Rapport 1/2008 Samnanger kommune Finansplasseringar
INNHALD 1. INNLEIING... 3 2. FINANSREGLEMENTET KORT SKILDRING OG VURDERING... 3 3. PENGEPLASSERINGANE KORT SKILDRING OG VURDERING... 5 3.1 VURDERING AV PLASSERINGANE... 7 2
1. Innleiing Kontrollutvalet tinga i møte 5.juni 2008 ein utvida gjennomgang av Samnanger kommune sine finansplasseringar. I kontrollutvalsmøte 17. september 2008 vart kontrollutvalet munnleg orientert om våre førebelse undersøkingar og vurderingar. Kontrollutvalet tinga i møtet ein skriftleg rapport. Føremålet med denne rapporten er å foreta ei vurdering av kommunen sine finansplasseringar opp i mot kommunen sitt finansreglement, samt ei vurdering av finansreglementet opp i mot kommuneloven med forskrift om finansforvaltning. Desse tema inngår i rapporten: Kort skildring av finansreglementet til kommunen Vurdering av reglementet Skildring av pengeplasseringane til kommunen Vurdering av plasseringane Det er særskilt fokus på kommunen si plassering i First Eiendomsinvest I AS. Opplysningar er henta ved dokumentanalyse og samtalar. Opplysningar er henta frå kommunerekneskapen, finansreglementet, kommuneloven 1, forskrift om kommuner si finansforvaltning 2, prospekt for First Eiendomsinvest I AS, rapport pr. 30.6.08 og 31.3.08 for First Eiendomsinvest I AS, prospekt for Odin aksjefond, samtale med kommuneleinga 3 og representantar for First Eiendomsinvest I AS. Dokument som er brukt i dokumentanalysen er det fortløpande gjeve referanse til. 2. Finansreglementet kort skildring og vurdering Kommunen har eit finansreglement som er vedteke av kommunestyret 12.06.2003. Reglementet går over 11 punkt og skildrer mellom anna 4 : føremål målsetjing risikoprofil forklaringar på risiko rammer for risiko innlån plassering av ledig likviditet som skal kunne disponerast innanfor årbudsjettperioden plassering av langsiktige finansielle aktiva fullmakt til administrasjonssjefen rapportering og kontroll evaluering 1 Lov om kommuner og fylkeskommuner, 25. september 1992. Nr. 107. 2 Forskrift om kommuners og fylkeskommuners finansforvaltning, fastsatt 5. mars 2001 med hjemmel i kommuneloven 52 nr. 2. 3 Rådmann og økonomisjef. 4 Jf. vedlegg 1 der finansreglementet er lagt ved i sitt heile 3
I reglementet ligg det krav til finansforvaltninga/finansplasseringane, mellom anna skal plasseringane ha: Tilfredsstillande avkastning utan vesentleg finansiell risiko Låg risikoprofil Langsiktige finansielle aktiva o o Låg finansiell risiko Plassering i bank, pengemarkeds, obligasjons eller aksjefond inkl. garanterte plasseringar/indeksobligasjonar Ingen fondstype (av aksjefond) skal ha meir enn 50 % av plasseringa Kommuneloven 52 nr. 1 slår fast at kommunestyret skal selv gi regler for kommunens eller fylkeskommunens finansforvaltning. Etter vår vurdering har Samnanger gjort dette ved sitt finansreglement. Forskrift om kommuner sin finansforvaltning 2 4 lyder: 2. Reglement for kommuners og fylkeskommuners finansforvaltning Kommunestyret eller fylkestinget skal selv gi regler for kommunens eller fylkeskommunens finansforvaltning. Reglementet skal omfatte følgende forvaltningstyper: a) Plassering og forvaltning av ledig likviditet og andre midler beregnet for driftsformål. Ved slik forvaltning skal det legges vekt på lav finansiell risiko og høy likviditet. b) Forvaltning av gjeldsporteføljen og øvrige finansieringsavtaler, herunder også metoder og rutiner ved opptak av lån. c) Plassering og forvaltning av langsiktige finansielle aktiva atskilt fra kommunens midler beregnet for driftsformål. 3. Nærmere om reglementet Kommunestyret eller fylkestinget skal gjennom reglementet ta stilling til følgende, både i forhold til finansforvaltningen generelt og i forhold til den enkelte forvaltningstype: Formålet med forvaltningen Generelle rammer og begrensninger for forvaltningen Finansiell risiko Risikospredning Rutiner for rapportering av utviklingen i ovennevnte forhold fra forvalter(e) av finansielle transaksjoner, samt rutiner for rapportering fra uavhengig instans som skal vurdere om forvalter(e) følger opp de fastlagte regler for forvaltning. 4. Rutiner Kommunestyret eller fylkestinget skal påse at det i kommunen eller fylkeskommunen er etablert betryggende rutiner for å vurdere finansiell risiko og å håndtere slik risiko så lenge kommunen eller fylkeskommunen er eksponert for risiko som nevnt. Ser ein Samnanger sitt finansreglement opp i mot i forskrifta, er det vår vurdering at finansreglementet tek i vare krava slik dei er nedfelt i forskrifta; reglementet skildrar og tek stilling til dei punkt som forskrifta set krav om. 4
3. Pengeplasseringane kort skildring og vurdering Pr. 31.12.2007 hadde Samnanger desse pengeplasseringane: Pr.31.12.07 Utvikling Odin Forvaltning AS (Odin Norden) kr 894.933, 105.000, ( tap ) First Eiendomsinvest I AS kr 4 940.000, 940.000, ( urealisert gevinst ) Etter årskiftet har kommunen seld seg heilt ut frå Odin Norden for kr. 863.667. Kommunen investerte opphaveleg kr. 1 million. Ein har soleis tatt eit tap på omlag kr. 136.000. I samband med at ein selde seg ut frå Odin Norge, plasserte kommunen 1 million i Alfa Aksjefond. Beløpet på kr. 836.667 frå salet i Odin Norge var delfinansiering av den eine millionen som vart plassert i Alfa. First Eiendomsinvest I AS 5 er eit aksjeselskap der kommunen er deleigar. Dei største aksjonærane er 6 : Eigar Eigardel First Securities ASA 43,4 % Sparebanken Sogn og Fjordane 27,9 % Samnanger kommune 5,7 % First Eiendomsinvest I AS er eit investeringsselskap der føremålet er å eige aksjar i etablert Eiendomsselskap (Nordisk Areal I AS), herunder å bidra til kapitalisering av Eiendomsselskapet gjennom innskot av aksjekapital og ytelse av lån. Eiendomsselskapet skal delta i/gjennomføre eiendomsinvesteringar, samt forvalte, utvikle og avhende eiendomsinvesteringer. Eigedomsporteføljen er slik 7 : Porteføljen i Sverige er på 102 handelseigendomar der hovudleigetakar er Systembolaget AB. 5 Opplysningane kring First Eiendomsivest er henta frå prospekt og rapport pr. 30.6.08 og purehelp.no. 6 Pr. 30.6.08 var det 38 aksjonærar 7 Frå rapport pr. 30.6.08 5
First Eiendomsinvest I AS vart stifta 12. mars 2007. Selskapet skal ha ei levetid på 12 år, med mogleg forlenging på inntil tre år. Selskapet er ikkje børsnotert og har fritt omsettelege aksjar. Samnanger kommune investerte 4 millionar til teikningskurs pr. aksje på kr. 100. Teikningskursen har utvikla seg slik: Avkastninga 1. halvår 2008 var 3,1 %. 2. kvartal i 2008 var avkastninga 3,9 %. Risiko Når det gjeld risiko for investering i selskapet, heiter det i prospektet mellom anna: Einkvar investering i investeringsselskapet er forbunde med risiko Generell risiko knytt til utvikling i eigedomsmarkanden Likviditetsmessig risiko; likviditeten i annenhåndsmarkedet for aksjar i unoterte eigedomsseløskap kan vere begrenset medfører at det kan vere vanskeleg å omsetja aksjar. Det vert ikkje gjeve garanti for omsetnad av aksjar. Langsiktig investeringshorisont vert presisert og tilrådd. Fastslår at det ligg føre ein teknisk risiko (t.d konstruksjonsfeil og skadar) og risiko i høve til myndighetsforhold (reguleringskrav, brannkrav, forskrifter) Det ligg føre kjøpsrisiko; forpliktelsar i oppkjøpte selskap Risikoen for ledigheit vert vurdert som vesentleg (i høve til leigetakarar sin eventuelle konkurs og at dei dermed ikkje kan betale leige i høve til langsiktige avtalar). I samtale med representant for selskapet vert det opplyst at det generelt er en forholdsvis moderat risiko i eigedom der en har et langsiktig perspektiv. Det vert vidare opplyst: Selskapet tek frå neste år sikte på utbytte. Målsetjinga er 9 12 % årleg avkastning. Det har vore svært lite omsetnad av aksjar i selskapet. Dette heng saman med at det no er svært dårleg likviditet i eigedom. Om ein ynskjer å selja må seljar gå veldig langt ned i kurs. Selskapet har eigarar som ynskjer å selje/kome seg ut, men dette er vanskeleg då det ikkje finst særleg interesse i markedet for å kjøpe. 6
Som skildra er føremålet ved First Eiendomsinvest I AS å eige aksjar Nordisk Areal I AS (det etablerte Eiendomsselskapet). Nordisk Areal I AS hadde pr. 31.12.2007 ein egenkapital på kr. 596,8 million og gjeld på tilsaman kr. 1, 002 milliard. Dette gjev ein gjeldsgrad på 1,68. Nærare om kommunen si vurdering I samtale med administrasjonssjefen vert det opplyst at plasseringa i First Eiendomsinvest I AS av kommuneleiinga 8 vart vurdert som ei plassering i aksjefond. Selskapet skulle plassere midlar i fleire aksjar og dette vart soleis vurdert til å vere ei aksjefondplassering. I høve til risikoen ved plasseringa vart det og slik er det framleis vurdert at eit langsiktig perspektiv innanfor eigedom er trygt. Risikoen vart på den bakgrunn vurdert som låg. Det vart og lagt vekt på at kommunen vart forespegla eit årleg utbytte. Kommunene henta ikkje inn uavhengige råd eller liknande i samband med investeringa. 3.1 Vurdering av plasseringane Hovudspørsmålet for vurderinga her er om plasseringane er i tråd med finansreglementet? I høve til plasseringa i Odin Norge / Alfa er det vår vurdering at dette er ei plassering som er i tråd med finansreglementet. Det er ei plassering i aksjefond, plasseringa er under kr. 5 million og riskioprofilen synast over tid å vere i tråd med reglementet 8 3 a) om at finansiell risiko skal vere låg. Når det gjeld plasseringa i First Eiendomsinvest I AS er det vår vurdering at denne ikkje er å tråd med finansreglementet. Vår vurdering byggjer i hovudsak på det faktum at kommunen har investert i eit ikkje børsnotert aksjeselskap. Etter finansreglementet 8 3 kan langsiktige finansielle aktiva berre plasserast i bankinnskot og fond 9. I tillegg set vi eit spørsmålsteikn ved om plasseringa kan bli vurdert til å ha låg risiko slik finansreglementet krev. Etter vår vurdering har plasseringa ein monaleg stor likviditetsrisiko; det å selje seg ut av selskapet står fram som svært vanskeleg. På ei anna side, kommunen har plassert midlane med ein lang tidshorisont noko som kan tala for at risikoen på sikt vil kunne stå fram som relativt låg. Samstundes ligg det etter vår vurdering og føre ein risiko knytt til First Eiendomsinvest I føremål å eige aksjar i Nordisk Areal I då gjeldsgraden i Nordisk Areal I er relativt stor/eigenkapitaldelen relativt liten. Der eigendomsmarknaden går ned, vert selskapet sin eigenkapitalverdi relativt sett større enn nedgangen i total i total eigedomsverdi. Det går fram av prospektet at First Securities vurderer risikoen for ledigheit som vesentleg. Dette indikerer etter vår vurdering ein generell finansiell risiko som går utover det å vere låg. På den andre sida kan det bli argumentert med at eigendomsmarknaden over tid har stått fram som stabil og at risikoen for ledigheit soleis ikkje er vesentleg når ein investerer med lang tidshorisont. Oppsummert, når det gjeld risiko ved plasseringa, er det vår vurdering at det kan stillast spørsmål ved om risikoprofilen er i tråd med finansreglementet, men at det ikkje er eit klart svar på om risikoen ligg utover det tilletne etter reglementet. Som det går fram ovanfor er det vår vurdering at kommunen ikkje kunne plassere midlar i First Eiendomsinvest I AS då plasseringa er i eit aksjeselskap. Som ei sekundær vurdering vil vi leggje til at dersom plasseringa hadde vore i eit aksjefond, ville den framleis ha vore i strid med 8 Rådmann og økonomisjef 9 Pengemarknads og obligasjonsfond eller aksjefond inkludert garanterte plasseringar/indeksobligasjonar. Jf vedlegg 2 for definisjon av aksjefond 7
finansreglementet. Dette føljer av reglementet 8 3 f), ingen fondstype skal ha meir enn 50 % av plasseringa. Etter vår vurdering inneber dette at kommunen berre kunne ha plassert kr. 2,5 million i ein type fond. Kr. 2,5 million er 50 % av plasseringane i fond totalt sett. Tilråding Basert på vurderinga er det vår tilråding at administrasjonen greier ut alternativ for å bringe plasseringa av sine langsiktige aktiva i tråd med finansreglementet. Alternativa vert å leggje fram for kommunestyret. 8