500 Sum totale utgifter 496 303 507 618 533 900 Budsjetterte utgifter aukar med 25,7 mill. kr frå årets budsjett. Auken utgjer 5,1 %. Administrasjonssjefen har innarbeidd sparetiltak på tilsaman 5,4 mill. kr, fordelt på sektorane. Renter og avdrag aukar lite, på avdrag reknar vi ikkje meir enn minsteavdrag. Renta føreset vi fortsatt vert låg. Det er avsatt 4,0 mill. kr til å dekke lønsoppgjer 2017 og lokale forhandlingar haust 2016.

Sektorane sin andel av budsjettet er som følgjer: Budsjett Andel Sektor 2017 i % Politisk verksemd 6 450 1,3 Sentraladm./serv.kt./fellesutg 27 000 5,4 Grunnskule 80 700 16,0 Barnehagar 41 400 8,2 Kulturskulen, almen kultur og fritid 14 500 2,9 Barn, ungdom og familie 31 000 6,2 Helse, omsorg, velferd 133 000 26,4 Bu- og habiliteringstenesta 119 400 23,7 Eigedomsdrift 25 500 5,1 Tekniske tenester 14 200 2,8 Kvalifisering og integrering 9 750 1,9 Sum driftsutgifter 502 900 100 30,0 Driftsutgifter 2017 Prosentandel 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Helse, omsorg og velferd er den største sektoren med vel 26 % av budsjettramma, tett fulgt av Bu- og habiliteringstenesta med nesten 24 %. Desse sektorane er det vi kan seie er helse- og sosialsektoren, og dei bruker over 50 % av budsjettet. At denne andelen av det totale budsjettet er så høg, har sjølvsagt samanheng med at Vestnes er vertskommune etter HVPU-reforma. Grunnskuledrift og barnehage er dei andre store sektorane, med over 24 %. Dei store sektorane som er nemnt ovanfor disponerer nesten 75 % av budsjettramma. Resten av sektorane er små i denne samanheng. Dette er også grunnen til at ein ved reduksjonar i driftsrammene alltid må vurdere desse største sektorane. Det er her størstedelen av budsjettet ligg og skal ein redusere, må desse sektorane ta mykje.

Renter og avdrag Innleiing Renter og avdrag utgjer ein vesentleg del av kommunen sine utgifter. Renta har variert mykje siste 10 åra, og før vi gjekk inn på fastrenteavtale på delar av låna våre endra kommunen sine renteutgifter seg i takt med rentenivået. Rentesats Vi har pr. i dag fastrente på 182,1 mill. kr av låna våre. Renta varierer frå 1,3 % til 2,7 %. Flytande rente på resten, her har vi budsjettert med 2,0 % rente. Pr. i dag er gjennomsnittleg rente på alle låna våre 1,74 %. Lånegjeld Lånegjeld pr. 30.08.16 var 382,3 mill. kr. Gjennomsnittleg bindingtid på fastrentelåna våre (182,1 mill. kr) er 4,85 år. I budsjettet har vi rekna med eit låneopptak på 50,0 mill. kr i 2017. Dette skal dekke investeringar i 2017. Vi forventar at låneopptaka vert større frå 2018 og nokre år framover. Då skal store investeringstiltak som nytt helse- og velferdsenter, rehabilitering av Tomrefjord idrettshall, og bygging av Vestnes ungdomsskule gjennomførast. Ekstra nedbetaling av lån I slutten av 2015 avvikla vi plassering av midlar i «kraftfondet» og tok ei ekstra nedbetaling på lån med vel 112,0 mill. kroner. I tillegg vart kassekreditten nedbetalt med over 30,0 mill. kr. Det er årsak til at renter og avdrag i 2016 og også i 2017 går ned i forhold til tidlegare år. Det er budsjettert med følgjande i renter og avdrag: Rekneskap Budsjett 2015 2016 2 017 Renter 17 910 9 043 8 000 Avdrag 17 867 14 257 16 000 Sum renter og avdrag 35 777 23 300 24 000 Vi har maksimal avdragstid på låna våre, rundt 25 år. Vi får dekka renter og delvis avdrag for ca. 65,0 mill. kr av lånegjelda vår. Det er kompensasjon for ymse statlege tiltakspakkar innan eldreomsorg, skule, kyrkje. I tillegg gjeld om lag same sum låneopptak til kloakkutbygging, utleigehus m.m. der gebyr og husleigeinntekter dekker kapitalkostnadene. Ein stor del av lånegjelda vår er sikra enten ved fastrente eller refusjonar/inntekter der det vert korrigert for evt. endring i rentenivå. Vi er no ikkje så sårbar for evt. store endringar i rentenivå slik vi var i 2008 då renta brått auka mykje.

Pensjonskostnader Pensjonskostnadene utgjer ein stor del av driftsutgiftene. Denne kostnaden har auka siste åra, og vil komme til å auke i kommande år. Det er utgiftsført følgjande i pensjonskostnader: År Sum Auke i % 2010 31 500 000 6,4 2011 32 500 000 3,2 2012 34 800 000 7,1 2013 40 000 000 14,9 2014 43 700 000 10,8 2015 45 100 000 3,2 2016 48 000 000 6,4 2017 52 000 000 8,3 Betalt pensjonspremie i 2015 og 2016 vert mindre enn tidlegare rekna med. Det har nok samanheng med relativt låge lønsoppgjer, og dermed mindre auke i framtidige trygde/pensjons utbetalingar. Vi reknar heller ikkje med så stor auke som mange år tidlegare, men signala i statsbudsjett er at pensjonsutgiftene aukar meir enn løns- og prisauke. Føring av pensjonsutgiftene i kommunal rekneskap er noko spesiell. Bakgrunn for dette er at sum pensjonspremie som vi betaler kan variere svært mykje frå år til år, avhengig av auke i lønsoppgjer, trygdeoppgjer, rentenivå m.m. Utgangspunktet for denne ordninga var god. Denne ordninga inneber at i år då kommunane betaler høg pensjonspremie kan ein del av utgiftene overførast til seinare år og utgiftsførast i rekneskapen dei åra ein betaler mindre pensjonspremie. Det som vert overført til seinare år kallast premieavvik. Tanken bak ordninga var at det ikkje skal bli så stor variasjon i det kommunane må utgiftsføre i pensjonskostnad frå år til år. Den har nok ikkje fungert like godt som tanken var, kommunane har opparbeidd seg store summar i premieavvik som enno ikkje er utgiftsført. Ved utgangen av 2016 har vi ca. 60,5 mill. kr i premieavvik (inkl. arbeidsgjevaravgift) som må belastast drifta i komande år. Første åra denne ordninga gjaldt kunne vi fordele premieavviket over 15 år. Dette vart så redusert til 10 år, og sidan til 7 år som er det som gjeld no. Siste åra har har netto premieavvik vore som følgjer: 2008 kr 9.834.000,- 2009 kr 78,- 2010 kr 6.182.000,- 2011 kr 531,- 2012 kr 15.398.000,- 2013 kr 5.045.000,- 2014 kr 16.524.866,- 2015 - kr 7.770.000,- I 2015 var første året på lenge at opparbeidd premieavvik vart redusert.

Sjølve premieavviket i 2015 som vart overført til seinare år var kr 342.474,- ( i 2014 var det 21,6 mill. kr). Amortisering (tidlegare års premieavvik som vart utgiftsført i 2015) var 8,1 mill. kr, netto ein reduksjon i opparbeidd premieavvik på 7,8 mill. kr. Avsett til lønsoppgjer Det er budsjettert med lønsregulativ gjeldande pr. 01.09.16. Lønsoverheng for dei fleste gruppene er såleis medrekna i budsjetta til einingane. Unnatak er lønstillegg i 2016 for arbeidstakarar i kap 5 (hovudsak ingeniørar) alle einingsleiarar og leiargruppa Desse forhandlingane var ikkje avslutta når budsjettframlegget vart utarbeidd, og må difor dekkast av avsatt sum til lønsoppgjer. Det utgjer anslagsvis 1,0 mill. kr. 2016 er eit mellomoppgjer der dei aller fleste tillegga vart avtalt i sentralt fastsett lønsoppgjer no i vår. Det er avsatt 4,5 mill. kr til å dekke ekstra lønskostnader som ikkje er innarbeidd i sektorane sine budsjett. Det skal dekke rest lønsoppgjer for 2016 og i tillegg lønstillegg i 2017. Avsatt sum kan dekke eit tillegg på knapt 2,0% frå 01.08.17. Det tilsvarer om lag det som allereie er avtalt.

6.0 Kommentarar til sektorane sine budsjett 6.1 Politisk styring Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Ordførar 1 587 1 830 1 519 1 519 Politiske styringsorgan 2 103 1 689 2 173 2 173 Politisk støttefunksjon 192 342 348 348 Kommunalt næringsfond 0 0 800 800 0 Tiltaksarbeid 889 914 930 930 Reiselivsretta verksemd 254 245 245 245 Beredskap 339 332 419 419 Kontrollutval og Revisjon 792 873 828 9 819 Politisk styring 6 156 6 225 7 262 809 6 453 Nto. utgiftene aukar med kr 228.000,-, eller 7,3 %. Kr 120.000,- av auken gjeld utgifter i forbindelse med val 2017. 6.2 Sentraladministrasjon og fellesutgifter Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Administrasjonssjefen 5 827 6 548 7 445 15 7 430 Rekneskap 955 1 003 1 750 660 1 090 Skatt 1 003 1 250 1 050 1 050 Løn 922 899 1 271 109 1 162 Personal 1 289 1 283 1 366 46 1 320 Servicekontor 2 977 3 357 3 629 1 102 2 527 Sparetiltak -300-300 Sentraladministrasjonen 12 973 14 040 16 511 1 932 14 279 Fellesutgifter 2 633 4 085 4 992 550 4 442 Utgifter hovudtillitsvalde 1 052 928 944 39 905 Hovudverneombud 136 123 126 3 123 Bedriftshelseteneste 275 500 500 500 Lærlingar 589 697 995 160 835 IKT-ROR samarbeid 5 051 5 223 5 860 43 5 817 IKT felles drift med mer -4 255 80 80 Fellesutgifter 9 732 11 811 13 497 795 12 702 Sum 22 705 25 851 30 008 2 727 26 981 Utgiftene aukar med vel 1,1 mill. kr, eller 4,3%. Det er spesielt fellesutgiftene som aukar. Nemner her Vestnes sin del av utgiftene til Krisesenteret for Molde og Romsdal IKS aukar med kr 260.000,- og samarbeidet innan ROR IKT aukar med nesten kr 600.000,-. Frå 2017 vert ikkje servicekontor eiga eining, men direkte underlagt administrasjonssjefen. Noverande einingsleiar vert overført frå servicekontor til administrasjonssjefen. Det er vidareført sparetiltak på kr 300.000,-, det same som for 2016. Det må ein ta ved evt. sjukefråvær eller vakanse i stillingar.

6.3 Grunnskule Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Fiksdal skule 5 827 5 767 5 874 783 5 091 Tomrefjord skule 23 787 23 462 26 728 1 975 24 753 Helland skule 32 025 32 610 39 686 5 375 34 311 Tresfjord skule 5 541 5 361 5 968 453 5 515 Fellesutgifter skule/tøndergård skule 7 031 7 413 9 629 653 8 976 PPT 2 595 2 868 4 830 1 793 3 037 Generell reduksjon -1 000 Sum grunnskuledrift 76 806 77 481 92 715 11 032 80 683 Budsjettramma til grunnskule aukar med vel 3,0 mill. kr, eller 4,1%. Utgiftene til spesialpedagogiske tiltak for barn som er plassert i fosterheim eller spesialskule aukar med over 1,2 mill. kr, eller 28 %. Utgiftene her er fastsett gjennom enkeltvedtak grunna rettskrav i opplæringslova. Som vi ser nedanfor går elevtalet noko ned, og dermed vert også overføringane frå staten redusert. Vi klarer ikkje å ta det ut i reduserte utgifter i grunnskulen. Det er innarbeidd ein generell reduksjon/sparetiltak på 1,o mill. kr. Dette må fordelast på skulane. Tilbakemelding frå einingsleiarane er at dette vert svært vanskeleg å klare. Elevtal (snitt) Elevtal 2016 2017 Endring Fiksdal skule 49,1 44,9-4,2 Tomrefjord skule 231,3 224,1-7,2 Helland skule 404,5 399,6-4,9 Tresfjord skule 38,8 36,8-2 723,7 705,4-18,3 Dette er tal utarbeidd før vi var klar over at asylmottak vert nedlagt. Det kan påverke elevtalet ved Helland skule, på motsatt side er det busett fleire innvandrarar m barn enn innrekna i oversikten. Ant. årsverk Ant. årsverk 2017 Endring Fiksdal skule 7,6 6,6-1,0 Tomrefjord skule 31,4 32,2 0,8 Helland skule 42,8 43,4 0,6 Tresfjord skule 6,4 6,3-0,1 Kostnad pr. elev 88,2 88,5 0,3 Kostnad pr. elev Fiksdal skule 113 385 Tomrefjord skule 110 455 Helland skule 85 863 Tresfjord skule 149 864 Tresfjord skule, grunna i at den er ny, vert belasta langt høgre husleige enn t.d. Fiksdal skule. Korrigert for dert er kostnaden ved Tresfjord skule ca. kr 134.000,- pr. elev.

6.4 Barnehage Rekneskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Tomrefjord barnehage 3 595 3 205 4 477 1 062 3 415 Tresfjord barnehage 2 717 2 987 4 005 845 3 160 Helland barnehage 12 134 12 925 19 132 4 700 14 432 Fiksdal barnehage 2 567 2 560 2 752 596 2 156 Gardstunet barnehage 3 997 4 277 5 612 1 240 4 372 Skorgen barnehage 2 954 1 381 0 0 0 Tilskot private barnehagar 8 342 8 595 9 200 110 9 090 Ekstra assistentar 1 665 1 200 1 200 1 200 Fellesutgifter barnehage 1 983 2 822 2 860 2 860 Redusert foreldrebetaling 700 Sum barnehagedrift 39 954 39 952 49 238 8 553 41 385 Sparetiltak på kr 300.000,- er innarbeidd i budsjettet til Helland barnehage sidan dette er den største barnehagen og slik sett den som kan ha best føresetnad til å klare å ta innsparinga. Nto. budsjettramme aukar med vel 1,4 mill. kr, eller 3,6%. Dei private barnehagane Vike Montesorri barnehage og Tryggheim barnehage får driftstilskott frå kommunen. Tilskottet skal tilsvare det kommunen bruker på sine eigne barnehagar. 6.5 Barn ungdom og familie (BUF) Dette er ei ny eining frå 2017. Eininga består av rus/psykisk helse, Myra aktivitetssenter, sosiale tenester barn og ungdom, helsestasjon, jordmorteneste og barnevern. Vi har enno ikkje fått ferdig detaljbudsjett for denne eininga, men har sett ei netto budsjettramme på 31,0 mill. kr. Det byggjer på dagens drift på nemnde område, og så styrka med: Ny stilling innan rus/psykisk helse (50 %) Foreldreveilleder Helsestasjonen (100 %) Einingsleiar 6.6 Kvalifisering og integrering Ny eining frå 2017. Omfattar vaksenopplæring og flyktningtenesta. Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Vaksenopplæring -355 33 4 122 2 610 1 512 Asylsøkjarar 1 174 1 314 0 0 Busette flyktningar 5 539 8 283 9 535 1 300 8 235 6 358 9 630 13 657 3 910 9 747 Drift av vaksenopplæringa i Vestnes har i lang tid gått i balanse ved at statlege tilskott m.a. for asylsøkjarar busett på asylmottaket, har dekka alle utgiftene. Når asylmottaket no vert lagt ned, fell desse tilskotta vekk og vi må inn med kommunal eigenandel til drifta.

6.7 Kulturskulen, allmenn kultur og fritid Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Kyrkjelege formål 4 290 4 489 4 700 4 700 Kultur - Andre kulturaktivitetar 854 1 159 1 170 1 170 - Museer/Kulturminnevern 156 271 290 290 - Tomrefjord idrettsbygg 148 206 817 594 223 - Vestneshallen 187 200 522 322 200 - Anlegg og friluftsliv 356 539 496 496 - barne- og ungdomsarbeid 260 401 517 80 437 1 961 2 776 3 812 996 2 816 Vestnes kulturskule - Kulturskulen 3 730 3 557 6 629 2 832 3 797 - Myra kulturhus 938 951 1 032 145 887 - Kulturprosjekt i grunnskulen 55 1 344 400-56 - Bibliotek 1 277 1 319 1 511 50 1 461 - Frivilligsentral 420 537 916 50 866 6 420 6 365 10 432 3 477 6 955 Sum kultur, kulturskule, fritid 12 671 13 630 18 944 4 473 14 471 Vestnes kyrkjelege fellesråd Søkjer om driftstilskott på 4,5 mill. kr, ein auke på kr 120.000,-, eller 4,2%, frå i år. Administrasjonssjefen rår til dette vert imøtekome. I tillegg er det avsatt kr 200.000,- i tilskott til andre trusamfunn. Kultur Det er avsatt kr 113.000,- til å vidareføre prosjektet heim for ein 50-lapp. Tilskott til museum er kr 239.000,-. Tresfjord museum og Båtbyggjarmuseet får kr 19.000,- kvar og kr 210.000,- til regionsmusea. Eles er det budsjettert med same tilskottsum som for i år, korrigert for lønsauke. Vestnes kulturskule, inklusive bibliotek og frivilligsentral Administrasjonssjefen rår til at stillingsressursen på biblioteket vert auka med 0,2 årsverk. Tilskott til frivilligsentralen (kr 310.000,- i 2016) som tidlegare vart utbetalt som øyremerka tilskott til kommunen og inntektsført frivilligsentralen er no lagt inn i rammeoverføriingane. Dette er grunnen til auken i budsjett til frivilligsentralen.

6.8 Helse, omsorg og velferd Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Aiie tal i 1000 kroner 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Helsevern - Administrativ leiing Helsevern 830 881 909 909 - Vestnes legesenter 1 818 1 113 5 893 4 472 1 421 - Kommunale legetenester 5 436 6 100 6 624 260 6 364 - Fysioterapitenesta 1 150 1 150 1 260 1 260 9 234 9 244 14 686 4 732 9 954 NAV - kommune - Sosialkuratortenester 1 978 2 497 2 610 2 610 - Økonomisk sosialhjelp 2 496 2 600 3 400 240 3 160 - Kvalifiseringsprogrammet 98 387 271 271 - Prosjekt barnefattigdom 251 300 300 0 4 823 5 484 6 581 540 6 041 Hellandtunet 0 - Mariebo 7 618 7 577 9 009 1 618 7 391 - Oppigarden 7 786 7 912 9 104 1 690 7 414 - Ivartun 8 951 10 744 13 088 2 290 10 798 24 355 26 233 31 201 5 598 25 603 Vestnes sjukeheim - Vestnes sjukeheim 34 501 36 923 43 571 7 088 36 483 - Sentralkjøkken -516-243 10 014 10 461-447 - Tresfjord trygdeheim 7 618 7 577 20 720 4 575 16 145 - Sparetiltak 2017-1 500 41 603 44 257 74 305 22 124 50 681 Heimetenestene - Rehabiliteringstenesta 1 612 1 728 2 122 2 122 - Fotterapi 95 87 564 470 94 - Heimehjelp 4 174 3 373 3 668 697 2 971 - Heimesjukepleie 27 395 28 259 29 417 1 238 28 179 - Heimevaktmester 278 326 679 370 309 - Dagaktivitet 2 215 2 396 2 486 105 2 381 - Brukarstyrt pers. assistent 455 405 427 24 403 36 224 36 574 39 363 2 904 36 459 Fellesutgifter pleie- og omsorg 285 1 475 2 555 2 555 Tildelingskontor 1 335 1 451 1 700 25 1 675 Sum helse, omsorg og velferd 117 859 124 718 170 391 35 923 132 968 Helsevern, utgiftene aukar med kr 710.000,-, eller 7,7 %. Auken skuldast m.a. at kjøp av tenester til legevakt, overgrepsmottak, og naudnett aukar med kr 250.000,-. Og hjelpepersonell på legesenteret er auka med 0,2 årsverk grunna at det har vore budsjettert for lågt tidlegare. Nav kommune, auken på kr 557.000,- skuldast i sin heilheit høgre sum avsatt til økonomisk sosialhjelp. Denne viser seg å være budsjettert for lågt også i år, utgiftene her har auka. Vestnes sjukeheim, her er vidareført sparetiltaket på å holde 5 rom ledig på sjukeheimen. I tillegg erdet lagt inn eit ekstra sparetiltak på 1,5 mill. kr. Kor mange og kvar det vert helde tomme rom i 2017 har vi enno ikkje bestemt. Vi må gradvis starte omlegging av drifta slik at vi tilpassar oss det nivå og den driftsform som vi skal ha når nytt helsehus er klar til å takast i bruk, forhåpentlegvis i slutten av 2019. Heimetenestene, 2,5 årsverk som arbeida innan psykiatri er overført frå heimetenestene til eining Barn, ungdom og familie. Det er lagt inn auke i Rehabiliteringssjukepleiar Heimetenestene (50 %) Fellesutgifter, budsjettert med kjøp av KAD plasser i Ålesund kommune frå 01.04.17. Utgifter i 2017 1,4 mill. kr.

6.9 Bu- og habiliteringstenesta Regnskap Budsjett Budsjettframlegg 2017 Alle tal i 1000 kr 2 015 2 016 Utgifter Inntekter Netto Vestneshaug 4 241 4 453 4 923 179 4 744 Brugata 2 364 0 0 0 Dagtilbud Strandbo 7 114 6 354 8 416 1 674 6 742 Plassen 4 831 5 037 5 242 221 5 021 Avlastningtiltak PU over 18 år 1 870 3 681 3 457 54 3 403 Myrateigen 5 770 5 952 6 428 276 6 152 Skogheim 8 198 8 367 9 570 373 9 197 Skogvegen 5 755 6 977 8 750 354 8 396 Solstua 6 700 6 939 7 117 278 6 839 Skogly 4 369 4 882 5 212 221 4 991 Liaråket 8 080 10 059 11 346 481 10 865 Bakketun, 13 399 14 514 13 971 574 13 397 Kariplassen 28 499 30 879 33 399 1 350 32 049 Furulia 5 092 5 180 5 475 225 5 250 Administrasjon 3 669 2 892 3 850 3 850 Ekstra sparetiltak -1 500 Sum bu- og habiliteringstenestene 109 951 116 166 127 156 6 260 119 396 Nto, budsjettramme aukar med vel 3,2 mill. kr, tilsvarande 2,8%. Dette er mindre enn lønsog prisauke og inneber ein reell reduksjon i ramma. Budsjettet byggjer i hovudsak på bemanning og ressursbruk fastsett i enkeltvedtak, difor vanskeleg å redusere rammene mykje. Bu- og habiliteringstenestene har dei fleste av dei ressurskrevjande brukarane i kommunen. Ein må difor sjå utgiftene her i samanheng med budsjetterte tilskott for ressurskrevjande brukarar. Det er innarbeidd eit ekstra sparetiltak på 1,5 mill. kr, pr. i dag. Det er ikkje avklart korleis dette skal takast ut. Antall brukarar innanfor ansvarsreforma vert, grunna naturleg avgang, redusert. Det er vanskeleg å ta reduksjonar i kostnadane utan at ein kan ta vekk ei heil bueining. Det vert gjort når det er ledig mange nok husvære til det. Om det kan skje i 2017 er usikkert. Difor er det usikkert om ein klarer å ta ut det ekstra sparetiltaket. Det er også fleire unge vaksne menneske med psykisk utviklingshemming som i dag bur heime og som står på venteliste for å få kommunalt husvære. Vi må prioritere ledige husvære, og bemanning, til å gje tilbod til desse. Det er difor ikkje sikkert vi kan legge ned bueiningar sjølv om dei som bur der i dag fell frå. 6.10 Eigedomsdrift Dette området omfattar all kommunal bygningsmasse og vaktmesterteneste. Det gjeld bustadar for menneske med utviklingshemming, omsorgshusvære, kommunale utleigehusvære, kommunale bygningar som t.d. skular, helseinstitusjonar, kommunehus. Eigedomsdrifta har stor omsetning, ca 32,0 mill. kr, i tillegg vert eigedomsdrifta belasta avdrag og renter på til saman 26,0 mill. kr. Det meste av utgiftene (eks. renter og avdrag) vert dekka av husleigeinntekter, både eksterne og interne.

Detaljbudsjett her er enno ikkje ferdig, men eininga fekk i utgangspunkt ei ramme på 26,0 mill.kr å forhalde seg til. For å få budsjett i balanse er det seinare lagt inn ein reduksjon på 0,5 mill. kr. 6.11 Tekniske tenester Detaljbudsjett er heller ikkje her endeleg ferdig. Tekniske tenester har fått ei netto budsjettramme på 14,5 mill. kr. Det lagt inn ein reduksjon på 0,3 mill. kr. Tekniske tenester har stor aktivitet, mykje går på avgiftskapittel som vert dekka av kommunale gebyr. Dei største netto utgiftene her er brannvern og vedlikehald av kommunale vegar og parkar.