Leikanger kommune BUSTADGRUPPA Sluttrapport 28 mai 2015 1
Innhold Tilbakeblikk... 3 Oppfølging i 2015... 4 Vurdering av dei ulike behova... 5 Samla behov for nye bustader... 9 Framtidsbilde-folketalsframskriving og behov... 10 Kva bør Leikanger kommune gjere? Forslag til aktuelle tiltak... 12 2
Tilbakeblikk Formannskapet vedtok i møte 23.01.12, sak 24/12, å oppnemne ei arbeidsgruppa som skulle gjennomgå status og framtidig bruk av kommunale bustader. Vedtaket lydde slik: Formannskapet oppnemner ei arbeidsgruppe med 5 medlemer samansett av 3 politikarar valde av formannskapet og 2 representantar frå administrasjonen utpeika av rådmannen med mandat å gjennomføre ein brei gjennomgang av bustadsituasjonen i kommunen der kommunen sjølv har eit særskilt ansvar. Arbeidsgruppa skal kartleggja status, vurdere dei ulike behova, og kome med framlegg om tiltak. Tidsfrist for arbeidet er 01.10.12. Formannskapet oppnemner fylgjande representantar i arbeidsgruppa: 1. Trude Risnes 2. Herdis Ulveseth 3. Janne Dokken. Rådmannen peika ut Grete Hagen, leiar av NAV Leikanger, og Gunnar Steine, kommunalsjef for oppvekst og omsorg, som administrasjonen sine 2 representantar i gruppa. Trude Risnes vart vald til leiar av arbeidsgruppa Arbeidsgruppa leverte sin rapport 16.12.12. Arbeidsgruppa sine tilrådingar er summert opp i kapittel 10 i rapporten. Fleire av punkta i tilrådinga er, eller er i ferd med å bli gjennomførde og går fram av tabellen under. Tiltak Sal av4 leilegheiter i Hovdavegen Bygging av 5 leilegheiter i Berlehagen Ytterligare kjøp av 2 bustader til busetjing av flyktningar Sikra sentrumsnært areal for bustadbygging Stadheimgarden Status Planlagt annonsering av sal juni 2015 Innflyttningsklare 01.10.2015 Vurdere behovet Vurdere behovet når bueingane er ferdigstilte vår/sommar 2016 3
Aktiv bruk av Husbanken sine verkemiddel til personar/familiar med trong for rimeleg bustadfinansiering. Er i gang med å få på plass ei felles profilering av bustadtilbod i kommunen. Bruk av Startlån og Husbanken sine øvrige verkemiddel Punktet om etablering av eit tverrfagleg administrativt og politisk bustadpolitisk forum har vore gjennomført ved at bustadgruppa har hatt 2 representantar frå kommuneadminstrasjon og 3 politikarar. Det er ikkje planlagt vidare aktivitet i bustadgruppa etter dette arbeidet er avslutta. Arbeidsgruppa tilrår at det bør opprettast ei bustadgruppe for kvar kommunestyreperiode. Føremålet vil vere å oppretthalde eit aktivt fokus på bustadbehovet og bustadpolitikken i kommunen. Arbeidsgrupppa har motteke innspel frå Wigger Liahagen angåande utvikling av seniorbustader i Skahaug. ( vedlagt rapporten )Arbeidsgruppa har ikkje teke innspelet med vidare inn i dette arbeidet, då det ikkje fell inn under mandatet til arbeidsgruppa. Innspelet bør likevel takast med i det vidare arbeidet med bustadutvikling i Leikanger. Oppfølging i 2015 Rådmannen tok i januar månad initiativ til at bustadgruppa føretok ein ny gjennomgang av status når det gjeld bustadsituasjonen på område der kommunen har eit særskilt ansvar og i tillegg avklare behovet for utleigebustader generelt. Bustadgruppa vart vidare bedt om å kome med evt. framlegg til tiltak på desse områda. Bustadgruppa har i perioden 12.01.15 13.05.15 hatt 4 møter. 4
Fylgjande hovudtema har vore drøfta: 1. Bustad til flykningar, jfr. vedtak i kommunestyret om å ta imot 10 flykningar per år i 4 år frå og med 2015 med tillegg av familiesameining. 2. Praktisk gjennomføring av kommunestyret sitt vedtak om å selja 4 bustader i Hovdavegen i løpet av 2015. 3. Vurdere behovet for gjennomgangsbustader for kommunalt tilsette og andre. 4. Vurdere behovet for akuttbustad og bustad for vanskelegstilte. Bustadgruppa har i denne omgang ikkje konkret vurdert behovet for bustad til funksjonshemma då ei eiga arbeidsgruppe er nedsett for å avklare dette og kome med innspel til tiltak. Gruppa har heller ikkje vurdert nærare behovet for ulike buformer for eldre utover det tilbodet som kommunen har i dag, men vil likevel komme litt attende til dette seinare i rapporten. Kort om korleis det skal takast vidare: Bustadgruppa er oppteken av at det skjer ei gradvis fornying av kommunen sin bustadmasse og at denne vert tilpassa framtidige behov. Dette inneber at ein nøye bør vurdera dei eldste bustadane med tanke på framtidig bruk. Det bør vera eit prinsipp at bustadane i størst mogeleg grad kan nyttast fleksibelt av ulike grupper. Bustadgruppa ser det som viktig at ein geografisk fordeler busetjinga i kommunen, men likevel slik at ein får tenlege bustader nær viktige offentlege funksjonar, transport og butikk. Vurdering av dei ulike behova 1) Bustad til flyktningar. Bustadgruppa ser det som viktig at ein fordeler busetjinga i kommunen, men likevel slik at ein får tenlege bustader nær viktige offentlege funksjonar, transport og butikk. Bustadgruppa meiner og at det i ein plan for å skaffa 5
bustader til flyktningar må setja dette inn i ein større samanheng der utskifting av gamal og mindre eigna bustadmasse vert ivareteke. Vi er interesserte i at flyktningar skal finne seg til rette i kommunen og busetje seg her. Bustadgruppa meiner det vil vere teneleg at kommunen tilrettelegg for at fleire kan eige i staden for å leige. Dette er positivt for den enkelte, for kommunen og styrkar fast busetting. Dette kan mellom anna gjerast ved å leggje kommunal bustadmasse ut til sals, slik som vi har gjort i Hovdavegen. Ein bør også synleggjere/bistå med ulike finansieringsløysingar som t.d. støtteordingar via Husbanken. Bustadgruppa legg til grunn at ein nyttar 2, evt. 3 leilegheiter i Berlehagen til bustad for flykningar. Flyktningtenesta har laga ein prognose for bustadbehovet basert på at ein tek imot ei blanding av familiar og einslege. Kva bustad treng flyktningane: Tal flyktningar Årstal Boligtype A 1-2 rom Boligtype B 2-3 rom Boligtype C 3-4 rom Familiar, einslege + 7 f.s. 15 2015 3 2 2 Familiar, einslege + 4 f.s. 10 2016 0 2 1 Familiar, einslege + 9 f.s. 15 2017 0 3 2 Familiar, einslege + 9 f.s. 15 2018 0 3 2 Familiar, einslege + 2 f.s. 10 2019 0 0 2 SUM på 5 år 65-3 11 10 22 I dette oppsettet tek ein ikkje omsyn til fråflytting i perioden, noko som ein truleg kan rekne med vil skje i nokon grad. Sum 6
År 2015: Bustadbehovet for 2015 er alt dekka inn med kommunale bustader ein alt har eller er under oppføring. I tillegg er det inngått leigeavtale med privat utleigar. Dersom allereie busett flyktning får innvilga familiesameining i 2015, er det behov for ein bustad bustadtype C. Dette kan også bli forskyvd til 2016, dette behovet ligg inne i tabellen for 2016. Behovet må elles utover i perioden dekkast dels med leige av husvære, bruk av kommunale bustader eller kjøp av nye leilegheiter. Val av løysing må ein koma attende til fortløpande i busetjingsperioden. 2) Praktisk gjennomføring av kommunestyret sitt vedtak om å selja 4 bustader i Hovdavegen i løpet av 2015. Etter tilråding frå tildelingsnemnda av kommunale bustader har bustadgruppa konkludert med kva for 4 leilegheiter som skal seljast i Hovdavegen. Dette er gjort ut frå plassering i feltet og bruken av leilegheitene i dag. Ei av desse er f.t ledig. Det er gjennomført takst på leilegheitene og arbeidet med å frådeling og oppretting av eigne bruks- og gardsnummer for kvar av leilegheitene er under arbeid. Bustadgruppa har vore oppteken av at salet av bustadane skal føregå på ein ryddig og god måte, der ein ivaretek dei som i dag har leigeavtale på ein god måte og elles tilbyr leilegheitene til grupper med særlege behov. Bustadgruppa har difor drøfta prosessen med Husbanken og fått råd derifrå og konkludert med fylgjande: Prosedyre ved salet: 1. Tilby dei som bur i leilegheitene å kjøpa til takst. 2. Tilby andre som har eit særleg behov, og som kommunen har eit særskilt ansvar for å hjelpe, å kjøpa til takst. Dette vert å gjennomføre ved at dei aktuelle leilegheitene vert lyst ut for sal. Prioritert målgruppe vert: Einslege forsytarar Ungdom under 30 år Personar som har dårleg økonomi og vanskar med å koma inn på bustadmarknaden 7
Andre med særlege behov Tildelingsnemnda som står for tildeling av kommunale bustader prioriterer etter tilråding frå Nav kven som får tilbod om å kjøpa. 3. Lysa ut leilegheitene på den opne marknaden for sal til høgstbydande. 3) Vurdere behovet for gjennomgangsbustader for kommunalt tilsette og andre. Med bakgrunn i: status i dag når det gjeld etterspurnad etter kommunale bustader at det f.t. er 5 ledige kommunale husvære (varierer gjennom året) at det vert selt 4 bustader i Hovdavegen at vert bygd 5 nye leilegheiter i Berlehagen og at kommunen som vertskommune for mange store offentlege arbeidsplassar bør vera på offensiven og leggje til rette for tilflytting har bustadgruppa konkludert med at det kan vera behov for 2-3 nye gjennomgangsbustader i løpet av ein 3-årsperiode frå og med 2016. Kjøp av nye eigna bustader vil og vera viktig i arbeidet med å fornya den kommunale bustadmassen. 4) Vurdere behovet for akuttbustad og bustad for vanskelegstilte. Akuttbustad: Kommunen bør til ei kvar tid ha til disposisjon 1 leilegheit til dette føremålet. Hovdavegen 21 kan vera eit alternativ. Behovet kan og løysast ved at ein nyttar høvelege leilegheiter som måtte vera ledig. Normalt vil det alltid vera ledig leilegheit for korttids bruk. Alternativet vil også kunne vera å nytta hotell eller husvære i nabokommune. Bustad for vanskelegstilte: Bustadgruppa meiner behovet i dag vert dekka gjennom dei kommunale bustadane ein har, primært i Hovdavegen og Gjertrudbakken. Bustadgruppa tilrår at det blir drøfta og teke stilling til kva som bør gjerast med bustaden i Gjertrudbakken. Det er ei verdifull, sentrumsnær og flott tomt, men husvære er prega av stor slitasje. Det vil vera behov for omfattande renovering eller oppføring av ny bustad. 8
Samla behov for nye bustader År Type leilegheit Føremål Status 1-2 rom 2-3 rom 3-4 rom 2015 1 3 2 Busetting av flyktingar og andre med særlige behov Reinevegen og Berlehagen 2016 2 1 Busetting av flyktningar, inkl.familiesameining Manglar husvære pr idag 2017 2 3 2 Planlagt mottak av flyktningar, inkl familesameining + 2 gjennomgangsbustader Nytte kommunal bustadmasse i tillegg til det private 2018 3 2 Planlagt mottak av flyktningar, inkl familesameining bustadmarkedet Nytte kommunal bustadmasse i tillegg til det private bustadmarkedet 2019 2 Planlagt familiesameining Nytte kommunal bustadmasse i tillegg til det private bustadmarkedet Sum 3 11 9 Utviklingstrekk å merke seg: Vurderinga av behovet for gjennomgangsbustader generelt og behova på område der kommunen har eit særskilt ansvar, er gjort med eit perspektiv på fem år fram i tid. Når målet er å konkretisere behov til tal bustadeiningar, vil ein lengre tidshorisont vere vanskeleg. Fleire faktorar verkar inn på behovet, og at situasjonen kan raskt endre seg. Bustadgruppa har likevel valgt å drøfte nokre sider av eit mogeleg framtidsbilete, basert på utviklingstrekk som vil påverke bustadbehov og bustadsituasjonen i Leikanger. Herunder også på område der kommunen har, eller ønskjer å ta, eit særleg ansvar. Dette representerer både utfordringar og mulegheiter for kommunen. 9
Framtidsbilde-folketalsframskriving og behov Vi blir litt fleire og eldre: Folketalsframskriving for Leikanger 2015 2025: Kjelde:fylkeskommunen/PANDA 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 0 år 26 27 27 27 27 27 27 27 27 28 28 1-2 år 54 54 54 54 54 55 55 56 56 56 56 3-5 år 79 81 81 84 85 85 86 86 86 87 88 6-15 år 334 333 316 311 313 318 313 312 313 321 315 16-19 140 år 113 117 144 152 151 148 139 140 141 140 20-29 291 år 266 266 262 258 259 264 282 286 286 283 30-59 855 år 846 849 851 859 847 852 851 848 842 854 60-69 320 år 298 292 296 290 304 300 313 321 331 327 70-79 272 år 183 197 209 217 232 242 251 255 263 261 80-89 127 år 84 87 85 87 90 89 89 92 101 118 90 år og eldre 25 24 25 26 25 28 27 25 25 23 21 I alt 2308 2327 2350 2365 2387 2408 2433 2448 2471 2498 2513 Ut frå framskrivingane av folketalet vil Leikanger ha ei årleg befolkningsauke dei komande ti åra. I den nyleg vedtekne samfunnsplanen (for perioden 2015-2026) har kommunen også mål om ei årleg befolkningsvekst tilsvarande 25 personar pr.år frå 2016. I takt med nasjonale utviklingstrekk, og for distriktskommunar spesielt, blir vi fleire eldre. I Leikanger er det særleg gruppa 70+ som aukar i denne perioden. Eit framtidsretta og godt tilpassa bustadtilbod for denne gruppa vil kunne bidra til auka livskvalitet for den enkelte og at fleire kan bu lengre i eigen heim. For kommunen vil det kunne bety fleksibel og god ressursutnytting knytt til helseog omsorgstenestene. Det vil også kunne bidra til ein auka sirkulasjon i bustadmassen og at andre grupper også får sitt bustadbehov/ønskje oppfyllt. 10
Kva er eit godt og tilpassa bustadtilbod for seniorar 70+? For somme vil det truleg handle om å bu der dei bur no, og behovet framover vil vere knytt til tilpassingar av eksisterande bustad. Samstundes er det tydelege signal frå undersøkingar av bustadpreferansar og konkrete erfaringar med at ei gruppe seniorar 70+ kan tenke seg å flytte frå den frittliggande einebustaden, gjerne til noko mindre/enklare, nærare offentlege og private tilbod, gjerne med spesifikke tilbod knytt til butilbodet. Altså handlar eit godt og tilpassa bustadtilbod i denne samanhengen om ein ny bustad til ein akseptabel kjøpspris (ift. kva ein kan forvente å få att for eksisterande bustad) evt. til leige, med kvalitetar i tråd med 70+ forventar. Generasjonsskifte og ny-rekruttering Ein stor del av denne 70+ gruppa er tilsett i verksemder i Leikanger. Ingen kan spå om utviklinga, men dei fleste av desse seniorane skal truleg erstattast av nye medarbeidarar. Altså er her eit potensiale for ny busetting som kommunen må vere bevisst på m.o.t bustadutvikling. Kven er dei potensielle nyrekrutterte? Kva bustadtilbod må vi sikre oss at vi har for å trekke til oss desse? Kva fortrinn kan vi spele på, sett i forhold til våre nabobygder? Erfaringa er at nyrekrutterte både er tilbakeflyttarar og andre tilflyttarar. Nokre er i etableringsfase, andre er på veg inn i sin første/andre jobb. For tilflyttarar med familie er tilbodet av einebustader/større bueiningar i rimeleg nærleik til skule, barnehage, idrettsanlegg m.m viktig. Både til leige og til salgs. Også for tilbakeflyttarar i etableringsfase er einebustadtilbodet viktig. Tilbakeflytting er eit verdi-val og bustadpreferansane speglar dette. God utsikt, solrikt, nær sjø, nær marka, hage, nær barnehage/skule Gode oppvekstvilkår og sosiale bumiljø er viktige stikkord. For unge vaksne tilflyttarar er utleigetilbodet viktig; gode, gjerne mindre einingar i rimeleg avstand til jobb og sentrumsfunksjonar. 11
Kva bør Leikanger kommune gjere? Forslag til aktuelle tiltak Få betre kunnskap om bustadbehov og ønskje, særleg blant seniorar, jmf. prioritering i samfunnsplanen. Dette er viktig grunnlag både for kommunen og for potensielle utbyggarar. Basert på ønskje/behov og kommunens vurderingar rundt hensiktsmessige butilbod i ulike livsløp/fasar, bør kommunen ta ei aktiv rolle i å få utvikla framtidsretta bukonsept med seniorar som målgruppe. Sikre at kommunen til ei kvar tid disponerer tilgjengelege gjennomgangsbustader med gode kvalitetar, og at desse er lette å finne fram til for nyrekrutterte på veg til jobb i Leikanger/Sogn. Behovet må vurderast løpande, kommunen må evne å snu seg raskt. Sikre god kunnskap om verkemidlane frå Husbanken, særleg korleis tilskot til tilpassing av eksisterande bustad kan utløyse ny og utvida bruk av eksisterande bustader. Anten til huseigar sjølv, eller som utleigehus. Sjølv ta grep i utbyggingar sikre areal og utvikling i tråd med kommunens behov og strategiar for busetting Vere bevisst kommunens ulike rollar i bustadutviklinga, opptre ryddig og føreseieleg, og søke mest mogeleg samspelsgevinstar, internt og med andre samarbeidspartar. Ta stilling til kva som skal gjerast med bustaden i Gjertrudbakken. 12