Vedtak i namnesak 2015/3 - Finnøy kommune

Transkript

1 Finnøy kommune Rådhuset 4160 FINNØY Norge Dykkar ref.: Vår ref. Dato: Sak/dok.: 10/ Ark.: Vedtak i namnesak 2015/3 - Finnøy kommune I samband med adresseringsarbeid tok Finnøy kommune kontakt med stadnamntenesta og bad om tilråding om skrivemåten av gardsnamnet Hauske/Hauskje. Stadnamntenesta reiste namnesak for namnet, og ville venta med å gje tilråding i saka til det hadde vore høyring lokalt om spørsmålet. Kartverket sende saka ut på høyring i kommunen, og tok samstundes med ein del andre namn i Finnøy der det var ynskjeleg med avklaring av skrivemåten for offentleg bruk, i tillegg til namneleddet vig/vik. Kommunen reiste samstundes namnesak for øynamnet Nord-Hidle/Hidle for å få vurdert om namneleddet Nord- burde strykast. Etter gjennomførd høyring gav stadnamntenesta tilråding, og Kartverket gjer med dette vedtak i saka. Vedtak Med heimel i lov om stadnamn 5 tredje ledd vedtek Kartverket Stavanger at namna skal skrivast slik: Hauskje (gard 25) Hauskje (bruk 25/1, 2, 3, 4, 6, 8, 9 og 14) Hauskjelunden (bruk 25/10) Hauskjeneset (nes) Hauskjevatnet (vatn) Nord-Hidle (øy, hovudnamn) / Hidle (undernamn) Nord-Hidle ferjestø (ferjekai) Hidle (namnegard, gard 54 og 55) Søre Hidle (gard 54) Søre Hidle (bruk 54/1, 2 og 3) Hidlesjøen (bruk 54/9) Nordre Hidle (gard 55) Nordre Hidle (bruk 55/1, 2, 2/1, 2/2, 2/3 og 3) Hidlesundet (bruk 55/4) Hidlesundet (sund) Hidleholmen (holme) Rørheim (gard 44) Rørheim (bruk 44/1, 2, 3, 4, 5, 6 og 8) Rørheimsskjera (skjer) Kalheim (gard 47) Kalheim (bruk 47/1 og 2) Nesheim (gard 60) Nesheim (bruk 60/1, 1/1, 2, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 og 14) Nesheimsvik (bruk 60/5) Nesheimsvatnet (vatn) Nesheimsvika (vik) Kartverket Stavanger Besøksadresse: Professor Olav Hanssens vei 10, Stavanger Postadresse: Postboks 600 Sentrum, 3507 Hønefoss Telefon: Telefax: E-post: post@kartverket.no Organisasjonsnummer:

2 Brennevinsgrunnen (grunne) -vik-/-vika (samlevedtak for naturnamn med -vik-/-vig- som namneledd, sjå vedlagd liste med oversyn over alle namn) Sandvik (vik, ikkje eit gardsnamn, slik det vart opplyst i høyringsbrevet) Storevik (bruk 34/5) Tingvik (bruk 52/4) Apalvika (vik) Apalvikklubben (nes) Austra Torvvika (vik) Djupevika (vik) Djupevik (vik, ni stader) Kvitenes (nes) Kvitenesvika (vik) Lauvvika (vik) Lauvvikskjeret (skjer) Slottet (berg) Slottvika (vik) Stora Slottvika (vik) I matrikkelen står i dag gardsnamnet Hauske fyrst i bruksnamnet på bruk 25/5 Porsmyr og 25/7 Skogen, medan bruksnamna deretter framgår i parentes. Dette feltet skal berre brukast for bruksnamn, so her må kommunen fjerna gardsnamnet og parentesane kring bruksnamna i samsvar med eldre utgåver av matrikkelen. Gongstøvika vert teke ut av saka, for dette er eit avleidd namn av bruksnamnet Gongstø på bruk 41/38. Primærnamnet var ikkje teke med i saka, og saka gjekk dermed ikkje på høyring til grunneigaren. Stadnamntenesta tilrår skrivemåten Gangstø- i samsvar med rettskrivinga. For mellombels harmonisering med primærnamnet og andre avleidde namn i området tilordnar Kartverket likevel skrivemåten Gongstøvika utan d i -stø(d)- som godkjend frå primærnamnet, og gjer samlevedtak om -vika i sisteleddet til liks med i andre naturnamn. Juridisk grunnlag Ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn er hovudregelen at det skal takast utgangspunkt i den nedervde, lokale uttalen, og at navnet skal normerast etter gjeldande rettskrivingsprinsipp, jf. 4 fyrste ledd i lov om stadnamn. Skrivemåten skal være praktisk og ikke skyggja for meiningsinnhaldet i namnet, jf. 1 fyrste ledd. I forskrift om skrivemåten av stadnamn er det gjeve utfyllande reglar om normering av stadnamn. Det må takast omsyn til det som er registrert i Sentralt stadnamnregister (SSR) frå før, normeringspraksisen i området og skrifttradisjonen for namnet saka gjeld. Lokale ynske frå dei som har uttalerett skal spela inn, og serskilt ynsket til eigaren skal vektleggjast når saka gjeld bruksnamn, og skrivemåten som eigaren ynskjer ligg innanfor regelverket. Me presiserer at lov om stadnamn regulerer offentleg bruk av stadnamn. Privatpersonar og bedrifter som ikkje er heileigde av det offentlege, er difor ikkje pålagde å fylgja vedtekne skrivemåtar. Vedtak som gjeld stadnamn får ikkje fylgjer for skrivemåten av slektsnamn, og slektsnamn skal ikkje påverka skrivemåten av stadnamn. Drøfting Det har kome lokale høyringssvar for fleire av namna som har vore på høyring, og sakshandsamar Jonas Jørstad i Finnøy kommune har skrive ei oppsummering av desse, i tillegg til at han har skrive ei grundig og innsiktsfull drøfting av kva skrivemåtar som er tilrådelege for dei ulike namna i saka. Hauske/Hauskje/Hausken Det kom inn seks lokale høyringssvar i saka, i tillegg til kommunen si drøfting. To av dei tek til orde for Hauske, tri vil ha Hauskje som skrivemåte, medan éin vil ha skrivemåten Hausken. Kommunen tek ikkje stilling til om namnet bør skrivast Hauske eller Hauskje, men stiller opp argumentasjonen for kvar av dei to skrivemåtane. Jorunn S. Vestbø vil ha skrivemåten Hauske, og viser til at det ofte er skilnad på talemålsbruk og skriftleg bruk. Arne Linndal tek til orde for det same, og skriv at han heile livet har vorte opplærd til å skriva Hauske, slik namnet står i matrikkelen. Han reknar Hauskje med j som ei dialektforrm. Eldbjørg, Ståle, Helge og Arne Madland vil ha Hauskje, og skriv at skj-lyden er naturleg for dei i uttalen av namnet. Dei skil mellom uttalen av slektsnamnet Hausken med hard k og gardsnamnet Hauskje med skj-uttale. Håkon Austbø vil òg ha skrivemåten Hauskje, og viser til at det er i samsvar med daglegtalen hjå alle lokalt. Finnøy Historielag ved Signy - 2 -

3 Eike-Kongsvik tek òg til orde for Hauskje, og viser til Odd Asheim frå Hauskjeneset, som meiner at Hauske er bokmål, medan Hauskje er nynorsk. Per Bergøy meiner at Hausken er rett skrivemåte, og han viser til at den skrivemåten er nytta på Rennesøy og Hjelmeland, og til at familienamnet frå Finnøy vert skrive slik. Han poengterer òg at det er vanleg at namn vert skrivne og uttalte forskjellig, t.d. Onnai for Undheim i Time. Kommunen skriv at det som talar for skrivemåten Hauskje med j er at alle uttalar namnet slik, at det sikrar at framande uttalar namnet rett, og at det hindrar at uttalen forandrar seg, slik ein ser at det skjer i mange namn der det er skilnad mellom uttale- og skriftforma. I tillegg dreg dei fram analogien med stadnamnet Askje som eit argument for Hauskje. Som argument for Hauske utan j nemner kommunen at den skrivemåten er meir tradisjonell, og at han er vanlegast i dag. I tillegg peikar dei på det momentet som var nemnt i nokre av høyringssvara om at etablert skrivemåte av stadnamn ikkje alltid fell saman med uttalen, jf. gardsnamnet Berge i Finnøy, som vert uttalt /berje/ med j-lyd, og i det namnet er ikkje skrivemåten Bergje i bruk, slik ein tilsvarande kunne ha venta seg. Stadnamntenesta peikar på at det er full semje mellom dei som har sendt inn høyringsfråsegner om at den nedervde, lokale uttalen er med j-lyd og utan n til slutt, og at usemja avgrensar seg til korleis skrivemåten skal vera. Dei meiner at eldre skrivemåtar av namnet tyder på at namnet er sett saman av orda haug m. og skeid n. Dei meiner at skriftforma Hauskje vil gje godt grunnlag for vidareføring av den munnlege stadnamntradisjonen, og viser til at den skrivemåten er nytta ein del frå før. Dei peikar på at både Hauskje og Hauske har vore godkjende skrivemåtar i Sentralt stadnamnregister (SSR), der ein òg finn Hauskjeneset. Dei viser vidare til at ein finn likelydande gardsnamn òg på Karmøy, i Hjelmeland og i Rennesøy. På Karmøy er Hauskje godkjent og tilrådd, medan Hausken òg er ei godkjend form. I Hjelmeland er Hauske eineform, men Hausken er nytta i eit brunamn der. I Rennesøy er Hauskje godkjend eineform, men kyrkja der heiter Hauske krk. Dei viser òg til Askje, som er vedteke som øynamn i Rennesøy kommune, og tilrår Hauskje i offentleg samanheng. Dette gardsnamnet er skrive Hausken i 1886-matrikkelen, men Hauske i og i 1950-matrikkelen. På gradteigskart er namnet skrive Hauskje i alle utgåvene frå 1945 til 1972, og den skrivemåten er òg nytta i fyrste utgåva av Norge 1: (N50) frå I seinare utgåver av N50 er namnet skrive Hauske, men på Økonomisk kartverk (ØK) er Hauskje nytta. Skrifttradisjonen er soleis ikkje eintydig, men både Hauskje og Hauske har ein betydeleg skrifttradisjon dei siste 100 åra. Som stadnamntenesta peikar på, er det grunn til å tru at namnet er sett saman av Haug- og -skeid n. Det vil i so fall seia at det i etterleddet -skeid har skjett ei monoftongering frå -skei(d) til -skje i uttalen, noko som er vanleg å sjå i trykklette stavingar. Den same utviklinga har skjett i bokmål/dansk i ordet skje m./f., som opphavleg kjem av ordet skeid f. i gamalnorsk, jf. skei i nynorsk. Medan det fylgjer av vanlege rettskrivingsreglar å sløyfa j-en føre diftongen ei, er det vanleg å skriva han i samsvar med uttalen når han står inne i ei ordstamme, og difor er j-innskotet i skje i bokmål frå ei eldre form skeid heilt fylgjerett etter norske rettskrivingsprinsipp. Heile etterleddet -ske/skje i namnet Hausk(j)e må her reknast som del av ordstamma, og på same måten tilseier rettskrivingsprinsippa at ein her får overgangen *Hauskei > Hauskje. Kartverket vedtek difor skrivemåten Hauskje, som er best i samsvar med hovudregelen for normering etter 4 fyrste ledd i lov om stadnamn. Hidle/Nord-Hidle Det kom inn to lokale høyringssvar som gjaldt dette øynamnet, i tillegg kjem drøftinga til Jonas Jørstad i kommunen. Jostein Hidle meiner at poststadnamnet bør vera Nord-Hidle, og han skriv at det er eit større problem at han har Søre Hidle som matrikkeladresse, slik at han får kombinasjonen av Søre Hidle og Nord-Hidle i adressa si. Det andre høyringssvaret, som kjem frå Kari og Jarl Hidle, kjem inn på det same. Dei meiner òg at Nord-Hidle må verta ståande som namn på øya, ferjekaien og poststaden, men dei vil ha bort Søre Hidle som matrikkeladresse. Jonas Jørstad i Finnøy kommune peikar òg på at det er ein rarietet at både Nord-Hidle og Søre Hidle/Nordre Hidle førekjem i det same adressenamnet, og han opplyser at Rasmus Hidle, som var den som føreslo endring av øynamnet frå Nord-Hidle til Hidle, har argumentert for å stryka Nord- i øynamnet for å få ei alternativ løysing på dette adresseproblemet, nemleg ved at matrikkeladressa vert vidareførd som Søre Hidle (på gnr. 54) eller Nordre Hidle (på gnr. 55), medan poststadnamnet vert endra frå Nord-Hidle til Hidle. Kommunen skriv at denne løysinga vil gjera at adressene ser meir normale ut, men at det kan auka faren for samanblanding med øya Sør-Hidle i Strand kommune, noko Jostein Hidle skriv at framleis er eit problem ved sending av post, sjølv etter innføringa av postnummer. Jørstad oppsummerer med at øya går under namnet Hidle til dagleg, men at høyringssvara og synet til Rasmus Hidle dreg i ulike retningar. Han meiner det er eit viktig poeng kor mykje ein skal vektleggja risikoen for samanblanding med øya Sør-Hidle (vedteke med skrivemåten Hidle usamansett), men han viser i tillegg til at det i ryfylkefjordane òg er to øyar som heiter Helgøy, og to øyar med Talgje som namn, utan at det tykkjest skapa liknande vanskar. Stadnamntenesta skriv i ei eiga tilråding dagsett 26. januar i år at det kompliserer saka noko at namnet Hidle òg finst i nabokommunen Strand, der både øya og garden heiter Hidle. Dei meiner at det ikkje er kome innvendingar til å halda fram å nytta skrivemåtane Søre Hidle og Nordre Hidle som gardsnamnformer, og tilrår difor at dei to skrivmåtane vert fastsette som offisielle gardsnamnformer. Som løysing på adressenamnproblemet føreslår dei å innføra adressenamnet - 3 -

4 Hidlesundvegen for eigedomane langs vegen på vestsida av øya, og Halsnesvikvegen på austsida. Stadnamntenesta vurderer at øynamnet Nord-Hidle i dag må reknast som ganske innarbeidd, og dei tilrår at øynamnet vert skrive Nord- Hidle i offentleg samanheng. Øynamnet vert skrive Hille usamansett i alle utgåver av gradteigskart frå 1945 til 1972, og det same gjeld i fyrste utgåva av N50 frå I seinare utgåver av N50 og fram til i dag har øynamnet vorte skrive Nord-Hidle, og det same gjeld i økonomisk kartverk, som kom ut fyrste gong i I tillegg er namnet nytta som poststadnamn og som namn på ferjekaien, slik det går fram av kommunen si saksutgreiing. Både bruken som namn på ferjekai og som namn på poststaden er funksjonar som gjer at skrifttradisjonen her veg ekstra tungt, for dette er namnebruk som ein møter både i det daglege lokalt, og det gjev namnet ein vidare brukskrins utanfor lokalmiljøet enn det som elles ville ha vore tilfellet. Slik bruk gjer det òg naudsynt med meir vidtfemnande endringar i forskjellige register, t.d. i ferjeruter, i reisebeskrivingar, i adressekatalogar osv., og det bør vera tungtvegande grunnar som ligg til grunn for at ein ev. vel å ta det arbeidet og dei ulempene som uansett vil fylgja av å byta ut eit innarbeidt namn med eit anna. Det er eit moment i saka at ein ved normeringa av stadnamn etter lov om stadnamn skal ta utgangspunkt i den nedervde uttalen, og i det lokale talemålet vert ikkje Nord- nytta som del av namnet i daglegtale, noko som òg går fram av Oluf Ryghs Norske Gaardnavne, der /hi`ddle/ usamansett er oppgjeve som uttale. På ei anna side går det fram av punkt 3.3.b. i rettleiing til forskrift om skrivemåten av stadnamn at ein kan ha retningsord fyrst i stadnamn utan at desse retningsorda er del av den nedervde, lokale uttalen av namna. Det er difor ikkje noko i vegen i lovverket for å ha Nord- som føreledd når det har tradisjon i skrift, men lovverket opnar òg opp for å stryka det, slik det t.d. vart gjort med retningsordet Søre i Søre Hidle i Strand kommune etter ei namnesak i Det opnar i denne saka for at ein kan leggja praktiske omsyn til grunn for vurderinga om Nord-Hidle skal vidareførast, eller om ein skal setja Hidle som namn på øya. Det står uansett klart at Hidle med -dl- i hovuddelen av namnet bør vidareførast, både fordi det er i samsvar med uttalen, bruken av -dl- synest i dag einerådande, og det vart gjort vedtak om denne skrivemåten i namnet på (Søre) Hidle, som har same hovudnamn med lik uttale. Opphavet til namnet er usikkert, og det er då i samsvar med vanleg normeringspraksis å leggja meir vekt på dialektuttalen ved normering. Kartverket registrerer at det i dag er delte syn lokalt på om Nord- bør strykast i øynamnet, og at kommunen har valt å ikkje gje noka tilråding i saka. Dette kan tyda på at det ikkje er sterke omsyn som i dag tilseier ei endring av den innarbeidde namneforma Nord-Hidle. Kartverket vedtek difor Nord-Hidle som hovudnamn, men fastset òg Hidle som undernamn, slik at det offentlege òg kan nytta den namneforma i samanhengar der det fell mest naturleg. Nord-Hidle vil dermed verta ståande på kartet, og denne skrivemåten kan vidareførast som ferjekainamn og poststadnamn. Kartverket fastset dei avleidde namneformene Søre Hidle som namn på gardsnr. 54 og Nordre Hidle på gardsnr. 55 i samsvar med det som er tradisjonell namnebruk på desse matrikkelgardane. Desse nemningane vart av høyringspartane trekte fram som problematiske i adressesamanheng når dei stod som matrikkeladresser i kombinasjon med poststadnamnet Nord-Hidle, men det er i hovudsak eit adresseringsproblem som kommunen ev. kan løysa ved å nytta den felles gardsnemninga Hidle (namnegardsnamnet for gardsnr. 54 og 55) som adressenamn for alle bustadene på øya, eller ved å ta i bruk dei adressenamna stadnamntenesta føreslår. Det er i heile landet ein sterk tradisjon for bruk av retningsord i matrikkelgardsnamn der det er to eller fleire matrikkelgardar som deler same hovudnamnet, og ulempene med mellombelse matrikkeladresser er ikkje tungtvegande nok argument for å fråvika den namneskikken som finst for gardsnamn i dette tilfellet. Rørheim/Røreim Det kom inn tri høyringssvar i saka om Rørheim/Røreim. Arne Rørheim skriv at Rørheim alltid har vorte skrive med h, og at ein bør halda fram med det. Oddny og Tor Vargervik skriv òg at Rørheim har vorte skrive med h i alle dokument dei kjenner til. Finnøy Historielag meiner òg at Rørheim er rett, og viser til at etterleddet kjem av heim, ikkje av eim. Kommunen stadfester at det er skrivemåten Rørheim som er i vanleg bruk lokalt. Dei viser til at det går eit klart skilje mellom ryfylkemål og jærsk når det gjeld heim-namn, der dette namneleddet vert redusert til -ai, medan -heim vert uttalt fullt ut i Ryfylke. Kommunen tilrår difor Rørheim og Rørheimsskjera som skrivemåtar. Stadnamntenesta viser til at alle som har uttalt seg lokalt vil ha -heim, og tilrår difor Rørheim og Rørheimsskjera. Gardsnamnet vart skrive Røreim i 1886-matrikkelen, men Rørheim i og i 1950-matrikkelen. Namnet er skrive Rørheim i alle utgåvene av gradteigskart og i fyrste utgåva av N50 frå 1952, men i seinare utgåver av N50 er namnet skrive Røreim. På ØK vart Rørheim nytta som skrivemåte. Båe skrivemåtane ser soleis ut til å ha dekning både i matrikkelen og i kartsamanheng, men dei lokale høyringsfråsegnene tyder på at det berre er skrivemåten Rørheim som er utbreidd i lokal skriftleg bruk. Kartverket fastset skrivemåten Rørheim, som står best i samsvar med 1 i lov om stadnamn, som fastset at skrivemåten skal vera praktisk og ikkje skal skyggja for meiningsinnhaldet i namnet. Denne skrivemåten er òg i samsvar med lokale ynske og tilrådinga frå stadnamntenesta

5 Nesheim/Neseim I saka om dette namnet kom det inn fem høyringssvar utanom kommunen si tilråding, og alle går inn for skrivemåten Nesheim i gardsnamnet. Historielaget viser til at namnet tyder heimen på/ved neset, og at det ikkje har noko med eim å gjera. Svein Nesheim skriv at namnet alltid har vore og bør framleis vera Nesheim. Jane M. Berg meiner det er heva over tvil at Nesheim er rett skrivemåte, og Andreas Nesheim meiner like eins at Nesheim skal vera Nesheim på alle felt. Kommunen tilrår Nesheim, og meiner at det samsvarar best med uttalen. Per J. Eike går inn for Nesheim i gardsnamnet, og for Nesheimsvatnet og Nesheimsvika, men namnet på bruk 60/6 meiner han derimot bør skrivast Næsheim med æ. Kommunen stør det synet, og bed om at bruk 60/6 får skrivemåten Næsheim, medan dei andre namna får skrivemåten Nesheim. Stadnamntenesta tilrår skrivemåten Nesheim som skrivemåte av gardsnamnet, og tilrår Nesheimsvatnet og Nesheimsvika for dei avleidde naturnamna. I matriklane og i dei nemnde kartkjeldene er skrivemåten Nesheim nytta i dei same utgåvene som skrivemåten Rørheim, og Neseim er nytta i dei same kjeldene som skrivemåten Røreim. Kartverket vedtek difor skrivemåten Nesheim på same grunnlag som vedtaket om skrivemåten Rørheim. Kartverket kan av fleire grunnar ikkje gjera unntak for bruksnamnet på bruk 60/6. 4 andre ledd i stadnamnlova fastset at skrivemåten av primærnamn (her: gardsnamnet) skal vera retningsgjevande for avleidde namn. I 8 andre ledd er det spesifisert at vedtak om skrivemåten av gardsnamn som hovudregel skal vera retningsgjevande for bruksnamn som er identiske med gardsnamnet. 3 andre ledd i forskrift om skrivemåten av stadnamn fastset dessutan at skrivemåten av namn som inneheld ålment kjende ord eller namneledd, skal retta seg etter gjeldande rettskriving. I dette gardsnamnet er føreleddet det ålment kjende ordet nes n. odde, tange, og normeringa må difor fylgja skrivemåten i gjeldande norsk rettskriving. Kalheim/Kallheim/Kaldeim Det er kome inn to høyringsfråsegner i saka utanom kommunen si tilråding. Åsmund og Jane B. Kalheim meiner at namnet bør skrivast Kalheim, og viser til at namnet har vore skrive slik i fleire generasjonar. Elin Langvik skriv at oldefar hennar tok namnet Kalheim etter garden då han overtok, og at namnet er skrive slik på skøyte og andre papir. Kommunen skriv at uttalen er /kal-heim/ med kort a, og at Kalheim er den skrivemåten som er i vanleg bruk. Dei tykkjer at skrivemåtane Kaldeim og Kallheim verkar kunstige og ukjende, og at namnet bør skrivast Kalheim i samsvar med skriftleg sedvane, uttalen og dei to høyringssvara. Stadnamntenesta skriv at tolkinga av førelekken i namnet er usikker, og peikar på at skrivemåten Kalheim er nytta ein god del i seinare tid. Dei viser elles til kommunen sine argument mot skrivemåtane Kald- og Kall-, og tilrår Kalheim. Namnet er skrive Kalleim i 1886-matrikkelen, medan det har skrivemåten Kallheim i og 1950-matrikkelen. I dagens matrikkel er skrivemåten Kalheim nytta, og den går òg att i den gamle grunnboka frå kring I gradteigskart er skrivemåten Kaldheim i alle utgåvene frå 1945 til 1972, og den skrivemåten går òg att i fyrste utgåve av N50 frå I seinare utgåver frå 1988 og fram til i dag er derimot Kaldeim nytta. Som stadnamntenesta er inne på, er det usikkert korleis førelekken i namnet skal tolkast. Sjølv om det er godt mogleg at namnet kjem av adjektivet kald, so kan ein ikkje seia det sikkert, og det er vanskeleg å avklara spørsmålet sidan det ikkje finst sikre skriftformer med -ld- frå gamalnorsk tid. Sidan opphavet er usikkert, er det naturleg å falla attende på hovudregelen med å ta utgangspunkt i nedervd, lokal uttale. Kartverket vedtek Kalheim som skrivemåte med utgangspunkt i uttalen, og i samsvar med lokale ynske og tilrådinga frå stadnamntenesta. Brennevinsgrunnen/Brennevinsgrunna Kommunen har gjort ei lita talemålsundersøkjing om ordet grunne har grammatisk hankjønn eller hokjønn blant eit uval folk i ulik alder som er oppvaksne og busette i ulike delar av Finnøy, og dei har fått 14 svar. Tolv av dei svarar at ordet har hankjønn, dei seier /gro:en/ eller /gronnen/ i bunden form eintal, der /gro:en/ er den eldste dialektforma. Kommunen undersøkte serskilt om det kunne gå ei språkgrense gjennom kommunen for dette dialekttrekket, men konkluderer med at ordet har hankjønn i alle delar av området kommunen dekkjer hjå innbyggjarar som er innfødde og språksikre, og meiner at dette bør gjennomførast i alle naturnamn som finst i kommunen med dette etterleddet. Stadnamntenesta tilrår Brennevinsgrunnen og elles endinga -grunnen i alle aktuelle stadnamn på grunnlag av høyringsfråsegnene i kommunen. Namnet Brennevinsgrunnen er oppgjeve i heradsregisteret med uttalen /bren`nǝvinsgroǝn/, so det ser ut til at den nedervde uttalen av namnet er i samsvar med det folk lokalt meiner er rett uttale generelt for namn som inneheld etterleddet -grunnen. Namnesaka gjeld berre Brennevinsgrunnen, og ikkje andre namn som endar på -grunnen, men av dei 32 namna i SSR frå Finnøy som innheld dette namneleddet, endar 32 på -grunnen og 1 på -grunnane. Det ser soleis ut til at offentleg normeringspraksis med hankjønn er eintydig nok frå før, og det trengst difor ikkje gjennomførast eit - 5 -

6 samlevedtak i kommunen. Kartverket vedtek Brennevinsgrunnen på grunnlag av nedervd, lokal uttale og normeringspraksisen elles i Finnøy kommune. -vik(a)-/-vig(a)- Kommunen skriv i si utgreiing at talemålet i Finnøy har stemte konsonantar (b, d, g for p, t, k) i heile kommunen, sjølv om kommunen ligg nær den nordlege grensa for dette målføretrekket. Talemålet lokalt har g i t.d. vig, men dei viser til at det er vanleg med forsiktig normalisering til hard konsonant i skrift, og dei peikar på at 91 prosent av vik-/vig-namna i kommunen i dag har skrivemåten vik(a). Kommunen understrekar at slik normering serskilt er naturleg når dette namneleddet står som etterledd, men ikkje alltid når det står som føreledd, t.d. i Vignes, der dei meiner det verkar kunstig å skulle normera til Vik-. I Djupevik og Kvitevik er det derimot vanlegast med hard konsonant i skrift i føreleddet òg, ifylgje kommunen. Kommunen konkluderer med at namn med etterleddet -vig(a)/-vik(a) bør skrivast -vik(a) i alle namn, men overlèt til Kartverket og stadnamntenesta å vurdera kva som bør brukast av hard eller mjuk konsonant i føreledda i stadnamn. Stadnamntenesta viser til kommunen si innstilling og til gjeldande regelverk om normering av stadnamn, og tilrår at formene med -k- vert vedtekne som offisielle skrivemåtar. Kartverket gjer samlevedtak om skrivemåten -vik/-vika i desse namna i samsvar med gjeldande rettskrivingsprinsipp i norsk og i tråd med tilrådinga frå kommunen og stadnamntenesta. Storevik/Storavik/Storavika Lokalt kom det eitt høyringssvar utanom kommunen si utgreiing. Grunneigar Bjarne Eike meiner at det er namneforma Storevik som vert nytta, og at det difor er mest naturleg skrivemåte. Kommunen gjer greie for at det ikkje er i samsvar med nedervt talemål i Finnøy kommune å ha a-fuge etter adjektivet i samansette ord, t.d. heiter det altso Storevigå /sto:`revi:djå/, men den stora vigå /dænn sto:`ra vi:djå/, og dette er normert feil i ein del stadnamn i kommunen, meiner dei, slik at t.d. Storavik og Djupavik soleis er feilnormeringar. Dei gjer greie for at det er skrifttradisjon for skrivemåten Storevik, og at den er nytta både i dagens matrikkel og i matrikkelutkastet frå 1950, og at uttalen er /sto-re-vi:g/. I tråd med synet deira på skrivemåten av etterleddet -vik(a) i andre namn, tilrår dei difor skrivemåten Storevik i namnet på bruk 34/5. Stadnamntenesta stør tilrådinga frå kommunen og grunneigaren, og tilrår Storevik med tilvising til punkt 3.1.b.i. og 3.1.b.v. i rettleiinga til forskrift om skrivemåten av stadnamn. Kartverket fastset skrivemåten Storevik i samsvar med synet til kommunen og grunneigaren, og i samsvar med stadnamntenesta si tilråding. Tingvik/Tingvig I saka kom det eitt høyringssvar utanom kommunen si tilråding. Venke Rosså og Einar Lindanger ynskjer som eigarar av bruk 52/4 at bruksnamnet skal skrivast Tingvik. Kommunen skriv at denne skrivemåten er i samsvar med dagens matrikkel og matrikkelutkastet frå 1950, og det dei elles skriv om vig/vik, og dei tilrår difor Tingvik som skrivemåte. Stadnamntenesta tilrår Tingvik med tilvising til grunneigaren og kommunen sitt syn. Kartverket fastset skrivemåten Tingvik i samsvar med synet til kommunen og grunneigaren, og i samsvar med stadnamntenesta si tilråding. Ymse naturnamn med harde/mjuke konsonantar Det er ikkje kome inn andre høyringssvar om desse namna enn svaret frå kommunen. Dei tilrår ut frå vurderingane dei har gjort for andre namn slik skrivemåte: Apalvika, Apalvikklubben, Austre Torvvika, Djupevik eller Djupevika, Djupevik (to stader), Gongstøvika, Kvitenes, Kvitenesvika, Lau(v)vik eller Lau(v)vika, Lau(v)vikskjeret, Slottvik(a) og Store Slottvik(a). Stadnamntenesta viser til gjeldande regelverk om normering av stadnamn, og tilrår Apalvika, Apalvikklubben, Austra Torvvika, Djupevik (tri stader), Gangstøvika, Kvitenes, Kvitenesvika, Lauvvika, Lauvvikskjeret, Slottvika og Stora Slottvika. Dei viser til punkt 3.1.b.v. når det gjeld skrivemåten av Austra i Austra Torvvika. Kartverket vedtek skrivemåtane som som stadnamntenesta tilrår, men med unntak av Gangstøvika, som vert trekt ut av namnesaka, jf. grunngjevinga ovanfor, og Djupevika vest på Fogn, som beheld bunden form i samsvar med det som vart nytta på økonomisk kartverk. Vidare saksgang Dei endelege konsekvensane kan ikkje trekkjast før vedtaket i dette brevet er endeleg, dvs. at klagefristen er ute utan at nokon klagar på vedtaket, ev. etter at eventuelle klagesaker er ferdig handsama

7 Når same namnet er nytta om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten i primærfunksjonen vera retningsgjevande for skrivemåten i dei andre funksjonane. Dersom dette vedtaket vert ståande utan at det vert påklaga, legg me difor til grunn at kommunen vedtek same skrivemåten i namnet på ev. adresseparsellar der denne namnelekken vert nytta. Kommunen sender relaterte adressenamnvedtak til Kartverket på vanleg måte, slik at me kan leggja namna inn i Sentralt stadnamnregister (SSR). Kommunen er òg pliktig til å leggja vedtekne skrivemåtar inn i matrikkelen på dei nemnde bruksnummera Me vil minna om dei reglane stadnamnlova har om plikt til å bruka vedtekne skrivemåtar, jf. 9, spesielt fyrste setning, som har denne ordlyden: Når skrivemåten av eit stadnamn er fastsett etter denne lova og ført inn i stadnamnregisteret, skal han brukast av eige tiltak av dei som er nemnde i 1 tredje ledd. Det vil seia stat, fylkeskommune og kommune og selskap som det offentlege eig fullt ut. Kommunen skal syta for at vedtaket vert gjort kjent for dei partane i kommunen som har klagerett etter 10 fyrste ledd i lova, og som ikkje er adressatar i dette brevet.*) Venleg helsing Steinar Wergeland fylkeskartsjef Erlend Trones stadnamnansvarleg Dokumentet vert sendt utan underskrift. Det er godkjent i samsvar med interne rutinar. *) Etter 10 i lov om stadnamn kan vedtak om skrivemåten påklagast av offentlege organ, grunneigarar og festarar når det gjeld gardsnamn/bruksnamn, og lokal organisasjon med serleg tilknyting til stadnamnet. Klagefristen er tri veker frå meldinga om vedtaket kom fram til mottakaren. Dersom denne meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til frå den dagen vedtaket vert kunngjort fyrste gong. Eventuell klage skal sendast til Kartverket Stavanger, Postboks 600 Sentrum, 3507 Hønefoss (post@kartverket.no), med kopi til kommunen. Klaga skal grunngjevast. Dei som har klagerett, har rett til å sjå saksdokumenta, som er arkiverte hjå vedtaksorganet. Det er høve til å søkja om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klagen er avgjord. Kopi Stadnamntenesta på Vestlandet - 7 -