KOMMUNEPLANENS HANDLINGSDEL MED ØKONOMIPLAN OG BUDSJETT (2017-2020) Rådmannen sitt forslag 03.11.2016
Foto: Instagram #vakreåseral @koaustrud @espenslem @anunds @lillusno @mittlilleturliv @htabelz @oyboeren @siwstraylinjord @troysla @forgard @cathrinethorsland @aashildmaasland @tinaaslandknutsen @tantebitta @kariroynlid @evahavorstad @annyst @hermodole @sbruseland @ak_stensland
INNHALD 1. FØREORD 4 2. KOMMUNEPLANENS HANDLINGSDEL MED ØKONOMIPLAN OG ÅRSBUDSJETT 6 2.1 Om planarbeidet og forankring i lovverket 6 2.2 Prosess 7 2.3 Føringar i kommuneplanens samfunnsdel, målsettingar mv. 7 2.4 Statistikk 8 2.5. Kommunen sitt handlingsrom og budsjettramme 10 2.6 Einskilde sentrale inntektspostar og statsbudsjettet 15 2.6.1 Statsbudsjettet og rammetilskot 15 2.6.2 Skatt på inntekt og formue 15 2.6.3 Eigedomsskatt 16 2.6.4 Sal av konsesjonskraft 17 2.6.5 Konsesjonsavgifter 17 2.6.6 Andre generelle statstilskot 17 2.7 Finanspostar 18 2.7.1 Finnansinntekter 18 2.7.2 Finansutgifter 18 2.8 Organiseringa i kommunen 20 2.8.1 Politisk styring - planområde 190 21 2.8.2 Sentraladministrasjonen 23 2.8.2.1 Rådmannen planområde 100 24 2.8.2.2 Økonomi og personal planområde 130 26 2.8.2.3 Service, reiseliv og kultur planområde 150 28 2.8.3 Felles planområde 600 31 2.8.4 Oppvekst og levekår 32 2.8.4.1 Barnehage planområde 210 34 2.8.4.2 Skule og integrering planområde 220 38 2.8.4.3 Helsehuset planområde 310 42 2.8.4.4 Pleie, rehabilitering og omsorg planområde 340 45 2.8.4.5 NAV planområde 390 48 2.8.5 Drift og utvikling 50 2.8.5.1 Utvikling planområde 510 53 2.8.5.2 Drift og vedlikehald planområde 540 57 2.8.5.3 Reinhald planområde 550 59 3. BUDSJETT 2017 61 3.1 Oppsummering av budsjett og budsjettføresetnadar 61 3.2 Driftsramme for budsjettår 2017 63 3.3 Plan for investeringar 2017 65 3.4 Prislista 66 3.5 Likviditet 66 VEDLEGG 1 67 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 3
1. FØREORD Det blir trongare økonomiske kår i den komande 4-års perioden. Det kunne gått skikkeleg gale vi blei delvis «redda» av nytt inntektssystem for kommunane som trer i kraft frå 2017. Åseral kommune får positiv utteljing i nytt inntektssystem når det gjeld 1) endringar i kostnadsnøklar, som legg grunnlag for utgiftsutjamning basert på objektive kriterier og 2) innføring av strukturkriterium for å gradere basistilskot til kommunane. Dei økonomiske utfordringane blir imedan tydelege ved m.a. ytterlegare nedgang i inntektene frå konsesjonskraft, nedgang i eigedomsskatt på verk og bruk og forventa nedgang i utbytte frå vår eigardel i Agder Energi. Administrasjonen legg til grunn å skjerme dei lovpålagte oppgåvene og sikre at dei kommunale tenestene skal ha tilstrekkeleg kvalitet oppimot aktuelle brukargrupper. Det vere seg yngre i skulepliktig alder, eldre med trong for tilpassa rehabiliterings- og omsorgstenester eller levere forvaltingsoppgåver med rett kvalitet og til rett tid. Det vert også i perioden lagt til grunn større låneopptak i samband med nytt/ombygd omsorgsbygg og nytt reinseanlegg på Ljosland. Rådmannen vil med dette som utgangspunkt måtte tilrå at vi avsluttar særskilte lokale velferdsordningar som bustadtilskot og utdanningsstipend. Det vert imedan lagt til grunn at sommarjobbgarantien for ungdom vert vidareført innanfor dagens retningsliner og nivå. Det vert i tillegg lagt til grunn trong for effektivisering og kostnadskutt i den kommunale organisasjon, det vere seg interne kutt i velferdstiltak og særordningar for tilsette, reduksjon av stillingsheimlar, skyve på enkelte vedlikehaldsoppdrag og reduksjon i bruk av konsulenttenester. Utover dette også reduksjon i tilskot til frivillige organisasjonar, landbruk og anna næring. Staten forventar auka kommunal innsats på tradisjonelle og nye oppgåvefelt utan at frie eller øyremerka midlar aukar i særskilt omfang. Nokre av dei statlege forventningane finn vi m.a. ved innføring av kommunal øyeblikkeleg hjelp på psykiatri- og rusfeltet, styrking av helsestasjons- og skulehelsetenesta, aktivitetsplikt for unge mottakarar av sosialhjelp og tidleg innsats i skulen. Handlingsdelen av kommuneplanen er nå kopla med økonomiplanen. Dette skal tydeleggjere dei prioriteringane kommunen gjer for planperioden og legge grunnlaget for å melde tilbake resultatoppnåing i tertialrapportar og årsmelding. Dei økonomiske utfordringane er tydelege og krev administrativ og politisk prioritering. Då er det handterbart, og vi kan levere lovpålagte tenester av god kvalitet. Kjell Gunnar Olsen Rådmann RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 4
2. KOMMUNEPLANENS HANDLINGSDEL MED ØKONOMIPLAN OG ÅRSBUDSJETT 2.1 Om planarbeidet og forankring i lovverket Føresegnene om utarbeiding av økonomiplan finn ein i kommunelova 44. Kommunestyret skal kvart år vedta ein økonomiplan som minst omfattar dei fire neste budsjettåra. Han skal gi eit realistisk oversyn over forventa inntekter/ utgifter og prioriterte oppgåver i planperioden. I plan- og bygningslova 11-1 er det stilt krav om at kommunen skal ha ein samla kommuneplan som inneheld ein samfunnsdel med handlingsdel og ein arealdel. Handlingsdelen tek føre seg korleis planen skal følgjast opp dei neste fire åra og skal reviderast årleg. Kommuneplanens samfunnsdel 2015-2025 vart vedteken i kommunestyret 25.06.2015. Arealdelen vart vedteken i 2011. Frå og med 2016 har ein vald å kople handlingsdelen av kommuneplanen saman med økonomiplanen. Dette i tråd med plan- og bygningslova 11-1. Dokumentet vert då heitande kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett. På denne måten ønskjer ein å sikre ei tettare kopling mellom kommuneplan, økonomiplan og budsjett. Vidare ønskjer ein med dette å løfte opp kommuneplanens samfunnsdel til å bli eit tydeleg styringsverktøy. Konkret skal kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett sikre: godt økonomisk oversyn her samlar ein trådane og gjer prioriteringar langsiktigheit og kontinuitet at kommunen har eit samordnande og strategisk dokument kommunestyret si bestilling til administrasjonen avklaring av politiske prioriteringar og at administrasjonen konsentrerer sitt arbeid kring dette rammer for drift og prosjekt Gjennom årsmelding og tertialrapportering (budsjettkontroll) vil ein sjå til korleis status er i høve til kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett, og om kommunen får gjennomført det han set seg føre gjennom vedtekne planar. Tiltaka som ligg inne i dokumentet har ei kopling til kapittel/punkt i kommuneplanens samfunnsdel. Gjennom året vil ein likevel oppleva at det er tiltak som dukkar opp og som må handterast, til dømes som følgje av avvik, vedlikehaldstrong eller uventa tilhøve. Desse vil i mange høve ikkje ha nokon direkte kopling til kommuneplanens samfunnsdel. Prosjekt/driftstiltak som kjem opp gjennom året bør likevel vere unnataket. Kommunestyret vedtok gjeldande planstrategi 28.06.2012, medan ny planstrategi for inneverande valperiode skal handsamast av kommunestyret 03.11.2016. Her tek ein føre seg kva utfordringsbilete kommunen står overfor og kva planarbeid som skal prioriterast inneverande kommunestyreperiode. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 6
2.2 Prosess Rådmannen, kommunalsjefar og einingsleiarar har delteke i arbeidet med kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett. På denne måten vert det ei meir sams forståing av utfordringar på einingane, med siktemål at heile organisasjonen dreg i same retning uavhengig av kva sektor ein høyrer til. I arbeidet med planen har det i år vore ei sterkare deltaking frå politisk side, med fleire samlingar og møte med administrativ leiing. På denne måten har politisk side på eit tidlegare tidspunkt fått høve til å gje signal om prioriteringar. Rådmannen legg opp til ei evaluering av prosessen saman med politisk side. Det er kommunestyret som vedtek kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett etter innstilling frå formannskapet (kommunalutvalet). Rådmannen utarbeider eit framlegg for formannskapet (kommunalutvalet). Jamfør plan- og bygningslova 11-4 skal forslaget gjerast offentleg kjent minst 30 dagar før kommunestyret si handsaming. 2.3 Føringar i kommuneplanens samfunnsdel, målsettingar mv. Gjennom kommuneplanens samfunnsdel har kommunestyret vedteke visjon, overordna målsetjing og verdiar som ein skal arbeide etter. Det vert synt til kommuneplanens samfunnsdel kap. 1 og 2. Visjon: ÅSERAL EI POSITIV KRAFT Visjonen speglar kommunen si rolle som kraftkommune og vertskap for fornybar energi. Vidare vår vilje og evne til å bidra der vi ser at det er naudsynt og klokt. Visjonen er òg eit uttrykk for korleis vi ønskjer å bli oppfatta blant innbyggjarar, turistar/hytteeigarar, næringsdrivande og andre. Overordna målsetting: ALLE I ÅSERAL SKAL OPPLEVE GOD LIVSKVALITET OG VERE GODT RUSTA TIL Å MØTE FRAMTIDA Våre verdiar er: Særprega Venleg Aktiv Romsleg Som nemnd vart kommuneplanens samfunnsdel vedteken 25.06.2015. Han er konsentrert om mål og strategiar innan følgjande område: Åseral attraktiv for næringsverksemd Åseral attraktiv for vitjande Åseral attraktiv som bustadkommune Folkehelse Likestilling Energi og klima Samfunnstryggleik og beredskap RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 7
2.4 Statistikk Utviklinga i innbyggjartalet Figuren under syner utviklinga i innbyggjartalet i perioden 2008-2016. Befolkningssamansetning Tal innbyggjarar må sjåast i nær samanheng med alders- og kjønnssamansetning. Figuren under syner folkemengd etter kjønn og aldersgruppe i 2015. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 8
Framskriving av innbyggjartalet fordelt på aldersgrupper For å vurdere framtidig tenestetilbod, er det nyttig å sjå på korleis alderssamansetinga vil utvikle seg. Figuren under syner mellom anna at mot slutten av 2020-talet vil ein få auka tal eldre. Tal fødde 2000-2015 Figuren under syner tal fødde i perioden 2000-2015. Figuren illustrerer godt svinginga i årskulla med dei utfordringane dette kan gje i høve til bemanning i barnehage og skule. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 9
2.5. Kommunen sitt handlingsrom og budsjettramme Åseral kommune har hatt ein rimeleg god økonomi, men delar av dei særskilte inntektene for ein kraftkommune strammar seg til i åra som kjem slik som konsesjonskraft, eigedomsskatt på verk og bruk og utbytte frå eigardel i Agder Energi. Endringar i inntektssystemet for kommunen slår positivt ut for kommunen vår, men ikkje tilstrekkeleg til å unngå større kostnadskutt. Auka utgifter innan barnevern gir også behov for omstilling. Inntektene våre følgjer ikkje løns- og prisveksten, og på einskilde tenesteområde har vi fått overskridingar og svært høge utgifter. Inntektsanslaget for 2017 og dei neste 3 åra er lågare enn det vi såg føre oss for eit år sidan. Vi står også framfor betydelege utfordringar knytt til store investeringar, noko som igjen vil føre til monaleg større rente- og avdragsutgifter. Vi må arbeide vidare med å betre brutto driftsresultat. Fylkesmannen er tydeleg på at over tid så skal ikkje brutto driftsresultat vere negativt. Det indikerer at kommunen brukar meir pengar enn det ein har av sikre inntekter. Det inneber òg at kommunen ikkje har det økonomiske handlingsrommet ein treng for å kunne jobbe med fornying og utvikling. I driftsrammene for 2017 er det føreteke reduksjonar av utgiftsnivået på tenester og tilskotsordningar, til dels store på einskilde einingsområde. Endra kostnadsbilete for nokre fagområde gjer at vi må styrke ramma noko. Åseral kommune har jamt over hatt store finansinntekter og ein del mindre finansutgifter. Difor har vi gjennom fleire år hatt eit relativt stort og godt netto driftsresultat, med unntak av åra 2008 og 2011 kor det var store svingingar i finansmarknaden. Men vi ser nå verknaden av store investeringar med lån som finansieringskjelde. Mange store og flotte investeringar, men baksida av dette er at vi har fått ei høg lånegjeld med store rente- og avdragsutgifter. Vi har også brukt mykje av tidlegare oppsparte fond til desse investeringane. Dette gir utfordringar for kommunen når ein skal gjere nye investeringar. I rådmannen sitt framlegg til investeringar i økonomiplanperioden er det to store prosjekt som må lånefinansierast og som vil medføre monalege rente- og avdragsutgifter. Verknaden ser ein i hovudsak frå 2019 og frametter. I framlegg til økonomiplan har vi redusert budsjettert inntekt av utbytte frå Agder Energi. På sikt er det ønskjeleg at vi kan gjere drifta heilt uavhengig av utbytte frå dette selskapet og av inntekter av kapital plassert i finansmarknaden. Ein vil då kunne nytte desse midla til tidsavgrensa driftstiltak og gode investeringsføremål. Auka finansutgifter, særskilt for åra 2019 og 2020, vil gje utslag i svakare netto driftsresultat viss ein ikkje får ein betre balanse mellom driftsinntekter og -utgifter. Vi må i dag oppsummere med at vi framleis har for høgt driftsnivå og ikkje kan betale drifta vår utan monalege finansinntekter. For at vi skal kunne gå inn i framtida med ein sunn økonomisk basis, er det avgjerande å arbeide vidare med dette, sjølv om det kan medføre upopulære tiltak. Det er viktig at administrasjonen og kommunestyret har felles forståing av den økonomiske situasjonen og tek nødvendige grep for å betre på dette. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 10
Økonomiplan drift 2017 2020 Økonomiplanen for 2017-2020 er gjort opp i balanse, totalt sett og for kvart år i planperioden. For budsjettåret 2017 har vi nokre midlar til overs, og dei blir avsett til eit disposisjonsfond. Desse midla må brukast i 2018 for å finansiere driftstiltak. Dei grepa og føresetnadane som ligg til grunn for budsjettet 2017 er omtalt under kapittel 3 budsjett 2017. Dei større inntektspostane i budsjettet blir gjennomgått under eige kapittel. Økonomiplan drift Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett (Beløp i 2017-kroner) 2017 2018 2019 2020 Skatt på inntekt og formue -19 000 000-19 360 000-19 700 000-20 040 000 Ordinært rammetilskot -39 500 000-39 990 000-40 460 000-40 890 000 Skatt på eigedom -22 515 000-20 615 000-20 615 000-20 615 000 Naturressursskatt -14 275 000-14 275 000-14 275 000-14 275 000 Konsesjonsavgifter -6 140 000-6 140 000-6 640 000-6 640 000 Andre generelle statstilskot -2 210 000-1 620 000-670 000-565 000 Konsesjonskraft -2 400 000-1 580 000-1 430 000-1 335 000 Sum frie disponible inntekter -106 040 000-103 580 000-103 790 000-104 360 000 Renteinntekter og utbytte -13 070 000-12 180 000-12 430 000-12 540 000 Renteutg., provisjonar og andre fin.utg. 2 316 000 2 515 000 2 973 000 3 222 000 Avdrag på lån 5 854 000 5 855 000 7 357 000 8 358 000 Netto finansinnt./-utg. -4 900 000-3 810 000-2 100 000-960 000 Til dekn. av tidl. reknesk.m. meirforbruk 0 0 0 0 Til ubundne avsetningar 3 150 000 2 780 000 2 843 000 2 893 000 Til bundne avsetningar 10 720 000 7 380 000 6 640 000 6 640 000 Bruk av tidl. reknesk.m. mindreforbruk 0 0 0 0 Bruk av ubundne avsetningar 0 0-550 000-540 000 Bruk av bundne avsetningar -3 347 000-4 747 000-3 000 000-3 200 000 Netto avsetningar 10 523 000 5 413 000 5 933 000 5 793 000 Overført til investeringsbudsjettet 200 000 400 000 400 000 0 Til fordeling drift -100 217 000-101 577 000-99 557 000-99 527 000 Sum fordelt til drift (til planområda) 99 127 000 99 222 000 98 262 000 98 527 000 Tiltak over driftsbudsjettet 1 090 000 2 355 000 1 295 000 1 000 000 Meir-/mindreforbruk 0 0 0 0 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 11
Driftstiltak i planperioden Namn på driftstiltak (beløp i 1000 kroner) Kostnad Finansieringskjelde Avdeling Driftstiltak budsjett 2017 Nytt økonomisystem - kompetanse 40 Frå driftsrekneskapen SEN Eikerapen Rootsfestival 100 Frå kraftfondet, KOS-vedtak 40/2016 SEN Ventilasjonskanalar, skulen 150 Frå driftsrekneskapen DRU Velferdsteknologi, pleie, rehab. og omsorg 100 Frå driftsrekneskapen OPPLEV Destinasjonsutviklingsprosjekt Bortelid 500 247' i DA-midlar, 253 frå driftsrekneskapen DRU Lokal verdiskaping Åseralsprosjekta 200 Midlar frå utbyggingsavtale AE DRU Driftstiltak budsjett 2018 Digital kommunikasjon - fiber 1 100 Totaltkostnad 1 700', løyvd kr 600' KOS-sak 61/2016. 2018 - frå kraftfondet Utstyr og inventar, barnehagen 75 Frå driftsrekneskapen OPPLEV Berekraftig reisemål - prosjekt 100 Frå kraftfondet SEN Eikerapen Roots Festival 50 Frå kraftfondet, KOS-vedtak 40/2016 SEN Destinasjonsutviklingsprosjekt Bortelid 500 Frå kraftfondet DRU Forprosjekt veg Bortelid - Ljosland 30 Frå disposisjonsfond DRU Kompetanseutvikling lærarar 50 Frå driftsrekneskapen OPPLEV Veg Torsland 450 Andel vedlikehald - frå driftsrekneskapen DRU SEN Driftstiltak budsjett 2019 Leiaropplæring 50 Frå driftsrekneskapen SEN Utstyr og inventar, barnehagen 75 Frå driftsrekneskapen OPPLEV Vedlikehald bruer 400 Frå driftsrekneskapen DRU Oppdatering av kartgrunnlag i Eikerapen og Kyrkjebygd 150 Frå driftsrekneskapen DRU Kylland bustadfelt, asfaltering 220 Frå driftsrekneskapen 70, disposisjonsfond 150 DRU VA Kyrkjebygd 400 Frå drifts- og investeringsfond DRU Driftstiltak budsjett 2020 Leiaropplæring 50 Frå driftsrekneskapen SEN VA Kyrkjebygd 400 Frå driftsrekneskapen 210, disposisjonsfond 190 DRU Veg Smeland 150 Andel vedlikehald - drifts- og invest.fond DRU Veg Skarpeteigen 200 Andel vedlikehald - drifts- og invest.fond DRU Håvorstad bru 200 Andel vedlikehald - frå kraftfondet DRU RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 12
Økonomiplan investering 2017 2020 Budsjett for investeringar 2017 2020 er gjort opp i balanse for kvart år i planperioden. Det er budsjettert med monaleg opptak av lån i 2018 og 2019 knytt til investeringar i reinseanlegg Ljosland og institusjonsprosjekt (omsorgsbygg). Til institusjonsprosjektet vil vi få monaleg tilskot frå staten. Vi brukar òg det beløpet vi avsette på fond i 2014 og 2015 som finansiering til dette prosjektet. Tabellen syner samla investeringsutgifter og korleis dette blir finansiert. Dei einskilde prosjekta blir nærare omtalt under planområda sine kommentarar. Budsjettskjema 2A - investering Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett (Beløp i 2017-kroner) 2017 2018 2019 2020 Investeringar i anleggsmidlar 17 125 000 56 450 000 22 100 000 1 375 000 Utlån og forskoteringar 500 000 500 000 500 000 500 000 Kjøp av aksjar og andelar 2 000 000 0 0 0 Avdrag på lån 460 000 460 000 460 000 460 000 Dekning av tidlegare år udekka 0 0 0 0 Avsetningar 0 0 0 0 Årets finansieringsbehov 20 085 000 57 410 000 23 060 000 2 335 000 Finansiert slik: Bruk av lånemidlar 500 000 38 500 000 18 500 000 500 000 Inntekter frå sal av anleggsmidlar 0 0 0 0 Tilskot til investeringar 4 500 000 7 000 000 600 000 0 Kompensasjon for mva. 2 425 000 6 650 000 800 000 250 000 Mottekne avdrag på lån og refusjonar 460 000 460 000 460 000 460 000 Andre inntekter 0 0 0 0 Sum ekstern finansiering 7 885 000 52 610 000 20 360 000 1 210 000 Overført frå driftsrekneskapen 200 000 400 000 400 000 0 Bruk av disposisjonsfond 10 000 000 4 400 000 1 300 000 525 000 Bruk av ubundne investeringsfond 0 0 0 0 Bruk av bundne fond 2 000 000 0 1 000 000 600 000 Sum finansiering 20 085 000 57 410 000 23 060 000 2 335 000 Udekt/udisponert 0 0 0 0 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 13
Investeringstiltak i planperioden Namn på investeringstiltak (beløp i 1000 kroner) Kostnad Finansieringskjelde Avdeling Investering budsjett 2017 Dekkjungel barneskule 200 Frå driftsrekneskapen OPPLEV Lokal verdiskaping Åseralsprosjekta 4 500 Midlar frå utbyggingsavtale AE DRU Omsorgsbygg 10 000 Frå disposisjonsfond OPPLEV Tømmerkai Strømsvika 2 000 Frå kraftfondet SEN Investering budsjett 2018 Velferdsteknologi, pleie, rehab. og omsorg 200 Frå disposisjonsfond OPPLEV Omsorgsbygg 25 000 Tilskot 7 000' og lån 18 000' OPPLEV GPS - oppmålingsutstyr 200 Frå drifts- og investeringsfond DRU Fornying av kopimaskinar 300 Frå drifts- og investeringsfond SEN Bilar 400 Frå driftsrekneskapen DRU Kylland reinseanlegg 500 Frå drifts- og investeringsfond DRU Solskjerming og ENØK-tiltak, skulen 750 Frå drifts- og investeringsfond DRU Veg Torsland 450 Andel påkost. - drifts- og invest.fond DRU Bortelid vassverk 2 000 Frå drifts- og investeringsfond DRU Ljosland reinseanlegg 20 000 Lån DRU Investering budsjett 2019 Bilar 400 Frå driftsrekneskapen DRU EL-ladarar 1 600 600' i tilskot, 1 000 frå kraftfondet DRU Ljosland reinseanlegg 18 000 Lån DRU Rådhus, tak 1 300 Frå ubunde investeringsfond DRU Investering budsjett 2020 Uteskuleområdet 125 Frå drifts- og investeringsfond OPPLEV Veg Smeland 150 Andel påkost. - drifts- og investeringsfond DRU Veg Skarpeteigen 250 Andel påkost. - drifts- og investeringsfond DRU Håvorstad bru 600 Andel påkost. - kraftfondet DRU RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 14
2.6 Einskilde sentrale inntektspostar og statsbudsjettet 2.6.1 Statsbudsjettet og rammetilskot Det er for 2017 foreslått monalege endringar i inntektssystemet for kommunane, noko som gjev utslag i kommunen sitt rammetilskot. Åseral kjem positivt ut av det nye inntektssystemet. Det skuldast i hovudsak at det er innført eit nytt bustadkriterium (strukturkriteriet) som skal differensiere basistilskotet til kommunane ut frå frivillige/ufrivillige avstandsulemper. Rammetilskotet blir tildelt Åseral kommune etter mange kriterium. Folketal og alderssamansetning er dei viktigaste kriteria. I tillegg kjem mange former for utgiftsutjamning. Kostnadsindeksen for Åseral er for 2017 auka litt samanlikna med 2016, dvs. at vi er blitt noko dyrare å drive. Åseral sin kostnadsindeks er nå 1,43 og var på 1,39 for 2016. Rammeoverføringa frå staten i kronebeløp vil bli monaleg høgare enn det blei for 2016. Ved tildeling av rammetilskot blir det òg føreteke ei inntektsutjamning. For Åseral kommune, som har skatteinntekter over landsgjennomsnittet, blir det eit trekk i overføringane. Trekket som kommunen får er på 60 % av inntektene som er over landsgjennomsnittet. Ut frå prognosar for skatteinntektene vil det utgjere 3,85 mill. kr i 2017. Inntektsutjamninga medverkar til at det er vanskeleg å gje ein god prognose for rammetilskottet. For budsjettet 2017 og økonomiplanen har vi lagt til grunn forslaget til statsbudsjett som vart lagt frem den 6. oktober. For planperioden har vi budsjettert med ein liten realvekst i frie inntekter (1 %) og vi får følgjande rammetilskot i planperioden: År (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Rammetilskot - 39 500-39 990-40 460-40 890 2.6.2 Skatt på inntekt og formue Åseral kommune har framleis skatteinntekter som er godt over landsgjennomsnittet. I tillegg til skatt frå inntekt og formue (personskatt) har kommunen naturressursskatt. Åseral kommune har dei siste åra fått monaleg lågare skattevekst enn snittet på landsplan. Noko skuldast at folketalet ikkje veks i same takt som elles i landet, men det meste er at innbetaling av skatt frå inntekt og formue ikkje har auka i same grad som for andre kommunar. Budsjettet for skatteinntektene er eit overslag ut frå skatteinngangen i 2015 og innbetaling til nå i inneverande år. Skattevekstanslag i statsbudsjettet er på 2,31 %, samanlikna med oppdatert anslag for i år. Skatteinngangen i Åseral for 2016 ser ut til å bli monaleg mindre enn det det vart budsjettert med. Anslag på inntekta i 2016 er på 18,6 mill. kr. Budsjettet tek utgangspunkt i dette beløpet saman med ein auke 2,15 prosent. Budsjettet for 2017 for skatt (personskatt) blir då noko lågare enn budsjettet for inneverande år. For perioden 2018 2020 har vi som nemnt budsjettert med ein liten realvekst i frie inntekter, noko som bidreg til ein liten auke i skatteinntektene for desse åra. Det er budsjettert med 14,275 mill. kr i naturressursskatt i heile planperioden. Det er same beløp som ein skal få inn i 2016. Naturressurskatten blir berekna med 1,1 øre/kwh til kommunen av gjennomsnittleg kraftproduksjon dei siste sju åra. Så vil nedbørsmengde, tidspunkt nedbøren kjem og straumprisen vere med og avgjere kraftproduksjonen for åra i planperioden. Vi er usikre på om utbygginga på Skjerka som nå er starta vil medføre mindre produksjon og reduserte inntekter i åra som kjem. Vi har ikkje teke omsyn til dette i framlegg til budsjett. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 15
Beløpet på 1,1 øre/kwh har stått stille sidan denne skatten blei innført. Det betyr at denne inntekta blir mindre verd når en tek med prisendringane som skjer. Det er ikkje teke med konsekvensar av utbyggingar i Skjerkavassdraget som nå er starta eller for konsesjonssøknaden frå Agder Energi vedkomande Åseralsprosjekta. For planperioden har vi budsjettert med følgjande inntekt på skatt og formue: År (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Skatt på inntekt og formue -19 000-19 360-19 700-20 040 Naturressursskatt -14 275-14 275-14 275-14 275 2.6.3 Eigedomsskatt Eigedomsskatt er den viktigaste inntektskjelda til kommunen. Det gode med denne inntekta er at ho ikkje blir samordna med overføringane frå staten (rammetilskotet). Vi beheld eigedomsskatten utan å bli trekt andre stader. Hovudkjelda til eigedomsskatt er kraftanlegga til Agder Energi. Vi skriv ut eigedomsskatt på verk og bruk og har maksimumssats på 7 promille (7/1000) av verdien på eigedomane. Kommunen har nå fått grunnlaget for utskrivinga av eigedomsskatt for kraftverka for 2017 (brev frå Sentralskattekontoret datert 14. oktober 2016). Alle anlegg i Åseral eigd av Agder Energi vil for 2017 ha ein formuetakst under maksimumstaket. Formueverdien av eit kraftverk vil i hovudsak bereknast med grunnlag i eit gjennomsnitt av dei siste fem åra sin spotpris for straum og driftsutgifter for det enkelte kraftverket. Verdien av kraftverka vil svinge ettersom straumprisen endrar seg. Dei låge straumprisane dei siste åra har redusert formueverdien og har medført at utskriving av eigedomsskatt for kraftverka i 2017 er redusert med 2,6 mill. kr samanlikna med 2016. Straumprisen i 2016 er òg svært låg, og det vil medføre ytterlegare reduksjon i eigedomsskatt frå kraftverka i 2018. Vi anslår den reduksjonen i 2018 til 10 %. Varsla auke i grunnrenteskatten til staten for kraftverka kan ytterlegare redusere grunnlaget for eigedomsskatt i 2018. Regjeringa har sendt ut forslag til endringar i eigedomsskatten for verk og bruk. Det er frå kommunane ein massiv motstand mot denne endringa, og signal frå regjeringa sine støtteparti er at dei er imot ei slik endring. Det var venta at regjeringa skulle kome attende til dette i samband med statsbudsjettet for 2017, men det kom ingen avklaring på denne saka. Vi har i forslag til inntekt av eigedomskatt ikkje teke høgde for at eigedomsskattelova blir endra. Skulle regjeringa sitt forslag til endringar få fleirtal, ville det medføre ein reduksjon i denne inntekta på 2,5 3 mill. kr for Åseral. Åseral kommune skriv ut eigedomsskatt for anlegg under bygging. Det er i økonomiplanen for 2017 og 2018 budsjettert med ein auke i eigedomsskatten i samband med utbygginga av trafostasjonen på Honna og ny linje frå Skjerka. Det er berekna til å gje 0,7 mill. kr i eigedomsskatt i 2017 og ytterlegare ein auke på 0,7 mill. kr i 2018. Skatt av denne utbygginga er også avhengig av at forslaget til endringar i eigedomsskatt for verk og bruk ikkje blir vedteke. Det er for skatt på eigedomar ikkje teke inn konsekvensane av utbyggingar i Skjerkavassdraget som nå er starta eller for konsesjonssøknaden frå Agder Energi om Åseralsprosjekta. Det er ikkje lagt opp til å innføre generell eigedomsskatt i planperioden. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 16
Vi ser i dag for oss følgjande inntekter frå eigedomsskatt i perioden 2017-2020: År (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Eigedomsskatt - 22 515-20 615-20 615-20 615 2.6.4 Sal av konsesjonskraft Kommunen får konsesjonskraft frå utbyggingane i vassdraga våre. Frå år 2015 har krafta blitt forvalta av Konsesjonskraft IKS. Selskapet som kommunen gjekk inn som medeigar av i 2014. Inntekta frå sal av konsesjonskraft til kommunen blir som kjent avgrensa av straumforbruket innanfor kommunen sine grenser. Åseral er tildelt mykje meir konsesjonskraft enn straumforbruket. Den delen av konsesjonskrafta som kommunen ikkje kan ta ut blir i dag tildelt fylkeskommunen. Vi opplever for tida låge salsprisar for straum, og produksjonskostprisen som vi betalar Agder Energi for krafta aukar. Ut frå desse forholda blir det ei låg inntekt frå sal av konsesjonskraft i økonomiplanperioden. Denne inntekta har blitt redusert år for år frå toppåret i 2011, kor kommunen hadde 7,1 mill. kr i inntekt frå sal av konsesjonskraft. Vi har for perioden lagt til grunn budsjettforslaget frå Konsesjonskraft IKS for denne inntekta. I planperioden 2017-2020 har vi budsjettert med følgjande inntekter frå sal av konsesjonskraft: År (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Konsesjonskraft - 2 400-1 580-1 430-1 335 2.6.5 Konsesjonsavgifter Kommunen får konsesjonsavgifter for utbygging av vasskraft i Åseral. Denne inntekta er berekna til 6,14 mill. kr i 2017. Konsesjonsavgifter skal prisjusterast kvart femte år, og vi har budsjettert med prisjustering i 2019. Konsesjonsavgifter kan ein ikkje sjå på som frie inntekter for kommunen då bruk av denne inntekta er regulert i forskrifter. Det er ikkje teke med konsekvensane av utbyggingar i Skjerkavassdraget eller for Åseralsprosjekta. Budsjettet for planperioden 2017-2020 for konsesjonsavgifter er følgjande: År (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Konsesjonsavgifter - 6 140-6 140-6 640-6 640 2.6.6 Andre generelle statstilskot Denne inntekta er i hovudsak tilskot til mottak av flykningar. Inntekta er berekna ut frå dei personane som er komen til kommunen og satsar i forslag til statsbudsjett. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 17
2.7 Finanspostar 2.7.1 Finnansinntekter Kommunen har betydelege midlar etter sal av aksjar i Agder Energi. Avkastninga av denne finanskapitalen er vanskeleg å budsjettere, spesielt med dei svingingane ein har sett dei siste åra. Vi vel å budsjettere med ei avkastning på 4 % også for åra 2017-2020. Finansinntekta byggjer på at kommunen prisjusterer finanskapitalen i tråd med budsjettet for 2016. Inntekta er berekna ut frå eit beløp på 136,3 mill. kr. For å nå ei slik avkastning, må kommunen plassere midlar også i papir med høgare risiko enn innskot i bank. Vi brukar eit uavhengig rådgjevingsfirma til hjelp i dette arbeidet. Kommunen sitt finansreglementet gjev rammer for plasseringane. I forslag til budsjett for planperioden har vi lagt til grunn at 2 % av avkastninga blir avsatt på fond, slik at kapitalen omtrent blir uendra i forhold til prisutviklinga i samfunnet, jf. kommunen sitt finansreglement pkt. 4.3.1. Agder Energi betalar ut utbytte for 2017 med grunnlag i rekneskapen for 2015. Utbyttet vil av den grunn vere kjent første året i planperioden. Åseral får 6,22 mill. kr i utbytte i 2017. Vi trur at den låge straumprisen samt store investeringar vil gje utslag i svakare resultat for Agder Energi i dei komande åra. Vi har budsjettert med ein nedgang i utbytte for åra 2018 2020 og har lagt til grunn eit anslag på 5,22 mill. kr for desse åra. Kommunen har god likviditet og har betydelege midlar plassert i bank. Renter for driftskonti i bank og formidlingslån er anslått til 1,4 mill. kr for 2017. Vi har lagt til grunn at renta på innskot vil gå noko opp i planperioden og har auka inntekta i 2019. Vi har same føresetnad for rente på kommunen sine innlån, at renta går tilsvarande opp frå 2019. Kommunen har budsjettert med følgjande finansinntekter i perioden 2017 2020: Finansinntekter (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Finansavkastning - 5 450 000-5 560 000-5 670 000-5 780 000 Utbytte Agder Energi - 6 220 000-5 220 000-5 220 000-5 220 000 Renter driftskonto/utlån - 1 400 000-1 400 000-1 540 000-1 540 000 Sum finansinntekter - 13 070 000-12 180 00-12 430 000-12 540 000 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 18
2.7.2 Finansutgifter Kommunen har dei seinare åra finansiert fleire store investeringsprosjekt med langsiktige lån. Vi har gått frå å vere ein kommune med lite lån per innbyggjar til å vere ein av kommunane med mest lån per innbyggjar i Vest-Agder. I planperioden blir det føreslått å ta opp lån på totalt 56 mill. kr. Det skal dekke finansieringskostnaden til reinseanlegg Ljosland på 38 mill. kr i 2018/2019 og til rehabilitering/nybygg sjukeheimen med 18 mill. kr i 2018. Til grunn for berekningar av renter og avdrag på nye lån ser ein for seg at låna blir teke opp midt i budsjettåret og blir det året bare belasta med renter for eit halvt år. Vi vil sjå av tabell over finansutgifter at utgifter til renter og avdrag aukar monaleg i planperioden på bakgrunn av dei planlagde investeringane. Det er lagt til grunn eit rentenivå på 2,0 % i 2017 og 2018, og som vil auke med 0,25 % i 2019. Det er budsjettert med eit rentenivå som er noko høgare enn det vår største lånegjevar, Kommunalbanken, legg til grunn. Vi har sett avdragstid til 20 30 år for alle nye lån i planperioden. Avdragstida er sett til berekna levetid for investeringsprosjekta. Vi har inngått avtalar om fast rente for ca. 45 % av låneporteføljen. Avtalt rente for to lån fram til 2023 er på 3,67 % og for eit lån tatt opp i januar 2015 på 1,59 % fram til 2020. Kommunen driv med vidareformidling av startlån for Husbanken. Dette er lån som skal gjevast til unge førstegongsetablerarar som har problem med å kome seg inn på bustadmarknaden. Vi har ikkje budsjettert med å ta opp startlån i perioden, då det i dag står betydelege ubrukte startlån til disposisjon. Kommunen har budsjettert følgjande utgifter til renter og avdrag i perioden 2017-2020: Finansutgifter (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Avdragsutgifter 5 854 000 5 855 000 7 357 000 8 358 000 Renteutgifter 2 316 000 2 515 000 2 973 000 3 222 000 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 19
2.8 Organiseringa i kommunen Nedanfor følgjer ein gjennomgang av dei einskilde planområda som syner driftsrammer, målsetingar for planperioden og spesielle tiltak i planperioden. Administrativ struktur Kommunestyret vedtok 9. september 2011 ny administrativ struktur. Strukturen vart teken opp til evaluering i 2013. Dagens struktur vart igangsett frå og med 01.01.2015. Rådmann Sentraladministrasjon Økonomi og personal Einingsleiar Service, reiseliv og kultur Einingsleiar Stab (Folkehelsekoordinator, kommuneoverlege, organisasjon) Avdeling for drift og utvikling Kommunalsjef Utvikling Einingsleiar Drift og vedlikehald Einingsleiar Reinhald Einingsleiar Avdeling for oppvekst og levekår Kommunalsjef Barnehage Einingsleiar Skule og integrering Einingsleiar Helsehuset Einingsleiar Pleie, rehabilitering og omsorg Einingsleiar NAV Åseral Einingsleiar RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 20
2.8.1 Politisk styring - planområde 190 Justering av driftsramme (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Politisk styring Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Driftsramme vedteke KOS føregåande år 3 479 3 558 3 448 3 558 Kompensasjon lønsauke 2016 0 Komp. lønsauke - overheng 0 Kompensasjon prisvekst 34 Stortingsval 2017 100-100 Kommuneval 2019 110-110 TV-overføring KOS-møte 25 Etablering av barne- og ungdomsråd 30 Kontroll og tilsyn - ekstraløyving 2017 10 Reduksjonar driftsramme Generell reduksjon -25 Redusere stønad til politiske parti Åseralsheimen syter for mat til møte - nokre møte utan mat og enklare servering Jolegåve til tilsette og politikarar opphøyrer -30-10 -10-55 Korrigert brutto 0 3 558 0 3 448 0 3 558 0 3 448 Netto ramme drift 3 558 3 448 3 558 3 448 Ordførar si tilråding for mål i perioden Ordførar vil prioritere møte i hovudutvala for å vere tettare på korleis endra organisering fungerer i praksis. Endra økonomiske rammer gjer at optimal samhandling mellom administrasjon og politisk side er viktigare enn nokon gong. Dette kan følgjast opp t.d. gjennom arbeid med utforminga av nytt delegasjonsreglement. Åseral skal ta aktivt del i diskusjonen rundt kommune- og regionreform. Åseral er klar for å optimalisere interkommunalt samarbeid. I samband med at store energiprosjekt truleg blir starta opp i 2017 vil næringsarbeid ha høg prioritet. Oppfølging av utbyggingsavtale og infrastrukturbygging blir svært viktig. Eit hovudmål er å få høg lokal utteljing i energiprosjekta og vidare prøve å sikre varige arbeidsplassar. I denne samanhengen må vi auke bevisstgjeringa rundt utviklarrolla. Aktuelle planar må følgjast opp. Målet er at Åseral frå brukarsida blir sett på som ein ja-kommune med godt omdømme og kvalitet. Økonomi. Vidareføre samhandling i forkant av utarbeidinga av kommuneplanens handlingsdel med økonomiplan og budsjett. Kommunestyret skal kvart halvår ha eit tema om økonomi i samband med ordinært kommunestyremøte (mars og september). Her skal eit fast punkt vere orientering om viktige LVK-saker, samt å få oppdatert informasjon om den økonomiske utviklinga. Integreringsarbeidet må ha høg prioritet. Samhandlinga mellom ulike aktørar med ulikt ansvar må betrast. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 21
KOSTRA-tal Brutto driftsutgifter politisk styring, funksjon 100, kr per innbyggjar 2015 2014 2013 2012 2011 Åseral kommune 3 109 3 369 3 490 3 661 3 800 Audnedal kommune 1 677 1 225 1 102 1 100 1 255 Marnardal kommune 1 079 963 844 1 030 946 Bykle kommune 2 688 2 198 3 124 3 540 2 985 Sirdal kommune 1 644 1 793 1 430 1 654 1 660 Kommunegruppe 06 1 392 1 311 1 497 1 359 1 428 Vest-Agder 413 338 410 371 415 Åseral har gjennom ein del år nå hatt høge utgifter til politisk styring. Sjølv om ein justerer for folketalet, så er tala høgare per innbyggjar enn i dei aller fleste andre kommunar. Brutto driftsutgifter kontroll og revisjon, funksjon 110, kr per innbyggjar 2015 2014 2013 2012 2011 Åseral kommune 672 430 599 618 577 Audnedal kommune 331 244 310 278 214 Marnardal kommune 238 250 222 188 266 Bykle kommune 787 794 786 798 759 Sirdal kommune 338 340 302 376 438 Kommunegruppe 06 362 345 344 323 385 Vest-Agder 105 108 91 107 113 Utgifter til revisjon er det som i hovudsak trekker opp her. Vi betalar høvesvis mykje for forvaltningsrevisjon og har mange spelemiddelprosjekt og andre prosjekt som skal godkjennast av revisjonen. Kontrollutval Kontrollutvalet ber om ekstra løyving til forvaltningsrevisjon på kr 100 000, jf. kontrollutvalssak 13/16. Rådmannen har ikkje funne å kunne innfri dette i ein svært vanskeleg økonomiplanperiode. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 22
2.8.2 Sentraladministrasjonen Rammeområdet Sentraladministrasjonen består av einingane Rådmannen, Økonomi og personal og Service, reiseliv og kultur. Justering av driftsramme (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Sentraladministrasjonen Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Driftsramme vedteke KOS føregåande år 23 084 22 814 22 749 22 749 Kompensasjon lønsauke 2016 203 Komp. lønsauke - overheng 106 Kompensasjon prisvekst 171 Næringsbygg i Kyrkjebygd sentrum - leigeutgifter Beredskap - arbeid med samfunnstryggleik og beredskap 125-50 20 Reduksjonar driftsramme Generell reduksjon -60 Red. overføring til Åseral Sokneråd -10 Åseralsheimen syter for mat til møte -15-15 Redusere energiutgifter -75 Gåve til 50- og 60-årsjubilantar opphøyrer -30 Reduksjon vedk. permisjon i stilling -50 50 Redusere utgifter til seniortiltak -50 Redusere utgifter turistkontoret -50 Innbyggjarane over på Digipost - reduksjon porto -30-20 Redusere overføring til Idrettsrådet -50 Utdanningsstipend - ordninga opphøyrer -450 Kortare opningstid symjehall (15.09.-01.05.) -25 Sal av Kylland grendehus - reduksjon driftsutgifter -30 Korrigert brutto 0 22 814 0 22 749 0 22 749 0 22 749 Netto ramme drift 22 814 22 749 22 749 22 749 Sentraladministrasjonen reduserer kostnadar for å sikre balanse i årsbudsjett 2017 og legge grunnlaget for ein berekraftig balanse for økonomiplanperioden. Dei einskilde satsingsområda og reduksjonane blir omtalt under dei einskilde ansvarsområda 100 Rådmannen, 130 Økonomi og personal og 150 Service, reiseliv og kultur. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 23
Mål for perioden Med bakgrunn i fokusområde og målsetjingar i kommuneplanen har ein sett opp desse måla for planperioden: Integrere systembasert internkontroll i organisasjonen Kunnskapsbasert og samordna tilnærming i folkehelsearbeidet Vurdering av måloppnåing skjer i årsmeldinga. KOSTRA-tal Brutto driftsutgift til adm. og styring, funksjon 120, kr per innbyggjar 2015 2014 2013 2012 2011 Åseral kommune 16 259 15 881 15 108 15 092 14 745 Audnedal kommune 5 845 5 370 4 936 4 856 5 201 Marnardal kommune 5 199 5 608 5 026 5 890 6 406 Bykle kommune 15 251 15 433 16 218 15 251 18 730 Sirdal kommune 12 910 12 611 12 388 8 212 10 013 Kommunegruppe 06 9 038 9 361 8 763 8 550 8 022 Vest-Agder 3 932 3 902 3 240 3 435 3 659 Brutto driftsutgifter per innbygjar er høge i nasjonal samanheng. 2.8.2.1 Rådmannen planområde 100 Justering av driftsramme (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Rådmannen Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Driftsramme vedteke KOS føregåande år 6 569 6 678 6 613 6 613 Kompensasjon lønsauke 2016 58 Komp. lønsauke - overheng 33 Kompensasjon prisvekst 28 Næringsbygg i Kyrkjebygd sentrum - leigeutgifter 125-50 Reduksjon i driftsramme Generell reduksjon -50 Red. overføring til Åseral Sokneråd -10 Åseralsheimen syter for mat til møte -15-15 Reduksjon energiutgifter -60 Korrigert brutto 0 6 678 0 6 613 0 6 613 0 6 613 Netto ramme drift 6 678 6 613 6 613 6 613 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 24
Løns- og driftskostnadar til rådmann, kommunalsjefar, kommunelege, HR-rådgjevar (30 %-stilling), folkehelsekoordinator og hovudtillitsvalde blir ført på rådmannen sitt område. Løn til ungdom under «sommar-jobbgarantien» blir ført på dette ansvaret, men kostnadane blir overført til dei dei einskilde tenesteområda ut frå faktisk brukt timevolum. Planområdet må ta sin del av kostnadskutt for at kommunen skal levere eit forslag til årsbudsjett i berekraftig balanse for 2017. I 2017 blir det lagt til grunn ei subsidiering på kr 125 000 i samband med nyetablert næringsbygg i sentrum. Det blir ikkje forventa full inndekning frå nye leigetakarar frå starten av året. Frå 2018 reduserer ein forventa subsidiering til kr 75 000 i samband med at ein del av leigetakarane er gründarar som for ein avgrensa periode nyt godt av redusert leigepris i næringshagen. Kyrkja må også forholde seg til redusert økonomisk ramme for år 2017 - det vil seie at ramma ikkje aukast tilsvarande deflator. Investeringstiltak 2017-2020 Tiltak Omtale Pkt. i kommuneplanen Kostnad og finansiering Tømmerkai Strømsvika Fornying av kopimaskinar Åseral kommune har i KOS-sak 158/2016 vedteke deltaking som medeigar i MHS Holding AS med datterselskap, som blir etablert med hovudføremål utbygging av ny tømmerkai i Strømsvika. Kopimaskinar (investering kvart 5. år) 2 000 frå kraftfondet 300 frå drifts- og investeringsfond Rådmannen vil for år 2017 særlig ha fokus på: Systematisk internkontroll i organisasjonen Kunnskapsbasert og samordna tilnærming i folkehelsearbeidet Kostnadskontroll i ein svært utfordrande planperiode Handlingsprogram investeringstiltak 2017-2020 (Alle beløp i kr 1 000 og netto utgift per år) 2017 2018 2019 2020 Fornying av kopimaskinar 300 Tømmerkai Strømsvika 2 000 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 25
2.8.2.2 Økonomi og personal planområde 130 Justering av driftsramme (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Økonomi og personal Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Driftsramme vedteke KOS føregåande år 4 615 4 556 4 606 4 606 Kompensasjon lønsauke 2016 46 Komp. lønsauke - overheng 23 Kompensasjon prisvekst 12 Reduksjonar driftsramme Generell reduksjon -10 Gåve til 50- og 60-årsjubilantar opphøyrer -30 Reduksjon vedk. permisjon i stilling -50 50 Redusere utgifter til seniortiltak -50 Korrigert brutto 0 4 556 0 4 606 0 4 606 0 4 606 Netto ramme drift 4 556 4 606 4 606 4 606 Økonomikontoret er tildelt ei driftsramme på kr 4 556 000 for budsjettåret 2017. Kontoret har ikkje fått midlar til ekstra driftstiltak. Det var ønskje om midlar til kompetanseheving både for kontoret sine tilsette, til leiaropplæring og likestillingsarbeid i kommunen. Desse tiltaka blei ikkje prioritert i budsjettet for 2017. Personal vart organisatorisk og budsjettmessig slått saman med økonomikontoret frå 01.01.2015 og har nå fungert som ei eining i to år. Eininga opplever at dette har gjeve eit betre samarbeid og auka fagkompetanse innanfor løn og personal. Det komande året vil eininga ha ei redusert bemanning då ei av dei tilsette er ute i permisjon. Stillinga er berre delvis erstatta. Dette gjer at noko av utviklingsarbeidet og kompetansehevinga innan økonomi for einingsleiarar vert utsett. Samstundes vert det arbeidd med nytt økonomi-, HR- og lønssystem som skal implementerast frå nyttår. Dette vil krevje ekstra ressursar i året som kjem. Personalarbeid Sjukefråværet i kommunen varierer. I og med at vi er ein liten kommune vil ein person sitt langtidssjukefråvær gje store utslag. Vi ligg likevel godt under landsgjennomsnittet. Sjølv om vi i 2016 nok ikkje kan klare målet om å ha eit sjukefråvær på under 5 %, ligg vi ikkje langt unna. God leiing er viktig både i forhold til økonomi- og personaloppfølging. Har vi tilsette som går til leiar før lege, og får ei god oppfølging frå leiar, trur vi dette kan påverke sjukefråværet. Vi ønskjer å ha fokus på leiaropplæring òg i 2017, men har ikkje ekstra midlar å nytte til dette formålet. Vi må difor i stor grad basere opplæringa på å nytte interne lærekrefter, både når det gjeld personal- og økonomikompetanse, inkl. innkjøp og innkjøpsreglement. Eit anna ønskje er å få tid til å arbeide med rutinar samt bevisstgjering og oppdatering av rutinane. Ei målsetting for 2017 er òg å ha fokus på dei etiske retningslinene. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 26
Vi ønskjer òg å arbeide vidare med likestilling. Likestillingsutvalet som vart starta i 2016 skal fortsette å arbeide med temaet, med spesiell vekt på deltidsproblematikk og toleranse. Mål for perioden Basert på fokusområde og målsetjingar i kommuneplanen har ein sett opp desse måla for planperioden: Revidere kommunen sitt økonomireglement Revidere sentral rutinebeskrivelse for økonomistyring og internkontroll samt auke økonomikompetansen i administrasjonen Ha fokus på fag- og leiarkompetanse Redusere sjukefråværet i Åseral kommune Halde fokus på HMS/kvalitet og forbetringsarbeid Ha fokus på likestilling Innkjøp for kommunen skal skje etter reglane for offentlege innkjøp for å sikre etisk framferd og god utnytting av midla som kommunestyret har stilt til rådvelde Planområdet sine oppgåver 2017-2020 Tiltak Omtale Pkt. i kommuneplanen Kostnad og finansiering Lærlingplan Kompetanseplan Ufrivillig deltid og heiltidskultur Leiaropplæring Kompetanseheving ved innføring av nytt økonomiog lønssystem Heilskapleg plan for lærlingordning og finansiering av desse Utarbeiding av felles retningsliner ved fastsetjing av overordna kompetanseplan - behovskartlegging, prioriteringar, kompensasjonsordningar, bindingstid o.l. Kartlegging av ufrivillig deltid. Vurdere mogleg auke i stillingsstorleik til dei som ønskjer auke i stillinga. Arbeide mot heiltidskultur i kommunen ved å arbeide målretta mot størst mogeleg stillingar, og så langt det er mogleg lyse ut 100 %-stillingar. Leiarutvikling. Naudsynt utvikling og kompetanseheving for å kunne nå måla. Opplæring i nytt økonomi-, løns- og HR-system 2.2.1 Innanfor eiga ramme 4.4.3 Innanfor eiga ramme 6.2 Innanfor eiga ramme 50 i kvart av åra 2019 og 2020 (frå driftsrekneskapen) 40 frå driftsrekneskapen Handlingsprogram driftstiltak 2017-2020 Gjeld berre tiltak der det er trong for ekstra finansiering. Tiltak som ikkje kostar noko eller som skal gjerast innanfor driftsramma går ikkje fram av oversikten. (Alle beløp i kr 1 000 og netto utgift per år) 2017 2018 2019 2020 Leiaropplæring 50 50 Kompetanseheving ved innføring av nytt økonomi- og lønssystem 40 RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 27
2.8.2.3 Service, reiseliv og kultur planområde 150 Justering av driftsramme (Alle beløp i kr 1000) 2017 2018 2019 2020 Service, reiseliv og kultur Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Inntekt Utgift Driftsramme vedteke KOS føregåande år Kompensasjon lønsauke 2016 99 Komp. lønsauke - overheng 50 Kompensasjon prisvekst 131 11 900 11 580 11 530 11 530 Beredskap - arbeid med samfunnstryggleik 20 Reduksjon driftsramme Redusere utgifter turistkontoret -50 Innbyggjarane over på Digipost - reduksjon porto -30-20 Redusere overføring til Idrettsrådet -50 Utdanningsstipend - ordninga opphøyrer -450 Reduksjon energiutgifter -15 Kortare opningstid symjehall (15.09.-01.05.) -25 Sal av Kylland grendehus - reduksjon driftsutgifter -30 Korrigert brutto 0 11 580 0 11 530 0 11 530 0 11 530 Netto ramme drift 11 580 11 530 11 530 11 530 Eininga er tildelt ei driftsramme på kr 11 580 000 for budsjettåret 2017. Ut over kompensasjon for løn- og prisvekst så har eininga fått tilført kr 20 000 for styrking av beredskapsarbeidet. Dette går til utgifter ein har fått gjennom siste år som følgje av innføring av satellittelefonar (lisens og abonnement) samt varslingssystem. Det er lagt inn reduksjon på ramma på totalt kr 620 000 det komande året. Dette meiner ein å skulle få til ved gjennomføring av dei tiltaka som er omtalt i tabellen. RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 28
Utfordringar for planområdet IKT for Åseral vart overført til selskapet DDV frå januar 2015. Det har synt seg at dette har blitt noko dyrare enn det ein la til grunn då vedtaket vart fatta. Dette skuldast mellom anna at tala i plandokumentet som vart vedteke i kommunestyret i 2014 var basert på 2012-tal. For 2017 vert det på ny ein auke i kostnaden til DDV, men innføring av nye system og ordninga med at dei overtek ein del av lisensutgiftene som kommunen har hatt fram til no, gjer at tala til slutt ikkje vert så avskrekkande. For Åseral sin del er det ingen gevinst å hente på at DDV tek over nokre lisensar frå 2017, men det vert heller ikkje fordyrande. Gjennom det siste året har kommunestyret vedteke å gjennomføre fire ulike fiberprosjekt. Tre av desse er fullfinansiert gjennom omdisponering av fondsmidlar, medan det siste er det fram til no løyvd kr 600 000 av i alt kr 1 700 000 til å gjennomføre. Ein ser ikkje føre seg at dei resterande kr 1 100 000 vert naudsynte å få løyving til før i 2018 når prosjektet skal vere gjennomført. Minne kultursenter har gjennom året halde fram ei positiv utvikling når det gjeld vitjande og bruk av lokala. Det vert no arbeidd med eit nytt prosjekt som skal opnast hausten 2017 med fokus på Lord Salvesen sitt liv og virke. Ein film frå 1927 er bakgrunnen for at det no er sett i gang eit prosjekt som skal gjere dette kjent. I dag har dagleg leiar på Minne, reiselivskonsulent, kulturkonsulent samt leiar av frivilligsentralen kontorplass på Minne. Dette gjer at det er eit godt tverrfagleg samarbeid som alle dreg nytte av. Utfordringa i framtida er korleis ein skal få til å halde Minne ope kvar dag, som er eit mål i kommuneplanen. I 2014 starta arbeidet med å gjere Åseral kommune til eit berekraftig reisemål i regi av turistkontoret for Lindesnesregionen. Dette arbeidet vil halde fram i 2017 og er no utvida til å gjelde heile regionen i fase 3 som ein no er inne i. Ein har heile tida teke sikte på å finansiere dette prosjektet gjennom DA-midlar. For 2016 fekk ein tilført kr 150 000, men desse vert ikkje nytta før seinare ut i fase 3 og unytta midlar må difor søkjast om overføring til neste år. Det vert difor ei forskyving på dei resterande kr 100 000 til 2018. Ein vil arbeide for å halde fram den positive trenden ein har sett dei siste åra i samband med utvikling av arrangement og aktivitetar i Åseral. Mål for perioden Basert på fokusområde og mål i kommuneplanen samt eigne målsetjingar har ein sett opp desse måla for planperioden: Innkjøp for kommunen skal skje etter reglane for offentlege innkjøp for å sikre etisk framferd og god utnytting av midla som kommunestyret har stilt til rådvelde Halde sjukefråværet ved eininga så lågt som mogleg Få på plass ei best mogleg arbeidsfordeling innan eininga for å stå godt rusta mot framtidige utfordringar Løfte beredskapsarbeidet, som frå 2017 vert eit eige tenesteområde Gjere biblioteket meir moderne, tilgjengeleg og framtidsretta Åseral som destinasjon skal kunne sertifiserast som «Bærekraftig reisemål» RÅDMANNEN SITT FORSLAG 03.11.2016 29