Møteinnkalling Utvalg: Møtested: Telefonmøte Dato: 05.09.2017 Tidspunkt: 14:00 Breheimen nasjonalparkstyre Eventuelt fråfall må meldast snarast på tlf. 90724490. Vararepresentantar møter etter nærare beskjed.
Sakliste Utvalssaksnr ST 27/17 ST 28/17 Innhold Lukket Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og sakliste - val av to medlemmar til å skrive under protokoll saman med styreleiar Sak - Flyging med drone for filming av realityserie - 71 Grader Nord - Nordisk Film & TV AS 2003/4333 2017/5345
BREHEIMEN NASJONALPARKSTYRE Sak Arkivsaksnr: 2017/5345-1 Sakshandsamar: Eldrid Nedrelo Dato: 04.09.2017 Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 28/17 05.09.2017 Sak - Flyging med drone for filming av realityserie - 71 Grader Nord - Nordisk Film & TV AS Forvaltar si innstilling Med heimel i 4 i verneforskriftene for Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde jf. naturmangfaldlova 48, vedtek Breheimen nasjonalparkstyre å avslå søknaden frå Nordisk Film & TV AS om bruk av drone under filming i Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde. Grunngjevinga for avslaget er at produksjonen av underhaldningsprogram som dette, der verneområdet har ei sekundær rolle, lett vil kunne skape presedens for andre liknande søknader. Tiltaket kan da, saman med andre liknande tiltak, føre til at den samla belastninga på naturmangfaldet blir for stor, jf. naturmangfaldlova 10. Saksopplysningar Nordisk Film & TV AS kontakta nasjonalparkforvaltaren per telefon måndag ettermiddag med førespurnad om bruk av drone for filming til realityserien 71 Grader Nord onsdag og torsdag førstkomande, den 5. og 6 september 2017, innanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde. Same ettermiddag mottok forvaltaren søknad om bruk av drone for filming per e-post: «Vedlagt ligger et bilde av den planlagte ruten. Det er dessverre slik at vi har kastet oss rundt i siste liten for å få til et fint program i området, og har derfor ikke hatt muligheten til å søke i god tid. Men vi har troa på at det blir et fantastisk program i Mørkrisdalen. Programmet vil bli spilt inn fra førstkommende onsdag formiddag til torsdag morgen. Vi ønsker å ha med én drone av typen man kan få i sekken. Fotografene våre vil primært filme med håndholdte kameraer, men på enkelte partier vil vi gjerne dokumentere den storslåtte naturen i området fra luften. Det er de samme fotografene som filmer med håndholdt kamera som flyr drone. Hvilke partier som skal filmes med drone er ikke spikret enda.
Bildene som filmes med drone vil på en naturlig måte klippes inn i programmet for å vise frem området. Bruken av drone vil erstatte opptakene som vanligvis ville vært benyttet med helikopter etter søknad om tillatelse til lavtflyging. Ønsker i denne omgang ikke helikopter. Omfanget vil være enkeltperioder på 5-10 minutter. Vi er særs opptatt av sporløs ferdsel og ro i fjellet. Det vil ikke bli brukt drone på partier der det befinner seg andre folk som kan forstyrres av våre opptak. Håper vi får vist frem Mørkrisdalen på en fantastisk måte :) Med vennlig hilsen Eirik Christoffer Hamre Produksjonsleder Nordisk Film & TV AS
Søknaden blir vurdert i samsvar med Søknaden blir vurdert etter: Verneforskrift for Breheimen nasjonalpark, datert 07.08.2009. Verneforskrift for Mørkridsdalen landskapsvernområde, datert 07.08.2009. Naturmangfaldlova datert 19.06.2009 Forvaltningsplan for Breheimen nasjonalpark med tilgrensande verneområde, datert 01.03.2017. Lovverk, verneforskrift og forvaltningsplan Etter lov om motorferdsel i utmark (motorferdsellova) er små luftfarty av denne typen ikkje omfatta av lova, då motorferdsellova berre omfattar farkostar som er store nok til å frakte ein person. I verneforskriftene for Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde er det eit anna punkt som regulerer droner. Etter verneforskrifta 3 pkt. 7.3 for nasjonalparken heiter det: «Unødig støy er forbode. Bruk av motordrivne modellfly o.l. er forbode. Dette er ikkje til hinder for bruk av motorisert isbor i samband med fiskekultivering». Tilsvarande regel i verneforskrifta for landskapsvernområdet lyder: «Unøding støy skal unngåast..» Det blir tolka slik at dronar er omfatta av denne regelen, jf. forvaltningsplan for Breheimen nasjonalpark med tilgrensande verneområde. I forvaltningsplanen for Breheimen nasjonalpark og tilgrensande verneområde er bruk av droner omtala slik: Retningsliner for forvaltning og bruk. All ureining og forsøpling av vassdrag og naturen elles er forbode i verneområda. Det medfører m.a. at: Unødig støy er forbode. Det er m.a. forbod mot bruk av motordrivne modellfly og modellbåt i nasjonalparken og i landskapsvernområda. Dette forbodet omfattar også droner. Det er ikkje nokon spesifisert unntaksregel for denne typen tiltak i verneforskriftene, og ein søknad om dispensasjon krev difor behandling etter den generelle dispensasjonsheimelen i 4, jf. naturmangfaldlova 48. Naturmangfaldlova 48 set svært strenge krav til når ein kan vurdere eventuell dispensasjon, og opnar for dette berre dersom tiltaket «ikke strider mot verneformålet og ikke påvirker verneverdiene nevneverdig». Båe vilkåra må vere oppfylt. Det er ikkje automatikk i at dispensasjon må gjevast sjølv om vilkåra elles kan vera oppfylt. Skjøn og instruksar frå overordna styremakter spelar også inn. Dispensasjonsregelen i 48 kan ikkje brukast for å utvide rammene som er gjevne i vernevedtaket (Kgl. res.), men er ein sikkerheitsventil som skal fange opp uføresette eller heilt spesielle tilfelle som ikkje vart vurdert på vernetidspunktet. I verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark heiter det: Føremålet med Breheimen nasjonalpark er å ta vare på eit stort, samanhengande og villmarksprega naturområde som inneheld særeigne, representative økosystem og landskap som er utan tyngre inngrep. Vidare er føremålet med nasjonalparken å: ta vare på eit høgfjellsøkosystem med eit eigenarta og variert biologisk mangfald ta vare på leveområde til villreinstammen i Ottadalen villreinområde ta vare på vassdragsnaturen i området ta vare på ein variasjonsrikdom i geologi med særprega geologiske førekomstar, vegetasjon og landskap ta vare på grottene i området ta vare på kulturminne
Ålmenta skal ha høve til uforstyrra oppleving av naturen gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. I verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde heiter det: Føremålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet med landskapsvernområdet å: - ta vare på stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker - ta vare på geologiske førekomstar og breforma landskap som U-dalar, breane sine avsetningar og andre kvartærgeologiske førekomstar - ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur, særleg knytt til Mørkridsdalselvi - ta vare på edellauvskogen med særmerkte, store og/eller gamle dekorative levande og daude tre, førekomstar av gamal furuskog og rasmarker som pregar landskapet. Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Etter naturmangfaldlova 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert. Vurdering Dei siste par åra har det vore behandla ein del søknader om bruk av droner i norske nasjonalparkar, og i fleire av desse tilfella er det gitt løyve, men med tydelege avgrensingar av formål, område og tidsrom. I tilfella der det er gitt løyve, er sakene i stor grad knytt til ymse former for dokumentasjon som kartlegging eller naturfilming, og det er sett ulike vilkår knytt til dyreliv og vilkår om å unngå flyging i helg pga. friluftsliv. Det er gitt fleire løyve til bruk av drone i samband med filming for å skaffe materiell til marknadsføring. Ein er altså ikkje heilt framand for å gje løyve til marknadsføringstiltak, men ser samstundes at det kan blir mange aktørar som ønskjer sitt område profilert. Kvart tiltak må difor vurderast nøye opp mot verneformål og eventuell påverknad av verneverdiane. Dei sakene som er handsama i Breheimen til no er: 2014 Bruk av drone til filmopptak i Lundadalen (Breheimen nasjonalpark) Formål: Filme Naturen, folk og reinsjakta for lokalt fima. Tiltakshavar: Fjelleventyret AS. Vedtak: Løyve til filming frå drone i avgrensa område utanfor villreinområde. 2017 Bruk av drone for filmopptak i Breheimen verneområde. Formål: Filme for å skaffe materiell til informasjon og marknadsføring av verneområdet. Tiltakshavar: Norsk fjellsenter. Vedtak: Løyve til filming frå drone i avgrensa område og avgrensa tid. 2017 Bruke av drone til filmopptak i Mysubytta landskapsvernområde. Formål: Skaffe materiell til marknadsføring av Sota turisthytte. Tiltakshavar: Sota Sæter og turisthytte. Vedtak: Løyve i eit avgrensa tidsrom. 2017 Bruk av drone til filmopptak i Mørkridsdalen landskapsvernområde. Formål: Filming til realityserie. Tiltakshavar: Firmaet Strix for produksjon av realityserie for NRK. Vedtak: Avslag med grunngjeving at produksjonen av underhaldningsprogram som i dette tilfellet, der verneområdet har ei sekundær rolle, lett skaper presedens for andre liknande søknader. Tiltaket kan då, saman med andre liknande tiltak, føre til at den samla belastninga på naturmangfaldet blir for stor, jf. naturmangfaldlova 10. Det har ikkje vore gitt løyve til søknadar om bruk av drone for privat filming av fritidsaktivitetar i andre verneområde som Jotunheimen, då det vil skape uheldig presedens pga. svært mange potensielle søkjarar som kan ønskje tilsvarande løyve. Søknader som gjeld marknadsføring som kan bidra til verdiskaping/næringsutvikling knytt til verneområda må vurderast nøye for kvart enkelt høve, og kan på visse vilkår imøtekomast. I slike saker må ein m.a. vurdere om det er ønskjeleg å trekkje fleire folk til det aktuelle området og om auka trafikk kan tenkjast å gå ut over verneverdiane. Det kan skape presedens om ein opnar for ukritisk bruk av drone for
marknadsføring, utan å ha ei konkret vurdering av effekt på verneverdiar og om det er i tråd med den overordna forvaltningsplanen. Tiltaket må vurderast etter verneforskriftene for Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde 4 Generelle dispensasjonsreglar, første alternativ. Ein må først ta stilling til om vilkåra er oppfylt. Vilkåra føreset at tiltaket ikkje er i strid med formålet med vernevedtaket og at det ikke påverkar verneverdiane nemneverdig. Ein kan knapt høyre ei elektrisk drone på litt avstand, så ut frå direkte støyomsyn er tiltaket lite problematisk. Indirekte effektar som auka trafikk og uroing kan derimot vera i konflikt med verneverdiar og føringar i forvaltningsplanen. Dersom ein unngår å føre drona nær sårbare viltbiotopar som rovfuglreir og held generelt god avstand til vilt som måtte finnast i området, vil bruk av drone truleg ha liten direkte innverknad på biologiske verneverdiar. Indirekte vil likevel filmopptak som promoterer sårbare område overfor nye brukarar kunne gje negativ effekt ved at sårbare artar blir utsett for forstyrringar i form av auka ferdsel og aktivitet gjennom stadig større delar av året. Det planlagde opptaksområdet i denne saka er delvis sårbare i høve til vilt, men tiltaket vert gjennomført utanom hekkesesongen som er den mest sårbare tida for hekkande rovvfugl. I høve til siste ledd i formålsparagrafane, i verneforskriftene 2, om at «Ålmenta skal ha høve til uforstyrra oppleving av naturen gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging i nasjonalparken», og «Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging» i landskapsvernområdet, kan det tenkjast at enkelte vil føle at omfattande bruk av luftfarkostar medfører øydelegging av kjensla av å vera i eit urørt område. Ein bør dirfor avgrense omfanget og unngå område og tider med stor utfart. Ein prøver i størst mogleg grad å unngå flyging i helg. Vidare må det visast respekt for andre som ferdast i fjellet, og unngå å føre drona nær eller å filme privatpersonar som ikkje er førespurt om dette på førehand. Jamfør også Forskrift om luftfartøy som ikke har fører om bord mv. (Samferdselsdepartementet 30-11-2015), som også har strenge føringar på dette. For å ta vare på verneverdiane i eit langsiktig perspektiv må ein uansett ta ei overordna vurdering av samla påverknad, og ikkje berre gje isolerte enkeltløyve som kan skape presedens for påfølgjande søknader. Kunnskapsgrunnlaget (jf. naturmangfaldlova 8) er vurdert som tilfredsstillande når det gjeld biologiske verdiar i området, både innanfor nasjonalparken og i landskapsvernområdet, men ein manglar erfaring når det gjeld bruk av droner og eventuelle effektar av bruken. Det er generelt viktig å unngå nærføring til hekkelokalitetar for rovfugl eller vilt som måtte finnast i området. Forvaltninga har ikkje nok kunnskap om hekkelokalitetar i landskapsvernområdet. Det pågår kartlegging i 2017/18, men det er registrert hekkelokalitetar området tidlegare. Tidspunktet for filming er likevel utanom hekkesesongen, og det aktuelle området er ikkje brukt av villrein. Sannsynet for unødig forstyrring av vilt er difor mindre (jf. naturmangfaldlova 9), og ein kan ikkje sjå at bruken av drone i dette tilfellet vil påverke verneformålet eller verneverdiane nemneverdig. Sjølv om tiltaket isolert sett i liten grad vil påverke natur- og kulturlandskapet, må den einskilde søknaden vurderast etter prinsippet om samla belastning, jf. naturmangfaldlova 10. Ved vurdering av samla belastning må alle verneområda i Breheimen sjåast i samanheng. Når det gjeld den aktuelle søknaden, er bruken av drone avgrensa i tid til periodar på 5 10 min, og det vart opplyst på telefon at ein såg for seg å filme med drone frå lufta i eit par punkt langs ruta. Det er ikkje lett å skilje mellom marknadsføring av området og underhaldning, men det vil ha presedensverknader for tilsvarande oppdrag dersom ein gjev løyve (jf. naturmangfaldlova 10). I Breheimen vart det handsama ei tilsvarande sak for berre eit par veker sidan, og søknaden gjaldt det same området. Båe desse tilfella gjeld filming for realityseriar, og ein ser den same utviklinga innanfor fleire andre verneområde, t.d. Jotunheimen der det har vore handsama langt fleire dronesaker enn i Breheimen siste året.
Konkurranseelementet i denne aktuelle søknaden er heilt klart underhaldningselement. Sjølv om det vert gjort kjent at opptaket vert gjort i verneområdet og deltakarane er i eit storslagent landskap, er likevel hovudmålet med programmet konkurransen mellom deltakarane og ikkje verneområdet. Aktiviteten kan derfor like gjerne bli lagt utanfor verneområdet. På telefon opplyste søkjar dessutan at ein hovudsakleg vil nytta handhalde kamera. Tiltaket medfører ikkje miljøforringing, og naturmangfaldlova 11 og 12 blir difor ikkje vurdert nærare. Ut frå ei økosystemtilnærming og vurdering av den samla belastninga (naturmangfaldlova 10) meiner ein at tiltaket ikkje kan gjennomførast jf. føre-var-prinsippet (naturmangfaldlova 9). Konklusjon Ut ifrå ei samla vurdering kan ikkje nasjonalparkforvaltaren tilrå dispensasjon frå verneforskriftene. Etter verneforskriftene for Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde er det forbod mot bruk av drone i områda, jf. verneforskriftene 3 pkt. 7.3. Tiltaket vil kunne danne presedens for andre likande tiltak, og kan dermed kome i strid med verneformålet slik at det går ut over verneverdiane om den samla belastninga vert for stor, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd og 10.