HØYRINGSFRÅSEGNER TIL FORSLAG TIL REGIONALPLAN SJØAREAL HAVBRUK.

Transkript

1 HØYRINGSFRÅSEGNER TIL FORSLAG TIL REGIONALPLAN SJØAREAL HAVBRUK. MILJØMESSIG BEREKRAFT INNLEIING Høyringsfråsegnene til forslag til regionalplan sjøareal havbruk er delt i tema: Kunnskapsgrunnlaget og retningslinene Handlingsprogrammet Miljømessig berekraft Plandokumentet Høyringsfråsegnene er delt i: Kommunane Sjømatnæringa Næringsorganisasjonar Forsking Statlege sektorstyresmakter Kulturminneforvaltinga Naturvernorganisasjonar Friluftslivsorganisasjonar HØYRINGSFRÅDSEGNER TIL MILJØMESSIG BEREKRAFT Notatet inneheld faglege kommentarar til høyringsfråsegnene til miljømessig berekraft. Representantar for dei som er skreve i lilla har gitt uttale: Kommunane Sjømatnæringa Næringsorganisasjonar Forsking Statlege sektorstyresmakter Kulturminneforvaltinga Naturvernorganisasjonar Friluftslivsorganisasjonar Regionalplan sjøareal havbruk er korta til RPSH i notatet. Høyringsfråsegnene er skreve i kursiv og kommentarane i vanleg skrift. Kommentarar til fråsegner som blir imøtekome og forslag til justeringar/endringar er skreve i blått. 1

2 FRÅ KOMMUNANE Tysvær kommune Problemstillingane knytt til sjøtransport til anlegga og utfordringane med utslepp av ballastvatn og kjemikaliar i sjøen og fjordane må omtalast i plandokumentet. Kommentar: Det skal omtalast i planen at det er kome nye reglar for å redusera miljøeffektane av bruken av lækjemiddel. Det er innført reglar som set forbod mot tømming av vatn tilsett lækjemiddel mot lakselus frå brønnbåt i og i nærleiken av reke- og gytefelt, forbodssoner. Tømming skal skje minst 500 meter frå felta. FRÅ SJØMATNÆRINGA Fiskarlaget vest Både Stortinget og regjeringa har slått fast at miljømessig berekraft skal vera den viktigaste føresetnaden for regulering av vidare vekst i oppdrettsnæringa. Stiller spørsmålet med om Strategi for eit miljømessig berekraftig havbruk frå 2009 er dekkjande for dagens problem. Omgrepet miljømessig berekraft må og omfatte omsynet til ville marine artar, gyte og oppvekstområda og viktige fiskeområde. Dei ynskjer ein god og kunnskapsbasert sameksistens med andre næringar, ikkje minst oppdrettsnæringa. Vidare vekst i oppdrettsnæringa må ikkje gå på bekostning av hav- og fjordmiljø, ville fiskebestandar eller driftsgrunnlag og lønsemd for fiskarane. Kommentar: Planlegging av sjøareala i medhald av plan- og bygningslova sikrar det breie berekraftperspektivet kor framtidig næringsareal til havbruksnæringa ikkje skal kome i vesentleg konflikt med interessene og verdiane som Fiskarlaget nemner. Styresmaktene må definera kva som er akseptabel negativ påverknad frå oppdrettsnæringa på anna næring, ikkje berre vill laksefisk. Kommentar: Fiskarlaget vert oppmoda om å spela inn til dei sentrale miljøstyresmaktene. Dei meiner det ikkje må førast ein bit for bit politikk frå styresmaktene men vurdera kva eit større område toler av oppdrett i tillegg til anna utslepp får sjø. Kommentar: Planstyring av sjøareala vil medverka til at ein unngår ein bit for bit politikk. Oppdrettselskapa i Rogaland brukar framleis medikamentelle lusemiddel. Nemner dei med namn. Er svært overraska over at dei store problema i samband med bruk av lusemiddel verken blir omtalt eller vurdert i planen. Kommentar: Det skal omtalast i planen. Seier Seisaka kor avfall og forspel frå oppdrett gir redusert kvalitet på sei i nærområdet blir heller ikkje nemnd eller vurdert i planen. Dette er eit stor problem/betydeleg i Rogaland. Kommentar: Forskinga som er gjort på effektane på seien av forspel frå oppdrettsnæringa skal omtalast i planen. 2

3 Norges Kystfiskarlag Norges Kystfiskarlag er ein sjølvstendig fiskeriorganisasjon kor det sørlegaste lokallaget ligg i Sunnhordaland. Fiskarlaget Vest som er eit regionalt lag under Norges Fiskarlag, representerer kystfiskarane i Rogaland. Det har vore ein god dialog og kontakt med Fiskarlaget Vest i planprosessen. Seier det ifølge NFD er tilstrekkeleg sterke indikasjonar på at naturmangfaldet blir påverka negativt av lusebehandlingsmiddel, og det har utvikla seg ei brei semje om at ein må gå bort frå medisinbruk som hovudstrategi for bekjempelse av lakselus. Det er påvist at hydrogenperoksid har gifteg effekt på reker sjølv etter kortidseksponering. Veit lite om langstideffektar på andre organismar. Kunnskapane av effektane av bruk av legemidlar i kombinasjon er og mangelfull. Seier reketrålarane ropar varsku langs heile kysten om at rekene er borte frå dei tradisjonelle rekefelta med unntak av Skagerak kor det ikkje er mykje oppdrett. Utover talet er rekene meir eller mindre borte frå rekefelta i Ryfylkefjordane. Fiskemottaka er lagt ned fordi rekene er borte. Kommentar: Dette skal omtalast i planen. Kva som er kunnskapsstatus når det gjeld oppdrettsnæringa sine effektar på dei tradisjonelle rekefelta. Forventar at det som frå fiskarhold i lengre tid har blitt observert, nemlig at villfiskarter i enkelte fjord- og sanddynesystemer skyr området når havbruk etablerer seg, blir gjenstand for uavhengige undersøkingar. Kommentar: Dette oppmodar me Norges Kystfiskarlag til å spela inn til Nærings- og fiskeridepartementet. Forventar at fylkeskommunen implementerer retningslinene som for tiden er under nasjonal behandling når det gjelder behovet for opprettelse av godkjente droppsoner for utslipp av badebehandlingsvann i forbindelse med akvakultur. Må ikkje tømmast i aktive reke- og gytefelt. Godkjende droppsoner i betryggande avstand til desse. Kommentar: Reglane skal omtalast i planen. Det er sektorstyresmaktene som har mynde til å handheva desse reglane. FRÅ STATLEGE SEKTORSTYRESMAKTER Mattilsynet Dobling av sjømatproduksjonen. Då er det av stor betydning at sjøareala planleggjast godt. Ei så stor auke kan ikkje berre skje gjennom å ta i bruk nye område men og med utviding av eksisterande område for akvakultur. Dei er samd i at kommunane må revidera sjødelen i kommuneplanen og at det må vere eit samarbeid mellom kommunar som har felles sjøareal. Plassering av areal for akvakultur må vera kunnskapsbasert og dei ulike sektorstyresmaktene har kvart på sitt fagfelt mykje å bidra med. Det er viktig at mattilsynet blir høyrd når kommuneplanen reviderast. Mattilsynet har elles ingen merknader til planforslaget. 3

4 Kommentar: Mattilsynet støttar planen og prinsippa om ei kunnskapsbasert planlegging som verktøy for å få til utvikling og ei auka produksjon av sjømat kor berekrafta ligg i botn som premissleverandør. Fiskeridirektoratet Dei meiner heile kapitelet om miljømessig berekraft og planlegging må skrivast om. Kommentar. Dette blir imøtekome. Side 31. Dei kan ikkje sjå at FK har gitt nokon fagleg grunngjeving for påstanden: Økosystembasert planlegging vil vera å ikkje..fdir har vesentlege innvendingar til denne påstanden med mindre det klart går fram at dette er FK si eiga forståing og at det ikkje vil ha nokon innverknad på planen Kommentar: Kapitlet om miljømessig berekraft i planen blir skrev om og revidert når det gjeld disposisjon og innhald. Det gjer at FDIR ikkje har nokon grunn til å gå vidare til departementet med innvendinga. Det er fylkeskommunen si faglege grunngjeving at det vil vera ei økosystembasert planlegging å ikkje etablera oppdrettsanlegg der det er registert viktige marine naturtypar, gyte- og oppvekstområde for fisk og ikkje i nærleiken av nasjonale laksefjordar og laksevassdrag. Det er forankra i nasjonal politikk, Stortingsmeldingar, at desse samfunnsinteressene skal ivaretakast i regional politikkutforming. Desse områda er viktige økologiske funksjonsområde for biologisk mangfald. Fylkeskommunen kan ikkje sjå at det skal vera nokon grunn for Fiskeridirektoratet til å ha vesentlege innvendingar til dette som ei statleg sektorstyresmakt som skal ivareta økologiske funksjonsområde for fiskerinæringa. Side 31. viser til teksten i utgangspunktet skal eit oppdrettsanlegg ikkje forureina Dei er usikre på kva FK meiner og ber om at det vert utdjupa. Dei viser til lokalitetsklarering og at FK har eit sølvstendig ansvar for å leggja prinsippa i 8-12 I NML til grunn som retningsliner ved utøving av mynde, dette inkluderer også vurdering etter vannforskriften. Kommentar: Det er eit generelt forbod mot forureining i forureiningslova. Om det er utslepp, så er det gitt utsleppsløyve av styresmaktene. FRÅ NATURVERNORGANISASJONAR Naturvernforbudnet Seier eit av hovudproblema til RPSH føresetnadene som ligg til grunn er utdaterte og feil. Viser til akvakulturstrategien og punktet produserer det dobbelte med same eller mindre miljøpåverknad per kg. produsert fisk enn i dag. Stiller spørsmål om dette implisitt betyr at RFK meiner miljøpåverknaden per kg fisk i dag er godt nok? Oppmodar RFK på det sterkaste til å revurdera oppfatninga av dagens miljøpåverknad. Seier havbruksnæringa er langt frå å vera miljømessig berekraftig. RPSH reduserer havbruksnæringa sine problem til berre å gjelde lus. Hadde næringa drive berekraftig hadde det ikkje vore behov for avlusing i det heile tatt. Sjølv om talet på rømmingar går ned er me framleis langt unna nullvisjonen for rømd fisk. Seier det er 4

5 udiskuterbart at havbotn i umiddelbar nærleik av anlegga blir nedslamma av møkk og fôrrestar, og at pelagisk sei blir pellets junkies og radikalt endrar den naturlege atferden. Ramsar opp kva konsekvensar ei femdobling av produksjonen vil ha: Negativ påverknad på vasskvalitet, på landskapsbildet, reduserer naturopplevingane, på fiskestammane, på rekefelta og andre eksisterande fornybare ressursar i områda dersom dagens avlusingspraksis også femdoblast, auka risikoen for kaskadeeffektar knytt til redusert mangfald på lågare trofiske nivå og slik blir det og reduserte bestandar lenger opp i næringskjeda (reduserer mattilgangen for sel/nise og reduserte fiskestammar), forstyrrande for fugl, fisk og anna dyreliv som er sensitive for auka menneskeleg ferdsel, auka risiko for avrenning som kan skyljast opp på strender i nærleiken og slik redusera friluftsverdiane, naturopplevinga og rekreasjonskvalitetane pga av lukt, estetikk m.m., bruk av areal nær land som legg beslag på folk sine rekreasjonsområde, medverkar til auka brukarkonfliktar med padlarar, roarar, båtliv mm, påverkar næringar knytt til friluftsliv på grunn av endra landskapsbilde (turisme). Seier RPSH må utbrodera og fortelja om desse. Kommentar: Havbruksnæringa og veksten i næringa skal vera miljømessig berekraftig, jf. Stortingsmeldingar og lovverket. Havbruksnæringa er sterkt regulert og hovud reguleringsindikatoren er miljømessig berekraft. Me ser at planen opplyser lite om utviklinga over tid når det gjeld den miljømessige berekrafta. Planen skal endrast for å få fram endringar over tid når det gjeld dei fem områda strategien for eit miljømessig berekraftig havbruk frå Fiskeri- og kystdepartementet i 2009 seier havbruksnæringa påverkar naturmiljøet. 1) rømming og genetisk påverknad, 2 ) utslepp og forureining, 3) sjukdom og parasittar, 4) Arealbruk og 5 ) Forressusar. Seier løysinga på alle desse negative konsekvensane av ei femdobling innan 2050 er lukka anlegg. Seier det er uholdbart at et fremtidsrettet og visjonært styringsdokument som spesifikt omhandlar korleis havbruksnæringa skal tilpassa seg det grøne skiftet og få til ei miljømessig berekraftig mangedobling av produksjonen ikkje nemner den mest openbare løysinga av alle: LUKKA ANLEGG. Seier LUKKA ANLEGG løyser luseproblematikken, hindrar rømming, skjermar fisken for smitte, skjermar havbotn og nærområde for kloakk og kjemikalierestar, opnar opp for havbruk på lokalitetar som tidlegare ble klassifisert som ueigna. Kan tom leggjast midt i ein nasjonal laksefjord utan å vera særleg til plage for villaksen. Seier lukka anlegg og er godt for næringa fordi: Slepp utgifter til kostbare MOMB og MOMC testar, til avlusingskurar og brønnbåtleie, slepp bøter frå Mattilsynet grunna rømming og for høge lusetal, slepp kostbare ufriviljuge nedslaktingar pga av lus og sjukdom, uproduktive brakkleggingsperiodar, får eit godt omdømme i samfunnet. Seier RPS må oppdaterast og skildra fortrinna med lukka anlegg. Oppmoda kommunane til å satse på lukka anlegg framom opne merder. Kommentar: Plan- og bygningslova og akvakulturlova er teknologinøytrale og kan ikkje brukast til å setja eigne krav til teknologi direkte. Om lukka anlegg vil vera ein egna teknologi på ein bestemt lokalitet eller i eit område er ei fagleg vurdering kor omsynet til naturmangfald, fiskevelferd og rømmingsfare er sentralt. 5

6 Rømming, lakselus og utslepp er regulert i medhald av akvakulturlova, matlova og forureiningslova med forskrifter. Dette er teknologi- og driftsnøytrale regelverk. Kommentar: Det skal inn noko om lukka anlegg i planen. Meiner RPSH må fortelja om kva som meinast med grøne og mørkegrøne laksekonsesjonar. Oppmoda til at mørkegrøne konsesjonar får fortrinnsrett. Kommentar: Planen skal omtala grøne og mørkegrøne konsesjonar. Plan- og bygningslova regulerer ikkje kapasitetsauke i næringa. Meiner RPS gir eit uklart og del feilaktiv bilete av kven som eigentlig avgjer om eit sjøareal er eigna for akvakultur eller ikkje. Kommentar: Det er kommunane som endeleg avgjer kvar framtidige areal for havbruksnæringa skal lokaliserast med eit planvedtak. Før planvedtaket og til grunn for vedtaket skal det ligge føre ei omfattande konsekvensutgreiing som opplyser om og dokumenterer konsekvensar av areal til havbruksnæringa har for samfunn og miljø. I tillegg heimlar naturmangfald at det skal vurderast samla belastning på økosystema av næringsareal til havbruksnæringa. Det er ikkje eit godt nok kunnskapsgrunnlag for å gjera gode analyser. Planvedtaket er basert på ei brei involvering og dialog med alle verne- og brukarinteressene i sjøareala. Havbruksnæringa er dei som per i dag, sidan det offentlege manglar gode data om sjøbotn og marine grunnkart, har best kompetanse på kva sjøareal som eignar seg godt til drift og produksjon. Marin grunnkartlegging og forprosjekt marine grunnkart er føreslått som tiltak i handlingsprogrammet. FRÅ FRILUFTSLIVSORGANISASJONAR NJFF Rogaland RPSH er ein einsidig plan og ivaretek ikkje interessene til mange brukarinteresser. Planen er svært næringsvenleg og har store manglar på miljø og berekraftsida. Det må stillast tydlegare krav til bruk av lukka anlegg og meir aktiv bruk av ny teknologi i Rogaland. Kommentar: Planen inneheld ein grov oversikt over verne- og brukarinteressene i sjøareala. Planen inneheld ein kunnskapsbase med temadata om arealbruken til verne- og brukarinteressene i sjøareale. Planprosessen skal involvera verne- og brukarinteressene. Lukka anlegg er kommentert under naturvernforbundet. RPHS seier sjøarealplanlegging er løysinga på luseproblematikken. Dette er heilt feil og misvisande. Hovudutfordringa for vidare vekst i oppdrettsnæringa er ikkje arealplanlegging men at biomassen/talet på vertar av laks er blitt så stor at vidare vekst er krevjande utan å få kontroll på dei fire største utfordringane: lakselus, rømming, utslepp til fjord/hav, dyrevelferd og omdømme. Seier det er positivt at næringa tek tak i problema med lus, viser til Marin Harvest. Det er endeleg blitt nokre få framsteg med lukka anlegg og alternative mekaniske lusehandsamingar, samt RAS teknologi. Meiner likevel at til dags dato er all produksjon i Rogaland basert på gamaldags teknologi med opne merder og difor inga kontroll av utslepp 6

7 til havmiljøet. Dagens primitive og sterkt miljøforurensende bruk av åpne merder med frie utslipp til naturen. Meiner det er bra RPS seier hovudutfordringa for vidare vekst er lakselusa. Dei seier dei har vore ein føregongsorganisasjon som varsla om desse problema tidleg. Dei har ein massiv dokumentasjon på problema for sjøauren i Ryfylke. Dei saknar læring og erfaringsoverføring frå dei andre fylka som har hatt massiv oppdrettsvekst. Seier dette må innarbeidast i planen. Har ikkje tru på at næringa løyser lakselusproblemet. Ein strategi som er dømd til å mislukkast. Dei seier dei har høyrd den same leksa i 20 år med bortforklaringar av næringa. Vekst gir større miljøpåverknad. Det må stillast tydlegare krav frå styresmaktene med ein med ein reell vilje til å løysa problema. Kommentar: Planlegging er ikkje løysinga på luseproblematikken. Planen seier næringa har ei miljømessig utfordring særskilt når det gjeld lakselusa. Det er sektorstyresmaktene som stiller krav til næringa når det gjeld lakselusa. Planen skal endrast til få fram kva som regulerer veksten i næringa og kva krav næringa må tilfredstilla. Seier det må vera ein fallitt når næringa tener grovt med pengar men skapar få arbeidsplassar. Det må stillast krav om at det skal brukast ny teknologi som gir ringverknader og skapar arbeidsplassar i leverandørindustrien. Viser til akvakulturstrategien.. målsettinga om dobling - fordi næringa var fyrst ute med ny teknologi og innovasjon. På tide å vakna opp toget grå snart frå stasjonen. Faktagrunnlaget i planen må betrast. Fleire punkt omtalast for positivt og rosenraudt. Dei rådar til ein meir reel skildring av miljøutfordringane. Rømming av oppdrettslaks. Sjøauren i Rogaland. Svinnet i næringa. Behandlingshyppighet, medikament og lusebehandling. Dei saknar ein oversikt over utslepp, kva medikament som brukast i lusebehandling og totalforbruket av hydrogenperoksid, samt kor dette dumpast. Dette bør vera ein del av plangrunnlaget. Dei hevdar at ingen veit konsekvensane av denne praksisen på t.d. reker og krepsdyr. Lusemidla sin effekt på skaldyr rekedød. Viser med data at det er eit høgare smittepress frå lakselusa i 2016 enn i Seier dette har hatt ein negativ effekt på utvandrande laksesmolt og mest sannsynleg på ein negativ effekt på beitande sjøaure. Bruk av legemidlar. Settefisk- smoltproduksjon. Dei seier ein stor risiko som ikkje er belyst i planen er at behovet og kravet til vatn frå settefiskanlegga medverkar til store uakseptable miljøinngrep i vassdraga. Det må vera eit krav at all settefiskproduksjon i framtida skal bruka RAS-teknologi. Meir landbasert produksjon av postmolt. Det reduserer miljøbelastninga på fjordsystema. Hevdar røynda når det gjeld lakselusa er heilt annleis enn som skildra i RPS. Det gir ikkje tillit at laksenæringa sjølv skal fiksa problema med lakselus. RPS er uansvarleg utan heilt konkrete krav til berekraft, verkemiddel og løysingar. Eit konkret krav som er gjennomførbart er at all vidare vekst i lakseoppdrettet i Rogaland skal skje i lukka anlegg. Kommentar: Faktagrunnlaget i planen skal betrast. Me ser at høyringsforslaget er einsidieg fokusert på nåsituasjonen og ikkje får fram utviklinga til miljømessig berekraft i næringa over tid. Kapitlet om miljømessig berekraft i planen, sidene 24-31, skal reviderast når det gjeld disposisjon og innhald. 7

8 Friluftsrådet Vest Seier ordlyden i høyringsbrevet slår an tonen og vitnar om at her er det næringsinteressene og ikkje omsynet til ei berekraftig forvalting av naturressursane og berekraftig samfunnsutvikling som står i fokus. Skal planen ha legitimitet i samfunnet bør utgangspunktet vera at planen må lagast ikkje berre med omsyn til havbruksnæringa sine auka behov for areal og utvikling, men være en balansert fremstilling av næringen og dens utviklingsmuligheter sett i relasjon til naturmiljøet og til samfunnsutviklingen for øvrig. Kommentar: Regionalplan sjøareal havbruk er ein kunnskapsbase og har retningsliner til arealplanlegginga i sjøen. Kommunane skal planleggja sjøareala med omsyn til havbruksnæringa sine behov og ynskjer om næringsareal samstundes som omsynet til miljø og samfunn skal ivaretakast. Norske Lakselever. Norske Lakselever er ein næringsorganisasjon for rettighetshavrane til fiske i vassdraga med laks, sjøaure og sjørøye. Seier dei er tilhengjar av oppdrett av laks som matproduksjon men svært kritiske til dagens teknologiske metodar som medfører store miljøbelastningar for vill laksefisk. Viser til Hordaland, eit oppdrettsintensivt fylke. Seier at dei ville lakse og sjøaurebestandane her er nærast utrydda og seier det pålegg forvaltinga eit stort ansvar for at dette ikkje skjer i Rogaland. Viser til vedtak i Osterøy kommune som kun gir løyve til vidare oppdrettsvekst i lukka anlegg som et eksempel til etterfølgelse. Dei støttar høyringsfråsegnene til Naturvernforbundet og NJFF Rogaland. Dei seier det er naudsynt å krevja lukka anlegg for å skilja patogenar og parasittar frå oppdrett og villfisk og og frå oppdrettsanlegg til oppdrettsanlegg. Forvaltinga må stille strenge krav til oppdrettsindustrien. Kommentar: Det er framleis uklart korleis bruka plan- og bygningslova i samband med lukka anlegg. Plan- og bygningslova er teknologinøytral. Det same er regelverket knytt til forvaltinga av næringa. 11. MAI