Årsmelding 2015. Etne kommune

Årsmelding 2015 Etne kommune

Årsmelding for Etne kommune 2015 Innleiing... 3 Politisk organisering... 5 Målstyring... 6 Fokusområde A: Brukar og teneste... 7 KOSTRA-tal... 8 Fokusområde B: Organisasjon og medarbeidar... 9 Organisasjonskart...10 Årsverk...10 Kompetanseutvikling og rekruttering...10 Likestilling...11 Verne- og miljøarbeidet...12 Sjukefråvær...12 Etikk...13 Fokusområde C: Samfunn...15 Tilrettelegging for bustadbygging, næringsutvikling og infrastruktur...15 Folketal...15 Fokusområde D: Økonomi...18 Driftsrekneskapen...19 Finans...26 Investeringsrekneskapen...28 Balansen...29 Delmeldingar frå ansvarsområda...32 Ansvar 1000 Rådmannen...33 Ansvar 1200 Lønn og personal...35 Ansvar 1400 Etne og Vindafjord IKT...36 Ansvar 1500 Økonomi...37 Ansvar 1600 Utvikling...38 Ansvar 1700 Tenestetorget...39 Skulane felles...41 Ansvar 2101 Enge skule...45 Ansvar 2103 Rygg skule...47 Ansvar 2105 Skånevik skule...48 Barnehagane felles...50 Ansvar 2201 Enge barnehage...53 Ansvar 2203 Rygg barnehage...55 Ansvar 2205 Skånevik barnehage...56 Ansvar 2300 Kultur...57 Ansvar 3000-3002 Helse og sosial...59 Ansvar 3500-3504 Etne og Skånevik omsorgssenter...61 Ansvar 3600 NAV kommune...65 Ansvar 4200 Drift og vedlikehald...66 Oversikt interkommunalt samarbeid...68

Innleiing Årsmeldinga for 2015 viser høgt aktivitetsnivå med stort fokus på den økonomiske situasjonen. Driftsutgiftene i 2014 var for høge til at kommunen hadde ein bærekraftig økonomi. I 2015 gjennomførte kommunen difor omfattande og krevjande spareprosessar for å redusere driftsutgiftene med nedlegging av Rygg skule som den største endringa i tenestetilbodet i 2015. Fleire omfattande kutt er vedtatt innan administrasjon, kultur, helse og pleie- og omsorg som vil få effekt frå 2016. Netto driftsresultat er den primære indikatoren for økonomisk balanse og bør utgjøre minst 1,75 pst. av totale driftsinntekter. For 2015 blei netto driftsresultat for Etne kommune 1,53 pst og ligg dermed litt under anbefalt nivå. Dette gir likevel kommunen eit økonomisk pusterom etter det dårlege resultatet i 2014. Viktige forklaringsfaktorar for den positive utviklinga er dei strategiske grepa som blei gjennomført i 2015, som har gitt auka inntekter gjennom utvidinga av eigedomsskatten. Samstundes har kommunen klart å redusere utgiftene noko med dei krevjande spareprosessane som blei gjennomført våren 2015. Den økonomiske situasjonen er framleis krevjande, og det gode resultatet skuldast også lågare pensjonsutgifter, lågare renteutgifter og høgare inntektsutjamning enn det som låg til grunn i regulert budsjett. Rekneskapen viser fortsatt eit stort meirforbruk i drifta, viss ein korrigerer for lågare pensjonsutgifter og at Pleie- og omsorg blei tilført midlar i løpet av året. Dette betyr at det framleis vil være store utfordringar framover med å tilpasse drifta til dei økonomiske rammene. Arbeidet med å betre økonomien vil helde fram i 2016 med omfattande prosessar med omlegging og nedbemanning innan Helse og Pleie og omsorg. Sjølv om økonomien er stram har ein fått til mykje. Fleire naudsynte investeringar er gjennomført. Arbeidet med å oppgradere Skånevik skule, inkludert uteområde, er starta. Det er også i år, som i fjor, gjort større investeringar på kommunale vegar og arbeidet med hovudplan vatn held fram. Enge barnehage har fått nytt og sikrare inngjerding og ventilasjonsanlegget på Tinghuset er skifta ut. Kommunen opplever eit press om å levere fleire og meir spesialiserte tenester. Krav om spesialkompetanse, høgare kvalitet og mindre sårbarheit gir kommunen utfordingar med å løyse alle oppgåvene sjølv og tvingar fram meir interkommunalt samarbeid. I 2015 blei det etablert to nye vertskommunesamarbeid med Vindafjord kommune. Vindafjord blei vertskommune for felles barnevern, og Etne for felles IKT-avdeling. Etne har i dag kommunesamarbeid med nabokommunar på ei rekke område. Mellom Vindafjord og Etne er det no 6 vertskommunesamarbeid innan barnevern, PPT, brann og redning, legevakt, SLTarbeid og IKT. Helsekommunesamarbeidet mellom Vindafjord, Etne, Sauda og Suldal kommunar som omfatta miljøretta helsevern, kompetanseeining, frisklivskoordinator etablert, legevakt, øyeblikkeleg hjelp og rehabiliteringstilbod stranda då Sauda kommune ikkje ville gå inn for eit legevaktsamarbeid. Dette resulterte i at Etne kommune i 2016 må samarbeid med Haugesund kommune om legevakt på natt og øyeblikkeleg hjelp senger saman med Vindafjord kommune. I 2016 vert det jobba aktivt med å få på plass eit interkommunalt samarbeid innan brann på heile Haugalandet frå og med 01.01.17. Det utstrakte interkommunale samarbeidet er eit av bakteppa for den pågåande kommunereforma. Kommunane sine oppgåver har endra seg mykje. Auka kompleksitet i tenestene og stadig meir krav til kompetanse. For Etne har dette betydd meir interkommunalt samarbeid og fleire interkommunale samarbeidsavtaler dei seinaste åra. I løpet av 2015 blei alternativa for Etne kommunen i samband med kommunereforma klare; halde fram som eigen kommune, slå seg saman med Vindafjord eller slå seg saman med Årsmelding 2015 Side 3

Vindafjord, Sauda og Suldal. Dei ulike alternative blei utgreidd hausten 2015 og presentert på nyåret. l skrivande stund er det satt i gang omfattande innbyggjarprosessar med folkemøte, innbyggjarundersøking og innbyggjarhøyring. Etne kommunestyre vil avklare framtidig kommunestruktur i møte 21. juni 2016. 2015 var eit svært krevjande år, men 2016 blir minst like krevjande og heile kommuneorganisasjonen må fortsette det målretta arbeidet med å oppretthalde kvaliteten i tenesteproduksjonen innanfor dei vedtekne økonomiske ramma. Det er naudsynt å gjennomføre nye bærekraftige tiltak. Omstillingsarbeidet må fortsette. Tenestene skal tilpassas ei ny tid. Der tendensen er at innbyggjarane i større grad innan store tenesteområde som til dømes pleie og omsorg, er i stand til og ønskjer å ta vare på seg sjølv i eigen heim. Kommunen må skapa økonomisk handlingsrom for å kunne foreta naudsynte investeringar. Bygging av nytt omsorgssenter og utviding av Enge skule er viktige investeringar for å møte framtidige behov. Etne, april 2016 Pål Nygård Rådmann Årsmelding 2015 Side 4

Kontrollutvalet Komité Forvaltning Komité Drift Formannskapet Politisk organisering I Etne kommune sit det 21 representantar i kommunestyret, og det er 3 komitear med 7 medlem kvar; Formannskapet, Komité Drift og Komité Forvaltning. Kontrollutvalet har 5 medlemmer. Handsama saker 2015 2014 Kommunestyret 131 80 Formannskapet 109 98 Komité Drift 35 40 Komité Forvaltning 100 119 Folkevalde Etne kommune 2015-2019 Namn Funksjon Representant for K-styret Siri Klokkerstuen Ordførar Arbeiderpartiet o Ingemund Berge Varaordførar og gruppeleiar Kristeleg folkeparti o Alf Ove Nilsen Gruppeleiar Arbeiderpartiet o Maren Tungesvik Tveiten Arbeiderpartiet o Kenneth Lyng Karlsen Gruppeleiar Framstegspartiet o Lars Olav Bergsvåg Gruppeleiar Høgre o Mette Heidi Bergsvåg Ekrheim Gruppeleiar Senterpartiet o Sarah Marie Ness Haaland Leiar, Komité Drift Arbeiderpartiet o Roar Knudsen Nestleiar, Komité Drift Framstegspartiet o Sondre Gunleiksrud Høgre o Kari Aakra Senterpartiet o Inga Rullestad Senterpartiet o Knut Erik Ebne Uavhengig o Jostein Osnes Gruppeleiar Venstre o Audun Namtvedt Leiar, Komité Forvaltning Framstegspartiet o Sjur Aakra Nestleiar, Komité Forvaltning Senterpartiet o Bård Henrik Tungesvik Hereide Arbeiderpartiet o Trude Enge Framstegspartiet o Ole Funderud Høgre o Kari Johansson Kristeleg folkeparti o Anita Larsen Senterpartiet Ståle Tungesvik Leiar, Kontrollutvalet Senterpartiet o Ragni Sunniva Fett Nestleiar, Kontrollutvalet Venstre Åse Langhelle Framstegspartiet Aril Stenberg Høgre Sigve Søle Senterpartiet Årsmelding 2015 Side 5

Målstyring Kommuneplanen slår fast at Etne kommune skal vera målstyrt. Kommuneplanen slår fast dei overordna måla for kva retning kommunen skal styrast. Dette gjer det lettare å få til eit heilt målstyringssystem, jf. K-sak 048/07. Målstyringsverktyet har blitt til litt etter litt, og me er framleis i ein prosess med å vidareutvikle arbeidet. I målstyring snakkar me om fokusområde. Dei fire fokusområda for Etne kommune er Brukar og Teneste, Organisasjon og Medarbeidar, Samfunn, Økonomi. Måla som er lista opp nedanfor er måla i kommuneplanen sortert under det fokusområdet der det høyrer heima. Kommuneplanen inneheld også strategiar for korleis måla skal nåast. I K-060/11 blei det vedtatt verdiar og strategikart som vist nedanfor. For kvart fokusområde er det fyrst lista opp dei opphavlege måla i frå Kommuneplanen, deretter slik me førebels har konkretisert desse i strategikartet med strategiske mål med tilhøyrande indikatorar, og måltal. Etne kommune er eit lokalsamfunn med Mot og verdiane til kommunen er tufta på MOTverdiane. I høve til dette er Etne kommune ein pilotkommune i landet. Verdiane Trygg (Mot til å si nei), Raus (Mot til å bry seg) og engasjert (Mot til å leve) blei vedtatt i K-sak 060/11. Årsmelding 2015 Side 6

Fokusområde A: Brukar og teneste Strategisk mål Indikator Måltall Resultat Tiltak Etne kommune har god tenesteyting, service, informasjon og prioriterer førebygging. Gjennomføra brukarundersø kingar kvart 2. år Ligga på snitt i forhold til landet for alle brukarundersøking ane Brukarundersøkinga r gjennomførast i partal-år Evaluere brukarundersøkingane i Leiarforum og sette inn tiltak der ein er under landsgjennomsnittet og der ein ser ein markant nedgang sidan førre undersøking Revidere tenesteomtalar for tenesteområda i Etne kommune kvart år Lage ein informasjonsstrategi for bruka v heimesida, sosiale medier og andre medier Etablere frisklivssentral Gjennomføra planlegging av nytt omsorgssenter og utviding av Enge skule Vidareutvikla Lokalsamfunn med MOT som del av førebyggingsarbeidet Hovudtrekk: Kommunen leverer mange tenester, og difor blir Fokusområde A: Brukar og teneste i all hovudsak omtala under det einskilde ansvarsområdet. Me vel her å ta med nokre hovudtal per des. frå dei største tenesteområda (tal for 2014 i parentes). 513 (511) elevar får opplæring i barne og ungdomsskulen. 104 (109) barn får tilbod i SFO. 187 (190) barn har kommunal barnehageplass og 70 (84) barn har plass i Småfolk Barnehage medio des. 140 (127) elevar i kulturskulen, 12 (53) elevar på venteliste. 59 (67) personar får hjelp frå heimehjelpa medan 114 (106) personar får hjelp frå heimesjukepleia. Viktige hendingar i løpet av året og utfordringar framover: Alle som søkte plass i barnehagane ved hovudopptaket i mars fekk plass. Skånevik barnehage opna hausten 2015 ei ny naturavdeling med 18 plassar. Småfolk barnehage utvida sin barnehage, med eit nybygg. Skånevik skule har dette året fått ei naudsynt oppgradering. Alle avvika etter tilsynet i 2014 er nå nesten lukka. Skulen har skifta mange vindaugo, skifta ytterdører og oppgradert toaletta ute på storeplassen. Det er og sett inn varmepumper i fleire rom. Vidare oppgradering/vedlikehald vil halda noko fram i 2016. De blei etablert felles barnevernseining saman med Vindafjord kommune, som er vertskommune. Helsesamarbeidet med Vindafjord, Suldal og Sauda stranda. Prosessane med å følgja opp vedtekne sparepakkar etter budsjett- og økonomiplanhandsaminga i des. 2014, blei gjennomført i 2015. Som eit resultat av dette blei Rygg skule lagt ned hausten 2015 og elevane blei flytta over til Enge skule. Resten av kutta blir gjennomført i 2016. Kommunereforma, der me m.a. dels er ukjent med kva tenester kommunane skal løysa i framtida, må nødvendigvis få mykje fokus fram mot lokale vedtaket våren 2016. Lågare behov for sjukeheimsplassar gjennom året. Liggedøgnsstatistikk for 2015 syner eit belegg på A3500 83,93% og A3504 68,49% Formannskapet vedtok i januar 2016 ei ekstern gjennomgang av drifta i PL som skal belysa framtidige behov, og ei framtidsretta, effektiv og økonomisk drift av pleie- og omsorgstenesta i Etne kommune. Denne prosessen skal gjennomførast parallelt medan Årsmelding 2015 Side 7

prosessen med nedbemanning av 6,5 årsverk og nedlegging av 10 sjukeheimsplassar skal vera fullført den 1.7.2016 Nytt omssorgssenter med ei forventa brutto ramme på over 100 millionar blei lyst ut på anbod i 2015. Anbodsfrist i januar 2016, med truleg oppstart hausten 2016. KOSTRA-tal Kostra-tala kan gje relevant styringsinformasjon om kommunen, og gjer det mogleg å samanlikne seg med andre kommunar. Tabellen inneheld tal for Etne, gj. snitt for høvesvis gruppe 1 (små kommunar med middels bundne kostnader pr. innbyggjar og låge frie disponible inntekter) og for alle kommunane i landet utanom Oslo. Merk at Kostra-tala for 2015 er henta frå den første ureviderte publiseringa, datert 15. mars 2016 og nokre innrapporterte tal frå Etne kommune har endra sidan innsendinga eller har ikkje blitt rapportert inn. Det vil difor bli endringar i tala fram til publiseringa av dei reviderte tala 15. juni. Tabellen viser fyrst korleis kommunen prioriterer netto driftsutgifter mellom dei ulike tenestene. I 2015 skil kommunen seg ut ved at det blei prioritert relativt mykje meir til skule og barnehage enn både landssnittet og kommunegruppe 1. Tala viser at det blei prioritert høvesvis 15 185 meir per innbyggjar i skulealder og 4 320 meir per innbyggjar i barnehagealder enn landssnittet. Samstundes brukte kommunen 3 166 kr mindre på barnevern per innbyggjar 0-17 år. Dette er likevel ei stor auke frå 2014. Under dekningsgrad skil kommunen seg spesielt ut med delen elever i grunnskulen som får spesialundervisning som er høgt over landssnittet og kommunegruppa, sjølv om det er ein nedgong frå 2014 på 1,6 %. Kommunen skil seg ut med ein stor del barn i barnehagen. Under einingskostnader er det ingen veldig store utslag. KOSTRA - Utvalgte nøkkeltal Etne Etne Endring Kostra-gr. Kostra-gr. 01 01 Kjelde/ fleire tal: http://www.ssb.no/offentlig-sektor/kommune-stat-rapportering/kostra-databasen. Merk at Etne kommune har skifta kommunegruppe frå 2 til 1 i frå 2013 til 2014. Landet u/oslo (Kommunekonsern - nivå 1) 2014 2015 15-14 2014 2015 2014 2015 Landet u/oslo Diff 2015: Etne - K.gr1 Diff. 2015: Etne - landet Prioritering Netto driftsutgifter per innb. 1-5 år i kroner, barnehage 133 141 133 974 833 123 957 124 111 128 637 130 549 9 863 3 425 Netto driftsutgifter til grunnskule (202, 215, 222, 223), per innb. 14 707 14 987 280 13 929 13 939 12 484 12 703 1 048 2 284 Netto driftsutgifter pr. innb. i kroner, kommunehelsetenesta 2 650 2 731 81 2 583 2 625 2 161 2 308 106 423 Netto driftsutgifter pr. innb. i kroner, pleie- og omsorgtenesta 18 458 18 320-138 18 710 18 504 16 385 16 197-184 2 123 Netto driftsutgifter til sosialtenesta pr. innb. 20-66 år 2 281 1 937-344 2 283.. 3 138 3 222-1 285 Netto driftsutgifter per innb. 0-17 år, barnevern 2 818 4 908 2 090 8 260 8 713 7 965 8 323-3 805-3 415 Netto driftsutgifter til admin og styring i kr pr. innb. 5 548 6 249 701 5 500 5 557 4 257 4 265 692 1 984 Dekningsgrad Del barn 1-5 år med barnehageplass 93,8 93,8 0,0 86,6 87,6 90,9 91,1 7,2 2,7 Del elevar i grunnskulen som får spesialundervisning 14,1 12,5-1,6 9,7 9,5 8,1 7,9 2,8 4,6 Legeårsverk pr 10 000 innb., kommunehelsetenesta 12,2 12,2 0,0 10,8 10,7 10,4 10,5 1,4 1,7 Fysioterapiårsverk per 10 000 innb., kommunehelsetenesta 11,0 11,0 0,0 8,9 9,1 9,0 9,0 2,1 2,0 Del plassar i einerom i pleie- og omsorgsinstitusjoner 100,0 100,0 0,0 98,2 97,0 94,8 94,4 1,8 5,6 Del innb. 80 år og over som er bebuarar på institusjon 14,7 11,9-2,8 14,1 13,9 13,4 13,1-2,2-1,2 Del sosialhjelpsmottakarar i alderen 20-66 år, av innb. 20-66 år 2,8 3,5 0,7 :.. 3,9 3,9-0,4 Del barn med barnevernstiltak iht. innb. 0-17 år 2,4 0,9-1,5 : : 4,8 4,8-3,9 Sykkel-, gangvegar/turstiar mv. m/kom. driftsansvar per 10 000 innb. 44,0 44,0 0,0 51,0 55,0 53,0 51,0-7,0-7,0 Kommunalt disponerte boligar per 1000 innb. 16,0 16,0 0,0 20,0 21,0 21,0 21,0-4,0-5,0 Årsverk i brann- og ulykkesvern pr. 1000 innb. 0,2 0,4 0,2.... 0,7 0,7-0,3 Produktivitet/einingskostnadar Korr. brutto driftsutg. i kroner per barn i kommunal barnehage 166 795 170 631 3 836 172 294 171 804 174 920 178 194-1 663-7 563 Korr. brutto driftsutg. til grunnskule, skulelokaler og skyss per elev 117 273 120 471 3 198 118 167 119 710 105 136 106 726 2 304 13 745 Gj.snitteig gruppestr., 8.-10.årstrinn 11,4 13,0 1,6 13,3 13,4 14,3 14,1-0,3-1,1 Korr. brutto driftsutg. mottakar av heimetenester (i kroner) 258 252 255 870-2 382 217 220 224 417 239 810 237 314 38 650 18 556 Korr. brutto driftsutg., institusjon, pr. kommunal plass 1 080 391 1 030 739-49 652 1 016 507 983 708 1 039 452 1 040 127 14 232-9 388 Brutto driftsutg. i kr pr. km kommunal veg og gate 37 726 49 625 11 899 71 281 77 936 121 577 124 462-21 656-74 837 Årsgebyr for vatn (gjeld rapporteringsåret+1) 5 886 5 805-81 3 694 3 943 3 317 3 324 2 111 2 481 Årsgebyr for avlaup (gjeld rapporteringsåret+1) 1 884 2 265 381 4 223 4 023 3 655 3 743-1 958-1 478 Årsgebyr for renovasjon (gjeld rapporteringsåret+1) 2 300 2 250-50 2 603 2 390 2 645 2 551-353 -185 Gj.snittleg saksh.tid for private forslag til detaljreg. Kalenderdagar 198 190-8.... 244.. Gj.snittleg saksh.tid for opprettingav grunneigendom. Kalenderdagar 60...... 57.. Årsmelding 2015 Side 8

Fokusområde B: Organisasjon og medarbeidar Strategisk mål Indikator Måltall Resultat 2015*(2013) Tiltak Etne kommune er ein heilskapleg og målstyrt organisasjon med kompetente medarbeidarar som er gode ambassadørar Medarbeidarundersøkinga: - Spm. 8.1 Er overordna leiing tydeleg når det gjeld å formidle retning og mål for kommunen? - Spm. 1.2 er du kjent med måla for arbeidsplassen din? - Spm. 1.4 er du sjølv aktivt med på at arbeidsplassen når måla sine? 4 5 5 3,8 (4,0) 4,9 (4,9) 4,9 (5,0) 1. Innføra eit elektronisk målstyringssystem 2. Leiarforum som strategisk tankesmie Medarbeidarundersøkinga - Spm. 2.2 har du naudsynt kompetanse til å utføre arbeidsoppgåvene dine? - Gj.snitt 2 Innhald i jobben. 5 5 4,8 (4,9) 4,9 (5,0) Rekruttere kompetente medarbeidarar Utarbeida felles: 1.Intervjumal 2.Referansemal 3.Kompetanseplan Tal på søkjarar pr. stilling, del av søkjarar med relevant kompetanse. Ikkje målt Medarbeidarundersøkinga Spm. 11.3 Vil du oppmode andre å søkja jobb på din arbeidsplass. 5.1 5,0 (5,2) 1. Utarbeida felles introduksjonsprogram for nytilsette i EK 2. Synleggjera dei gode kvardagshistoriane Nærvær Kvalitetssystem, rutinar etablert/revidert pr år per tenesteområde 96% 10 93,2% (93,7%) Ikkje målt Prosjekt om auka nærvær i regi av NAVarbeidslivssenter * Medarbeidarundersøkinga blir gjennomført anna kvart år. Neste gong i 2017. Årsmelding 2015 Side 9

Organisasjonskart Etne kommune er organisert etter ein 2-nivåmodell, med 10 einingar og 6 støtteeiningar som rapporterer direkte til rådmannsnivået. Rådmann Kommunalsjef Lønn og personal Utvikling EVIKT Tenestetorget Økonomi Enge skule Skånevik skule Kultur Helse Pleie og omsorg NAV Enge barnehage Rygg barnehage Skånevik barnehage Drift og vedlikehald Årsverk Tal årsverk ved årsskiftet 2015 / 2016 samanlikna med eitt år før, viser samla ein reduksjon på 1,22 årsverk. Kommunen har ikkje gode nok rapportar for å få oversikt over kor mange årsverk som faktisk er utført i løpet av året. Utvikling budsjetterte årsverk Område 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Admin. m.fl. 34,9 33,37 33,68 33,78 36,12 39,76 39,59 39,58 42,97 40,85 Skule 76,08 67,78 68,1 70,96 72,74 70,06 71,44 75,13 72,02 70,23 Barnehagar 31,8 32,06 32,96 33,92 36,32 37,52 39,12 41,86 43,86 43,51 Kultur 0 5,15 5,15 5,15 5,15 5,85 5,75 5,95 5,95 5,95 Helse og sosial 18,68 19,86 33,11 34,28 35,28 38,08 37,81 49,23 48,23 49,13 * Pleie og omsorg 78,49 80,41 75,37 74,75 74,75 74,75 75,6 74,93 74,75 77,59 * NAV kommune 0 0 0,5 3,46 3,46 3,46 2,86 3,46 3,46 3,06 Drift og vedl.hald 16,95 16,45 17,65 18,15 18,15 19,15 20,15 20,75 20,75 20,45 Sum 256,9 255,08 266,52 274,45 281,97 288,63 292,32 310,89 311,99 310,77 Merk at dette er budsjetterte årsverk for 2016 før vedteken reduksjon på 6,5 årsverk innan pleie og omsorg, samt 2 innan helse ved bufellesskapet med verknad frå midten av 2016. Kompetanseutvikling og rekruttering Kommunen har førebels ikkje ein overordna kompetanseutviklingsplan for verksemda samla, men det finnes planar for kompetanseutvikling i dei fleste einingane. I planstrategien vedtatt i K-sak 047/12, 19.06.2012 er det vedtatt utarbeiding av Rekrutterings- og kompetanseplan. Denne planen er under utarbeiding. Sjå elles nærare skildring under einingane for meir info om kompetanseutvikling og vidareutdanning. Kommunen har greidd å rekruttert innan dei fleste faggruppene i løpet av året, sjølv om det innanfor nokre fag (særleg sjukepleiarar i Skånevik) er større utfordringar. Utfordringar i forhold til rekruttering vil bli større framover, då gjennomsnittsalderen er høg innanfor fleire stillingsgrupper. Lønsoppgjeret 2015 I 2015 var det mellomoppgjer og gjennomsnittleg årslønnsvekst (for alle kap. i hovudtariffavtalen) frå 2014 til 2015 for KS-område var 3,3 %. Lønnsglidinga var på 0,5 % og overhenget til 2016 er gjennomsnittleg 0,6%. Verknadsdato for lønnsoppgjeret i 2015 var Årsmelding 2015 Side 10

01.05.15 for alle kap. i Hovudtariffavtalen. Dei fleste kommunalt tilsette får løna si fastsett ved sentrale forhandlingar (kap. 4). Lønnsutvikling i kapittel 3 (einingsleiarar) og kapittel 5 (ingeniørar, rådgjevarar, legar) har lokal lønnsfastsetjing og blir berekna med utgangspunkt i gjennomsnittleg årslønnsvekst i kapittelet. Årslønnsveksten for kap. 3 og kap. 5 lokalt blei høvesvis 1,42% og 1,55% eksklusiv overheng og lønnsgliding. Resultatet i kap. 5 er eksklusiv medlemmer i Naturviterne då det sentralt var brot mellom KS og arbeidstakarorganisasjonane Naturviterne og Econa. Partane er blitt einige og det blir gjennomført lokale lønnsforhandlingar for medlemene i Naturviterne i 2016 med verknadsdato 01.05.15. Likestilling Tal tilsette delt på stillingsprosent og kjønn 2013 2014 2015 Stillings- Tal Tal Tal storleik Kjønn tilsette i % tilsette i % tilsette i % 0-24,9% Totalt 28 6,8 % 30 7,1 % 56 13,0 % Kvinner 22 6,1 % 23 6,3 % 22 6,3 % Menn 6 12,0 % 7 13,2 % 34 41,5 % 25-49,9% Totalt 37 9,0 % 28 6,7 % 25 6,7 % Kvinner 34 9,5 % 26 7,1 % 23 6,6 % Menn 3 6,0 % 2 3,8 % 2 2,4 % 50-74,9% Totalt 111 27,1 % 112 26,6 % 107 26,6 % Kvinner 107 29,8 % 106 28,8 % 101 28,9 % Menn 4 8,0 % 6 11,3 % 6 7,3 % 75-99,9% Totalt 111 27,1 % 114 27,1 % 114 27,1 % Kvinner 104 29,0 % 111 30,2 % 111 31,7 % Menn 7 14,0 % 3 5,7 % 3 3,7 % 100 % Totalt 122 29,8 % 137 32,5 % 130 32,5 % Kvinner 92 25,6 % 102 27,7 % 93 26,6 % Menn 30 60,0 % 35 66,0 % 37 45,1 % Sum Totalt 382 409 432 Kvinner 329 86,1 % 359 87,8 % 350 81,0 % Menn 53 13,9 % 50 12,2 % 82 19,0 % Tal frå KS. Data per 01.12. kvart år. Tabellen visar årsverk pr. tilsett. Difor vil t.d. ein person med to stillingar på 20 og 50 % bli lagt i gruppa 50-74,9% Oversikta viser kor mange tilsette det er i dei ulike stillingsstorleikane delt på kvinner og menn og kor stor del av dei kvinnelege og mannlege tilsette som er tilsett i dei einskilde gruppene. I frå 2014 til 2015 ligg den store endringa i deltidstilsette menn under 25 %, som har auka frå 7 til 34 personar. Auken skuldast at brannmannskapa (ca. 30 personar) frå 2015 er registert med små, faste stillingsprosentar. Det er ein nedgang på 7 personar som jobbar 100 %, men totalt sett har framleis nesten 1/3 (32,5 %) av dei tilsette full stilling. 102 (35) av desse er kvinner (menn) og dette svarar til 26,6 % (45,1%) av talet på tilsette kvinner (menn) i kommunen. Sagt på ein annan måte er 45,1 % av mennene og 26,6 % av kvinnene, som er tilsett i Etne Kommune, tilsett i 100 %. Totalt er det tilsett 350 kvinner og dette svarar til 81,0 % av arbeidsstokken. Årsmelding 2015 Side 11

Lønsutvikling for fast- og timelønte hovud- og bistillingar i Etne kommune Kjønn Forteneste per md. Grunnlønn Tilsette Årsverk 2015 Endring 2015 Endring 2015 2015 Endring 14-15 14-15 14-15 Samla 38 831 2,8 % 36 791 3,4 % 432 304-2,8 % Kvinner 37 472 1,4 % 35 739 3,4 % 350 256-5,1 % Menn 46 198 7,4 % 42 493 1,1 % 82 47 11,7 % Tal pr. 01.12.2014 og 01.12.2015 basert på KS sitt PAI-register. Oversikta visar at Menn har høgare gjennomsnittleg månads- og grunnløn. Endring i månadsforteneste (7,4 % mot 1,4 %) var større for menn enn kvinnar medan auken i grunnlønna (3,4 % mot 1,1 %) var større for kvinner enn menn i 2015. Lønnsforhold justert for ulike faktorar (kvinner i % av menn si lønn) 2013 2014 2015 Justert for Forteneste pr. md. Grunnlønn Tal frå KS. Alle tal per 01.12 gjeldande år. Forteneste pr. md. Grunnlønn Forteneste pr. md. Grunnlønn Ujustert 84,4 80,5 86,0 82,2 81,1 84,1 Alder 85,4 81,7 86,9 83,1 81,5 84,7 Ansattgruppe 97,0 95,8 96,3 96,0 89,5 95,3 Stillingskode 98,0 97,8 97,8 97,7 95,1 96,6 Utdanning 94,9 93,9 98,2 95,3 87,1 91,5 Figuren over viser kvinner si gjennomsnittlege forteneste per månadsverk og gjennomsnittleg grunnløn per månadsverk i % av menn sine dei siste tre åra. Lønna til kvinner ligg framleis under menn sine. Skilnaden er minst når ein justerer for stillingskode, arbeidstakargruppe og utdanning, og størst for grunnløn justert for alder. Stillingskode og ansattgruppe er i utgangspunktet dei måla som best held utanfor den delen av lønnsforskjellen som skuldast ulike yrkesvald. Verne- og miljøarbeidet Arbeidsmiljøutvalet hadde 4 ordinære møter i 2015, og eit ekstraordinært i samband med bygging av ekstra kontor på Bufellesskapet. I tillegg blir det gjennomført 2 IA-møter mellom administrasjonen og dei tillitsvalde der IA er tema. Det er etablert eit nettverk blant verneomboda i kommunen som hovudverneombodet har ansvar for. Dei har 2 møter i halvåret. Sjukefråvær Sjukefråværet i 2015 var totalt på 6,8% mot 5,4% i 2014. Fråveret fordeler seg slik: Eigenmeldingar (1-8 dg) - 0,8%, sjukmelding ( 1-16 dg) - 1,7% og sjukmelding (> 16 dg) - 4,4%. Dette gjeld legemeldt og eigenmeldt fråvær og inkluderer ikkje fråvær ved barn og/eller barnepassers sjukdom. Det er variasjonar i sjukefråveret på dei ulike einingane, men tendensen er at det totale sjukefråveret går opp. Årsmelding 2015 Side 12

12,0 % 10,0 % 8,0 % 6,0 % 4,0 % 2,0 % 0,0 % 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Landssnitt (KS) Etne kommune *Tala på landsbasis gjeld frå 4. kvartal året før til 3. kvartal i meldingsåret Medarbeidarundersøkinga I 2015 gjennomførte Etne kommune for fjerde gong ei medarbeidarundersøking for alle tilsette. Det blir gjennomført medarbeidarundersøking anna kvart år. Medarbeidarundersøkinga blei gjennomført i desember, og omfatta både fast tilsette og vikarar i Etne kommune. Svarprosenten ved undersøkinga i 2015 var på 67%, mot 68% i 2013. Undersøkinga blei gjennomførd ved bruk av KS sitt standardiserte kartleggingsverktøy for brukar- og medarbeidarundersøkingar. Spørjeskjemaet består av omtrent 50 spørsmål, der ein kunne rangere svara frå 1 til 6 (best). Resultata er oppgitt nedanfor. Resultat frå medarbeidarundersøkinga Tema Etne Etne Etne Landet 2015 2013 2011 2015 Organisering av arbeidet 4,5 4,5 4,4 4,6 Innhald i jobben 4,9 5 4,8 5 Fysiske arbeidstilhøve 4,1 4,1 4,1 4,2 Samarbeid med kollegene 4,9 5,3 5,1 5 Mobbing, diskriminering og varsling 5,1 5,2 4,9 5 Næraste leiar 4,6 4,7 4,4 4,6 Medarbeidarsamtale 4,9 5 4,9 4,8 Overordna leiing 3,8 4 4 4 Fagleg og personleg utvikling 4,5 4,5 4,3 4,4 System for løns- og arbeidstidsordningar 4,2 4,2 4,1 4,1 Stoltheit over eigen arbeidsplass 4,7 4,9 4,8 4,8 Heilskapsvurdering 4,6 4,8 4,7 4,6 Snitt 4,5 4,6 4,5 4,6 Etikk Etne kommune har vedtatt etiske retningslinjer i K-sak 062/12 for kommunens tilsette og dei folkevalde. Retningslinjene slår fast at i kommunen må etisk haldning må få gjennomslag i praktisk handling m.a. ved å: Visa omtanke og respekt for både dei tilsette og dei folkevalde sine roller og plikter. Praktisera og respektera at alle har ytringsfridom som privatpersonar, også om tilhøve som omhandlar kommunen. Leggja fram saker som skal handsamast bak lukka dører i versjonar der teiepliktige opplysningar er utelate. Årsmelding 2015 Side 13

Uttala seg om saker etter eit lukka møte utan å røpa einskildopplysningar som må haldast hemmelege av omsyn til lovbestemt teieplikt. Vurdera alle gåver eller andre personlege fordelar, og returnere/avvise med å vise til kommunen sine etiske retningslinjer viss den er av større verdi. Systematisk gjennomføra etiske refleksjonar på arbeidsplassen eller politiske fora som sikrar at retningslinjene er lest og forstått av alle og for å utvikla ein felles etisk standard. Å ta opp saka der ho høyrer heime (rett tenesteveg) og berre der. Seia tydeleg frå når du meiner grunnleggjande vilkår for å gjera jobben ikkje er til stades. Dette gjeld også konsekvensar av politiske eller administrative vedtak. Gjere opne vurderingar kring spørsmål om skjønn. Vurdera å erklære seg inhabil i ei sak der omverda kan oppfatte deg som det, sjølv om ein ikkje er inhabil juridisk sett. Argumentere tydeleg for eigne synspunkt før ei avgjerd vert teken, men etterpå akseptera avgjerda og gjennomføringa av den. Vera lojal mot inngåtte avtalar. Årsmelding 2015 Side 14

Fokusområde C: Samfunn Strategisk mål Indikator Måltall Tiltak Etne kommune er ein attraktiv kommune for næringsliv og busetnad tufta på berekraftig ressursutnytting. Tal bygde hus og næringsetableringar 20 nye husvære 10 nye næringsetableringar 20 nye fritidsbustader per år Ha minst 20 byggeklare tomter til ei kvar tid Gjennomføra grunninnløysing av næringsarealet på Fikse Gjennomføra ei samling med rolleavklaring mellom kommune og næringsliv Ha minst 25 dekar byggeklart næringsareal til ei kvar tid Alle kommunale bygg av ein viss storleik skal ENØK kartleggjast Gjennomføre vedtatt planstrategi: - ROS-analyse - Samfunnsdel K-plan - Arealdel K-plan - Trafikksikringsplan - Kulturplan - Hovudplan VA - Kriseleiing og beredskap - K-delplan for strandsone - Strategisk næringsplan Tilrettelegging for bustadbygging, næringsutvikling og infrastruktur Bustadbygging Etne kommunestyre har vedteke retningslinjer for gjennomføringa av kommunal utbyggingspolitikk, her under sitt tilhøve til Etne Tomteselselskap AS. Endra reguleringsplan, utbyggingsavtale og anleggsbidragsavtale for Prestalio er godkjende. For Fitja-feltet er det vedteke endring som opnar for fortetting. Næringsutvikling Kommunestyret gjorde ei rammeløyving for grunninnløysing, bygging av nytt kryss og del av regulert tilkomstveg, samt planlegging av tiltak for klargjering av Fikse Industriområde. Kommunen støtta Marine Harvest Norge AS sin søknad om stamfiskanlegg i Tungesvik. Infrastruktur Framlegg til kommunedelplan for E134 mellom Bakka i Etne og fylkesgrensa mellom Hordaland og Rogaland vart vedteken. Forskrift for innføring av hamneavgift for bruk av kommunal kai vart lagt ut til høyring. Parallelt er starta ein prosess i regi av Stord Hamnevesen om samarbeid mellom kommunane ved Sunnhordlandbassenget, der nesten alle kommunane ynskjer å delta. Eitt av måla er at alle samarbeidskommunane etablerer same avgiftsnivå. Folketal Folketalsutvikling Utviklinga i folketalet er av stor betyding for kommunen, både når det gjeld planlegging av tenestene og økonomien. Alle tal er henta frå SSB. Årsmelding 2015 Side 15

Befolkningsendring Folketal 1.1 4150 4100 4050 4000 3950 35 4119 28 27 63 80 4106 60 40 20 3900 3850 0 3800 3828 3854-20 3750-58 3700-40 3650 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015-60 Folkemengde Nettoinnflytting Fødselsoverskot I frå slutten av 80 talet og til byrjinga av 90-talet gjekk folketalet nedover stort sett grunna utflytting. På 90-tallet bremsa utflyttinga opp, og ein fekk en del år med store fødselsoverskot rundt år 2000 som gav litt vekst. Etter ein ny nedgang frå 2002 til 2008, har kommunen hatt ein relativt jamn auke fram til 2015. Folketalet 1.7.15 var 4 122 og er truleg det høgste som er målt sidan Etne og Skånevik kommunar blei slått saman i 1965. Andre halvår blei folketalet noko redusert, og resultatet for 2015 viser ein vekst på berre 3 personar frå 4 103 til 4 106. Historisk sett er også veksten dei siste åra større enn tidlegare, og ein må tilbake til sluttena midten av 70-tallet for finne ein liknande vekst over fleire år. Årsaker til folketalsutviklinga Utvikling folketal 01.01.09-01.01.16 År Tal Netto innfl. Netto innfl. Tal Vekst i % Fødselsoverskot Utland Utland Innland Utland vekst 31.12 Etne Landet Innflytting Utflytting Folke- Fødde Daude Innlanland Inn- 01.01 2009 3 854 42 34 8 106 39 123 4-17 35 28 3 882 0,73 1,23 2010 3 882 44 49-5 111 59 127 9-16 50 29 3 909 0,75 1,28 2011 3 909 62 35 27 114 48 109 24 5 24 56 3 965 1,43 1,33 2012 3 963 56 42 14 146 57 135 5 11 52 77 4 040 1,94 1,31 2013 4 040 46 39 7 110 55 142 13-32 42 17 4 057 0,42 1,14 2014 4 057 43 34 9 122 31 102 15 20 16 45 4 103 1,11 1,11 2015 4 103 48 44 4 118 35 138 16-20 19 3 4 106 0,07 0,93 Sum frå 1.1.2009 62-90 283 257 Tabellen ovanfor viser endringane i løpet av året for fødselsoverskot, netto innflytting innog utland og folketilvekst for dei 7 siste åra. I 20154 har Etne kommune eit fødselsoverskot på 4 personar. Fødselstalet på 48 fødte svarar til gjennomsnittet dei siste 20 åra. Kommunen har framleis ein betydeleg netto innvandring frå utlandet. Dette er truleg i stor grad knytt til arbeidsinnvandring, og påverkar folketilveksten i positiv retning. I 2015 er det ei netto utflytting innanlands med 20 personar. Alderssamansetning Årsmelding 2015 Side 16

4500 4000 3500 632 645 631 651 653 657 673 670 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1980 2014 2036 2049 2110 2119 2136 2146 243 236 242 257 250 240 241 233 230 192 203 196 200 202 203 211 509 531 532 528 520 519 518 521 260 264 265 282 307 320 332 325 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 67 + 25-66 20-24 16-19 6-15 0-5 Figuren viser endringar i folketalet for dei ulike aldersgruppane i perioden 2009 2015. Endringane i dei einskilde aldersgruppene varierer noko frå år til år. I aldersgruppa 0-5 er det for fyrste gong siden 2009 ein nedgang. Utviklinga visas igjen i figuren nedanfor der alderssamansetninga for Etne samanliknast med landet. Der ser ein at ein relativt sett har ein større del av befolkninga frå 3-5 år, og i skulealder 6-15, i tillegg til eldre (67+) samanlikna med landet. Aldarssamansetning i % samanlikna med landet 01.01 2014 2015 2016 Etne Landet Etne Landet Etne Landet 0-2 4,3 % 3,6 % 0,8 % 3,7 % 3,5 % 0,2 % 3,5 % 3,5 % 0,0 % 3-5 3,5 % 3,8 % -0,2 % 4,4 % 3,7 % 0,6 % 4,4 % 3,7 % 0,7 % 6-15 12,8 % 12,1 % 0,7 % 12,6 % 12,0 % 0,6 % 12,7 % 12,0 % 0,6 % 16-19 5,0 % 5,1 % -0,2 % 4,9 % 5,1 % -0,1 % 5,1 % 5,1 % 0,1 % 20-24 5,9 % 6,7 % -0,8 % 5,9 % 6,7 % -0,8 % 5,7 % 6,7 % -1,0 % 25-66 52,2 % 55,0 % -2,8 % 52,1 % 55,0 % -2,9 % 52,3 % 55,0 % -2,7 % 67-79 10,4 % 9,4 % 1,0 % 10,8 % 9,7 % 1,0 % 11,0 % 9,7 % 1,3 % 80-89 4,3 % 3,5 % 0,8 % 4,1 % 3,4 % 0,6 % 3,8 % 3,4 % 0,4 % 90 + 1,5 % 0,8 % 0,7 % 1,6 % 0,8 % 0,7 % 1,5 % 0,8 % 0,6 % Oversikt over fordelinga mellom grunnkretsane: Folkemengd pr område 01.01 Område 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Endring siste år Endring siste 5 år Endring siste 10 år Enge 1 483 1 475 1 492 1 497 1 537 1 564 1 581 1 612 1 615 1 658 1 685 27 121 202 Skånevik 962 946 932 937 921 942 932 979 967 968 962-6 20 0 Rygg 511 497 492 491 480 471 492 488 488 480 468-12 -3-43 Sørstranda 375 389 383 379 379 380 388 382 393 398 410 12 30 35 Sævareid 294 310 311 308 317 315 333 335 338 343 338-5 23 44 Fjæra 159 153 150 147 149 143 148 143 139 135 132-3 -11-27 Grønstad 86 86 88 90 95 86 85 92 104 111 100-11 14 14 Uoppgitt 2 2 4 5 4 8 4 9 13 10 11 1 3 9 Totalt 3 872 3 858 3 852 3 854 3 882 3 909 3 963 4 040 4 057 4 103 4 106 3 197 234 Det siste året er det berre Enge og Sørstranda som har opplevd vekst i innbyggjartalet. I eit 10 års perspektiv er over 85 % av befolkningsveksten knytt til Enge, av dette er nesten 50 % i Etnesjøen. Årsmelding 2015 Side 17

Fokusområde D: Økonomi Strategisk mål Indikator Måltall Resultat 2014 (2013) Tiltak Etne kommune har økonomisk handlingsrom Budsjett/rekneskap Netto driftsresultat Avvik = 0 > 3 % 4,7 mill. (0 mill) 1,53 % (-2,8 %) Mnds-rapportering, tertialrapportering. Disposisjonsfond i forhold til brutto driftsinntekter 10 % 11,24 % (12,6 %) Rekneskapen for 2015 vert lagt fram med eit samla resultat på vel 4,72 millionar. Netto driftsresultat blei på 5,02 millionar (1,53 %), vel 2,2 millionar betre enn opphavleg budsjettert og 3,8 millionar betre enn regulert budsjett. Rekneskapen for 2015 viser at driftsrammene framleis er strame, einingane slit med å helde dei ordinære rammane. Det er god skatteinngang på landsbasis som gir auka inntektsutjamning, låge pensjonsutgifter og låge renteutgifter som i fyrste rekkje gir det relativt gode resultatet. Auka inntekter frå den utvida eigedomsskatt bidrar til at resultatet blir betre enn året før. 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% -1,00% -2,00% -3,00% -4,00% 12000 5,26% 4,35% 4,27% 4,06% 10000 3,19% 2,75% 8 138 1,81% 7 054 6 703 1,44% 3,11% 8000 1,53% 6000 4 718 4 116 3 699 3 572 3 213 4000 2 206 2000 520-2,81% - 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mindreforbruk Netto driftsresultat Tilrådd netto driftsresultat (1,75 %) Rekneskapen viser eit stort meirforbruk på den ordinære drifta, viss ein korrigerer for lågare pensjonsutgifter og at Pleie- og omsorg blei tilført midlar i løpet av året. I løpet av året opplevde ein skattesvikt, lågare rentenivå og lågare kraftprisar. Dette blei forsøkt justert i tertialrapportane. Forventa skatteinntekter blei redusert med 4,3 millionar, men hamna likevel 3,4 millionar under regulert budsjett. Kommunen blei redda av at skatteinngangen i landet tok seg opp i løpet av året, noko som gav ei meirinntekt på inntektsutjamninga på 6 millionar. Netto gir dette meirinntekter på frie inntekter på 2,6 millionar. Lågare kraftprisar gav reduserte inntekter på ca. 1,15 millionar i høve til opphavleg budsjett, vel 150 000 under regulert budsjett Mykje av mindreforbruket til einingane skuldast at pensjon (og arbeidsgjevaravgift på pensjon) blei billigare enn budsjettert. Dette slår samla ut med ca. 6,5 millionar. Dei fleste einingane har difor «reelt sett» eit meirforbruk. Driftsrammene er, som rekneskapen dei siste åra har vist, strame. Budsjett har ikkje vore generelt prisjustert dei Årsmelding 2015 Side 18

siste 10 åra, og det er tydeleg at einingane ikkje har makta denne indirekte innsparinga. Pleie- og omsorg blei i tillegg styrka med 2 millionar ved inndekning frå fond etter vedtak i 2. tertialrapport. Netto premieavvik er negativt i 2015, og trekk resultatet betydeleg ned. Korrigerer ein netto driftsresultat for premieavviket (årets + amortisert) kjem kommunen ut med eit netto driftsresultat på 2,97%. Inntekter og utgifter til flyktningar vert i tråd med vedtak vurdert samla, og justert mot fond. I 2015 er det ei avsetting på 291 000. Brutto investeringsutgifter var på 19,59 millionar (inkl. mva), mot regulert budsjett på 18,07 (eks. mva.). Kommunen har relativt gode fondsreservar, 11,24 % disposisjonsfond i høve til brutto driftsinntekter. Store delar av denne (ca. 20 mill. / 55 %) er i utgangspunktet sett av til å dekke inn premieavvik i åra som kjem. Korrigert for dette har ein ca. 5 %. Avvik rekneskap - budsjett Rekneskap B (reg.) Avvik Utslag Ansvar 2015 2015 2015 2014 2013 2012 pensjon 1000 RÅDMANN 25 700 25 966-266 -4 085-21 -602-286 1200 LØNN OG PERSONAL 2 682 3 020-338 -73-30 43-118 1400 IKT 3 056 3 026 29-42 166-42 -211 1500 ØKONOMI 5 828 6 026-198 3-156 -158-177 1600 UTVIKLING 11 330 11 147 183 297 413-27 -458 1700 TENESTETORG 4 140 4 005 135 311 323-23 -144 SUM Administrasjon m.fl. - - -454-3 589 694-809 -1 393 2101 ENGE SKULE 36 470 35 526 944 382 526 1 021-288 2103 RYGG SKULE 2 633 2 710-77 0-209 136-27 2105 SKÅNEVIK SKULE 13 935 13 538 396 411-46 23-124 Sum Skule - - 1 263 794 271 1 180-439 2201 ENGE BARNEHAGE 10 994 11 239-245 492 470-35 -656 2203 RYGG BARNEHAGE 3 250 3 468-218 401 58 263-189 2205 SKÅNEVIK BARNEHAGE 7 666 7 717-51 782 358 19-419 Sum Barnehage - - -514 1 675 886 247-1 265 2300 KULTUR 7 990 8 037-47 153 137-39 -173 3000 HELSE OG SOSIAL 29 018 27 303 1 716 325 710-471 -364 3001 HS AVD.1 BISTAND OMSORG - - 0-64 207 499 3002 HS AVD.2 BISTAND OMSORG 11 589 12 716-1 127-147 -2 459 445-876 Sum Helse og sosial - - 542 267-1 542 473-1 241 3500 PLO, FELLES 964 1 290-326 486 91 34-147 3501 PLO AVD. 1 ETNE 15 517 15 641-124 1 209 313 877-495 3502 PLO AVD. 2 ETNE 18 650 18 233 417 998 341 616-529 3504 PLO AVD. SKÅNEVIK 15 027 15 317-290 1 486 83-101 -447 Sum Pleie og omsorg - - -324 4 180 828 1 426-1 617 3600 NAV KOMMUNE 4 716 5 165-449 -223-220 -824-81 4200 DRIFT/VEDLIKEHALD 9 600 9 770-170 -829-22 924-502 5000 RÅDMANN - FINANS -240 754-240 860 106-2 276-1 032-2 579 - Driftsrekneskapen Driftsrekneskapen syner m.a. storleiken på dei laupande driftsinntekter og -utgifter etter ulike artsgrupper. Me vil påpeike at inntekter og utgifter blir omhandla overordna og kvar for seg på artsnivå, viss ikkje noko anna er påpeikt. Store avvik på utgiftssida har i mange tilfelle ein motpost på inntektssida og vise versa. I nokre tilfelle vil det være avvik som skuldast rekneskapsføringa, t.d. at det ikkje er ført på same art som det er budsjettert. Eit vanleg døme er ledige lønnsmidlar som brukast til kjøp av vikartenester. For å få eit heilskapsbilete er det difor viktig å sjå på tenesta under eitt. I tillegg kan avvik skuldast at det ikkje er Årsmelding 2015 Side 19

budsjettregulert mot t.d. auka inntekter. Me har forsøkt å kommentere store avvik under den enkelte artsgruppa, men for meir detaljerte tal viser me til delmeldingane frå ansvarsområda. Driftsinntekter Driftsinntekter tal i 1000 2012 2013 2014 2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) Brukarbetalingar 11 018 11 725 12 292 11 747 12 326 13 579-579 Andre sals- og leigeinntekter 20 976 17 118 16 995 18 260 18 085 18 370 175 Overføringar med krav til motyting 31 500 34 989 35 615 34 572 23 441 24 820 11 131 Rammetilskot 117 218 121 355 131 555 135 964 129 944 127 361 6 020 Andre statlege overføringar 2 839 6 886 8 713 14 296 13 431 8 567 865 Andre overføringar 1 992 7 418 2 267 3 744 3 755 1 608-11 Skatt på inntekt og formue 83 979 89 638 87 100 87 596 91 019 95 402-3 423 Eigendomsskatt 6 527 6 539 6 446 17 282 16 982 17 097 300 Andre direkte og indirekte skattar 3 891 3 908 4 002 3 952 3 826 3 826 126 Sum driftsinntekter (B) 279 940 299 577 304 985 327 412 312 810 310 631 14 602 Totalt sett har inntektene til Etne kommune auka med vel 22,4 millionar (7,25 %) frå 2014 til 2015, vel 14,6 millionar over endra budsjett. Vel halvparten auken er knytt til utvidinga av eigedomsskatt frå 2015 til å gjelde heile alle eigedommar i kommunen (tidlegare berre verk og bruk). Rammeoverføring og skatteinntekter er dei to største inntektspostane for kommunen, og utgjer vel to tredjedelar av inntektene totalt sett. Samla sett er det ein meirinntekt på vel 2,6 millionar mot justert budsjett på desse postane, grunna ein svak skatteinngang. Det største avviket ligg på overføringar med krav til motyting med vel 11,51 millionar. Om lag to tredjedelar av dette skuldast refusjon sjukeløn og fødselspengar som er budsjettert lågt, og må sjåast mot auka lønnsutgifter. Rammetilskot 42% Skattar 33% Andre overføringar 2% Overføringar med krav til motyting 11% Brukarbetalingar, sals- og leigeinntekter 12% Frie inntekter Samla sett hadde Etne kommune ei meirinntekt m.o.t. frie inntekter (rammetilskot + skatt på inntekt og formue inkl. naturressursskatt) på vel 2,6 millionar sett opp mot regulert budsjett. Etne kommune hadde ein reduksjon i skatteinntektene, inkludert naturressursskatt, frå 2014 til 2015 på 3,9 millionar (0,6 % per innbyggjar). Samla hamna kommunen 3,5 millionar under regulert budsjett, og nesten 8 millionar under opphavleg budsjett. Skatteinngangen for heile året var markant svakare enn dei siste åra (83,5 % av landsgjennomsnittet mot 88,1 % året før). Det var ein reduksjon i skatteinntektene på 3,8 % etter 4 md., og ein reduksjon på 1,2 % etter 8 md. samanlikna med tilsvarande periode i 2014. For Etne kommune, som tradisjonelt har svakare skatteinngangen enn landet, er omfordelinga gjennom inntektsutjamninga sentral. Nasjonalt hamna kommunane sine skatteinntekter 446 millionar over Nasjonalbudsjettet. I revidert nasjonalbudsjett blei inntektsanslaga redusert, og kommunane fekk auka rammetilskot. For Etne kommune Årsmelding 2015 Side 20

utgjorde dette ca. 650 000. Frå midten av året blei skatteveksten nasjonalt gradvis betre. På landsbasis auka inntektene frå restskatt betydeleg samanlikna med 2014. Ved årets slutt hadde kommunesektoren samla heile 1,768 milliardar meir i inntekter enn berekna i Revidert nasjonalbudsjett. Dette gav Etne kommune stor utteljing på inntektsutjamning med inntekter totalt på 11,9 millionar. Det er heile 6 millionar over regulert budsjett og 7,7 millionar over opphavleg budsjett. Etter inntektsutjamninga ligg Etne kommune på 94,5 % av landssnittet. Skatt og netto inntektsutjamning samla har ein vekst på 4,7 % per innbyggjar. For kommunane samla var det ein auke på 4,8 % per innbyggjar. Utvikling skatteinntekter, inkludert inntektsutjamning År Skatt (Inkl. naturressurs) i % av Inntektsutjamning i % av Sum Rekneskap Budsjett (reg) Avvik lands.snitt Rekneskap Budsjett Avvik lands.snitt avvik 2015 90 572 94 028-3 456 83,50 % 11 909 5 884 6 025 94,50 % 2 569 2014 94 437 97 254-2 817 88,10 % 6 649 4 906 1 743 94,60 % -1 074 2013 92 650 89 077 3 573 91,60 % 3 786 5 350-1 564 95,40 % 2 009 2012 86 976 82 702 4 274 91,50 % 3 538 4 241-703 95,20 % 3 571 2011 79 568 80 562-994 89,50 % 4 489 2 399 2 090 94,50 % 1 096 Figuren ovanfor viser både kommunen sine skatteinngang, inkludert naturressurskatt, og inntektsutjamning sett opp mot budsjettet. Inntektsutjamninga. Brukarbetalingar Inntektsposten brukarbetalingar består hovudsakleg av foreldrebetaling i barnehage, SFO og kulturskule, betaling for heimehjelpstenester og for institusjonsopphald. Det er relativt små avvik her, med ein samla mindreinntekt i høve justert budsjett på 579 000. Institusjonsopphald er det største enkeltområdet og utgjer om lag 50 prosent av brukarbetalingane. Inntektene her er vel 850 000 under opphavleg budsjett, men i balanse mot justert budsjett etter 2. tertialrapport. Det er mindreinntekter på brukarbetaling i barnehage på 300 000 og i kulturskulen på vel 140 000. Andre sals- og leigeinntekter Andre sals- og leigeinntekter omfattar mellom anna salsinntekter innafor barnehage, pleie og omsorg, kommunale gebyr og avgifter knytt til byggesak, kart og oppmåling, løyving / skjenkjekontroll og VAR-området, samt utleige av bygg, lokalar og bustader. Samla meirinntekt på 175 000. Kommunale gebyr går om lag i balanse, men det er ei meirinntekt på faste avgifter på ca. 680 000 og ein mindreinntekt på tilknytingsgebyr på vel 750 000. Sal av mva-pliktig konsesjonskraft ligg er i tråd med justert budsjett, men vel 560 000 under opphavleg budsjett. Det er meirinntekter på planarbeid på 118 000. Overføringar med krav til motyting Refusjonsinntekter (artsgruppe 7) skal nyttast i dei tilfelle der kommunen får betalt for utlegg som den har pådratt seg for andre. Denne inntektsposten gjeld ulike refusjonar frå staten (t.d. momskompensasjon og ref. ressurskrevjande tenester), NAV (refusjonar vedk. sjukefråvær og fødselspermisjonar), fylkeskommunen og andre kommunar. Meirinntekta for ref. sjukelønn og fødselspengar (sett opp mot regulert budsjett) er på mest 6,9 millionar, og blir nærare omtala saman med lønnsutgifter. Det er rekneskapsført vel 3,75 millionar mindre enn budsjettert for refusjon for ressurskrevjande tenester. Dette skuldast redusert tilbod for ein mottakar, og at eit anna tiltak ikkje blei så omfattande som budsjettert. Det er meirinntekt på 5,8 mill. på refusjon frå andre kommunar som gjeld elevar i skulen med særskilte behov der andre kommunar skal betale (2,55 mill.) og felles IKT mellom Etne og Vindafjord (2,7 mill.). Det var i 2015 verken budsjettert med utgifter eller inntekter på desse. Momskompensasjonen har ei meirinntekt på om lag 2,3 millionar i høve til budsjett. Avviket kan mellom anna forklarast mellom med at det er nytta kjøp av tenester i staden for lønsmidlar. Andre overføringar Årsmelding 2015 Side 21

Posten består av overføringar frå fylkeskommunar, kommunar og andre (private), samt sal av konsesjonskraft som er den absolutt største posten. Det er små avvik på desse artane, og ei samla mindreinntekt i høve budsjett på 11 000. Driftsutgifter Driftsutgifter tal i 1000 2012 2013 2014 2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) Lønsutgifter 140 659 152 508 164 454 173 545 167 558 163 352 5 987 Sosiale utgifter 36 031 39 846 43 635 44 022 50 043 51 158-6 021 Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon 37 152 38 205 41 121 44 509 32 530 30 957 11 979 Kjøp av tenester som erstatter t.produksjon 25 761 23 477 29 908 31 249 26 475 26 370 4 774 Overføringar 17 969 24 943 23 798 18 426 23 257 25 276-4 831 Avskrivningar 7 039 6 767 8 311 9 035 6 477 6 477 2 558 Fordelte utgifter 0 0-101 -96 0-856 -96 Sum driftsutgifter (C) 264 611 285 746 311 126 320 691 306 340 302 733 14 351 Brutto driftsresultat (B-C) 15 423 13 830-6 141 6 722 6 470 7 897 251 Driftsutgiftene har auka med vel 9,6 millionar (3,1 %) frå 2014. Med unnatak for overføringar har alle utgiftspostane auka. Lønn og sosiale utgifter er den største utgiftsposten, og utgjer over 2/3 av kommunen sine utgifter. Totalt sett kjem kommunen ut med meirkostnader på mest 14,2 millionar i høve til justert budsjett. Løn og sosiale utgifter 70% Overføringar 6% Kjøp av tenester som erstatter t.produksjon 10% Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon 14% Løn og sosiale utgifter Lønn og sosiale utgifter utgjer ein stor del av utgiftene for kommunen (68 % for 2015). Løn og sosiale utgifter tal i 1000 kroner R-2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) Lønsutgifter 173 545 167 558 163 352 5 987 Sosiale utgifter 44 022 50 043 51 158-6 021 Sum Løn og sosial utgifter 217 568 217 601 214 510-34 Refusjon sjukeløn 6 073 1 617 1 617 4 457 Refusjon fødselspenger 2 636 153 153 2 483 Sum refusjonar frå NAV 8 709 1 770 1 770 6 940 Netto løn og sosiale utgifter 208 858 215 832 212 741-6 973 Denne oversikta syner lønnsutgifter inkl. m.a. kjøregodtgjersle totalt for kommunen. Samla sett har kommunen eit mindreforbruk på lønn og sosiale utgifter i 2015 på 131 000. Lønnsutbetalingane har eit meirforbruk på ca. 6 millionar, medan det er eit tilsvarande mindreforbruk på sosial utgifter. Dette skuldast betydeleg lågare pensjonsutgifter enn budsjettert. Tar me omsyn til refusjonar frå NAV (sjukelønn og fødselspengar) blir det eit mindreforbruk på ca. 7 millionar. Årsmelding 2015 Side 22

Nokre område slit av ulike årsaker med meirforbruk på lønn medan andre har stort mindreforbruk grunna vakante stillingar. For å løyse viktige oppgåver, blir det leigd inn personale frå vikarbyrå eller kjøpt tenester frå byrå / konsulentar. Dette gjeld spesielt innan Pleie og omsorg (3 millionar i 2015). I nokre tilfelle blir desse kostnadane dekka av ledige lønnsmidlar medan det i andre tilfelle har ført til store meirutgifter. Utfordringane for dei einskilde ansvarsområda er nærare omtala i delmeldingane deira. Innan skule er det nokre stillingar som vert dekt gjennom refusjonar frå andre kommunar. Ikkje alle desse stillingane er budsjetterte, desse vil altså gje meirforbruk på lønn og meirinntekt på refusjonar. Pensjonsutgifter Pensjon tal i 1000 kroner 2014 R-2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) KLP - Kommunal landspensjonskasse 21 535 10 348 15 441 15 441-5 093 SPK - Statens pensjonskasse 3 680 3 536 3 500 3 500 36 AFP-pensjon, eigenandel 116 459 391 391 68 Premieavvik KLP -6 069 4 838 4 838 4 838 0 Premieavvik SPK 91-714 -714-714 0 Arbeidsgiveravgift av premieavvik -851 571 571 571 0 Sum 18 503 19 038 24 026 24 026-4 989 Overføringar til investeringsrekneskapen 642 688 688 0 0 Totalt 19 145 19 726 24 714 24 026-4 989 Pensjon gjer at resultata ofte er dårlegare i kommunane enn det dei offisielle rekneskapa viser. Dette skuldast måten kommunane fører pensjonskostnadene på. Kvart år vert det eit avvik mellom den utrekna pensjonskostnaden og det beløpet kommunane faktisk betaler i premie til leverandøren av pensjonstenester. Dette avviket vert kalla premieavvik. Etne kommune har likevel klart å styrka det interne fondet for framtidige pensjonsforpliktingar, parallelt med det aukande premieavviket. Styresmaktene har tillate at i kommunane kan la premieavviket stå i balansen og fordele kostnaden over fleire år. Departementet innførte i si tid ordninga fordi dei såg at pensjonskostnadene enkelte år vart for dårleg avpassa og dei meinte det var urimelig å belasta rekneskapane med uvanleg høge pensjonskostnader. Pensjonspremien varierer med rentenivå og avkastning på pensjonsmidlane og tanken frå departementet si side ved innføringa av ordninga var at dette ville jamne seg ut over tid. Men i praksis har det vist seg at kostnadene stort sett har auka frå år til år. Når det som er betalt i pensjonspremie ikkje vert kostnadsført vert resultatet i realiteten at me skyve kostnadene framfor. Dette er ei løysing som er brukt av eit fleirtall av kommunane i Noreg. Det underliggande problemet er sjølvsagt at pensjonskostnadene i offentlig sektor etter kvart er blitt svært høge. Til og med 2002 kostnadsførte Etne kommune premieavviket i påfølgjande år i rekneskapen. Frå og med 2003 har kommunen valt å nytta høve til å fordela kostnadene (amortisere) over fleire år. Tal år premieavvik kan fordeles over var først 15 år, så 10 år, og frå 2014 av 7 år. I oversikta ovanfor visas netto premieavvik, altså årets premieavvik + amortisert premieavvik. Figuren under viser utviklinga relatert til årets premieavvik, samla akkumulert premieavvik (KLP og SPK) for kommunen - alle tal i 1 000 kr, samt vårt interne fond (som blei oppretta i 2010) avsett for å møta framtidige pensjonsforpliktingar. I 2015 var det for fyrste gong siden 2005 eit negativt premieavvik. Akkumulert premieavvik er difor redusert med 4,1 millionar. Samstundes er fondet framtidige pensjonsforpliktingar styrka noko, og er no større enn premieavviket. Dette skuldast bruk av eiga premiefond hos KLP i 2015 på vel 6,1 millionar (mot 1,7 mill. i 2014) som er avsett vårt fond, og ein korreksjon etter rekneskapen for 2014 som gav ei avsetting på ca. 0,5 millionar. Årsmelding 2015 Side 23

30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 - -5 000-10 000-7 724 1 274 2010 2011 2012 2013 2014 2015 *) Samla kostnad = netto pensjonskostn. + sum amortisert premieavvik + adm.kostn. Netto pensjonskostn. = årets opptening + rentekostnad - forventa avkastning. 4 124 Akk. premieavvik Fond fram. Pensjonsforp. Samla kostnad *) Innbet. premie/tilskot inkl. adm. Årets premieavvik Netto premieavvik = årest premieavvik + amortisert premieavvik Som følgje av stor tilbakeføring frå KLP (for mykje fakturert i 2014 og frigjering av reservar), samt mindre reguleringspremie etter eit relativt lågt lønns- og trygdeoppgjer, fekk kommunen vesentleg lågare pensjonsutgifter i 2015. I tillegg var det fakturert for lite i 2013, som gav ei tilleggsrekning på ca. 1 million i 2014. Samla gir dette store forskjellar mellom innbetaling i 2013, 2014 og 2015. Fond framtidige pensjonsforpliktingar er no større enn premieavviket. Kjøp av varer og tenester som inngår i tenesteproduksjon Artane 100-285 omfattar alle utgifter som er knytt til kjøp av varer og tenester som brukast som produksjonsfaktorar i kommunen sin eigenproduksjon. Samla er det eit meirforbruk på vel 12 millionar i høve til endra budsjett. Det er fleire postar med både meir- og mindreforbruk. Det er grunn til å minne om at i denne samanlikninga kjem det ikkje fram om det er nytta ledige midlar frå ein annan art eller om det er ein inntektspost som dekker meirkostnaden. Kjøp av vikartenester pleie og omsorg utgjer 2,6 millionar er det største enkeltavviket. Jamt over er det meirforbruk på dei fleste artane, slik det har vore dei fleste åra. Mange av desse postane er «faste» postar som burde vore justert opp i budsjettet. Dømer på dette er straum og olje med eit meirforbruk på ca. 1 million, fast elevkøyring 733 000, snøbrøyting 869 000 og vedlikehald av lisensar 535 000. Kjøp av varar som erstattar tenesteproduksjon Samla meirforbruk for kjøp av varar som erstattar kommunal tenesteproduksjon er ca. 4,8 mill. Kjøp av barnevernstenester har eit meirforbruk på 2,9 millionar. 1 millionar av dette må sjåast opp mot ledige midlar på andre artar, men ca. 1,9 er reellt meirforbruk i høve til budsjett. 600 000 gjeld ein ny ressurskrevjande brukar der eksternt tilbod kom i gong på slutten av året. 700 000 og 350 000 gjeld Enge skule og Drift og vedlikehald som må sjåast opp mot ledige lønnsmidlar og andre artsgruppar. Tilskot til ikkje-kommunale barnehagar i kommunen har eit mindreforbruk grunna lågare barnetal frå hausten 2015 på 774 000. Overføringar Artsgruppe 400-480 omfattar tilskot og overføringar som ikkje er knytt til kjøp eller avtale om produksjon av konkrete tenester, medan 490 er reservert tilleggsløyvingar og innsparingskrav. I tillegg kjem mva som gir rett til kompensasjon her. Totalt er det eit mindreforbruk på 4,8 millionar. Dette skuldast diverse tilleggsløyvingar der ein ikkje har vore sikker på korleis utgiftene ville fordele seg. Dette utgjer samla heile 6,6 millionar. Halvparten er knytt til ein ny ressurskrevjande brukar, der tilbodet ikkje blei slik ein trudde. Mindreutgifta gir også mindreinntekter frå starten. Det ligg og ulike postar knytt opp mot helsesamarbeidet Årsmelding 2015 Side 24

og flyktningtenesta på over 1 million. Mindreforbruket på desse postane må sjåast i samanheng med dei andre postane. Det står igjen ca. 900 000 på art for lønnsreserve. Det er eit meirforbruk på mva på 2,2 millionar, som har ein tilsvarande meirinntekt. Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat Tal i 1000 R-2012 R-2013 R-2014 R-2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) Driftsinntekter (B) 262 026 299 577 304 985 327 412 312 810 310 631 14 602 Driftsutgifter (C) 246 603 285 746 311 126 320 691 306 340 302 733 14 351 Brutto driftsresultat (D = B - C) 15 423 13 831-6 141 6 722 6 470 7 897 251 Brutto driftsresultat gjev uttrykk for resultatet av den ordinære drifta inkludert avskrivingar. Talet gir eit uttrykk for kommunens evne til å betene lånegjeld, eigenfinansiere investeringar og setje av midlar til seinare år. Årsmelding 2015 Side 25

2012 2013 2014 2015 Millionar Finans På artsgruppe 5 blir det ført utgifter knytt til opptak av lån, kjøp av aksjar/andelar og utlån. Avsetningar, motpost avskrivingar og overføringar frå driftsrekneskapen til investeringsrekneskapen blir også ført her. På artsgruppe 9 blir det ført inntekter knytt til opptak av lån (bruk av lån), sal av aksjar/andelar, utbytte/eigaruttak, utlån, bruk av avsetningar og motpost avskrivingar. Finansrekneskap tal i 1000 R-2012 R-2013 R-2014 R-2015 B-2015 B-2015 Avvik (e) R-(e) Finansinntekter Renteinntekter, utbytte og eieruttak 3 947 3 192 3 208 2 419 2 593 3 093-175 Gevinst finansielle instrument (omløpsmidlar) 0 0 0 0 0 0 0 Mottatte avdrag på utlån 12 8 88 194 185 100 9 Sum eksterne finansinntekter (E) 3 959 3 200 3 297 2 613 2 778 3 193-165 Finansutgifter Renteutgifter, provisjoner og andre fin.utg. 7 102 6 662 6 029 4 969 6 337 6 837-1 368 Tap finansielle instrument (omløpsmidlar) 0 0 0 0 0 0 0 Avdragsutgifter 7 037 7 567 7 784 8 060 7 809 7 809 251 Utlån 4 3 211 320 320 120 0 Sum eksterne finansutgifter (F) 14 143 14 232 14 025 13 349 14 466 14 766-1 117 Resultat eksterne finanstransaksjoner (G = E - F)-10 184-11 032-10 728-10 737-11 688-11 573 952 Motpost avskrivninger 7 039 6 767 8 311 9 035 6 477 6 477 2 558 Netto driftsresultat (I) 12 278 9 565-8 559 5 020 1 259 2 801 3 761 Interne finanstransaksjoner Bruk av tidligere års regnsk.m. mindreforbruk 8 138 3 699 3 572 0 0 0 0 Bruk av disposisjonsfond 12 356 13 204 13 857 8 944 9 642 1 963-698 Bruk av bundne fond 4 778 3 409 3 369 2 177 2 045 1 159 132 Bruk av likviditetsreserve 0 0 0 0 0 0 0 Sum bruk av avsetninger (J) 25 272 20 312 20 798 11 121 11 687 3 123-566 Avsetningar Overført til investeringsregnskapet 2 560 3 541 714 1 075 1 009 44 66 Dekning av tidligere års regnsk.m. merforbruk 0 0 0 0 0 0 0 Avsetninger til disposisjonsfond 25 898 18 099 9 410 8 028 9 661 4 759-1 633 Avsetninger til bundne fond 5 300 4 666 2 115 2 321 2 276 1 120 45 Avsetninger til likviditetsreserven 0 0 0 0 0 0 0 Sum avsetninger (K) 33 758 26 306 12 239 11 423 12 946 5 924-1 523 Årets rekneskapsmessige mindreforbruk 3 699 3 572 0 4 718 0 0 4 718 Årets rekneskapsmessige meirforbruk 0 0 0 0 Sum (L = I + J - K) 3 792 3 572 0 4 718 0 0 4 718 Renter og avdrag Rekneskapen viser at renteinntektene går ned ca. 600 000 og er vel 175 000 under regulert budsjett. Ny bankavtale, litt lågare likviditet og svakare marknadsrenter er årsaken til nedgangen. Renteutgiftene går ned ca. 1 millionar i høve til 2014 gir ein mindreutgift på 1,3 mill. i høve til regulert budsjett. Renteutgiftene har dei siste åra vore ein av dei få budsjettpostane der kommunen har budsjettert forsiktig og som har vore ein «buffer» for overskridingar elles. Vekta gjennomsnittsrente for porteføljen var ca. 2,41 ved inngangen til 2015 og 2,09 % ved årets slutt, mot budsjettert rente på 2,75 % (på lån utan kjent binding hausten 2014). 12 10 8 6 4 2 0 3,155 3,470 2,821 2,550 7,037 7,567 7,784 8,060 Avdragsutgifter Netto renteutgifter Årsmelding 2015 Side 26

Avdragsutgifter for 2015 har auka med i overkant av 300 000 frå 2014, og er 250 000 over budsjett. På grunn av auka avskrivingar låg kommunen vel 250 000 under kommunelova sitt minstekrav for totale låneavdrag (sjå note 8 i rekneskapet). Dette er utgiftsført mot påløpte kostnader i 2015 og vil bli betalt ekstra i 2016. I tillegg rår fylkesmannen til at årlege låneavdraga som eit minimum bør utgjere om lag 3 ½ - 4 % av lånegjelda (utanom formidlingslån og avdrag på slike lån). For 2015 utgjer rekneskapsført avdrag 3,94 %. Netto driftsresultat Netto driftsresultat viser resultatet av kommunens ordinære drift innafor den finansielt orienterte rekneskapen og fortel kor mykje kommunen har igjen til investeringar og fondsavsetjingar når dei laupande utgiftene, inkl. renter og avdrag, er dekka. Talet gir difor ein indikasjon på kommunen sin økonomiske handlefridom. For å sikre ei forsvarleg forvaltning av formuen over tid er det no anbefalt at netto driftsresultat er på minst 1,75 %. 1 Kommunen sitt resultat på vel 5,020millionar eller 1,53 % er litt under dette, men betyr at kommunen kan setje av midlar på fond til bruk seinare. Avsetting og bruk av fond For 2015 er det ei netto avsetting til fond i drift på omlag 300 000, bruk av avsetting ligg 500 under budsjett og avsetting til fond ligg 1,5 millionar under budsjett. Avvika gjeld stort sett bundne fond innan sjølvkostområda, der ein ikkje har regulert budsjettet etter at rekneskapen for desse er gjort opp. Resultat for sjølvkostområda kjem fram av note 11. Merk at tiltak som er finansiert ved bruk av generelle disposisjonsfond etter budsjett er inntektsført fullt ut i tråd med vedtatt budsjett, sjølv om det ikkje er brukt midlar tilsvarande. Rekneskapsmessig meir-/mindreforbruk Rekneskapsmessig meir-/mindreforbruk svarar til botnlinja i kommunerekneskapen og viser netto driftsresultat justertert for interne finanstransaksjonar (overføring til investeringsrekneskapen og avsetningar til og bruk av fond). Årets resultat er 4 718 014 omtrent som opphavleg budsjett på 4,449 millionar, med betydeleg over regulert budsjett på 1,183 millionar. Resultatstorleiken seier lite om korleis den økonomiske utviklinga har vore i seg sjølv, men fortel meir om samla avvik frå budsjettet og behovet for ev. tilpassingar av drifta. Merk at det for 2015 eit framførbart underskot på sjølvkostområde vatn på om lag 342 000, som trekk resultatet ned like mykje. 1 Anbefalinga frå Teknisk beregningstuvalg er justert ned frå og med 2014 fordi momskompensasjons på investeringar no førast direkte i investeringsrekneskapen. Tidlegare anbefaling var 3 % Årsmelding 2015 Side 27

Investeringsrekneskapen Investeringsrekneskapen viser kostnadane og finansieringa av kommunen sine anleggsmidlar. Rekneskapsforskriftene set eit klart skilje mellom drift og investeringar, og gjennom investeringsrekneskapen får me på ein betre måte enn tidlegare ei oversikt over korleis kommunen har finansiert investeringane. Figuren nedanfor viser det totale bildet for investeringane i 2015, med fokus på artsgrupper og avvik i forhold til budsjett. For meir detaljer om det einskilde prosjekt viser me til note 19 (i Årsrekneskapen) og den detaljerte investeringsrekneskapen. HOVUDOVERSIKT - INVESTERINGSREKNESKAPEN Rekneskap Budsjett (end) Budsjett Rekneskap 2015 2015 2015 2014 Inntekter Salg av driftsmidler og fast eiendom 1 208 719,50 2 000 000,00 2 000 000,00 981 125,00 Andre salgsinntekter 0,00 0,00 0,00 0,00 Overføringer med krav til motytelse 2 606 274,75 0,00 0,00 66 667,00 Kompensasjon for meirverdiavgift 3 542 393,00 0,00 0,00 1 591 767,22 Statlige overføringer 506 000,00 0,00 0,00 0,00 Andre overføringer 870 000,00 870 000,00 0,00 0,00 Renteinntekter, utbytte og eieruttak 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum inntekter (L) 8 733 387,25 2 870 000,00 2 000 000,00 2 639 559,22 Utgifter Lønnsutgifter 0,00 0,00 0,00 30 903,86 Sosiale utgifter 0,00 0,00 0,00 4 357,45 Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon 15 523 734,24 18 072 193,00 13 000 000,00 10 745 283,63 Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon 467 931,80 0,00 0,00 400,00 Overføringer 3 602 817,00 0,00 0,00 1 591 767,22 Renteutgifter, provisjoner og andre fin.utg. 0,00 0,00 0,00 0,00 Fordelte utgifter 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum utgifter (M) 19 594 483,04 18 072 193,00 13 000 000,00 12 372 712,16 Finanstransaksjoner Avdragsutgifter 1 707 808,00 1 776 201,00 1 776 201,00 1 618 906,00 Utlån 2 100 000,00 3 000 000,00 3 000 000,00 3 600 000,00 Kjøp av aksjer og andeler 1 887 793,00 687 793,00 0,00 3 717 034,00 Dekning av tidlegare års udekka 0,00 0,00 0,00 0,00 Avsetninger til ubundne investeringsfond 135 420,00 85 700,00 0,00 157 881,00 Avsetninger til bundne fond 781 884,24 0,00 0,00 762 135,97 Avsetninger til likviditetsreserve 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum Finans- og finansieringstransaksjoner (N) 6 612 905,24 5 549 694,00 4 776 201,00 9 855 956,97 Finansieringsbehov (O= M + N - L) 17 474 001,03 20 751 887,00 15 776 201,00 19 589 109,91 Dekkast slik: Bruk av lån 7 947 100,08 12 246 472,00 11 700 000,00 11 289 387,91 Mottatte avdrag på utlån 2 394 120,24 1 861 901,00 1 776 201,00 2 466 741,97 Salg av aksjer og andeler 0,00 0,00 0,00 0,00 Bruk av tidlegare års udisponert 0,00 0,00 0,00 0,00 Overføringer fra driftsregnskapet 1 074 573,41 964 429,00 0,00 714 215,00 Bruk av disposisjonsfond 854 084,59 854 085,00 0,00 156 441,40 Bruk av ubundne investeringsfond 5 204 122,71 4 825 000,00 2 300 000,00 4 962 323,63 Bruk av bundne fond 0,00 0,00 0,00 0,00 Bruk av likviditetsreserve 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum Finansiering (R) 17 474 001,03 20 751 887,00 15 776 201,00 19 589 109,91 Udisponert overskott 0,00 0,00 0,00 0,00 Udekka underskott 0,00 0,00 0,00 0,00 Dei største avvika ligg på kjøp av varar og tenestar og skuldast at kommunen heng etter med ein del prosjekt. Dette heng saman med mindreforbruket på bruk avlån. Merk at det reelle avviket er større, då ein berre har budsjettjustert inn løyvingar frå tidlegare år der det har vore aktivitet i 2015 jf. budsjettvedtak. Årsmelding 2015 Side 28

Balansen Balanserekneskap Tal i 1 000 2011 2012 2013 2014 2015 Endring 15-14 Eigendelar Anleggsmidlar 482 191 507 165 549 484 589 585 626 544 36 959 Faste eiendommer og anlegg 201 156 205 288 216 931 219 543 229 369 9 826 Utstyr, maskiner og transportmidler 8 537 9 644 9 733 11 112 11 547 435 Utlån 37 960 39 684 38 050 39 282 37 642-1 641 Aksjer og andeler 4 181 4 601 5 443 9 160 10 975 1 815 Pensjonsmidlar 230 357 247 948 279 328 310 488 337 011 26 523 0 Omløpsmidlar 118 054 130 279 133 963 129 046 126 945-2 101 Kortsiktige fordringer 17 329 16 433 18 948 21 614 26 994 5 379 Premieavvik 12 772 18 580 18 921 25 490 20 400-5 090 Aksjer og andeler 0 0 0 0 0 0 Sertifikater 0 0 0 0 0 0 Obligasjoner 170 0 0 0 0 0 Kasse, postgiro, bankinnskudd 87 783 95 266 96 094 81 941 79 551-2 390 Sum eigendelar 600 245 637 444 683 447 718 631 753 489 34 858 Eigenkapital og gjeld 0 Eigenkapital 51 396 49 355 43 356 40 739 46 585 5 845 Disposisjonsfond 27 215 40 026 43 167 38 564 37 644-920 Bundne driftsfond 8 820 9 087 10 244 8 990 9 135 144 Ubundne investeringsfond 19 605 17 837 21 394 16 590 11 521-5 069 Bundne investeringsfond 2 000 3 436 3 816 4 578 5 360 782 Endringar i R-prinsipp som endrar AK Drift -4 048-4 048-4 048-4 048-4 048 0 Endringar i R-prinsipp som endrar AK Investering 0 0 0 0 0 0 Regnskapsmessig mindreforbruk 8 138 3 699 3 572 0 4 718 4 718 Regnskapsmessig meirforbruk 0 0 0 0 0 0 Udisponert i investeringsrekneskapen 72 96 96 96 96 0 Udekka i investeringsrekneskapen 0 0 0 0 0 0 Likviditetsreserve 0 0 0 0 0 0 Kapitalkonto -10 429-20 778-34 885-24 030-17 840 6 189 0 Langsiktig gjeld 508 115 544 004 597 932 631 119 663 641 32 522 Pensjonsforpliktelsar 300 525 324 908 370 726 398 085 430 485 32 400 Ihendehaverobligasjonslån 0 0 0 0 0 0 Sertifikatlån 51 233 0 0 40 000 71 500 31 500 Innlån 156 358 219 097 227 206 193 033 161 656-31 378 0 Kortsiktig gjeld 40 733 44 085 42 159 46 773 43 264-3 509 Kassekredittlån 0 0 0 0 0 0 Annen kortsiktig gjeld 38 541 42 095 40 366 45 240 42 126-3 114 Premieavvik 2 192 1 990 1 793 1 533 1 138-395 Sum eigenkapital og gjeld 600 245 637 444 683 447 718 631 753 489 34 858 Memoriakonto 0 0 0 0 0 0 Ubrukte lånemidler 15 289 15 855 13 357 17 298 19 050 1 753 Andre memoriakonti 14 692 14 692 14 692 498 583 85 Motkonto for memoriakontiene -29 981-30 547-28 049-17 795-19 633-1 838 Balanserekneskapen viser verdien av kommunens eigendelar per 31.12.15, og korleis eigendelane (anleggs- og omløpsmidlar) er finansiert med høvesvis eigenkapital og gjeld. Årsmelding 2015 Side 29

Millionar Utvikling i arbeidskapitalen 100 91,80 86,19 77,32 80 82,27 82,83 60 40 20 0 2011 2012 2013 2014 2015 Arbeidskapitalen finn ein ved å trekka kortsiktig gjeld frå omløpsmidlane (bankinnskot, verdipapir og fordringar frå stat, andre kommunar og private, fråtrekket kassakreditt, leverandørgjeld og premieavvik). Arbeidskapitalen er eit uttrykk for kommunens likvide stilling og viser kva for evne kommunen har til å klara betalingspliktene. Utviklinga skapast av frigjorte midlar, med frådrag for dei som brukast til investeringar. Lånegjeld Ved utgongen av året har kommunen ei samla gjeld på vel 233 millionar, der låna i Husbanken for vidare utlån utgjer ca. 28,5 millionar. Samla låne er omtrent uendra frå 2014, men korrigert for Startlån til vidareutlån og ubrukte lånemidlar harr netto lånegjeld gått ned vel 2,8 millionar. Netto lånegjeld ligg på 56,7 % av driftsinntektene, som er ein markant nedgang frå 2014. Lånegjeld Tal i 1 000 2011 2012 2013 2014 2015 Samla lån 207 591 219 097 227 206 233 033 233 156 Husbanken - Startlån 20 874 23 318 25 598 27 259 28 491 Ubrukte lånemidlar 15 289 15 855 13 357 17 298 19 050 Netto lånegjeld 171 428 179 924 188 251 188 477 185 614 Innbyggartal 3 963 4 040 4 057 4 103 4 106 Netto lånegjeld pr. innbyggjar 43 257 44 536 46 402 45 936 45 206 Netto lånegjeld i % av driftsinntekter 59,0 % 59,0 % 62,8 % 61,8 % 56,7 % Netto lånegjeld er ikkje korrigert for kor mykje som blir finansiert av vassavgifter, kloakkavgifter og renovasjon (VAR-området). Lånegjelda er heller ikkje korrigert for kor stor del kommunen mottar rente- og avdragskompensasjonar for. For 2015 utgjorde VARgrunnlaget om lag 14,4 millionar. Grunnlaget for rente- og avdragskompenasjon er ca. 15,5 millionar og grunnlaget for rentekompensasjon er ca. 7,4 millionar. Utgiftene til desse vil difor i meir eller mindre dekkjast utanom ordinær drift, med unnatak for avdraget på sistnemnde. Etter dette er netto gjeld som belastar drifta direkte ca. 147,6 mill. Fond Dei kommunale fonda er delt inn i disposisjonsfond, bundne driftsfond, ubundne investeringsfond og bundne investeringsfond. Bundne drifts- og investeringsfond er midlar som er avsett til bestemte formål i samsvar med lov, forskrift, rekneskapsprinsipp eller eksterne vilkår (døme arv eller gåve til særskilte formål). Under desse kjem unytta øyremerka midlar som må betalast attende dersom dei ikkje vert nytta i samsvar med føresetnaden. Ubundne investeringsfond gjeld midlar som må settast av til og nyttast i investeringsrekneskapen, og kor kommunen sjølv kan velje til kva formål. Disposisjonsfond vil sei avsette midlar som ikkje er øyremerka for bestemte formål. Av disposisjonsfond er det mange fond der midlane er vedtatt brukt til særskilte tiltak likevel slik at unytta midlar ev. seinare kan bli vedtatt omdisponert til andre formål. Årsmelding 2015 Side 30