Nesbø hellegneissone - Granvin Planomtale Detaljregulering med konsekvensutgreiing Mars 2015 Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 1
Innhald Innhald... 2 1 Innleiing... 3 2 Bakgrunn for planarbeidet... 3 2.1 Føremål... 3 2.2 Krav om konsekvensutgreiing... 3 3 Planprosess... 5 3.1 Tiltakshavar og plankonsulent... 5 3.2 Eigartilhøve... 5 3.3 Medverknad... 5 4 Planstatus... 5 4.1 Overordna planar... 5 5 Planområdet dagens situasjon... 6 5.1 Eksisterande busetnad og historikk... 7 5.2 Veg- og transportforhold, inkl. kollektivtransport og parkering... 7 5.3 Terreng, landskap og vegetasjon... 7 5.4 Rekreasjon og uteområde... 8 5.5 Grunnforhold, rasfare... 9 5.6 Natur, kultur og eventuelle verneinteresser... 9 6 Skildring av planframlegget... 10 6.1 Terreng, landskap og vegetasjon... 14 6.2 Natur, kultur og verneinteresser... 15 6.3 Grunnforhold og mogleg forureining... 15 6.4 Negative miljøpåverknader... 16 6.5 Avkjøyrsle og vegløysing... 18 6.6 Parkering... 18 6.7 Gang- og sykkelveg... 18 6.8 Grønstruktur... 18 6.9 Vatn og avlaup... 18 6.10 Naturmangfald... 19 6.11 ROS-analyse... 19 7 Konsekvensutgreiing... 20 7.1 Metode... 20 7.1.1 Skildring av status... 20 7.2 Område som skal konsekvensutgreiast... 21 7.3 Naturmiljø... 21 7.3.1 Beiteområde... 21 7.3.2 Skog... 23 7.3.3 Gyteområde i elv og bekkar... 27 7.3.4 Verneverdiar i Granvinvassdraget... 29 7.4 Kulturminne og kulturmiljø... 30 7.5 Naturressursar-Geologi og behov... 32 7.6 Nærmiljø og friluftsliv... 33 7.7 Landskapbilete... 34 7.8 Forureining... 37 8 Kjelder... 39 9 Vedlegg... 40 Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 2
1 Innleiing I samband med planar om å legge til rette for rasjonell drift av Nesbø hellegneissone i Granvin vart det sett i gang eit arbeid med forslag til planprogram. Planen vert med dette lagt fram med tanke på vedtak om offentleg ettersyn og vidare handsaming i samsvar med reglane i plan- og bygningslova. Planarbeidet vart annonsert og oppstarta i desember 2013. Oppstartsmøte vart halde den 07.01.13. Framlegget til detaljreguleringsplan er utarbeidd av Aurland Naturverkstad AS på vegne av Granvin Maskintstasjon AS (heretter tiltakshavar). 2 Bakgrunn for planarbeidet Bakgrunnen for planarbeidet er et ynskje frå tiltakshavar om permanent drift for uttak av stein i Nesbø, hellegneissone. Det vart varsla ein oppstart den 01. juni 2013, men då vart tilknyting til vegikkje teke med i planområdet. Det vart sett i gang prøvedrift i området den 18.04.11, etter godkjenning frå Granvin Kommune. Prøvedrifta varte i 2 år og 5 månader og samla uttak vart på 4000m3 tonn murstein (fordelt på to uttak). Det er på bakgrunn av denne prøvedrifta tiltakshavar no vil setje i gang permanent drift. Prøvedrift Etter godkjenning frå Granvin Herad vart det 18.04.2011 sett i gang prøvedrift av Nesbø hellegneissone. Prøvedrifta varte i 2 år og 5 månader og samla uttak var på ca. 4000m3, fordelt på 2 uttak. I uttak nr.1 vart det brukt nokre små og nokre store salver for å kartlegge uttaksprosent og framgangsmåte. I uttak nr.2 vart det tatt ut i små salver i frå fleire retningar for å kartlegge kva som gav best resultat i forhold til mønster for sprekking i fjellet. Uttaksprosenten har vore på ca. 35-50 %, men kunne nok vore enda høgre om ein hadde utnytta all handstein. Steinen vart sortert etter djupne i høvesvis 40-60 A-stein, 40-60 B-stein, 60-90 A-stein, 60-90 B-stein og noe storblokk. Uttaket viser at ein stor del av steinen blir 40-60 A-stein og 40-60 B- stein, mens ein noko mindre prosent er 60-90 A og B stein. Det har vore grovknuser og sikt på plassen for og knuse vrakstein etter sortering, dette gav og eit godt resultat i forhold til steinkvalitet. Det vart tatt prøver av ein 20-120 mm fraksjon og utført analyser av materialet. Resultata vart samanlikna med krav til materiale for berelag i NS-EN 13242, og tilfredsstilte desse krav med god margin. Granvin Maskinstasjon syner til veldig bra resultat og har fått mykje positiv tilbakemelding frå kundar som har brukt steinen. 2.1 Føremål Føremålet med planarbeidet er å laga ein detaljreguleringsplan som legg til rette for rasjonell drift av Nesbø hellegneissone i Granvin med tilknytingspunkt på Moe og nede ved Nesbø. Anleggsveg vil vere lagt til eksisterande trasè og det vil verte oppretta eit anleggsområde for rigg og drift sentralt mellom tilknytingspunkta. Området er rikt på murstein og er ein god lokal-ressurs for Granvin. Hellegneissona er grovt sett ei nær plateforma sone som er opp til 25 meter tjukk. Sona skrår ca 20 nedover mot nordaust til nord-nordaust. På sitt lågaste kjem hellegneissona ut i dalsida i ein brattskrent i overkant v jernbanelina, i ca 100 meters høgd over havet. Ut frå samanlikning med andre førekomstar i Hordaland er det grunnlag for at det kan drivast industrielt uttak av heller og skifrig murstein frå planområdet. Det er for tida stor etterspurnad etter skifrig murstein og tjukkheller, også lokalt. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 3
Da det er vanskeleg å sjå føre seg kor stort behov det er for stein frå år til år, er det vanskelige å føreseie kor lang tid det vil ta før uttaket er ferdig utvinna. Det kan gå lengre periodar utan drift i uttaket. Difor tek man utgangspunkt i ei uttaksperiode på 10 år med moglegheit for ytterligare 10 år forlenging. Ein planprosess er i seg sjølve ein tidkrevjande prosess som tek opp mot 2 år, og dei investeringane som gjerast av tiltakshavar er så store at dei må kunne sjå føre seg ein stabil driftsfase som strekk seg over meir enn 5 år. Ein avtaleperiode på 5 år, slik vedtaket i formannskapet synar, gjev ein alt for stor usikkerheit for tiltakshavar til å investera i eit slik omfattande prosjekt. Drift i hellegneissona sør for Nesbø vil gje arbeid til minimum 4-6 personar i 10-20 år. I tillegg kjem ringverknadene. Dette vil vere i tråd med kommunen sine intensjonar om å auke sysselsettinga og bidra til lokal næringsutvikling. 2.2 Krav om konsekvensutreiing Området er i planen definert som LNF-område der byggetiltak kan tillates. Det står vidare i kommuneplanen: I området vert det opna for vidare kartlegging av steinressursen Nesbø hellegneissone, og eventuell prøvedrift ved bruk av eksisterande infrastruktur etter søknad, jf. planog bygningslova. Området vart konsekvensutgreidd i samband med kommuneplanen, og det er samtidig gjort ein landskapsanalyse (Aurland Naturverkstad) i 2007 der området ikkje er registrert i nokon av kategoriane; kulturmiljø, rekreasjon og friluftsliv og visuelt sårbart område. I meklingsmøte (19.06.13) vart det slått fast at eit evt tiltak om permanent drift skal takast opp i ein eigen reguleringsplan med tilhøyrande KU (Fylkesmannen i Hordaland). 3 Planprosess Fastsetjing av planprogram vart gjort den 27. mai 2014. Planprogrammet vart fastsatt med følgjande punkter: Regulert arbeidstid (kl 0700 kl 1600) Full stopp (4 veker) i fellesferien Avtaleperiode på 5 år med evt. fornying for 5 nye år Utgreiing av helsemessige skadar av svevestøv Oppfølging av støynivå undervegs (om det kjem klage frå naboar) Leggja ekstra vekt på støykartlegging og støvplager Kommentar: -Regulert arbeidstid jfr. punkt 1. er lagt inn i føresegnene, punkt 2.2 inkludert fullstopp, jfr. punkt 2. -Avtaleperiode er kommentert på neste side i punkt 2.1, jfr. punkt 3. -Ein utgreiing om svevestøv er lagt inn som føresetnad i føresegnene, punkt 2.3.2, jfr. punkt 4. Det er og kommentert i konsekvensutgreiinga gjennom avbøtande tiltak. -oppfølging av støynivå er teke med i føresegnene, punkt 3.1.1, jfr. punkt 5. Det er klare retningsliner for dette i forureiningslova 30 og Granvin maskinstasjon vil ha månadleg oppfølging av støybilete. - Ekstra tiltak for støv og støy må gjerast etter godkjent oppstart av drift. Granvin Maskinstasjon AS skal sette opp målestasjoner for støv som har kontinuerlig oppfølging. Det blir etablert støyvoller i anlegget og høgdeforskjellen på steinbrotet og Spildo vil redusere støyen betrakteleg. Om støyproblematikken blir stor og alle innbyggjarane på Spildo kjem med klager er Granvin Maskinstasjon villige til og utføre døgnmåling på staden. Dette er tiltak som vil gjerast utover det som er påkravd i lovverket. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 4
3.1 Tiltakshavar og plankonsulent Granvin Maskinstasjon AS er tiltakshavar for planarbeidet. Dei held til i sentrum av Granvin og har lang erfaring med td. natursteinsmuring, massetransport, sprenging, maskintransport, mobilt knuseverk, sortering av masser og jord med meir. Aurland Naturverkstad er plankonsulent for planarbeidet. Aurland Naturverkstad har tidligare erfaring frå området gjennom arbeidet med Landskapsanalyse for Granvin. 3.2 Eigartilhøve Det er 6 private eigedommar i sjølve uttaksområdet: Bjørn Haugen Nils Haugen Leif Nesbø Inga Winjum Rørlien Nils Helge Nesbø (to eigedommar) Granvin Herad Resten av eigedommane er knytt til trasè og innkøyring/utkøyring. 3.3 Medverknad Det vart meldt oppstart av planarbeid den 1. juni 2013 og informasjonsmøte vart hade den 13. juni 2013 på heradshuset, der naboar og andre interessentar kunne kome med innspel. Tiltakshavar, representant frå kommune (Ebbe Dam Meinhild) og Frode Atterås frå SWECO (støymåling) var tilstades. Nytt forslag til planprogram vart lagt ut på høyring den 19.12.13, og naboar, interessentar og det offentlege hadde høve til å kome med innspel. Planprogrammet vart vedtatt den 27.05.14 etter justering på bakgrunn av innkomne kommentarar og innspel. 4 Planstatus 4.1 Overordna planar Området er i arealdelen av kommuneplanen sett til LNF-område der byggetiltak kan tillatast (RÅ2). I området er det opna for vidare kartlegging av steinressursen Nesbø hellegneissone, og eventuell prøvedrift ved bruk av eksisterande infrastruktur etter søknad, jf. plan- og bygningslova. (jf. Kommuneplan for Granvin Herad, 2009-2019). Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 5
Figur 1. Utsnitt frå Kommuneplanens arealdel 2009-2019, Granvin Herad, og føremålet samanfallande med planområdet. Det finns ingen gjeldande reguleringsplanar for området. Reguleringsplan Rv. 13 Hp. 13 Øvre Granvin Voss grense, kryssar planområdet i syd, der den gamle jernbanetraseèn går. Denne går i tunnel og råkar dermed ikkje uttaksområdet. 5 Planområdet dagens situasjon Planområdet har eit areal på om lag 445 daa. Området ligg sør for Nesbø, om lag 10 km nord frå Granvin sentrum. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 6
Figur 2. Utsnitt av flyfoto med avgrensa planområde og tilknytingspunkt. 5.1 Eksisterande busetnad og historikk Det finns ikkje bygningar i planområdet. Granvinbana som går igjennom planområdet vart bygd i 1935 og har ein viss kulturhistorisk verdi. Interessante objekt knytt til jernbanelina, som klopper, bruer og steinsette bekkeløp vil bli ivaretatt i størst mogleg grad. 5.2 Veg- og transportforhold, inkl. kollektivtransport Den nedlagde jernbanetrasèen er tenkt brukt til anleggsveg. Dette krev eit tilknytingspunkt i kvar ende av planområdet (sjå eige kart). Avkøyrsle og veg i planområdet vil bli utarbeidd jf. plan- og bygningslova og statens vegvesens vegnormalar. 5.3 Terreng, landskap og vegetasjon Det vart i 2009 føretatt ein landskapsanalyse for Granvin (Aurland Naturverkstad 2009). I analysen fell planområdet inn under områdetype B-3/J-2 (landbruk, gardsbusetnad og innmark/fjellområde). Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 7
Figur 3. Utsnitt frå landskapsanalyse for Granvin, område-eigenskapar. Om området B-3(B-2) står det: «Området strekk seg frå enden av Granvinsvatnet til dalen snevrar inn mot Skjervet. Området er ope mot Granvinsvatnet, men er elles avgrensa av høge bratte fjellsider mot vest og nord. I dalsidene er det vekslande område med barskog, elles er det lauvskog med innslag av edellauvskog. Storelva renn i meandrar gjennom jordbrukslandskapet og har vegetasjon langs elvebreddene på begge sider. Elva munnar ut i Granvinsvatnet kor det er danna eit stor delta. Deler av deltaet er naturreservat. Fleire sidevassdrag kjem ned i landskapsområdet, Skorvofossen er det mest markerte og med ein stor foss som er lite synleg frå Rv 13, men godt synleg i området mellom Tresshaugen og Moen. Området er prega av å vere eit aktivt jordbruksområde, med kort avstand mellom velhaldne gardstun og dyr på beite. Mellom gardsbruka er det og ein del spreidd busetnad. Nesheim ligg som eit stort nes ut i Granvinsvatnet med eit aktivt kulturlandskap og skogsdrift i områda opp mot Bildeshaugen. Øvre Granvin var viktig i vegsambandet mellom Hardanger og Voss, og her låg det skysstasjon som vart lagt ned etter første verdskrig.(aurland Naturverkstad, Landskapsanalyse. 2009)». Landskapskarakteren er i landskapsanalysen beskrive som: Aktivt jordbrukslandskap med god historisk kontinuitet. Planområdet ligg i randsonen til område B-3, primært innanfor J-2, som tek for seg Høgahorgi, eit landemerke på vestsida av Granvinsvatnet. Planområdet ligg ikkje innafor område med eigenskaper innan kulturmiljø, rekreasjon og friluftsliv, visuelt sårbart eller naturformar med særskild inntrykksstyrke. 5.4 Rekreasjon og uteområde Det går ein skogsveg gjennom planområdet som startar i enden av Njuksveien nede i dalen og strekker seg heilt opp til Rundehaugen. Det er registrer tursti i den nedre delen av jernbanetraseen frå planovergangen nede ved Moen og oppover. Stien ber preg av å gro att. Sjå bilete på neste side. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 8
Bilete 1 Turstien nede ved Moen langs jernbanetraseen ber preg av å gro igjen. 5.5 Grunnforhold, rasfare Viser til eigen rapport om geologiske forhold for natursteinsdrift i området. (Hordaland Fylkeskommune, Juli 2002). Store deler av planområdet er synt i aktsemdkart som potensielt skredutsett. Dette er vurdert nærare i ROS-analyse. Det er gjennomført ei faresonekartlegging og konsekvensar for verneverdiane i vassdraget kjem frem i konsekvensutgreiinga. 5.6 Natur, kultur og eventuelle verneinteresser Granvin herad er rikt på naturressursar knytt til landbruk og utmark. Inntektsmoglegheitene innan det tradisjonelle landbruket vert stadig mindre, og for å skape grunnlag for busetting og aktive grender er det viktig å finne nye inntektsmoglegheiter knytt til landbrukseigedomar. Det er fleire skiferførekomstar i kommunen. Kommersiell utnytting av desse må vegast opp mot natur- og landskapsverdiar.(kommuneplanens arealdel 2009). Granvinsvassdraget er verna frå Skjervet og ned til sjøen. Langs vassdraget gjeld byggeforbod i 100-metersbeltet, jf. PBL 20-4, 2 ledd bokstav f og rikspolitiske retningsliner for verna vassdrag. Forbodet gjeld ikkje i tettbygde strøk. Planområdet ligg utanfor 100-metersbeltet for Granvinsvassdraget. Retningsliner for område med særskilde landskapskvalitetar (kommunedelplanens arealdel 2009) Jf. landskapsanalyse for Granvin: Retningsliner (utdrag). 1. Ved utforming av nye tiltak i visuelt sårbare område må det leggjast vekt på landskapstilpassing og avbøtande tiltak for å unngå uheldig eksponering. 2. I område med heilskapelege kulturlandskap og kulturmiljø må nye tiltak ha ei utforming som harmonerar med kvalitetane i eksisterande bygnad, og ikkje forringar kvaliteten i området. 3. Naturformer med særskild inntrykksstyrke må ivaretakast som viktige landskapselement for framtida. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 9
6 Skildring av planframlegget Oppdragsgjevar ynskjer å laga ein detaljreguleringsplan som legg til rette for rasjonell drift av Nesbø hellegneissone i Granvin. Det vert utarbeidd eigen driftsplan i samband med planomtalen. Hellegneissona er grovt sett ei nær plateforma sone som er opp til 25 meter tjukk. Sona skrår ca 20 nedover mot nordaust til nord-nordaust. På sitt lågaste kjem hellegneissona ut i dalsida i ein brattskrent i over jernbanelina, i ca 100 meters høgd over havet. BSM1 Føremålet BSM1 tek føre seg sjølve uttak av massar og definerer avgrensinga for uttaket. 1. og 2. etappe startar øvst i planområdet og vil ha eit sorterings- og knuseområde for desse to etappane omtrent midt i uttaksområdet. Sjå figur 4. Etappe 3 vil vere i nedre del av uttaksområdet og vil ha sorterings- og knuseområde nede ved vegen. BSM2 Føremålet BSM2 er regulert til deponering av massar frå uttaket. Deponeringa vil ligge på nedsida av vegen, innanfor planområdet, som illustrert på figur 4. Det vert etablert støyvoll for begge sorterings- og knuseområda i forkant av uttak. Støyvollane vil redusera støy og innsyn i driftsperioden, sjå figur 5. Drifta vil gå føre seg i form av dagbrot og til ei kvar tid vere tilpassa førekomstens geologi og topografi. Hovudressursen er naturstein i form av murstein frå grov maskinstein til forblendingsstein medan restmassar frå denne produksjonen blir knust til pukk. Mursteinsressursen er danna av ein kombinasjon av foliasjon og kløv i bergarten og det er derfor naturleg og leggja opp drifta slik at ein mest mogleg følgjer desse strukturane ved uttak. Foliasjonsplana ligg i dette området med eit fall på 0-38 mot aust/sør-aust som inneber at for å oppnå horisontale nivå vil foliasjonsplana måtte kuttast. Det vert lagt til rette for at pallkantar vert mest mogleg stabile og fare for utgliding både under og i etterkant av drift skal minimaliserast. Overflatetopografien frå toppen av førekomsten og nedover vil fyljast på ein praktisk og naturleg måte med omsyn til best mogleg skjerming, sikkerheit, utnyttingsgrad, effektivitet og tilbakeføring ved avslutta drift. Skjerming for innsyn og støy skal etablerast etter kvart som det er behov med omsyn til busetnad og vegnett i det aktuelle området. HMS krava til aktuell drift skal til ei kvar tid prioriterast. Tre driftsetappar er planlagde der dei to fyrste er delt inn i to trinn kvar og den siste og noko mindre etappen vert driven som eit avsluttande trinn. Kartdelen inneheld detaljerte framstilling av etappevis drift. Etappe 1 består av trinn 1 og 2 som vil drivast samtidig relatert til tilgjengeleg kvalitet på stein og behov i marknaden. Driftsetappe 2 er delt inn i trinn 3 og 4 som skal drivast etter same prinsipp som etappe 1 og drift av etappe 3 vert starta i driftsetappe 2 trinn 4. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 10
Figur 4. Illustrasjonen syner ei overordna etappe-inndeling for drifta. Ikkje kor mykje som takast ut. Ikkje i målestokk. Figur 5. syner etappe 1. illustrasjonen syner to område for uttak og eit sorterings- og knuseområde. Ikkje i målestokk. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 11
DRIFTSFASE 1 Figur 6. Profil A`-A. Profilet viser uttaksområdet sett frå vest mot aust. Figur 7. Profil B`-B. Profilet viser uttaksområdet sett frå vest mot aust. Stipla line angir grense for uttak. Høgde er angitt i m o.h. og bredde er angitt i meter. Profilane er ikkje i målestokk. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 12
DRIFTSFASE 2 Figur 8. Profil A`-A. Profilet viser uttaksområdet sett frå vest mot aust. Figur 9. Profil B`-B. Profilet viser uttaksområdet sett frå vest mot aust. Stipla line angir grense for uttak. Høgde er angitt i m o.h. og bredde er angitt i meter. Profilane er ikkje i målestokk. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 13
Figur 10. syner etappe 2. ikkje i målestokk. Figur 11. syner etappe 3. ikkje i målestokk. 6.1 Terreng, landskap og vegetasjon Grunneigarane som er tilknytt planområdet har, uavhengig av varsling om oppstart av reguleringsplan, teke initiativ til å rydde skog i planområdet. Mykje av skogen er allereie fjerna og denne prosessen vil knytast naturleg opp til driftsfasen i ein godkjend reguleringsplan. Dette kjem fram i konsekvensutgreiinga. Det vert krav om å etablere sikringshyller som skal sørgja for at området vert sikra best mogleg. Sikringshyllene vil få re-etablert vegetasjon som ein del av tilbakeføringa av uttaksområdet. Krav om tilbakeføring kjem fram i føresegnene og er illustrert på neste side: Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 14
Figur 12. Synar tilbakeføring med ny vekstmedium. 6.2 Natur, kultur og verneinteresser Jernbanetraseen har ein viss kulturhistorisk verdi og er utgreidd meir i konsekvensutreiinga. Kartlegging av steingardar, gamle ferdselsårer, utmarksminne, tekniske kulturminne og kulturlandskap er gjort i samband med utarbeiding av planomtale. Konstruksjonar i tilknytning til jernbanetraseen vil i liten grad bli råka av den daglege drifta. Gamle jernbanesviller vil bli fjerna når vegen frå uttaksområdet og ned til Nesbø blir utbedra. Den steinlagde brua innanfor planområdet nær uttaksområdet vil bli teken vare på gjennom å etablere ein midlertidig veg ovanfor brua. (sjå konsekvensutgreiing). Dei resterande objekt vil ikkje bli råka av området for masseuttak, men ligge langs anleggsvegen som tilsvara den eksisterande jernbanetraseen, og vil i størst mogleg grad bli teke vare på. Planområdet ligg utanfor 100-metersbeltet for Granvinsvassdraget og råkar dermed ikkje vernesona for vassdraget. 6.3 Grunnforhold, og mulig forureining Mindre bekkar og vassfall renn igjennom planområdet og ned i vassdraget. Eigen ROS-analyse er gjort for planområdet. Forureiningslova og forureiningsforskriftene vart tekne med i utarbeidinga av driftsplan. Tiltakshavar vil etablere sedimentbasseng som sikrar god filtrering av forureina vatn som vil renna vidare ned til vassdraget. Sjå figur 13 på neste side. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 15
Figur 13. skisse for sedimentbasseng og magasin for vatn. 6.4 Negative miljø påverknadar Området er vurdert til å ha stor landskapsverdi i konsekvensutreiinga for kommuneplanen. Steinuttaket er vurdert til å ha stor negativ verknad for landskap og helse, og grunna konflikt knytt til støy og landskap i samband med konsekvensutgreiinga for kommuneplanen, er området ikkje tilrådd lagt ut til føremålet. Skjervefossen vil ikkje bli råka av masseuttaket og uttaksområdet vil ikkje vere synleg frå dei viktige utsynspunkta knytt til Skjervefossen. SWECO har gjort utgreiingar for støy (Rapport, 24.04.2013). Rapporten konkluderer med at støygrensene i kapittel 30 i forureiningsforskrifta er fullt ut tilfredstilt. Konsekvensar for støv, støy og landskapsbilete er utgreia meir i konsekvensutgreiinga. Skjermvollar vil bli etablert etter behov for å hindra støy/punktstøy under drifta. Sjå profilar under: Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 16
Figur 14. Profil som viser støyskjerming av knuseverk og lager for stein. Figur 15. Profil som viser eksempel på støyskjerming av pallkantar ved behov. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 17
6.5 Avkøyrsle, vegløysing Det vert lagt opp til to tilkomstvegar. Den eine blir kopla på ved Nesheim stasjon nede ved Granvinsvatnet, og den andre oppe ved Moe og Moavatnet. Krav frå Statens vegvesen jf. søknad om utvida bruk av avkjørsle vil verte følgt. (19.02.2013). Nesheim: Tiltakshavar vil gjere avtaler med grunneigarar som vert råka av avkøyring frå Fv 305 (Nesheimvegen). Ein ny veg vil kopla Fv 305 saman med den gamle jernbanetraseen i ein slak sving med stigningførehald på ca 1:10. Krysset vil få ei frisiktsone og ein dimensjon i samsvar med Statens vegvesen sine retningsliner. Avkøyring nede ved Nesheim vil vere redusert til minimalt ved høve, for å redusere trafikken av anleggsmaskinar på Nesheimvegen gjennom Campingplassen. Tiltakshavar bør avgrensa bruken av avkøyrsla ved Nesheim og samstundes late den fungera som ei løysing om det skulle oppstå midlertidig behov eller ein krisesituasjon. Trafikk vil i utgangspunktet gå over skjervet og gjennom tunellen, men det er av sikkerheitsmessige årsaker behov for alternativ tilkomstsveg. Moe: Den gamle jernbanestraseen er allereie kopla opp med Rv 13 og er delvis opparbeidd. Knytt til krysset er det etablert ein gang- og sykkelveg. Ei fartstreduksjons-sperre må settast opp for å sikre tryggleiken til dei som nyttar G/S-vegen. Krysset vil få ei frisiktsone og ein dimensjon i samsvar med Statens vegvesen sine retningsliner. Den gamle jernbanetraseen er opparbeidd med pukk som underlag og er dimensjonert for tog, og har difor ei bæreevne som dekkar behovet for anleggstrafikk. Den øvre delen av traseen er allereie opparbeidd i samband med prøvedrift, og vil vera tilstrekkeleg til vidare bruk slik den ligg i dag. Det er ein jernbanetunnel knytt til trasèen, og her er det gjort ei geologisk undersøking av Geotest for å sikra tunnelen i driftsfasen. Statens Vegvesen har gjeve avkjøringsløyve både på Moe og Nesheimsida. Møteplassar vil bli etablert langs trasèen. Denne vegen vil i all hovudsak teke det meste av trafikken frå planområdet. 6.6 Parkering Det er regulert veg inn i uttaksområdet BSM1, og driftsplanen vil gje retningsliner for parkering i dei forskjellige etappane. 6.7 Gang- og sykkelveg Det er teke omsyn til gang- og sykkelveg i høve tilknytingspunkt, gjeld tilknytingspunkt oppe ved Moe. 6.8 Grønstruktur Eksisterande grønstruktur vert i liten grad råka av planforslaget, men det vil takast omsyn til grøntareal i høve tilknytingspunkt oppe ved Moe og nede ved Nesheim. 6.9 Vatn og avlaup Det vil verte oppretta ein samletank for avløp, eller løysing for septiktank med sandfilter. Vatn og straum må avklarast med kommune og lokal leverandør. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 18
6.10 Naturmangfald I samsvar med naturmangfaldlovens 7 er tiltaket vurdert ut i frå prinsippa i lovens 8-12. Under er det gjort greie for korleis desse prinsippa er vurdert og vektlagde: 8 kunnskapsgrunnlaget: Området er vurdert ut i frå kjent kunnskap. Naturbase, Norsk raudliste og eigen registrering utført av Aurland Naturverkstad er lagt til grunn. Innanfor planområdet har ein god kunnskap om artars bestandssituasjon, spreiing av naturtypane og økologiske tilstand. Det er i området gjennomført registreringer med tanke på det som vart nemnd over. Storelvi er registrert som viktig bekkedrag for sjøaure. Tiltaket kan utgjere eit trugsmål i høve elvi, dersom avbøtande tiltak ikkje vert sett i verk. Sør i reguleringsplanområdet har det vorte registrert ein naturtype: "Rik edellauvskog" som vart verdsett som "viktig". Sjå figur 12. Dette området vil i liten grad verte råka som følge av tiltaket. 9 Føre-var-prinsippet: Det planlagde tiltaket er av ein slik art at ein har god kunnskap og erfaringsgrunnlag til å kunne føresjå konsekvensane av tiltaket. Dei potensielt skadelege konsekvensane, som i all hovudsak dreiar seg om forureining til Storelvi, vil ein kunne unngå ved å gjennomføre dei vilkår som er satt. Vilkåra er skildra under og gitt juridisk kraft gjennom føresegner. 10 - Økosystemtilnærming og samla belastning: Dersom ein vurdere tiltaket i større samanheng, må ein sjå på korleis dette kan virke inn på andre økosystem. I dette tilfellet er det spesielt økosystem i Drivensebekken som er utsett. Forureining som følge av avrenning av sulfidhaldige massar, kan dersom det når elva, føre til dårlige gyteforhold i bekken og i verste fall fiskedød. Situasjon i tiltaksområdet og dei vilkår som er sett til å gjennomføre, gjer at det ikkje er sannsynlig at økosystemet i elva blir skadelidande. Ser ein på belastninga for samfunnet elles, legg vi til grunn at områdets plassering gjev relativt lav belastning for samfunnet. Det er relativt få interesser knytt til området. Dei viktigaste interessene vil være biologisk mangfald og friluftsinteresser. Støy og støv er nærare vurdert i konsekvensutgreiinga. 11 Kostnader ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar: Naturmangfaldlova slår fast at tiltakshavar er ansvarleg dersom forureining skulle inntreffe. Kostnader til å hindre eller minke skader kviler dermed på tiltakshavar, så vidt det er rimelig i forhold til tiltakets og skadens karakter. I dette tilfellet er det ei eventuell forureining av Storelvi som kan vere aktuelt. 12 Miljøforsvarlige teknikkar og driftsmetodar: Ved uttak og knusing av massar vil det bli tatt førehandsregler som gjer at ein unngår skader på naturmangfaldet. Dette er nærare skildra under punkt 6.3. Tiltaket vil også være avhengig av løyve i forhold til forureiningsforskrifta. Forskrifta sett krav til, og grenser for, aktuelle typar forureiningsbelastning. Vurdert ut i frå noverande og framtidig bruk, samt tiltakets lokalisering i forhold til transport og økonomi, er vi av den oppfatning av at tiltaket samla sett vil være samfunnet til nytte. 6.11 ROS-analyse Formålet med ROS-analysen er å avdekka om reguleringsplanen kan forårsaka endringar som kan medføre ein uakseptabel risiko for menneske, miljø, materiell og økonomiske verdiar, og som bør leggast spesiell vekt på for å førebygge. ROS-analyen er eit eige dokument. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 19
7 Konsekvensutgreiing I konsekvensvurderinga vil tilhøvet mellom noverande situasjon og situasjonen etter at tiltaket er gjennomført verte vurdert. 7.1 Metode Til grunn for konsekvensutgreiinga ligg DN si handbok nr 18-2001 og Statens vegvesens Handbok 140 (DN 18-2001, Statens vegvesen 2006). Føremål med konsekvensutgreiinga er å få oversikt over kva vesentlege konsekvensar ei utvikling i tråd med planforslaget kan føre med seg, slik at desse er kjent både under utarbeiding av planen og når det fattast vedtak om planen. Aktuelle utregreiingstema er derfor dei tema som kan vere av stor verdi for naturressursar, miljø og samfunn. I konsekvensutgreiinga er det planlagde tiltaket vurdert opp mot eit definert referansealternativ (0-alternativet) jf. kap. 7.1.1. Konsekvensgraden er angitt for kvart deltema. 7.1.1 Skildring av status Området er i arealdelen av kommuneplanen sett til LNF-område der byggetiltak kan tillatast (RÅ2). I området vert det opna for vidare kartlegging av steinressursen Nesbø hellegneissone, og eventuell prøvedrift ved bruk av eksisterande infrastruktur etter søknad, jf. plan- og bygningslova. (jf. Kommuneplan for Granvin Herad, 2009-2019). Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 20
0-alternativ: Dersom aktiviteten i området held fram vil ikkje kommuneplanens intensjonar om masseuttak bli realisert. Område vil oppretthalde sin karakter, utan fysiske inngrep anna enn uttak av skog. Masser må hentast frå andre steder, utanfor kommunegrensene. Planforslag: Ved utbygging av området vil kommuneplanens intensjonar bli realisert. Ein vil få gunstig samlokalisering av masseuttak og massedeponi i kommunen. Uttak av stein vil forandra karakteren av området i dalen og vere synleg som eit masseuttak i heile uttaksperioden. Utak av stein vil sikra lokale arbeidsplassar og tilgang på lokal stein gjennom heile driftsfasa. 7.2 Område som skal konsekvensutgreiast. Dei verdiane ein har kjennskap til og som vil bli råka av tiltaket er Jernbanetraseen og kulturminne knytt til denne, mindre bekkar og elver, beiteområde for hjort, skog og det visuelle landskapsbilete. Dette vil ein gjennom konsekvensutgreiinga sjå nærmare på samstundes som ei utgreiing vil synliggjere andre manglar ved informasjon om verdiane i området. 7.3 Naturmiljø Granvin kommune og Fylkesmannen i Hordaland har utført naturtypekartlegging (Djønne 2005), og supplerande naturtypekartlegging(holtan 2010) for Granvin, som er tilgjengelige i Naturbasen (Direktoratet for naturforvaltning 2014). For å få ei oversikt over tidlegere naturkartlegging og arts-registreringar, og med spesielt fokus på raudlista arter og raudlista naturtypar, er det søkt i tilgjengelege databaser. Dvs i DNs Naturbase og Artsdatabankens Artskart, samt i oversiktsbaser på Miljøstatus.no og skogoglandskap.no. 7.3.1 Beiteområde Sau og storfe Kartet nedanfor viser markering av området der sau og storfe blir sleppt i nærleiken til planområdet. Fargen indikerer at det er ca 0-25 sau pr km2 og at planområdet grenser til eit stort beiteområde som strekker seg syd og aust. (skog & landskap). Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 21
Figur 16. Kart frå Skog & landskap syner slepp av sau/lam i relasjon til uttaksområdet. Hjort Karta nedanfor syner beiteområde for hjort i Granvin herad og i planområdet. Figur 17. Kartet syner beiteområde for hjort i Granvin herad, uttaksområdet markert med raudt punkt. Naturbasen. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 22
Figur 18. Kartet syner beiteområdet i planområdet for masseuttaket, samt uttaksområdet. Naturbasen 0-alternativ: Ved å halde fram aktiviteten i området som i dag, vil hogst av hogstklar skog fortsette og hjorten opprettheld området som beite. Konsekvens Tiltakshavar har teke vilkår for vilt opp med landbrukssjefen under prøvedrifta og har ikkje sett noko problematikk med omsyn til drift. Deler av det merka beiteområdet vil bli råka i anleggsperioden og driftsfasen, og såleis redusera hjorten sitt beiteområde. Det er ikkje registrert hjortetråkk i området. Sau/lam blir i liten grad råka av tiltaket. Verdien av beiteområdet er sett til middels Konsekvensen er sett til liten negativ (-) Avbøtande tiltak Det er viktig med tilstrekkelig sikring slik at kantvegetasjonen som er attraktiv for vilt òg blir tilgjengeleg og at masseuttaket til ein kvar tid er sikra. 7.3.2 Skog Barskog Skogen i planområdet består av ei blanding av eldre og gammal furu og gran, samt yngre skog av lauvtre. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 23
Figur 19. Kart frå Miljøstatus si side. Synar skogen og alder på skogen i uttaksområdet. Naboar i området har, uavhengig av varsling om oppstart av reguleringsplan, teke initiativ til å rydde skog i planområdet. Mykje av skogen er allereie fjerna og denne prosessen vil knytast naturleg opp til driftsfasen i ein godkjend reguleringsplan. Kartet nedfor er henta frå skog & landskap si side og syner ein skogbruksplan for området rundt planavgrensinga. Kartet syner at det ikkje finst registreringar innanfor det aktuelle planområdet. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 24
Figur 20. Kart frå skog & landskap Lauskog Det er registrert verdifull lauvskog syd i planområdet der avkøring til Fv 305 vil kome, sjå kart nedfor. Dette området sikrar det biologiske mangfaldet i området med tanke på lauvskog. Området som er markert i kartet ligg på syd-vest sida av jernbanetraseen. Området ved avkøyringa er prega av attgroing langs traseèn og det er tydelig tettare lauvskog på oppsida av jernbanetraseèn enn ned mot Moen. Figur 21. Kart frå Naturbasen Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 25
Bilete 2. Frå lauskogen ved planlagd avkjøring syd i planområdet. Figur 22. Kart frå miljøstatus si side. Markering av viktige naturtypar knytt til avkjøring (raud sirkel) frå planområdet. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 26
0-alternativ: Ved å halde fram aktiviteten i området som i dag, vil uttak av hogstklar skog fortsette og området med verdifull lauvskog vil oppretthaldast. Konsekvens Ved etablering av masseuttak i området vil sjølve uttaksområdet allereie vere reinska for skog. Den eksisterande traseen gjer at det er minimalt med inngrep i eksisterande terreng og at den verdifulle lauvskogen sør i planområdet vil bli råka i veldig liten grad. Driftsplanen omfattar tiltak for å føre området attende til LNF og såleis sikra ny vegetasjon i området. Den pågåande hogsten i området er ein avtale mellom grunneigarar som er gjort uavhengig av den pågåande planprosessen. Store delar av det planlagde uttaksområdet vil vere fri for tre ved oppstart slik at sjølve etablering av masseuttak ikkje vil ha særleg innverknad på den eksisterande skogen. I driftsperioden vil det ikkje vekse skog, men driftsplanen legg opp til ein attgroing i tråd med planføresegner. Anna plante- og dyreliv i planområdet vil også kunne påverkast negativt pga. aktiviteten som er planlagt her. Dette må reknast med å vere midlertidige verknader. Når anlegget vert avslutta vil plante og dyrelivet re-etablera seg. Verdien av skog er sett til middels Konsekvensen er sett til ubetydelig (0) Avbøtande tiltak Kartlegging og sikring av verdifull lauvskog når vegen ned til Nesheim vert etablert. 7.3.3 Gyteområde i elv og bekkar. Granvinsvassdraget renn ut innerst i Granvinsfjorden. Granvinselva er ca. 2,2 km lang frå sjøen til Granvinsvatnet (4,1 km², 24 moh.), og Storelvi er 5,6 km lang oppstrøms innsjøen. Granvinselva renn gjennom bustad- og industriområde, medan det langs Storelvi vert drive aktivt jordbruk. Storelvi har to sideelver på anadrom strekning (Fetelvi og Skorvo), mens Hyrpo og Skielva er sideelver til Granvinselva. I tillegg renn ei rekke sideelver inn i Granvinsvatnet. Det er ein del mindre innsjøar i vassdraget ovafor anadrom strekning, og i underkant av 40 % av nedbørfeltet ligge over tregrensa. Utdrag frå Kartlegging og verdisetting av Naturtypar i Granvin, MVA-rapport 6/2005 Viktige bekkedrag (E06) Under denne kategorien finn ein små vassdrag i kulturlandskapet og andre viktige bekkedrag. Slike vassdrag er blodårer i landskapet, særleg i meir intensivt dyrka kulturlandskap og i fattige skogsmiljø. Verdien ligg både i vatnet og i kantsona langs bekken/elva. Kattaråa (lok. 23), Storelva (lok. 24), Moo (lok. 27) og Folkedalselva (lok. 28) er viktige bekkedrag i Granvin. Storelvi (Viktig bekkedrag gjennom kulturlandskapet frå Skjervet mot Granvinsvatnet) Svært kalkfattig og klar vasstype. Den økologiske tilstanden er sett til «antatt moderat» med uvesentlig grad av morfologiske endringar, liten grad av avrenning frå diffuse kjelder og med svært god forsuringstilstand og næringsforhold. Miljømål og kvalitetskrav mot 2021 er sett til «god». (Vann-nett, 22.07.2014). Storelvi er tilpassa i yttersvingane fleire stader, som sikring mot erosjon av jordbruksområder. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 27
Kantvegetasjonen er fjerna heilt eller delvis langs relativt store delar av elven der den renner gjennom jordbrukslandskap, men vegetasjonen er tett og intakt i de øvste 750 meterne. Storelvi er meandrerende og vekslar mellom flate stryk og kulpar i de nederste 4,5 kilometerne. Gyteområda ligg tett på denne strekninga. Den øvste kilometeren av elva renn noe striare i eit bratt juv. I sum har Storelvi eit stort produksjonspotensiale, og det er gode oppvekstforhold i stort sett heile elva. Storelvi har truleg eit noko større produksjonspotensiale for sjøaure per areal enn Granvinselva. (Rådgjevande Biologer AS 2013, Rapport 1781). Kattaråa (viktig bekkedrag på elveslettene ved Øvre vassenden) Svært kalkfattig og klar vatntype. Den økologiske tilstanden er satt til «antatt moderat» med uvesentlig grad av morfologiske endringar. Miljømål og kvalitetskrav mot 2021 er satt til «god». (Vann-nett, 22.07.2014). Kattaråa er sakteflytende i de nedste 1400 metrane. Dette er eit flott oppvekstområde, med mange skjuleplassar innunder bankene og overhengende vegetasjon. Botnen er dominert av finsubstrat dekket av ein del vegetasjon. Eit kort parti 500 m ovafor utløpet har høgare straumfart, og er eit flott gyteområde. Ovafor fyste vegkulvert renn elva roleg eit lite stykke, før det vekselvis er småstryk og gyteområder opp til vandringshinderet. Spesielt gyteområdet ved kulverten under den nye hovudvegen er svært fint, med store mengder ungfisk der det ble lagt ut gytegrus ved bygging av kulverten. Ovafor kulverten er elven stri og grov den siste lille biten opp til vandringshinderet. I sum har Kattaråa et stort produksjonspotensiale, og er svært godt egna som oppvekstområde. (Rådgivende Biologer AS 2013, Rapport 1781). Ny Rv 13 Sjøaure og laks treng spesielle sedimentføresetnadar for å forplante seg. Ved sida av ein tilstrekkeleg vasskvalitet er det særlig kornfordeling, gjennomsnittlig kornstørrelse, finsediment del og oksygenkonsentrasjon i interstitialvann som har effekt på eggoverlevinga. I samband med veg og tunnelanlegg for ny Rv 13 vart det gjort ei overvaking av Granvinselva ogi Kattaråa kunne det dokumenterast forureining frå utslepp av spillvatn frå tunnelbygging og overvatn/sediment frå anleggsområdet. Utdrag frå overvaking av Granvinvassdraget 2009-2013, Årsrapport 2011-2012 «I de to første årene (2009-2011) av overvåkingen av Granvinselva og Kattaråa kunne det dokumenteres forurensning fra utslipp av spillvann fra tunnelbygging og overvann/sediment fra anleggsområdet. Det kunne ikke påvises noen effekt fra steindeponiene. Forurensningene har rammet lokale områder i begge elvene, særlig stasjon 6 i Kattaråa, stasjon 3 i Granvinselva og i mindre grad stasjon 4 i Granvinselva. Anleggsarbeidet har her ført til tilslamming av elvebunnen, og resultert i økt andel av finsediment sammenlignet med før utslippet. Undersøkelser av gytegroper tyder også på at dette har påvirket eggoverlevelsen på disse områdene, men dataene er ikke entydig siden det ble funnet andre faktorer som bunnis og isskuring. Gytegroper i Kattaråa mellom anleggsområdet og stasjon 6 (50 m) gikk høyst sannsynlig tapt i inkubasjonsperioden 2009/2010 som følge av at området ble tildekket av grus. Forurensning i 2009/10 har redusert sedimentkvaliteten, men reduksjonen hadde ikke så stort omfang at reproduksjonen av fisk generelt var i fare. I april 2010 var verdiene på alle de undersøkte gyteplassene slik at forutsetningene for gytesesongen 2010 ble vurdert som tilstrekkelig. Om våren 2011 ble det derimot målt verdier som tydet på en forverring i Kattaråa med henblikk til gytesesongen i høst 2011. Denne muligheten ble allerede antydet i årsrapporten 2010 og som beskrevet der ble det satt i gang strakstiltak i 2011. Sedimentet i Kattaråa ble renset på en lengde av ca 500 m. Observasjoner av dusinvis av gytefisk Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 28
(sjøaure) i oktober 2011, mange gytegroper og høy eggoverlevelse 2012 tyder på at aksjonen var vellykket.» Utdrag frå Overvaking av sediment, fisk og bunndyr i øvre Granvinvassdraget 2009-2013 «Overvåkningen viser imidlertid at det kan være andre faktorer involvert som har effekt på sedimentkvalitet og ungfiskhabitatet. Både sediment-, egg- og ungfiskundersøkelser viser at det var redusert habitatkvalitet og økt finsedimentandel på stasjon 2 etter 2011, mot trenden ellers i Granvinselva. Dette kan ikke henge sammen med direkte utslipp fra tunellvann eller fra anleggsområdet, siden stasjon 2 ligger ovenfor. Det er mulig at finsediment fra steindeponiet ved Skorvo, eller andre kilder i dette området, var årsak til denne utviklingen. På stasjon 1 øverst fantes det ingen tegn til forverring. Det anbefales derfor å følge opp denne situasjonen, og å unngå forurensing fra steindeponier med hjelp av sandfang eller lignende tiltak. Hausten 2013 utførte LFI Uni Miljø drivtelling av gytefisk i 50 vassdrag langs kysten frå Sogn og Fjordane til Vest-Agder. Gytefisktellinga viser at gytebestanden i mange av Vestlandselvane i 2013 var lågare enn i 2011 og 2012, men i hovudsak høgare enn i perioden 2004-2010. For sjøaure varierar status og utvikling betydeleg mellom vassdrag og regionar. I dei indre delane av Hardangerfjorden m.a. Granvinselva med den største gytebestanden (2013), har bestandene av sjøaure auka dei siste to åra, medan bestanden i midtre og ytre delar av Hardangerfjorden fortsatt var låge. Jordbruksrelatert forureining har episodisk medført fiskedød i Granvinsvassdraget, men generelt er vatnkvaliteten i vassdraget god for fisk. Det er gode gyte- og oppvekstforhold for sjøaure i Granvinselva, Storelvi og mange av sideelvene. Opprinnelig var truleg Granvinsvatnet det klart viktigaste oppvekstområdet i vassdraget, og mesteparten av tilveksten i biomasse frå yngel til smolt vil ha gått føre seg i innsjøen. (Rådgjevande Biologer AS 2013, Rapport 1781). Konsekvens Storelvi kan, dersom det ikkje vert gjort avbøtande tiltak, kunne påverkast av avreining frå planområdet. På kort sikt kan det ha innverknad på gytegrunnlag og forureining av vatn. Føresegnene legg likevel opp til fleire avbøtande tiltak som skal sikre at det ikkje skjer. Verdien av vassdraget er sett til stor Konsekvensen er likevel sett til liten negativ Avbøtande tiltak Sikring med sedimentbasseng. Entreprenøren skal ha eit system for å hindre lekkasjar og for å samle opp lekkasjar om dette skulle oppstå frå utstyrs- og vedlikehaldssystem. 7.3.4 Verneverdiar Granvinsvassdraget Granvinsvassdraget er verna frå Skjervet og ned til sjøen. Langs vassdraget gjeld byggeforbod i 100-metersbeltet, jf. PBL 20-4, 2 ledd bokstav f og rikspolitiske retningsliner for verna vassdrag. Forbodet gjeld ikkje i tettbygde strøk. Granvinvassdraget vart i 1986 i verna i verneplan III. Kontaktutvalget viser til at objektet inneholder viktige kvaliteter både av naturvitenskapelig art, og for vilt- og fiskeinteressene. Deler av Granvinelvas nedbørfelt er fra før holdt utenfor verneplanen. Den resterende del er sterkt påvirket av ulike inngrep og har derfor forholdsvis liten referanseverdi. En Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 29
utnyttelse av vassdraget til kraftproduksjon forutsetter utbygging av fallet i Skjervefossen. Denne fossen har en meget stor landskapsestetisk verdi bl.a. på grunn av sin beliggenhet ved en trafikkåre på Vestlandet, og den er av stor betydning for bevaring av et helhetlig landskapsbilde. Særlig av hensyn til fossens spesielle verdi tilrår utvalget at objektet gis varig vern St.prp. nr. 89 (1984-85)Verneplan III for vassdrag Konsekvens Planområdet ligg utanfor 100-metersbeltet for Granvinsvassdraget og vil ikkje ha konsekvens for vernegrensene. Utslepp til vassdraget er vurdert i føreståande punkt. Verdien er satt til stor Konsekvensen er satt til ubetydeleg (0) Avbøtande tiltak Ingen avbøtande tiltak er naudsynt 7.4 Kulturminne og kulturmiljø Det er ikkje SEFRAK-registrerte bygningar innanfor planområdet og ikkje registrert automatisk freda kulturminner innanfor planområdet. Granvinbana vart ferdig så seint som i 1935. Bana har mindre verdi som verneobjekt enn t.d. Flåmsbana. Dette gjeld og byggverk langs den nedlagte jernbanelina. Den er ikkje teken med i Landsverneplan for jernbanen med liste over verna og verneverdige objekt og miljø ajourført pr. 29 mars 2012. Det er likevel observert fleire interessante objekt (bruer, kloppar og steinsette bekkelaup og tunnelar) i nærleiken eller i samband med den gamle jernbana. Figur 23. synlege spor etter jernbanedrifta. Element som er viktige å take vare på som ein kulturhistorisk forteljing. Det er ikkje noko spor etter gammal mur i det området uttaket finne stad. Det er ei jernbanebru i området som prøvedrifta fann stad. Dei resterande objekt vil ikkje bli råka av området for masseuttak, men ligge langs anleggsvegen som tilsvara den eksisterande jernbanetraseen. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 30
Figur 24. Den steinlagde brua innanfor planområdet nær uttaksområdet vil bli teken vare på gjennom å etablere ein midlertidig veg ovanfor brua. Figur 25. Den steinlagde brua nede ved Moen mot Nesheim stasjon ligg utanfor planområdet og vil ikkje bli råka av tiltaket. 0-alternativ: Ved å fortsette aktiviteten i området som i dag vil ikkje dei kulturelle spora frå jernbanetraseen bli råka. Jernbanetraseen vil gro meir att og vere mindre tilgjengeleg, med mindre andre tiltak blir satt i gong. Konsekvens: Den øvre delen av jernbanetraseen vart opparbeidd i samband med prøvedrifta og er såleis klar for bruk. Den nedre delen frå uttaksområdet og ned mot Moen må opparbeidast til same standard og vil etablere ein gjennomgåande veg frå Moen og ned til Nesheim. Gamle jernbanesviller vil bli fjerna og underlaget vil bli sikra mot tyngre transport. Jernbanetraseen som kulturell historie vil såleis vere oppretthald. Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 31
Verdien er sett til middels Konsekvensen er sett til ubetydelig (0) Avbøtande tiltak: Dei kulturelle spora langs jernbanetraseen må i anleggsperioden kartleggast og sikrast i samband med opparbeiding av anleggsvegen. Driftsplanen må sikra traseen gjennom driftsfasen. 7.5 Naturressursar-Geologi og behov Feltundersøking for geologisk kartlegging av Nesbø hellegneissone vart utført sommaren 2014 av Johannes Vik Seljebotn i samarbeid med representantar for Granvin maskinstasjon A/S. Rapporten ligg som vedlegg til planomtalen. Her er utdrag frå konklusjonen: «Rapporten viser at forekomstens potensiale som natursteinsressurs er stort. Det anbefales at ressursen utnyttes og at arealet reguleres for drift av forekomsten. Det eksisterer på det nåværende tidspunkt stort behov i markedet for denne type natursteinsprodukter og etterspørselen er økende. Godt egnede forekomster av den kvalitet det observeres ved Nesbø hellegneissone og med potensielt høy utnyttelsesgrad er mangelvare i regionen. Granvin kommune har ingen andre alternativ til denne type drift og i Hordaland er det et lite antall aktører som kan konkurrere på kvalitet. Arealet bør derfor reguleres til dette formålet dersom ikke området representerer andre ressurser som er gitt høyere prioritet. De geologiske forholdene er av en slik karakter at området har stort potensiale for bærekraftig utnyttelse av en naturressurs. Prøvedriften som har funnet sted bekrefter denne konklusjonen.» Kommunedelplanens arealdel i Granvin seier også noko om ressursar og inntektsmoglegheiter: «Granvin herad er rikt på naturressursar knytt til landbruk og utmark. Inntektsmoglegheitene innan det tradisjonelle landbruket vert stadig mindre, og for å skape grunnlag for busetting og aktive grender er det viktig å finne nye inntektsmoglegheiter knytt til landbrukseigedomar. Det er fleire skiferførekomstar i kommunen. Kommersiell utnytting av desse må vegast opp mot natur- og landskapsverdiar.» i 2002 blei det gjort ein geologisk kartlegging av Hellegneissona sør for Nesbø på oppdrag frå Hordaland fylkeskommune. Fagrapporten påpeiker at ei drift på hellegeissona sør for Nesbø i utgangspunktet kan gje arbeid til 2-4 personar i minst 20 år. Tiltakshavar har i nyare anslag oppjustert dei talla til 4-6 arbeidsplassar. Då er det ikkje teke med eventuelle ringverknader. Fagrapporten påpeikar vidare at det er stor etterspurnad etter skifrig murstein, og truleg vil det også vere god etterspurnad etter tjukkheller dersom slike vert tilbydt marknaden. Eterspurnad og behov for slik stein i dagens marknad, særleg lokalt, vart understreka av tiltakshavar. 0-alternativ: Ved å fortsette aktiviteten i området som i dag vil ikkje tiltakshavar ha nok stein til å dekke etterspurnaden og må henta inn stein frå andre plassar utanfor kommunen. Dette er krevjande logistikk og vil på sikt bidra til at bedrifta kan måtte leggjast ned. Det vil også føre til at alle prosjekt i kommunen som er planlagde med stein, ikkje kan hente denne ressursen lokalt. Konsekvens: Eit masseuttak vil legge beslag på ca 200 dekar areal til skogbruk i heile driftsfasen. I løpet av driftsfasen vil det bli oppretta deponi for diverse masser, til dømes jord. Desse deponia kan Aurland Naturverkstad Planomtale med Konsekvensutgreiing xx/2015 side 32