Lær å prissetje opplevingsprodukta dine Kalkulasjon vi sei berekningar som skal hjelpe bedrifta til å få så god informasjon som mogeleg om det ein driv med. Ut frå denne informasjonen kan ein avgjere kva ein bør produsere, eller ikkje minst kva ein ikkje skal produsere. Dette ut frå kravet om at produksjonen eller tenesta skal gi bedrifta eit positivt økonomisk bidrag (tilskot) Gunnar Nagell Dahl Matattache Fylkesmannen i Hordaland Balestrand 04.02. 2010
Mine påstandar: Når begge partar trur og meinar dei har gjort ein god handel. dei har gjort ein god handel. Det er tilbod og etterspurnad, som avgjer prisen.
Når ein skal berekna prisen på ei vare/produkt/teneste, skjer det vanlegvis før produktet er produsert. Vi veit ikkje prisen og vi veit heller ikkje kor mykje råvarer eller tidsforbruk det vert med produksjon og sal. Det vi har er ein anslag over råvaremengde, priser og tidsforbruk. Den berekna delen av kostnadane er også uviss. Ut frå dette er ein før kallkyle svært usikker. I motsetting til før kallkyle gir etterkallkyle et korrekt resultat, fordi den settes opp etter at produksjonen har funne stad. Den bygger på nøyaktige utregningar over kva som verkeleg gjekk med av råvarer, tid og kostnader til å produsere og selje produktet.
Sjølvkostmetoden: Bedrifta bestemkva ein må ha for eit produkt, ut frå eigne berekningar Dette er vanleg metode i offentlege bedrifter og institusjonar, som ikkje er plaga av konkurranse Metoden er produktorientert. Bidragsmetoden: Tar i utgangspunkt i den prisen marknaden er viljug til å betale for varen. Og ser på det bidraget salet kan gi bedrifta. Metoden er marknadsorientert og gir større moglegheiter for riktigprissetting, i motsetnad til sjølvkostmetoden
Faste kostnader: Kostnader som vi har uansett om vi produserer varer eller ikkje: Husleige, fastløn, forsikringar, faste avgifter, eller kostnader som ikkje er påvirka av produksjonen. Variable kostnader er: Alle kostnader som er påvirkaav produksjonsmengda og alle kostnader som er produktavhengige: Vareforbruk, energiforbruk, vatnforbruk, bensin og dekkslitasje etc. Det er viktig å ha eit bevist forhold til kva som er forskjellen. Dette for å sjå kva varen eller tenesta eigentleg kostar oss!
Sjølvkost: Varekostnad + Tilverkningskostnad + Arbeidstid + Husleige + Straum + Salskostnader + Transport og lager + Andre kostnader + fortenste = salpris Bidragskalkyle: Salpris - Variable kostnader =Dekningsbidrag - Faste kostnader = Fortenste
Den prinsipielle sjølvkostkalkylen: Direkte vare Direkte lønn Indirekte tilvirkningskostnader = Tilvirkningskost Salgskostnader Administrasjonskostnader = Selvkost + Fortjeneste = Salgspris VK VK VK + FK VK + FK VK + FK Hoff, Liberg & Romstad 7
Salgsinntekter - Varekostnader (VK) = Bruttofortjeneste - Andre variable kostnader (VK) = Dekningsbidrag - Faste kostnader (FK) = Resultat Hoff, Liberg & Romstad 8
varehåndteringskostnader indirekte materialer indirekte lønnskostnader, inkl. sos. kostnader lokalkostnader for produksjonsavdelingene avskrivninger på maskiner og inventar reparasjon og vedlikehold renter på kapital investert i maskiner og utstyr elektrisk kraft Hoff, Liberg & Romstad 9
Kostnadsarter som er av vesentlig størrelse og som kan knyttes direkte til produktet Direkte materialer Direkte lønn De direkte kostnader variable kostnader Hoff, Liberg & Romstad 10
Selvkostprinsippet Enhetskostnadene varierer med produksjonsvolumet En kalkyle basert på selvkostprinsippet er kun riktig for den produksjonsmengden som var utgangspunktet for kalkylen Et tilstrekkelig prinsipp for å kalkulere pris på et produkt innenfor små endringer i produksjonsvolumet Bidragsprinsippet Markedspris på alle produktene minus deres variable kostnader gir nødvendigvis ikke fulldekning av bedriftens faste kostnader Det kan løses ved tilleggskalkulasjon Bidragsprinsippet er mye brukt i Norge Hoff, Liberg & Romstad 11
Produkt/ marked Ferskt kjøtt Frossen Kjøtt Bacon Spekema t Ferdig retter Selskap Catering Kunde A Grossist x x Kunde B Daglegvare Kunde C Hotell/rest. Kunde D institusjon Direkte S. Osv. x x x x x x x x x x x x x x x x
Denne prisen må eg ha! Dette kan eg ta? Konkurrentane tar det same Dette er potensiale for retten! Det er ingen konkurrentar? Eller ein strategisk pris Det vi sei at vi kalkulerer med ein høgare eller lavarepris, for att dette skal inngå i eit totalbidrag
Når vi skal prøve ut om mengda i ein matrett er riktig, lager vi et bestemt antalav retten, for eks 10 stk, til ein gruppe, som er eit gjennomsnitt av våre gjester / kunder. Vi følgermed kunden frå de ser maten, til de er ferdig med å spise. Vi noterer oss alle reaksjoner av kropslig og vervbal agering. Etter at gruppenhar spist, ber vi de vurdere kva dei har fått ut frå tre kriteriar Utsjåande Smak Mengde Gruppenbør foreslå ein menypris, ut frå kva dei meiner vil vere ein korrekt pris i marknaden. Etter tilbakemeldingane frå gruppa må rettane justerast på dei ovanfornemde kriterier Deretter lage vi ei nøyaktig oppskrift med eksakt mengde varer og produksjonsmetode. Kalkuler retten og fin den rette prisen.
Merverdiavgift betales ved omsetning av de fleste varer og tjenester. Satsen er generelt 25 prosent. For næringsmidler: 14 prosent, For kinobilletter og persontransport: 8 prosent. 5-2-5 Serveringstjenester 1. Med serveringstjenester menes servering av mat- eller drikkevarer dersom forholdene ligger til rette for fortæring på stedet. Levering av ferdig mat (catering) anses som serveringstjenester dersom det i tillegg leveres tjenester med utleie av serveringspersonale, dekking og rydding av servise mv. 2. Det anses også som servering dersom mat- eller drikkevarer fortæres i lokaler som ligger i tilknytning til serveringssted på skip og arbeidsplasser, i hotell, teater, kino o.l. 3. Som serveringstjenesteransesikkeomsetning av mat-eller drikkevarer når varene ikkeskal fortærespå stedet. Omsetning av tradisjonelle kioskvarer anses ikke som omsetning av serveringstjenester selv om varene skal fortæres på stedet.
100 % 80 % 60 % 40 % Kolonne1 rabatt lønn Varekost 20 % 0 % Vare Rabatt Verkelg rabatt
www.bedin.no www.skatteetaten.no