friluftsliv Konsekvensutgreiing for Kommunedelplan

Temarapport: Nærmiljø og friluftsliv Konsekvensutgreiing for Kommunedelplan Tunnel Skånevik Etne 2008

Forord Tunnelselskapet Skånevik Etne AS har i samarbeid med Etne kommune og Statens vegvesen utarbeida forslag til kommunedelplan med konsekvensutgreiing for etablering av tunnel mellom Skånevik og Etne. Plan for tiltaket kjem inn under plan- og bygningslovas vedtak om konsekvensutgreiing. Akvator AS er tilsett som plankoordinator og ansvarleg for konsekvensutgreiinga, og har på vegne av Tunnelselskapet utarbeida eit program for planarbeidet, jf forskrift om konsekvensutgreiing av 1. april 2005. Planprogrammet vart fastsett av kommunestyret 7.feb. 2008. Planprogrammet klargjer føresetnadane for planarbeidet og trong for konsekvensutgreiing. Kommunedelplan med konsekvensutgreiing skal vera gjenstand for offentleg ettersyn hausten 2008. Det er utarbeida eigne rapportar for dei fleste deltema innan konsekvensutgreiinga. Føreliggjande temarapport omfattar nærmiljø og friluftsliv. Leirvik,18.08. 2008 Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 2

Innhaldsliste 1 Samandrag... 4 2 Etne... 6 3 Nærmiljø og Friluftsliv... 7 3.1 Definisjonar... 7 3.2 Overordna mål... 7 3.3 Metode... 7 4 Alternativ veg og tunnelpåhogg... 11 5 Verdi, omfang og konsekvens... 13 5.1 Nærmiljø og friluftslivområde på Etne sida... 13 5.2 Område Håfoss Vad... 14 6.2 Område Grønstad... 17 5.3 Nærmiljø og friluftslivområde i Skånevik... 19 6 Oppsummering av konsekvens for dei ulike alternativa... 23 7 Litteraturliste... 24 Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 3

1 Samandrag Innleiing Det er trong for eit betre, tryggare og meir framtidsretta transportsamband mellom Skånevik og Etne, og tunnel mellom tettstadene har vore på dagsorden i mange år. Tunnelprosjektet mellom Skånevik og Etne er nemnt i både lokale og regionale planar. I desse planane er prosjektet tidfesta lenger fram i tid enn det som er ynskjeleg og naudsynt. Gjennomføring av eigen kommunedelplan er fyrste lekk i prosessen for å kunna framskunda tunnelprosjektet. Nærmiljø og friluftsliv er omgrep kopla til brukarane og bebuarane og deira fysiske omgjevnad. Analyse av nærmiljø og friluftsliv skal syna tiltaket sine verknadar for bebuarar og brukarar av det aktuelle tiltaksområde. I analysen vurderer ein korleis tiltaket svekkar eller betrar dei fysiske tilhøva for trivsel, samvær og fysisk aktivitet i uteområda. Metode Analysen er basert på Statens vegvesen si handbok-140 som mal. Rapporten skal gi ein verdinøytral skildring av dagens tilstand og typiske trekk ved nærmiljø og friluftsliv innanfor tiltaksområde. Grunnlagsinformasjonen er i hovudsak henta frå Etne kommune. Konsekvensen av tiltaket er eit resultat av verdi og omfang. Verdisetjing av nærmiljø og friluftsliv vektlegg konsentrasjonar av bustader, offentlege /felles møtestader, gang- og sykkelvegar og tilrettelagte friluftsområde. Kommunen sine satsingsplanar for nærmiljø og friluftsliv vert også vekta. Omfangsvurderingane er eit uttrykk for kor store negative eller positive endringar det aktuelle tiltaket vil medføra for det einskilde område. Kriteria for omfangsvurderinga er relatert til type og størrelse til arealbeslag, barrierar, støy- og forureining. Alternativa I konsekvensutgreiinga er det vurdert 4 alternative tunnelpåslag på Etne sida og 3 på Skånevik sida. Etne: Håfoss Tunnelpåslag M Vad 1 Tunnepåslag M Vad 2 Tunnelpåslag P Grønstad Tunnelpåslag S Skånevik: Skånevik 1 Tunnelpåslag B Skånevik 2 Tunnelpåslag D Skånevik 2 Tunnelpåslag E Mellom dagstrekningane er det i alt 12 ulike tunnelalternativ med variable lengder. Skildring av områda På Etnesida er området Håfoss/Vad og Grønstad vurdert, på Skånevikssida er heile Skånevik vurdert under eitt. Det er lite oppbygd sosial infrastruktur som skule, barnehagar og offentlege leikeplassar etc, i dei aktuelle områda på Etnesida. I Skånevik er det relativt mange ulike funksjonar og tilrettelagt infrastruktur i hovudsak for dei som bur lokalt, men tettstaden har også ein funksjon i ein større regional samanheng som til dømes turisme. Omfang Når det gjeld omfang er det alternativa Håfoss og Vad 1 som får størst negativt omfang. Her skapar alternativa barrierar for eksisterande ferdsle mellom gardane og områda vil verta påverka av støy, om enn i liten grad. Uheldig miljøutvikling for bustadområdet på Håfoss om ein går for alternativet Håfoss. I Skånevik vert omfanget positivt, ved at trafikken gjennom sentrum vert snudd. Ein føresetnad for omfangsvurderinga er at gang- og sykkelveg langs fv. 34 frå kryss mot tunnelpåhogg til sentrum vert etablert i tråd med vedteken reguleringsplan Skålnes-Hagavik. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 4

Samanstilling av konsekvensar av tiltaket Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Håfoss Liten Middels negativt Liten negativ (-) Vad 1 Liten Middels negativt Liten negativ (-) Vad 2 Liten Inga lite negativt Ubetydeleg (0) Grønstad Liten Lite negativt Liten negativ (-) Skånevik 1B Middels stor Lite- middels positivt Liten - middels positiv (+/++) Skånevik 2D Middels stor Lite positivt Liten positiv (+) Skånevik 2E Middels - stor Lite positivt Liten positiv (+) Kartframstilling av konsekvensen for dei ulike dagstrekningane N Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 5

2 Etne Etne kommune ligg sør i Hordaland fylke og grensar til Kvinnherad, Odda, Suldal, Vindafjord og Sauda; dei tre sistnemnte kommunane ligg i Rogaland. I januar 2007 var innbyggjartalet 3858. Kring halvparten av desse bur ved dei to tettstadane Etnesjøen og Skånevik. Geografisk sett er kommunen tredelt: Mot aust ligg den omlag 3 mil lange Åkrafjorden med den mektige Langfoss (foto), Noregs 5. høgaste foss med 612 m fallhøgde, som av nettstaden World Waterfall Database vart kåra til den vakraste i verda. I vest ligg ferjestaden Skånevik. I sør brer jordbruksbygda Etne seg utover med sitt historiske landskap. Etneelva buktar seg ned frå Stordalen gjennom Etne til Etnefjorden. Landbruk har i alle tider vore viktigaste leveveg i kommunen, og Etne er i dag blant dei største landbrukskommunane i Hordaland. Elles har kommunen mange arbeidsplassar innanfor mekanisk industri, varehandel, service og ulike tenesteytande næringar. Kommunen har 4 skular Enge og Rygg i Etnesjø, Fjæra og Skånevik skule, og 4 barnehagar Enge og Rygg i Etnesjø, Småfolk barnehage på Grindheim og Skånevik barnehage. I alt var det ved årsskifte 895 born og unge i alderen 0-17 år i kommunen. I kommunen finns det 4 kyrkjer, Stødle, Gjerd, Grindheim på Etne sida og Skånevik kyrkje, der Stødle har mest historisk tyngde med sine røter attende til 1100-talet og Erling Skakke. Tilgangen på kulturtilbod og naturtilbod frå fjord til fjell er variert og god. Dette nyt reiselivet godt av, og næringa er veksande. Rundt 600 fritidshus er å finna i kommunen i dag. Etneelva er ei av dei mest attraktive lakseelvane på Vestlandet. Fiskesesongen er frå juni til september, med utleige av fiskesoner på døgnbasis. Det er gode tilhøve for ferskvassfiske i Stordalsvatnet og i meir enn 40 fjellvatn. Det er over 100 aktive lag og foreiningar i kommunen. I sommarhalvåret står laga bak dei fleste arrangementa som går føre seg i bygdene, der Etnemarknaden i august, Torgdagane og Skånevik Bluesfestival er dei største arrangementa. Nøkkeltal om kommunen: Storleik: 735,4 km². Kystline: 103 km. Høgaste fjell sydom Åkrafjorden: Helgedalnuten 1443 moh. Djupaste målte punkt: Åkrafjorden 650 muh. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 6

3 Nærmiljø og Friluftsliv Føremålet med konsekvensutgreiinga er å synleggjera korleis og i kva omfang vegalternativa kan koma i konflikt med nærmiljø og friluftsliv. Utgreiinga er utført i samsvar med metodar skildra i Vegvesenet si Handbok 140 (Statens Vegvesen 2006). I utgreiingsarbeidet er konsekvens gitt som eit produkt av verdi og omfang. Analyse av nærmiljø og friluftsliv skal syna tiltaket sine verknadar for bebuarar og brukarar av det aktuelle område. I analysen vurderer ein korleis tiltaket svekkar eller betrar dei fysiske tilhøva for trivsel, samvær og fysisk aktivitet i uteområda. Mange menneske har ikkje moglegheit til lengre turar i friluft i kvardagen. For nokre grupper er mangel på fritid eit vesentleg hinder, medan andre grupper har låg mobilitet. Uteaktivitetar, som ein del av kvardagen i nærmiljøet, er difor ein viktig arena for fysisk aktivitet. Dei to tema nærmiljø og friluftsliv er difor overlappande, og vert vurdert samla. 3.1 Definisjonar Nærmiljø og friluftsliv er velkjende omgrep, men kan definerast på ulik måte. Begge omgrepa er kopla til brukarane og bebuarane og deira fysiske omgjevnad. Nærmiljø vert definert som menneske sitt daglege livsmiljø. Friluftsliv vert definert som opphald og fysisk aktivitet i friluft i fritida med sikte på miljøforandring og naturopplevingar. Begge definisjonane beskriv opphald og fysisk aktivitet i friluft i bustad- og tettstadsnære uteområde, parkar eller friluftsområde. 3.2 Overordna mål Det er eit overordna politisk mål at alle skal ha moglegheit til å utøva helsefremjande, trivnadskapande og miljøvenleg friluftsliv og fysisk aktivitet i det daglege livsmiljø og i omkringliggjande naturområde. Område av verdi for friluftslivet skal sikrast slik at ferdsel og opphald vert fremja og gjev tilgjenge til naturområda. Det skal vera tilgong til trygg ferdsel, leik og andre aktivitetar ved bustad, skule og barnehage, i samanheng med ein variert grønstruktur med gode sambindingar til omkringliggjande naturområde. Spesielt barn og unge skal gjevast moglegheit til å utvikla ferdigheiter i friluftsliv: Sikra eit oppvekstmiljø som gjev barn og unge tryggleik mot fysiske og psykiske skadeverknader, og som har dei fysiske, sosiale og kulturelle kvalitetane som til ein kvar tid er i samsvar med eksisterande kunnskap om barn og unge sine behov. Ivareta det offentlege sitt ansvar for å sikra barn og unge dei tilbod som samla kan gje den einskilde utfordringar og ein meiningsfylt oppvekst uansett bustad, sosial og kulturell bakgrunn. Alle skal ha høve til å drive friluftsliv som helsefremjande, trivselsskapande og miljøvenleg aktivitet i nærmiljø og i naturen elles. 3.3 Metode Analysen er gjennomført i fylje planprogrammet og bruker Statens vegvesen si handbok 140 som mal. Metoden er der delt inn i 3 trinn: Trinn 1 er innsamling av data og verdivurdering, trinn 2 er omfangsvurdering og trinn 3 er konsekvensvurdering. På Etnesida er området Håfoss/Vad og Grønstad vurdert, på Skånevikssida er heile Skånevik vurdert under eitt. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 7

3.3.1 Datagrunnlag: På bakgrunn av innsamla data skal det gjevast ein verdinøytral skildring av dagens tilstand og typiske trekk ved nærmiljø og friluftsliv innanfor planområde og i det aktuelle tiltaksområde. Datainnsamling: Oversikt over område Kjelder og tidlegare analysar Synfaring Innhenting av informasjon om kommunen og lokalbefolkning Inndeling av områder Kortfatta og overorda skildring av tiltaksområde Det er ikkje gjort kvantitative undersøkingar som teljing av brukarfrekvens, og vektlegging av området sin verdi for friluftsliv vert difor upresis. Potensialet for framtidig friluftsliv er med når omfanget vert vurdert. Utgreiinga vurderer områda brukt til friluftsliv som vert rørt ved etablering av tunnel med tilførselsveg direkte eller ved at tiltaket skapar barrierar som endrar tilgjenge til område. Friluftslivet som vert rørt har aktivitetar som turgåing og fiske. Støyberekning i form av støysonekart for områda vert framstilt i eigen rapport. I ein nærmiljø og friluftslivrapport skal støy handsamast i høve til reduksjon av uteareal sine funksjonelle kvalitetar. Gjennom sektoransvaret og Plan- og Bygningslova har dei einskilde sektorane og den einskilde utbyggjar eit særskilt ansvar for at omsynet til nærmiljø og friluftsliv vert ivareteke. Fylkeskommunen, Fylkesmannen og kommunane har påverknadsmynde innanfor sine ansvarsområde. Fylkeskommunar og kommunar har såleis moglegheit til å utarbeida eigne planar for nærmiljø og friluftsliv, og kan ta omsyn til dette i anna planlegging. Etnevassdraget blei verna mot kraftbygging i 1993, som resultat av Verneplan for Vassdrag IV. Vernetiltaket legg føringar for bruk og utnytting av område, spesielt i vass-/strandsona 3.3.2 Kjelder Kunnskap om nærmiljø og friluftsliv kan hentast frå mange ulike kjelder: Kommunen, Statisk sentralbyrå, Vegvesenet sine trafikktal. Kart, flyfoto, planar. Erik Kvalheim frå Etne kommune har vore bidragsytar til materialet i rapporten. 3.3.3 Verdi Verdisetjing av nærmiljø og friluftsliv er basert på handbok-140, som vektlegg konsentrasjonar av bustader, offentlege /felles møtestader, gang- og sykkelvegar og tilrettelagte friluftsområde. Dette gjer at små bustadområde som har lite tilrettelagte funksjonar vil få liten verdi. For dei einskilde personane som bur i område kan dette følast som urimeleg. At folk trivest og har eit godt og nært naboforhold i sitt nærmiljø vert såleis ikkje fanga opp i metoden. Verdiskalaen er inndelt i 3; liten, middels og stor verdi. Verdien vert framstilt grafisk. Verdikriteria er relatert til bruksfrekvensen, dvs. at det skal vurderast om eit område er lite, noko eller mykje brukt. Kva som er lite, noko eller mykje bruk er relative størrelsar og må vurderast i forhold til områdeskala. Kommunen sine satsingsplanar /-område for nærmiljø og friluftsliv vert også vekta og tatt med i rapporten. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 8

Tabell 1. Kriterium for vurdering av aktuelle område sin verdi for nærmiljø og friluftsliv Vanleg bustadfelt og bustadområde Andre bustad område Offentleg /felles møtestad og andre uteområde i byar/tettstader Vegnett og stiar for gåande og syklande Identitetsskapande område /element Friluftsområde Liten verdi Middels verdi Stor verdi Lav tettleik og få bustader Lav bruks- og opphaldsintensitet. Ingen skule, barnehagar, lite fritidstilbod for barn og unge Uteområde som er like brukt Veg og stiar som er lite brukt og/eller som mange føler ubehag og utrygge ved å ferdast langs. Ferdselsline med fleire barrierar og/eller som opplevast som omvegar og dermed lite brukt Område/element som få knyt identitet til Område som er mindre brukt som friluftsområde Vanleg bustadfelt og bustadområde Middels bruks- og opphaldsintensitet. Fritidstilbod der ein del barn og unge oppheld seg Uteområde som brukast ofte/av mange. Område som har tyding for barn og unge sin fysiske utfolding Vegar og stiar som er mykje brukt. Ferdselsline til sentrale målpunkt. Ferdselsline som er ein del av samanhengande ruter Område /element som nokon knyt identitet til Område som brukast av mange til friluftsliv. Område som er særleg godt eigna til friluftsliv Tett konsentrasjon av bustader Svært stor bruks- og opphaldsintensitet. Grunnskule/barnehagar /fritidstilbod der mange barn og unge oppheld seg Uteområde som brukast svært ofte/av svært mange barn. Viktig område for barn og unge sin fysiske utfolding. Område som har tyding for eit større omland Sentrale ferdselsliner for gåande og syklande som er svært mykje brukt, har god tilkomst, og gjev staden ein trygg og attraktiv stad å ferdast langs. Hovudferdselslina til sentrale målpunkt Område /element som svært mange knyt identitet til Område som brukast svært ofte av svært mange. Område som er ein del av samanhengande område med langturar over fleire dagar. Område som er attraktive nasjonalt og internasjonalt og som i stor grad tilbyr ro og naturopplevingar 3.3.4 Omfang Omfangsvurderingane er eit uttrykk for kor store negative eller positive endringar det aktuelle tiltaket vil medføra for det einskilde område. Kriteria for omfangsvurderinga er relatert til type og størrelse til arealbeslag, barrierar, støy- og forureining. Omfang vert vurdert i høve til dagens situasjon. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 9

Tabell 2. Kriteria for vurdering av omfang for nærmiljø og friluftsliv (handbok-140) Middels Lite/ inga Stort negativt negativt omfang omfang omfang Bruksmoglegheit Barrierar for ferdsel og opplevingar Attraktivitet Viktig som identitetsskapande Tiltaket vil ikkje endra bruken av område Tiltaket vil i liten grad endra barrierar Tiltaket vil stort sett ikkje endra området sin attraktivitet Tiltaket vil stort sett ikkje endra området sin identitet Tiltaket vil redusera bruken av område Tiltaket vil i nokon grad medføra barrierar mellom viktige element Tiltaket vil gjera område mindre attraktivt Tiltaket vil redusera område sin identitet Tiltaket vil øydeleggja bruken av område Tiltaket vil medføra tydelege barrierar mellom viktige element Tiltaket vil i stor grad redusera området sin attraktivitet Tiltaket vil øydeleggja områdets identitet 3.3.5 Konsekvens Trinn 3 består i å kombinera verdien av området og omfanget for å få konsekvensen av tiltaket. samanhengen mellom verdi, omfang og konsekvens går fram av figuren nedanfor. Figur 1. Konsekvensvifte frå Statens vegvesen si handbok 140 (2006). 3.3.6 Synfaring og registreringar Det har vore synfaring i områda 29.feb. og 28.apr. 2008. Føremålet var å utføra ein verdivurdering av dei ulike områda. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 10

4 Alternativ veg og tunnelpåhogg I konsekvensutgreiinga er det vurdert 4 alternative vegtrasear på Etne sida og 3 på Skånevik sida. Etne: Håfoss Tunnelpåslag M Vad 1 Tunnepåslag M Vad 2 Tunnelpåslag P Grønstad Tunnelpåslag S Skånevik: Skånevik 1 Tunnelpåslag B Skånevik 2 Tunnelpåslag D Skånevik 2 Tunnelpåslag E Mellom desse dagstrekningane er det i alt 12 ulike tunnel alternativ med variable lengder. Nedanfor er dei ulike dagstrekningane omtala: Håfoss: Vegalternativet tar av frå E134 like sør for Håfoss bru og går gjennom eit eksisterande industribygg og eit bustadområde. Traseen rundar foten på moreneterrasse og går inn i jordbruksområde. Veglinja går vidare opp på austsida av Lonsbekken og inn i tunnelpåhogg ca 780 m frå E134. Vad 1: Vegalternativet tar av frå E134 mellom to bustader og ein avkjørsel. Veglinja fylgjer langs eit bekkedrag og over dyrka mark fram til påhogget. Heile området er prega av landbruksverksemd. Avstanden mellom E134 til tunnelpåhogget er ca 630 m. Vad 2: Vegalternativet tar av frå E134 like ved svingen/p-plassen og går tvers over dyrka mark og inn under Hushaug. Avstanden frå europavegen til Hushaug er på ca 220 m. Grønstad: Vegalternativet tar av frå E134 og fylgjer eigedomsgrensa mellom to bruk. Området er prega av landbruksverksemd og avstanden frå E134 til tunnelpåhogget er ca 210 m. Skånevik 1B: Vegalternativet tar av frå fv. 34, like vest for alt. 2E. Nedre del av vegen går over fulldyrka mark, før vegen svingar austover og inn i skogområde. Avstanden frå fv. 34 til tunnelpåhogg er ca 1060 m. Skånevik 2D: Vegalternativet tar av frå fv. 34, like aust for alt. 1B. Nedre del av vegen går gjennom nyrydda og delvis oppdyrka jordbruksareal, før den går vidare inn i skogområde. Vegen kjem ut på eit jordbruksområde like vest for fellesfjøset og går inn i tunnel bak fjøset. Totalt avstand frå fv.34 til tunnelpåhogget er ca 800 m. Skånevik 2E: Vegalternativet tar av frå fv. 34, like aust for alt. 1B. Alternativet ( 2E) deler seg frå alternativ 2D når vegen kjem ut på eit jordbruksområde like vest for fellesfjøset og held fram like bak fellesfjøset og vidare langs grensa mellom innmark og utmark til garden Tjelle (134/1). Total avstand frå fv.34 til tunnelpåhogget er ca 1350 m. Flyfoto nedanfor syner dei ulike alternativa. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 11

Alternativa på Etne sida Alternativa i Skånevik Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 12

5 Verdi, omfang og konsekvens 5.1 Nærmiljø og friluftslivområde på Etne sida På Etne sida er friluftsliv og nærmiljø delt inn i to områder; Håfoss-Vad og Grønstad. Sjå kartet under. N Grønstad Grønstad Rasteplass Grønstad skule Håfoss-Vad Vad 2 Vad 1 Håfoss Kartet over nærmiljø og friluftslivområda Håfoss-Vad og Grønstad (raud sirkel). Dagstrekningane i området er merka inn (stipla linje). (Kart: Fonnakart). Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 13

5.2 Område Håfoss-Vad Område Håfoss Vad består av spreitt busetnad langs E134, og ein konsentrering av 7 bustader ved Håfoss (foto). I område er det tre gardsbruk etablert på moreneterrassen og eit stykke frå europavegen. Håfoss var tidlegare ein industristad, men i dag er det lite aktivitet der. Håfoss-Vad er prega av aktiv gardsdrift og har eit monotont graslandskap i innmarka og beite og skog i utmarka. Dette gjer at områda ikkje er tilrettelagt eller godt tilgjengeleg for allmenta. Ein del skogsvegar finns i område og kan nyttast som turvegar av folk i nærområde. Ingen leikeplassar eller gang- og sykkelvegar er etablerte. E134 er ein smal, svingete og sterkt trafikkert veg som ikkje egnar seg til å gå eller leike langs. Kvar husstand brukar difor det heilt bustadnære områda til dette. Frå Håfoss til Stødle går fv. 35, som er lite trafikkert, og vegen vert brukt som møteplass og turveg for dei som bur der. Bilbasert bustadområde. I område ligg Hushaug der det er ei bygdeborg frå jernalder (sjå lite kart nedanfor). Det finns 4 slike borger i Etne der borga på Hushaug er den mest kjente. Tilgjenge til staden er ikkje tilrettelagt. Ein møteplass/p-plass langs E134 kan nyttast, men då må ein kryssa E134. Inga skilting eller tilrettelagt sti finnest. Best tilkomst, utanom å gå gjennom inn- og utmark til garden Vad, er å gå opp skaret på austsida og opp på haugen derifrå. Bygdeborga er godt kjend lokalt. Fv.35 Hesjeflåt Bygdeborg E134 Fjellområda er bratte og lite tilrettelagt for allmenta og vert difor i hovudsak nytta som turterreng, jakt- eller bærplukkingsområde av dei som bur lokalt. Eit friluftsområde som er mykje vitja er Etneelva (foto under). Elva er ca 6 km lang og ei av Noregs nasjonale lakseelver. Den har vore vitja av sportsfiskarar helt sidan 1800-talet. Fiske krev fiskekort, og mykje av elva er oppteken av aktørar som driv med utleige retta mot fiskeentusiastar. Bading er ikkje tillete i fiskesesongen. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 14

Verdivurdering Område Håfoss-Vad består av lav tettleik med bustader. Ingen skule eller barnehagar. Uteområda er ikkje tilrettelagt og berre brukt av dei som bur der. Ingen tilrettelagte friluftsområde eller gang- og sykkelvegar. Bustadane langs europavegen er sterkt påverka av trafikkstøy i dag. Etneelva vert ein del brukt, men mesteparten av elva ligg utanfor området og vert lite vekta her. Bygdeborga er eit historisk identitetselement av ein viss verdi. Totalt har området Liten verdi. liten middels stor ----------------- ----------------- Omfang I området Håfoss/Vad er det framsett 3 alternative veglinjer: Håfoss, Vad 1 og Vad 2, som får omfanget vurdert samla. Konsekvensane vert framstilt tilslutt. Håfoss: Dei fysiske endringane av tiltaket består i: Fleire bustader ved på Håfoss vert fjerna Vurdering: Bruksmoglegheita i område vert ikkje endra. Alternativet skapar ikkje nye barrierar for etablerte ferdsleliner. Fv. 35 vert opprettheld med ny avkjørsel frå ny rv.48. Støyforholda for bustadane som vert igjen i område er utanfor gul sone og difor tilfredsstillande. Husa ved Håfoss får eit forringa miljø ved at vegen kjem så nærme og fleire hus vert fjerna. Tiltaket får Middels negativt omfang Vad 1: Dei fysiske endringane av tiltaket består i: Bustad ved avkjørsel frå E134 og to bustader under bygging i utmarka til garden Hesjeflåt vert fjerna Ferdselsline mellom nabogardane Hesjeflåt Vad vert brote Skogsveg til utmarka og friluftsområde vert brote Vurdering: Bruksmoglegheita i område vert ikkje endra. Vegalternativet vil skape barriere mot fjellområde og mellom naboar. Støyforholda for bustadane i område ligg utanfor gul sone og er difor tilfredsstillande. Tiltaket får Middels negativt omfang Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 15

Vad 2: Dei fysiske endringane av tiltaket består i: Lite nytta sti til Hushaug og bygdeborga vert broten. Vurdering: Bruksmoglegheita i område vert ikkje endra. Vegalternativet vil skapa barriere for bruk av sti til Hushaug. Støyforholda for bustaden område ligg utanfor gul sone og er difor tilfredsstillande. Tiltaket får Inga - lite negativt omfang Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite el. inga Middels positivt Stort positivt -------------------- ------------------- --------------------- --------------------- --------------------- Vad 1/ Håfoss Vad 2 Konsekvens Alternativ Verdi Omfang (negativt) Konsekvens (negativ) Håfoss Liten Middels Liten (-) Vad 1 Liten Middels Liten (-) Vad 2 Liten Inga - lite Ubetydeleg (0) Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 16

5.3 Område Grønstad Grønstad (foto) består av 6 gardar og nokre bustader og gamle Grønstad skule ved europavegen sør i området. I skulehuset har Småfolk barnehage vore etablert sidan 2004, men flyttar til Grindheim i juli 2008. I området har ein moderne jordbruk, noko som gjev eit einsarta graslandskap i innmarka, og beite og skog i utmarka. Jordbruksaktiviteten i området gjer at det ikkje er tilrettelagt for allmenta. Ingen offentlege leikeplassar eller gang- og sykkelvegar er etablert. Bustadane kring gamleskulen nyttar leikeområdet ved skulen. E134 er sterkt trafikkert og eignar seg lite til å gå eller leike langs. Bilbasert bustadområde. Fjellområda er bratte og lite tilrettelagt for allmenta og vert difor berre nytta som turterreng, jakteller bærplukkingsområde av dei som bur lokalt. Stordalsvatnet vert nytta av lokale og tilreisande. Vatnet er det største i kommunen med ei overflate på 8,3 km², og det vert drive ulike fiskeaktivitetar. Fleire mindre fiske- og rasteplassar er opparbeida langs vatnet, slik som ved Øvstebøhammaren (foto), som er tilrettelagt med toalett og strand. Øvre del av Stordalsvatnet er noko meir tilrettelagt og nytta til fiske og friluftsliv enn innanfor tiltaksområde. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 17

Verdivurdering Området består av lav tettleik med bustader, ingen skular eller barnehagar som er i drift. Uteområda er lite tilrettelagt og dermed lite brukt av allmenta. Det er ikkje gang- og sykkelveg i området. Einaste tilrettelagte område er rasteplassen Øvstebøhammaren. Rasteplass Område får liten verdi. liten middels stor ----------------- ----------------- Grønstad skule Omfang I området er det framsett 1 vegalternativ som skal vurderast. Grønstad: Dei fysiske endringane av tiltaket består i: Ingen fysiske endringar for friluftsliv og nærmiljø Vurdering: Bruksmoglegheita i område vert ikkje endra. Det vil ikkje skapa barriere for ferdsle som følgje av vegalternativet. Støytilhøva for bustadane i område kjem utanfor gul sone og er difor tilfredsstillande. Tiltaket får Lite negativt omfang Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite el. inga Middels positivt Stort positivt -------------------- ------------------- --------------------- --------------------- --------------------- Grønstad Konsekvens Alternativ Verdi Omfang (negativt) Konsekvens negativ Grønstad Liten Lite Liten (-) Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 18

5.4 Nærmiljø og friluftslivområde i Skånevik Leknestangen Skåno Leknes Idrettsplass Ferjekai Badeplass sentrum Skule/Barnehage Kyrkje Milja 1B 2D 2E Tjelle Postvegen Kart over nærmiljø og friluftslivområde Skånevik (raud sirkel) (kart: Fonnakart) Skånevik har ca. 1000 innbyggjarar. Bygda har eit variert næringsliv der industri og service står i sentrum. Her finn ein omsorgssenter, helsesenter, idrettshall, stadion med grus - og grasbane, barne- og ungdomsskule, barnehage, kyrkje og hotell. Skånevik skule (foto) som er ein kombinert barne- og ungdomsskule med 92 elevar vart bygd i 1964 og påbygd i 1994. På idrettsplassen er det utvikla og opparbeida grasbane i nærleiken av Skånevik kultur- og idrettshall frå 1992. Stadion er i bruk heile året. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 19

Sentrum av Skånevik består av mange kvite småhus, der det eldste er Gjestgjevargarden (foto) frå 1785, eit restaurert trehus i Sørlandsstil, som m.a. inneheld eit lite museum i dag. Fleire av hus her er verna etter kulturminnelova. Industri har stått og står sentralt i Skånevik. Brislingfabrikken frå 1908 var sentral for utviklinga av staden og var i drift til mars 2001. Bygget er karakteristisk for si tid og for sitt virke. I dag ligg mange av industribedriftene på Leknestangen, like vest for sentrum, og ein av dei største bedriftene er Sunnhordland Mekaniske Verkstad med 57 tilsette. Kultur har ein viktig plass i Skånevik som årleg har tre store arrangement: Jakt-, fiske- og turdagane (villmarksmessa), Torgdagane (foto) med innslag av revy, torg og utedans og Skånevik Bluesfestival. I Skånevik er det eit variert tilbod av friluftsområde frå fjord til fjell. Fleire av områda har verdiar utover det reint lokale, og er viktige turistattraksjonar. Fjellområdet mellom Etne og Skånevik har ulike turvegar (sjå turkart), der den kjente og mest brukte er Postvegen, som går mellom Etne og Skånevik. Årleg går postmarsjen mellom dei to bygdene, fyrste helga i juni. I låglandet har ein ulike friluftsområde som er tilrettelagt. Her finn ein fleire båt- og badeplassar (foto neste side), og ein flott natursti gjennom ein 100 år gamal bøkeskog på Milja, for å nemna nokon. Skånevik sine mange arrangement og vakker natur trekkjer til seg mange turistar frå fjern og nær. Fleire hotell og overnattingslokalar med historiske røtter er etablert her. Tettstaden har i liten grad gang- og sykkelvegar, men i reguleringsplan Skålnes Hagavik, Skånevik er gang- og sykkelveg tatt med frå sentrum av Skånevik og vestover langs fv.34. Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 20

Verdivurdering Området består av tett konsentrasjon av bustader, med skule, barnehage, kyrkje og hotell. Staden har mange og varierte tilbod for friluftsliv, og uteområda vert mykje bruk av lokale og tilreisande heile året. Skånevik sin konsentrerte etablering og sine attraksjonar og arrangement skapar ein særeigen identitet for dei som bur der. Tettstaden manglar etablering av gang- og sykkelvegar. Område Skånevik har middels - stor verdi. liten middels stor ----------------- ----------------- Omfang I området Skånevik er det framsett 3 vegalternativ som skal vurderast. Omfanget av tiltaket vert vurdert separat for kvart alternativ, medan konsekvens vert framstilt tilslutt. Skånevik 1B, 2D og 2E: Dei fysiske endringane av tiltaket består i: Endring i trafikkmønster Redusert trafikk gjennom sentrale sentrum med gamle bygningar Auka trafikk gjennom bustadområde Eit bustadhus på Leknes vert truleg fjerna (1B) Auka nærføring til idrettsplassen og garden Tjelle (2D og 2E) Barriere til friluftsområde (2D og 2E) Postvegen må leggjast om (2D og 2E) Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 21

Vurdering: Mengda av trafikk i sentrum vil verta snudd og gå utanfor gamle sentrum med kvite småhus, tronge gater og fleire verna bygningar. Dette vil styrkje sentrumsområdet. Tiltaket fortset at reguleringsplan Skålnes Hagavik med vegutviding og gang- og sykkelveg langs fv.34 er utbygd. Det er avsett midlar til dette arbeidet. Auka trafikk langs fv. 34 vert difor ein mindre barriere for ferdsle mellom bustadområde og sentrale sentrumsfunksjonar. Tilkomsten til Skånevik Fjordhotell og Skånevik skule vil verta langs den omlagde vegen. Opparbeiding av gang- og sykkelveg vil gje trafikktryggleik for ferdsle til og frå sentrum. 3 hytter (g/bnr. 137/27,28 og 52) og bustadhusa på Leknes og Nordbø (g/bnr. 137/135 og 12) kjem inn under gul støysone. Inga avbøtande tiltak vert framstilt på dette plannivå. Alternativ 1B får Lite middels positivt omfang, medan alternativa 2D og 2E vil krevje omlegging av Postvegen og skape brot i ein mykje brukt ferdselsline, og får Lite positivt omfang. Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite el. inga Middels positivt Stort positivt -------------------- ------------------- --------------------- --------------------- --------------------- Skånevik 2D/2E Skånevik 1B Konsekvens Alternativ Verdi Omfang (positivt) Konsekvens (positiv) Skånevik 1B Middels -stor Lite - middels Liten - middels (+/++) Skånevik 2D Middels - stor Lite Liten (+) Skånevik 2E Middels - stor Lite Liten (+) Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 22

6 Oppsummering av konsekvens for dei ulike alternativa Alternativ Konsekvens Håfoss Liten negativ (-) Vad 1 Liten negativ (-) Vad 2 Ubetydeleg (0) Grønstad Liten negativ (-) Skånevik 1B Liten - middels positiv (+/++) Skånevik 2D Liten positiv (+) Skånevik 2E Liten positiv (+) Kartframstilling av konsekvens for dei ulike dagstrekningane N Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 23

7 Litteraturliste Handbok-140 konsekvensutgreiing, Statens Vegvesen, 2006 Planprogram for kommunedelplan med konsekvensutgreiing for tunnel mellom Etne Skånevik, 2008 Internett www.etne.kommune.no www.etne.kommune.no/reiseliv/navsys/frameset.html www.fjordhotellet.no/?shw=skå www.ssb.no Foto Langfoss, (www.etne.kommune.no) Erik Kvalheim Skånevik sentrum, (www.etne.kommune.no) Elisabeth Silde. Barn og Ungdomsskule, Skånevik, (www.etne.kommune.no/skaanevik_skule) Gjestgjevargarden, (www.skaanevik.no/turistweb/startsia.htm) Torgdagar Skånevik, (www.skaanevik.no/turistweb/startsia.htm) Turkart, (www.skaanevik.no/turistweb/startsia.htm) Badeplassen Peparen i Skånevik, (www.skaanevik.no/turistweb/startsia.htm) Tunnel Skånevik- Etne. Tema: Nærmiljø og friluftsliv 24