Kvalitet og utvikling i Jærskulen

Kvalitet og utvikling i Jærskulen Tilstandsrapport 2018

2 Samandrag 1. Elevar og undervisningspersonale Jærskulen er i dag 34 skular med til saman 9615 elevar. Lærartettleiken er innanfor krav til minstenorm i 2018. Færre elevar har spesialundervisning i Jærskulen sine kommunar samanlikna med landsgjennomsnittet. Rekruttering i dag kan vera krevjande for nokre fag og på nokre skular. Det er venta at det vert vanskelegare i åra som kjem til å få lærarar som tilfredsstiller kompetansekrava. Rekruttering vert viktig for kommunane i åra framover 2. Læringsmiljø. Elevundersøkinga syner at elevane våre opplever at dei har støtte av lærarane på skulen. Elevane i Jærskulen sine kommunar svarar i elevundersøkinga at dei har lågare motivasjon enn landsgjennomsnittet. Time kommune har dei lågaste mobbetala i kommunane. Ein ser ein trend i at mobbetala i Hå kommune er på veg ned, og at dei er på veg opp i Gjesdal. Klepp har høgast mobbetal på barnetrinnet, og Gjesdal har høgast mobbetal på ungdomstrinnet. 3. Læringsutbytte: Læringsutbytte som er målt i nasjonale prøvar, eksamen og fråfall i vidaregåande opplæring gjev eit avgrensa bilete av læringsutbyttet som er i dei 34 skulane. Nasjonale prøvar for 2018, både på barnetrinnet og ungdomstrinnet syner resultat som er lik det ein har sett tidlegare år i Jærskulen. I rapporten ser ein nærare på tala på lesing og kor mange som er på høgaste og lågaste nivå. Eksamensresultata til skulane på Jæren er i 2018 både noko under, på og over landsgjennomsnittet. Fråfallet i vidaregåande opplæring syner seg i gjennomføringsstatistikken for kven som har fullført vidaregåande opplæring etter 5 år. Tala for 2012 kullet syner at det fem år etter dei gjekk ut frå vidaregåande skule så har mellom 73,3 og 77,8% av elevane i Jærskulen sine fire kommunar fullført og bestått vidaregåande opplæring. Det er ei auke samanlikna med 2011 kullet

3 Innhald Samandrag... 2 Felles tilstandsrapport for 2018... 4 Det store oppdraget til skulen... 4 Fagleg trykk fordrar god leiing... 5 Del 1: Elevar og undervisningspersonale... 6 Berekna elevtalsutvikling... 6 Lærartettleik... 6 Lærarnorm:... 7 Rekruttering av lærarar... 9 Jærskulen og rekruttering... 10 Spesialundervisning... 11 Del 2: Læringsmiljø... 13 Barnetrinn... 13 Ungdomstrinn... 14 Mobbing... 15 Elevar som mobbar elevar... 16 Gode erfaringer med Zippys venner... 18 Livsmeistring... 19 Del 3: Læringsutbytte... 20 Læring med digitale verktøy fordrar lærarar med Profesjonsfagleg digital kompetanse 20 Om nasjonale prøvar... 21 Nasjonale prøvar 5. trinn... 22 Nasjonale prøvar 8. trinn... 24 Nasjonale prøvar 9. trinn... 26 Eksamensresultat... 27 Eksamensresultat over tid, Jærskulen... 28 Grunnskulepoeng... 30 Gjennomføring av vidaregåande opplæring... 31 Konklusjon... 33 Kjelder:... 34 Vedlegg:... 35

4 Felles tilstandsrapport for 2018 Opplæringslova krev at kommunane utarbeider ein årleg rapport om tilstanden i grunnskuleopplæringa, og at denne rapporten skal behandlast politisk. Gjennom Jærskulen samarbeider kommunane Gjesdal, Hå, Klepp og Time om skuleutvikling. I perioden 2014-2017 blei det lagt fram felles tilstandsrapport for dei fire Jærskulekommunane. Dette er den femte felles tilstandsrapporten. Desse fem rapportane vil vera delar av hovudevalueringa av Jærskulen som kjem våren 2019. Hausten 2016 vart det gjennomført ein felles midtvegsevaluering av Jærskulen. Tiltak som vart fastsette i evalueringa i 2016 vart kommenterte i tilstandsrapporten for 2017. Evalueringa konkluderte med at det er etablert betre føresetnadar for skuleutvikling og profesjonsutvikling i kommunane. Denne felles Tilstandsrapporten Kvalitet og utvikling i Jærskulen for året 2018 vert behandla politisk i dei respektive kommunale utvala med ansvar på skuleområdet 19. februar 2019. Etter behandlinga i utvala vil rapporten bli lagt fram for politisk behandling i kommunestyra i dei fire kommunane. Overordna målsetting for Jærskulen er eit kollektivt fagleg trykk med mål om auka læringsutbytte og betre læringsmiljø i våre fire kommunar. Dei resultata som er viste til i denne rapporten, avdekker berre delvis samanheng mellom resultat og kvalitet. Resultata gjev eit avgrensa og sterkt forenkla bilete av stoda i skulen. Det er slik fordi det er svært mykje som ikkje blir målt, og fordi metodane og verktøya som blir brukte til måling og vurdering, har svakheiter. Det store oppdraget til skulen «Opplæringa i skule og lærebedrift skal, i samarbeid og forståing med heimen, opne dører mot verda og framtida og gi elevane og lærlingane historisk og kulturell innsikt og forankring» 1-1. Formålet med opplæringa.

Fagleg trykk fordrar god leiing Det overordna målet i Jærskulen er at det skal vera eit fagleg trykk for å leggja til rette for auka læringsutbytte og betre læringsmiljø. For å få dette til må det jobbast kollektivt på skulane. Ein sentral forskar på skuleutvikling som me brukar i Jærskulen er Viviane Robinson. Boka hennar «Elevsentrert skoleledelse» (2014) har vore sentral i leiarutviklinga i Jærskulen. Avtroppande rektor ved Vigrestad skule, Dagfrid Bekkeheien Skrettingland, er etter vårt syn eit levande døme på ein rektor som praktiserer elevsentrert skuleleiing. Denne skulen har og oppnådd gode resultat. Resultata på nasjonale prøvar på 5. trinn (Vigrestad storskule) har over tid vore høge, sjølv om det har variert ein del frå år til år. Kartleggingar av læringsmiljøet viser blant at føresette er godt nøgde med læringskulturen og skulen sitt arbeid med inkludering. Å driva elevsentrert skuleleiing kan vera svært krevjande. Me har stilt Dagfrid to spørsmål om skuleleiing relatert til Viviane Robinson sin teori. 1. Korleis sørgjer de for at undervisninga på Vigrestad skule er av høg kvalitet? For det første har me ein utstrakt kollektiv praksis, og alle elevane får nokolunde den same undervisninga. Undervisningspraksisen på skulen er resultat av lærande møter mellom lærarane om god praksis i klasserommet og felles planlegging av undervisninga. Sentralt i undervisninga er at kvar elev får utfordring på sitt nivå, og til det bruker me systematisk data om eleven for å kartlegga forkunnskapar. Me har og sikra oss at dei viktigaste føresetnadane for læring har blitt ein del av vår felles praksis, som god klasseleiing og relasjonsarbeid, elevmedverknad og elevaktivitet, og at lærestoffet er lett tilgjengeleg for elevane, blant anna gjennom å kvalitetssikra læremidla/bøkene. Nærværsleiing og skulevandring har vore naudsynt for å utvikla ein kollektiv skule med den kvaliteten på undervisninga som me alle ynskjer. Det har og vore naudsynt å vera tydeleg på nokre strukturelle endringar, som etter kvart har ført til ei ønska endring i kultur. 2. Korleis leier de lærarane si læring og utvikling? 5 Først og fremst gjennom godt førebudde lærande møter i fellestida, og evaluering og oppfølging av desse i etterkant. Møta handlar i all hovudsak om undervisningspraksis og elevane sitt læringsutbytte. Lærarane har stor grad av medverknad og opplever møta som nyttige. Dei kan i desse møta få feedback frå kollegaer, drøfta kva som er god praksis, planlegge undervisning saman osv. Og så er det ein raud tråd mellom desse møta og trinnmøta saman med rektor, praksis i klasserommet og skulevandringa. Praksis frå Hå kommune Foto: Trine Selvikvåg

6 Del 1: Elevar og undervisningspersonale Jærskulen har 34 skular fordelt over 4 kommunar. Skulane er ulike i storleik og organisering. Skulen med færrast elevar har 47 elevar. Det er Vasshus skule som i skuleåret 2018/2019 har felles leiing med Bore skule. Skulen skal leggjast ned i 2019. Skulen med flest elevar er Rosseland skule med 568 elevar. Totalt i Jærskulen har me 9682 elevar. Private skular er ikkje med i oversikta her. Berekna elevtalsutvikling Tala er henta inn får økonomiavdelinga i kvar kommune og er ei framskriving av elevtal. 2018/19 2019/20 2020/21 2021/22 2022/23 Gjesdal 1 732 1 785 1 830 1 900 1 889 Hå 2 629 2 640 2 658 2 683 2 683 Klepp 2 752 2 757 2 788 2 754 2 744 Time 2 569 2 664 2 713 2 747 2 789 Jærskulen 9 682 9 846 9 989 10 084 10 105 I Hå vel fleire elevar privatskule enn i dei andre tre kommunane. Det er estimert at ein har 230 elevar frå Hå i privat skule kvart år. I tabellane nedanfor syner ein berre til dei offentlege skulane sine resultat. Dei private skulane sine tal er ikkje med kommunen sine tal her. Lærartettleik Lærartettleik blir rekna på to ulike måtar. Talet viser eit gjennomsnitt av elevar pr lærar. Høgt tal er fleire elevar pr lærar 1)Lærartettleik ut frå forholdet mellom det totale talet på elevtimar og lærartimar. Kjelde: www.skoleporten.no 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Nasjonalt 1-7 13,1 13,2 13,3 13,4 12,9 Nasjonalt 8-10 14,1 14,1 14,2 14,2 14,2 Rogaland 1-7 13,0 13,0 13,4 13,5 13,3 Rogaland 8-10 14,3 14,0 14,6 14,6 14,8 Gjesdal 1-7 12,4 12,1 12,8 13,3 14,0 Gjesdal 8-10 15,0 16,5 15,6 15,6 13,6 Hå 1-7 13,2 12,0 12,4 12,8 13,1 Hå 8-10 13,0 12,4 13,4 12,2 11,7 Klepp 1-7 12,5 13,2 13,0 12,7 12,0 Klepp 8-10 13,4 12,4 12,0 11,3 13,7 Time 1-7 13,7 13,2 14,2 14,4 13,7 Time 8-10 15,7 15,6 15,2 16,2 15,7

7 2) Lærartettleik i ordinær undervisning. Timar som går til spesialundervisning og særskilt norskopplæring er trekte frå. Kjelde: www.skoleporten.no 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Nasjonalt 16,8 16,8 16,9 17,0 16,6 Rogaland 16,7 16,5 17,1 17,1 16,8 Gjesdal 15,3 15,5 15,3 16,8 17,7 Hå 15,2 15,5 15,3 15,3 15,2 Klepp 15,6 15,2 15,0 14,3 14,8 Time 18,3 17,6 18,0 18,5 17,7 Klepp og Hå kommune har færre elevar per lærar enn Time og Gjesdal. Forskjellane mellom skular av lik storleik er mindre enn statistikken syner kommunevis. Om ein samanliknar for eksempel lærartettleik på 1-10 skulane i kommunane er ikkje lærartettleiken så ulik. Små skular har generelt høg lærartettleik. Språkdeling i nynorsk /bokmål er og ein av grunnane til høgare lærartettleik for nokre skular og kommunar. Lærarnorm: Frå og med hausten 2018 skal gruppestorleik 2 vera 16 elevar på 1-4.trinn og 21 på 5-7.trinn og 8-10.trinn. Gruppestorleik 2 er ein indikator som viser talet på elevar per lærar i ordinær undervisning, kor ressursar til spesialundervisning og undervisning i særskilt norsk ikkje er rekna med. Det er noko variasjon i korleis skulane i kommunane kjem ut jmf lærarnormen, men Jærskulen sine skular er i hovudsak innanfor den normen som var satt for 2018. Utdanningsdirektoratet (udir) har laga ein «kalkulator» for at kommunar og skular skal enkelt kunne rekne ut om korleis enkeltskular sine resultat for lærartettleik er opp mot normen. Nedanfor er det gitt eksempel på dette presentert gjennom ein barneskule i kvar av kommunane: Kjelde: Kalkulator lærarnorm/minstenorm 2018/2019. https://www.udir.no/tall-og-forskning/statistikk/statistikkgrunnskole/larernormkalkulator/larernorm-for-grunnskolen/ Kommune Skule Lærernorm 1-4 Lærernorm 5-7 16 elevar pr lærar 21 elevar pr lærar Kalkulatoren syner at Solås skole Gjesdal Solås 14,0 21,9 treng 0,3 lærarårsverk meir på 5- skole 7.trinn, men at ein har 2,0 årsverk over norm på 1-4.trinn. Hå Varhaug 15,4 19,5 Klepp skule Kleppe 15,1 17,2 Kalkulator syner at Varhaug, Kleppe og Bryne er innafor den Time skule Bryne skule 15,7 20,5 lærenormen som er satt i 2018/2019 for både 1-4.trinn og 5-7.trinn

Jærskulen sine kommunar har vore positive til at ein får ei lærarnorm og ønskjer å arbeida for høgare lærartettleik, men ein har vore kritisk til kva ein har som utgangspunkt for å rekna ut lærarnorma. Ressursar til spesialundervisning er trekte frå i gruppestorleik 2 som ein har som utgangspunkt for utrekning av lærarnorm. Ein har peika på at lærarnoma kan stimulera til ei svekking av tidleg innsats og ei stimulering til auke i spesialundervisning. Jærskulen sitt høyringssvar i mai 2018 på Forslag til endringar i forskrift til opplæringslova for å iverksette lærartettleiksnorm i grunnskulen er tilgjengeleg på følgjande lenke: https://hoering.udir.no/uttalelse/v2/0d1415e0-0b34-4b1a-b8dfe6fc6a09aabe?disabletutorialoverlay=true 8 Godkjent utdanning Statistikken som er presentert nedanfor viser prosent årstimar gitt av lærarar som har formell kompetanse ut frå dei generelle kompetansekrava i opplæringslova. Kjelde: www.skoleporten.no 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Nasjonalt 96,8 96,7 96,0 95,5 95,6 Rogaland 96,1 95,7 95,5 95,0 95,3 Gjesdal 95,8 94,3 95,3 95,3 97,1 Hå 91,0 89,6 90,8 89,8 94,1 Klepp 94,5 96,1 95,1 95,6 94,6 Time 93,3 92,0 95,8 94,2 94,0 Dei som er i gruppa utan godkjent utdanning kan og vera lærarstudentar som er i utdanning og tilsette som har fagkompetanse, men som manglar pedagogisk utdanning. Hå kommune har hatt ein kraftig auke i tilsette med godkjent utdanning frå tidlegare år. Kommunane Time, Hå og Klepp ligg like under nasjonalt og fylkessnitt medan Gjesdal ligg over. Ein treng fleire lærarar i Jærskulen sine fire kommunar frå og med skuleåret 2019/2020. Det kjem m.a. av innstramming av lærarnomen frå august 2019. Arbeidet med rekrutteringa er viktig for åra som kjem.

Rekruttering av lærarar Tabellen syner lærarar som søkte til våre kommunar etter fyrste fellesutlysing for 2014-2019. Tala i tabellen syner lærarar som formelt har godkjent lærarutdanning, og talet i parentes er alle søkarar til stillinga (og dei utan godkjent utdanning). 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Gjesdal 52 (62) 55 (73) 57 (70) 88(97) 76 (91) 83(88) Hå 35 (94) 39 (70) 53 (111) 76 (112) 78 (103) 81 (99)* Klepp 38 (50) 79 (100) 94 (114) 119(136) 104 (110) 120(134) Time 64 (85) 89 (108) 114 (130) 122 (140) 114 (127) 99 (119) Jærskulen samla 189 (291) 262 (351) 318 (425) 404 (484) 385 (433) 371(440) Søkt til fleire enn ein av kommunane 50 69 104 28 99 * oppdatert tal etter at sak vart sendt ut som sakspapir Det er venta at med fleire lærarar som snart når pensjonsalder, for få lærarstudentar og lærarnorm vil til saman gjera rekrutteringa krevjande i åra som kjem. Det vil truleg bli særleg utfordrande i 2021. I 2021 vil eit heilt kull med studentar gå inn i sitt siste år i eit 5 års løp. I 2017 vart lærarutdanninga lagt om frå 4 år til 5 år. Sida 2014 har Jærskulen hatt 19 av sine 34 skular som praksisskular. Det å vera praksisskule er ein fordel for skulane og med tanke på rekruttering og intern kompetanseheving. Studentar som har hatt gode praksisopplevingar ønskjer seg tilbake til desse skulane. 9

10 Jærskulen og rekruttering Dei fire kommunane samarbeider om rekruttering og deltek på for eksempel Karrieredag på universitetet i Stavanger saman for å arbeida mot eit auke i rekrutteringa for Jærskulen sine kommunar. Jærskulen hadde 2.januar 2019 eit treff for lærarstudentar på Vidsyn, Bryne. Studentane fekk møte nyutdanna lærarar, tillitsvalde, kommunalsjef. Studentane fekk moglegheit til å få svar på det dei lurte på. Det var gode tilbakemeldingar frå studentane på treffet. Jærskulen har felles plan for rettleiinga av nytilsette lærarar i Jærskulen. Lærarar som er i sitt fyrste arbeidsår får tilbod om rettleiing på eigen arbeidsplass. Lærarar som er i sitt andre arbeidsår, får tilbod om rettleiing i grupper organisert av Jærskulen. Rettleiarane er lærarar i Jærskulen sine fire kommunar. Læraren har vidareutdanning i rettleiing og legg rammer rettleiingsøkter gjennom skuleåret. Ordninga med rettleiing vart evaluert våren 2018. Lærarar som nytta seg av ordninga i skuleåra 2016/2017 og 2017/2018 har svara slik på spørsmål om korleis dei vurderer rettleiinga dei fekk i 2.arbeidsår. Evalueringa av rettleiingsordninga var i sum så god at Jærskulen si styringsgruppe ønskjer å halde fram med ordninga i to år til. No er det berre om lag ½ av lærarane i sitt andre år som takkar ja til ordninga. Tilsette som takkar nei til ordninga vil det truleg alltid vera, men kommunane på Jæren ønskjer å halde på ordninga for å sikre ein god overgang får utdanning til yrke. Alle nyutdanna lærarar får ein fadder i tillegg på eigen arbeidsplass. Det i seg sjølv er ei god støtte for mange, men rettleiinga i 1.år som dei fleste takkar ja til og i andre arbeidsår er eit tillegg. Ei god rettleiingsordning og eit godt system for kompetanseutvikling kan vera med til å gjera at nyutdanna lærarar vert raskare trygge i rolla og blir verande i lærarjobben. Rettleiing av nytilsette er ein investering i profesjonsutviklinga i skulane våre.

11 Spesialundervisning Jærskulen sine kommunar laga i august 2018 eit felles høyringssvar på rapporten Inkluderende fellesskap for barn og unge. Thomas Nordahl har leia ekspertgruppa som laga rapporten for born og unge som treng særskilt tilrettelegging. Ekspertutvalet sin rapport er viktig for utviklinga av skulane og barnehagane framover. Overordna formål med ekspertgruppa sitt arbeid er å bidra til at born og unge som har særskilt behov for tilrettelagte tiltak frå eit pedagogisk tilbod av høg kvalitet, og opplever auka inkludering i barnehage og skule. Det vert m.a. peika på at dagens spesialpedagogiske system er ekskluderande. Dette fordi organiseringa og innhaldet fører til manglande tilhøyrigheit i eit fellesskap med andre born og unge. Ekspertgruppa peika og på at spesialundervisning ofte ikkje gir effekt og at kvaliteten på spesialundervisninga er veldig varierande. Rapporten kjem med eit framlegg om at et vert etablert eit heilskapleg system for ein inkluderande og tilpassa pedagogisk praksis i barnehage og skule. Hovudprinsippa er desse: Alle barn og unge med behov for særskilt tilrettelegging i barnehage og skule skal få rask og intensiv hjelp og støtte der dei er. Denne hjelpa og støtta skal settast i verk tidleg og skal vera tilpassa den enkelte og skje innanfor inkluderande fellesskap. Tilsette skal ha relevant og formell pedagogisk kompetanse. Den pedagogiske rettleiingstenesta (PPT) skal organiserast slik at den er nærmast mogleg barnehagar og skular slik at ein får støtte til god tilpassa opplæring. Støttesystemet skal vera både for barn og unge, og for lærarar og andre tilsett ei barnehage og skule. Dei fire kommunane i Jærskulen har over lang tid hatt lågare tal enn landsgjennomsnittet på kor mange elevar som har spesialundervisning. Kommunane har nytta tidleg innsats midlar for å styrke den tilpassa opplæringa på 1-4.trinn. Tidleg innsats midlar er ekstra midlar gitt av regjeringa frå 2017 til bruk for ekstra lærarar på 1-4.trinn. Alle fire kommunane arbeidar aktivt med å styrka barnehagane og skulane sitt arbeid før tilvising til pedagogisk - psykologisk teneste (PPT). Ei styrka samhandling mellom PPT, barnevern, helsestasjon og andre kommunale og interkommunale tiltak for å hjelpe barnet /eleven tidlegast mogleg. Med ein reduksjon i mengda av tilvisingar og sakkunnige utgreiingar kan ein auke PPT sitt arbeid med å rettleie førebyggande for betre læringsmiljø og betre tilpassa opplæring i skulane. Eit godt arbeid for eit inkluderande skulemiljø er både førebyggjande for alle elevar, og for dei elevane som treng mest støtte og hjelp.

12 Tabellen syner % av elevane totalt i kvar kommune som har enkeltvedtak om spesialundervisning. Kjelde GSI 2016/2017 2017/2018 2018/2019 Nasjonalt 7,84 % 7,85 % 7,82 % Gjesdal 4,43 % 6,21 % 6,89 % Hå 7,04 % 6,17 % 5,56 % Klepp 6,20 % 6,43 % 6,32 % Time 6,74 % 6,54 % 6,38 % Skuleåret 2018/2019 får mellom 5,56% og 6,89 % av elevane i Jærskulen spesialundervisning. Landsgjennomsnittet er godt over det. Med eit lågt tal på elevar som har spesialundervisning vil kommunane kunna nytta meir ressursar på tilpassa opplæring. Ein veit frå både nasjonale og kommunale tal at om lag 2/3 av dei som mottek spesialundervisning er gutar. Det og slik at det er flest elevar som får spesialundervisning på ungdomstrinnet. Dei fleste elevane som har spesialundervisning på barnetrinnet har dette også med seg over til ungdomstrinnet..

Del 2: Læringsmiljø Opplæringslova kapittel 9A slår fast at alle elevar har rett til eit godt fysisk og psykososialt miljø som fremjar helse, trivsel og læring. Utdanningsdirektoratet sin elevundersøkinga er eit godt grunnlag for å måla korleis elevane opplever læringsmiljøet Barnetrinn: Alle elevar skal inkluderast og oppleve meistring. Skuleeigarar og skuleleiarar er pålagt å gjennomføre elevundersøkinga for elevar på 7. og 10. trinn. I Jærskulen tek ein undersøkinga for alle elevar på 6., 7., 8., 9. og 10.trinn. Nasjonalt snitt vert rekna ut frå 7.trinn og 10.trinn Elevundersøkinga viser elevane si subjektive oppleving av eige læringsmiljø, og er ei sentral kjelde til kunnskap om læringsmiljø i arbeid med skuleutvikling. Samstundes er det viktig å vera merksam på at det er diskusjon om svakheiter ved dette verktøyet. Skalaen på elevundersøkinga går frå 1-5, der 5 er beste resultat. Unntak er «mobbet av andre elever på skolen» kor låg verdi er positivt. Kjelde: Rapportportalen til utdanningsdirektoratet https://login.udir.no og www.skoleporten.no Elevundersøking Gjesdal Hå Klepp Time Nasjonalt 7.trinn haust 2018 kommune kommune kommune kommune snitt Støtte fra lærer 4,4 4,4 4,4 4,4 4,4 Vurdering for læring 4,0 3,8 3,8 3,8 3,9 Læringskultur 4,1 3,9 4,1 4,1 4,0 Mestring 4,1 4,1 4,0 4,0 4,1 Elevdemokrati og medvirkning 4,0 3,9 3,7 3,8 3,8 Motivasjon 3,7 3,7 3,7 3,8 3,8 Mobbet av andre elever på skolen 1,4 1,4 1,3 1,3 1,3 Elevundersøking Gjesdal Hå Klepp Time Nasjonalt 7.trinn haust 2017 kommune kommune kommune kommune snitt Støtte fra lærer 4,6 4,4 4,4 4,4 4,1 Vurdering for læring 4,1 3,8 3,9 3,9 3,9 Læringskultur 4,3 4,0 4,0 4,2 4,1 Mestring 4,1 4,0 4,1 4,1 4,1 Elevdemokrati og medvirkning 3,9 3,8 3,8 3,8 3,8 Motivasjon 3,8 3,7 3,9 3,7 4,0 Mobbet av andre elever på skolen 1,2 1,3 1,4 1,2 1,3 Skala: 1-5. Høg verdi er positivt resultat. Unntak er: «mobbet av andre elever på skolen» kor låg verdi er positivt. På barnetrinnet skårar dei fleste kommunane rundt landsgjennomsnittet som vist i tabell for dei fleste indikatorane. På indikatoren for motivasjon var nasjonalt snitt hausten 2017 på 4,0 medan det er 3,8 i 2018. Det syner at Jærskulen sine kommunar og her er på nasjonalt snitt, men ikkje har hatt ei auke i denne indikatoren. At nasjonalt snitt i 2018 er like høgt som Jærskulen sine kommunar hadde det på indikatoren «Støtte frå lærer» (4,4) i 2017 syner at det vert arbeida godt i Noreg med relasjonsarbeid ut mot elevane og at elevane i høg grad både på Jæren og elles i landet opplever at dei har støtte frå skulen. 13

14 Ungdomstrinn Kjelde: Rapportportalen til utdanningsdirektoratet https://login.udir.no og www.skoleporten.no Elevundersøkinga 10.trinn, Gjesdal Hå Klepp Time Nasjonalt haust 2018 kommune kommune kommune kommune snitt Støtte fra lærer 3,9 4,0 4,0 4,1 4,0 Vurdering for læring 3,2 3,3 3,2 3,3 3,3 Læringskultur 3,7 3,8 3,9 3,9 3,8 Mestring 3,9 3,9 4,0 3,9 3,9 Elevdemokrati og medvirkning 3,2 3,4 3,2 3,4 3,4 Motivasjon 3,3 3,2 3,4 3,4 3,5 Mobbet av andre elever på skolen 1,4 1,2 1,2 1,1 1,3 Elevundersøking Gjesdal Hå Klepp Time Nasjonalt 10.trinn haust 2017 kommune kommune kommune kommune snitt Støtte fra lærer 3,8 4,0 4,0 4,1 4,0 Vurdering for læring 3,0 3,2 3,3 3,5 3,3 Læringskultur 3,8 3,6 3,9 4,0 3,8 Mestring 3,8 3,8 4,1 4,1 4,0 Elevdemokrati og medvirkning 3,2 3,3 3,3 3,5 3,3 Motivasjon 3,1 3,2 3,5 3,6 3,5 Mobbet av andre elever på skolen 1,3 1,4 1,2 1,2 1,3 Skala: 1-5. Høg verdi er positivt resultat. Unntak er: «mobbet av andre elever på skolen» kor låg verdi er positivt. Svara som 10.trinns elevane i Jærskulen gjev hausten 2018 er omtrent som på nasjonalt snitt. Det er ikkje store skilnadar mellom kva ungdomsskuleelevane på Jæren svarar hausten 2018. Alle kommunane har lågare svar i 2018 enn landsgjennomsnittet på indikatoren «motivasjon». Bak indikatoren «motivasjon» svarar elevane på tre spørsmål: 1. Er du interessert i å læra på skulen? 2. Kor godt liker du skulearbeidet? 3. Eg gler meg til å gå på skulen. Elevane svarar i stor grad positivt på fyrste spørsmål. Det er fyrst og fremst spørsmål 2 som trekk ned gjennomsnittssvaret på denne indikatoren. Elevane sjølv seier her at dei ønskjer å læra på skulen, men at dei ikkje liker så godt skulearbeidet dei må gjera for å oppnå denne læringa.

15 Mobbing Mobbing har alvorlege og ofte langvarige negative konsekvensar, og har sterk samanheng med risiko for utvikling av psykiske problem. Mobbing er eit samfunnsproblem der skulen har ein sentral rolle i arbeidet med å handsama, førebygga, og skapa ein inkluderande og tolerant kultur. Det førebyggjande arbeidet krev engasjement og deltaking frå tilsette, elevar, føresette, nærmiljø og samfunnet elles. Arbeidet for å sikra eit læringsmiljø og skulemiljø som motverkar mobbing har høg prioritet både på skulenivået og gjennom skuleeigar si oppfølging av skulane. Det vert arbeidd hardt på skulane for å skapa gode inkluderande skulemiljø for alle elevane. Dei aller fleste elevane på Jæren trivs godt på skulen og har gode læringsmiljø rundt seg, men me har ikkje lukkast å få ned mobbetala i Jærskulen sine kommunar. I 2018 har Jærskulen vore med i Utdanningdirektoratet si satsing på «Inkluderande barnehage og skulemiljø» der 8 skular og 8 barnehagar har felles kompetanseheving for å byggja kapasitet i skulane og barnehagane for å skapa gode og inkluderande miljø. Alle tilsette i Jærskulen sine 34 skular var mai 2018 på felles samling med fokus på førebygging for eit godt læringsmiljø. Samlinga var eit av fleire tiltak for å auka kompetansen til alle tilsette som arbeidar i skulane våre. http://www.jaerskulen.no/_f/p38/i93eaa649-0ab4-42eb-8d15-58e8a9ae7ef8/invitasjon-15mai.pdf I etterkant av samlinga har lærarane hatt mobbing og førebygging av mobbing som tema på foreldremøta hausten 2018.

16 Frå elevundersøkinga 2016 gjorde Utdanningsdirektoratet endringar i spørsmåla knytt til mobbing og krenkingar. Dette er gjort for å retta opp svakheiter som kan ha ført til underrapportering av mobbing i perioden 2013-2015. Endringane fører til at resultata frå 2018 berre kan samanliknast med 2016 og 2017. I tabellane som syner elevundersøkinga på 7. og 10. trinn er det lista opp ein faktor «Elevar som vert mobba av andre elevar». Faktoren 1,1 1,4 der lågast tal er positivt syner ein samanheng av kor mange som vert mobba og kor ofte dette skjer. Faktoren er med andre ord ein kombinasjon av frekvens og hyppigheit der ein kommune kan ha ulik prosent del av elevane som seier dei vert mobba, og likevel få same faktor her som for eksempel 1,3. Bak talet 1,3 vil det i den eine kommunen då vera færre elevar som vert mobba enn i den andre kommunen, men elevane fortel at det skjer oftare enn i nabokommunen ut frå dette eksempelet. Det vil seia at dersom to kommunar har for eksempel 1,3 her så kan det væra ulikt tal på elevar i som vert mobba i den kommunen. I den eine kommunen er det då færre som vert mobba oftare enn i nabokommunen med likt tal. For å nyansere og gje noko meir informasjon om mobbing viser oversikta nedanfor eit breiare utval av elevar i Jærskulen sine kommunar enn berre 7.trinn og 10.trinn Elevar som mobbar elevar Ein måler mobbing både ut frå ein samanheng om kor mange og kor ofte elevar vert mobba og ein kan sjå på % av elevane som svarar at dei vert mobba. I denne tabellen ser ein på % av elevane som svarar at dei vert mobba. I elevundersøkinga svarar elevane på 6., 7., 8., 9. og 10.trinn på elevundersøkinga kvart år i Jærskulen. I tabellane over syner berre 7. og 10.trinn som er dei nasjonale indikatorane for å ta med elevundersøkinga sine resultat. I oversikt over tala på elevar som vert mobba av elevar vel ein i tilstandsrapporten på å sjå på eit gjennomsnitt av svara frå elevundersøkinga. Elevar som har blitt mobba av andre elevar 2-3 ganger i månaden eller oftare i prosent. Kjelde: www.skoleporten.no 6.- 7.trinn 8.-9.-10. trinn 2016 2017 2018 2016 2017 2018 Gjesdal 3,9% 5,9% 6,5% 3,3% 4,6% 7,2% Hå 10,8% 8,8% 7,3% 4,2% 6,7% 4,4% Klepp 6,1% 7,2% 8,3% 3,0% 5,0% 4,9% Time 7,8% 4,8% 5,4% 3,5% 2,7% 3,7% Time kommune har dei lågaste mobbetala i kommunane. Ein ser ein trend i at mobbetala i Hå kommune er på veg ned og at dei er på veg opp i Gjesdal. Klepp har høgast mobbetal på barnetrinnet og Gjesdal har høgast mobbetal på ungdomstrinnet. Generelt ser ein at mobbetala er høgare på barnetrinnet enn på ungdomstrinnet. Lokale tal som skulane sjølv sit på syner store variasjonar mellom elevkull og skular.

Av alle elevar som har svara på elevundersøkinga i Norge så svarer 6,1% av elevane at dei vert mobba to til tre gongar i månaden eller oftare. Dette er ei nedgang på 0,5 prosentpoeng frå 2017 nasjonalt. (kjelde: udir.no) Ein nullvisjon mot mobbing er både eit mål om null mobbing, og eit krav om at ein handlar med det same ein ser/oppdagar mobbing. I følgje 9a i opplæringslova har skulane plikt til å følgje med, gripe inn, varsle, undersøke og lage ein plan for kva som skal gjerast. Dette vert kalla aktivitetsplikt og vert dokumentet med ein handlingsplan som skulen skriv i samarbeid med elev og heim. Dei fire Jærskule kommunane har og eit beredskapsteam mot mobbing som har som oppgåve å bistå elevar, føresette og skular som opplever alvorlege mobbesakar der ein ser at skulen treng hjelp for å løyse saka. Jærskulen sine kommunar har og samarbeid om korleis ein skriv aktivitetsplanar for dei som opplever krenkingar, mobbing og dårleg/utrygt skulemiljø. Det har vorte ein lågare terskel for å melde i frå, og skulane har hatt ei auke i aktivitetsplanar frå den tida lovkravet kom 1.august 2017. På heimesidene til kvar skule har ein og ein mobbeknapp der foreldre og elevar raskt kan melde frå om mobbing. 17 Time kommune er sertifisert Olweus kommune etter mobbeprogrammet til Dan Olweus. Elles har skulane i Jærskulen ulike program og planar for arbeidet med skulen sitt læringsmiljø. Ut frå nyare forsking om mobbing og felles kompetanseheving i Jærskulen har alle skulane med i planane sine korleis ein kan arbeida ut frå å vera det me kallar «autoritative skular». Det vil seia skular der dei vaksne er både tydelege og varme vaksenpersonar. Skulane arbeidar med å ha gode relasjonar til elevane og til å skape gode og positive læringsmiljø på skulane. Pål Roland har m.a. presentert «Det autoritative perspektivet (Bamrind 1991)» til Jærskulen. I litteraturlista ligg ein videosnutt som forklarar korleis perspektivet er i ei foreldrerolle. Når heile skular klarer å få eit autoritativ miljø veit ein at det gjev eit godt grunnlag for eit godt læringsmiljø. Elevundersøkinga for Jærskulen syner at elevane opplever støtte frå lærar og har gjort det over tid. Ei tolking på det kan vera at me er på god veg til å lage miljø som vert opplevd som autoritative for elevane, men kommunane er ikkje i mål. Skulane skal fortsetja å arbeida for gode og trygge læringsmiljø. Til den jobben treng skulen hjelp frå samfunnet elles. Media, politikarar, nærmiljøet og ikkje minst foreldra er viktige støttespelarar. Her vert det presentert eksempel på korleis det vert arbeidd i kommunane for eit godt læringsmiljø. Kommunar og skular har noko felles og anna er ulikt. Det skjer læring ved å dele gode forteljingar frå praksis. Det fyrste eksempelet er frå barnetrinnet i Gjesdal kommune. Det andre frå ein ungdomsskule i Time kommune.

18 Gode erfaringer med Zippys venner Hvorfor Zippys venner? Zippys venner er et livsmestringsprogram på 1.-4. trinn med fokus på sosial og emosjonell kompetanse. Målsettingen i Zippys venner er at barn skal lære å mestre dagliglivets utfordringer, identifisere og snakke om følelser og støtte andre. Effektevalueringen viser at barn som har gjennomført Zippys venner bruker bedre mestringsstrategier, har mindre mobbing og et bedre psykososialt miljø i klassen i tillegg til bedre faglig fungering. Zippys venner brukes i tidlig innsats arbeidet på 1.-4 trinn i Gjesdalskolene, og er en del av kommunes helhetlige satsing på barn og unge. På 5.-7. trinn bruker vi elementer fra Smart oppvekst, og 8.-10. trinn gjennomfører Livsmestring i skolen som omhandler temaene psykisk helse, rus, vold og sosiale medier. Hvordan forankre og implementere? Gjesdal kommune startet med Zippys venner høsten 2015. Bakgrunnen var at Ungdata viste at ungdom strever med psykiske helseplager. Det ble viktig å se på hvordan vi kunne jobbe mer systematisk på barnetrinnet for å fremme god psykisk helse. En gruppe lærere anbefalte at Zippys venner skulle tas i bruk på alle skoler. Dette ble vedtatt og forankret i kommuneledelsen. Det er opprettet en kommunal, tverrfaglig zippygruppe med deltakere fra skole, ppt, helsestasjon og kommuneledelse som har det overordnet ansvaret for at Zippys venner gjennomføres. Zippykontakter på hver skole sikrer at arbeidet følges opp. Skoleåret 2018/2019 benyttes Zippys venner for 1.-4. trinn på alle skoler. Hva har vi lært? Det er viktig å lytte til ungdommene våre, ta på alvor og sette inn tiltak tidlig. Det gir faglig trygghet å velge et evidensbasert program med dokumentert effekt. Det er avgjørende med god forankring og at alle skoler bruker programmet. Foreldre må involveres slik at de kan følge opp hjemme. Programmet sikrer systematisk arbeid bl.a. med å kjenne igjen og snakke om følelser, utvikle sosial kompetanse og vennskap. Opplegget er lærervennlig og enkelt å bruke. Lærerne forteller at det hjelper dem til å anerkjenne elevenes følelser. Elever, foreldre og ansatte har gode erfaringer: «Zippys venner kan hjelpe deg hvis du har det vanskelig. For eksempel når du blir sint, kan du tenke på mange forskjellige løsninger, og så finne den beste løsningen» (elev). Praksis frå Gjesdal kommune «Vi har snakket om at alle følelser er lov å kjenne på. Vi har grått i klasserommet, vi har ledd og vi har kjent på det å være nervøse. Vi har snakket om at det er normalt at mor og far krangler, at det er lov å gråte hvis vi er leie oss» (lærer). «Jeg hadde ikke snakket om dette som lærer hvis vi ikke hadde hatt Zippys venner og elevene hadde ikke åpnet seg slik som de gjør» (lærer).

19 Livsmeistring Skuleåret 2018-19 starta Bryne ungdomsskule opp med Livsmeistringstimen. Dette som eit resultat av funn i eit pågåande innovasjonsprosjekt i samarbeid med fagstab oppvekst Laget rundt læraren og eleven. Det blei etablert ei tverrfagleg prosjektgruppe ved skulen leia av rektor med helsesøster, sosiallærar og koordinator for spesialpedagogikk. Med utgangspunkt i fleire brukarundersøkingar kom gruppa fram til at omlag 20 % av elevane ved BUS har ei «trøblete» psykisk helse. Dette ville me gjera noko med. Me vil hjelpa elevane våre til å takla livet når det buttar imot, slik at dei blir rusta for framtida. Prosjektgruppa har samarbeidd med personalet, føresette og dei aller viktigaste- elevane i dette arbeidet. Me har sett i gang tre tiltak etter elevane sine ønskjer og behov. Tiltaka er gratis frukost i kantina, vurdering utan karakter på 8. og 9. trinn, og obligatoriske kurs i livsmeistring annakvar veke. Tema i kursa er mellom anna: Familie, Grenser, Kor har eg fokus, Kosthald, Kva er det å vera lei seg, Rutinar, Kven er eg, og kven vil eg vera? Det er elevane som har kome med innspel til kva dei vil ha kurs i. Elevane ønskjer å ha dei same tema på alle trinna. For då kan me sjå korleis me utviklar oss og tenkjer frå eit år til det neste Kursa vert evaluerte fortløpande, og elevane har vore med å laga spørjeundersøking som me brukar kvar haust og vår for å sjå om tiltaka rundt livsmeistring har effekt. BUS ønskjer med dette opplegget å bevisstgjera elevane på livet, at det går opp og ned, og at me langt på veg kan hjelpa oss sjølv til å koma over nedturane. Det er heilt normalt, det er slik livet er. Praksis frå Time kommune Foto: Bryne ungdomsskule

20 Del 3: Læringsutbytte Læringsutbytte kan definerast som det ein ønskjer å oppnå med det pedagogiske arbeidet, det vi seia kompetansen elevane har oppnådd. Omgrepet omfattar både faglege kompetansar og grunnleggjande ferdigheiter. I tilstandsrapporten er gjennomføring av vidaregåande skule teke med under overskrifta læringsutbytte. Læringsutbytte i skulen skal målast ut frå læreplanane sine mål, både læringsmåla og overordna mål. Generell del av læreplanen var frå 1994. Ny overordna del er vedteken. Den skildrar opplæringa sitt verdigrunnlag, prinsipp for læring, utvikling og danning. Siste del av overordna del av læreplanen handlar om prinsipp for skulen sin praksis. Overordna del konkretiserer verdigrunnlaget i Opplæringslova sin formålsparagraf. I denne rapporten skriv ein ikkje om læringsutbytte elevane har ut frå måla i overordna del, eller generell del som gjeld framleis. Det kjem m.a. av at verdiar og haldningar er vanskelege å måle. Det er ei svakheit og mykje viktig informasjon vert ikkje synt til her. Det me veit er at for å få gode resultata må ein få til eit kollektivt fagleg trykk i skulen. Overordna målsetjing med Jærskulen er å få til eit kollektivt fagleg trykk. Her kjem ei praksisforteljing frå to skular i Klepp kommune: Læring med digitale verktøy fordrar lærarar med Profesjonsfagleg digital kompetanse I Jærskulen sine fire kommunar har alle elevar og tilsette kvar sin ipad eller Chromebook. Dette for mellom anna å utvikla elevane sine digitale ferdigheiter, evne til kritisk tenking, kreativitet, for samarbeid og for å gje elevane ei relevant og tilpassa opplæring med bruk av teknologiske verktøy. Utviklinga og forbetringane startar ikkje når ein kjøper inn digitalt utstyr og installerer det, men når ein eksperimenterer med nye måtar å undervisa på. Studie av undervisningskvalitet har vist gong på gong at det er læraren sin praksis som er heilt avgjerande for elevane sitt læringsutbyte. Med dette som eit bakteppe har to skular i Klepp kommune, Engelsvoll og Tu, satsa stort på vidareutdanning innan profesjonsfagleg digital kompetanse. Utdanninga har eit tosidig mål. Læraren skal utvikla eigen kompetanse og eige medvit rundt læring, og på same tid bidra til at elevane utviklar sine kompetansar. Utdanninga byggjer på rammeverket for profesjonsfagleg digital kompetanse (PfDK) frå 2017. Dette handlar om mykje meir enn å bruke teknologi. Det handlar om å kunne forstå samfunnet, skule, læring, teknologi og lærarrolla i eit komplekst samspel. Sidan læraren sin profesjonsfaglege kompetanse er ein livslang prosess som vedkjem heile skulen og ikkje berre den einskilde læraren, valde me å satsa kollektivt. Heile 30 lærarar fekk plass på studiet. Utanom er resten av personalet på dei to skulane involvert i kompetanseutviklinga. For å utvikla den kollektive kapasiteten har me lese litteratur, sett filmar, delt med kvarandre og reflektert saman. Lærar- og elevrolla er i endring og det er trygt å vera eit heilt kollegium som erfarer og reflekterer saman.

21 Digital teknologi har blitt ein del av klasserommet sin økologi ved begge skulane. Me skal arbeida vidare med den faktiske bruken av teknologien. Når teknologien bidreg til læring, handlar det alltid meir om undervisinga og pedagogikken som ligg til grunn. Me må derfor halde fram med å reflektere over eiga undervisingspraksis, og utfordra og læra av kvarandre. I det komande halvåret skal me arbeida med fagleg djupne i ulike fag. Me gler oss til å læra meir, og har stor tru på at dette kjem elevane våre til gode! Praksis frå Klepp kommune Foto: Tu skule Om nasjonale prøvar Formålet med dei nasjonale prøvane er å bidra til å vurdera og utvikla elevane sine ferdigheiter i lesing, rekning og engelsk. Dette betyr at prøvane er utforma slik at dei kan brukast i arbeidet med undervegs vurdering og tilpassa opplæring i skulen. I tillegg er resultata tenkt brukt av skulane og skuleeigar i arbeidet med skuleutvikling. Nasjonale prøvar vert gjennomførte kvar haust på 5., 8., og 9. trinn. På 5. og 8. trinn er det prøvar i lesing, rekning og engelsk, medan elevane på 9. trinn tek prøvar i lesing og rekning. Nasjonale prøvar i lesing og i rekning skal kartleggja i kva grad elevane sine ferdigheiter er i samsvar med kompetansemåla for dei grunnleggjande ferdigheitene i lesing og rekning. Engelsk er ikkje ein av dei grunnleggjande ferdigheitene slik desse er definert i Kunnskapsløftet. Derfor skil prøvane i engelsk seg frå dei andre nasjonale prøvane ved at dei tek utgangspunkt i nokre av kompetansemåla i dette faget. I kommunane har ein eigne rutinar for gjennomføring og oppfølging av nasjonale prøver. Desse rutinane er på dagsorden i møte med skulane gjennom året. Elevane sine læringsresultat er tema i utviklingsamtalar med den enkelte skulen og i tillegg på agendaen på leiarsamlingar.

Nasjonale prøvar er berre ein indikator for læringsutbytte. Etter mange år med nasjonale prøvar har skuleeigar og leiarar gode verktøy for å følgje grupper og enkeltelevar over tid. Det vert gjort i skulane og i kommunane. 22 Alle resultat, og frå skulenivå, er tilgjengeleg for alle på www.skoleporten.no a) Resultata vert publiserte på ein skala med eit gjennomsnitt på 50 skalapoeng og standardavvik på 10. b) Resultata vert og publiserte saman med tala av elevar på kvart meistringsnivå. 4 skalapoeng er estimert til å vera 1 års skulegang. Det vil seie at om ein i gjennomsnitt har 52 poeng så er elevane ½ år framfor ein kommune som har 50 skalapoeng. Nasjonale prøvar 5. trinn Engelsk 5.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 51 49 52 Hå kommune 48 49 49 Klepp kommune 49 49 50 Time kommune 48 51 51 Rekning 5.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 50 53 51 Hå kommune 50 50 50 Klepp kommune 51 51 49 Time kommune 50 51 50 Lesing 5.trinn 2016-17 2017-18 2018-19. Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 50 52 50 Hå kommune 49 47 49 Klepp kommune 48 49 48 Time kommune 49 48 49 Nasjonale prøvar for 5.trinn syner at Jærskulen sine kommunar ligg på snitt eller litt over i engelsk og rekning. Klepp kommune har vore over snitt i rekning, men er under no i 2018. Hå kommune ligg som tidlegare år rett under snitt i engelsk. I lesing har Gjesdal kommune i 2018 resultat på landsgjennomsnitt i lesing medan dei tre andre kommunane ligg under slik dei har gjort siste år.

23 Elevane på 5.trinn skårar på nivå 1., 2. eller 3. Nivå 1 er det lågaste, 3. det høgaste nivået. Elevar på nivå 1 har svake leseferdigheiter og treng strukturert oppfølging av skulen for å få ei ønska framgang i lesinga si. Her følgjer tabell for lesing 5.trinn på nivå 1 og 3 dei siste fire åra i Jærskulen. Lesing 5.trinn nivå 1(lågaste nivå) Tala er henta frå www.skoleporten.no 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019 Nasjonalt 24,4% 25,4% 23,8% 23,2% Rogaland 24,9% 26,6% 25,3% 23,6% Gjesdal 24,1% 24,0% 17,1% 15,6% Hå 46,0% 29,7% 33,8% 20,8% Klepp 30,3% 29,9% 22,0% 31,0% Time 31,9% 26,7% 27,5% 27,3% Lesing 5.trinn nivå 3 (høgaste nivå) Tala er henta frå www.skoleporten.no 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019 Nasjonalt 26,5% 23,9% 23,2% 22,3% Rogaland 25,6% 22,1% 20,7% 20,4% Gjesdal 27,7% 26,3% 29,3% 22,3% Hå 13,3% 22,0% 15,3% 19,7% Klepp 18,9% 18,0% 18,4% 13,8% Time 18,3% 17,2% 12,0% 18,7% Gjennomsnittstala i dei fyrste tabellane syner at Gjesdal har eit snitt som landsgjennomsnittet i lesing for 5.trinn dette året(50). Dersom ein ser kor elevane fordeler seg ser ein at det er svært få, berre 15,6% av elevane som er på nivå 1. Det er over tid få elevar i Gjesdal som ikkje les godt i 5.trinn på barneskulen. Gjesdal viser kvart år at ein har få elevar på nivå 1. Hausten 2018 er det nokon færre på nivå 3 i lesing enn tidlegare, men høgare enn dei andre Jærkommunane. Hå kommune har 49 skalapoeng på nasjonale prøvar i lesing, 5.trinn, og ligg like bak landsgjennomsnittet. Det er interessant at ein i Hå kommune i 2018 berre har 20,8% av elevane på nivå 1 i lesing. Det er færre enn åra før. Time kommune har i prosent mange elevar på nivå 1 kvart år i lesing og Klepp har hatt ein auke frå 2017 til 2018 der nesten 1/3 (31%) av elevane på 5.trinn skårar på lågaste nivå. Resultat berre eit år seier lite, men etter mange år med nasjonale prøvar kan ein seie noko om trendutvikling. Den syner at ein har for mange elevar som treng tilpassa opplæring for å meistre lesinga i 1-4.trinn.

24 Nasjonale prøvar 8. trinn Engelsk 8.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 52 52 51 Hå kommune 49 48 48 Klepp kommune 49 50 49 Time kommune 49 51 51 Rekning 8.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 53 53 52 Hå kommune 50 49 49 Klepp kommune 49 51 50 Time kommune 49 52 51 Lesing 8.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 50 50 50 Gjesdal kommune 52 51 52 Hå kommune 48 48 47 Klepp kommune 49 50 49 Time kommune 48 51 50 I engelsk har Time og Gjesdal resultat over landsgjennomsnitt på nasjonale prøvar i 8.trinn. Klepp og Hå kommune har resultat under landsgjennomsnittet. I rekning er Klepp kommune på landsgjennomsnittet medan Time og Gjesdal ligg over. Hå kommune ligg 1 skalapoeng bak landsgjennomsnittet. I lesing er Time kommune på landsgjennomsnittet, Gjesdal 2 poeng over og Klepp og Hå er under landsgjennomsnittet. Dersom ein skal sjå på tala bak 8.trinns resultata i lesing er det ein stor forskjell samanlikna med nivåa ein har delt opp i på 5.trinn. Det er slik at ein er bekymra for både elevar på nivå 1 og 2 på ungdomstrinnet (ikkje berre nivå 1 som på 5.trinn der ein deler berre i 3 trinn). Når ein syner berre nivå 1 i tabellen under her så gjev det berre ein del av sanninga. Lesing 8.trinn nivå 1(lågaste nivå ) 2015-2016 - 2017-2018-2019 Tala er henta frå www.skoleporten.no 2016 2017 2018 Nasjonalt 8,6% 8,6% 9,7% 9,1% Rogaland 8,7% 10,3% 8,0% 8,7% Gjesdal 8,9% 4,2% 5,1% 5,2% Hå 11,7% 11,4% 7,5% 9,8% Klepp 9,1% 10,6% 7,7% 12,4% Time 9,7% 9,9% 5,1% 13,0%

25 Det er og slik at det berre er nokre få elevar som får øvste nivå i 8.trinn på lesing. Elevar som har nivå 4 er langt fleire enn dei på nivå 5 vanlegvis. Både elevar på nivå 4 og 5 har gode/svært gode grunnleggjande ferdigheiter i lesing. Her syner ein berre nivå 5. Lesing 8.trinn nivå 5 (høgaste nivå ) Tala er henta frå www.skoleporten.no 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019 Nasjonalt 11,0% 11,8% 11,2% 10,5% Rogaland 10,3% 11,2% 10,7% 10,3% Gjesdal 15,1% 19,0% 11,9% 12,3% Hå 7,8% 10,2% 6,7% 3,7% Klepp 7,7% 12,2% 8,5% 8,1% Time 8,9% 7,9% 11,5% 11,2% Nasjonal prøve i lesing på 8.trinn tek ein i starten av skuleåret. Jamt høge eller låge resultat over tid kan seie noko om korleis ein arbeidar med grunnleggjande lesing på barnetrinnet i kommunen. Her kan ein og følgje kvar elev og elevkulla for å samanlikne utviklinga frå dei tok nasjonal prøve tre år tidlegare i 5.trinn. I Hå kommune er det over tid få elevar på øvste nivå i lesing. Gjesdal syner over tid å ha få elevar på lågaste nivå.

26 Nasjonale prøvar 9. trinn Rekning 9.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 54 54 54 Gjesdal kommune 56 56 56 Hå kommune 52 53 52 Klepp kommune 54 53 54 Time kommune 55 53 55 Lesing 9.trinn 2016-17 2017-18 2018-19 Nasjonalt 54 54 54 Gjesdal kommune 54 56 55 Hå kommune 50 52 51 Klepp kommune 53 52 53 Time kommune 52 51 55 Nasjonale prøvar i 9.trinn har ein berre i rekning og lesing. Dei måler læringsutbytte fyrste år på ungdomsskulen og er lik som prøven på 8.trinn. Det er grunnen til at nasjonalt snitt for 9.trinn er 54 medan det er 50 i 8.klasse. Forventa utvikling på eit år er 4 skalapoeng Det er interessant å sjå på utviklinga for same elevkullet frå 8.trinn til 9.trinn. - Elevane som i 2018 hadde 55 poeng frå Gjesdal kommune hadde i 8.trinn 51 poeng. Det vil seie at dei har hatt ei auke 4 poeng som er forventa progresjon for eit skuleår. - Hå kommune: 51 poeng mot 48 poeng i 8.trinn = auke i 3 poeng som er under forventa progresjon for eit skuleår. - Klepp kommune: 53 poeng mot 50 poeng i 8.trinn = auke i 3 poeng som er under forventa progresjon for eit skuleår - Time kommune: 55 poeng mot 51 poeng = auke i 4 poeng som er forventa progresjon for eit skuleår. I rekning ser ein at alle kommunane har auka med 3 poeng frå snittresultatet frå 8.trinn til snittresultat i 9.trinn. Det vil seie at ingen av kommunane i snitt har forventa framgang frå 8.- 9.trinn i rekning. Her vil det vera forskjellar frå skule til skule og frå elev til elev. Dette er snittresultat.

27 Eksamensresultat Elevane på 10. trinn blir trekte ut til ein sentralt gitt skriftleg eksamen og ein lokalt gitt munnleg eksamen. Tabellane under viser eksamensresultata og standpunktkarakterar i faga norsk, matematikk og engelsk. For den einskilde kommune, er utvala her små og varierande, noko som gjev større variasjon enn for store utval som fylket og landet. Det vil alltid vera avvik mellom standpunktkarakterar og eksamen, men det er ønskeleg at avvika er små. Kjelde: www.skoleporten.no Norsk -Eksamensresultat og standpunkt, våren 2018 Landet Fylket Gjesdal Hå Klepp Time Norsk eksamen Skriftleg eksamen 3,5 3,5 3,6 3,1 3,4 3,4 (hovudmål) Skriftleg eksamen 3,4 3,5 3,6 3,5 3,7 3,7 (sidemål) Munnleg eksamen 4,5 4,4 4,3 4,1 4,5 4,7 Norsk standpunkt Skriftleg standpunkt 3,9 3,8 3,9 3,5 3,6 3,7 (hovudmål) Skriftleg standpunkt 3,7 3,7 3,6 3,5 3,6 3,8 (sidemål) Munnleg standpunkt 4,3 4,3 4,3 4.0 4,1 4,4 Matematikk- Eksamensresultat og standpunkt, våren 2018, Landet Fylket Gjesdal Hå Klepp Time Matematikk eksamen Skriftleg 3,6 3,7 3,7 3,5 3,6 3,6 Munnleg 4,2 4,1 3,9 3,8 4,2 4,2 Matematikk standpunkt 3,7 3,7 3,7 3,5 3,7 3,7 Engelsk- Eksamensresultat og standpunkt, våren 2018 Landet Fylket Gjesdal Hå Klepp Time Engelsk eksamen Eksamen skriftleg 3,7 3,7 3,7 3,2 3,8 3,4 Eksamen munnleg 4,5 4,5 4,4 4,1 4,4 4,3 Engelsk standpunkt Standpunkt skriftleg 4,0 3,9 4,1 3,8 3,5 3,9 Standpunkt munnleg 4,3 4,3 4,3 4,0 4,4 4,4 I norsk skriftleg eksamen ligg Gjesdal over gjennomsnittsresultata. Time og Klepp har gode resultat i norsk sidemål samanlikna med landet og fylket, elles er resultata på eller under landsgjennomsnittet i norsk skriftleg eksamen. I munnleg norsk har Time eit svært godt resultat på eksamen. Klepp har eit resultat som landsgjennomsnittet. Gjesdal og Hå har under landsgjennomsnittet.

28 I matematikk skriftleg eksamen ligg kommunane jamt på eller litt under gjennomsnitta i landet og fylket. I matematikk munnleg eksamen ligg Klepp og Time over gjennomsnittet medan Gjesdal og Hå ligg under. I engelsk skriftleg eksamen ligg Klepp over gjennomsnittet, Hå og Time under gjennomsnittet og Gjesdal på gjennomsnittet. I engelsk munnleg eksamen ligg alle fire kommunane under gjennomsnittet. Eksamensresultat over tid, Jærskulen Dersom ein legg saman eksamensresultat over tid så kan ein sjå korleis eksamensresultata har vore i Jærskulen sine kommunar dei siste 10 åra. Dett er resultata for Jærskulen sine fire kommunar samla sett samanlikna med gjennomsnittet i Rogaland. Kjelde: Conexus Insight kommune og www.skoleporten.no Matematikk eksamen 10.trinn Snitt eksamen 2009-2018 Jærskulen Rogaland 2008-09 3,5 3,6 2009-10 3,4 3,5 2010-11 3,3 3,4 2011-12 3,2 3,4 2012-13 3,3 3,4 2013-14 3,5 3,3 2014-15 3,4 3,3 2015-16 3,7 3,6 2016-17 3,7 3,7 2017-18 3,8 3,8 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3,0 2,9 2,8 Jærskulen Rogaland Engelsk eksamen 10.trinn Snitt eksamen 2009-2018 Jærskulen Rogaland 2008-09 3,8 3,6 2009-10 3,9 3,9 2010-11 3,8 3,9 2011-12 3,9 4,0 2012-13 3,8 4,0 2013-14 3,9 4,0 2014-15 4,0 4,1 2015-16 3,7 3,9 2016-17 3,9 4,0 2017-18 3,8 4,0 4,2 4,1 4,0 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 Jærskulen Rogaland

29 Norsk eksamen 10.trinn Snitt eksamen 2009-2018 Jærskulen Rogaland 2008-09 3,4 3,6 2009-10 3,5 3,6 2010-11 3,4 3,6 2011-12 3,6 3,6 2012-13 3,5 3,6 2013-14 3,4 3,5 2014-15 3,5 3,5 2015-16 3,4 3,6 2016-17 3,5 3,6 2017-18 3,7 3,7 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 Jærskulen Rogaland Om ein ser eksamensresultata over tid så ser ein tydeleg ein trend i matematikk og norsk at eksamensresultata i snitt har auka siste 10 år. Ser ein i eksamensresultata i matematikk frå starten av Jærskulen og fram til i dag så er endringa signifikant. Gjennomsnittsresultat i eksamen i engelsk var høge for 10 år sidan og har vore stort sett stabile. Resultat i Rogaland og i Norge elles veit me og har auka. Det går fram av grafen der ein samanliknar resultata med eit gjennomsnitt i Rogaland.

30 Grunnskulepoeng Grunnskulepoeng er gjennomsnittet av alle karakterar i standpunkt og eksamen multiplisert med ti, og blir mellom anna nytta som grunnlaget for opptak til vidaregåande skule. Karakterskala er 1-6, der 6 er beste karakter. Grunnskulepoeng 2014-2018 kjelde: www.skoleporten.no År 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Nasjonalt 40,0 40,4 40,7 41,1 41,4 41,8 Rogaland 40,0 40,3 40,6 41,0 41,5 41,7 Gjesdal 39,9 39,5 40.9 42,0 41,9 41,9 Hå 39,3 41,3 39,5 39.7 41,8 40.0 Klepp 39,7 40,1 40,8 40,0 40,7 40.6 Time 41,3 42,1 42,5 41,2 41,6 41,7 Det har vore ei jamn auke i grunnskulepoeng for Jærskulen sine kommunar og samla for Jærskulen. I 2018 er kommunane omtrent på nivå med 2017, men Hå kommune har ein nedgang for 2018 kullet. År Jærskulen Rogaland Nasjonalt 2008-09 39,0 39,2 39,6 2009-10 39,2 39,4 39,9 2010-11 39,5 39,5 39,9 2011-12 39,2 39,5 40,0 2012-13 39,7 40,0 40,0 2013-14 40,9 40,3 40,4 2014-15 41,0 40,6 40,7 2015-16 40,7 41,0 41,1 2016-17 41,5 41,5 41,4 2017-18 41,0 41,7 41,8 42,5 42,0 41,5 41,0 40,5 40,0 39,5 39,0 38,5 38,0 37,5 Jærskulen sin kommunar Rogaland Nasjonalt

31 Gjennomføring av vidaregåande opplæring Fråfall kan ha store negative konsekvensar for individ og samfunn. For samfunnet fører fråfall med seg store kostnader. Mange i gruppa som ikkje fullfører vidaregåande opplæring, får dårlegare levekår enn resten av befolkninga. Ei rekkje faktorar, i og utanfor skulen, har samanheng med fråfall. Det blir forska mykje på dette området, både i Noreg og i andre land. Dette betyr at stadig meir kunnskap om fråfall, og om tiltak som kan bidra til å auka gjennomføringa, blir tilgjengeleg. I Noreg ser ein på fråfallet etter 5 eller 6 år etter oppstart vidaregåande skule. I andre land har ein andre måtar å rekne statistikken på. Det må ein ta med seg dersom ein vil samanlikne Noreg med andre land. Det er fleire elevar som fullførar vidaregåande opplæring, men som ikkje kjem med i statistikken då dei ikkje klarar det innanfor 5 år. I dei seinare åra har alle Jærkommunane arbeida mykje og hardt for å minske fråfallet i vidaregåande opplæring. Ein har arbeidd med dei elevane som har vore i ungdomsskulane siste åra. Resultatet av det arbeidet som skjer i Jærskulen i dag, ser ein på statistikken fyrst om fem år. I denne rapporten har ein berre teke med denne gjennomføringsstatesikken. Her kan ein lese meir om gjennomføring av vidaregåande opplæring. (Vel 2018 og gå til side 81) http://www.rogfk.no/vaare-tjenester/utdanning/videregaaende-skole/kvalitetsmeldinger (vel år2018 og side 81) Dei nyaste tala i gjennomføringsstatistikken ein har i dag gjeld elevar som gjekk ut av ungdomsskulane på Jæren i 2012, eit år før ein etablerte Jærskulen i 2013. Kjelde: Rogaland fylkeskommune / Statistisk sentralbyrå SSB Snitt 2007-2008-2009 kulla si gjennomføring av vid. opplæring Snitt 2010-2011-2012 kulla si gjennomføring av vid. opplæring 2012 kullet si gjennomføring Rogaland 72,8 74,1 77,0 Gjesdal 72,3 73,8 78,4 Hå 68,7 72,4 73,3 Klepp 67,7 71,8 73,4 Time 70,3 73,2 74,5

Hjelmeland Sokndal Klepp Hå Strand Time Lund Gjesdal Sandnes Randaberg Eigersund Stavanger Rogaland Haugesund Karmøy Suldal Tysvær Finnøy Sola Sauda Bjerkreim Vindafjord Rennesøy 32 Tabell under syner kommunane i Rogaland si gjennomføring av vidaregåande opplæring Gjennomsnitt elevar som har fullført og bestått vidargåande opplæring innan 5 år: 2010, 2011 og 2012 kulla. Kjelde:SSB 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Alle fire skulane i Jærskulen ligg under fylkessnittet på gjennomføring etter fem år, men det er ein trend om at fleire elevar fullfører vidaregåande opplæring i Jærskulen Samanlikna med seg sjølv har alle fire kommunane ei forbetring frå snittala frå 2007-2008 - 2009 kulla saman likna med dei siste tre kulla som ein måler opp mot (2010-2011-2012). Forbetringa for Jærskulen er tydeleg i denne perioden, og ikkje minst syner gjennomføringsstatistikken for 2012 kullet at utviklinga går i rett retning.

33 Konklusjon Tilstandsrapporten syner noko av kvaliteten og utviklinga på skuleområdet i våre kommunar. I rapporten kjem det fram styrkar og utfordringar, likskap og ulikskap. Denne kunnskapen vil gjennom gode prosessar gi læring og inspirasjon i arbeidet med å skapa ein endå betre skule. Jone Haarr Waldemar Pettersen Trond Roy Pedersen Kommunalsjef Gjesdal Kommunalsjef Hå Kommunalsjef Klepp Eskil Nygaard Kommunalsjef Time Nina Nygård Magnussen Utviklingsleiar for Jærskulen

34 Kjelder: www.skoleporten.no https://www.udir.no/globalassets/filer/vurdering/nasjonaleprover/metodegrunnlagfor-nasjonale-prover.pdf https://www.udir.no/kvalitet-og-kompetanse/nasjonale-satsinger/ungdomstrinn-iutvikling/ http://www.rogfk.no/vaare-tjenester/utdanning/videregaaendeskole/kvalitetsmeldinger https://www.ssb.no/utdanning/statistikker/utgrs/aar https://www.udir.no/kvalitet-og-kompetanse/veiledning-av-nyutdannede/ https://www.utdanningsforbundet.no/larerhverdagen/profesjonsetikk/omprofesjonsetikk/larerprofesjonens-etiske-plattform/ https://www.udir.no/tall-og-forskning/finn-forskning/rapporter/elevundersokelsen- 2018-mobbing-og-arbeidsro/ Det autoritative perspektivet :https://www.youtube.com/watch?v=v_1xkup- FkQ&feature=youtu.be https://www.ntbinfo.no/pressemelding/elevundersokelsen-2018---faerre-elever-sierde-blir-mobbet?publisherid=89282&releaseid=17859602 www.jaerskulen.no www.tryggskule.no Hattie, John (2009). Visible learning: a synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Roald, K. (2012). Kvalitetsvurdering som organisasjonslæring Foto er henta frå www.jaerskulen.no om anna ikkje er oppgitt

35 Vedlegg: Spesialundervisning Kjelde: GSI 2016/2017 2017/2018 2018/2019 Spesialund totalt % Spesialund totalt % Spesialund totalt % 49 636 Nasjonalt 49 366 629 275 7,84 49 713 633 029 7,85 755 350 7,82 1 Gjesdal 76 1 714 4,43 106 1 707 6,21 119 728 6,89 2 Hå 178 2 529 7,04 158 2 559 6,17 146 624 5,56 2 Klepp 169 2 724 6,20 174 2 706 6,43 174 752 6,32 2 Time 171 2 537 6,74 167 2 552 6,54 164 569 6,38 Prosent elevar som vert mobba 2-3 gonger eller meir i kommunane. Tal frå 2018. Kjelde: Rapportportalen til utdanningsdirektoratet https://login.udir.no og www.skoleporten.no 6.trinn 7.trinn 6-7.trinn Klepp 9,2% 7,4% 8,3% Hå 6,5% 8,1% 7,3% Gjesdal 3,5% 9,5% 6,5% Time 2,3% 6,2% 5,4% Mobbet av andre elever 8.trinn 9.trinn 10.trinn 8.-9.-10.trinn Klepp 4,4% 6,1% 4,1% 4,9% Hå 3,3% 7,4% 2,5% 4,4% Gjesdal 8,3% 5,3% 8,0% 7,2% Time 4,4% 4,7% 2,1% 3,7%

36 Fråfall vidaregåande opplæring. Kjelde: www.rogfk.no/vaare-tjenester/utdanning/videregaaende-skole/kvalitetsmeldinger 2018, frå side 81 av er kommunane sine resultat. Denne vart og vist 19.februar 2019 i Bryne kino. Låg ikkje i rapporten til politikarane men er lagt til her i etterkant: