E16 Tønjum - Ljøsne. Hovudrapport Kommunedelplan og konsekvensutgreiing

E16 Tønjum - Ljøsne Hovudrapport Kommunedelplan og konsekvensutgreiing Region vest Leikanger, R.vegktr Avdeling Sogn og Fjordane 20.05.2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 1 Føreord Det skal utarbeidast kommunedelplan med konsekvensutgreiing (KU) for område frå Tønjum til og med Ljøsne. Føremålet med prosjektet er å fastleggje framtidig vegline for riksveg E16 og tiltak på anna arealbruk i området. Dette er i tråd med 4-2 i plan- og bygningslova. Lærdal kommune er ansvarleg planstyresmakt for arbeidet med kommunedelplanen og for konsekvensutgreiinga. Det er planprogrammet som vart fastsett av Lærdal kommunestyre i møte 24. juni 2010 som er styrande for KU- og KDP- arbeidet. Planprogrammet gjev mellom anna oversyn over kva tema som skal konsekvensutgreiast og kva alternativ som skal utgreiast. Planarbeidet er utført av Statens vegvesen Region vest i nært samarbeide med Lærdal kommune. NVE har vore nytta til flaumberekningar. AsplanViak har vore innleigd på tema kulturminne og kulturmiljø. Utgreiingsmaterialet er samla i 6 rapportar: Hovudrapport Delrapportar for landskapsanalyse, kulturminne og kulturmiljø, lokale og regionale konsekvensar (Lærdal kommune) Presentasjon av vegalternativa (plan og profil) Geoteknisk rapport for alternativ C4. Geologisk rapport for rasfare og tunnelar. Anslag, ny kostnadsbrekning. Eigen rapport frå februar 2011 (ikkje lagt ut til offentleg ettersyn) Kommmunedelplan og konsekvensutgreiing (i tråd med Plan- og bygningsloven 4-1 og 11-13) vert no lagt ut til offentleg ettersyn og sendt på høyring til aktuelle styresmakter og interesseorganisasjonar. Rapportane er også tilgjengelege på www.vegvesen.no under offentlige høringer og på nettsidene til Lærdal kommune. I samband med utlegginga vert det halde informasjonsmøte på Ljosheim ungdomshus, Ljøsne Tidspunkt vert kunngjort seinare. Frist for merknad er 8. august 2011. Eventuelle merknader kan sendast til: Spørsmål eller innspel kan sendast til: Statens vegvesen Region vest Askedalen 4 6863 Leikanger eller til firmapost-vest@vegvesen.no. Spørsmål kan også rettast direkte til sakshandsamar i Statens vegvesen: Gunnar Søderholm tlf. 57655789 gunnar.soderholm@vegvesen.no eller Malen Røysum tlf 57655834 malen.roysum@vegvesen.no Lærdal kommune v/ Monica Lysne tlf. 57641222 monika.lysne@laerdal.kommune.no og Lasse Sælthun tlf. 57641229 lasse.selthun@laerdal.kommune.no Etter handsaming av merknadane til planen, vert materialet sendt over til kommunane Lærdal kommune for endeleg vedtak av KU og KDP. Statens vegvesen, 20. mai 2011 Mai 2011 Statens vegvesen

side 2 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Innhald 0. SAMANDRAG...4 0.1 Formål... 4 0.2 Alternativ... 4 0.3 Prissette konsekvensar... 9 0.4 Ikkje prissette konsekvensar... 10 0.5 Avveging mellom prissette og ikkje-prissette konsekvensar... 17 0.6 Lokal og regional utvikling... 18 0.7 Tilråding frå Statens vegvesen (tiltakshavar E16)... 19 0.8 Motsegn... 20 0.9 Vidare planprosess... 21 1. INNLEIING...22 1.1 Bakgrunn... 22 1.2 Problemskildring... 22 1.3 Mål... 24 1.4 Planprosess... 25 1.5 Planprogrammet... 26 2. FORHOLD TIL ANDRE PLANAR...27 2.1 Historikk... 27 2.2 Formelt plangrunnlag... 29 3. SKILDRING AV ALTERNATIV...31 3.1 Planområde... 31 3.2 Situasjonen i dag... 31 3.3 Alternativ 0... 35 3.4 Aktuelle alternativ... 35 3.5 Alternativ som ikkje er utgreidd... 55 3.6 Etappeløysingar... 56 3.7 Anleggsperioden... 56 3.8 Geologiske forhold... 57 3.9 Masseunder-/ overskot... 59 4. KONSEKVENSAR AV TILTAK...60 4.1 Metode... 60 4.2 Prissette konsekvensar... 63 4.3 Ikkje prissette konsekvensar... 68 4.4 Landskapsbilete: Skildring og verdivurdering av delområde... 74 4.5 Nærmiljø og friluftsliv... 87 4.6 Naturmiljø... 107 4.7 Kulturmiljø... 118 4.8 Naturressursar, inkludert landbruk... 127 Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 3 5. SAMANSTILLING AV SAMFUNNSØKONOMISK ANALYSE...152 5.2 Prissette konsekvensar... 152 5.3 Samanstilling av ikkje-prissette konsekvensar... 154 5.4 Avveging mellom prissette og ikkje-prissette konsekvensar... 161 6. LOKAL OG REGIONAL UTVIKLING...163 6.1 Utgreiingsprogram... 163 6.2 Anna arealbruk... 163 7. TILRÅDING...167 7.1 Tilråding frå Statens vegvesen (tiltakshavar)... 167 7.2 Motsegn frå Statens vegvesen... 168 7.3 Vidare planprosess... 168 8. DELUTGREIINGAR...169 Mai 2011 Statens vegvesen

side 4 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne 0. Samandrag 0.1 Formål Planområdet dekkjer strekninga frå Håbakken til Stuvane. Det skal utviklast alternativ til val av vegline, som grunnlag for vidare optimalisering. Strekninga er allereie i dag ein del av E16 mellom Oslo og Bergen, og den vert i NTP framheva som ein viktig korridor for transport mellom Austlandet og Vestlandet. Parallelt med dette skal Lærdal kommune revidere kommuneplanen sin for område Tønjum Ljøsne. Fastlegging av anna arealbruk er også ein del av planarbeidet. Overordna mål er: Vegen skal ha standard som stamveg med god framkomst og høg trafikktryggleik. Valt alternativ skal vere samfunnsøkonomisk gjennomførbart i høve til kostnader og samfunnsnytte. Utover val av vegline for E16, skal planarbeidet finne løysingar for anna arealbruk i område. 0.2 Alternativ Alternativa omfattar ein strekning på i overkant av 8 km. Strekninga er delt inn i fire delområde: A. Håbakken Lundskleivi B. Lundskleivi Rahella C. Rahella Øvre Ljøsne D. Øvre Ljøsne - Stuvane I prinsippet kan alle dei ulike alternativa innafor dei fire delområda kombinerast med kvarandre. 0-alternativet (ingen tiltak) 0-alternativet er samanlikningsalternativet og er vanleg å ta med i samfunnsøkonomiske vurderingar. Dei andre alternativa vert vurdert opp mot 0-alternativet når det gjeld ulike konsekvensar (både prissette og ikkje-prissette). 0-alternativet er dagens E16 mellom Håbakken og Stuvane utan tiltak. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 5 Figur 1: Oversikt delområder og alternativ Mai 2011 Statens vegvesen

side 6 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne 0.2.1 Delområde A, Håbakken Lundskleivi Figur 2: Delområde A, Håbakken - Lundskleivi I delområde A er det utarbeidd 5 alternativ (sjå teokningane B01-A1 - B05 A5 i planheftet). A1-A3 ligg i eller ved noverande veg forbi Tønjum. Alternativa A4 og A5 går nærare elva, og kryssar denne lengre nord enn noverande E16. I alle alternativa er lagt opp til bygging av gang- og sykkelveg / lokalveg fram til krysset med fv. 272. E16 blir flytt not nord slik at natursteinsmur ved prestgarden kan stå som i dag. Alle alternativa medfører bygging av ny bru over Lærdalselvi. Noverande Voll bru er tenkt nytta enten som del av eit lokalvegnett eller som del av eit gang- og sykkelvegnett. Alternativa A1-A4 kan i prinsippet fritt kombinerast med alle alternativa for veg i dagen i område B (B1-B4). 0.2.2 Delområde B, Lundskleivi Rahella I delområde B er det 5 ulike alernativ (når vi inkluderer tunnelen i fjellet). Dei fire alternativa for veg i dagen er vist i teikningshefte (teikning B06-B09). B1 er utbetringsalternativet og B3 følgjer noverande veg, men med stamvegstandard. Alternativ B3 ligg i overgangen mellom dyrka mark og vegetasjonsbelte mot Lærdalselvi. Alternativ B4 ligg på nordsida av dagens busetnad, eit stykke frå fjellfoten. Ikkje alle alternativa kan kombinerast fritt mot alternativa i område C. B1 må halde fram som C1 og B4 må halde fram som C5. B2 og B3 kan kombinerast fritt med C2, C3 og C6. Merk at Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 7 traséen for B3 vil vere ulik i austre del av område B alt etter om vegen vidare går i tunnel eller ute i dagen. Figur 3: Delområde B, Lundskleivi - Rahella 0.2.3 Delområde C, Rahella Øvre Ljøsne I område C hadde vi i utgangspunktet 7 alternativ (inkludert tunnelalternativa) Under vegs har alternativ C4 vorte forkasta (sjå kap. 3.5). Vi sit not att med 3 alternativ for veg i dagen, to alternativ for tunnel frå Rahella og alternaivet med lang tunnel, som ikkje har direkte konsekvensar i området. Dei fire alternativa for veg i dagen er vist i teikningshefte (teikning B10-C1, B11-C2, B12-C3). Dagens veg ligg ved foten av grusterassen som går gjennom det meste av C-området, og horisontalkurvaturen på vegen er underordna terrengformasjonane. Dette gir fleire relativt skarpe svingar som truleg er medverkande årsak til fleire alvorlege trafikkulukker i dette området. Ved å legge vegnormalane til grunn for utforming av vegen, må vi enten gjere inngrep i grusterassen eller trekke vegen ut frå randsona og inn på dyrka mark. Det første er ikkje realistisk ut frå omsyn både til landskap, kulturmiljø og naturmiljø. Dermed fører alle dei tre viste alternativa, med veg i dagen, til at jorbruksland går tapt. Det er spreidd busetnad langs dagens E16, og området soknar til Ljøsne skule. Av den grunn har vi planlagt gang- og sykkelveg i alle alternativa (også utbetringsalternativet). Alernativ C1, C2 og C3 kan i prinsippet fritt kombinerast med alternativ D1, D2 og D3.Alternativa C5, C6 og C7 må kombinerast med alternativ D4. Mai 2011 Statens vegvesen

side 8 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Figur 4: Delområde C, Rahella Øvre Ljøsne 0.2.4 Delområde D, Øvre Ljøsne - Stuvane Sjå teiningane B13-D1, B14-D2, B15-D3 og B16-D4 i teikningshetet. Her er det 4 alternativ. Alternativa D1, D2 og D3 er veg i dagen forbi Ljøsne. Alternativ D4 er tunnel. Figur 5: Delområde D, Øvre Ljøsne - Stuvane Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 9 0.2.5 Kombinasjon av alternativa i delområda Ut frå omtalen av alternativa innafor kvart delområde, går det fram kva kombinasjonar av delalternativ som er aktuelle. I prinsippet kan alle desse velgast, men av praktiske årsaker er det her vist kun 8 kombinasjonar for komplette vegliner frå Håbakken til Stuvane. For desse kombinasjonane er det sett saman kostnadstal og og gjort effektberekning. Kombinasjonae er valgt i samråd mellom Statens vegvesen og Lærdal kommune. Dei 8 kombinasjonae er vist i tabellen nedanfor og nærare omtalt i kapittel 3.4.5. Nr Kombinasjon Omtale K1 A1-B1-C1-D1 Utbetring av ekisterande veg K2 A2-B3-C3-D2 Ny veg langs ekisterande veg K3 A3-B2-C2-D3 Tunnel gjennom Lundskleivi og ny veg i dagen til Stuvane K4 A4-B3-C3-D2 Ny veg utanom Tønjum og Ljøsne. Elles ny veg langs eksisterande frå Voll bru til Stuvane K5 A4-B3-C3-D3 Ny veg utanom Tønjum. Elles ny veg langs eksisterande frå Voll bru til Øvre Ljøsne. Ny trase frå Øvre Ljøsne til Stuvane K6 A4-B3-C6-D4 Ny veg utanom Tønjum. Ny veg langs eksisterande frå Voll bru til Rahella og vidare tunnel til Stuvane K7 A4-B4-C5-D4 Ny veg utanom Tønjum og ny veg langs fjellfoten på Nedre Ljøsne. Tunnel frå Rahella til Stuvane. K8 A5-B5-C7-D4 Lang tunnel (5,5 km) frå Sanden til Stuvane Tabell 0.1: Åtte vegliner frå Håbakken til Stuvane Kombinasjonar Element K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 Total vegleng 8150 8140 8120 8220 8160 7930 7980 7590 Tunnel / portal (m) 0 0 480 0 0 3240 3390 5520 Ny bru over Lærdalselva (m) 150 220 120 190 190 190 190 160 Ny lokalveg og ny gs-veg (m) 4780 8200 4150 6250 6500 3450 2450 900 Tabell 0.2: Oppsummering av lengd for ulike kombinasjonar. Merk at lengd lokalveg og gs-veg også inkludere felles avkøyrsler. Tala for lokalveg/gs-veg er grove og det blir endringar ved detaljplanlegging. 0.3 Prissette konsekvensar Alle berekningane er gjort for heile planområdet under eit. Det vil seie for kombinasjonar av veglinene i område A, B, C og D. Kombinasjonane går fram av kap. 3.2.5. Dei åtte kombinasjonane er berekna og samanlikna med 0-alternativet. Kombinasjonar med veg i dagen gir positiv netto nytte, og kombinasjonar med lange tunnelar gir negativ netto nytte. Nytten er om lag den same for alle alternativa, men investerings- og driftskostnaden er mykje høgare for alternativa med lange tunnelar. Ved utrekning av netto nytte kjem difor tunnelalternativa dårleg ut med negativt netto nytte. Mai 2011 Statens vegvesen

side 10 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Kombinasjonar Komponenatar K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 Trafikantar og 343 507 373 843 372 864 397 748 399 128 416 273 396 129 424 564 transportbrukarar Operatørar 0 0 0 0 0 0 0 0 Det offentlege -310 874-361 248-377 221-332 514-332 597-601 259-597 002-792 750 Samfunnet forøvrig 76 035 74 292 62 050 77 530 75 741 42 051 34 185 11 911 Netto nytte (NN) 108 669 86 887 57 694 142 763 142 272-142 935-166 688-356 275 Netto nytte pr budsjettkrone (NN/K) 0,35 0,24 0,15 0,43 0,43-0,24-0,28-0,45 Kostnadsoverslg 280 000 230 000 330 000 300 000 300 000 530 000 550 000 690 000 Tabell 0.3: Samanstilling av prissette konsekvensar i perioden 2016-40. 0.4 Ikkje prissette konsekvensar 0.4.1 Landskap Landskapsforma i planområdet er mektig og sterkt i uttrykket; eit tydeleg U-dal med flat dalbotn som står i terk kontrast til steile fjellvegger. Lærdalselva som renn roleg gjennom jordbrukslandskapet i sentrum av planområdet er eit tydeleg innslag i dalbotnen. Eit aktivt og velhalde jordbrukslandskap dominerer dalbotnen og pregar landskapet. I overgangen mellom den flate dalbotnen og fjellsidene ligg restar av det gamle kulturlandskapet. Denne mosaikken av kultur og natur skapar eit heilskapleg og variert landskap. Planområdet er i utgreiinga delt inn i 8 ulike landskapsområder, og verdien for landskapsbildet i desse ulike områda blir vurdert til å vera frå middels til stor verdi. Ein lang tunnel med påhogg i landskapsrom 1 og som munnar ut i landskapsrom 8, altså ein kombinasjon av A5 til D4, vil samla sett vera minst negativ for landskapsbiletet, då denne løysinga skånar ein stor del av landskapet for nye inngrep. I vurderinga av dette alternativet er det føresett at overskotsmassane frå tunnelen vert transportert ut av planområdet og plassert i det eksisterande deponiet i Tynjadalen. På den andre sida, vil denne lange tunnelen vera negativ for reiseopplevinga. Den beste kombinasjonen av veglinjer som går i dagen vil vera A1 gjennom landskapsrom 1, vidare inn på B1 i landskapsrom 3. Desse alternativa er godt tilpassa terrenget og ligg fint i landskapet, dessutan vil ikkje dette inngrepet skilje seg særskilt mykje frå det som er dagens situasjon. Vidare inn i landskapsrom 3 er C1 eller C3 gode alternativ, dette gjeld både for landskapsbilete og reiseoppleving. I landskapsromma 5 og 8 gir alternativ D1 minst inngrep. Alternativ D2 medfører noko større inngrep, men gir ei god linjeføring. Av veglinjene som går i dagen er det få alternativ som har særleg store negative konsekvensar for landskapsbildet. Delstrekningsalternativet B4 skil seg ut som det mest konfliktfylte alternativet, då tiltaket medfører store og lett synlege inngrep i landskapet som ligg i overgangen mellom det bratte fjellet og den flate dyrka marka. Tiltaket medfører både store fyllingar, skjæringar og rasvollar, og vil i lang tid vera godt synleg frå omgjevnadane. Vegen ligg høgt i terrenget, og gir derimot ei god reiseoppleving med godt utsyn over dalbotnen. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 11 0.4.2 Nærmiljø og friluftsliv Alle dei planlagde tiltaka vil i større eller mindre grad ha positiv verknad på nærmiljøet. Slik vegen ligg i dag, utgjer den ei stor barriere i nærmiljøet. Det er vanskeleg for mjuke trafikantar både å ferdast langs vegen og å kryssa denne, og støyen frå trafikken er for dei som bur og oppheld seg inntil vegen svært sjenerande. Alle tiltaka, med unntak av B1, er planlagde med gang-/sykkelveg eller lokalveg. I tillegg til den positive nærmiljøeffekten tunnelalternativa gir, er dette er årsaka til at dei aller fleste tiltaka kjem ut med ein positiv konsekvens. Det er likevel ikkje teke omsyn til at det skal gjerast støytiltak på alternativa som vert valde, så den reelle støyen vert langt mindre enn den berekna som er lagt til grunn i denne utgreiinga. Ingen av tiltaka får særleg verknad for friluftsliv. Det er evt. berre innfartsårar til friluftslivsområder som kan verta påverka av tiltaka. Ljøsneveita har stor verdi som tursti. Alternativ D3 gir auka nærføring til veita, og opplevingskvaliteten kan forringast. Tunnelpåhogget i D4 kjem også svært nær Ljøsneveita. Alternativa A4, A5 og C2 medfører auka nærføring til rekreasjonsområder og turstiar langs Lærdalselva. Lang tunnel med påhogg på Lunde i delområde A og som munnar ut på Stuvane i delområde D, ein kombinasjon av A5 og D4, vil vera den mest positive løysinga med omsyn på nærmiljø og friluftsliv. Deretter vil ein kombinasjon av veg i dagen og tunnell frå Rahella til Stuvane gi den mest positive løysinga. Av alternativa i dagen vil A4 og B4 eller evt. B2 vera dei beste linjene i ein slik kombinasjon. Av veglinjene som går i dagen er det kombinasjonen A4-B2-C1/C3-D3 som gjev størst positiv konsekvens for nærmiljø og friluftsliv. 0.4.3 Naturmiljø Kulturlandskapet er sentralt gjennom heile planområdet og er grunnlag for kartfesting av viktige kulturbetinga naturtypar som beitehagar ovanfor Øygard Nedre Ljøsne, eldre slåttenger/tørrengsamfunn langs Ljøsne terasse og kulturlandskap ved Stuvehagane. Av dei naturskapte naturtypane er dei viktigaste verdiane knytt til elveøyr og flommarkskog fleire stader i planområdet, samt sørvendt tørrberg ved Lundskleivi. Både dei elveøyr, tørrengsamfunn og sørvendt tørrberg er også viktige område for insektfaunaen og det er tidlegare funne sjeldne billertar i området. Området Håbakken Lundskleivi har størst naturverdiar og mange viktige lokalitetar. Her er elveøyr og flommarkskog med klåved, samt sårbare artar av mose og lav. Det er her det er vanskelegast å finne ein god trase som ikkje gir negative konsekvensar for naturmiljø. For hjort er det utfordring med påkøyrsel og særleg på strekninga mellom Lundskleivi og den gamle vektstasjonen. Dette er ein problematikk som må takast omsyn til uansett val av trase og må følgjast opp ved regulering. Generelt er dei negative konsekvensane størst der ein vel trasé som går lengst unna dagens veg, med unntak for tunnelalternativa som er det best for omsynet til naturmiljøet. Beste kombinasjon for naturmiljø av alternativ er A5 B5 C7 D4 som er lang tunnel. Mai 2011 Statens vegvesen

side 12 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Kombinasjonen A4 B4 er det klart dårlegaste alternativet av omsyn til naturmiljø, uavhengig av kva alternativ ein går vidare med i delområde C og D. 0.4.4 Kulturmiljø og kulturminne Lærdalsområdet er rikt på kulturminne og kulturmiljø med lokal, regional og nasjonal verdi frå både førhistorisk tid, mellomalder og etterreformatorisk tid. Den strategiske plasseringa mellom aust og vest gjorde Lærdal til eit viktig maktsentrum i førhistoria og staden var viktig for handelen mellom aust og vest. På strekninga frå Håbakken og austover til Stuvane er vegen planlagd delvis gjennom særskilt verdifulle kulturlandskap. I tillegg til ei rekkje gravfelt og gravminne frå bronsealder og jernalder er det kjent mange lokalitetar med spor etter busetnad og dyrking attende til bronsealder (1700 f.kr.). Gardsdrift har vore den viktigaste næringsvegen sidan den gong og fram til i dag. Den store førekomsten av busetnadsspor frå førhistorisk tid og mellomalder syner kvalitetane dalen har hatt. På begge sider av Lærdalselvi er det store terrasseflater og det er på desse, i god avstand/høgde frå elva, storparten av dei registrerte kulturminna i området er. Dei elvenære slettene låg utsett til, før elva vart sikra mot flom. Det er ei utfordring i å finna dei beste løysingane med omsyn på kulturlandskapet og kulturminna på strekninga. I enkelte område, slik som på Tønjum og Øvre Ljøsne er det særleg vanskeleg å finna gode løysingar. Dette skuldast først og fremst at kulturminna ligg tett i delar av planområdet. Alle vegalternativa er i direkte konflikt med kjende automatisk freda kulturminne og nyare tids kulturminne, og vil ha negativ innverknad på opplevinga av kulturminna og kulturlandskapet. Av serskilt viktige kulturminne som vert råka på av eit eller fleire vegalternativ kan nemnast, Kongevegen fleire busetnadsspor og gravminne frå førhistorisk tid, gjennom Lundskleivi, Ljøsnaveiti og kulturlandskapet ved Stuvane. For deltema kulturminne og kulturmiljø vil den beste kombinasjonen av vegutbyggingsalternativ vere lang tunell (A5-B5-C7-D4). Gitt at ein finn ei fullgod løysing for massedeponering. 0.4.5 Naturressursar inkl landbruk Generelt vil dei planlagde tiltaka råka store naturressursar. Mest heile planområdet er jordbruksareal av stor verdi og er definert som kjerneområde landbruk i kommunen. Då jordbruket er ei svært viktig næring i kommunen, er det lagt stor vekt på konsekvensane for denne naturressursen i utgreiinga. Både tap av areal, arrondering (oppdeling av areal) og driftsulemper er vurderte. Alle vegalternativa i delområde A vil medføra ny kryssing av Lærdalselva. Dette kan gi uheldig verknad for utøving av laksefisket, dersom ein ved plassering og utforming av ny bru ikkje tek omsyn til viktige fiskehølar. Vegalternativa A4, A5 og C2 medfører også auka nærføring til elva, og kan mogleg ha litt negative konsekvensar for fiskeutøvinga. Avbøtande tiltak i høve konflikt med fiskehølar ved kryssing av elva må vurderast i neste planfase (sjå omtale i kap. 7.3). Ingen av vegalternativa vil ha negative konsekvensar for grusressursane i området. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 13 Det er ikkje utgreidd konsekvensar for vassressursar i influensområdet. Dette må gjerast i neste plannivå for det alternativet som skal regulerast (sjå omtale i kap. 7.3). Lang tunnel med påhogg på Lunde i delområde A og som munnar ut på Stuvane i delområde D, ein kombinasjon av A5 og D4, vil ha minst negative konsekvensar for naturressursane. Samla sett vil denne linjekombinasjonen byggja ned eit areal på om lag 100 dekar, av dette er om lag 40 dekar fulldyrka jord. Deretter vil ein kombinasjon av veg i dagen med A1-B4 og C6 tunnell frå Rahella til Stuvane gi minst negative konsekvensar. Av veglinjene som går i dagen er det heilt klart utbetringsalternativet A1-B1-C1-D1 som gjev minst negative konsekvensar for naturressursane. Med tanke på nedbygging av fulldyrka jord, er det liten skilnad på utbetringsalternativet og alternativa med tunnel frå Rahella, men tunnelalternativet har positiv effekt på driftstilhøva i delområda C og D. Det samla arealet som vert bygd ned i utbetringsalternativet er på om lag 155 dekar, av dette er om lag 65 dekar fulldyrka jord. Tabellen under viser ei samla oversikt over arealtap i dei ulike gjennomgåande alternativa/kombinasjonane som er med i avveginga mellom prissette og ikkje-prissette konsekvensar. Nr Kombinasjonar Sum areal utan eks. Fulldyrka jord veg K1 A1-B1-C1-D1 156 dekar 66 dekar K2 A2-B3-C3-D2 286 dekar 127 dekar K3 A3-B2-C2-D3 249 dekar 115 dekar K4 A4-B3-C3-D2 264 dekar 115 dekar K5 A4-B3-C3-D3 287 dekar 111 dekar K6 A4-B3-C6-D4 183 dekar 62 dekar K7 A4-B4-C5-D4 224 dekar 56 dekar K8 A5-B5-C7-D4 108 dekar 37 dekar Tabell 0.4: Nytt vegareal ved bygging av dei ulike kombinasjonane (Ikkje all fulldyrka jord er av like høg verdi eller ligg i kjerneområde landbruk.) Mai 2011 Statens vegvesen

side 14 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne 0.4.6 Samanstilling Område Håbakken - Lundskleivi Håbakken - Lundskleivi Håbakken - Lundskleivi Håbakken - Lundskleivi Håbakken - Lundskleivi Lundskleivi Rahella Lundskleivi Rahella Lundskleivi Rahella Lundskleivi Rahella Lundskleivi Rahella Rahella ØvreLjøsne Rahella ØvreLjøsne Rahella ØvreLjøsne Rahella ØvreLjøsne Rahella ØvreLjøsne Rahella ØvreLjøsne Ljøsne Stuvane Ljøsne Stuvane Ljøsne Stuvane Ljøsne Stuvane Kultur Alternativ Landskap Naturressursar inkl landbruk Nærmiljø Naturmiljø Samla Ikkje- Prissette konsekvensar A1 --- 0/- 0/- 0 -/-- -- 2 A2 --- -/-- --- 0/+ -- --- 5 A3 --- - --- 0/+ -/-- ---/-- 4 A4 --/--- -- - ++ --- --/--- 3 A5 --/--- -- -- ++ - -/-- 1 B1-0 0 0 0 0/- 2 B2 -- -/-- -- ++ -/-- --/- 4 B3 -- -/-- -- + 0 -/-- 3 B4 -/-- --/--- -/-- ++ --/--- -- 5 B5 + - ++ ++ 0 + 1 C1 0/- - -- + 0/- - 4 C2 -/-- -/-- --- 0/+ - -- 6 C3 - - --/--- + -/-- -/-- 5 C5 + - 0/+ ++ 0 0/+ 3 C6 + - + ++ 0 +/0 2 C7 + - + ++ 0 +/0 1 D1 0/- 0-0 - -/0 3 D2 0/- - - + - -/0 2 D3 --/--- -- - +/++ --/- -- 4 D4 - -- + +++ -/-- 0 1 Tabell 0.5: Rangering av ikkje prissette tema innafor kvart delområde. Range ring Alternativ Omtale konsekvens i dei ulike delalternativa Samla konsekvens A1 Veglinja har stor negativ konsekvens for deltema kulturmiljø, då denne medfører direkte konflikt med to automatisk freda busetnadsspor frå bronsealder/jernalder), samt konflikt med fleire gardstun med verdifull bygningsmasse. Linja har små negative konsekvensar for andre deltema, men heller ingen positive konsekvensar som veg opp. Middels negativ Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 15 A2 A3 A4 A5 B1 B2 B3 B4 B5 C1 Mai 2011 Veglinja har stor negativ konsekvens for både kulturmiljø og naturressursar. Veglinja medfører direkte konflikt med to automatisk freda busetnadsspor frå bronsealder/jernalder), samt konflikt med fleire gardstun med verdifull bygningsmasse. Linja byggjer ned om lag 45 dekar fulldyrka jord av høg verdi. Linja har også middels negative konsekvensar for landskap og naturmiljø. Veglinja har stor negativ konsekvens for både kulturmiljø og naturressursar. Veglinja medfører direkte konflikt med to automatisk freda busetnadsspor frå bronsealder/jernalder), samt konflikt med fleire gardstun med verdifull bygningsmasse. Linja byggjer ned om lag 40 dekar fulldyrka jord av høg verdi. Linja har også litt negative konsekvensar for landskap og naturmiljø. Veglinja har stor negativ konsekvens for deltema naturmiljø då denne har nærføring med fem lokalitetar for raudlista mose og lav, og vil mest truleg øydeleggja lokaliteten med gammal eng og flommarkskog på Sanden. Linja har middels til stor negativ konsekvens for kulturmiljø fordi ho gir nærføring til mellom anna kongevegen i Lundskleivi. Konsekvensen for nærmiljø er middels positiv. Linja har middels til stor negativ konsekvens for kulturmiljø då den i området kring tunnelpåhogget kjem i konflikt med automatisk freda kulturminne. Linja har også middels negativ konsekvens for landskapsbilde og naturressursar. Konsekvensen for nærmiljø er middels positiv. Alternativet har liten negativ konsekvens for kulturmiljø, men ubetydelege konsekvensar for andre deltema. Alternativet hallar mot middels negativ konsekvens for alle tema med unnatak av nærmiljø. Nærmiljø får middels positiv konsekvens på grunn av at færre bustader vert støyutsette og tilhøva for gåande og syklande vert betra. Alternativet hallar mot middels negativ konsekvens for både kulturmiljø, landskapsbilde og naturressursar, men er litt positiv for nærmiljø som følgje av gang- og sykkelveg. Alternativet har middels til store negative konsekvensar for naturmiljø då det grip inn i store deler av naturtypen bjørkehage på Øygard Nedre Ljøsne og ein lokalitet med raudlista kryptogamar (eikelav). Alternativet har også middels til stor negativ konsekvens for landskapsbildet då tiltaket medfører store terrenginngrep med dominerande rasvollar og fyllingar i eit tilnærma urørt landskap. At dette alternativet er middels positivt for nærmiljøet kan ikkje vega opp for dei negative konsekvensane for alle andre deltema. Alternativet har positiv konsekvens for alle tema med unnatak av landskap, der negativ reiseoppleving trekkjer ned. Alternativet har middels negativ konsekvens for naturressursar då det byggjer ned fulldyrka jord av stor verdi. Elles samla sett små negative konsekvensar. Stor negativ Stor til middels negativ Middels til stor negativ Liten til middels negativ Ikkje nokon til liten negativ Middels til liten negativ Middels til liten negativ Middels negativ Liten positiv Liten negativ Statens vegvesen

side 16 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne C2 C3 C5 C6 C7 D1 D2 D3 D4 For naturressursar har dette alternativet store negative konsekvensar. Vel 40 dekar fulldyrka jord vert bygd ned, og traséen fører til uheldig arrodering og nærføring til Lærdalselva. Alternativet har middels til stor negativ konsekvens for naturressursar då nærare 40 dekar fulldyrka jord vert bygd ned. Traseen fylgjer eksisterande veg og medfører ikkje arroderingsulemper som C2. Alternativet er negativ for reiseopplevinga (opplevinga av landskapet for bilisten), men har samla sett litt positiv konsekvens for andre miljøtema. Alternativet er negativ for reiseopplevinga (opplevinga av landskapet for bilisten), men har samla sett litt positiv konsekvens for andre miljøtema. Alternativet er negativ for reiseopplevinga (opplevinga av landskapet for bilisten), men har samla sett litt positiv konsekvens for andre miljøtema. Alternativet har liten negativ konsekvens for naturressursar og naturmiljø, men ubetydeleg konsekvens for dei andre deltema. Alternativet har liten negativ konsekvens for naturressursar, landskapsbilde og naturmiljø, men har ein liten positiv konsekvens for nærmiljø som følgje av auka avstand til Ljøsne skule og betra tilhøve for gåande og syklande. Dette alternativet medfører direkte konflikt med to kjende lokalitetar med automatisk freda kulturminne og med Undebakksveiti, og det vil bryta den historiske linja til Kongevegen. Det er også visuelt negativt for det verdifulle kulturmiljøet på kanten av Ljøsneterrassen. Alternativet har difor middels til stor negativ konsekvens for tema kulturmiljø. Alternativet er negativt for alle ikkje-prissette tema med unnatak av nærmiljø. Alternativet er vurdert til å ha liten til middels positiv konsekvens for nærmiljøet fordi barriereeffekten, som dagens veg har ved å gå igjennom bustadmiljøet i området, blir vesentleg redusert. Linja gir derimot auka nærføring til deler av Ljøsneveita. Alternativet har stor positiv konsekvens for nærmiljøet på Ljøsne-Stuvane då det meste av dagens trafikk går i tunnel. Konsekvensen for landskapsbilde og reiseoppleving er middels negativ på grunn av landskapsinngrepa tiltaket medfører ved tunnelpåhogget på Stuvane og fordi reiseopplevinga av å køyra gjennom eit flott landskap i tunnel er negativ. Tabell 0.6: Samla vurdering av ikkje prissette konsekvensar innafor kvart delområde. Alle fem miljøtema er vurdert som likeverdige i denne utgreiinga. Middels negativ Liten til middels negativ Ikkje nokon til liten positiv Litt positiv til ikkje nokon Litt positiv til ikkje nokon Liten negativ til ikkje nokon Liten negativ til ikkje nokon Middels negativ Ikkje nokon Etter tabellen er følgjande kombinasjonar dei beste med omsyn på ikkje-prissette konsekvensar: A5-B5-C7-D4 Lang tunnel A1-B3-C6-D4 (Tunnel nedre påhogg Rahella) A1-B1 -C1-D1(Utbetring av eksisterande veg) A4-B3-C3-D2 (Ny veg forbi Tønjum, elles følgje dagens veg med stamvegstandard). Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 17 0.5 Avveging mellom prissette og ikkje-prissette konsekvensar 0.5.1 Samla konsekvensvurdering for dei ulike alternativa Konsekvensutgreiinga skal syte for at alle vesentlege konsekvensar ved ulike utbyggingsalternativ er klargjort. Deretter skal dei ulike alternativa haldast opp mot kvarandre, der ein gjennomfører ei avveging mellom ulike tema som er utgreidd. Samanstillinga er siste steg i den samfunnsøkonomiske analysen, og må ikkje oppfattast som den endelege tilrådinga for prosjektet. Samanlikninga omfattar både prissette og ikkje-prissette konsekvensar, og den skal baserast på: At alle vesentlege konsekvensar er tekne med At informasjonen er presentert i utgreiinga. Nye moment/ argument skal ikkje introduserast i avveginga At konsekvensane ikkje vert telt med fleire gonger. T.d. skal prissette konsekvensar ikkje repeterast under ikkje-prissette konsekvensar Den faglege del av denne prosessen dannar såleis grunnlaget for dei politiske avvegingar som avgjer val av alternativ I planområdet er følgjande tema vurdert som sentrale: Landskapsbilete Nærmiljø og friluftsliv Naturmiljø Kulturmiljø og kulturminne Naturressursar Samfunnsøkonomi (prissette konsekvensar) Samanstilling av konsekvensar for dei aktuelle alternativa. Kombinasjonar K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 Tema A1-B1- C1-D1 A2-B3- C3-D2 A3-B2- C2-D3 A4-B3- C3-D2 A4-B3- C3-D3 A4-B3- C6-D4 A4-B4- C5-D4 A5-B5- C7-D4 Kulturmiljø -- --/--- --/--- --/--- --/--- -- -- -/-- Landskap -/0 -/-- --/- --/- -- --/- --/--- -/-- Naturressurs -/-- --/--- --/--- -- -- -- -- - Nærmiljø 0 + + +/++ +/++ ++ ++ ++ Naturmiljø - -/-- -/-- --/--- --/--- -- ---/-- -/0 Samla vurder-ing -/-- --/--- --/--- -- --/--- --/- --/--- - ikkje-prissette konsekvensar: Rangering ikkjeprissette 2 7 7 5 6 2 4 1 Netto nytte (NN) 108 669 86 887 57 694 142 763 142 272-142 -166 Netto nytte pr budsjettkrone (NN/K) -356 935 688 275 0,35 0,24 0,15 0,43 0,43-0,24-0,28-0,45 Anleggskostnad 280 000 230 000 330 000 300 000 300 000 530 000 550 000 690 000 Tabell 0.7 Samanstilling av prissette og ikkje prissette konsekvensar Mai 2011 Statens vegvesen

side 18 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Ikkje-prissette konsekvensar Samla sett er det nokså negative konsekvensar på fleire av linjekombinasjonane. Tunnelalternativa merkjer seg heller ikkje ut med positive konsekvensar. Lang tunnel (A5-B5- C7-D4 ) kjem best ut med liten negativ konsekvens (-). Alternativet med tunnel frå Rahella, nedre påhogg (A4-B3-C6-D4) og utbetringsalternativet (A1-B1-C1-D1) stiller veldig likt med middels til liten negativ konsekvens. Det er verdt å merkja seg at konsekvensen av deponering av tunnelmassar ikkje er teke omsyn til i utgreiingane av tunnelalternativa. Det er lagt til grunn at alle overskotsmassar skal transporterast ut av planområdet og leggjast i det eksisterande deponiet i Tynjadalen. Dersom A5-B5-C7-D4 vert vald, må ein ta stilling til om konsekvensar av massedeponiet skal utgreiast i reguleringsplan. Alternativa A2-B3-C3-D2 og A3-B2-C2-D3 har store negative konsekvensar både for kulturmiljø og naturressursar (landbruk) i delområde A og kjem difor dårleg ut. Ein aktuell kombinasjon utan tunnel er A4-B3-C3-D2 (kombinasjon 4). Denne kombinasjonen har samla sett middels negative konsekvensar for ikkje-prissette tema. Dei store negative konsekvensane for naturmiljø i A4 trekkjer kombinasjonen ned. For prissette konsekvensar kjem kombinasjon 4 (A4-B3-C3-D2) og 5 (A4-B3-C3-D3) best ut med omsyn til nettonytte pr. budsjettkrone, tett følgt av kombinasjon 1 ( A1-B1-C1-D1), utbetringsalternativet. Alle alternativa utan tunnel har positiv netto nytte. Anleggskostnadane ligg mellom 280 og 330 millionar kr for veg-i-dagen løysingane og 530 mill. kr for tunnel frå Rahella, nedre påhogg (550 millionar for øvre påhogg) og 690 mill kr for lang tunnel mellom Voll og Stuvane. 0.6 Lokal og regional utvikling Lærdal kommune har vurdert anna arealbruk primært knytta til næringsutvikling og bustadområde. Det er laga ein eigen rapport på dette. 0.6.1 Bustadareal Det er aktuelt med utviding av bustadareal på Øvre Ljøsne. Utviding av bustadområde Saltkjelen mot Lærdalelvi vil ikkje bli påverka av val av trasé for E16. Dei andre delutvidingane kan bli uaktuelle, eller reduserte om eit av veg-i dagen alternativa vert valt. Slik sett vil tunnelalternativa kome best ut med omsyn til nye bustadfelt på Øvre Ljsøne. Ut frå behovet for nye bustadareal, vil sannsynlegvis utvidinga av Saltkjelen i overskueleg framtid vere tilstrekkeleg for å stette etterspørselen. Dette ut frå at det er størst etterspørsel etter bustadtomter på Øyri eller i gåavstand til sentrum. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 19 0.6.2 Næringsareal Lærdal kommune har planar om utviding av næringsarealet på Håbakken. Dette er ikkje i konflikt med framtidige vegliner på E16. Når det gjeld direktesal av bær og grønt vil det ved stamvegløysingar ikkje vere mogelg å oppretthalde direkteavkjørslar som ein i dag har til dømes ved Ljsønebui. Desse må lokaliserast til eigne stopp-plassar eller på sidevegar etter å ha kjørt av E16. Plassering av slike stopp-plassar må avklarast i reguleringsplanfasen. Tunnelalternativa frå Rahella og vegidagen løysingane vil gi muligheiter for slike stopp-plassar med sal av bær og grønt. Den lange tunnelen frå Voll til Stuvane vil kome dårlegast ut i ei slik vurdering. Det vil i det alternativet vere naturleg å vise til område på Håbakken. Ljøsnebui, ein daglegvarebutikk like ved dagens E16 ved Rahella rettar seg både mot lokalmarknaden og reisande på E16. For denne verksemda er det klart at veg i dagen er den beste løysinga. Etter C1 vil forretninga kunne halde fram på eksisterande tomt, men vil få anna avkøyrslemønster. Etter C2 og C3, må bygningen rivast, men det er tomtealternativ i nærområdet til der butikken ligg i dag, med moglegheit for avkøyrsle både frå E16 og lokalvegnettet. Ved tunnelalternativa vil butikken miste gjennomgangstrafikken med dagens lokalisering. Lærdal kommune konkluderer med at tunnelalternativa er best for næringsutvikling og vektlegg då landbruk sterkast. Landbruk er ein del av tema Naturressursar og vert vurdert der. Vel vi å sjå vekk frå landbruk, men vektlegg sal av bær og grønt, samt nærbutikken på Rahella, stiller det seg noko annerleis. Då vil veg-idagen alternativa bli rangert framfor tunnelalternativa frå Rahella til Stuvane og den lange tunnelen Voll Stuvane kjem sist. Dette fordi veg-i-dagen løysingane gjev størst potensiale for å tiltrekke seg gjennomgangstrafikken på E16 og dermed sikre seg kundegrunnlag til desse næringane. Etter vårt syn gir både tunnelalternativa og veg-i-dagen løysingane høve til å utvide bustadområde på Øvre Ljøsne, men tunnelalternativa gir tilgang til meir bustadareal enn tunnelløysingane. Når det gjeld næringsutvikling er det liten skilnad på alternativa om ein vektlegg sal av bær og grønt og nærbutikken på Rahella. Men veg-i-dagenløysingane vil etter vårt syn gi større muligheiter for å tiltrekke seg gjennomgangstrafikken på E16 som ein del av kundegrunnlaget. Oppsummert vil ikkje dei ulike alternativa ha dei store konsekvensane for framtidig arealbruk når det gjeld bustader og næringsareal. Det kan difor etter vårt syn ikkje vege tyngst når ein skal velje framtidig trasé for E16. 0.7 Tilråding frå Statens vegvesen (tiltakshavar E16) Denne utgreiinga har vurdert ulike konsekvensar ved dei aktuelle alternativa. Når det gjeld ikkje-prissette konsekvensar er det lang tunnel, A5-B5-C7-D4 (kombinasjon 8) som kjem best ut. Alternativet med tunnel frå Rahella, nedre påhogg (A4-B3-C6-D4) og utbetringsalternativet (A1-B1-C1-D1) stiller veldig likt med middels til liten negativ konsekvens. Ein aktuell kombinasjon utan tunnel er A4-B3-C3-D2, dvs følgjer dagens veg unnateke i område forbi Tønjum. Denne kombinasjonen har samla sett middels negativ konsekvens (--) for ikkje-prissette tema. Mai 2011 Statens vegvesen

side 20 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne Kombinasjonane A2-B3-C3-D2 og A3-B2-C2-D3 har store negative konsekvensar både for kulturmiljø og naturressursar (landbruk) i delområde A og kjem difor dårleg ut. For prissette konsekvensar kjem kombinasjon 4 (A4-B3-C3-D2) og 5 (A4-B3-C3-D3) best ut med omsyn til nettonytte pr. budsjettkrone, tett følgt av kombinasjon 1 ( A1-B1-C1-D1), utbetringsalternativet. Alle alternativa utan tunnel har positiv netto nytte medan dei aktuelle tunnelalternativa kjem ut med negativ netto nytte. Overordna mål for dette prosjektet er: Vegen skal ha standard som stamveg med god framkomst og høg trafikktryggleik. Valt alternativ skal vere samfunnsøkonomisk gjennomførbart i høve til kostnader og samfunnsnytte. Utover val av vegline for E16, skal planarbeidet finne løysingar for anna arealbruk i område. Utbetringsalternativet (A1-B1-C1-D1) som har ein dårlegare standard enn stamvegstandard knytta til kurvatur, lokalvegsystem/ gans-sykkelveg, avkjørsler etc tilfredstiller ikkje første kulepunktet. Dei andre alternativa gjer dette. Når det gjeld andre kulepunkt viser effektberekningane at det berre er veg i dagen- løysingane som gjev positiv samfunnsøkonomi. Lærdal kommune har jobba med kulepunkt tre og sett på ny arealbruk. Dette er konkretisert i eigen rapport og omtala i kap 6 i denne rapporten. Etter vårt syn gir både tunnelalternativa og veg-i-dagen løysingane høve til å utvide bustadområde på Øvre Ljøsne, men tunnelalternativa gir tilgang til meir bustadareal enn tunnelløysingane. Når det gjeld næringsutvikling er det liten skilnad på alternativa om ein vektlegg sal av bær og grønt og nærbutikken på Rahella. Men veg-i-dagenløysingane vil etter vårt syn gi større muligheiter for å tiltrekke seg gjennomgangstrafikken på E16 som ein del av kundegrunnlaget. Oppsummert vil ikkje dei ulike alternativa ha dei store konsekvensane for framtidig arealbruk når det gjeld bustader og næringsareal. Det kan difor etter vårt syn ikkje vege tyngst når ein skal velje framtig trasé for E16. Statens vegvesen vil ut frå dette tilrå at alternativ med veg i dagen etter alternativ A4- B3-C3-D2, eventuelt A4-B3-C3-D3 vert lagt til grunn i den vidare planlegginga. 0.8 Motsegn Når det gjeld tunnelløysingane A5, C5 og C6 vil Statens vegvesen varsle motsegn mot desse. Vi grunngjev dette med meirkostnad knytta til anleggsgjennomføring, drift og vedlikehald som totalt sett ikkje oppveg dei gevinstane alternativa har i høve til jordvern, naturmiljø og kulturminne. Som vist i konsekvensutgreiinga gjev samtlege tunnelalternativ negativ nytte med omsyn til samfunnsøkonomi. Det alternativet vi tilrår (kombinasjon 4, event kombinasjon 5) gjev betra tilhøve for nærmiljøet enn det vi har i dagens situasjon og er difor etter vårt syn ikkje eit godt nok argument for å velje kostbare tunnelløysingane. Tunnelløøsingane er ca 80% dyrare enn veg i dagen. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 21 I delområde B vil Statens vegvesen varsle motsegn mot Alternativ B4. Denne løysinga er knytta tett opp mot tunnelalternativ C5 frå Rahella (øvre påhogg) men kan koblast til vegidagen-løysingane C1-C3. Grunngjevinga for motsegn er rasfare i form av flaumskred, jordskred og steinsprang frå fjellsida over. Vi har fått gjort ei geologisk vurdering av dette området, og geolgane tilrår ikkje dette alternativet.. Statens vegvesen vil også varsle motsegn mot utbetringsalternativet A1-B1-C1-D1. Dette alternativet er 20 mill.kr billegare enn tilrådd alternativ, men det tilrådde alternativet (A4-B3- C3-D2) gir ein samfunnsøkonomisk gevinst, i form av betra framkomst og reduserte transportkostnader, som er langt større (ca 50 mill kr). Vi vil og påpeika at vegstandarden på parsellane elles på E16 i Lærdal er stamvegstandard og vi ønskjer også å nytte denne standarden på denne attståande parsellen mellom Stuvane og Håbakken. 0.9 Vidare planprosess Når konsekvensutgreiinga og kommunedelplanen er godkjent i Lærdal kommune vil ein setje i gang arbeide med reguleringsplan for det vedtekne alternativet. Dersom Statens vegvesen sine motsegner ikkje vert teke til følgje og det går til mekling, ønskjer Statens vegvesen at det vert sett i gang reguleringsplanarbeide i dei delområda der det er semje om alternativ. Dette for å nytte dei resterande ca 50 mill.kr som ligg inne i Handlingsprogrammet for 2010-2013 (2019) for strekninga Seltun Stuvane Håbakken. Midlar som ikkje vert nytta på anlegget Stuvane Seltun. Ein legg då opp til å gjere tiltak i 2013. Ein kan tenkje seg følgjande framdrift på tiltak som kan gjennomførast på kort sikt Godkjent reguleringsplan i løpet sommaren 2012 Byggjeplanlegging/ konkurransegrunnlag andre halvår 2012. Anleggsstart 2013. Mai 2011 Statens vegvesen

side 22 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne 1. Innleiing 1.1 Bakgrunn E16 gjennom Lærdal vart allereie i Stortingsmelding nr. 58, 1984-85 utpeikt til å vera ein del av stamvegruta mellom Oslo og Bergen. Stortinget slutta seg til prinsippet om at stamvegnettet bør få noko høgare standard enn dei andre riksvegane. Som ein del av forvaltningsreforma der ein stor del av riksvegnettet vart overført til fylka frå 1/1-2010, er det som tidlegare var stamvegar no definert som riksvegar og E16 er ein del av riksvegsystemet. Lærdalstunnelen vart opna i år 2000. Mellom Seltun og Borlaug er det i løpet av siste tiåret bygd ny veg med stamvegstandard. På strekninga mellom Stuvane og Seltun pågår det anleggsarbeide og ny veg vil stå ferdig i juni 2011. Vi står då att med strekninga mellom Håbakken og Stuvane som ikkje har fullgod standard. Standarden ligg i dag langt under krava til stamvegnettet, og til dels under minstekrava til riksveg. Låg bæreevne og auka tungtrafikk etter opning av Lærdalstunnelen gjer utbygging aktuelt og naudsynt. Ein utbetra eller ny veg skal medverke til betra trafikktryggleik for både køyrande og mjuke trafikantar og gi lik vegstandard gjennom Lærdal. Figur 6: Oversiktskart 1.2 Problemskildring Ny eller utbetra E16 mellom Håbakken og Stuvane reiser ei rekkje problemstillingar knytta til dette særmerket område i Lærdal. Utfordringar i planarbeidet knyter seg til følgjande tema: Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 23 Busetnad Inngrep i og nærføring til gardstun og eksisterande bygningsmasse Nærføring til bumiljøa på Tønjum og Ljøsne Støy Naturmiljø Nærføring til Lærdalselvi, ei nasjonal viktig laskeelv Konflikt med flaummarkområde (unike og urørte område) Konflikt med hjortekryssingar Kulturmiljø Kulturminne, kulturmiljø og kulturlandskap av stor verdi i område Inngrep i og nærføring til viktige kulturmiljø Oppstykking av heilskapleg kulturmiljø Gjennomgangstrafikk, lokaltrafikk og gang- og sykkelvegtrafikk Behov for parallell lokalveg/ gang- og sykkelveg Kryssing for gåande og syklande og landbruk Plassering av kryss og avkøyrsler Landbruk og skogbruk Oppdeling av landbruksareal og dei driftsmessig utfordringar det gir Gjerdehald og avstandskrav Tilkomst Risiko og sårbarheit Rasfare og rassikring Flaumfare Grunntilhøve Figur 7: Landbruksområde på Øvre Ljøsne (foto M. Aspevik) Mai 2011 Statens vegvesen

side 24 Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne 1.3 Mål Planområdet dekkjer strekninga frå Håbakken til Stuvane. Det skal utviklast alternativ til val av vegline, som grunnlag for vidare optimalisering. Strekninga er allereie i dag ein del av E16 mellom Oslo og Bergen, og den vert i NTP framheva som ein viktig korridor for transport mellom Austlandet og Vestlandet. Parallelt med dette skal Lærdal kommune revidere kommuneplanen sin for område Tønjum Ljøsne. Fastlegging av anna arealbruk er også ein del av planarbeidet. Målsettinga for ny eller utbetra trasé for E16 tek utgangspunkt i fleire overordna plandokument: Stamvegutgreiinga / NTP legg følgjande politiske mål til grunn for transportpolitikken: - Færre drepne og alvorleg skadde i vegtrafikken (0-visjonen vert lagt til grunn) - Betre framkomst i og mellom regionar - Eit meir effektivt transportsystem - Eit transportsystem som er tilgjengeleg for alle Overordna mål er (henta frå planprogrammet): Vegen skal ha standard som stamveg med god framkomst og høg trafikktryggleik. Valt alternativ skal vere samfunnsøkonomisk gjennomførbart i høve til kostnader og samfunnsnytte. Utover val av vegline for E16, skal planarbeidet finne løysingar for anna arealbruk i område. Delmål Prosjektet skal, så langt det er mogleg, sikra eit godt og trygt nærmiljø langs vegen, der estetikk, bukvalitetar, rekreasjonsinteresser og trygge, funksjonelle gang- og sykkelsamband er ivareteke. Valt trasé skal, så langt det er mogleg, ivareta natur-, miljø-, kultur- og landbruks-/ jordverninteresser i området. Det skal vurderast utviding av eksisterande areal eller nye areal for busetnad og anlegg (bustad, fritidsbusetnad, offentleg eller privat tenesteyting, næring, idrettsanlegg, råstoffutvinning, fritids-, og turistføremål), samferdselsanlegg og teknisk infrastruktur, grønstruktur, forsvaret, landbruks-, natur- og friluftsføremål og bruk og vern av sjø og vassdrag. Alle arealbruksføremål må vurderast opp i mot plassering av ny E 16. Målsettingar for planarbeidet Det skal vera ein planprosess som sikrar omsyn til informasjon og medverknad. Kommunedelplan med konsekvensutgreiing skal gi tilstrekkeleg beslutningsgrunnlag for val av trasé for E16 og val av løysing for anna arealbruk i området. Statens vegvesen Mai 2011

Konsekvensutgreiing og kommunedelplan E16 Tønjum - Ljøsne side 25 1.4 Planprosess Forklaring av plansystemet Føremålet med ei konsekvensutgreiing (KU) er slik det står i 4-2 i plan- og bygningslova: For regionale planer og kommuneplaner med retningslinjer eller rammer for framtidig utbygging., skal planbeskrivelsen gi en særskilt vurdering og beskrivelse - konsekvensutredning av planens virkninger for miljø og samfunn. Alle oversiktsplanar for vegtiltak skal handsamast etter forskrift om konsekvensutgreiingar. Handsaming etter denne forskrifta medfører blant anna at forslagsstillar skal utarbeide forslag til planprogram tidleg i planprosessen og at det på bakgrunn av fastsett planprogram skal utarbeidast planforslag med konsekvensutgreiing. Planprogrammet er fastsett av planmyndigheita som ansvarleg myndigheit, dvs Lærdal kommune. Føremålet med planprogrammet er å førebu og setje rammer for sjølve utgreiingsarbeidet og utforming av kommunedelplan. Planprogrammet fastlegg kva konsekvensar som må utgreiast for å klargjere vesentlege verknader av tiltaket. I planprogrammet er det også konkludert i høve til kva for alternativ som skal utgreiast vidare i planprosessen. Konsekvensutgreiinga og kommunedelplanen skal utarbeidast med grunnlag i det fastsette planprogrammet. Konsekvensutgreiinga skal gjere greie for tiltaket med aktuelle alternativ og konsekvensar knytt til prissette konsekvensar, landskap, naturmiljø, naturressursar, kulturmiljø og kulturminne, nærmiljø og friluftsliv samt lokal og regional utvikling. Under kvar av desse hovudtema skal det gjerast greie for konsekvensar innanfor ei rad forskjellige deltema slik planprogrammet legg fast. Konsekvensutgreiinga skal innehalde ei tilråding til val av alternativ og standard. Tilrådinga skal grunngjevast og det skal gjerast greie for eventuelle premissar for vidare planlegging. Formell godkjenning av vegtrasé skjer gjennom vedtak av kommunedelplan. Organisering av planarbeidet Plan- og utgreiingsarbeidet er organisert i samsvar med Plan- og bygningslova og har følgjande rolledeling: Statens vegvesen er tiltakshavar for E16, dvs er eigar av vegprosjektet og har ansvar for utarbeiding av planar og gjennomføring av anlegget i tråd med planvedtak og gjeldande budsjett. Lærdal kommune ivartek at arealbruken for områda rundt E16 vert avklart i denne planen. Lærdal kommune er og planstyresmakt, dvs planprogram og framlegg til Konsekvensutgreiing og kommunedelplan skal vedtakast av kommunen. Med mindre det vert reist motsegn mot vedtaka frå statlege eller regionale styresmakter, vert dette endeleg vedtak. I samband med oppstart av planarbeidet er det sett ned ei arbeidsgruppe med representantar frå Statens vegvesen, administrasjonen i Lærdal kommune og to kommunepolitikarar. Mai 2011 Statens vegvesen