Inndeling av nordnorske dialektar karakteristiske kjenneteikn

Transkript

1 Inndeling av nordnorske dialektar karakteristiske kjenneteikn Aud-Kirsti Pedersen Til skilnad frå mange andre land har vi ikkje eit norsk standardtalemål. Folk snakkar ulike varietetar ut frå geografisk, sosial og etnisk bakgrunn. Folk flest lyttar mest til tonegangen i språket for å heimfeste ein dialekt, men dialektologar i tillegg legg til grunn andre trekk. Alle språk har til felles at dei består av lydar som blir sette saman til einingar vi kallar ord. Orda kombinerer vi etter visse reglar til setningar. Eit ord kan ha fleire former, t.d. er gå-går-gjekk-gått ulike former av ordet gå. Dei ulike formene av gå kallar vi bøyingsformer. Orda er eit slag etikettar som vi koplar tyding til. Å sette føtene skiftesvis framom kvarandre slik at kroppen flyttar seg er tydinga vi knyter til ordet gå. Læra om korleis eit språk er bygd opp av lydverk, formverk, ordfølge og tyding, kallar vi for grammatikk. Norsk grammatikk er læra om både skrive og talt norsk. Norske talemål er ikkje einsarta. Vi finn språkleg variasjon som heng saman med den geografiske og sosiale bakgrunnen til språkbrukaren i tillegg til faktorar som alder, kjønn, etnisk bakgrunn og andre forhold. Ein språkleg varietet i eit avgrensa geografisk område kallar vi ein dialekt eller eit målføre. Dialektologi er læra om geografisk variasjon i språket. Utforskinga av norske dialektar tok til på 1840-talet med Ivar Aasen og andre forskarar seinare. Men den som først og fremst har undersøkt dei nordnorske dialektane, særleg i Nordland og i søre/ midtre delane av Troms, er Hallfrid Christiansen ( ) frå Gimsøya i Lofoten. Talemålsvariasjonen i Nord-Troms og i Finnmark fylke har derimot vore mindre utforska, men frå andre halvdelen av 1980-talet og utetter har det vore forska på særdrag i norsk talemål, spesielt i Nord-Troms, som har blitt til i kontakt med kvensk og samisk språk (meir om dette i artiklane til Tove Bull og Hilde Sollid). Korleis kan ein beskrive ein dialekt? Ein dialekt som alt anna språk kan beskrivast på ulike måtar. Tradisjonen som har blitt vanleg i norsk dialektologi, er å vise utviklinga av lydverket og bøyingsverket i dialektane frå gammalnorsk språksteg fram til dagens dialektar. Ordfølge eller syntaks har vore mindre utforska, og det same gjeld ordtilfanget. Med gammalnorsk (forkorta her som gn.) som utgangspunkt for dialektstudiet blei det vanleg å sjå på lydstrukturen og ordbøyinga i dialektane i eit historisk perspektiv. Måten som dialektane hadde endra seg på i høve til gammalnorsk, blei lagt til grunn for å dele dialektane inn i grupper. I denne framstillinga skal vi i korte trekk sjå på nokre sider av denne inndelinga og på plasseringa av dei nordnorske dialektane innafor ei slik inndeling. Dialektinndeling med utgangspunkt i gammalnorsk stavingsstruktur Ei staving er eit grunnleggande element i språket, og kjerna i ei staving er ein vokal eller ein stavingsberande konsonant. Når kjerna er ein vokal, kan det vere andre lydar før eller etter kjerna. Strukturen i ei gammalnorsk rotstaving hadde fire ulike kombinasjonar av vokalar og konsonantar. Lydane kunne vere korte og lange, og lengda eller kvantiteten til stavingane 10 Ottar (5): Ottar nr.5/2014.indd :29

2 var av fire ulike kvantitetstypar i trykksterk posisjon. Døme på gammalnorske ord som illustrerer stavingsstrukturane I overgangen frå gammalnorsk til moderne norsk skjedde det ei omlegging av kvantiteten i rotstavingar. I overlange stavingar blei vokalen forkorta, mens endringa av korte stavingar var meir innfløkt. Hovudregelen er likevel at vokalen i opphavlege kortstavingar oftast blei lengd i vestnorske dialektar, men i austnorske dialektar var det oftast konsonanten som blei lengd. I nordnorsk finn vi eit blanda system der nokre opphavlege kortstavingar har fått lang rotvokal, t.d. gn. vera infinitiv > væ:re vere, gn. fara infinitiv > fa:re fare mens andre har fått lengd konsonant, t.d. gn. lok n. > låkk lokk og gn. vit n. > vett vett. I dei fleste dialektane fall kortstavingar og overlange stavingar saman med normallange stavingar. Kortstavingar finn vi likevel restar av framleis i enkelte arkaiske dialektar som nordgudbrandsdalsmål og velfjordmål, og overlange stavingar finst framleis i tradisjonelt setesdalsmål. Stavingskvantitetstypar i gammalnorsk i trykktung posisjon kortstaving: kort vokal føre kort konsonant vk normallang staving: kort vokal føre lang konsonant vk: normallang staving: lang vokal føre kort konsonant v:k overlang staving: lang vokal føre lang konsonant v:k: (v = vokal, k = konsonant, : lengdeteikn, i døma blir lang vokal markert med lengdeteikn, men konsonantlengd blir dobbelskriven slik at orda blir lettare å lese) gammalnorsk nynorsk form av orda Reduksjon og apokope endring av vokalkvalitet og vokalbortfall Samstundes med omlegginga av kvantiteten i stavingsstrukturen, den såkalla kvantitetsomlegginga, skjedde det endringar med dei trykklette vokalane i tostava ord. Trykklette vokalar vk vera, fara, skot, lok, vit v:k/vk: vere, fare, skot/skott, lokk, vit/vett vk: kalla, kasta, finna, leita vk: kalle, kaste, finne, leite v:k bíta, sýna, lúka, bók v:k bite, syne, lukke, bok v:k: hvítt, rétta, sýsla vk: kvitt, rette, sysle (infinitivar i nynorsk kan også ha a-ending) i (normert) gammalnorsk var a, u og i, t.d.: lesa infinitiv lese viku akkusativ ubestemt eintal av vika f. veke granni nominativ eintal m. granne Dei trykklette vokalane blei i mange dialektar endra til æ eller e, og dei kunne jamvel falle bort. Endring av vokalkvalitet frå a, u og i til æ eller e, kallar vi reduksjon. Bortfall av trykklette endevokalar kallar vi apokope. I nordnorske dialektar finn vi både reduksjon og apokope, meir om dette i det som følger. Jamvektsord tostava ord med trykket fordelt på begge stavingar I nokre dialektar ser vi at opphavleg kortstava ord ikkje gjennomgår reduksjon eller apokope. Grunnen til at reduksjon eller apokope ikkje gjer seg gjeldande, meiner ein kjem av at ordtrykket i ein periode har vore fordelt jamt over begge ordstavingane, t.d. ve ra, fa ra (teiknet markerer trykk). Endevokalane i opphavlege kortstavingar har altså ikkje stått i trykklett posisjon, og vilkåra for at reduksjon eller apokope skulle kunne gjere seg gjeldande, har ikkje vore til stades. Oppfatninga om jamn fordeling av trykket over begge ordstavingane har gjeve termen jamvekt, som igjen ligg til grunn for termane jamvektsord og jamvektsmål. I kontrast til jamvektsord kallar ein ord med opphavleg 11 Ottar nr.5/2014.indd :29

3 normallange og overlange stavingar for overvektsord. Endevokalar i jamvektsord ei særutvikling I jamvektsmål ser vi at ord som var kortstavingar i gammalnorsk, får ei anna lydutvikling av ende- eller utlydsvokalane enn utlydsvokalane i overvektsorda. Utlydsvokalen i opphavlege kortstavingar fall ikkje bort og blei heller ikkje reduserte til æ eller e. Gammalnorsk vera, fara, viku blei til former som væ:ra fa:ra infinitivsformer av varra farra jamvektsord utan vårrå fårrå reduksjon eller apokope vi:ku svake hokjønnsord, ubunden vukku form eintal av jamvektsord vækka utan reduksjon eller apokope Denne særutviklinga finn vi i austlandske, midlandske og trøndske talemål (sjå kart 1), som samla blir kalla austnorsk. I austnorske dialektar er det ei anna lydutvikling av den trykklette endevokalen i opphavlege overvektsord. Overvektsord gjennomgår reduksjon eller apokope. Om vi ser på gammalnorske infinitivsformer som kalla, kasta, dýrka og presensformer som kallar, kastar, dýrkar og svake hokjønnsord, ubunden form eintal, t.d. vísa, så utviklar desse overvektsorda i austnorsk former som kastær/kaster dyrkær/dyrker presensformer med reduksjon kaste dyrke/dørke infinitivsformer med reduksjon kast dyrk/dørk infinitivsformer med apokope vi:sæ/vi:se svake hokjønnsord ubestemt form eintal med reduksjon Ein dialekt er langt meir enn eit grammatisk system. Dialekten er «hjertespråket» vårt som vi kan bruke til å uttrykke tankar og kjensler på. Kanskje er det kjærleiken til Hamningberg som har lokka fram dialektbruk og eit svulmande hjerte nedteikna i signalrosa farge. Foto: Anne Marie Rosted. 12 Ottar nr.5/2014.indd :29

4 vi:s svake hokjønnsord ubestemt form eintal med apokope Ulik utvikling av endevokalane ut frå stavingsstrukturen til orda i gammalnorsk finn vi i austlandske, midlandske og trøndske talemål, men ikkje i vestlandske og mesteparten av dei nordnorske dialektane. Ut frå vokalkvaliteten i trykklett posisjon til jamvektsord på den eine sida og overvektsord på den andre sida, dannar dialektane to hovudgrupper kalla austnorsk og vestnorsk. I vestnorsk får orda den same endevokalen uansett stavingsstrukturen til orda i gammalnorsk, t.d. infinitivsformer som væ:re, fa:re, kalle, kaste og dyrke - eller væ:ra, fa:ra, kalla, kasta og dyrka. Gammalnorsk og norrønt Gammalnorsk kallar vi språket i Noreg frå ca ekr. Vi har kunnskapar om språket gjennom runeinnskrifter og frå tekstar skrivne med latinsk skrift. Dei eldste bevarte gammalnorske tekstane er frå ca Overgangen frå gammalnorsk via mellomnorsk til moderne norsk skjer gradvis gjennom avvikling av kasussystemet i gammalnorsk. Når kasussystemet går i oppløysing, får vi samanfall av mange bøyingsformer til substantiv og adjektiv. Det skjer også mange endringar i bøyinga av verb. Mange ord som gammalnorsk hadde er gått ut av bruk, og nye har komme til. Språket har også gjennomgått mange lydlege endringar frå gammalnorsk tid fram til i dag, men lydsystemet er likevel den delen av språket som har endra seg minst jamført med andre delar av grammatikken. Norsk språk etter 1525 (ev. 1537) kallar ein nynorsk språk (nynorsk som språkhistorisk periodeterm må ikkje forvekslast med nynorsk skriftspråk i dag). Norrønt blir brukt om det gammalnordiske språket i Noreg, på Island, Færøyane og på Vesterhavsøyane (Shetland, Hebridane, Orkenøyane o.fl.) i perioden ca Inndeling av dialektane ut frå tre kjenneteikn: jamvekt, apokope og reduksjon Om vi nyttar jamvekt som hovudkriterium for dialektinndelinga, får vi på den eine sida dialektane med jamvekt og på den andre sida dialektane utan jamvekt. Dialektane med jamvekt har vore kalla austnorske dialektar, mens dialektane utan jamvekt har vore kalla vestnorske. Sidan termane austnorsk og vestnorsk ikkje høver godt med den geografiske fordelinga av dialektane, har det ikkje vore semje om desse «Er det jamvekt her?» Illustrasjon frå Bergersen, Hans 1955: Lesebok for første skoleår. Oslo: Gyldendal norsk forlag, s Ottar nr.5/2014.indd :29

5 termane. Nordmørsmålet har jamvekt, men geografisk finst nordmørsmål i den nordre delen av landsdelen Vestlandet. Sørvesthelgelandsmål og ranværingsmål, som har hatt innslag av jamvekt, altså hovudkjenneteiknet på austnorske dialektar, finst i landsdelen Nord-Noreg. Mesteparten av dei nordnorske dialektane er ikkje-jamvektsmål, og tradisjonelt blir desse dialektane kalla vestnorsk. Geografisk sett høver ikkje termen vestnorsk for regionen Nord-Noreg, men som ein kontrastiv term for dialektane som ikkje er austnorske, er vestnorsk ein høveleg term. Innafor vestnorsk har vi ei todeling mellom vestlandsk og nordnorsk, termar som samsvarer med dei geografiske områda Vestlandet og Nord-Noreg. Når ein har delt dialektane i to grupper ut frå trekket +/- jamvekt, kan ein innføre eit nytt trekk, +/- apokope. Austnorsk talemål med apokope kallar vi i trøndsk. I trøndsk har alle overvektsord fått apokope, men jamvektsorda har halde på endevokalen. Her finn vi apokopeformer som å kast og ei vi:s i motsetnad til å værra/varra/vårrå (nyn. å vere) og ei vækka, vukku (nyn. ei veke). (I inntrøndske dialektar har endevokalen -a blitt runda til ein å-lyd, jf. infinitivsformer som vårrå, bårrå og låsså, av gn. vera, bera, lesa, (nyn. vere, bere, lese). Forma vukku er ei vidareutvikling av gn. Oversyn over utviklinga av endevokalar i kortstavingar og normallange-/ overlange stavingar i ikkje-jamvektsmål Gammalnorsk S y s t e m i d i a l e k t a n e Bevart Reduksjon Blanda Apokope endevokal av endevokal system -e/-a å kasta å kasta å kaste å kaste å kast å koma å kom(m)a å komme å komme å kom ei grýta ei gryta ei gryte ei gryta ei gryt(a/e) ei vika ei veka ei veke ei vekka/ ei vekk(a/e vikka a-mål e-mål e/a-mål apokopemål - sørvest- - nordvestlandsk - nordnorsk - nordnorsk landsk - sørlandsk e/a-mål(nordlandsk) æ-mål - østfoldmål lengst - sørnorsk sørhelge- i sør e/a-mål landsk - nordnorsk e-mål - mange bymål Viku.) Austlandsk og midlandsk derimot har ikkje fått bortfall av endevokalen dei tilsvarande formene her har gjennomgått reduksjon. Ser vi på den vestnorske dialektgruppa, finn vi at mesteparten av dialektane i Nordland fylke har fått apokope av trykklette endevokalar i mange ordformer. Til skilnad frå trøndsk har det ingenting å seie for den nordnorske apokopen kva for stavingsstruktur orda hadde i gammalnorsk. Både opphavlege kortstavingar, normallange stavingar og overlange stavingar har fått apokope. Apokopen i nordnorsk er knytt til ordgrupper og ordformer. Om eit ord hadde tre stavingar i gammalnorsk, t.d. hestarnir (nyn. hestane) har all nordnorsk fått apokope til hæstan (ei form som også finst i austnorske dialektar). Flest apokoperte tostavingsformer finn vi i saltværingsmål. Her heiter det m.a. å væ:r, å fa:r:, å kast (nyn. vere, fare, kaste), ei gryt, ei vekk (nyn. gryte, veke), ein bo:n og ein ha:n (nyn. bonde, hane), på ta:k, på ha:v (nyn. på taket, på havet), fleir sto:r bå:ta (nyn. fleire store båtar). Både på nord- og sørsida av Salten er det færre ordgrupper som får apokope. Tidlegare var apokopen i søre delen av Helgeland regulert av setningsrytmen slik at ein fekk apokope av former i trykklett posisjon, men ikkje apokope i trykktung posisjon, t.d. Ska dåkker å fa:r heim, no? Ja, no ska vi fa:ræ. Slik regulering av apokopen blir kalla rytmisk apokope i motsetnad til statisk apokope, der apokopen er knytt til ordform/ordgruppe. I apokopedialektane i Nordland ser vi at apokope 14 Ottar nr.5/2014.indd :29

6 av verbformer spreier seg, mens bruken av apokope i andre ordtypar går tilbake. Det tredje kriteriet, reduksjon, finn vi i både jamvektsmål og ikkje-jamvektsmål. Dialektar som har fått utvikling frå gn. kasta, fara, vísa, vika til kaste, fa:re, vi:se, ve:ke kaller vi e-mål. I vestlandsk finn vi e-mål både i nord og sør, såkalla nordleg og sørleg e-mål, sjå kart 1. I nordnorsk finn vi e-mål i Nord-Troms og i indre Finnmark. Også lengst sør i Østfold har dialektane frå gammalt av utvikla e-mål. Mange austnorske bymål som før var jamvektsmål, har gått over til å bli e-mål, t.d. oslomålet. Her har vestkantmålet alltid vore e-mål, mens austkantmål tidlegare var jamvektsmål. Trondheimsmålet som har vore eit jamvektsmål med apokope, går i ei anna retning. Her spreier apokopen seg og jamvektsmålet er på veg ut. Trondheimsmålet held på å få det same systemet som nordnorsk apokopemål. Mellom nordleg og sørleg e-mål på Vestlandet finn vi a-målet. Her heiter det å kasta, fa:ra, ei vi:sa, ei ve:ka altså a-ending i alle ord uavhenging gammalnorsk stavingsstruktur. Dette er det såkalla sørvestlandske a-målet. På Sør-Helgeland finn vi æ-mål, å kastæ, fa:ræ, ei vi:sæ, ei ve:kæ, tradisjonelt i kombinasjon med rytmisk apokope. I dag ser det ut til at helgelandsk æ-mål går mot apokoperte verbformer, men har æ-former av andre ord, t.d. i substantivbøyinga. I grenseområda mellom sørvestlandsk a-mål og sørleg e-mål finn vi nokre små område med infinitivar på -e, og svake hokjønnsord i ubunden form eintal som endar på -a, mao. e-/a-mål. Her heiter det å kaste, å fa:re, men ei vi:sa og ei Kart 1: Hovudinndeling av norske dialektar på grunnlag av tre språktrekk: 1) Jamvekt 2) Apokope 3) Reduksjon. ve:ka/ve:ga. E-/a-målet finn vi dessutan i Nord-Noreg nordom apokopemålet. Narvik bymål har tradisjonelt vore eit e-/a-mål, men med mange innslag av apokoperte verbformer. Sidan det er vanskeleg å finne fram til eit mønster for Kart: Ernst Høgtun. Tromsø Museum - Universitetsmuseet. 15 Ottar nr.5/2014.indd :29

7 Kart 2: Inndeling av norske dialektar ut frå målmerket tjukk l. bruken av apokopeformer av infinitiv saman med e-former av infinitiv, har talemålet vore karakterisert som e-/a-mål med mange innslag av fri apokope. I overgangsområda mellom apokopemål i Lofoten og Vesterålen og e-/a-mål lenger nord, ser det ut til at dei svake hokjønnsorda i ubunden form eintal helst får e-ending. Sør- og Midt-Troms er e-/a-mål. Her heiter det å kaste, å fa:re og ei vi:sa, i Sør-Troms heiter det ei vekka, mens i den midtre delen heiter det ei vikka. (Det sistnemnde ordet har i dag skarp konkurranse frå bymålsforma ei u:ke/u:ka.) E-/a-mål finn vi også på kysten i Finnmark, men når vi kjem til Aust-Finnmark, er det e-mål også langs kysten. I dag ser vi tendensar til at t.d. tromsødialekten er på veg til å bli eit e-mål. Andre målmerke Ut frå dei tre målmerka, jamvekt, apokope og reduksjon kjem vi langt i å dele inn dialektane i undergrupper. Om vi vil dele inn meir, finst det mange fleire målmerke. Såkalla tjukk l finn vi i austnorsk og i delar av nordnorsk, jf. uttalen av l-lyden i ord som dal, elv, blod, men også i ord som blir skrivne bord, gard finn vi denne lyden, og ein går ut frå at sekvensen rð i gammalnorsk har blitt til tjukk l. Lydleg sett er ikkje tjukk l ein l-lyd, men ein stemt, retrofleks flap (ein stemt lyd blir uttalet mens stemmebanda svinger, retrofleks betyr bakovervend Kart: Ernst Høgtun. Tromsø Museum - Universitetsmuseet. 16 Ottar nr.5/2014.indd :29

8 tungestilling, ein flap er ein lyd som blir uttalt med eit enkelt slag med tunga). Tjukk l av rð finn vi i nordnorsk opp til Saltfjellet, mens tjukk l av opphavleg l-lyd har utbreiing nord til Hamarøya. Det meste av nordnorsk har utvikla såkalla palatale lydar (ein palatal lyd blir uttalt med tungeryggen mot ganen eller palatum) av lang n, l, t, d i gammalnorsk (opphavleg alveolare lydar, dvs. lydar uttalte med tunga mot tannryggen), t.d. finna inf. > finjne finne, bolli m. > boljle bolle, hræddr adj.> redjd redd, hvitt adj. > kvitjt kvitt. Indre finnmarksmål og austfinnmarksmål har ikkje palatalar, og fråveret må sjåast i samband med at norsken her er ung og påverka av at mange har lært norsk i ein skolesituasjon. Palatalane har ikkje høyrt med til leseuttalen vi lærer i skolen. All norsk har historisk sett heller ikkje utvikla palatalar. Det går ei sørgrense på Austlandet om lag nordom mjøsbygdene. Nordgudbrandsdalsmål har palatalar, det same har nordvestlandsk. I dag ser vi at palatalane er på retur. I Tromsø begynte vi på 1980-talet å høyre at ungane ikkje lenger sa manjn mann og guljl gull som før. Endringa kan nok setjast i samband med stor tilflytting til byen etter at universitetet kom på 1970-talet. Andre uttalenormer enn den tradisjonelle tromsønorma gjorde seg gjeldande, og både barn av innflyttarar og tromsøværingar tok til å snakke tromsødialekt utan palatal uttale. Kart 3: Inndeling av norske dialektar ut frå målmerket palatalisering. Eit anna lydleg forhold som gjeld det meste av nordnorsk, er såkalla senka Kart: Ernst Høgtun. Tromsø Museum - Universitetsmuseet. 17 Ottar nr.5/2014.indd :29

9 lydkvalitet av opphavleg kort i, y, og e til kort e, ø og æ i moderne dialektar, t.d.: gn. dialektformer nynorsk vit n. vett vit, vett fiskr m. fesk fisk bytta f. bøtt, bøtte, bøtta bytte, bøtte lyst f. løst lyst epli n. æple eple vefr m. væ:v vev Denne lydendringa har nordnorske dialektar felles med trøndsk og delvis også austlandsk og midlandsk, mens vestnorske dialektar har mindre av ho. Lydendringa er også mindre gjennomført i nordtromsmål. Her finn ein at t.d. gn. binda (nyn. binde) heiter å bitte mot lenger sør i Troms å bette. På kysten av Nord-Troms (Skjervøya, Vannøya, delar av Lyngen) finn vi at også lang e føre mellom anna r, v, k, ɳ (teiknet ɳ står for såkalla retrofleks n, dvs. n-lyden i ord skrive jern, korn, ørn) ikkje er blitt senka til æ, som elles er vanleg i mange talemål. Her blir orda uttalte med tydeleg lang e-lyd, t.d. fje:ra, å le:re, en re:v, ei re:ka, en te:ɳing (nyn. fjære, lære, rev, reke, terning). Mange andre språktrekk kunne ha vore nemnde, t.d. pronomenformer, nektingsadverb, bøyingsendingar i substantiv og verb, tonemkontrast o.a. her viser eg til dialektkarta og elles til litteratur som går nøyare inn på variasjonen i norske og nordnorske dialektar. Folk flest lyttar som nemnt helst til «talemusikken» for å heimfeste ein dialekt, men denne delen av språket er vanskelegare å beskrive og er ikkje godt utforska. I bymål finn ein meir variasjon i talemålet enn på landet. Variasjonen er gjerne knytt til den sosiale bakgrunnen til språkbrukaren. Vestkantmålet i Oslo er t.d. eit e-mål, mens auskantmålet tradisjonelt har vore jamvektmål. Dialektkarta skal ikkje forståast slik at alle personar innafor eit område har eit einsarta talemål i samsvar med det som går fram av kartet, spesielt i byane vil ein finne andre mønster. Karta viser karakteristiske talemålsdrag innafor eit område, men hos den enkelte språkbrukaren kan det vere ulike forhold som gjer at den individuelle språkbruken vik av frå det som kartet viser. Talemåla er i endring, og dialektkarta må med tida justerast i samsvar med endringane som går føre seg. Litteratur: Christiansen, Hallfrid : Norske dialekter I III. Oslo. Elstad, Kåre 1982: Nordnorske dialektar. Bull, Tove og Kjellaug Jetne (red.): Nordnorsk. Språkarv og språkforhold i Nord-Noreg. Oslo: Det Norske Samlaget, Sandøy, Helge 1996: Talemål. Oslo: Novus forlag. Skjekkeland, Martin 1997: Dei norske dialektane. Høyskoleforlaget. Aud-Kirsti Pedersen er seniorkonsulent og sidan hausten 2012 stadnamnansvarleg i Kartverket for namn på kartet i Nord-Noreg. Før dette var ho førsteamanuensis i nordisk språkvitskap på Institutt for språkvitskap, Fakultet for humaniora, samfunnsvitskap og lærarutdanning, UiT, Noregs arktiske universitet og har m.a. undervist i dialektologi og talemålsvariasjon på studieretninga for nordisk språk- og litteraturvitskap. Ho har særleg forska på tema knytt til stadnamn i språkkontakt i Nord-Noreg. E-post: aud.kirsti.pedersen@kartverket. no eller aud.kirsti.pedersen@uit.no 18 Ottar nr.5/2014.indd :29