Marknadsføring av spel i regi av Norsk Rikstoto TILSYNSRAPPORT. - ei evaluering av marknadsføring frå juli til og med desember månad 2011

Transkript

1 Marknadsføring av spel i regi av Norsk Rikstoto TILSYNSRAPPORT - ei evaluering av marknadsføring frå juli til og med desember månad 2011 Tilsynsrapport marknadsføring nr

2 Lotteritilsynet TILSYNSRAPPORT Rapport nr Saksnr: 12/00280 Føretak: Norsk Rikstoto Kontaktperson: Rakel Bruteig Innhald: Tilsynsrapport marknadsføring er ei evaluering av marknadsføringa av pengespel i regi av Norsk Rikstoto frå juli til og med desember månad 2011, og beskriv eventuelle avvik som er funne. Hovudkonklusjon: Ser vi samla på marknadsføringa som Norsk Rikstoto har hatt i andre halvår 2011 er dette i hovudsak informativ reklame. Informasjonen er gitt på ein sakleg og nøytral måte. Tilsynet har ikkje funne avvik i denne perioden. Lotteritilsynet har to merknadar. Utarbeidd dato: 1. mars 2012 Sign.: Sign.: Elna Berge avdelingsdirektør Rakel Bruteig rådgjevar Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 2

3 Innhald 1. Innleiing 4 2. Dokumentunderlag Myndigheitskrav Marknadsføringsoversikt frå Norsk Rikstoto Spelprodukt i Noreg i regi av Norsk Rikstoto Medium 5 3. Omfang av reklamen Reklameomsetning Medieforbruk pr. spel og mediekanal 6 4. Avvik 6 5. Merknader 6 6. Klager 7 7. Forbrukarombodet 7 1. Innleiing Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 3

4 Denne tilsynsrapporten tek føre seg marknadsføring av pengespel i regi av Norsk Rikstoto. Med heimel i lov 28. august 1992 nr. 103 om pengespel m.v. 3 tredje ledd, vart det 10. juni 2005 vedteke retningslinjer for marknadsføring av statlege kontrollerte pengespel. Retningslinjene for marknadsføring av statleg kontrollerte pengespel vart utforma som ei direkte oppfølging av Regjeringens handlingsplan mot pengespillproblemer som kom i april Eitt av hovudmåla i handlingsplanen var at færre skulle utvikle eit pengespelproblem. Dette er vidareført i seinare handlingsplanar. Bruk av ulike regulatoriske verkemiddel er viktige tiltak for å nå dette målet. Retningslinjene er såleis eitt av fleire verkemiddel for å førebyggje og avgrense uheldig speleåtferd. I tillegg til retningslinjene kjem lov av 9. januar 2009 om kontroll med marknadsføring og avtalevilkår (marknadsføringslova). Det er Forbrukarombodet som fører tilsyn med at marknadsføringa av varer og tenester skjer i samsvar med marknadsføringslova. Når det gjeld forholdet mellom marknadsføring og speleåtferd, viser vi til kommentarane i tilsynsrapporten for første halvår Det er likevel viktig å merke seg at omfanget av marknadsføringa, og kor ofte pengespel vert omtala i media generelt, er faktorar som påverkar folk si speleåtferd like mykje som form og innhald i enkeltreklamar. Når Lotteritilsynet har vurdert marknadsføringsmaterialet frå Norsk Rikstoto har vi sett konkret på utforming og innhald, og til ein viss grad på kva inntrykk marknadsføringa skaper hjå dei ulike målgruppene. Vi har prøvd å måle materialet opp mot krava som er sette i retningslinjene. Tilsynsrapporten beskriv eventuelle avvik og merknader som er registrert ved evalueringa. - AVVIK er forhold som tilsynet meiner er i strid med krav fastsett i lov eller i medhald av lov. - MERKNADER er forhold som ikkje er i strid med krav fastsett i lov eller i medhald av lov, men der tilsynet finn grunn til å påpeike forhold som er uheldige. Lotteritilsynet skal evaluere marknadsføringa av spel i regi av Norsk Rikstoto med rapportering til Landbruks- og matdepartementet to gongar i året og elles ved særskilt behov. I brev av 7. februar 2011 viser Landbruks- og Matdepartementet(LMD) til at Lotteritilsyn er delegert ansvar for kontroll- og tilsyn med Norsk Rikstoto sin virksomhet knyttet til markedsføring, distribusjon og gjennomføring av totalisatorspill. Vidare skriv LMD at rapportar om elektronisk distribusjon av totalisatorspel skal sendast direkte til Norsk Rikstoto. Lotteritilsynet tolkar dette brevet slik at rapportar om marknadsføringa til Norsk Rikstoto og skal gå direkte til Norsk Rikstoto. Denne rapporten sendast difor til Norsk Rikstoto med Landbruks- og Matdepartementet som kopimottakar. I samband med evalueringa skal Lotteritilsynet ha dialog med Forbrukarombodet. Lotteritilsynet har lagt opp til såkalla negativ rapportering. Det vil seie at tilsynsrapporten i hovudsak gjeld forhold som ein meiner er i strid med retningslinjene. Forhold der krava er tilfredstillande oppfylt er normalt ikkje omtala. Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 4

5 Marknadsføringa er evaluert med bakgrunn i informasjon/dokumentasjon som tilsynet har motteke frå Norsk Rikstoto. Rapporten bør lesast med dette i minne. 2. Dokumentunderlag 2.1 Myndigheitskrav Følgjande krav er basis for evalueringa: Retningslinjer for marknadsføring av statleg kontrollerte pengespel, fastsett ved kgl.res. 10. juni 2005 med heimel i lov 28. august 1992 nr. 103 om pengespel m.v. 3 tredje ledd. 2.2 Marknadsføringsoversikt frå Norsk Rikstoto Etter retningslinjene skal Norsk Rikstoto melde all marknadsføring til Lotteritilsynet. Med marknadsføring meiner ein betalt kommunikasjon eller aktivitet som fremjar spel i regi av selskapet, men omfattar og ei kvar offentleg kunngjering eller aktivitet som fremjar selskapet sitt varemerke. 2.3 Spelprodukt i Noreg i regi av Norsk Rikstoto V75 V65 V5 Dagens dobbel Trippel Duo Vinner/Plass 2.4 Media Norsk Rikstoto har brukt følgjande media i si marknadsføring; aviser radio TV internett kommisjonærar fagpresse vekepresse 3. Omfang av reklamen 3.1 Reklameomsetning 2011 samanlikna med 2010 Per desember 2011 har reklameomsetninga til Norsk Rikstoto minka med nærare 20% i 2011 samanlikna med 2010 (alle mediekanalar eksklusiv internett og DM). 3.2 Medieforbruk pr. spel og mediekanal for 2010 Norsk Rikstoto har hovudfokus på marknadsføring av V75, og brukte mest annonsekroner på marknadsføring i fjernsyn (66%). Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 5

6 4. Avvik Ser vi samla på marknadsføringa som Norsk Rikstoto har hatt for andre halvår 2010 er det meste informativ reklame. Informasjonen er gitt på ein sakleg og nøytral måte. Lotteritilsynet har ikkje funne avvik for andre halvår Merknader Lotteritilsynet har to merknadar til marknadsføringa for denne perioden. Marknadsføring i tråd med EU-retten Norsk Rikstoto har einerett på å drive totalisatorspel i Noreg. Føremålet med den norske reguleringa er å sikre at totalisatorspel blir gjennomført i trygge former under offentleg kontroll, med sikte på å førebyggje negative konsekvensar av spelet. Lotteritilsynet ber Norsk Rikstoto vere særskilt merksam på skilnaden mellom å kanalisere spelarar og marknadsføring som er meir kommersielt grunngjeve. I EF-dommen i samlesaka Stoss m.fl. (sak C-316/07, C-358/07, C- 409/07, C-359/07, C- 410/07 og C-360/07) uttalte EF-domstolen i avsnitt 103: Som generaladvokaten imidlertid også har understreget i punkt 61 i forslaget til afgørelse, er det herved vigtigt, at den reklame, som eventuelt foretages af indehaveren af et offentligt monopol, forbliver afgrænset og er strengt begrænset til, hvad der er nødvendigt for således at kanalisere forbrugerne mod tilladte spillenetværk. Sådan reklame må derimod navnlig ikke tilsigte at anspore forbrugernes naturlige trang til at spille ved at stimulere deres aktive deltagelse heri og navnlig ved at banalisere spil eller at give et positivt indtryk forbundet med den omstændighed, at indtægterne herfra går til almennyttige aktiviteter, eller ved at øge tiltrækningskraften ved spil ved hjælp af lokkende reklamer, som foregøgler store gevinster. Lotteritilsynet gjer merksam på at når det no vert meir vanleg med store jackpottar og dersom det kjem eit regulert tilbod av spel på internett, må Norsk Rikstoto si marknadsføring vere strengt avgrensa til det som er nødvendig for å kanalisere forbrukarane til det lovlige speltilbodet. Sjansen for å vinne I all marknadsføring der ein marknadsfører ei bestemt premieutbetaling skal dei statlege pengespela i følgje retningslinjene ha med opplysningar om kor sannsynleg det er å oppnå denne gevinsten, og datoen for siste utbetaling av denne. I praksis har ein for Norsk Rikstoto akseptert at det blir opplyst om kor mange gongar premien har vore vunne sidan spelet starta opp og når denne premien sist vart utbetalt. Lotteritilsynet har registrert at denne teksten er særs liten på ein del av marknadsføringa. Dette gjer den vanskeleg å lese og den har liten merksemdsverdi totalt sett i marknadsføringa. Lotteritilsynet har innhenta informasjon frå Forbrukerombudet om deira praksis rundt kor synleg informasjon / vilkår / føresetnadar i marknadsføring skal vere. Forbrukerombudet Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 6

7 viste mellom anna til Markedsrådets avgjersle i MR-sak nr 21/05. I denne saka var eit priselement framheva særskilt i marknadsføringa og opplysningar om totalpris og variable kostnadar var gitt i mindre skrift. Markedsrådet uttalte at: Forbrukerombudets retningslinjer for vurderingen av om opplysninger om totalpris og variable kostnader er gitt lik eller tilnærmet lik oppmerksomhetsverdi, vil etter rådets oppfatning være en hensiktsmessig indikasjon på om markedsføringen er villedende og således egnet til å påvirke etterspørselen etter varen, her mobiltelefonen. Markedsrådet skal dog bemerke at det etter mfl. 2 og 3 må foretas en konkret vurdering av om lovens kriterier er oppfylt for hvert enkelt markedsføringstiltak, der også andre momenter vil måtte vurderes. At opplysninger har lik eller tilnærmet lik meddelelseseffekt eller oppmerksomhetsverdi betyr at de kommuniseres slik at de vil fange forbrukernes oppmerksomhet på samme eller tilnærmet samme måte. Denne saka kan ikkje direkte samanliknast med marknadsføringa av statlege pengespel, men prinsippa er relevante og overførbare. Når dei statlege pengespela marknadsfører ei bestemt premieutbetaling og skal ha med opplysningar om sjansen for å vinne førstepremien, slik det står i retningslinjene, er det viktig at denne informasjonen har lik eller tilnærma lik merksemdsverdi som den bestemte premieutbetalinga. Lotteritilsynet har sett at informasjonen om vinnarsjansen ofte er plassert langt nede i marknadsføringa. På plakatar som heng ute hos kommisjonærane blir denne linja til dømes ofte dekt til av bilderamma kommisjonærane plasserer plakaten i. Vi minner om at det er dei statlege pengespeloperatørane sitt ansvar at kommisjonærane og følgjer retningslinjene for marknadsføring av statlege pengespel. Vi ser det som viktig at teksten om den bestemte premieutbetalinga og teksten om kor mange gongar premien har vore vunne sidan spelet starta opp og når denne premien sist vart utbetalt, er plassert nært kvarandre slik at spelaren får med seg heile bodskapen. Eventuelt at spelaren blir gjort merksam på at det er informasjon knytt til den bestemte premieutbetalinga til dømes ved bruk av teikn som markerar fotnote ( Laurdagens jackpot x millionar* ), men dette føreset at teksten i fotnoten er godt synleg og leseleg. Det er og eit poeng at teksten er synleg så lenge at sjåaren rekk å lese det som står der, til dømes på ei tv-reklame 6. Klager Lotteritilsynet har motteke ei klage omkring marknadsføringa til Norsk Rikstoto for andre halvår Klaga gjaldt marknadsføring i august med overskrifta Tør du la være? og med marknadsføring av bestemt gevinstutbetaling. Lotteritilsynet tok klaga til etterretning og fann ikkje grunn til å reagere mot Norsk Rikstoto. 7. Forbrukarombodet I kgl.res. av som omhandlar retningslinjer for marknadsføring av statlege kontrollerte pengespel går det fram at tilsynet skal ha dialog med Forbrukarombodet i samband med evalueringa. Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 7

8 Forbrukarombodet har opplyst at dei ikkje har motteke klager på Norsk Rikstoto andre halvår o --- Lotteritilsynet Tilsynsrapport marknadsføring nr Side 8