RISIKO- OG SÅRBARHEITSANALYSE (ROS-analyse) FOR FRETHEIMSHAUGANE NATURPARK

RISIKO- OG SÅRBARHEITSANALYSE (ROS-analyse) FOR FRETHEIMSHAUGANE NATURPARK 07. september 2012

INNHALD Innleiing side 2 Analyse 3 Vurdering 5 Sannsynlegheitsgrad 5 Konsekvensgrad 6 Skredfare 6 Fare i samband med opparbeiding av området og ekstremver/-nedbør 8 Natur, naturvern, friluftsliv, flora og fauna 8 Kulturminne 10 Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -1- ROS-analyse

Innleiing Kommunestyret i Aurland har i møte 19. april 2012 vedteke å starte ein reguleringsplanprosess for. Føremålet med planarbeidet er å lage ein detaljreguleringsplan for deler av Fretheimshaugane, for å regulere området til naturområde/grønstruktur med turstiar/gangvegar og kombinert føremål bustad/næring. Ved utarbeiding av reguleringplanar for utbygging skal ein risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS-analyse gjennomførast for planområdet, jfr. 4-3 i plan- og bygningslova. Analysen skal syne alle risiko- og sårbarheitstilhøve som har innverknad på om arealet er eigna til utbyggingsføremål, og eventuelle endringar i slike tilhøve som fylgje av planlagt utbygging. Ros-analysen er utført av siv.ark. mnal Jarle Sandvik. Ortofoto Aurland, 07. september 2012 Jarle Sandvik Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -2- ROS-analyse

ANALYSE Vurdering av moglege risiko- og sårbarheitsfaktorar NATURRISIKO Skred/Ras/Ustabil grunn (Snø, is, stein, leire, jord, fjell) Flaum i vassdrag Stormflo Vind/ekstremnedbør Skog/Lyngbrann Radon VERKSEMDRISIKO Verksemder med fare for brann eller eksplosjon Verksemder med fare for kjemikalieutslepp eller anna akutt forureining Trafikkfare Støy BEREDSKAPSTILTAK AV BETYDING FOR AREALPLANLEGGING Innsatstid for brannvesen og ambulanse PROBLEMSTILLINGAR Vestleg del av planområdet er i skrednett (www.skrednett.no) markert som potensielt utløysningsområde for snøskred. I NGI sine gamle stein- og snøskredkart som ligg på skrednett er det avmerka to mindre aktsemdsområde for skred nord i planområdet. Det er reist tvil om stabiliteten i jordmassane, då det i deler av området kan vere leire i grunnen. Det må utarbeidast skredfarevurdering for deler av området der det er mistanke om fuktig leire i grunnen, og der det er avmerkt aktsemdsområde i skrednett. Ekstremnedbør kan føre til utglidning av jordmassar som inneheld leire og vatn. Opptenning av bål kan ved uforsiktigheit føre til gras-/skogbrann, og må foregå i kontrollerte former og ha godkjenning frå brannsjef. Det er stor sannsynlegheit for forekomst av radon i området. Det er ikkje planlagt oppføringar av nye bygningar. Krav til vern mot radon-stråling er ivareteke i TEK 13-5. Ferdsel med motoriserte køyretøy vert ikkje tillete innanfor området. Innsatstida for brannvesenet er målt til å vere 10-15 minutt. I forskrift om organisering og dimensjonering av brannvesen er kravet til innsatstid 20 Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -3- ROS-analyse

Sløkkjevasskapasitet SÅRBARE OBJEKT Natur Naturvern Friluftsliv Flora og fauna min. Utrykningstida er difor godt innafor kravet. Dette treng ein difor ikkje vurdere noko vidare. For ambulanse vil innsatstida vere noko lenger, då nærmaste ambulanse er stasjonert i Lærdal: 30 40 min. Pr. i dag vil sløkkjevatn på staden vere brannvesenet sitt materiell, dvs. Ein tankbil med 14000 l vatn, samt ein mindre bil med 1800 l vatn. Deler av planområdet består av areal klassifisert som tungbrukt dyrka jord og innmarksbeite. Det er i hovudsak tale om brattlendt areal i skråningar. Det er ein del skog i området, vesentleg bjørk. Området er mykje nytta som tur- og friluftsområde. Området er kontrollert i høve til Naturmangfoldslova. Eit område sør for planområdet er i EDNA registrert som viktig naturområde (område med særskilde naturkvalitetar). Området kjem så vidt innanfor plangrensene. Reguleringsområdet ligg for øvrig eksponert mot stasjons-/kaiområdet og E16. Ein viktig premiss for planarbeidet er såleis å ta vare på naturpreget i området. Det er ellers ingen registreringar i området. Kulturminne I SEFRAK-registeret er det oppført 4 bygningar innanfor planområdet - drengestove, stabbur, eldhus og Bakkahuset. På fjellknausen bak Fretheim Hotell ligg det ein betongbunkers frå 2. verdskrig. Kulturlandskap El-forsyning Drikkevassforsyning Avlaup Informasjons- og kommunikasjonsinstallasjonar Området har ikkje status som kulturlandskap. Ingen straumførande liner innanfor området. Det er ein del overvatn i området, som kan medføre erosjon og skredfare. Viktig at dette vert ivareteke ved tilstrekkeleg dimensjonert drenering. Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -4- ROS-analyse

VURDERING Fylgjande kriteria er nytta som grunnlag for risikoanalysen i dei tilfella det dreiar seg om klare hendingar. Sannsynlegheitsgrad: Lite sannsynleg Mindre sannsynleg Sannsynleg Mykje sannsynleg Svært sannsynleg Fleire enn ei hending pr. 10 år 1 gong pr. 10 år eller oftare 1 gong pr. 2 år eller oftare 1 gong pr år eller oftare 10 gonger pr. år eller oftare Konsekvensgrad: Nemning Personar Miljø Materielle verdiar/ økonomiske tap Ufarleg Ingen personskade. Ingen skade på miljø/ omgjevnad Ingen skade på materiell. Driftstans/ reparasjon Mindre alvorleg Alvorleg Svært alvorleg Kritisk Mindre skade som fører til førstehjelpstiltak/ behandling. Ein alvorleg personskade eller skade på fleire, sjukehusopphald. Kan resultere i langvarig sjukehusopphald eller invaliditet. Kan resultere i tap av menneskeliv. Ubetydelege miljøskadar som ikkje krev særskilte tiltak. Utslepp til vatn, luft eller jord som kan forårsake lokale forstyrringar og som krev tiltak. Utslepp til vatn, luft eller jord som kan føre til skade på miljøet. Utslepp til vatn, luft eller jord som kan føre til varige skadar på miljøet. <1 veke. Mindre lokal skade på materiell og ikkje umiddelbar trong for reparasjonar, eventuelt mogleg betring på kort sikt. Reparasjonar <3 veker. Ein god del materielle skadar. Reparasjonar >3 veker. Alvorlege skadar på materiell. Reparasjonar <3 mnd. Fullstendige materielle skadar. Reparasjonar > 1 år. Etter vurdering av mogelege risiko- og sårbarheitsfaktorar har ein kome fram til at dei største problemstillingane for området er erosjonsrisiko og skredfare i samband med opparbeiding av området og ekstremver/-nedbør, og dessutan ivaretaking av naturpreget i området. Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -5- ROS-analyse

Skredfare: I nasjonal skreddatabase det ingen informasjon om tidlegare skredhendingar i planområdet. Vestleg del av planområdet er i skrednett (www.skrednett.no) markert som potensielt utløysningsområde for snøskred. I NGI sine gamle stein- og snøskredkart som ligg på skrednett er det avmerka to mindre aktsemdsområde for skred nord i planområdet. Landsdekkande aktsemdskart for snøskred. Kombinert stein- og snøskredskart frå NGI. I samband med reguleringsplanarbeidet har Cowi v/helge Henriksen, på oppdrag frå Aurland Resursutvikling AS, utarbeidd vurdering av skredfare og grunntilhøve for området. Det er gjort vurdering for snø- og steinskred samt jorderosjon. Grunntilhøva i stiområda er undersøkt med jordspyd ned til 1 meters djup. I tillegg til dei områda som er registrerte på skrednett, er det i midtre, sørlege delen av området ein bratt skrent med terrenghelling > 45 grader. På nedsida av skrenten er det Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -6- ROS-analyse

eit overheng/ein heller. Blokka over helleren har sprekker bak, men har akseptabel avstand frå den planlagde stien. Det vert ikkje tilrådd å legge til rette for personopphald under helleren, p.gr. av fare for nedfall av småblokker. Konklusjon: Eksisterande og planlagde bygningar vert vurderte til å ha tilstrekkeleg tryggleik mot skred i høve til krava i TEK 10 7.3 for tryggleiksklasse S3 (Hotell/overnatting) og tryggleiksklasse S2 (Bustad/næring). For bustad/næring må følgjande tiltak etterfølgjast for området ovanfor bebyggelsen: - traséen for tursti i dette området må leggast slik at det vert lavast mogeleg skjæringar i massane - at det er fokus på tilstrekkeleg dimensjonert drenering slik at det ikkje oppstår erosjonsskadar på sti og terreng som kan føre til auka skredfare - eksisterande vegetasjon i området må oppretthaldast, og skada vegetasjon etter stormen Dagmar må erstattast med nyplantingar - skråningar må sjekkast for eventuelle ustabile blokker på overflata Tursti gjennom området vert vurdert som uproblematisk føresett at ein rettar seg etter tilrådingar for aktsemdsområde vest i planområdet: - oppretthalde vegetasjonen for å ivareta stabiliteten i området - undersøke og eventuelt stabilisere/ fjerne ustabile steinblokker nær stien. Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -7- ROS-analyse

Turstien må tilstrebast lagt slik at det vert minst mogeleg nedskjeringar i lausmassar og det må vere tilstrekkeleg dimensjonert drenering og plan for overvassnett som minimaliserer erosjonsrisiko og skredfare. Eventuelle fareområde må innarbeidast i planen og synast som omsynssone og ha tilhøyrande føresegner som sikrar akseptabel tryggleik før utbygging kan finne stad. Fare i samband med opparbeiding av området og ekstremver/-nedbør: På deler av området er det ein god del overflatevatn, vatn i grunnen samt jord med mykje finstoff (silt). Graving må foregå på ein slik måte at kun det øverte jordlaget vert berørt. Det må spesielt visast varsemd ved graving i periodar med mykje nedbør. Nedskjeringar i lausmassar. Intens nedbør, lang tid med nedbør, meir ekstremt klima. Materielle skadar/ personskade Hendelse Årsak Konsekvens Sannsynlegheitsgrad Naturrisiko/ verksemdsrisiko Skred/ras/ustabil Mindre grunn sannsynleg Konsekvensgrad Alvorleg Moglege tiltak Reisking, sikring. Minst mogeleg nedskjeringar i lausmassar. Tilstrekkeleg dimensjonert drenering. Natur, naturvern, friluftsliv, flora og fauna Reguleringsområdet ber preg av kulturlandskap og stadvis urørt natur. M.a. ligg det ei jettegryte på fjellskrenten nord i området. Deler av området består av areal klassifisert som tungbrukt dyrka jord og innmarksbeite, som i gjeldande kommuneplan er avsett til LNF-føremål. Det er i hovudsak tale om brattlendt areal i skråningar, der ein del av arealet allereie er avsett som byggjeområde. Føremålet med reguleringsplanen er å legge til rette for auka bruk av området til friluftsliv og opplevelse av naturen. Reguleringsområdet er vurdert i høve til 8 12 i Naturmangfoldlova. Naturmangfoldslova. 8. (kunnskapsgrunnlaget) Offentlige beslutninger som berører naturmangfoldet skal så langt det er rimelig bygge på vitenskapelig kunnskap om arters bestandssituasjon, naturtypers utbredelse og økologiske tilstand, samt effekten av påvirkninger. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i et rimelig forhold til sakens karakter og risiko for skade på naturmangfoldet. Myndighetene skal videre legge vekt på kunnskap som er basert på generasjoners erfaringar gjennom bruk av og samspill med naturen, herunder slik samisk bruk, og som kan bidra til bærekraftig bruk og vern av naturmangfoldet. 9. (føre-var-prinsippet) Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -8- ROS-analyse

Når det treffes en beslutning uten at det foreligger tilstrekkelig kunnskap om hvilke virkninger den kan ha for naturmiljøet, skal det tas sikte på å unngå mulig vesentlig skade på naturmangfoldet. Foreligger en risiko for alvorlig eller irreversibel skade på naturmangfoldet, skal ikkje mangel på kunnskap brukes som begrunnelse for å utsette eller unnlate å treffe forvaltningstiltak. 10. (økosystemtilnærming og samlet belastning) En påvirkning av et økosystem skal vurderes ut fra den samlede belastning som økosystemet er eller vil bli utsatt for. 11. (kostnadene ved miljøforringelse skal bæres av tiltakshaver) Tiltakshaver skal bere kostnadene ved å hindre eller begrense skade på naturmangfoldet som tiltaket volder, dersom dette ikkje er urimelig ut fra tiltakets og skadens karakter. 12. (miljøforsvarlige teknikker og driftsmetoder) For å unngå eller begrense skader på naturmangfoldet skal det tas utgangspunkt i slike driftsmetoder og slik teknikk og lokalisering som, ut fra en samlet vurdering av tidligere, nåværende og fremtidig bruk av mangfoldet og økonomiske forhold, gir de beste samfunnsmessige resultater. Vurdering: 8 i NML Eit område sør for planområdet er i EDNA registrert som viktig naturområde (område med særskilde naturkvalitetar). Området kjem så vidt innanfor plangrensene. Det må her visast ekstra varsemd slik at naturkvalitetane ikkje vert forringa. Planområdet ligg eksponert mot stasjons-/kaiområdet og E16. All opparbeiding av stiar og anlegg må utførast på ein skånsom måte slik at ein unngår større skjeringar og fyllingar og slik at eksisterande terreng vert minst mogeleg endra og naturpreget vert teke vare på. Eksisterande vegetasjon må behaldast i størst mogeleg grad. I datagrunnlaget er det ikkje andre registreringar som kjem i konflikt med interessene som Naturmangfaldslova skal ivareta. Datagrunnlaget er sjekka opp mot: www.fylkesatlas.no, www.dirnat.no, www.artsdatabanken.no og www.miljostatus.no. Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -9- ROS-analyse

Kulturminne I SEFRAK-registeret er det oppført 4 bygningar innanfor planområdet - drengestove, stabbur, eldhus og Bakkahuset. Markering av eldhuset er feilplassert på kartet. Det ligg lenger mot nord-vest og utanfor planområdet. Drengestova er riva. Stabburet er ein særprega bygning frå siste del av 1800-talet (SEFRAK). På ein metallvimpel på taket er det utstansa 1928. Bakka-huset vart bygt som husmannstove på Kyrkjeøyna truleg på byrjinga av 1800 talet. Rundt 1885 vart Kyrkjeøyna nedlagd og husi vart rivne. Huset vart oppattsett på plassen som er kalla Bakkjen. Bakka-huset vart restaurert i 1947 til slik det står i dag. Bakka-huset er under rehabilitering. Kulturavdelinga tilrår å legge Sefrak-registrerte bygningar i omsynssone C slik at dei vert sikra i planen. På fjellknausen bak Fretheim Hotell ligg det ein betongbunkers frå 2. verdskrig. Denne er i store trekk bevart i si opprinnelege form, og bør takast vare på som krigsminne. Siv.ark. mnal Jarle Sandvik -10- ROS-analyse