STRATEGISK PLAN FOR HALLINGDAL

STRATEGISK PLAN FOR HALLINGDAL 2006-2010 Vedteken pril 2006

INNHALDSLISTE 1. INNLEIING... 2 1.1 KORT OM BAKGRUNN... 2 1.2 OPPBYGGING AV PLANEN... 3 2. GENERELL DEL... 3 2.1 KORT OM REGIONEN... 3 2.2 VISJON... 4 3. TAL, TRENDAR OG UTVIKLING... 5 3.1 INNLEIING... 5 3.2 FOLKESTALSUTVIKLING OG ALDERSSAMANSETJING... 5 3.3 FLYTTEMØNSTER, PENDLING... 5 3.4 UTDANNING... 5 3.5 NÆRINGSUTVIKLING OG NÆRINGSDYNAMIKK... 6 3.6 LØNNSEMD... 6 3.7 REGIONSTRUKTUR...6 3.8 KONKURRANSEFORTRINN OG UTFORDRINGAR FOR HALLINGDAL... 8 3.8.1 Generelt... 8 3.8.2 Konkurrnsefortrinn for Hllingdl... 8 3.8.3 Hovudutfordringr for Hllingdl... 8 4 FORHOLD TIL ANDRE PLANAR... 9 5 MÅL OG INNSATSOMRÅDE... 10 5.1 HOVUDMÅL... 10 5.2 DELMÅL OG STRATEGIAR... 10 5.3 SLAGORD... 12 Vedlegg 1: Vedlegg 2: Skjemtisk oppygging v plnen Tl, trendr og utvikling Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 1

1. INNLEIING 1.1 Kort om kgrunn Regionrådet for Hllingdl sin fyrste strtegiske pln vrt vedteke v kommunne i slutten v 1997 og gjldt for perioden 1998 2001. I 2000 vr det rullering v strtegisk pln, som Hllingtinget vedtok i septemer 2000 I møte i Regionrådet 27.8.2004 vrt det vedteke t det skulle utreidst prosjektpln for ny/revidering v Strtegisk pln for Hllingdl og i møte 24.9, sk 52/04 vrt det gjort slikt vedtk: - Det skl utreids ny Strtegisk pln for Hllingdl for perioden 2005 2008. - Prosjektpln dt. 24.9.2004 skl ver styringsdokumentet for utreiding v Strtegisk pln for Hllingdl. - Styringsgruppe for plnreidet er Regionrådet for Hllingdl. - Prosjektnsvrleg for plnreidet er regionrådsordførr. - Regionrådet for Hllingdl løyver kr. 100.000 til plnreidet og søkjer prtnrskpsvtl med Buskerud fylkeskommune om tilsvrnde eløp. - Regionrådet for Hllingdl er Hllingtinget drøfte målsettingr og stsingsområde. - Forslg til Strtegisk pln for Hllingdl skl leggst frm for Hllingtinget våren 2005. - Prosjektnsvrleg oppnemnr refernsegruppe Hllingtinget hr htt strtegisk pln til drøfting i sk Sk 02-04 og sk 03-05. Utgngspunktet for ein strtegisk pln for Hllingdl er fleire: I vedtektene til Regionrådet 8 står det t det skl utreidst pln med ein lngsiktig mål- og strtegidel og eit hndlingsprogrm Regionrådet for Hllingdl og Buskerud fylkeskommune hr inngått inn i ei prtnrskpsvtle som gjeld ut 2007. Formålet er t denne vtle skl ver med å utvikle regionen i eit ærekrftig perspektiv, med utgngspunkt i fylkesplnen sine målsettingr. Avtl forpliktr prtne gjensidig til å delt i utreiding v Fylkesplnen sitt Hndlingsprogrm og følgje opp prioriterte smreidsområde gjennom årlege gjennomføringsvtler, konkrete tiltk/prosjekt smt finnsiering v desse. Buskerud fylkeskommune hr vedteke ny fylkespln for 2005 2008 med eit 4-årig hndlingsprogrm. I tillegg kn det ver rgument som: Dersom det regionle smreidet skl drivst plnmessig og ut frå nokre prioriterte reidsområde er det nødvendig med eit meir lngsiktig og strtegisk dokument, eit felles fundment. Ein strtegisk pln kn gje grunnlg for etre utnytting v ressursr. Eit plndokument kn vere med å t vre på og utvikle næringslivet. Eit plnreid kn gje nsvrs- og rollevklringr, kn utløyse økonomiske verkemiddel og skpe engsjement og forståing for regionlt smreid. Strtegisk pln for Hllingdl vil ver ein overordn regionl pln. I egrepet strtegisk ligg det t plnen skl ver målrett og omftte nokre utvlte innstsområde. Plnen skl t for seg sentrle utfordringr som regionen står overfor. Med det som utgngspunkt er det stt opp konkrete mål med forslg til strtegir. Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 2

Plnen skl i fyrste rekke innehlde tiltk som hr noko å seie for regionen og som må løysst regionlt, eller i smreid med kommunne, fylkeskommune, næringsliv eller ndre instnsr. 1.2 Oppygging v plnen Plnen il li sett smn v to delr: strtegisk del med definerte innstsområde og mål og eit hndlingsprogrm som lir lg på kgrunn v vidre hndsming i kommunne og Hllingting. Den strtegisk del v plnen eskriv ståstden for Hllingdl. Det lir gjeve ei vurdering v dgens situsjon med sterke sider, som me ør t vre på og utvikle, vidre og svkheiter som me eventuelt må kompensere for. I tillegg er det sgt noko om mål/misjonr og til slutt dei strtegir eller vegvl som er foreslått frå dgens situsjon til målet. Hndlingsprogrmmet skl eskrive konkrete prosjekt og tiltk, med tilhøyrnde udsjett, finnsieringspln og gjennomføringsorgnissjon. Plnen sin strtegiske del ligg i hovudsk fst for perioden 2006 2010, medn hndlingsprogrmmet skl rullerst årleg. 2. GENERELL DEL 2.1 Kort om regionen Hllingdlsregionen er ein v regionne i Buskerud fylke. Kommunne Flå, Nes, Gol, Hemsedl, Ål, og Hol utgjer regionen. I 1837 vr det tre kommunr i regionen, Nes, Gol og Ål. I perioden frm til 1905 vrt Hol skilt ut frå Ål, Hemsedl frå Gol og Flå frå Nes. Dgli, som tidlegre høyrde til Uvdl, vrt i 1944 ført over til Hol. Regionen høyrer til dl- og fjellområd på Austlndet, med eit sml rel på 5840 km 2. Om lg 70 % v relet ligg meir enn 900 m.o.h., 26 % 1200 m og høgre, og erre om lg 10 % ligg lågre enn 600 m.o.h. Vel 19 % er produktiv skog, 2 % er jordruksrel, resten er fjell og fjellvidder og 363 km 2 vtn. Bergensnen og Rv.7 går gjennom hovuddlføret. Frå Gol går Rv 52 gjennom Hemsedl til Sogn. Rv. 50 går frå Hol til Aurlnd. Frå Gol går Rv.51 til Vldres og Rv.40 går frå Geilo til Numedl. KOMMUNE FOLKETAL 1.7.2005 AREAL KM 2 Flå 1 014 705 Nes 3 485 810 Gol 4 375 533 Hemsedl 1 909 753 Ål 4 670 1 172 Hol 4 557 1 867 Sum 20 010 5 840 Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 3

2.2 Visjon Alle lever me våre liv i møtet mellom ntur og kultur. Mennesket hr til lle tider kultivert nturen. Mennesket hr skpt kultur v ntur. I mykje v dette kultiveringsreidet hr mennesket vore ein god forvltr, men i ettertid er det heller ikkje vnskeleg å finne døme på t inngrep og endring hr vore mislykk. Hllingdl treng ein distriktspolitikk som gir regionen og loklstyret størst mogeleg kontroll over ruken v nturressursne. Det lir difor viktig å syne storsmfunnet t folk i Hllingdl kn forvlte ressursne på ein fornuftig måte, som åde tek vre på dei og gir utvikling og levedyktige kommunr. Hovudmålsetjing eller visjon i regionpln frå 1973: Hovudmålet med den regionle utvikling i Hllingdl er å t vre på nturmiljøet som grunnlg for helse og trivsel og fremje ei loklisering og utygging v næringsliv og usetjing som ikkje erre siktr mot økonomisk vekst, men òg mot ndre gode. Ut frå dette må ressursne utnyttst est mogeleg. Ny visjon vedteken v Hllingtinget, husten 2006 Hllingdl, den fremste distriktsregionen, full v kretivitet, kvlitet, livskrft og oppleving Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 4

3. TAL, TRENDAR OG UTVIKLING 3.1 Innleiing Tl og sttistikk gir eit ilete v nositusjonen. Smn med hovudtrendr i smfunnsutvikling kn dette vere med å gje tnkr om vegvl for frmtid. Detljr om tl, trendr og utvikling er lgt inn som vedlegg 2. 3.2 Folkestlsutvikling og lderssmnsetjing Kjenneteikn for efolkningsutvikling for Hllingdl er stil eller ein svk nedgng. Befolkningsuke på 340 i perioden 1986 2005, men nedgng på 92 i perioden 1996 2005. Utviklingspotensilet i ein region kn i mnge tilfelle ver meir påverk v lderssmnsetning enn v efolkningsuke. Det mest drmtiske er endring i lderssmnsetning, t.d. hr ldersgrupp 0-29 år htt ein nedgng på 1033 frå 1976 til 2005, der det er ein reduksjon på 685 dei siste 10 år!! Dette er ikkje ei spesiell utvikling for Hllingdl som distriktsregion, men det er heller ingen stor trøyst. Fleirtlet v distriktsregionne hr høgt fødselsunderskot, også i nsjonl Smnheng. Årskene til dette er lders- og kjønnssmnsetning som gjev låg nturleg vekstkrft. Flytterekneskpet for desse regionne er negtivt. Dette smn med fødselsunderskot fører ein svk efolkningsdynmikk. Dette gjer t det mønsteret me ser i dg også vil hlde frm i dei komnde år. Det er viktig å understreke t i denne smnheng hr ikkje Hllingdl lle dei trekk som er typiske for ein distriktsregion. Spørsmålet i denne smnheng vil ver kv Hllingdl som region kn gjer for å forsterke dei positive trekk og redusere dei negtive. 3.3 Flyttemønster, pendling Flytting er eit vesentleg element i forhold til efolkningsutvikling, i den smnheng vil det og ver viktig å h ei viss formeining om flyttemønster. For Hllingdl er det.15 % internflytting,.10 prosent v flytting går til Oslo, snue 50 prosent til ndre meir urne områder. Pendling kn sjåst på som ei tilpssing til reidsmrknden og er eit lterntiv til flytting eller reidsløyse. I tillegg er det stdig fleire som velgjer å pendle fordi dei ynskjer å u i eit estemt område pg. prioriterte ukvlitetr, smstundes som ein ikkje finn reid som smsvrer med eigne jokrv i uregionen. Det syner seg t distriktregionr ofte hr ein låg del som pendlr ut, dette gjeld også Hllingdl der det er. 12 % utpendling. På sme måten hr distriktsregionr låg innpendling (Hllingdl. 7%) Ein v konklusjonne er t mnge distriktsregionr i reltivt liten grd er integrert i ndre regionr. Dette vil med ndre ord seie t desse regionne i stor grd må stole på eigne krefter i forhold til å få til utvikling (kn ikkje stse på usettingssert næringsutvikling). 3.4 Utdnning Distriktsregionne hr ein lågre del v efolkning med høgre utdnning Smnlikn med ndre tilsvrnde distriktsregionr ligg ikkje Hllingdl spesielt godt n. I Hllingdl vrierer delen med høgre utdnning (2004) frå 19 % i Hemsedl til 13 % i Flå. Det er og store forskjellr på kor mnge studentr som er under utdnning ved universitet og Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 5

høgskulr i lderen 19-24 år. Tl vrierer frå 33 % i Nes til 24 % i Hol. Snittet for Buskerud er 26 %. 3.5 Næringsutvikling og næringsdynmikk Areidsplssne og yrkesefolkning i ein region er hovudfundmentet for å sikre frmtidig usetting, og for å skpe verdir som gir inntekter for kommunne. I ein slik smnheng er det derfor viktig å vurdere følgjnde spørsmål: Korleis hr tlet på reidsplssr i Hllingdl utvikl seg? Korleis er nettopendling, dvs reidsplssr minus yrkesktive usett i Hllingdl. Kor stor del utgjer reidsplssne i kommunl sektor smnlikn med sml tl på reidsplssr? Korleis er næringsstrukturen, korleis hr den endr seg? Er den sårr i forhold til frmtidig utvikling? Hovudkonklusjonne for Hllingdl er: Svk uke v reidsplssr Sterk nedgng v sysselsette innn jord- og skogruk Ingen endring innn industri Sterk uke v sysselsette innn reiselivsrelterte næringr Liten uke innn offentleg tenesteyting Areidsløys i Hllingdl er og hr vore låg åde reelt og i forhold til resten v fylket. I Hllingdl hr reidsløys dei siste 15 år vriert mellom 1,5 2,5% medn det på lndssis hr vriert mellom 3,5 5%. 3.6 Lønnsemd Eit lønsmt næringsliv er ein sentrl føresetnd for å sikre ei positiv utvikling. Lønnsemd for edrifter vrierer mellom fylker. I Norge vr det 66,8 prosent v edriftene som hdde et positivt resultt før sktt i 2003. Buskerud ligger på ndreplss v fylker. Når me ryt dette ned på økonomiske regionr ser me t Hllingdl ikkje kjem spesielt godt ut. Årsk til dette er fyrst og fremst t lønsemd vrierr mellom dei ulike rnsjne, og foretk rett mot primærnæringne, og hotell- og resturntrnsjen hr forholdsvis flest underskotsedrifter. Med ndre ord ei ekstr utfordring for Hllingdl. 3.7 Regionstruktur Spørsmål om regionl loklisering - og eit eventuelt regionsenter - dukkr stdig opp i det interkommunle reidet. Når det gjeld lokliseringsspørsmål hr Hllingtinget tidlegre gjort vedtk om t det skl ver ei funksjonsfordeling mellom kommunne som skl yggje på følgjnde prinsipp: Regionle smreidstiltk skl h eit differensiert lokliseringsmønster etter ei oppgåvefordeling mellom kommunne, sert på friviljuge og forpliktnde smreidsvtlr. Funksjonsfordeling må yggje på prinsippet om kompetnseutnytting og gi kommunne ei kjensle v direkte eller indirekte å h nytte v smreidet. Dette gjeld åde den einskilde kommune og Hllingdl som region. Alle kommunne må ver viljuge til å t sin del v kostnden med fellestiltk, men lle må og ksepter t ei funksjonsfordeling ldri vil li heilt rettferdig. Offentlege servietiltk (sttlege og fylkeskommunle) som hr heile regionen som kundegrunnlg og som skl h eitt hovudkontor i Hllingdl, ør i utgngspunktet lokliserst Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 6

til Gol som geogrfisk knutepunkt i dlen. Dersom ei kommune hr eit spesielt utgngspunkt når det gjeld oppygd kompetnse, ør frmtidige sttlege og fylkeskommunle distriktskontor vurderst lgt til vedkomnde kommune. Der det llereie er etlert offentlege servietiltk i ein kommune, skl ein rå til t denne loklisering lir oppretthlde. Det viktigste er t dei regionle sttsettne frmleis får tilhld i Hllingdlsregionen. I Regionpln frå 1973, står det m..: For å oppnå est mogeleg reidsplsstilod og gode servietilod må det yggjst eit hovudsenter for servie som treng heile folkemengd i Hllingdl som kundegrunnlg, og det må yggjst fleire industri- og turissentr. Eit hovudsenter for servie vil ver sterkt vhengig v utvikling i resten v regionen. Alle vil vere interesserte i eit vekstkrftig hovudsenter. Eit differensiert lokliseringsmønster med oppgåvefordeling mellom kommunne vil vere det mest stimulernde og vekstfremjnde for regionen sett under eitt. (s.34) I Strtegisk pln for Hllingdl 1998 står det: Etter ei sml vurdering og drøfting er ein kome frm til t: Ei sml profilering v Hllingdl utn eit definert regionsenter vil ver med på å oppretthlde ei desentrlisert usetjing og gje vokster i lle kommunr. Som det geogrfiske midtpunktet vil Gol frmleis ver det nturlege knutepunktet i regionen. Som eit resultt v dette vil det måtte li ei funksjonsfordeling. Den store utfordring vil li å skpe interessnte fgmiljø som kn dr nye næringr til Hllingdl i konkurrnse med ndre distrikt Det er lite kunnskp om kv rolle mindre yr/regionsenter spelr for regionl utvikling i Norge. Det finnes for eksempel ikkje tilgjengelig sttistikk for regionl smhndling utover tl for flytting og pendling over kommunegrensene. Spørsmålet er om og eventuelt korleis mindre yr hr ein rolle som regionl motor for sitt omlnd. Det ør likevel ikkje ver nokon diskusjon om t Gol hr regionle funksjonr som spelr ein viktig rolle og som vil kunne li forsterk i frmtid. Gol står også sterkre frm som eit hovudsenter for hndel og servie. Smstundes hr Hllingdl si styrke i t det er fleire senter som er med på å utfylle eit svært godt tenestetilod i Hllingdl. Mykje v årsk til dette er ei sterk reiselivsnæring. I stor grd er kommunne i Hllingdl gjensidig vhengige v kvrndre, noko som ør ver ei styrke for ein region, smstundes som det ør ver med på å skp dynmikk for vidre utvikling. Gol treng livskrftige nor og Hllingdl treng eit dynmisk knutepunkt som gjev ringverknder for heile Hllingdl. I mnge lokliseringsspørsmål er senterstørrelse viktigre enn kommunestørrelse. Sttlege og fylkeskommunle kontor og institusjonr er i ll hovudsk å finne i større kommunesentr og regionle sentr. Senterstørrelse og folketl innnfor rimeleg reisetid frå senteret er ntkeleg viktigre for loklisering, enn folketlet innnfor kommunegrens. Ved å slå seg smn, eller i det minste reide smn om å styrke eit senter, vil ein kunne stå sterkre i kmpen om offentlige midlr og lokliseringr. På lengre sikt kn dette påverke lokliseringsvedtk åde for offentlege og privte verksemder. Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 7

3.8 Konkurrnsefortrinn og utfordringr for Hllingdl 3.8.1 Generelt Hllingdl hr som dei fleste regionr sterke sider som gjer eller kn utviklst til konkurrnsefortrinn. På sme måte er det svke sider som kn ver ulemper og som gjev utfordringr. Regionl utvikling hndlr om å skpe levedyktige og ttrktive loklsmfunn, kommunr og regionr der kvinner og menn i lle ldr og fsr v livet ynskjer å lev. Det må være reidsplssr, infrstruktur, skuletilod, fritids- og kulturtilod med vrisjon, mngfld og god kvlitet slik t folk vel regionen, kommunen eller loklsmfunnet som sin livsren. Tidlegre vr det stilitet og ikkje moilitet som vrt sett på som ein verdi og som l premissr for distriktspolitikken. I dgens smfunn er moilitet ein verdi som lir sett høgt fordi det er eit teikn på individulitet og å ver uvhengig. Det hndlr om mogelegheitene til å velje. Moilitet hr vorte ein grunnleggnde premiss og ei utfordring for distriktspolitikken. Distrikts- og regionlpolitikken hr ikkje lenger som mål t folk skl slutte å flytte på seg. Den regionlpolitiske tenking hr vore dominert v eit produksjonsperspektiv. I eit slikt perspektiv er det endringr i produksjonslivet som er rot til regionle prolem og t flyttemønster i hovudsk lir styrt v tilgngen til reid. Ved å t eit omvendt perspektiv, livskvlitetsperspektivet kn me tenke uss t næringslivet vil utvikle seg der folk velgjer å usett seg, og t forhold som ikkje hr med reidsmrknd kn ver vgjernde for folk sitt flyttevl. Dette ør også kunne smsvr godt for Hllingdl som ein v lndets største reiselivsregionr. 3.8.2 Konkurrnsefortrinn for Hllingdl Konkurrnsefortrinn er t.d: Hllingidentitet - hllingkultur Ein reids-, u-og servieregion Gode u-og oppvekstvilkår (levekårsundersøking) Stil reidskrft God plss Levnde ygder Kort vstnd til Osloområdet/ Vestlndet, sentrlt i Sør-Norge Hovudferdselsårer ust-vest Godt regionlt smreid Attrktive hytteområde Attrktiv ntur 3.8.3 Hovudutfordringr for Hllingdl Behlde levnde loklsmfunn Oppretthlde folketlet med lnse i lderssmnsetning og kjønnsfordeling. Å legge til rette for omstilling, nyskping og kretivitet. Å synleggjer Hllingdl sine mogelegheiter og ehov overfor sentrle styresmkter. Å t vre på det este i Hllingdl sin kultur og trdisjon. Å styrke smreidet og ygge nettverk internt og eksternt. Å uke kompetnsenivået. Sikre god kommuniksjon Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 8

4 FORHOLD TIL ANDRE PLANAR Fylkespln for Buskerud 2005 2008 I Fylkespln for Buskerud 2005 2008 er det for Hllingdl sett opp følgjnde tem: Infrstruktur, Smferdsel, IKT/reind Stdsutvikling Kompetnseutvikling Næringsutvikling Reiseliv, kultur og miljø Fjellregion Til kvrt tem er det sett opp eigne stsingsområde. Strtegier for næring og smferdsel for Regionsmreidet Buskerud, Vestfold og Telemrk 2005-2007 Hndlingsprogrm for Næringsstrtegir BTV (vedteke 16. septemer 2005), med følgjnde hovudpunkt: Industri- og energiutvikling med norsk gss Innovsjon og nyskping Internsjonlisering Regionen som nsjonlt og internsjonlt reisemål Utviklingen v infrstruktur for IKT med særlig vekt på distriktene Næringslivets trnsportehov Prtnrskpvtle mellom Buskerud fylkeskommune og Regionrådet for Hllingdl (2004 2007) Dei prioriterte smreidsområd er sert på forslg til fylkespln, smt fylkesplnen sitt Hndlingsprogrm. Smreidet i vtleperioden er knytt til følgjnde prioriterte områder: 1. Infrstruktur 2. Innovsjon, entreprenørskp og rekruttering til Hllingdl 3. Stdsutvikling 4. Utdnning og kompetnse 5. Regionle næringsprosjekt 6. Reiseliv, kultur, miljø og nturruk 7. Fjellregionsmreid Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 9

5 MÅL OG INNSATSOMRÅDE 5.1 Hovudmål Hllingdl skl ver ein region med uknde verdiskping og vekst åde i innyggjrtl og i tlet på reidsplssr. Regionen skl oppretthlde god lnse i lder og kjønnsfordeling. I Hllingdl skl det leggjst til rette for omstiling, nyskping og kretivitet gjennom smhndling ved t regionen står sml, innd som utd. For å nå desse hovudmål er det sett opp delmål med forslg til strtegir, pkt. 5.2. Delmål er lgt inn under følgjnde innstsområde eller tem: Smhndling Kompetnse Innovsjon, næringsliv Infrstruktur Med kgrunn i politisk hndsming skl det lgst eit eige hndlingsprogrm som skl eskrive konkrete tiltk og prosjekt, med tilhøyrnde udsjett, finnsieringspln og gjennomføringsorgnissjon. Plnen sin strtegiske del ligg i hovudsk fst for perioden 2006 2010, medn hndlingsprogrmmet skl hndsmst v Hllingtinget, og rullerst årleg. Vedlegg 1 syner skjemtisk oppygging v plnen. 5.2 Delmål og strtegir SAMHANDLING Mål 1: Kommunne i Hllingdl skl gjer kvrndre gode! Gjer Hllingdl sterkre og gje etre tenester til innyggrne. Strtegir: Tettre smreid mellom kommunne, vidreutvikling v det interkommunle smreidet innn tenesteproduksjon Open og tydeleg kommuniksjon om smreidsområde Offensiv regionl profilering og identitetsygging d Mål 2: Hllingdl sine interesser skl ivretkst gjennom eit hndlekrftig regionråd. Strtegir: Klrgjer kv politikkområde Regionrådet skl h eit spesielt nsvr i forhold til omverd. Styrke og vidreutvikle Regionrådet og Hllingtinget. Areide for Hllingdl sine interesser i smnd med forvltningsreform. Styrke Hllingdl sin posisjon i det pågånde BTV- forsøket. Vidreutvikle fjellregionsmreidet på tvers v fylkesgrenser, stsing på internsjonlt nettverkssmreid gjennom deltking i Fjellregionsmreidet og prosjekt og progrm som er nturleg for Hllingdl. Mål 3: Knutepunkt Gol, spelr smn med dei ndre kommunesentr Strtegir: Sikre og styrke sttlege og fylkeskommunle funksjonr som er loklisert i Hllingdl. Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 10

Felles opptreden overfor sentrle styresmkter for å få fleire sttlege reidsplssr til regionen og utvikle eredskp for flytting v sttlege reidsplssr. Mål 4: Helsefremmnde tiltk i prtnrskp skl fremme ktivitet, god helse og trivsel i efolkning i Hllingdl Strtegir: Utvikle prtnrskpsvtlne som er gjort smn med Buskerud fylkeskommune, til å li eit regionlt smreid om folkehelse Gå inn i eit utviklingsreid for å synleggjer folkehelse i plnreidet i regionen og i dei einskilde kommunne Utgreie eit nærre smreid innn smfunnsmedisin i Hllingdl, med kgrunn og erfringr frå ndre regionr Mål 5: Vidreutvikle Hllingdl sjukestugu som distriktsmedisinsk senter Strtegir: Etlere eit formlisert smreid med Ringerike HF for å utvikle Hllingdl sjukestugu vidre som distriktsmedisinsk senter. Utgreie eit forskings- og utviklingssenter ved Hllingdl sjukestugu i smreid med Helse Sør og Ringerike sykehus KOMPETANSE Mål 6 Innyggjrne er Hllingdl sin viktigste ressurs me vil t vre på og utvikle kompetnsen i regionen. Strtegir: Utvikling v opplæringstilod gjennom uk smhndling mellom utdningsinstitusjonr på høgskule og vgs. nivå og regionlt næringsliv. Stsing på kompetnsesentr innn næringsutvikling, kultur, reiseliv, lndruk og helse Auke entreprenørskps- og innovsjonsevn. Mål 7 Kulturliv, næringsliv og det offentlege skl stimulere kvrndre for å utvikle Hllingdl til ein profilert kulturregion. Strtegir: T vre på kulturrv og kulturmiljø som ressurs for verdiskping og stdsutvikling m.. gjennom kommunle plnr. Utvikle næringsverksemd med sis i regionen sin kulturelle ktivitet Vidreutvikle Ål kulturhus som det regionle kulturhuset INNOVASJON, NÆRINGSLIV Mål 8 Etlere utviklingsrener for innovsjon og nyskping Strtegir: Legge til rette for rnsjr med særleg vekstpotensile gjennom smhndling. Bidr til etlering og vidreføring v rnsjerener/edriftsnettverk Vidreutvikle Hllingdl Etlerersenter Mål 9 Vidreutvikle Hllingdl til den fremste reiselivsregionen i lndet. Strtegir Støtte opp om reiselivssmreid Betre smspel og heilskpleg tenking mellom trdisjonelle reiselivsedrifter, lndruksserte tilod, Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 11

d e kultur- og opplevingstilod og nn næringsliv. Areide for etre rmmevilkår for reiselivsnæring. Utvikle og profilere innfllsportne til Hllingdl Skp sterkre fornkringr til hyttefolket Mål 10 Lndruket skl ver ei sterk næring i Hllingdl Strtegir Støtte tiltk som gjer det ttrktivt for ungdom og stse på ei frmtid innnfor primærnæringne. Utvikle småskl mtproduksjon, stimulere til høgre foredlingsgrd og legge til rette for etre distriusjon. Vurdere næringsmessig utvikling v fjellområd. Utvikle kulturlndskp som t.d. stølsområd, som ein viktig ressurs, i ei næringsmessig utvikling. INFRASTRUKTUR Mål 11 Utvikle effektive, trfikksikre og miljøvennlege kommuniksjonsårer Strtegir: Vidreutvikling v hovudvegne til/frå Hllingdl. Vidreutvikle Bergensnen og reide for relisering v Ringeriksnen Mål 12 Det Digitle Hllingdl 1 skl ver med å gje innyggjrr og næringsliv ein enklre kvrdg og fremje verdiskpning. Strtegir: Legge til rette for tilgng til Internett og digitle tenester. Betre digitl smhndling mellom offentlege verksemder på tvers v forvltningsnivå Mål 13 Vidreutvikle ttrktive tettstdr i Hllingdl Strtegir: Utvikle dei ulike kommunesentr sine fortrinn innn hndel, servie, trdisjonr og kultur. Smreide om konkrete prosjekt gjennom ulike prtnrskpsløysingr og kommuneplnprosessr 5.3 Slgord Eit slgord er fyrst og fremst eit verkemiddel i ei merkevreygging. Slgordet skl være kort og fyndig og skl nyttst som signtur i den grfiske profilen.. Slgordet skl skp identitet, tillit og good-will. Den primære funksjonen er ekstern kommuniksjon med omverd. SLAGORD FORSLAG?? Skl vedtkst v Hllingtinget husten 2006 1 Det Digitle Hllingdl = reidstittel på felles IKT stsing i Hllingdl Strtegisk pln for Hllingdl 2006 2010 12