FRÅSEGN - BYBANEN FRÅ RÅDAL TIL FLESLAND I BERGEN KOMMUNE - PLANNUMMER HØYRING AV FORSLAG TIL PLANPROGRAM FOR OMRÅDEREGULERINGSPLAN

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalavdelinga Planseksjonen Arkivsak Arkivnr. 714 Saksh. Vinje, Signe; Sørebø, Kari; Aksdal, Jostein; Ekerhovd, Per Morten; Jacobsen, John Martin Saksgang Møtedato Kultur- og ressursutvalet FRÅSEGN - BYBANEN FRÅ RÅDAL TIL FLESLAND I BERGEN KOMMUNE - PLANNUMMER HØYRING AV FORSLAG TIL PLANPROGRAM FOR OMRÅDEREGULERINGSPLAN SAMANDRAG Fylkeskommunen skal gje fråsegn til planprogrammet for reguleringsplanen om bybanetraseen Rådal- Flesland. Utbygginga av bybanen er forankra i nasjonal, regional og lokal politikk gjennom vedtak knytte til Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø. I planprogrammet er det gjort grundige vurderingar av fem trasear. Den tilrådde traseen, kalla BA, er ein kombinasjon av alternativa B og A og samsvarar i hovudsak med gjeldande kommuneplan. Ei av dei største endringane frå kommuneplanen er at den tilrådde traseen går langs Ytrebygdsvegen i staden for Kokstadvegen. Traseen som er tilrådd fangar opp eit stort tal passasjerar og er alt i alt den beste løysinga når ein legg passasjertal og driftsinntekter til grunn. Etter fylkesrådmannen si vurdering må dette vere det avgjerande kriteriet i ei vurdering der òg investeringskostnadene er eit moment. Fylkesrådmannen er positiv til tiltaket, men har merknader til enkelte tema i planprogrammet som i større grad bør leggjast vekt på i dei vidare analysane FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Bergensprogrammet og Bybanen er ei regionalt prioritert satsing. Kultur- og ressursutvalet er positive til føremålet med planprogrammet, og støttar val av traseen BA for vidare reguleringsarbeid. 2. Kultur- og ressursutvalet rår til at det vert gjort ei meir omfattande kulturminneregistrering tidleg i reguleringsplanen. For å unngå dei kjende kulturminneinteressene i Lilandområdet må det vurderast å leggje traseen på nordsida av flyplassvegen. 3. Kultur- og ressursutvalet ber om at følgjande vert meir utfyllande omtalt og vurdert i planarbeidet vidare: Konsekvensutgreiing Samordna areal og transportplanlegging Senterutvikling Landskap Grønstruktur, friluftsliv og helse

2 Golfbane (idrettsanlegg) Medverknad Barn og unges interesser Klima Kulturmiljø og kulturminne Paul M. Nilsen Jan Per Styve 2

3 FYLKESRÅDMANNEN, : Bakgrunn Bergen kommune, etat for Plan og Geodata, har sendt varsel om oppstart av områdereguleringsplan og høyring av framlegg til planprogram for Bybanen frå Rådal til Flesland Høyringsfristen er Fylkeskommunen fekk ikkje innvilga utsett frist til politisk handsaming i juni (e-post sendt frå bybanekontoret). I følge delegasjonsreglementet er handsaming av planar delegert til administrasjonen. Vi vel likevel å handsame saka på grunnlag av fylkeskommunens sterke interesser i saka. Bybaneutbygginga er eit av tiltaka for å oppnå måla i Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø. Målsettinga for Bergensprogrammet er å redusere veksten i biltrafikken, betre miljøet og trafikksikkerheita, auke talet på kollektivreisande og redusere transportkostnadene for nyttetrafikken. Utbygginga av den nye traseen er i utgangspunktet så omfattande at det utløyser krav om konsekvensutgreiing. Planprogrammet hevdar at sidan den tilrådde traseen i stor grad samsvarar med bybanekorridoren i Bybane i Bergen, Kommunedelplan, Konsekvensutredning Sentrum Flyplassen, som vart konsekvensutgreidd i 2000, er det formelt sett ikkje krav om ei ny konsekvensutgreiing. Kultur- og ressursutvalet skal gje fråsegn til planprogrammet. Kommunen godkjenner programmet etter høyringa. Kultur- og ressursutvalet får seinare planframlegg til fråsegn når denne blir sendt på høyring. Fylkeskommunen skal i si fråsegn vurdere om programmet er tilfredstillande for dei regionale og nasjonale interesser som fylkeskommunen skal ivareta. Vi skal også seie i frå om planen kan komme i konflikt med desse interessene og om det kan verte aktuelt å fremje motsegn til bestemte løysingar eller til delar av planområdet seinare i planprosessen. Innhaldet i planen Skildring av traseen Norconsult har i samlerapporten Bybane Rådal Flesland trasévurderinger utarbeidd fem traséframlegg (sjå figur1). Figur 1: Forslag til bybanetrasear på strekninga Rådal - Flesland 3

4 Rapporten silar dei moglege traseane og endar opp med eitt framlegg til bybanetrase. Tilrådd trasé er ein kombinasjon av linjene B og A, kalla trasé BA (sjå figur 2). Traseen følgjer linje B fram til Birkelandskrysset og linje A langs flyplassvegen frå Birkelandskrysset til Flesland. Trasé BA blir lagt til grunn i arbeidet med reguleringsplanen. Figur 2: Tilrådd trasé BA (oransje linje) samanlikna med trasé vedteke i kommuneplanen (kvit linje) Trasé BA har startpunkt ved Lagunen i Rådal, før han går inn i tunnel til Råstøl med haldeplass nord for Steinsviken. Banen går så i tunnel og delvis daglinje til Feråsen, har haldeplass ved Sandsli før han går langs Ytrebygdsvegen, kryssar Flyplassvegen ved Birkelandsskiftet, rundar sør for Telenorbygget og går langs sørsida av Flyplassvegen til endestoppet på Bergen Lufthamn Flesland. Området traseen går gjennom er prega av bustader, både i form av bustadblokker, rekkehus og einebustader. Det gjeld særleg for Råstøl, Feråsen og Sandslimarka. Banen vil òg passere område med fleire store arbeidsplassar, som Sandsli, Kokstad og Birkelandskrysset. I tillegg til bustads- og næringsområde vil banen gå gjennom fleire naturområde. Det gjeld kulturlandskap i Råstøl-området, blågrøne drag langs Sandslielva, nordenden av Birkelandsvatet og golfbanen i Steinsviken rett nord for Steinsvikvatnet. Mellom Birkelandskrysset og Flesland går traseen over landbruksareal på Liland. Planprogrammet vurderer trasé BA til å vere best i forhold til dagens transportbehov, framtidige transportbehov og moglege arealkonfliktar. Trasé BA blir oppsummert til å ha god dekning av eksisterande og nye bustad- og næringsinteresser. I tillegg gjev traseen moglegheiter for byutvikling som er tilpassa god kollektivdekning og har tilfredstillande køyretid og tekniske løysingar. 4

5 I planprogrammet er kostnadene ved dei ulike trasealternativa vurdert slik: Planprogrammet Planprogrammet er inndelt i sju kapittel: 1. Innleiing bakgrunn, mål, historikk 2. Om tiltaket 3. Dagens situasjon og planar 4. Alternativ 5. Utgreiingstema og vurdering av trasear 6. Utgreiingsprogram 7. Organisering og offentleg prosess Kapittel fem har utgreidd utveljingskriteria som er: byutvikling passasjergrunnlag forholdet til andre planar arealkonfliktar trafikk og veg kollektivtrafikk køyretid friluftsliv landbruk biologisk mangfald landskap, kulturminne/-miljø sikkerheit og kostnader Kapittel seks (utgreiingsprogrammet) fokuserer i stor grad på omtale av konsekvensane som kjem til å følge tiltaket. Konsekvensane som er foreslått vurdert er kostnader, naturmiljø, nærmiljø og friluftsliv, naturressursar, kulturmiljø og kulturminne, landskapsbilde/bybilde og risiko og sårbarheitsanalyse. Den tilrådde traseen har føljande avvik frå kommunedelplanen: Linja ved Lagunen startar med å krysse Fanavegen på ei ny bru før han går inn i ein tunnel under Steinsvikvegen. Langs Steinsvikvegen er det foreslått haldeplass ved Tunesflaten før banen går inn i ein ny tunnel, i staden for å halde fram over jorda. Banen vil krysse dalen sør for Steinsviken anten med bru eller i dalbotnen med konflikt mot golfbanen. 5

6 Haldeplass ved Sandslivegen er flytt nærare Statoil Haldeplass på Sandsli blir plassert til Sandslimarka for å sikre tilgang til eit større område Bybanen går langs Ytrebygdsvegen i staden for langs Kokstadvegen, fordi det er vanskeleg å få gode løysingar i Kokstadvegen utan store inngrep. Bybanen vil passere Birkelandsskiftet, som er eit viktig knutepunkt i kollektivtrafikken og kan fungere som innfartsparkering. Siste haldeplass er på Bergen Lufthavn Flesland. Runden om Blomsterdalen blir foreslått droppa på grunn av få passasjerar, arealkonfliktar, køyretid og kostnader. Vurdering av planprogram Konsekvensutgreiing Saka er av eit omfang som utløyser krav om konsekvensutgreiing (KU). Saman med eksisterande KU for traseen, vurderer Fylkesrådmannen planprogrammets innhald til å vere dekkande når det gjeld utgreiingstema. Fylkesrådmannen tek atterhald om at innspela i fråsegna vert følgt. Samordna areal og transport Planprogrammet viser at det føreslåtte alternativet sikrar kollektivtilgjengelegheita for store arbeidsplassar på Kokstad, Sandsli og Flesland, i tillegg til eksisterande og framtidige bustadområde og serviceanlegg. Dette er i tråd med det som er nedfelt i fylkesplanen ( ) om samordna areal og transport. Ved å velje alternativ BA vil ein få ei meir effektiv satsing på vidareutvikling av områda nord for Flyplassvegen når det gjeld ABC-prinsippet: redusere biltransportbehov gjennom optimal utnytting av areal; samlokalisering av kollektivtransport, servicetilbod, bustader og arbeidsplassar. Senterutvikling Fylkesdelplan for senterstruktur og lokalisering viser til behovet for å auke bustadstettleiken i område som allereie er utbygd. Langs tilrådd trasé er det både behov og plass for vidare fortetting, og det er allereie etablert naudsynt VA-anlegg og annan infrastruktur. Det er positivt at planprogrammet viser moglege etableringar av lokalsenter langs Bybanelinja, understøtta av analysar av bustadtettleik og arbeidsplassar. Ei positiv senterutvikling er avhengig av at bybanestoppa er oversiktlege og trygge (unngå undergangar, legge til rette for opne og opplyste areal). Landskap Planprogrammet viser til konfliktpotensialet for landskap og kulturlandskap. Landskapsvurderinga viser at trasé BA går gjennom landskap med store verdiar og skal krysse høgdedrag. Det er positivt at dei blågrøne draga og sidedraga skal haldast opne og ein skal unngå sterke silhuettverknader. Fylkesplanen peiker på at nye byggetiltak skal underordne seg omgivnadene i form av kultur- og naturlandskap, og det er særs viktig at dei nemnde vurderingane kring verknad på landskapsbiletet og røring av grøntdrag vert tillagt stor vekt i planprosessen vidare. Planprogrammet bør vere tydelegare når det gjeld tema fjernverknad og opplevingsverdiar. Grønstruktur, friluftliv og helse Bybanen vil vere ein viktig faktor i å gjere tilgrensande areal meir attraktive som bustadsområde. Det er viktig at sjølve traseen ikkje forringar grøntstrukturar som skal vere ein kvalitet i ekisterande og framtidige byggeområde. Fylkesplanen viser til at særleg grønstrukturar knytt til sentrumsområde, bustadsområde, skular og barnehagar må sikrast i planlegginga. Også i eit folkehelseperspektiv er det naudsynt å legge til rette for eit aktivt friluftsliv ved å ta vare på dei bustadnære grøntareala med gode koplingar mot dei større friluftsområda. Dette gjeld særleg koplingar mot området nord for Kokstad (mellom Birkelandsskiftet og flyplassen) der det ligg eit regionalt friluftsområde som er kategorisert som viktig. Planprogrammet bør ha sterkare føringar på at ein vel dei alternativa som opprettheld etablerte turstiar og grøntstrukturar, og tek omsyn til friluftsliv og helse. Idrettsanlegg Fylkesdelplan for idrett, fysisk aktivitet og friluftsliv har eit mål om at alle i Hordaland skal ha høve til å drive idrett, fysisk aktivitet og friluftsliv i nærmiljøet sitt etter sine eigne behov, ønske og føresetnader. I tillegg til grøntstrukturar som ikkje er opparbeidde, er det viktig å ta vare på etablerte 6

7 idrettsanlegg. Bybanen vil kunne kome i konflikt med nordleg del av Fana golfbane, eventuelt må bybanen sin trasé leggast om. Planprogrammet bør vere noko tydelegare på kva planprosessen vidare må ta opp av tema og problemstillingar for å finne omforente løysingar, t.d. om det er mogleg med omdisponering av restareal for golfbane, ev. erstatningsareal. Medverknad Planprogrammet skildrar eit opplegg for medverknad som samsvarar med krava i plan- og bygningslova. Saka rører ved mange interesser og har eit stort geografisk nedslagsfelt. Det er positivt at ein skal halde strekningsvise, offentlege møter med dei som er direkte rørt av planen. I tillegg vil det vere ein styrke å spisse medverknaden i planprosessen, for å framskaffe kunnskap som er relevant for tema i planen. Dette gjeld særleg barn og unge (barnetråkk), røring av grøntareal/turstiar, konflikt mot golfbane og ev. anna infrastruktur. Barn og unges interesser Planprogrammet bør ta opp tema barn og unge sine interesser. Dette kan til dømes gjelde trafikktryggleik og tilrettelegging for bruk. Gode gang- og sykkelforbindelsar mot Bybanen er viktige tiltak for å auke andelen av unge reisande. Klima Høyringsutkast til Klimaplan for Hordaland ( ) viser til Fylkesutvalets vedtak om 50 % auke i kollektivreisene i Bybanen er eit viktig tiltak for å nå dette. Planprogrammet må ta inn klima som eige tema. Dette må gjelde heile byggeprosessen og krav til energibruk og materialval. Kulturminne og kulturmiljø Kulturminneinteressene, både dei automatisk freda og nyare kulturminne er klargjort i saksutgreiinga. Det er noko uheldig at kulturminnerapporten frå Asplan Viak ikkje vart gjort tilgjengeleg før etter ei stund. Denne detaljerer kulturminneinteressene i langt større grad enn samlerapporten. BA-alternativet er mykje i samsvar med prinsipp i arealplan for Bergen. Dette er og eit av argumenta for å bruke ei eldre konsekvensutgreiing frå I hovudsak går alternativ B i eit område der det ikkje er kjent automatisk freda kulturminne. Der denne går over i alternativ A, er det først ved Liland at det kjem sterke kulturminneinteresser i konflikt. I kommuneplanen er dette området og markert som areal unnateke rettsverknad grunna motsegner. Tabell henta frå fagnotat N-007-AV-kulturminner og kulturmiljø, Asplan Viak Konflikt alternativ BA - Liland Samlerapport og fagnotatet frå Asplan Viak definerer bybanen sitt omfang og konsekvens for Liland (KM 6) som stort negativt (her som del av alternativ trase A). Fylkesrådmannen er samd i denne vurderinga og finn at potensialet for funn av automatisk freda kulturminne og segntilknytinga til mellomalderkyrkjestaden på Liland er argument som tilseier at ein må vurdere endringar i traseen, alternativt legge til grunn løysingar som tek vare på kulturlandskapet. Dersom ein ikkje vurderer dette, 7

8 vil ein kunne komme opp i konflikt med sterke nasjonale kulturminneinteresser som igjen kan stoppe/seinke planane. I samband med dei påviste konfliktane vil Fylkesrådmannen difor rå til at det vert gjort ei meir omfattande kulturminneregistrering alt i initieringsfasen av reguleringsplanen slik at ein i samband med drøfting av planen så tidleg som mogleg har kulturminnekunnskapen på plass. I samband med dei definerte kulturminneverdiane i planområdet vil ein detaljreguleringsplan måtte ta omsyn til graden av konflikt. Fylkesrådmannen ser at ein i utgangspunktet lettast kan unngå dei interessene som er kjent med å legge traseen på nordsida av Flyplassvegen. Samferdsel Hordaland fylkeskommune har sidan nyttår fått eit utvida ansvar for veg og samferdsle. Utbygging av Bybanen vidare frå Rådal (Lagunen) til Bergen lufthamn (Flesland) er ei stor og viktig sak som har store konsekvensar for framtidas samferdsle i dei søndre bydelane i Bergen og for fylkeskommunen. Fylkeskommunen vil vere ansvarleg både for å bygge og drifte Bybanen, i tillegg til det samordna ansvaret for kollektivtrafikken og store delar av vegnettet i området. Første byggetrinn av Bybanen opnar 22. juni. Arbeid på andre byggetrinn begynner tre dagar seinare, dersom Stortinget løyver midlar. Drift til Rådal kan vere i gang tidleg i 2013, og det bør då vere klart for å bygge vidare mot Flesland. Kontinuerleg utbygging vil vere viktig for etablering av eit samlande bybanenett i Bergen. Kontinuerleg utbygging er og viktig for å halde på fagkompetansen innan utbygging av bybanen. Trasé Det er viktig at Bybanen sin trasé gjer at Bybanen kan ta ein stor del av transportarbeidet i området, spesielt knytt til arbeidsreiser. Dette kan vere viktig for omfang av framtidig vegnett. Området har i dag relativt dårlegare kollektivtilbod og lågare kollektivandel enn områda for dei to første etappane til Bybanen. Bybanen bør søke dei store arbeidsplassane og framtidige utviklingsområde, slik at passasjertilfanget blir godt og Bybanen kan gjere jobben han er tiltenkt på ein god måte. Det verker difor naturleg at trasé B leggjast til grunn fram til Birkeland terminal. Alternativet langs Flyplassvegen vil ikkje få nok passasjerar. Matebuss Kollektivsystemet i heile Ytrebygda bydel må fungere i saman, slik at det blir eit konkurransedyktig tilbod for mange reiser. Bybanen vil vere ryggraden, men det er viktig med eit godt samspel med bussane, med gode løysingar for overgang og korrespondanse. Samla vil flatedekninga av kollektivtilbodet bli god. Det er difor særs viktig at det naturlege knutepunktet ved Birkelandsskiftet blir kompakt og får effektive kjøremønster for bussane. Det blir lagt til grunn at det blir tatt omsyn til haldeplassar for buss i tilknyting til bybanestoppa. I tillegg må tilkomst til banen med bil (innfartsparkering), på sykkel og til fots få gode løysingar i planen. Byutvikling Vi har sett at Bybanen har ein samlande effekt på utbyggingsprosjekt mellom sentrum og Nesttun. Bybanen bør ha haldeplassar som ligg opent og i gode offentlege rom, og gjerne slik at nye bustader og arbeidsplassar kan integrerast tett i nye knutepunkt, samstundes som dei kan ha færre parkeringsplassar. Oppsummering Bybaneprosjektet er eit av dei viktige tiltaka i Bergensprogrammet. Planprogrammet inneheld trasévurderingar og traséval for bybanen sitt byggetrinn 3 Rådal Flesland og tilrårding om BA for vidareføring i reguleringsplan. Det ligg til grunn eit relevant og dekkande utval av kriteria i planprogrammet. Fylkesrådmannen ser behov for å styrke føljande utgreiingstema: Konsekvensutgreiing Samordna areal og transport Senterutvikling Landskap 8

9 Grønstruktur, friluftsliv og helse Idrettsanlegg Medverknad Barn og unges interesser Klima Justere trasé ved Liland av omsyn kulturmiljø og kulturminne Samferdsel Når det gjeld tilråding av trase som skal vidareførast i reguleringsplanen er B med tilkopling til A nært flyplassen eit tenleg alternativ. 9