Klepp - verd å ta vare på

Klepp - verd å ta vare på Årsrapport og rekneskap 2011

KLEPP KOMMUNE Politisk organisering 2011 2015 Kommunestyre 31 medlemmer Kontrollutval 5 medlemmer Styret for Klepp Energi AS 5 medlemmer + 2 valde av tilsette. Adm. utval Formannskapet 9 medlemmer 9 medlemmer + 4 valde av tilsette. Økonomiutval, Kommuneplanutval og Klagenemnd. Senior- og brukarråd 9 medlemmer: 3 seniorrepresentantar 3 brukarrepresentantar 3 politisk valde Forhandlingsutval 3 medlemmer Hovudutval for helse og omsorg 9 medlemmer Hovudutval for lokal utvikling 9 medlemmer Hovudutval for skule og barnehage 9 medlemmer Høyre (11) Ane Mari Braut Nese - ordførar Reidar Øksnevad Marie Storhaug - leiar Hovudutval for helse og omsorg Olav Røysland - leiar Hovudutval for skule og barnehage Bjørn Sæstad Margot Bekkeheien Bjørn Honningsvåg Ove Horpestad Karl Kleppe Gro Haga Vidar Haugland Fremskrittspartiet (6) Torunn Austdal Rasmussen - varaordførar Arne Madland - leiar Hovudutval for lokal utvikling Brigt Rosland Gaute Stokka Tor Jostein Gudmestad Jan Egil Øksnevad Venstre (1) Børge Brunes Kristelig Folkeparti (5) Torbjørn Hovland Kjersti Olimb Salte Leif Harbo Kristian Haus Gislaug Søyland Sele Arbeiderpartiet (5) Sigmund Rolfsen Kate Helen Seldal Einar Erga Maria Tjaum Eimstad Geir Erik Ellefsen Senterpartiet (3) Hilde Kraggerud Asbjørn Aanestad Roar Lima Grødeland Med skrift i kursiv = formannskapsmedlemmer

INNHALD ÅRSRAPPORT Klepp kommunestyre 2011-2015 2 Ordførar si innleiing 3 Rådmannen si innleiing 5 Mål-/resultatvurdering - Innbyggjarar 7 - Medarbeidarar 8 - Samfunn og miljø 9 - Økonomi 10 Økonomisk analyse - Innleiing 11 - Driftsrekneskapen 13 - Investeringsrekneskapen 16 - Arbeidskapital og fond 18 - Finansrapport 19 Folketalsutvikling 25 Personal 26 Etatene: Sentraladministrasjonen 29 Etat for skule og barnehage 34 Etat for helse, sosial og omsorg 41 Etat for lokal utvikling 51 Kyrkja 59 Revisjonsberetning 63 REKNESKAP 66 HOVEDOVERSIKTER Økonomisk oversikt drift 67 Regnskapsskjema 1 A drift 68 Regnskapsskjema 1 B drift 69 Økonomisk oversikt investering 70 Regnskapsskjema 2 A investering 71 Regnskapsskjema 2 B investering Balanse 72 75 Anskaffelse og anvendelse av midler 76 NOTER Note 1 - Rekneskapsprinsipper 77 Note 2 - Kapitalkonto 78 Note 3 - Endring arbeidskapital 79 Note 4 - Fond/fondsavsetninger 80 Note 5 - Garantiansvar 82 Note 6 - Selvkostgrunnlag VAR 83 Note 7 - Aksjer og andeler Note 8 - Udekka og udisponert fra investeringsrekneskapen 84 85 Note 9 - Anleggsmidler 86 Note 10 og 11 - Pensjonsnoter KLP og STP 87 Note 12 - Lønn administrasjonssjef og ordførar 89 Note 13 - Årsverk i Klepp kommune 90 Note 14 - Selvkosttjenester bygg, plan og oppmåling 91 1

Kommunestyret 2011-2015 Valresultat: Ap: 16 prosent (+2,8) Frp: 17,2 prosent (-6,1) H: 33,6 prosent (+6,8) KrF: 16,2 prosent (+0,8) Rødt: 0,4 prosent (0) Sp: 10,6 prosent (-1,9) SV: 1,5 prosent (-1,2) V: 4,5 prosent (-1,1) Frammøte 62 prosent Kommunestyret i Klepp H Ane Mari Braut Nese (1979) Kleppe Ordførar/Eigedomsmeklar Reidar Øksnevad (1967) Orstad Kommersiell rådgjevar/ Tillitsvalt Marie Storhaug (1964) Kleppe Regnskapssjef Olav Røysland (1960) Voll Bonde Bjørn Sæstad (1961) Kleppe Direktør Margot Bekkeheien (1949) Orstad Pensjonist Bjørn Honningsvåg (1964) Tu Sivilingeniør Ove Horpestad (1971) Horpestad Gartnar/dagleg leiar Frp Karl Kleppe (1956) Verdalen Veterinær Gro Haga (1961) Orstad Prosjektsekretær Vidar Haugland (1967) Orre Operasjonssjef Torunn A. Rasmussen (1949) Kleppe Medisinsk sekretær/ varaordførar Arne Madland (1948) Kleppe Sjølvstendig næringsdrivande Brigt Rosland (1947) Kleppe Sjølvstendig næringsdrivande Gaute Stokka (1965) Tu Dagleg leiar/montør Tor Jostein Gudmestad (1965) Orstad Prosjektingeniør KrF Ap Jan Egil Øksnevad (1965) Kleppe Avdelingsleiar Torbjørn Hovland (1965) Klepp Stasjon Dagleg leiar Kjersti Olimb Salte (1960) Kleppe Menighetspedagog Leif Harbo (1982) Kleppe Bonde Kristian Haus (1977) Kleppe Energimontør/ Brannkonstabel Gislaug Søyland Sele (1972) Voll Regnskapsmedarbeidar Sigmund Rolfsen (1954) Kleppe Prosjektkoordinator Kate Helen Seldal (1948) Verdalen Omsorgsarbeidar Einar Erga (1960) Tu Lagermedarbeidar Maria Tjaum Eimstad (1970) Orstad Barnehagestyrar Geir Erik Ellefsen (1974) Kleppe Rettleiar Sp Hilde Kraggerud (1960) Kleppe Forskar Asbjørn Aanestad (1957) Bore Bonde Roar Lima Grødeland (1982) Orre Bonde V Børge Brunes (1972) Kleppe IKT-rådgjevar

Ordførar si innleiing 2011 har vore eit spennande år. Første sak politikarane behandla i kommunestyret i 2011 var ein rapport frå undersøking om lokaldemokrati. Det kom fram at 95% av innbyggjarane i Klepp var fornøgde med tenestene som kommunen gjer. Det kan me vera stolte av, og spesielt skal dei tilsette som yt tenestene vera stolte av dette. Det kom fram at det var høg grad av tillit mellom innbyggjarar og politisk leiing i kommunen. Det er noko det nye kommunestyret må ha som mål å minst halda vedlike. Sjølv om innbyggjarane er fornøgde med dei tenestene me gjer, har me gjennom året vorte oppmerksame på fleire område der det er behov for fleire tenester. Spesielt viser det seg å vera store udekka behov innan heimesjukepleie, barnevern, språkopplæring og spesialundervisning. Dette er gjerne dei innbyggjarane som ikkje har så gode muligheter for å gje beskjed om kva dei treng. Den nye sjukeheimen Sirkelen hadde siste byggjeår i 2011. Rett nok vart bygget helt ferdig først nokre veker inn i 2012, og bassenget vil sannynligvis vera ferdig før sommaren 2012. Bygget er flott, romma er store, lyse og trivelege. Pasientane som har vore innom rehabiliteringsavdelinga er storfornøgde med både lokale og god varm pleie. I løpet av året har me ferdigbehandla fleire reguleringsplanar. Ny barnehage på Tjøtta var ferdigbehandla i februar og bygget skal stå ferdig og vera klart til bruk til påsken 2012. Øksnevad vidaregåande skule legg om studietilbodet sitt, og hadde behov for å byggje nytt undervisningsbygg og idrettshall. Reguleringsplan for skulen sitt område vart ferdigbehandla i mai. I tillegg til dette har me ferdigbehandla mellom anna reguleringsplan for området rundt Bioforsk på Særheim og Haugabakka Vest. Ungdomstenesta OUT vart oppretta i 2010, og er eit lågterskeltilbod til ungdom som er i faresonen for å utvikla alvorlege psykiske vanskar. I 2011 fekk me ein rapport som synte korleis det første driftsåret hadde vore. Konklusjonen var at gruppa fekk god kontakt med ungdom, og at tilbodet verkeleg har fått ein låg dørterskel. Arbeidet skal spissast for å nå endå fleire og for å kunne samarbeide betre rundt kvar ungdom. Kort sagt: Eit tilbud som ser ut til å traffe målet. Det er no lys langs turvegen ved Frøylandsvatnet frå Orstad til Lalandsholmen. Kommunestyret vedtok i juni å bevilga 2,3 mill ekstra for å nå heilt bort til Lalandsholmen, og lysa vart tende 28. november 2011. 2011 var valår. Det enda med ein god miks av erfarne politikarar med historikk i baggasjen og fleire nye og svært engasjerte politikarar. For første gong på lenge enda det med ny 3

ordførar, og attpåtil ei kvinne for første gong i Klepp. Som ordførar opplever eg eit godt politisk samarbeid, der me alle har eit felles mål om å gjera det beste for innbyggjarane i Klepp. Nysgjerrighet og grundighet pregar arbeidet. Eg vil og peika på at samarbeidet mellom rådmann, med hans administrasjon og politikarane er veldig bra. Eg har fått sjå at det er svært mange kunnskapsrike, kreative, engasjerte og hjelpsame menneske som er tilsette i Klepp kommune. Kleppe, 27.mars 2012 Ane Mari Braut Nese ordførar Frå Orrevatnet 4

Rådmannen si innleiing Hausten 2011 blei det gjennomført ei ny medarbeidarkartlegging for alle tilsette i Klepp kommune. Resultata er samla sett betre enn i 2009 på dei fleste områda. Når det gjeld temaet Mobbing, diskriminering og varsling, er det for heile kommunen ei forbetring på 0,3 ; frå 4,7 i 2009 til 5,0 i 2011(på ein skala frå 0-6). Dette er gledeleg. Snitt totalt for Klepp kommune er 4,6. Dette gjeld 12 ulike dimensjonar. Dette er og betre enn snittet for heile landet. Rådmannen er glad for at det er etablert eit veldig godt samarbeid mellom den administrative leiinga i Klepp kommune og arbeidstakarorganisasjonane. Dei fleste tilbakemeldingane i ei årsmelding er på eit overordna nivå. Det er mellom anna mykje fokus på økonomistyring. God økonomistyring er viktig! Det som og er viktig er innsatsen som dei kommunale arbeidstakarane legg ned i møte med våre brukarar (til dømes barn, unge eller eldre) kvar dag heile året. Viss kommunen sine innbyggjarar jamt over opplevar at desse treffpunkta er gode, talar dei oftast vel om kommunen. Dette er viktig for kommunen sitt omdømme! Som rådmann har eg stor respekt for og er takksam for det arbeidet dei kommunalt tilsette utfører ; på alle plan i organisasjonen! Eg nemner følgjande frå 2011 : Klepp kommune fekk ny ordførar hausten 2011. Elfin Lea takka av etter 12 år som ordførar. Ane Mari Braut Nese blei vald som ny ordførar på møte i kommunestyret måndag 17. oktober. Dei økonomiske nøkkeltala visar eit netto driftsresultat på 4,3 % i 2011. Tilsvarande tal i 2010 var 2,7 %. Målsettinga i 2011 var 3 %. Overskotet (botnlinje drift) var på 11,8 millionar kronar. Etat for skule og barnehage har vidareført hovudsatsinga på språkutvikling i barnehagane og lesing i skulane. Dette er gjort i samarbeid med Universitet i Stavanger. Ny leseplan er på plass, og Klepp er blant dei første kommunane som nyttar verktøyet Leselos for å kartlegga elevane sine lesekunnskapar for vidare opplæring for kvar enkelt elev. Resultata syner godt igjen i dei første åra i grunnskulen. Rusarbeidet har hatt høg prioritet i 2011. Ein nasjonal opptrappingsplan har gjort det muleg å satsa på dette feltet. Gjennom prosjektet På vei har fleire rusavhengige fått oppfølging og betre tilbod enn før. Etablering av "Møteplassen" har vist at det er behov for ein stad å møtast, driva med ulike aktivitetar, kurs og gruppetilbod. Det er viktig at dette arbeidet held fram slik at rusavhengige blir sett og får den oppfølginga dei treng. Den nye sjukeheimen Sirkelen var ferdig årsskiftet 2011/2012. Den fyrste bebuaren flytta inn måndag 23. januar 2012. Det var eit velluka kultur- og friluftsarrangement i Kleppelunden 2. juni (Kristi Himmelfartsdag). Det var om lag 5000 besøkjande på konserten med VAMP. 5

Internasjonalt arbeid Klepp kommune sitt arbeid med universell utforming og trygt lokalsamfunn blir lagt merke til. Den kompetansen som me har utvikla gjennom fleire år, blir nå trekt inn i prosjektsamarbeid med kommunen Donji Vakuf i Bosnia. I 2011 fekk me midlar frå Utanriksdepartementet (1,350 mill. kr.) til å driva eit 3-årig prosjekt : "Trygg og tilgjengelig kommune". Kunnskapen vår er nyttig for Donji Vakuf. Mykje av det me har gjort i Klepp har stor overføringsverdi til deira forhold. Men dette er på ingen måte eit einsidig prosjekt. Det er og mykje å læra for Klepp i eit slikt internasjonalt samarbeid. Det var 17 746 innbyggjarar i Klepp kommune pr. 1/1-2012 ; det vil seie + 2 % frå same tid året før (17 397 innb.). Takk til alle tilsette, folkevalde og lag og organisasjonar for stor innsats i 2011! Kleppe 27. mars 2012 Svein Tore Åtland rådmann 6

1. MÅL-KART INN- BYGGARAR Indikatorar Metode Ambisjon 2011 RESULTAT 2011 Kommunemål God service overfor publikum Innbyggjarane skal oppleve å bli tatt på alvor i møte med kommunen sine tilsette. Publikum er nøgde med tenester og bruk av heimesida til Klepp kommune BU (1-6) KD 5,0 100 % på bra eller svært bra Det er ikkje gjennomført BU i 2011 Barn og unge skal ha trygge oppvekstvilkår Barn og unge skal ikkje oppleva vald og mobbing. Trivsel Elevunders. 1 = best Elevunders. 6 = Best 7. trinn: 1,3 10.trinn:1,3 7.trinn: 4,5 10.trinn:4,4 1.5 Landssnitt 1,4 1,5 1,4 4,3 4,3 4,3 4,4 Tidleg oppdaging av risiko og iverksetting av tiltak Evaluering Rutinar for tidlig oppdaging er gode og tiltak er sett i verk på alle med behov Viser til eiga sak til kommunestyret Trivselsresultat på eller over landsgjennomsnittet på skulen Ungdomsundersøking fylkessnitt 90 % 90 % Ungdatarapport frå hausten 2011: 87 % trivs i skulen Trivselsresultat på eller over landsgj i lokalmiljøet Ungdomsundersøking fylkessnitt 66 % 70 % Ungdatarapport frå hausten 2011: 68 % trivs i lokalmiljøet Ungdommen si oppleving av psykiske helse skal vera på fylkessnittet eller betre Ungdomsundersøking 20 % Ungdatarapport fråhausten 2011: 24 % av dei unge rapporterer senka stemningsleie/ depressivitet 7

God kvalitet og tilgjenge på tenestene Det skal vere tilstrekkeleg med heildøgnsplassar Innbyggjarane er i stand til å bu heime, trass store hjelpebehov KD, evaluering Evaluering 0 Nivået på nødvendige helse- og omsorgsteneste er oppretthalde Ikkje oppnådd. Målet er oppnådd, Omsorgsavd. Har måtta nytte ressurser utover ramma for å nå målet. Ein trygg kommune Skuleresultat på eller over landsgjennomsnitt Vatnet innanfor kvalitetskrav til Mattilsynet Tal på kommunale tiltak som skal redusera skader og ulukker Redusera vald i nære relasjonar Statistikk Statistikk KD KD Norsk 3,4 Engelsk 3,8 Matematikk 3,4 Ingen avvik Min 5 Plan klar til 2011 3,3 Landssnitt 3,5 3,6 3,8 3,3 3,1 Ingen avvik 5 gjennomført Planen er klar, men ikkje vedteken ennå Betre trafikktryggleiken, jfr. plan for trafikktryggleik PD 0 drepne Halvera skadde 0 drepne i 2011. Talet på skadde auka frå 18 i 2010 til 20 i 2011. KD = Kommunale data BU = Brukarundersøking PD = Politiets data politirapporterte trafikkulykker MEDARBEID ARAR Kommunemål Indikatorar Medtode Ambisjon 2011 RESULTAT 2011 Nøgd med innhald i jobben Samarbeid og trivsel kollega Stolt over eigen arbeidsplass Sjukefråver Klepp kommune skal vera ein attraktiv arbeidsplass som rekrutterer kompetente medarbeidarar Medarbeiderkartlegging Statstikk 5 5 4,8 Under 6.5 % 4,9 5,1 4,8 7,0 % 8

Fagpersonell i alle fagstillingar Fagleg og personleg utvikling Statistikk Kompetente medarbeidarar Medarbeiderkartlegging 100 % 4,6 Manglar førskulelærarar og sjukepleiarar 4,6 SAMFUNN/ MILJØ Kommunemål Indikatorar Metode Ambisjon 2011 RESULTAT 2011 Kleppe sentrum skal vera levande heile veka Deltaking i lokalsamfunnet for alle Opparbeide uteplassar/grøne område Færre tome forretningslokale Plan for meieriområdet Tal bygningar og fellesområde tilrettelagt for alle Sentrumsplanen Eigen plan KD Vedteken plan 0 Tiltak i 5 bygg/område Haugabakka Vesttursti Trimpark-Kleppeloen Sandvolleybane-Jfh Sirkelen-grøntanlegg OK. Det er blitt færre ledige lokale i sentrum Arbeidd med som eige prosjekt Ingen større prosjekt utført kun med tanke på UU, men UU har fokus ved alle vedlikehaldsprosjekt/nyanlegg der det er relevant t.d Sirkelen. Klepp skal vera attraktiv for allsidige og arbeidsintensive næringsetableringar Tal tilrettelagde kulturog fritidstilbod Leggje til rette for nyetableringar, særleg for miljø- og teknologibaserte verksemder. Auke talet på arbeidsplasser i Klepp mellom anna for å redusere omfanget av arbeidsreiser KD Evaluering Statstikk SSB Greater Stavanger Ta initiativ til 4 nye tilbod Kunna dekka etterspurnad for prioriterte verksemder Auka talet på arbeidsplassar i Klepp med 500 i løpet av 4 år. Møteplass. rusmis.br Teatergr.-utv.hemma Tur varmare strøk pensjonistar Friluftsarr.Kleppeloen Ledige næringsareal i Kverneland næringspark, Ørnatua næringsområde på Tu. 194 nye arbeidsplassar i 2010(SSB). Føreligg ikkje SSB- tal 2011) 9

Levande landskap Redusert omdisponert naturareal Redusert avgang jordbruksjord Statistikk (markslag) (daa) Statistikk (daa) Mindre enn 20 da Mindre enn 100 da 0 64 Redusert klimagassutslepp CO2-ekv.(tonn) Jf. klimaplanen 134 520 Ikkje SSB-tall 2011 Godt utbygd turvegnett Km turvegar pr. 10000 innbyggjar 20 20 ØKONOMI Kommunemål Indikatorar Metode Ambisjon 2011 RESULTAT 2011 Sunn kommuneøkonomi som sikrar handlingsrom Revisor skal finna internkontrollen/- rutinane tilfredsstillande Statstikk/ evaluering Unngå nye rutinesvikt/ feilfunn jf. revisjonsrapport Ingen nye feilfunn i 2011, men framleis behov for følgje opp momskomp.- og tilskotskrav (SHB) Innkjøpsrutinane skal sikra at kommunen får varer og tenester med rett kvalitet, pris og kostnad E-handelsystemet blir nytta Statstikk/ evaluering Rekneskap Godkjent innkjøpsstrategi på plass 30-40 % av innkjøpa på e- handel April 2011 Omfang innkjøp på e- handel auka. Førebels lite statistikk å bygge på Ta vare på kommunen sine eigedomar Netto driftsresultat minimum 3 % av driftsinntektene Gjennomføra vedlikehaldet slik at kvaliteten på bygg og anlegg blir i samsvar med gjeldande regelverk og kommunale vedtak Økonomiske ressursar brukt til vedlikehald/ vaktmeister pr. m2 Evaluering Rekneskap 3 % Pålegg og kjende manglar skal vera konsekvensvurderte og evt. utbetra innan 12 månader. 150 4,3 % Kjende kritiske avvik t.d gjeldande branntryggleik vert utbetra innan fristen. På område som inneklima og energimerking er det etterslep. 168 KD = Kommunale data BU = Brukarundersøking 10

NOKRE ØKONOMISKE NØKKELTAL 2011 Overskot: 11,8 mill. Netto driftsresultat i % av driftsinntektene : 4,3 % Negativt premieavvik 2,2 mill. Momskom pensasjon av investeringar 32 mill. Økonomisk analyse innleiing Årets resultat er uventa og gledelig. Eit overskot på 11,8 mill. og netto driftsresultat på 4,3 % av driftsinntektene må me seie oss nøgde med. Hovudårsaka er auka inntekter. I første rekkje større skatteinngang enn forventa. Vekeavisa Kommunal Rapport si undersøking av 144 kommunerekneskap 2011 pr. medio februar 2012 vert oppsummert slik:: Skatteinntektene redder rekneskapene i Kommune-Norge mens aksjemarknaden ødelegger dem. For Klepp kommune har aksje-/finansmarknaden ikkje utgjort noko stort økonomisk trugsmål i 2011. Ganske enkelt av di vi er lite eksponert i denne marknaden. Noko kurstap har det blitt på fondsobligasjonar, men i eit turbulent finansår som 2011 har Klepp kommune kome relativt godt ut av det. Konklusjonen innanfor finansforvaltninga er: Lite verditap, brukbar avkastning på våre omløpsmidler og relativt gunstig lånerente. Overskotet viser at vi har halde igjen på forbruket sett i høve til inntektsveksten. For å sei det på ein anna måte: Det er ikkje etablert varig aktivitetsvekst som følgje av auka inntekter. Dette er gunstig, av di me veit at store deler av den auka skatteinngangen i 2011 ikkje vert vidareført i 2012. Eit sunt trekk ved resultatet i 2011 er at det ikkje er prega av positivt premieavvik pensjon. Dette i motsetning til t.d. 2008 og 2010 kor premieavvik forbetra rekneskapsresultatet med h.h.v. 6,4 og 5,2 mill. Tvert imot. Premieavviket i 2011 bidreg til å svekke resultatet med ca. 2 mill. Realøkonomisk er sistnemnde å foretrekke. Ved negativt premieavvik, slik som i 2011, vert pensjonsgjelda til oss sjølv banka litt ned sjå eige omtale av premieavvik nedanfor. Det gode driftsresultatet er også påvirka av momskompensasjonen frå investeringar. Det blei inntektsført vel 32 mill. i 2011 (ca. 4 mill. over budsjettet). Av dette er 12,8 mill. overført direkte til finans-iering av investeringar i 2011. Resterande er avsett på øyremerka fond til seinare finansiering av investeringar. Spesifisert netto driftsresultat i mill. kr og i % av driftsinntektene 2008-2011: Beløp i mill.kr 2008 2009 2010 2011 Avsetting til fond 32,6 14,6 29,5 51,0 Dekning tidl.års u.skot (vatn) 1,8 Overf.fra driftsrekneskapen 19,5 15,4 26,3 13,1 Årets overskot 0,0 52,1 7,8 37,9 6,8 62,6 11,8 77,7 Bruk av fond 19,8 20,8 29,0 22,0 Underskot vatn 1,8 6,5 Bruk av likviditetsreserve 13,6 0 0 0 Bruk tidl. års overskot 0,0 33,4 0,0 20,8 7,8 38,6 6,8 35,3 NTO. DRIFTSRES. i mill.kr 18,7 17,1 24,0 42,4 NTO. DRIFTSRES. i % 2,5 2,1 2,7 4,3 11

Arbeidskapital i % av driftsinntektene: 14,9 % KOSTRA Netto driftsresultat i % av dr.innt. Klepp 2009 2,1 Klepp 2010 2,7 Klepp 2011 4,3 Time 2011 1,9 Hå 2011 7,3 Gr.7-kommunar 2011 2,3 Landet (eks.oslo) 2011 1,8 115 mill. i fondsbehaldning pr.31.12. 2011 Analysen av netto driftsresultat viser sterk auke i avsetting til fond frå 2010 til 2011. I auken inngår m.a. avsetning av momskompensasjon frå investeringar på nærare 20 mill. Vidare er det avsett 6,8 mill. vedr. overskot 2010, 6,6 mill. til (to av) etatane sine fond, og 2,5 mill. til generell styrking av sentralt disposisjonsfond jf. vedtak ved 1.tertial 2011. Grafen nedanfor viser utviklinga i fond dei siste 4 åra. Samla fondsbehaldning pr. 31.12.2011 er 115 mill., mot 73 mill. i 2010. Ein gjer merksam på at auken i bundne kapitalfond i hovudsak gjeld innfridde START-lån (ca. 12 mill.), som vert tilbakebetalt Husbanken i 2012. Netto lånegjeld i % av driftsinntektene: 48 % Overføring av driftsmidlar til investeringar er halvert i høve til 2010, og dette må sjåast i samanheng med fondsavsetting. KOSTRA Disposisjonsfond i % av driftsinnt. Klepp 2009 5 Klepp 2010 5,5 Klepp 2011 8,1 Time 2011 1,5 Hå 2011 10,1 Gr.7-kommunar 2011 5,5 Vi ser vidare at underskot på sjølvkostområdet vatn svekker driftsresultatet med 6,5 mill. Dette influerer ikkje på rekneskapsresultatet p.g.a. at det blir ført som fordring på vass-forsyningsområdet. Utan denne fordringsføringa ville overskotet vore berre 5,3 mill. Landet (eks.oslo) 2011 4,7 12

Økonomisk analyse Driftsrekneskapen Driftsrekneskapen Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Endring 2010-2011 mill.kr. løpande prisar 2008 2009 2010 2011 mill.kr. % (+) Driftsinntekter -758,2-831,2-898,1-994,8-96,7 11 % (-) Driftsutgifter (inkl.kalk. avskrivn.) 761,0 842,9 896,5 974,4 77,9 9 % (=) Brutto driftsresultat 2,8 11,7-1,6-20,4-18,8 1175 % (+) Finansinntekter -42,5-37,9-33,2-39,6-6,4 19 % (-) Finansutgifter 52,7 44,8 49,2 59,8 10,6 22 % (+) Kalk. avskrivinger -31,7-35,6-38,4-42,2-3,8 10 % (=) Netto driftsresultat -18,7-17,0-24,0-42,4-18,4 77 % Brukt slik: (+) Bruk av avsetninger/tidl.års overskot -33,3-20,8-36,8-28,8 8,0-22 % (-) Finansiering av utgifter i invest.regnsk. 19,5 15,4 26,3 13,1-13,2-50 % (-) Avsetning til fond/likv.reserven 32,5 14,6 29,5 51,0 21,5 73 % (+) Dekning av tidl.års meiforbruk 1,8 1,8 (-) Meirforbruk Vassforsyning/(Fellesrådet-2010) -1,8-6,5-4,7 261 % Rekneskapsresultat (- = overskot) 0,0-7,8-6,8-11,8-5,0 73 % Nærare om pensjonskostnader, pensjonspremie og premieavvik Positivt premieavvik framkjem når pensjonspremien er høgare enn pensjonskostnaden. Intensjonen med denne kreative føringsmåten er å oppnå utjamning/ unngå store årlege svingingar i pensjonspremiane for kommunane. Ulempa er at kommunane skyv utgiftsføring av faktiske betalte utgifter framføre seg. I Klepp kommune har me fleire år med positive premieavvik bak oss. Slik at me pr. 31.12.11 har opparbeidd oss eit eit akkumulert premieavvik = lån av våre eige kontant-/bankbeholdning på om lag 14 mill. sjå tabell nedanfor. Kommunestyret har vedtatt at dette skal inndekkjast over 15 år i h.t. tidlegare gjeldande regler. Reglane er no endra, slik at det frå 2012 vert 10 års inndekking av nye premieavvik. Som nemnd i innleiinga er årets resultat både betre og sunnare enn resultatet i 2010 (og 2008). I dei to nemnde åra var resultatet prega av stort positivt premieavvik. Dette forbedra rekneskapsresultatet med h.h.v. 5,2 og 6,4 mill. Og samstundes auka det oppsamla premieavviket, som i praksis er ei gjeld til oss sjølve. I 2011 går premieavviket motsett veg med ca. 2 mill. Dvs. at det svekker resultatet med ca. 2 mill. men samstundes banker det ned nemnde gjeld tilsvarande. Oversikt over årleg premieavvik, akkumulert premieavvik og nedbetaling i åra 2008-2011 framgår av tabellen nedanfor. Årets premieavvik har altså inga stor verknad på rekneskapsresultatet 2011. I grove trekk framkjem resultatet som følgje av avvik på følgjande område (sjå frå neste side): Premieavvik Akkum. inkl. arbeidsgjevaravgift) 2008 2009 2010 2011 premie Beløp i 1000 kr. Årets Årets Årets Årets avvik prem.avvik prem.avvik prem.avvik prem.avvik 31.12.2011 KLP 8 824-1 183 4 960 563 17355 Statens pensj.kasse -2 359-156 253-2 587-3250 SUM premieavvik 6 465-1 339 5 213-2 024 14 105 Nedbetaling 2008-1006 Nedbetaling 2009-1436 Nedbetaling 2010-1347 Nedbetaling 2011-1695 13

Auka skatteinngang 19,3 mill. Redusert rammetilskot/ skatteutjamn. 7,4 mill. Netto overforbruk i etatane 6 mill. Frie inntekter.... + 11,8 mill. Finansutg./-inntekter netto.. + 6,4 mill. Etatane driftsrammer... - 6,0 mill. Premieavvik. - 2,0 mill. Øvrige avvik netto - 1,6 mill. SUM + 11,8 mill. Resultatet kan også spesifiserast slik: mill.kr. Skatt 19,3 Rammetilskot -7,4 Sum frie inntekter 11,8 Øvrige fellesinntekter 7,5 Avvik fellesinntekter 19,3 Avvik fellesutgifter -3,5 Netto avvik fellesinntekter/-utgifter 15,8 Overføringar frå VAR (avskriv./fordelte utg.) 2,0 Etatene: Avvik før bruk og svetting fond 0,5 Bruk av fond 0,2 Fondsavsetting -6,7-6,0 TOTALT NETTO AVVIK 11,8 Skatt er nøkkelordet når ein skal forklare årets overskot. Som ein ser vart skatteinngangen Finansutgifter/-inntekter netto avvik -11 mill.kr nærare 20 mill. større enn budsjettert, som på sin side førte til auka skatteutjamning (trekk i rammetilskotet). Ut over dei frie inntektene er det finanssida (renteinntekter/-utgifter/ avkasting og avdrag) som framstår med eit realtivt stort, positivt avvik på rundt 6,4 mill. Dette fordeler seg slik som det framgår av tabellen til venstre: Renteinnt. (kompensasjon) frå staten 0,7 Renteinnntekter bankinnskot 1,6 Avkasting obligasjoner/eg.kap.bevis mv 1,5 Kurstap obligasjoner/eg.kap.bevis -0,8 Netto renteutgifter rentesikring (SWAP'er) -0,5 Renteinnnt.lån Klepp Energi og Lyse -0,2 Renteutgifter på lån 1,1 Avdrag på lån 3,0 SUM 6,4 Rammeområda/etatane Nettorammeanalyse Rammeområda kjem samla ut med eit overforbruk på knapt 6 mill. Som vanleg har økonomistyringa i etatane vore stram og god. Likevel har ikkje etat for helse, sosial og omsorg lukkast å styre forbruket innanfor tildelte netto ramme. Etaten har pådrege seg eit underskot på 6,2 mill., som dei ikkje er fondsreserver å saldere vekk med. Sentraladministrasjonen har også eit overforbruk. Men dette er svært avgrensa, og vert dekt inn ved bruk av sentraladministrasjonen sitt eige disposisjonsfond. Etat for skule og barnehage og lokal utvikling kjem begge ut med mindreforbruk - på h.h.v. 3,6 og 3,2 mill. Størtsedelen av desse midlane vert avsett til deira respektive fond. 14

NETTO FOR- TILDELTE RESULTAT AVSETT./ RESULTAT Beløp i 1000 kr BRUK FØR BRUK/ NETTO- FØR BRUK/ BRUK (-) ETTER BRUK/ ETATENE/RAMMEOMRÅDA AVSETT. FOND RAMMER AVS. FOND FOND AVS. FOND SENTRALADMINISTRASJONEN 32,375 32,209-0,166-0,166 0 SKULE OG BARNEHAGER 342,351 345,980 3,629 3,629 0 HELSE, SOSIAL OG OMSORG 231,846 225,657-6,189-6,189 LOKAL UTVIKLING 63,002 66,238 3,236 3,036 0,200 KIRKA 7,337 7,337 0,000 0 RESULTAT ETATENE 676,911 677,421 0,510 6,499-5,989 Avviksanalyse brutto-/inntekter og nettorammer etatane 2011 Beløp i mill. kr BUDSJETT REKNESKAP AVVIK Brutto utg. InntekterNetto utg. Brutto utg. Inntekter Netto utg. Brutto utg. Innt. Netto utg. Sentraladm. 35,6 3,4 32,2 38,6 6,4 32,2-3,0-3,0 0 Skule og barnehage 402,2 56,2 346,0 417,1 71,1 346,0-14,9-14,9 0 Helse,sosial og omsorg 294,9 69,2 225,7 327,3 95,4 231,9-32,4-26,2-6,2 Lokal utvikling 112,5 46,3 66,2 127,5 61,5 66,0-15,0-15,2 0,2 Kirka 7,3 7,3 7,3 7,3 0 0 0 TOTAL 852,5 175,1 677,4 917,8 234,4 683,4-65,3-59,3-6,0 Ein del av årsakene til resultata i dei einskilde rammeområda er som følgjer: Sentraladministrasjonen Etat for skule og barnehage Etat for lokal utvikling Etat for helse, sosial og omsorg Meirforbruk: Tilskot trossamfunn, godtgjersle folkevalde, kommuneval 2011, leiaropplæring, anna felles opplæring/kurs Mindreforbruk/meirinntekter: Porto, lærlingetilskot, refusjon sjukeløn (særleg lærlingar) Meirforbruk: Straum, skyss, vaksenopplæring Mindreforbruk/meirinntekter: Pensjonsutgifter, forsikring, refusjon sjukeløn, overskot frå fjoråret Mindreforbruk/meirinntekter: Vakante stillingar (vanskeleg å rekruttere), auka gebyr byggjesak og oppmåling Meirforbruk: Ekstra pasientskadeerstatning, sterkt hjelpetrengande brukarar, avlastning og støttekontakt, nye/auka barnevernstiltak, fleire pasientar med alvorlege lidingar Meirinntekter: Tilskot sterkt hjelpetrengande brukarar Som vi ser av tabellen framføre ligg totalavviket rundt 60 mill. Av ein brutto utgiftsauke på ca. 65 mill. har etatane finansiert om lag 59 mill. gjennom auka inntekter. Dei største avvika på einskildpostnivå innanfor utgiftene og inntektene er: Utgiftssida meirutgifter Inntektssida meirinntekter Vikarløn (artene 1020-1029) Pensjonsutgifter Ekstrahjelp/overtid Opplæring, kurs Straum Kjøp tenester private Overføringar til staten Bidrag sosial omsorg Salsinntekter Eigeandel/brukarbetaling Refusjon sjukeløn Andre ref. frå staten Ref. frå andre kommunar 12,9 mill. 3,4 mill. 6,3 mill. 1,2 mill. 2,6 mill. 5,0 mill. 3,5 mill. 4,6 mill. 1,0 mill. 1,8 mill. 13,6 mill. 10,9 mill. 5,5 mill. Merknad: I tala framføre ligg og interne overføringar og fordelte utgifter ut over budsjettet. Dette blåser opp rekne-skapet på beggje sider, men repre-senterer ikkje direkte aktivitetsauke. 15

Økonomisk analyse: Investeringsrekneskapen INV.REKNESKAPEN Rekneskap Rekneskap Rekneskap Budsjett Avvik Tal i heile 1000 kr 2009 2010 2011 2011 B-R 2011 Investeringer i anleggsmidler 118 006 171 909 180 942 160 050-20 892 Utlån/kjøp av andeler 28 687 15 646 15 254 15 000-254 Avdrag på lån 10 602 15 483 12 774 10 000-2 774 Avsetninger 137 86 14 275-14 275 Dekning tidlegare års udekka 6 813 20 895 7 260-7 260 Årets finansieringsbehov 164 245 224 019 230 505 185 050-38 969 Finansiert slik Bruk av lånemidler 105 489 151 691 161 820 121 840-39 980 Inntekter fra sal av anl.midler 1 684 519 10 381 13 500 3 119 Tilskot/refusj. til investeringer 11 902 3 291 9 047 8 900-147 Mottatt avdrag på utlån 17 648 13 636 22 284 10 900-11 384 Sum ekstern finansiering 136 723 169 137 203 532 155 140-13 997 Overført fra driftsrekneskapen 15 422 26 335 13 101 28 160 15 059 Bruk av tidlegare års udisponert 13 431 17 656 12 597 0-12 597 Bruk av avsetninger 5 385 10 891 1 275 1 750 475 Sum finansiering 170 961 224 019 230 505 185 050-38 969 Udekka/udisponert 6 716 0 0 0 0 NYE REGLAR FOR BUD- SJETTERING OG AVSLUT- NING AV INVESTERINGS- REKNESKAPEN FRÅ 2011. Årets rekneskapsavslutning er basert på desse nye reglane. Dette inneber m.a. at alle midlar er frie og vert sett på som felles finansiering av investeringsportefølgjen unntatt øyremerka midlar frå andre. Omgrepet udekka/ udisponert gjeld differansen mellom samla tilgang og samla bruk av midlar i året i investeringsrekneskapen og ikkje avvik på einskildprosjektnivå. I tabellen framføre ser ein m.a. at tidlegare års udisponerte midlar (12,6 mill.), og tidlegare års udekka (7,3 mill.) er saldert og nulla ut. Desse midlane tilhører ei rekkje einskildprosjekt. I den grad midlane framleis trengs for vidareføring av desse dedikerte prosjekta, så må dei løyvast på nytt i 2012. Samla forbruk utgjer 181 mill., og grovfordeler seg slik: Beløp i mill. kr BUD- FOR- AVVIK SJETT BRUK B- F IT/SENTR.ADM. 4,5 5,1-0,6 GRUNNSKULEN 14,5 35,4-20,9 BARNEHAGAR 0,0 3,3-3,3 HELSE OG SOSIAL 96,2 108,2-12,0 BUSTADER/TOMTER 16,6 8,1 8,5 LOKAL UTVIKLING 17,0 10,3 6,7 KYRKJA 8,0 7,7 0,3 VA-SEKTOREN 3,3 2,9 0,4 SUM 160,1 181,0-20,9 Dei største einskildprosjekta er: Sirkelen sjukeheim Bore ungdomsskule ombygging Lys tursti Frøylandsvatnet Kleppe skule arbeidsrom Kjøp eigedom Parkvegen 4 Ombygging Kleppheimen dagsenter Orre gamle kyrkje restaurering Flyktningbustader (kjøp) 103,4 mill. 24,4 mill. 5,3 mill. 4,0 mill. 3,9 mill. 3,8 mill. 3,6 mill. 3,6 mill. 16

Sak om reløyving vert framlagt og behandla politisk i løpet av våren 2012. Som følgje av regelendringane skal kommunestyret godkjenne rekkjefølgjen i bruk av finansieringskilder. Rådmannen tilrår slik rekkjefølgje (i samsvar med foreliggjande rekneskapsavslutning 2011): 1.Tilskot/refusjonar /sal av anleggmidlar 2. Bruk av bundne investeringsfond 3.Bruk av lånemidlar 4.Bruk av ubundne investeringsfond 5. Bruk av disposisjonsfond 6. Overføring frå driftsrekneskapen. I tillegg til sjølve investeringsprosjekta på 181 mill. er det bokført ein del finanstransaksjoner og avsettingar i investeringsrekneskapen på tils. ca. 13,9 mill., samt START-lån-transaksjoner på 35,6 mill. - totalt 230,5 mill. Dette er fianansiert/saldert slik: Finansiering investeringsrekneskapen 2011 Beløp i mill.kr Salsinnntekter 10,4 Refusjoner/tilskot 9,0 Mottatte avdrag 22,3 Bruk av tidl. års udisponert 12,6 Bruk av lån 161,8 Bruk av fond 1,3 Overf. frå driftsreknesk. (mvakomp.inv.) 13,1 SUM 230,5 Finansiering inv.rekneskapen 2011 - fordeling i % Bruk av fond 1 % Overf. frå driftsreknesk. 6 % Salsinnntekter 4 % Refusj./tilskot 4 % Mottatte avdrag 10 % NB. Pkt. 1 og 2 er obligatorisk i h.t. dei nye reglane. Bruk av lån 70 % Bruk av tidl. års udisponert 5 % I bruken av lån er alle gamle lånerestansar nytta (eldste restanse frå 2008). Den nye føringsmåten gjer at ein no ser heilt vekk frå kva slags prosjekt låna i si tid var meint å finansiere. Etter denne oppryddinga står det framleis ubrukt ca. 21 mill. av låneopptak 2011 (ekskl. START-lån). Desse midlane vil og heilt eller delvis - inngå i sak om reløyving. Som ein konsekvens av foreslått finansieringsrekkjefølgje vert til slutt ca. 13 mill. av momskompensasjonen av investeringar på ca. 32 mill. nytta. (= overføring frå driftsrekneskapen). Resterande ca. 19 mill. er avsett til fond, og forutsettes nytta så langt som nødvendig i sak om reløyving våren 2012 jf. omtale i ingressen på denne og føregåande side. At ein har vald å bruke noko av momskompen (overføring frå driftsrekneskapen), og ikkje dei ubrukte lånemidlane, skuldast krav frå statleg hald om at minimum 40 % av momskompen av investeringar i 2011 skal nyttast til å finansiere investeringar. I 2014 skal 100 % av denne momskompen nyttast til investeringar. 17

I balansereknskapen framkjem verdiane av kommunen sine eigedelar, gjeld og eigekapital. Balansen gir på den eine sida info om kor mykje kommunen har på kistebotnen og på den andre kor store fordringar og gjeld ein har. På bakgrunn av denne informasjonen kan det gjerast vurderingar av m.a. kommunen sin økonomiske soliditet, likviditet og gjeldsbyrde. Økonomisk analyse - Arbeidskapital Definisjonen på arbeidskapital (AK) er omløpsmidler minus kortsiktig gjeld. AK er dei pengane ein har til disposisjon til eikvar tid når kommunen skal foreta sine utbetalinger. Vårt mål er at AK skal vera minimum 15 % av driftsinntektene. Denne satsen (og målet) er anerkjent og ofte brukt av kommunane. 25,0 20,0 15,0 Arbeidskapital i % av driftsinntektene 18,8 20,3 17,2 14,9 Informasjon om balansen herunder status og utvikling i omløpsmidler og lånegjeld - danner m.a. ein viktig del av bakteppet for finansforvaltninga. Sjå også neste avsnitt - finansanalyse Årets resultat ligg hårfint under grensa i høve til måloppnåing. Resultatet er svakare enn dei tre føregåande år. Det er likevel å sjå på som tilfredsstillande. Utlån og aksjer/andeler 10,0 Klepp kommune har pr.31.12.2011 eit samla utlån på 234 mill. og aksjer og andeler på ca. 88 mill. Dei største utlåna er som følgjer: Ansvarleg lån til Lyse Energi. 114 mill. Ansvarleg lån Klepp Energi. 40 mill. START-/etableringslån (via Husbanken) 78 mill. Dei tre største aksje-/andelspostane er: Lyse Energi AS.. 43 mill. Klepp Energi AS 31 mill. Eigekapitaltilskot KLP.. 13 mill. 5,0 0,0 2008 2009 2010 2011 mill.kr OMLØPSMIDLER 2008 2009 2010 2011 Andre fordringer 27,5 32,5 32,7 41,5 Premieavvik 16,7 14,0 17,8 14,1 Bankobl./grunnf.bevis 34,3 26,8 28,2 17,2 Til gode momskomp. 5,6 7,2 7,7 9,1 Kasse, bankinnskot 177,8 207,6 204,4 220,4 SUM OMLØPSMIDLER 261,9 288,1 290,8 302,3 KORTSIKTIG GJELD -119,1-119,1-136,4-154,2 ARBEIDSKAPITAL 142,8 169,0 154,4 148,1 KOSTRA Arbeidskapital i % av dr.innt. Klepp 2009 20,3 Klepp 2010 17,2 Klepp 2011 14,9 Time 2011 11,8 Hå 2011 27,3 Gr.7-kommunar 2011 21,4 Landet (eks.oslo) 2011 22,0 18

Finansrapport Finansreglementet med tilhøyrande rapportering er basert på følgjande tredeling: Forvaltning av ledig likviditet og andre midlar berekna på driftsformål Forvaltning av langsiktige finansielle aktiva Gjeldsforvaltning Forvaltning av ledig likviditet berekna på driftsformål Alt av vår driftslikviditet har i 2011 vore plassert i bankinnskot på vår driftskonto i SR-bank. Dette med unntak for ca. 5 mill. som har vore plassert i Nes Prestegjeld Sparebank. Grafen nedanfor viser beholdninga ved utgongen av kvar månad i 2009, 2010 og 2011. Siste året, 2011 skil seg litt ut frå dei to føregåande ved ein noko jamnare kurve over året. Og behaldninga log i snitt noko høgare; 150 mill. mot h.h.v. 137 og 118 mill. i 2009 og 2010. Av grafen ser vi at årets låneopptak ble tatt opp ein månad tidlegare i 2011 (i november) enn åra framføre. Midler berekna for driftsformål - behaldning ved utgongen av kvar månad i 2009, 2010 og 2011 - i mill.kr 250 200 150 100 184 147 163 125 163 111 50 0 jan feb mars apr mai jun jul aug sep okt nov des 2009 2010 2011 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 2,88 Årsgjennomsnitt % p.a. 3-mnd.NIBOR 3,99 Avkasting i % p.a. midler berekna for driftsformål Avkastning Mål for avkastning av desse midlane er i reglementet sett til 0,2 %-poeng over 3-mndr. NIBOR. Av grafen til venstre ser vi at avkastinga gjennom året er 1,11 %-poeng over årssnittet 3-mdr.NIBOR. Dette er svært svært bra resultat, og skuldast i all hovudsak gode vilkår i vår bankavtale. 19

Forvaltning av langsiktige langsiktige finansielle aktiva SR-Forvaltning AS har forvalta porteføljen frå 01.06.2011. Første halvår av forvaltninga har vore brukt til å ta ned risikoen i porteføljen - for og få forvaltingen inn under finansreglementet. Risikoklasse 4 er redusert frå 79 % til 32 % i porteføljen. Porteføljen er fortsatt overvekta i risikoklasse 4 i h.t. finansreglementet, mens risikoklasse 5 er undervekta. Målet er å koma inn forbi finansreglementet i 2012. Risikoklasser Minimum Normal Maksimum Portefølje SR-F pr.31.12.2011 Portefølje pr. 31.12.2010 1 10 % 10 % 100 % 39 % 0 % 2 20 % 60 % 80 % 24 % 16 % 3 0 % 10 % 20 % 0 % 0 % 4 0 % 10 % 20 % 32 % 79 % 5 5 % 10 % 20 % 0 % 0 % 6 0 % 0 % 5 % 5 % 5 % Avkastning 2011 Portefølje Pr. 31.12.2010 Portefølje SR-F Pr.31.12.2011 Avkastning 2011 Benchmark* 2011 Avvik 2011 28 238 000 Kr 28 463 090 Kr 0,8 % 2 % -1,2 % *Benchmark: 30% ST1X, 50% ST4X, 10%OSEBX, 10%MSCI. Avvik: 2011 har vore eit tilpassingsår. SR-Forvaltning overtok portefølgjen i juni, og har enda ikkje sett sitt preg på portefølgjen. Rådmannen sin strategi har vore å bruke tid på tilpassinga, for å unngå å selgje med tap. Året endte -1,2% bak benchmark. Dette først og fremst av di fondsobligasjonane ikkje ga like god avkastning som referanseindeksen ST4X. Markedskommentar 2011 Oslo Børs gikk ned over 12 % og Verdensindeksen ned over 5 % i 2011. Risikofri rente ga 2,5 i 2011. Meget svakt børsår, dei mindre selskapa på Oslo Børs gikk ned med 32 % i 2011. Eigekapitalbevis har falt med 22 % på tross av relativt solide rekneskapstal. Eurokrisa, auka prisar på innlån, og usikkerhet om eigenkapitalkrav, har prega pris-inga i 2011. Året slutta med litt optimisme etter nødvendig førstehjelp til europeiske bankar. Eurokrisa blir med oss også inn i 2012, mens verdensøkonomien ruslar og går og selskapa greier seg betre no enn i 2008/2009. 20

F.o.m. 3.tertial 2011 vart det innleia eit samarbeide med ein gjeldsforvaltar. Bergen Capital Management (BCM) er engasjert for ein prøveperiode ut første halvår 2012. Dette blei kort omtalt i finansrapport/ tertialrapport II for 2011. I samråd og samarbeide med BCM er det blitt gjennomført ein del omstruktureringar av gjelda hausten 2011. Gjeldsforvaltning Oppsummering/nøkkeltal Nøkkeltall Total lånegjeld NOK 737 733 050 Durasjon September 0,95 Desember 0,95 Vekta gjennomsnittsrente September 3,50 % Desember 3,31 % BCM har også bidratt med rapporteringa. Rapporteringa pr. 3.tertial, som og utgjer årsrapportering vert noko endra sett i høve til tidlegare finansrapportar. Rådmannen voner at dette gir rapporteringa eit visst fagleg løft. Dette såvel i høve til hovudtal for dei folkevalde, som til detaljar omkring dei einskilde låna (for revisjonen). Ulempa med å endre ting i løpet av året, er at ein ikkje får full årshistorikk i alle rapporteringsscenariene. Status pr. 31.12. er uansett med i alle rapportane/tabellane. 21

Rentestruktur Tabellen nedanfor viser fordelingen av gjeldsportefølgjen til Klepp kommune jfr. kakediagram i innleiinga Lån med flytande rente er lån i Kommunalbanken og Husbanken til p.t. vilkår Lån med p.t. vilkår har 14 dagars rentevarsel og oppseiingstid. Fordeling Beløp i 1000 kr Saldo % vis av total Lån med fast rente lenger enn 1 år > 1 år 125 396 17,0 % SWAP 1 løper til 14.12.2015 48 000 6,5 % SWAP 2 løper til 15.12.2016 35 000 4,7 % Sum rentebinding >1 år 208 396 28,2 % Lån med fast rente kortere enn 1 år < 1 år 405 719 55,0 % Sum rentebinding <1 år 405 719 55,0 % Sum rentebinding 614 116 83,2 % Flytande rente Flytande rente (p.t. vilkår) 123 616 16,7 % SUM TOTAL 737 733 100,0 % Krav til gjeldsportefølgjen Krav i kommunens reglement Innhente minst 3 konkurrerande tilbod ved refinansieringer og låneopptak Refinansieringsrisiko skal reduserast ved å spreie forfall/renteregulering Storleik på enkeltlån, ikkje mer enn 25 % andel av totalporteføljen Rapportering i henhold til gjeldande reglement og forskrift Fordeling av låneopptak på fleire långivarar Lån med fast rente skal utgjere minimum 1/3 av gjeldsporteføljen Nye låneopptak tatt opp i tråd med reglane i Kommuneloven 50 Status OK OK - Kommentar Prosedyre er at det har vore holdt anbodsrunde ved opptak av nye lån og refinansieringar. Unntak er låneopptak i statsbank som Husbanken. OK - Største enkeltlån utgjer 16,2 % av total lånegjeld. OK - Neste rapportering april 2012; tertialrapportering. OK - Det er halde ordinære bodrundar ved opptak av nye lån og refinansieringar. Det har vore fleire tilbydarar i alle rundane, både frå det ordinære lånemarkedet og verdipapirmarkedet. OK - Lån med rentebinding > 1 år utgjør 28 % og lån med rentebinding < 1 år utgjør 55 % av totalporteføljen. OK - Det er tatt opp ett nytt lån i henhold til budsjett 2011. Dette ble lagt ut på anbod, kor fleire tilbydarar var inkludert. 22

Effektiv løpetid for gjeldsportefølgjen Durasjon Durasjon vert ofte nytta for å måle renterisiko. Durasjon gir eit uttrykk for kor følsom markedsverdien på låna er for endring i markedsrentene. Ein kan sjå på durasjon som vekta gjennomsnittleg løpetid for eit lån eller ein plassering. Durasjonen for vår låneporteføglje var ved utgangen av desember 2011 på 0,95. Dette er i tråd med vårt reglement og rentesikringsstrategi. Durasjonsintervall Pålydende i NOK Durasjon Prosentvis andel av porteføljen Under 1 år 564 441 0,36 76,5 % 1-2 år 48 200 1,58 6,5 % 2-3 år 37 325 2,65 5,1 % 3-5 år 87 766 3,65 11,9 % Samla for porteføljen 737 733 0,95 100,00 % Durasjon pr. utgangen av kvar månad i 3.tertial: Sept Okt Nov Des 0,95 0,99 0,90 0,95 Durasjonsintervall i mill. kr. Risiko i portefølgjen Balansen mellom det å liggja kort å dra nytte av låge marknadsrenter, samstundes som ein har vald å sikre noko på lengere sikt når nivåene har vore attraktive, er reflektert i forfallsstrukturen. Portefølgjen sin forfallsstruktur, durasjon og samansetting vert vurdert fortløpande og vert justert i høve til marknadssyn og marknadstilhøve. Utvikling i vekta gjennomsnittsrente Gjennom perioden har vekta gjennomsnittsrente i låneportefølgjen variert frå 3,5 % ved begynnelsen av perioden til 3,3 % ved utgangen av desember. Snittet for heile tertialen er 3,4 % p.a. Årssnittet ligg på ca. 3,5 % p.a. Dette er eit bra resultat, men likevel godt under målet om 3 mndr. NIBOR 0,1 %. Dette utgjorde ca. 2,8 % i 2011. Rådmannen trur at målsettinga 23

i finansreglementet er for ambisiøs. Ein god del lån er bundne til fastrente opp mot 4,9 % p.a. Nokre fram til 2017. Sjølv om andelen lån som ligg på dette høge rentenivået er avgrensa, så er det lite realistisk å matche heile lånegjelda mot 3 mndr. NIBOR - 0,1 %. 3 mndr. NIBOR har i lang tid har loge mellom 2,5 og 3,0 % p.a. Portefølgjen og markedsrenter pr. 31.12.2011 Vektet gjennomsnittsrente Klepp komm. P.t.renter Kommunalbanken Norges Bank (styringsrenten) 1 mnd. NIBOR 3 mnd. NIBOR 12 mnd. NIBOR Nye låneopptak og betingelser Fem lån i KLP er slått saman og refinansiert i sertifikatmarknaden til ein rentebetingelse på NIBOR 40 basispunkt (0,4 % p.a.), og med løpetid på 6 mndr. Ny lånegiver er Kommunalbanken Låneopptak i h.t. budsjett 2011, ca. 95 mill., blei foretatt i november. For å dra vinst av dei gunstige markedsbetingelsene blei lånet lagt til ei løpetid på 9 månader til NIBOR 52 basispunkt. Lånegivar er Danske Markets. 91,61 mill. blei refinansiert i desember. Beløpet gjeld tre samanslåtte lån, opprinnelig tatt opp i Kommunalbanken. Bakgrunn for samanslåinga og refinansieringa var å oppnå gunstige betingelser som følgje av større låneeingar. Lånet er tatt opp på 3 mndr. NIBOR 19 basispunkt i Danske Markets. Dette lånet blir no brukt som funding på dei to SWAP ane, med rullering kvar tredje månad. Ytterlegare tre lån i Kommunalbanken blei slått saman og refinansiert 13.12.2011. Lånet ligg no i DnB Markets, med løpetid 6 månader NIBOR 29 basispunkt. Oversikt lånegivarar/lånegjeld i NOK/låneandel i % pr. 31.12.2011: 3 års SWAP 5 års SWAP 3,31 % 3,15 % 1,75 % 2,51% 2,89 % 3,47 % 2,81 % 3,15 % 30,1 KOSTRA: Netto lånegjeld =Langsiktig gjeld - utlån ubrukte lån KOSTRA: Netto finans = Renteutg./kurstap/avdragsutg. renteinntekter/kursvinst/mott.avdrag KOSTRA: Netto lånegjeld i % av driftsinntektene 39,1 48,0 56,4 24,5 70,1 65,0 prosent 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 0,8 Netto finans-/avdragsutg. i % av driftsinntektene 1,8 2,0 2,3 0,3 4,0 3,7 24

Folketalsutvikling Den 1. januar 2012 var det 17 746 innbyggjarar i Klepp. Folketalet auka med 349 personar i 2011. Dette utgjer ein folketilvekst på 2,0% i 2011. Folketilveksten var 2,8% i 2010 og 3,5% i 2009. Det blei fødde 268 barn i Klepp i året som gjekk. Fødselstalet i 2010 var 266. Fødselstalet i 2009 var rekordhøgt med 292 barn. Fødselsoverskotet (fødde-døde) var 179 i 2011. Nettoinnflytting var 174 personar i 2011 (1240 flytta inn og 1066 flytta ut). Ein kan merka seg at nettoinnvandringa frå utlandet var 181 personar i 2011. Dette utgjer om lag 1% av folketilveksten. 25 Frå Skulehagen i Kleppe sentrum