LÆRERVEILEDNING. Utvikling frå rørslemateriale til komposisjon 1

Transkript

1 LÆRERVEILEDNING Utvikling frå rørslemateriale til komposisjon 1 Utvikling frå rørslemateriale til komposisjon er eit opplegg der me jobbar med rein dans. Det vil seie at me ikkje tek utgangspunkt i ei utanforliggjande inspirasjonskjelda som dikt, bilete eller tema i komposisjonsarbeidet, men let danserørslene ha hovudfokus. Tematikk eller meining kan leggjast til etter kvart dersom ein ynskjer det. Dansen sine grunnelement har hovudfokus i dette opplegget. Desse vart utvikla og formulert av Rudolf Laban 2. Laban studerte rørsler både i dagleglivet, arbeid og dans, og formulerte kva grunnleggjande rørsler som er tilstades i dans. Desse kommunikasjonsformene er: 1. Kroppen (rørsle/ro, naturlege aktivitetar, rørslefunksjonar, rørslemåtar) 2. Rommet (høgdeplan, retningar/område, rørslebane, avstand) 3. Dynamikk (rom, tid, kraft, flyt) 4. Relasjon (partnar/gruppe, rekvisitt/scenografi, musikk/lydeffektar, publikum) Opplegget i kreativ dans har ein problemløysande framgangsmåte der eleven skal skapa rørslematerialet sitt sjølv. Læraren si oppgåva er å ha ein klar struktur i opplegget slik at komposisjonen vert bygd opp trinn for trinn. Vidare er det viktig at læraren oppmuntrar elevane til å vidareutvikla materialet sitt ved å rettleia dei, og gi dei innspel til forbetring ved å ta i bruk dansen sine grunnelement. Til dømes kan dei utforska ulik bruk av kroppen i rørsle/frys, nivå, retningar og plassering. Dei kan skapa variasjon i dynamikken for å få fram kontrastar, forsterkar ulike delar med repetisjon, spegling, kanon mm. Vidare i opplegget skal elevane setja saman dei ulike motiva til ein heilskapleg komposisjon. Her skal elevane tenkja over korleis overgangar, plassering i scenerommet, rekkefølgje av delar, fokus og musikktype vil verta avgjerande for uttrykket i den ferdige komposisjonen. Det er gjennom arbeid med desse elementa det vil skje ei læringsutvikling i kreativ dans. Og sjølv om det ikkje er noko som er rett eller feil i kreativ dans, er det ein føresetnad at rørslene og løysingane på oppgåvene ligg innanfor rammene av dansen sine grunnelement. Læringa i kreativ dans skjer gjennom bevisstgjering, forståing og bruk av elementa. Etter kvart vil gi elevane kunnskap til å kunne uttrykke seg gjennom dansen sitt rørslespråk. 1 Henta frå Åse Løvset Glad sitt danseforløp Utvikling fra motiv til komposisjon 2 Glad side 104 1

2 Læringsmål Kreativ Dans Elevane skal læra korleis ein kan skapa komposisjonar ut frå små enkle rørsler. Ved å bruka dansen sine grunnelement i utviklinga av rørslene, skapar ein variasjon og spenning i rørslematerialet. Elevane skal spesielt fokusera på å utvikla rørslefantasi, læra seg å beherska kroppen, samt utvikla eit større kroppsleg rørslerepetoar. Elevane skal også kunne fremja dynamiske effektar og uttrykk, og dei skal læra å eksperimentera med korleis dei kan setja saman rørsler på nye spennande måtar. Utstyr Musikk som underbygger og forsterkar dei kvalitetar dansetimen skal fokusera på. Meir informasjon om dansen sine element kan ein finne i Dans på timeplanen av Åse Løvset Glad. Utvikling frå rørslemateriale til komposisjon EKKODANS Alle står i ring der alle ser kvarandre. Jobba kreativt med improvisasjon. Og på den måten utforska kva rørsler kroppen kan gjera. Improvisera rørsler som er rolege, opne og enkle slik at alle kan følgja... Nokon stikkord til inspirasjon for improvisering: - Korleis kombinera ulike delar av kroppen i rørslene? - Gjera rørsler i ulike nivå og retningar. - Variera mellom raske/langsame, kraftfulle/mjuke, store/små og flytande/bestemte rørsler. Lærar byrjar med å improvisera ei enkel rørsle som tek fire teljingar. Dei neste fire teljingane gjentek alle den same rørsla som eit ekko. Dette gjentek seg heile runden rundt, og etter kvart skal gruppa få ein fin flyt mellom rørsle og ekko. Nye rundar kan ha ulikt fokus. Jobb gjerne med å utvikla større rørslefantasi, prøva ut nye rørsler, og få ulik dynamikk i rørslene som ei førebuing til vidare opplegg. Til dømes to sakte rørsler og to skarpe rørsler, bruk av heile kroppen, mjuke og skarpe rørsler, rørsle i ulike nivå, sidemann skapa kontrast til rørsla før mm. Bruk roleg og rytmisk musikk (gjerne utan vokal) der taktene kan teljast til åtte. Altså ein fast puls/teljing i musikken som tydeleg viser vekslinga mellom fire teljingar improvisasjon og fire teljingar ekko. 2

3 IMPROVISER FRAM RØRSLEMATERIALE Individuelt skapar elevane tre rørsler kvar til bruk i vidare opplegg.. Desse rørslene skal ta utgangspunkt i dansen sine element. Til dømes bruk av kroppen (naturlege aktivitetar, rørslefunksjonar, rørslemåtar), rommet (nivå, retningar), og/eller dynamikk (rom, tid, kraft, flyt). Spreidd i rommet skal kvar enkelt elev improvisera fram tre ulike rørsler som han/ho likar. Desse rørslene skal kunne gjentakast og vidareutviklast. VIDAREUTVIKLA RØRSLEMATERIALET UT FRÅ DANSEN SINE ELEMENT Dele elevane inn i par/mindre grupper. Elevane viser og lærer rørslene til kvarandre, og set dei saman i ei fast rekkjefølgje. Lærar grip etter kvart inn med rettleiande spørsmål med utgangspunk i dansen sine element. La kvar gruppe få vise det dei har laga til medelevane, opn også opp for at medelevar kan kome med innspel og idear til endringar og tilføyingar. Elevane samarbeidar i par/grupper om å vidareutvikla og forbetra rørslene sine til eit samanhengande, variert og spennande rørslemateriale. Læraren går inn og rettleiar og kjem med idear til forbetring ut frå dansen sine element. Korleis kan ein bruka kroppen, rommet, dynamikken og relasjonen dansarane i mellom til å skapa eit betre rørslemateriale?.. Stikkord: Kanon, frysmoment, spegling, nivå, fokus, balanse, strekk, tempovariasjon, kraft, retning, avstand osb. 3

4 SETJA SAMAN TIL KOMPOSISJON Lærar plasserar gruppene i scenerommet. Sjå utanfrå korleis dei ulike rørslemateriala kjem best mogleg til utrykk i ein samla komposisjon. Varier med ulike retningar, startposisjonar, fokus, plassering i forhold til kvarandre, og gjerne gi ulike startsignal. Sjå etter moglegheiter som kan skapa variasjon i dansen. Det er viktig med ein klart start og slutt slik at elevane veit kva de skal gjera. VISNING OG SAMTALE Dans gjennom komposisjonen både med og utan musikk. Del gruppa i to og la halve gruppa vera publikum. Opn opp for samtale om prosessen og produktet. Forslag til rettleiande spørsmål: Bruk ulike musikkstilar for å fremja variasjon i uttrykk og innleving. Fokuser på å få elevane til å reflektera over bruken av dansen sine grunnelement i komposisjonen. Og referer tilbake til stikkorda dei jobba med under vidareutviklinga av rørslematerialet. - Kva rørsler såg du i dansen? Korleis vart kroppen brukt? - Korleis bevegde dansarane seg i rommet? - Med kva dynamikk vart rørslene utført? - Kva relasjon har dansaren til gruppa si, til dei andre dansarane på golvet, til musikken og til publikum? 4

5 Kjelder: De Val, Sheila, Lis Engel, Michael Netschajeff, Lotte Nielsen, Charlotte Svendler Nielsen (2007): Dans med unge Oplæg til undervisning i koreografi i idræt. Dans i Uddannelse. Glad, Åse Løvset (2002): Dans på timeplanen, Tell forlag as, Oslo. Andre kjelder til inspirasjon: Frederiksen, Susanne (2004): Dans Dur Kreativ dans for de 6- til 9.årige i skolen. Susanne Frederiksen og DRAMA, Viborg. Gough, Marion (1993): In touch with Dance. Whitethorn Books, Lancaster. Joyce, Mary (1994): First steps in teaching creative dance to children. Mayfield Publishing Company, Third adition, California. 5