Forfall skal meldast til telefon eller e-post: Vararepresentantane møter berre etter nærare avtale.

Transkript

1 Kvinnherad kommune MØTEINNKALLING Utval Kommunestyret Møtedato Møtestad Kommunestyresalen, Rådhuset Møtetid 10:00 Forfall skal meldast til telefon eller e-post: Vararepresentantane møter berre etter nærare avtale. Fotografering. Det vert fotografering av kommunestyret / formannskapet i løpet av dagen Partigruppene møte kl på følgjande møterom: V: Manen Sp: Kvanto Ap: Kommunestyresalen IP: Samfunnskroken H: Kantinen Krf: Hundsøyra Frp: Nuten Sakene ligg til gjennomsyn på Rådhuset, Hatlestrand skule, Halsnøytunet, Kvinnherad bibliotek og bokbussen Partia held medlems- / gruppemøte: Ap: måndag, , kl Det komm. servicebygget v/hellandsbrua, Husnes Sp: måndag, , kl Rådhuset Krf: måndag , kl Stølshaugv. 72, Husnes) H: tysdag, , kl Rosendal Fjordhotell SV: måndag, , kl Husnes tenestesenter Frp: tysdag, , kl Husneshallen V: måndag , kl Husnes tenestesenter IP: måndag, , kl Husnes tenestesenter Kvinnherad kommune side 1

2 SAKLISTE Saksnr Innhald PS 2011/56 Godkjenning av møteprotokoll PS 2011/57 Tertialrapport 2/2011. PS 2011/58 Evaluering av budsjettarbeidet. PS 2011/59 Folgefonnsenteret - sluttrapport forprosjektet. PS 2011/60 Oppfølging av vedtak knytt til kunstgrasbana i Rosendal. PS 2011/61 Sunnhordland Interkommunale Miljøverk IKS (SIM) - ny selskapsavtale PS 2011/62 Tverrfagleg prosjekt for å auke kunnskap, ferdigheter og livsmeistring hos utsette grupper PS 2011/63 Retningslinjer for måltid i kommunale barnehagar PS 2011/64 Foreldrebetaling i barnehage - justering av satsar PS 2011/65 Krisesentertilbod til kvinner, menn og barn - endring i selskapsavtalen PS 2011/66 Organisering av VA-sektoren i Kvinnherad kommune. PS 2011/67 Initiativ til folkerøysting - ferjesambandet Kvinnherad-Stord PS 2011/68 Fjellhaugen skisenter - vidareføring av kommunal underskotsgaranti på drift av anlegget PS 2011/69 Nye festeavgifter for graver PS 2011/70 Garanti for lån- Kvinnherad Bioenergi AS Kvinnherad kommune side 1

3 PS 2011/56 Godkjenning av møteprotokoll

4 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2010/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/56 Formannskapet /57 Kommunestyret Tertialrapport 2/2011. Innstilling frå rådmannen: 1. Tertialrapport 2/2011 blir teken til orientering. 2. I tråd med dei økonomiske vanskar det blir peikt på, blir rådmannen pålagd å fremje sak om tiltak som kan redusere så vel driftsutgiftene som investeringskostnadane. Saksutgreiing: I følgje årshjulet skal kommunestyret handsame andre tertialrapport innan utgangen av september. Rådmannen skal då rapportere på resultatet etter dei åtte første månadane. Slik rapportering er ein viktig lekk i rapporteringsrutinane til kommunen, og skal vere med å gje formannskap og kommunestyre relevant styringsinformasjon. I tertialrapport 2/2011 blir det i tillegg til økonomi også orientert om tenesteproduksjon og KOSTRA-tal, samt om samfunnsutviklinga så langt i året. Utviklinga i kraftfondet dei siste vekene tilseier at det bør setjast i verk tiltak for å unngå at kommunen disponerer inntekter ein ikkje lenger har. Difor bør det fremjast ei eiga sak som peikar på kva tiltak som kan setjast i verk for å redusere så vel driftsutgiftene som kapitalkostnadane. Saman med KOSTRA-tala viser utviklinga i kraftfondet at det er stort behov for vidare reduksjon i kommunen sine utgifter. Dette må få stor merksemd i det vidare budsjettarbeidet til hausten, og difor blir tertialrapporten lagt fram for formannskapet før den går vidare til kommunestyret. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Går fram av tertialrapporten. Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Tertialrapport 2/2011. Kvinnherad kommune side 1

5 Side 1 Kvinnherad kommune - Rådmannen Vår ref: 2010/1641 Dato: Tertialrapport 2 / Innhald: Side 1. Rådmannen sine kommentarar 2 2. Økonomisk utvikling i kommunen Driftsinntekter Driftsutgifter Investeringsrekneskap 4 3. Økonomisk utvikling i verksemdene Skulane Barnehagane Sonene Tiltak og tenester barn og unge Tiltak og rådgjeving vaksne NAV Helse og rehabilitering Samfunnsutvikling Tekniske tenester Kultur og fritid Fellestenester Politikk Konklusjon 7 4. Tenesteproduksjon og utvalde KOSTRA-tal Brukarar og tilsette Nærvær Arbeidsmiljø- og trivselsvurdering Kvalitet, standard og omfang på dei kommunale tenestene Utvalde KOSTRA-tal 9 5. Samfunnsutvikling Folketalsutvikling Sysselsetjing Næringsutvikling Samferdsle og trafikksikring Planlegging Andre tiltak og hendingar 15 Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

6 Side 2 1. Rådmannen sine kommentarar. I tråd med vedteke årshjul skal rådmannen gjennom årsmelding, rekneskap, revidert budsjett og tertialrapportar orientere kommunestyret om utviklinga i kommunen. I tillegg skal formannskapet på kvart møte orienterast om den økonomiske stoda. I tertialrapport 1/2011 såg ein som tidlegare først og fremst på den økonomiske utviklinga etter fire månader. Rapporten såg også litt på tilhøve rundt brukarane og dei tilsette, på ein del utvalde KOSTRA-tal frå mars 2011, og litt på viktige samfunnstrekk så langt i året. I tertialrapport 2/2011 blir det sett nærare på den økonomiske utviklinga etter åtte månader. Det blir vidare sett på nye KOSTRA-tal frå 15. juni I tillegg blir det sett på ein del utviklingstrekk knytt til demografi, sysselsetjing, næringsutvikling og samferdsle. Dette er utviklingstrekk som kan få konsekvensar for Kvinnherad, og som det er viktig at ein tek omsyn til i politiske prioriteringar. 2. Økonomisk utvikling i kommunen. 2.1 Driftsinntekter. Driftsinntekter etter åtte månader. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Rammeoverfør Skjønsmidlar Distriktstilskot Inntektsutjamn Skatt Statleg tiltaksp Frie inntekter MVA investering MVA drift Eigedomsskatt Utb. Kvinn.energi Utb. Bufferfond Utb. kraftfond Konsesjonsavgift Konsesjonstraum Andre innt. /utg Andre inntekter Renteinntekter Dekk. VA-invest Komp.tilsk. Husb Fomidlingslån Næringslivslån Avdrag kom. lån Renter kom. lån Renter og avdrag Pensjon Bundne fond MVA til invest Finans. invest Næringsfond Vedlikeh.fond Bruk over-/under Bundne innt/utg Sum til disp Overskot Sum til drift Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

7 Side 3 Frie inntekter i revidert budsjett for 2011 er i tråd med staten sitt anslag i revidert statsbudsjett. I følgje fylkesmannen er kanskje dette 5,0 mill. kr for høgt. Så langt ser det ut til at fylkesmannen kan få rett. Spesielt skatteinntektene er låge, og auken i rammetilskotet er ikkje så stor som rekna med. Her kan sein rekneskapsføring vere noko av forklaringa, så framleis kan det vere von om at dei frie inntektene vil nærme seg opp mot summen i revidert budsjett. Eigedomsskatten ser så langt ut til å ende på rundt 70,0 mill. kr, noko som er 2,0 mill. kr mindre enn budsjettert. Dette kan finansierast med MVA-kompensasjon drift som så langt ser ut til å bli 2,0 mill. kr høgare enn budsjettert. Kraftfondet varierer i verdi frå dag til dag, og så langt ser det ut til at det budsjetterte overskotet på 32,0 mill. kr vil ende med eit tilsvarande underskot. Også resten av andre inntekter ser ut til å bli noko lågare enn rekna med. Summen av andre inntekter kan dermed rakt bli 65,0 mill. kr lågare enn det vedteke budsjett legg opp til. Utgiftene til renter og avdrag ser så langt ut til å bli noko høgare enn det budsjettet legg opp til. Også rekneskapstala for 2010 tyder på at dei samla kapitalutgiftene er budsjettert for lågt. Innbetalt pensjonspremie har dei siste åra blitt større enn endeleg pensjonskostnad utrekna ved utgangen av året. I årsrekneskapen kjem dette fram som ei inntekt, som så blir utgiftsført i dei neste 15 åra. Også i 2011 er det budsjettert med ei inntekt, men så langt er det usikkert om dette fullt ut vil slå til. Bortfall av inntekter frå kraftfondet vil føre til at utgiftene til næringsfond, vedlikehaldsfond og eigenfinansiering investeringar fell bort. Det betyr 32,0 mill. kr i lågare utgifter. Samla tyder alt dette på at kommunen sine inntekter kan bli rundt 35,0 mill. kr lågare enn det som er vedteke. Dette kan raskt betre seg dersom verdien på kraftfondet aukar, men så langt ser det dessverre ut til at verdien vil gå ytterlegare ned. 2.2 Driftsutgifter. Driftsresultat etter åtte månader. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utg Inntekter Sum driftsutg I motsetning til i fjor ser lønsutgiftene i år etter åtte månader ut til å bli høgare enn budsjettert. Andre utgifter er noko lågare medan inntektene er mykje lågare enn på same tid i fjor. Dette tyder på at skilnaden mellom inntekter og andre utgifter kan nærme seg 40,0 mill. kr, og i så fall vil dette føre til overskriding av driftsbudsjettet. Resultatet er i tråd med det som vart varsla i tertialrapport nr. 1 og i saka om revidert budsjett. Slår det til vil sum driftsutgifter truleg bli høgare enn 710,0 mill. kr. Med 35,0 mill. kr i inntektstap vil kommunen i så fall kunne ende ut med eit underskot som er på nivå med overskotet i fjor. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

8 Side Investeringsrekneskap. Investeringar etter halve budsjettåret. Prosjekt Revidert budsjett Forbruk pr Unytta pr Programvare IT Skilting vegnamn og ardressetildeling / digitale kart Marknadsføring Kvinnherad Partnerskap Kystkultursenter/Kultur og fritid Kulturskulesenter Husnes Tilskot frå næringslivet til kulturskulesenter HMT / Enøk / Inneklima Ombygging kommunale bygg Lågterskeltilbod rusavhengige Tilskot lågterskeltilbod rusavhengige Utbygging Rosendalstunet Bufellesskap psykisk utviklingshemma Tilskot bufellesskap psykisk utviklingshemma Grunnkjøp Kommunale vegar og kaier Industriområder og næringsareal Opsangervegen Folgefonntunnelen Etterarbeid utbyggingsområde Planlegging Sandviklia industriområde Klima- og miljøplan Parkeringsplass Valen oppvekstsenter Husnes sentrum Brannstasjon Rosendal Plan Fjelbergsambandet Biobrenselanlegg Busslomme Ljosnes / Røsslandslia Grunnkjøp til utviding av Rosendalstunet Oppstart rehab. Rosendal ungdomsskule Fullfinansiering Sætre skule Innkjøp brannvernutstyr Omsorgsbustader Kunstgrasbane Rosendal Undarheim skule Plan ombygging Herøysund kompetansesenter Skiltplan Investering rundt nasjonalparken Reguleringsplan Husnes sentrum Kjøp ved Sunde oppvekstsenter Asfaltering Veglys langs beinaviksvegen og Prestnesvegen Nødvendig utbetring gamal del Husnestunet Planlegging ny kal Varaldsøy Plan for trafikksikring Sandvoll Forprosjekt Folgefonnsenteret Tak Hatlestrand skule forskottering forsikringsoppgjer Symjehall Undarheim skule Halsnøytunet rehabilitering gamal fasade Valen skule nytt tak Reparering skader på Sjøstova Borgundøy Utbetring leikeplassar Bringedalsbygda oppvekstsenter nytt kjøkken etc Fiber mellom kommunale institusjonar Plan for området ved sjukeheimen og skulane på Husnes Undarheim barnehage Kvadraten Solbakkenprosjektet Rådhuset møterom Pensjonateigedomen Digital kino Trafikksikringsplan Sum lån med renter og avdrag Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

9 Side 5 Prosjekt Revidert budsjett 2010 Forbruk pr Unytta pr Forskottering Sandvoll sentrum Forskottering Tofte Ranavik Forskottering Løfallstrand Austrepollen Refusjon forskottering Neslia - Seimsfoss Sum avdragsfrie lån med renter Vassverk generelt / rullering hovudplan VA Vassbehandlingsanlegg Rosendal / Omvikdalen Hovudvassleidning Varaldsøy Ny VA-leidning i Opsangervegen Omlegging VA-leidning Uskedalen / Husnes sentrum Ølve vassverk Auka kapasitet Husnes vassverk Kloakk Seimsfoss / Omvikdalen Diverse tiltak på leidningsnettet Næringslivsforskottering Tofte Ranavik Etableringslån Sum sjølvfinansierte lån Sum investeringsutgifter Sal av areal og andre eigedomar Refusjon STUI-midlar MVA-investering Utbytte frå kraftfondet Bruk av unytta lånemidlar Netto lånebehov Avdrag på gamle lån Avdrag på nye lån Sum endring lån Etter halve budsjettåret er det framleis mange investeringsoppgåver som ikkje er blitt avslutta. Mange prosjekt er likevel starta opp, og etter kvart vil truleg det meste av løyvingane vere brukte. Dette så sant ein ikkje no innfører investeringsstopp. Av dei største investeringane er arbeidet med skulen på Halsnøy i ferd med å bli avslutta, arbeidet med kulturskulesenteret på Husnes er starta opp, arbeidet med ny ungdomsskule i Rosendal nærmar seg oppstart og planlegginga av utvida Rosendalstun er godt i gang. Bufellesskap psykisk utviklingshemma er teke i bruk medan lågterskeltilbod rusavhengige er i ferd med å starte opp. Arbeidet med sømjehallen ved Hatlestrand skule er godt i gang. Det same gjeld symjehallen ved Undarheim skule. I Rosendal er planlegginga av brannstasjon godt i gang. Også arbeidet med Omvikdalen vassverk og reinseanlegg i Muradalen nærmar seg ferdigstilling. Det same gjere kloakkanlegga i Omvikdalen og på Seimsfoss. Forskotteringsprosjekta på Halsnøy og i Mauranger nærmar seg ferdigstilling, medan arbeidet på Sandvoll er i ferd med å starte opp. Ein del investeringsprosjekt er ikkje med i revidert budsjett, ein del har så langt kome ut med noko større utgifter enn budsjettert, medan andre har kome ut med større inntekter. Dette vil bli nærmare omtalt ved utgangen av året. For om mogeleg å redusere dei økonomiske vanskane kommunen ser ut til å vere på full fart inn i, kan det vere ein tanke å vente med å starte opp nye investeringsprosjekt til den økonomiske stoda er meir avklart. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

10 Side 6 3. Økonomisk utvikling i verksemdene. 3.1 Skulane. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Skulane ser så langt ut til å få ei overskriding om lag på same nivå som i fjor. 3.2 Barnehagane. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Barnehagane ser så langt ut til å kunne få ei mindre overskriding. 3.3 Sonene. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Rosendalssona og spesielt Husnessona går mot overskriding. Truleg balanse for dei andre sonene. 3.4 Tiltak og tenester barn og unge. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Tiltak og tenester barn og unge ser så langt ut til å makte å gå i balanse. 3.5 Tiltak og rådgjeving vaksne. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Tiltak og rådgjeving vaksne ser på grunn av låge inntekter så langt ut til å gå mot overskriding. 3.6 NAV. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift NAV ser så langt ut til å makte å gå i balanse. 3.7 Helse og rehabilitering. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Helse og rehabilitering ser så langt ut til å gå i balanse.

11 Side Samfunnsutvikling. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Samfunnsutvikling ser så langt ut til å gå i balanse. 3.9 Tekniske tenester. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Tekniske tenester ser så langt ut til å gå i balanse Kultur og fritid. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Kultur og fritid ser så langt ut til å gå i balanse Fellestenester. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Fellestenester ser så langt ut til å gå mot mindre overskriding Politikk. Post Budsjett 2009 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2010 Rekneskap Rekneskap Budsjett 2011 Rekneskap Lønsutgifter Andre utgifter Inntekter Sum driftsutgift Politikk ser så langt ut til å gå mot overskriding Konklusjon. Grunna høge tillegg ser det etter åtte månader ut til å bli overskriding på løn. I tillegg ser det ut til å bli større overskriding av andre utgifter enn det som blir kompensert av verksemdene sine auka driftsinntekter. Resultatet kan lett bli overskridingar på mellom 5,0 og 10,0 mill. kr. Med svikt i inntektene på rundt 35,0 mill. kr kan konsekvensen bli ei samla overskriding på mellom 40,0 og 45,0 mill. kr. Med ytterlegare verdifall i kraftfondet kan underskotet lett runde 50,0 mill. kr. Kommunen står dermed i fare for å få eit av sine dårlegaste økonomiske resultat gjennom tidene. Auke i verdien på kraftfondet fram mot nyttår kan raskt endre dette, men så langt ser det ut til å gå andre vegen. Verksemdene er blitt orientert om stoda, og er blitt oppmoda om å kome med forslag til tiltak som kan redusere driftsutgiftene resten av året. Dersom det blir gjort vedtak om det, vil rådmannen omgåande fremje sak med forslag til tiltak for å redusere så vel driftsutgiftene som investeringsutgiftene fram mot nyttår. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

12 Side 8 4. Tenesteproduksjon og utvalde KOSTRA-tal. 4.1 Brukarar og tilsette. Dei tilbakemeldingar ein får tyder med få unntak på at dei fleste er godt tilfreds med kommunen sitt tenestetilbod. Ein del hovudtillitsvalde er rykande usamde i dette og meiner nedskjeringane spesielt innan skule og pleie og omsorg dei siste åra har ført til dramatisk reduksjon i kvaliteten og omfanget på tenesteproduksjonen. I følgje utdanningsforbundet driv kommunen i dag ulovleg. KOSTRA-tal viser at skulane og pleie og omsorg har ein ressursbruk som ligg langt over det økonomisk forsvarlege. For å makte å saldere budsjetta i åra som kjem, må difor ressursbruken tilpassast meir nivået til andre kommunar. Skal ein makte dette utan for store konsekvensar for brukarane, må også dei tillitsvalde bidra aktivt. I tråd med tidlegare vedtak blir det framleis praktisert ein streng tilsetjingspraksis. Difor blir det i svært liten grad oppretta nye stillingar som ikkje er spesielt omtalt i budsjettvedtaket. Alle tilsetjingar blir godkjent av administrasjonsutvalet. For tida slit Kvinnherad til liks med mange andre kommunar med å få tilsett nok kvalifiserte lærarar. Ein del andre grupper er og vanskelege å få rekruttert. Spesielt gjeld dette ingeniørar. 4.2 Nærvær. Sjukefråværet har store sesongmessige variasjonar og det er difor rettast å samanlikne same tidsrom frå år til år. Tal for dei seks første månadane i år ligg no føre, og kan dermed samanliknast med tal frå tilsvarande periode i fjor og året før. Som ein ser er det ein liten auke frå i fjor til i år. Alle verksemdene er pålagde å arbeide aktivt for å få ned sjukefråværet. Verksemdene set fokus spesielt på tidlege samtaler kring arbeidsmiljø og sjukefråvær, og ved å følgje opp dei sjukemelde freistar ein å kartlegge og leggje til rette for å auke nærværet. Til tross for dette kan ein også i Kvinnherad registrere ein auke i fråværet dei første tre månadane av året. Legemeldt og eigenmeldt sjukefråvær. År ,8 % 8,8 % 9,4 % ,2 % 8,3 % 9,4 % ,6 % 8,6 % 9,1 % ,1 % 8,5 % 9,3 % 4.3 Arbeidsmiljø- og trivselsvurdering. Med utgangspunkt i tilbakemeldingar frå medarbeidarsamtaler og signerte arbeidsmiljø- og trivselsvurderingar er tiltak blitt sett i verk for å betre arbeidsmiljøet på dei ulike arbeidsplassane. Som eit resultat av dette har den fylkeskommunale arbeidsmiljøprisen hamna i Kvinnherad to gonger dei fem siste åra. Grunna påstand om at rett bilde ikkje kom fram i signerte arbeidsmiljø- og trivselsvurderingar, vedtok administrasjonsutvalet å gjennomføre anonym undersøking. Som i dei tidlegare signerte undersøkingane vart resultatet godt samanlikna med andre kommunar, men dessverre var det denne gongen svært få som deltok. Årsaka til dette er i følgje ein del hovudtillitsvalde at tidlegare rapporterte tilhøve ikkje er blitt retta opp, og at dei tilsette dermed er blitt lei av å delta i slike undersøkingar. Dette hevdar dei sjølv om stadig fleire deltok i dei signerte undersøkingane. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

13 Side Kvalitet, standard og omfang på dei kommunale tenestene. Eit mål på det kommunale tenestetilbodet er den statlege levekårsinndeksen. Sist den vart lagt fram kom Kvinnherad ut som nr. 71 av dei 430 kommunane i landet. Mange på uføretrygd og eit heller lågt utdanningsnivå var årsakene til at Kvinnherad ikkje vart rangert endå høgare. Eit anna mål er staten sine tilsyn med kommunane. I Kvinnherad er det dei siste åra blitt gjennomført tilsyn med færre avvik og merknader enn det som er vanleg Utvalde KOSTRA-tal. Reviderte KOSTRA-tal pr Kvinnherad 2009 Kvinnherad 2010 Gr Hordaland 2010 Landet 2010 Frie inntekter i kr. pr. innb. (skatt og rammetilsk.) Andre driftsinntekter i kroner pr. innbyggjar Driftsinntekter i kroner pr. innbyggjar Driftsurgifter pleie og omsorg i kr pr. innbyggjar Driftsutgifter skulane i kroner pr. innbyggjar Driftsutgifter barnehagane i kroner pr. innbyggjar Driftsutgifter næring i kr. pr. innb. (konsesj.kraft) Driftsutgifter resten av kommunen i kr. pr. innb Driftsutgifter i kroner pr. innbyggjar Brutto driftsresultat i kroner pr. innbyggjar Brutto driftsresultat i % av brutto driftsinntekter 1,4 2,9 2,2-0,3 1,1 Finansinntekter i kroner pr. innbyggjar Finansutgifter i kroner pr. innbyggjar Eksterne finanstransaksjonar i kr pr. innbyggjar Motpost avskriving i kroner pr. innbyggjar Netto driftsresultat i kroner pr. innbyggjar Netto driftsresultat i % av brutto driftsinntekt 6,4 4,6 2,2 1,6 2,1 Bruk av avsetjingar i kroner pr. innbyggjar Avsetjingar i kroner pr. innbyggjar Interne finanstransaksjonar i kroner pr. innbyggjar Rekneskapsresultat i kroner pr. innbyggjar Netto drift pleie og omsorg i kroner pr. innbyggjar Netto drift skulane i kroner pr. innbyggjar Netto drift barnehagane i kroner pr. innbyggjar Netto drift administrasjon og styring i kr pr. innb Netto drift helsetenester i kroner pr. innbyggjar Netto drift sosialtenesta i kroner pr. innbyggjar Netto drift barnevernet i kroner pr. innbyggjar Netto drift næring i kroner pr. innb. (kons.kraft) Netto drift resten av kommunen i kr pr. innbyggjar Netto drift kommunen samla i kroner pr. innb Løn pleie og omsorg i kroner pr. innbyggjar Løn skulane i kroner pr. innbyggjar Løn barnehagane i kroner pr. innbyggjar Løn administrasjon og styring i kr. pr. innbyggjar Løn helsetenester i kroner pr. innbyggjar Løn sosialtenesta i kroner pr. innbyggjar Løn barnevernet i kroner pr. innbyggjar Løn næring i kroner pr. innbyggjar Løn resten av kommunen i kroner pr. innbyggjar Løn kommunen samla i kroner pr. innbyggjar Korrigert brutto drift i kr pr. institusjonsplass PLO Korr. brutto drift i kr pr. mottakar heimetenester Korr. brutto drift i kroner pr. elev i grunnskulen Årsgebyr vatn, avløp, renovasjon og feiing i kroner Brutto driftsutgifter i kroner pr. km veg Sakshandsamingsgebyr private reguleringsplanar Saksgebyr for oppføring av einebustad Netto lånegjeld i kroner pr. innbyggjar Langsiktig gjeld i kroner pr. innbyggjar Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

14 Side 10 Retta KOSTRA-tal for 2010 ligg no føre, og der ser ein at kommunen fikk eit netto driftsresultat på 4,6 % mot 2,1 % for snittet av kommunane. Sjølv om overskotet var større året før, er dette eit av dei beste driftsresultat kommunen nokon gong har oppnådd. Tala viser vidare at kommunen sine frie inntekter er 9,4 % høgare enn landssnittet. Dette utgjere 3 375,- kr pr. innbyggjar, eller samla 44,7 mill. kr. Årsaka er at staten vurderer Kvinnherad som ei tungdriven kommune som treng meir midlar enn snittet til drift av dei ulike tenesteområda. Kvart år har kommunane også salsinntekter, leigeinntekter, inntekter som betaling for ytingar og tenester, overføringar frå andre og ulike ekstrainntekter. Kvinnherad hadde i fjor høge inntekter frå eigedomsskatt og konsesjonskraft, og difor låg andre inntekter 30,0 % over kommunesnittet. Kvinnherad sine samla driftsinntekter låg dermed ,- kr pr. innbyggjar eller 144,9 mill. kr over snittet for kommunane i landet. Ser ein bort frå dei ekstra høge inntektene frå staten som kommunen treng til tenesteproduksjon, samt ser bort frå næring (kjøp og sal av konsesjonskraft), så hadde kommunen likevel 3 955,- kr pr. innbyggjar eller 52,4 mill. kr meir enn snittet som fritt kunne nyttast til samfunnsutvikling eller ekstra standard og omfang på tenesteproduksjonen. Store inntekter kan lett føre til store utgifter og i 2010 var dei samla driftsutgiftene 126,1 mill. kr høgare enn kommunesnittet. Ser ein bort frå næring (kjøp og sal av konsesjonskraft) og tek ein omsyn til dei høgare driftskostnadane staten meiner kommunen må ha, var utgiftene 4,0 mill. kr høgare enn snittet. Sjølv om ti stillingar vart overført til administrasjon og leiing låg driftsutgiftene til pleie og omsorg 54,4 mill. kr over snittet av kommunane. Dette var 34,8 mill. kr høgare enn kva staten meinte var nødvendig. Samtidig låg driftsutgiftene til skulane 40,9 mill. kr over snittet. I høv til staten sine berekningar var dette 24,8 mill. kr for høgt. Samla låg skulane og pleie og omsorg etter dette heile 59,6 mill. kr over staten sine berekningar. For å finansiere dette måtte utgiftene til resten av sektorane i kommunen setjast 11,1 mill. kr lågare enn snittet for dei andre kommunane. I følgje staten sine berekningar skulle utgiftene lege 9,4 % over snittet, og dermed vart innsparinga på 55,6 mill. kr. Saman med 4,0 mill. kr i høgare driftsutgifter enn snittet, var dette nok til å finansiere overforbruket til dei to største sektorane. I 2010 var kommunen sine finansinntekter 28,0 mill. kr høgare enn kommunesnittet. Årsaka var høg avkastning på kraftfondet. Finansutgiftene vart 24,3 mill. kr høgare enn snittet, og årsaka til dette var den høge lånegjelda til kommunen. Tala viser klart kva vanskar kommunen kan få i tida som kjem med fare for reduserte inntekter, stigande rente, aukande avdrag og vekst i drifta. Tek ein omsyn til avskriving og avsetjingar, enda Kvinnherad sitt rekneskapsresultat i fjor med 37,1 mill. kr over snittet for kommunane i landet. Med stor og aukande lånegjeld og høge driftsutgifter til dei to tunge sektorane er det fare for at det kan bli lenge til kommunen på ny oppnår eit slikt resultat. Dette så sant ikkje inntektene aukar meir enn forventa i åra som kjem. Netto driftsutgifter stadfester at kommunen har ei høg drift, og at dette først og fremst skuldast dei tunge sektorane. Samla netto drift låg siste året 77,6 mill. kr over snittet for landet. Ser ein bort frå næring (kjøp og sal av konsesjonskraft) aukar skilnaden til 101,9 mill. kr. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

15 Side 11 Netto drift til pleie og omsorg låg 54,4 mill. kr over snittet, medan skulane låg 43,6 mill. kr over og barnehagane 5,3 mill. kr over. Resten av kommunen låg 1,4 mill. kr under snittet for kommunane i netto drift. Dette stadfester at sjølv om kommunen er tungdriven og har høge inntekter, så nyttar ein mindre enn samanliknbare kommunar på alle områder med unntak av dei tunge sektorane. Dei høge driftsutgiftene til dei tunge sektorane skuldast først og fremst mange tilsette og store lønskostnader. Samla løn låg i fjor heile 140,0 mill. kr over snittet for alle kommunane i landet. Pleie og omsorg hadde åleine 62,0 mill. kr høgare lønsutgifter enn snittet av kommunane. Også i høve til kommunane i gruppe 11 låg ein 16,2 mill. kr over. Årsaka var fleire tilsette pr. brukar. Korrigerte brutto driftsutgifter pr. institusjonsplass låg 23,3 % over snittet, og korrigerte brutto driftsutgifter pr. mottakar av heimetenester låg 27,1 % over. Skulane hadde lønsutgifter som låg 48,0 mill. kr over snittet. Årsaka var mange skular og små elevgrupper. Korrigerte brutto driftsutgifter pr. elev i grunnskulen låg då også 20,8 % over kommunesnittet. Barnehagane hadde lønskostnader som låg 17,1 mill. kr over snittet. Årsaka var få private og mange små kommunale barnehagar med heller få barn pr. tilsett. Resten av kommunen hadde lønsutgifter som låg 12,9 mill. kr over snittet. Dette er høgt når ein samanliknar med dei låge brutto og netto driftsutgiftene, og dermed stadfester dette at kommunen nyttar mykje på løn og lite på andre driftsutgifter. Sjølv om lønsutgiftene er høge, er dei fleste gebyra til kommunen heller låge. Dermed er det rimelegare å etablere seg og å bu i Kvinnherad enn i dei fleste andre kommunar. Lånegjelda til kommunen er i endelege KOSTRA-tala justert ned grunna unytta lånemidlar. Likevel ligg ein 82,6 % over kommunesnittet. Også i høve til samanliknbare kommunar i gruppe 11 ligg ein 33,2 % over. Demografiske endringar vil om få år auke behovet for kommunale tenester, og difor må det no vurderast grundig å setje i verk tiltak som kan redusere den høge lånegjelda. Lånegjeld og renter må betalast og her kan ikkje kommunen basere seg på ekstra hjelp frå staten eller andre. Store fondsmidlar kan sjølvsagt vere ei trøyst i dag. Men med svingande børs, alt for høge driftsutgifter og veksande kapitalkostnader kan fondsmidlane raskt forvitre. Store investeringsprosjekt er alt under planlegging. Mange av dei vil i tillegg til kapitalkostnadane føre til kraftig auke i driftsutgiftene, og dermed vil stigande rente og krav om større årlege avdrag gjere dei økonomiske vanskane ekstra store. Når det i tillegg om få år er fare for kraftig reduksjon i inntektene frå kraftsektoren, må problema med høg drift og aukande lånegjeld takast på alvor. Dei to siste åra har kommunen hatt rekordstore overskot. Med store lånefinansierte investeringar hadde ein likevel begge åra større utgifter enn inntekter. I år tyder alt på at det vil ende med eit driftsunderskot. Samtidig viser godkjent økonomiplan at budsjettsaldering dei komande åra vil krevje kraftig reduksjon i driftsutgiftene, og då spesielt driftsutgiftene til pleie og omsorg. Når ein likevel planlegg høge investeringar, kan budsjettvanskane på litt sikt nærast bli uoverkommelege. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

16 Side Samfunnsutvikling. 5.1 Folketalsutvikling. Endringa i folketalet dei siste åra Første kvartal Folketal Fødslar Dødsfall Innflytting frå utlandet Utflytting til utlandet Innflytting frå rest av landet Utflytting til rest av landet Folketal ( ) Eit stabilt folketal har dei siste åra gått litt ned for så på ny å gå litt opp. Så langt i 2011 ser det ut til å gå mot liten nedgang. Ei viktig årsak til dette er negativt fødselsoverskot. Talet på fødslar er stadig på veg ned, medan talet på dødsfall er på veg opp. Endring i folketalssamansetjinga. Alders-gruppe 1986 registrert 2010 registrert Endring 0-19 år år år og over Sum folketal Samtidig som folketalet held seg stabilt skjer det store endringar i samansetjinga. Talet på barn og unge går ned. Det same gjere gruppa unge vaksne. Samtidig aukar talet på eldre. Dermed aukar også snittalderen i kommunen. Utviklinga går litt raskare i Kvinnherad enn i landet samla. For 25 år sidan hadde kommunen ei heller ung befolkning, og årsaka var stor innflytting spesielt i åra etter at Søral vart etablert. SDei siste 25 åra har mellom anna aukande utdanningsnivå ført til at mange unge har flytta ut. Ved inngangen til 2010 var snittalderen i kommunen dermed auka til 39,5 år. For landet samla var den 38,6 år medan den for Hordaland var 37,8 år. Då unge flyttar meir enn eldre har regionar med størst utflytting den høgaste snittalder på innbyggjarane, medan regionar med størst innflytting har den lågaste. I Hardanger ligg snittalderen på 42,0 år, medan den i Øygarden og Sotra er nede i 35,3 år. 5.2 Sysselsetjing. Sysselsette personar etter næring busett i kommunen. Næring Primærnæringane (landbruk og fiske) Sekundærnæringane (industri, bygg / anlegg) Tenesteytande næringar Offentleg forvaltning og tenesteyting Sum sysselsette som bur i kommunen I primærnæringane har talet på arbeidsplassar gått ned i alle år etter krigen. Sjølv med vekst i havbruksnæringa har nedgangen halde fram også dei siste tiåra. Truleg vil nedgangen halde fram, men det er å vone at eit auka fokus på miljø og kortreist mat kan redusere nedgangen. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

17 Side 13 Sekundærnæringane gjekk frå 1980 til 2000 ein god del ned. I åra etter har ein hatt ny oppgang, men med nedgang dei siste to åra er ein attende til stoda i Ei viktig årsak til nedgangen no er problema til Søral etter den internasjonale finanskrisa. Ekspertar er likevel sikre på at Noreg om få år vil vere eit av dei mest gunstige landa for kraftkrevjande industri, og årsaka vil vere forventa kraftig fall i energikostnadane. Faren for nedlegging av aluminiumsindustrien i Kvinnherad kan dermed raskt bli endra til planar om utviding og dermed auka sysselsetjing. Dei tenesteytande næringane har auka kraftig, og auken har halde fram også siste året. Dette er ei viktig årsak til at folketalet har halde seg stabilt dei siste åra. Med vidare sentrumsutvikling kan det bli mogeleg med ytterlegare vekst. Den offentlege sysselsetjinga har auka kraftig i alle år etter krigen, men dei siste åra har veksten stansa opp. Årsaka er nedgang i talet på statlege arbeidsplassar og mindre auke i kommunale. Sjølv med nedgang i det samla talet på arbeidsplassar dei to siste åra er det god von om ny vekst i åra som kjem. Når det samtidig ser ut til å gå mot nedgang i talet på yrkesaktive, vil det bli viktig å leggje til rette for auka pendling inn til kommunen. Pendling til og frå kommunen. Sysselsette Endr Sysselsette som bur i kommunen Sysselsette som pendlar inn til kommunen Sysselsette som pendlar ut av kommunen Sysselsette med arbeidsstad i kommunen Det er framleis flest som pendlar ut, men siste åra er skilnaden på pendling ut og inn blitt mindre. Det er nedgang i talet på pendlarar ut av kommunen, medan det er kraftig auke i pendlinga inn. Betre kommunikasjonar og fleire arbeidsplassar kan gje ytterlegare auke i pendlinga inn. 5.3 Næringsutvikling. Sjølv om det framleis er internasjonale finanskriser på gang, må det vere rett å hevde at folk flest i Kvinnherad så langt har merka lite. Unntaket er sjølvsagt Søral og dei lokale bedrifter som leverer varer og tenester til aluminiumsverket, samt ein del av skipsverfta og den mekaniske industrien. Med viktige unntak er dermed næringsaktiviteten i Kvinnherad framleis høg. Her kan nemnast følgjande: - Talet på arbeidsplassar har gått ned siste året, men til tross for dette er færre arbeidsledige i dag enn for eit år sidan. - I dag er 163 eller 2,6 % arbeidsledige, medan talet for eit år sidan var 176 eller 2,7 %. - Søral går framleis med halv produksjon. - Bedrifter med leveransar til SØRAL har fått mindre oppdrag og har difor redusert bemanninga. - Hellesøy verft AS har oppdrag som sikrar full sysselsetjing i ein del år. - Eide-gruppa på Halsnøy har inngått rekordstor kontrakt i Brasil. - Noreq AS har ekspandert med ny internasjonale avdelingar. - I Høylandsbygd har Bergen Group lagt om frå nybygg til reparasjonar og vedlikehald. - I Opsangervågen har Bergen Group gått til delvis nedlegging og dermed redusert bemanninga. - Umoe Schat-Harding AS har fått nye store kontraktar som sikrar full sysselsetjing. - HMR på Prestnes har tilpassa bemanninga til færre oppdrag. - Eidsvik Skipsbyggeri AS har enno ikkje inngått kontrakt om bygging av nye skip. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

18 Side 14 - Norsafe Årsnes AS har inngått kontrakter som krev auka bemanning. - Kvinnherad Energiteknikk AS ekspanderer og treng meir areal. - Husnes industritomteselskap har fått godkjent reguleringsplan for industriområde rundt Søral. - Reguleringsplan for Sandviklia er under utarbeiding. - På Børnes ligg det føre private etableringsplanar og kommunen er i gang med vidare grunnkjøp. - På Årsnes er det planar om etablering av ambulerande asfaltverk. - SKL har fått godkjent nytt prosjekt i Blådalen, og har starte arbeidet med å bygge veg. - På Husnes er ny industriinkubator offisielt opna. - Sentrumsutbygginga på Husnes held fram. Arbeidet med kulturskulesenteret og utviding av Torgplassen er start. Planar for nye sentrumsbygg ligg føre, og arbeidet med ny reguleringsplan er godt i gang. - Byggje- og anleggsaktiviteten i kommunen er framleis høg, og fleire bustad- og hyttefelt er i ferd med å bli tilrettelagde. - Mange minikraftverk er blitt realiserte, men linekapasiteten er i ferd med å bli eit problem. - Ny driftsbygningar i landbruket tyder på framleis optimisme i næringa. - Arbeidet med kraftstasjon og vassreinseanlegg i Muradalen er på det næraste ferdig. - Arbeidet med kloakkutbygging i Omvikdalen og Seimsfoss er også nær ferdig. - Arbeidet med ny skule, idrettshall og kunstgrasbane på Halsnøy er i ferd med å bli avslutta. - Dei nye psykiatribustadane på Husnes er tekne i bruk, og ein er i gang med nye rusbustader. - Arbeidet med istandsetjing av symjehallen på Hatlestrand skule er starta opp. - Arbeidet med ny Rosendal skule nærmar seg oppstart. - Planarbeidet er i gang med ny brannstasjon i Rosendal og utviding av Rosendalstunet 5.4 Samferdsle og trafikksikring. Tal bilar pr. år i dei ulike sambanda til/frå Kvinnherad. Ferje- og vegsamband Trafikk 1999 Trafikk 2003 Trafikk 2007 Trafikk 2008 Trafikk 2009 Trafikk 2010 Endr. siste sju år (Sunde) -Ranavik Skjersholmane (Leirvik) Skånevik Matre Utåker Fjelbergruta Gjermundshamn Varaldsøy Årsnes (Løf.) Folgefonntunnelen Sum biltrafikk Trafikken til og frå Kvinnherad har auka kraftig dei seinare åra, og auken held fram i Dette skuldast Folgefonntunnelen som på sju år har hatt ein auke på nær 40,0 %, og Gjermundshamn Varaldsøy - Årsnes (Løfallstrand) som i same perioden har hatt ein endå kraftigare vekst. Etter opning av Årsnes ferjekai sommaren 2010 har veksten i begge dei to sambanda halde fram. Stadig fleire vel denne ruta framfor Kvanndal Utne på reiser mellom Bergen og Odda/Haukeli. ÅDT (årsdøgntrafikk) over Utne - sambandet og Årsnes sambandet. Ferjesamband Trafikk 2003 Trafikk 2010 Trafikk halve 2011 Kvanndal Utne Kinsarvik Gjermundshamn Varaldsøy Årsnes (Løfallstrand) Skilnad Sjølv om trafikken i Halsnøysambandet er i tråd med prognosane, har ferjesambandet til Stord hatt nedgang etter flytting frå Sunde til Ranavik i I tillegg til at trafikken Sunde Ranavik fall bort har også trafikken til Skjersholmane gått ned. I 2010 var det framleis nedgang, noko som truleg skuldast redusert næringsaktivitet. I 2011 ser det ut til at trafikken er i ferd med å flate ut. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

19 Side 15 Ferjetrafikken Skånevik Matre Utåker gjekk ned etter opning av Folgefonntunnelen, men har hatt vekst i åra etter. Siste året var det ingen endring. Fjelbergruta har hatt jamn vekst dei seinare åra, men siste året var det nedgang. Også snøggbåttrafikken til og frå Kvinnherad har hatt fin vekst dei siste åra, og veksten ser ut til å halde fram i For å auke trafikken ytterlegare blir det stadig jobba med nye veg- og trafikksikringsprosjekt: - Arbeidet med trafikksikring og vegutbetring på Halsnøy er godt i gang. - Arbeidet med vegutbetring frå Løfallstrand til Årsnes er godt i gang. - Deler av Kroka-parsellen i mauranger er blitt utbetra. - Arbeidet med Jondalstunnelen er godt i gang. - Arbeidet med utbetring av Utåker ferjekai er avslutta. - Arbeid med venterom på Utåker ferjekai vil starte om kort tid. - Arbeidet med trafikksikring av Sandvoll sentrum vil starte om kort tid. - Kommunen og bygdelaget har gjeve tilbod til fylkeskommunen om finansiering av kostnadane med å planlegge ny ferjekai på Varaldsøy. - Godkjenning av plan for Fjelbergsambandet har stansa opp i påvente av nye møter. - Tyssetunellen er godkjent prioritert med oppstart i Planlegging av ferjefri kyststamveg er godt i gang. - Kommunen har gått inn som medlem i bompengeselskap for Haukelitunnelane. - Det er framleis eit stykke å gå før nytt ferjeleie på Stord er på plass. - Ny parkeringsplass for baroniet er teken i bruk. - Utbetringsarbeid på Postvegen har i Teigen ført til trafikksikring langs fylkesveg 48 i Teigen. - Arbeidet med reguleringsplanen for vegomlegging mellom Seimsfoss og Omvikdalen er godkjent. 5.5 Planlegging. Stor planaktivitet er eit signal om tru på framtida, og for tida er det framleis mange planar på gang så vel i kommunal som privat regi. Her kan nemnast. - Arbeidet med kommunedelplan for Ølve, Hatlestrand og Varaldsøy er godt i gang. - Arbeidet med kommunedelplan for Sandvoll, Holmedal, Matre og Åkra er starta opp. - Arbeidet med ny reguleringsplan for Husnes sentrum er i starte opp. - Arbeidet med ny reguleringsplan for området ved skulane på Husnes vil starte om kort tid. - Arbeidet med plan for deler av Rosendal sentrum pågår framleis. - Reguleringsplan for Husnes industriområde og Risnes industriområde er godkjent. - Arbeidet med reguleringsplan for Sandviklia er i gang. - Plan for Rosendalstunet er i under utarbeiding. - Plan for privat barnehage på Valen er under utarbeiding. - Fylkesmannen har trekt motsegna mot reguleringsplan for campingplassen i Uskedalen. - Vedtekne investeringsoppgåver i revidert budsjett for 2009 er i ferd med å bli realisert. - Arbeidet med utgreiing av folgefonnsenteret er godt i gang. 5.6 Andre tiltak og hendingar. - Baroniet planlegg opprusting av løa på avlsgarden til nytt kultursenter. - Søsterskipet til Gjøa er komen til Rosendal, og arbeidet med restaurering er godt i gang. - Det gamle verftet på Sunde er kjøpt inn til kystkultursenter. - Staten har plassert Kvinnherad i den mest liberale gruppa når det gjeld bruk av strandsona. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

20 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/57 Formannskapet /58 Kommunestyret Evaluering av budsjettarbeidet. Innstilling frå rådmannen: 1. Kommunestyret sluttar seg til saksutgreiinga og ber om at rådmannen held fram arbeidet med å utvikle eit stadig betre budsjettgrunnlag for formannskap og kommunestyre. 2. Sjølv om resultatet må bli meir arbeid for verksemdene er kommunestyret samd i at forslag til detaljbudsjett blir utarbeidt før rådmannen legg fram saldert budsjettgrunnlag. 3. Ordninga med enkel tertialrapport om våren, budsjettrevisjon før sommaren og litt meir omfattande tertialrapport om hausten må halde frå. Det same må arbeidet med å utvikle årsmeldinga til noko meir enn ei oppramsing av kva som skjedde siste året. Saksutgreiing: I Kvinnherad har ein i fleire år halde fast på ordninga med at det er formannskapet som legg fram forslag til budsjett og økonomiplan. Tidlegare la rådmannen fram eit usaldert grunnlag som vart nytta i arbeidet, men for å gjere det politiske arbeidet enklare har rådmannen spesielt i dei to siste periodane lagt fram ferdig saldert budsjettgrunnlag. Medan budsjettgrunnlaget tidlegare stort sett var tabellar og tal, har ein gradvis gått over til også å gje politikarane ein gjennomgang av samfunnsutviklinga og dei ulike utfordringane til kommunen på kort og lang sikt. I slutten av førre periode utarbeidde rådmannen eit eige dokument om samfunnsutviklinga dei neste 30 åra. Deretter vart det først utarbeidt eit dokument som peikte på dei økonomiske utfordringane fram mot 2015, og deretter eit dokument som peikte på løysingane. I siste periode er også innhaldet i budsjettgrunnlaget til rådmannen blitt omarbeidt og utvida. Første året vart det spesielt gjeve ei grundig innføring i det kommunale inntektssystemet, andre året vart det fokusert ekstra på kva alle inntektene vart nytta til, tredje året såg ein grundig på investeringane og fjerde året vart det fokusert ekstra på målsetjingar og utfordringar. Midt i den siste valperioden fikk kommunen ekstra store utfordringar grunna den internasjonale finanskrisa. Dermed måtte rådmannen fremje forslag om omfattande driftsinnsparingar, og resultatet vart ein reduksjon i det årlege driftsnivået på rundt 25,0 mill. kr. Kvinnherad kommune side 1

21 Ved utarbeiding av budsjettgrunnlaget legg rådmannen til grunn den statlege informasjonen frå kommuneproposisjonen og statsbudsjettet. I tillegg til dei endringar dette medfører i gjeldande driftsbudsjett, bli budsjettet auka i tråd med den løns- og prisvekst som staten legg opp til. Til slutt blir også konsekvensane av tidlegare kommunestyrevedtak lagt inn i grunnlaget. Ofte viser det seg å vere avvik mellom budsjett og rekneskap, og for å fange opp mest mogeleg av dette, legg rådmannen kvart år fram revidert budsjettforslag i mai/juni. Her blir det i nødvendig grad teke omsyn til dei endelege rekneskapsresultata for fjoråret, samtidig som unytta løyvingar til pågåande investeringar blir overført til gjeldande budsjettår. I tillegg til budsjettrevisjonen blir det i budsjettåret lagt fram to tertialrapportar. Den om våren ser først og fremst på den økonomiske utviklinga. Tidlegare rapporterte også verksemdsleiarane om stoda etter fire månader, men for å unngå for mykje rapportskriving har ein dei siste åra utsett slike mogelege innspel til budsjettet skal reviderast. Tertialrapporten om hausten ser i tillegg til økonomien også på tenesteproduksjonen, samt på viktige hendingar i næringslivet og elles i samfunnet. Her kan verksemdsleiarane gje innspel, men like etter blir saldert budsjettframlegg lagt fram, og då skal innspel frå verksemdene ligge ved. Når budsjettåret er omme blir det lagt fram rekneskap og årsmelding. Her blir det i tillegg til det økonomiske resultatet, sett grundig på samfunnsutviklinga, på utviklinga i tenesteproduksjonen og på det politiske arbeidet i året som har gått. I tillegg til rådmannen legg alle verksemdene fram meldingar om utviklinga på sitt område. Ved inngangen til denne perioden la rådmannen i tillegg fram ei langtidsmelding der ein såg på alt som hadde skjedd dei siste fire åra. I rådmannen si siste årsmeldinga er tanken bak slike langtidsmeldingar blitt utvikla vidare. Her ser ein langt tilbake i tid for å få fram viktige utviklingstrekk. Når utviklinga er ulik andre samanliknbare kommunar, freistar ein å finne årsakene til dette. Dermed får ein fram kor viktig kommunen er som samfunnsutviklar. Tidlegare utarbeidde verksemdene detaljbudsjett før rådmannen la fram saldert budsjettgrunnlag. Då endeleg budsjett ofte vart endra i høve til grunnlaget, førde dette til mykje ekstra arbeid for verksemdene. For å unngå dette har ein dei siste åra gått over til ei ordning med utarbeiding av detaljbudsjett etter at kommunestyret har godkjent rammene for kvar einskild verksemd. Problemet med dette er at fylkesmannen ikkje er spesielt glad i ordninga. Som del av rådmannen sitt budsjettgrunnlag skal det ligge ved obligatoriske tabellar. For at dei skal bli heilt rette må ein vite i detalj korleis verksemdene disponerer sine rammer. Utan detaljbudsjett blir det dermed lett avvik mellom dei obligatoriske tabellane i rådmannen sitt grunnlag, og dei som kjem fram når endeleg detaljbudsjett blir utarbeidt. Dette likar ikkje fylkesmannen, og dermed ser ein ingen anna løysing enn å gå attende til ordninga med utarbeiding av detaljbudsjett før rådmannen legg fram saldert grunnlag. Ein konsekvens av dette må bli seinare fremjing av rådmannen sitt salderte budsjettgrunnlag. For at politikarane skulle få ekstra god tid til budsjettarbeidet la rådmannen i fjor fram grunnlaget alt i slutten av august, men er i ettertid noko usikker på nytten av dette. I alle høve la rådmannen fram revidert budsjettgrunnlag med til dels store endringar like etter at statsbudsjettet vart lagt fram. Ut frå dette er det kanskje ikkje det store problemet om utarbeiding av detaljbudsjett i august og september må få som konsekvens at rådmannen går tilbake til ordninga med å legge fram saldert budsjettgrunnlag etter at statsbudsjettet er fremja i starten av oktober. I fleire saker i denne perioden har kommunestyret drøfta problem knytt til MVA-refusjonen frå staten. Den skal etter overordna pålegg gradvis førast over frå drift til investering. Frå 2014 skal all kompensasjon førast som inntekt i investeringsbudsjettet. Dei samla kostnadane inkludert MVA side 2 Kvinnherad kommune

22 skal likevel framleis førast i investeringsbudsjettet, medan MVA-kompensasjonen skal kunne nyttast til delfinansiering av alle eller fullfinansiering av einskilde utbyggingsoppgåver. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Godt budsjettarbeid er heilt avgjerande for god budsjettstyring og dermed for økonomien til kommunen. Miljømessig konsekvens: Budsjett utan store svingingar frå år til år, er kanskje det viktigaste tiltaket for å oppretthalde eit godt arbeidsmiljø i kommunen. Vedlegg: Kvinnherad kommune side 3

23 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2010/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/59 Formannskapet /59 Kommunestyret Folgefonnsenteret - sluttrapport forprosjektet. Innstilling frå rådmannen: 1. Kommunestyret ønskjer å bidra til å få realisert eit senter med eit innhald i tråd med den framlagde sluttrapporten. Som tidlegare vedteke vil difor kommunen delta i finansieringa med 7,0 mill. kr. I tillegg vil tomten mellom nasjonalparksenteret/turistinformasjonen og skipsbyggingsmuseet bli stilt gratis til rådvelde. 2. Kommunen vil saman med dei andre bidragsytarane delta aktivt i det vidare arbeidet med å bestemme selskapsform, innhald, utforming og driftsgrunnlag. I tillegg til ordføraren vil difor kommunen også vere representert med sekretæren for Folgefonna nasjonalpark. 3. Bjerknessenteret, Havforskingsinstituttet og Folgefonna nasjonalparksenter blir oppmoda om å ta på seg ei leiarrolle i arbeidet med å utforme utstillingsdelen og det faglege innhaldet i senteret. 4. Fylkeskommunen blir oppmoda om å auke si økonomiske deltaking og å delta aktivt i det vidare planarbeidet. 5. Staten blir også oppmoda om å delta så vel økonomisk som fagleg i det vidare arbeidet. 6. Andre bidragsytarar som ønskjer å delta i utforminga og realiseringa av dette viktige prosjektet blir oppmoda om å ta kontakt. Saksutgreiing: Kort historikk: - Tidleg i 2004 vedtok kommunestyret å opprette ei styringsgruppe for etablering av Folgefonna informasjonssenter. - Den vedtok ordførarane i Etne, Odda, Ullensvang, Jondal og Kvinnherad å danne ei stifting saman med Fylkesmannen i Hordaland. Stiftinga skulle stå for drifta av Folgefonna nasjonalparksenter og for utvikling av innfallsportar og besøksmål rundt Folgefonnhalvøya. Kvinnherad kommune skulle stå for den daglege drifta og dekke kostnadane med løn til sekretær. - Den vedtok kommunestyret å gje styringsgruppa for Folgefonna informasjonssenter fullmakt til å forhandle vidare med tanke på å etablere eit felles Folgefonna informasjons- og nasjonalparksenter i den gamle Beddingshallen. Kvinnherad kommune side 1

24 - Den vart Folgefonna nasjonalparksenter opna, autorisert og lokalisert saman med turistinformasjonen i Guddalsbua i Rosendal. - Den vedtok kommunestyret å ta avtale med Skålafjæro AS til etterretning. Kommunen si deltaking i nytt Folgefonna informasjons- og nasjonalparksenter skulle avgrensast til 8,0 mill. kr. - Den vedtok kommunestyret å gå inn med midlar til finansiering av det vidare arbeidet. - Den vedtok kommunestyret å ta utgreiinga for det nye Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter til orientering. - Den sa Miljøverndepartementet nei til å delta i finansiering av Folgefonna nasjonalparkog informasjonssenter. - Den sa også Samferdsleministeren nei til deltaking i realisering av eit bygg i Rosendal. - Den tok styringsgruppa opp saka med dei største private bidragsytarane. Det var semje om at Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter ikkje let seg realisere etter dei utarbeidde planane. Det var likevel sterke ønskje om å arbeide vidare med tanke på å få etablert eit slikt Folgefonnsenter. Difor sa dei private ja til å ta på seg ei sterkare rolle i det vidare arbeidet. - Den vedtok kommunestyret at det ikkje var mogeleg å realisere framlagd prosjekt for Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter, og arbeidet vart difor avslutta. Kommunestyret oppmoda samtidig om at dei private bidragsytarane jobba vidare med eit nytt prosjekt. I så fall ville kommunen delta med høgaste politiske nivå. - Den sa dei private bidragsytarane ja til å etablere ein prosjektorganisasjon for å jobbe vidar med etablering av eit Folgefonnsenter i Rosendal. Føremål skulle vere å samle, skape og spreie kunnskap om isbrear, økosystem og klima. - Den vart det inngått intensjonsavtale mellom Bjerknessenteret og Folgefonnsenteret om samarbeid innan forsking, formidling og verdiskaping. - Den vart Folgefonnsenteret statusrapport forprosjektet lagt fram. - Den tok kommunestyret framlagd statusrapport til orientering. Kommunestyret oppmoda om at det vart arbeidt vidare med grunnlaget for etablering av eit Folgefonnsenter. - Den vart det kjent at Havforskingsinstituttet, Universitetet i Bergen (Uni Miljø), Statens naturoppsyn og Folgefonna nasjonalpark skulle etablere seg i SR-Bank sitt bygg Fjordglytt. - Den vart Folgefonnsenteret sluttrapport forprosjektet lagt fram. Der vart det konkludert med at så vel finansielt som fagleg var det grunnlag for å gå vidare med realisering av Folgefonnsenteret. Ein såg for seg eit senter med eit areal på om lag m2. Utstillingsdelen skulle utgjere 800 m2 medan kontor og fasilitetar til forsking ville bli på 400 m2. Senteret var totalt kostnadsrekna til 36,0 mill. kr. Av dette utgjorde utstillings- og formidlingsdelen 20,0 mill. kr og kontor- og forskingsdelen 10,0 mill. kr, mens alle utstillingar og attraksjonar ville koste 6,0 mill. kr. Utstillings- og formidlingsdelen var fullfinansiert med dei midlar det var gjeve tilsagn om. Dette var 8,0 mill. kr frå kommunen, 2,5 mill. kr frå fylkeskommunen og 8,5 mill. kr frå private. Kontor og forskingsarealet ville bli lånefinansiert med grunnlag i leigeinntekter frå Bjerknessenteret, Havforskingsinstituttet og andre fagmiljø. Det gjenstod å finansiere utstillingane og attraksjonane i senteret, men ein hadde sterke signal både frå sentralt politisk nivå og sterke faglege miljø om at eit vedtak om å etablere senteret vil utløyse slike midlar. Kostnadane med drift av senteret var sett til 2,0 mill. kr, og med betalande gjestar pr. år, vil økonomien vere sikra. I rapporten har ein ikkje teke endeleg stilling til selskapsform, men dei to alternativa som peikar seg ut er oppretting av stifting eller etablering av aksjeselskap. Vurdering: Det kompetansemiljøet som i første omgang er ferd med å etablere seg i Fjordglytt kan bli svært positivt for heile Kvinnherad. Saman med det forprosjektet som ligg føre, viser dette klart at det er grunnlag for å etablere eit Folgefonnsenter etter dei planar som ligg føre. Senteret skal formidle kunnskap om geologi, natur og kultur med sterkt fokus på informasjon, vitskap og kunnskap. Bjerknessenteret vil i samarbeid med Havforskingsinstituttet og andre fagmiljø sikre det faglege innhaldet i utstillingsdelen. Hovudvekta er tenkt lagt på aktivitetar knytt til klimaforsking spissa inn mot glasiologi og bruk av isbrear som klimaindikator. Vidare vil også marin forsking og formidling inngå med fokus på konsekvensar av menneskelege aktivitetar. side 2 Kvinnherad kommune

25 Kvinnherad kommunestyre har tidlegare vedteke at kommunen si deltaking skulle avgrensast til 8,0 mill. kr. Til utarbeiding av planar for Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter gjekk det med 0,84 mill. kr, medan det til planlegging av Folgefonnsenteret er nytta 0,15 mill. kr. Det betyr at det står att 7,0 mill. kr av kommunen si løyving. For å unngå at dette skal skape vanskar for finansieringa av prosjektet vil ein rå til at den kommunale tomten mellom skipsbyggingsmuseet og nasjonalparksenteret/turistinformasjonen blir stilt gratis til rådvelde. I det vidare arbeidet vil ein rå til at det blir grundig vurdert om ein som selskapsform skal satse på stifting eller aksjeselskap. Vidare må arbeidet med utstillingsdelen få prioritet, og her vil ein i tråd med rapporten rå til at Bjerknessenter tek på seg ei leiarrolle. Når dette er på plass og ein i tillegg har oversikt over bruken av kontor- og forskingsdelen, bør detaljerte byggeplanar utarbeidast. Ved utarbeiding av detaljplanar er det viktig at det blir teke omsyn til dei eksisterande bygningane, samtidig som ein ser grundig på korleis eit slikt senter kan bli best mogeleg integrert med dei ulike funksjonane som alt er lokalisert til området. Saman med dei andre bidragsytarane bør kommunen jobbe aktivt for å få til rask realisering av dette viktige prosjektet. I tillegg til ordføraren som alt er med i arbeidet, bør difor også sekretæren for Folgefonna nasjonalparksenter få ei sentral rolle. For å sikre økonomien i prosjektet bør fylkeskommunen bli oppmoda om å auke si deltaking samtidig som også staten og andre private blir inviterte til å delta. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Går fram av saka. Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Folgefonnsenteret sluttrapport forprosjektet. Kvinnherad kommune side 3

26 Forsking Formidling Læring Oppleving Samarbeidspartnarar: NORWEGIAN GLACIAL NATURAL MINERAL WATER Kvinnherad kommune Folgefonnsenteret Tlf , Postboks 197, 5486 Rosendal

27 Folgefonni Breførarlag FOLGEFONNSENTERET SLUTTRAPPORT FORPROSJEKTET

28 2

29 Innhald Føreord 5 1. Oppsummering/tilråding 7 2. Bakgrunnen for prosjektet 8 3. Føremålet med Folgefonnsenteret 8 4. Bjerknessenteret 9 5. Prosjektorganisering 9 6. Sentrale samarbeidspartnarar i Folgefonnsenteret Prosjektmål Prosjektgjennomføring Fagleg forankring og finansielt fundamentet Prosjektrekneskap Drift og innhald Arealbehov Potensialet i samarbeidet med dei institu sjonar og organ som er nemnde i pkt. 4 i intensjons avtalen med Bjerknessenteret? Andre samarbeidspartnarar Lokalisering Finansiering bygg Driftsbudsjett Selskapsform Næringsfokus, arbeidsplassar og regionale ringverknader Kampen om kompetansen Viktige milepålar i prosjektarbeidet Den vidare organiseringa av prosjektet Føresetnader for å lykkast med prosjektet Vedlegg 22 3

30

31 Føreord Prosjektgruppa som vart sett ned etter vedtak i Kvinnherad kommunestyre , har med dette gleda av å leggja fram sluttrapporten for prosjektet Nye Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenteret. Prosjektet har seinare fått namnet Folgefonnsenteret. Innhaldet byggjer på: a) referat/notat frå møte i styringsgruppa og prosjektgruppa b) inngåtte intensjons-/samarbeidsavtalar c) den avsluttande prosjektgjennomgangen i Matre d) prosjektgruppa sine eigne notat og vurderingar undervegs e) vedtak i Kvinnherad kommunestyre (sak 2010/43) Rapporten er i utgangspunktet laga som underlag for den føreståande handsaminga av Folgefonnsenteret i Kvinnherad kommunestyre, men er også tenkt som ei tilbakemelding og dokumentasjon til Kvinnherad kommune, Hordaland fylkeskommune og samarbeidspartnarar. Vidare skal rapporten vera ei oppsummering for deltakarar, føresette og andre som har følgt prosjektet. Vi har forsøkt å vera så konkrete som mogleg, men av tidsmessige og kapasitetsmessige årsaker er det i eit forprosjekt vanskeleg å gi utfyllande svar på alle problemstillingar. Det som eventuelt gjenstår må såleis avklarast nærare i eit hovudprosjekt. Styringsgruppa og prosjektgruppa vil takka deltakarar og samarbeidspartnarar for deira store innsats i prosjektet. Ei spesiell takk til Bjerknessenteret for klimaforsking (BCCR) for deira store engasjement for å få realisert Folgefonnsenteret. Rosendal, 15. august 2011 for styringsgruppa og prosjektgruppa Magne Heimvik Leiar for styringsgruppa Knut Førland Prosjektleiar 5

32 Sparebank1 SR Bank Rosendal 6

33 1. Oppsummering/tilråding Arbeidet med forprosjektet har vist at det både er eit finansielt og fagleg grunnlag for å gå vidare med realiseringa av Folgefonnsenteret. Vi ser for oss eit senter med eit samla areal på om lag kvadratmeter. Utstillingsdelen utgjer 800 kvadratmeter og kontor, fasilitetar til forsking og Folgefonna nasjonalparksenter kring 400 kvadratmeter. Folgefonnsenteret er totalt kostnadsrekna til 36 mill kr. Av dette utgjer utstillings/formidlingsdelen 20 mill kr, kontor/forskingsdelen 10 mill kr og utstillingar/attraksjonar 6 mill kr. Utstillings/ formidlingsdelen er i realiteten fullfinansiert med dei midlane som det er gitt tilsegn om. Kontor/forskingsarealet vil bli lånefinansiert med grunnlag i leigeinntekter frå m.a. Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet og andre fagmiljø. Det gjenstår å finansiera utstillingane/attraksjonane i senteret, men ein har sterke signal både frå sentralt politisk nivå og sterke faglege miljø om at eit vedtak om å etablera senteret vil utløysa slike midlar. Samarbeidet som er etablert med Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet og andre sentrale forskingsmiljø samt Folgefonna nasjonalparksenter, gir eit godt grunnlag for etablering og drift av Folgefonnsenteret og arbeidsplassar i samband med dette. Det er innleia eit svært spanande samarbeid med TV 2 Skole og Microsoft for å utvikla interaktive undervisningsprogram og spel med utgangspunkt i dei fagområda som vil vera representerte i Folgefonnsenteret. Med den faglege og finansielle plattforma som no er på plass, har Kvinnherad ein eineståande sjanse til å få etablert eit framståande senter for klimaforsking, kunnskapsformidling og naturfagundervisning med base i Rosendal. Dette vil setja regionen på det nasjonale og internasjonale klimakartet med alle dei positive ringverknader dette vil ha for heile Folgefonnhalvøya. Både Regjeringa og Hordaland fylkeskommune understrekar kor viktig det er å utvikla livskraftige lokalsamfunn. Folgefonnsenteret er eit prosjekt som vil skapa forskingsaktivitet og framtidsretta og kunnskapsbaserte arbeidsplassar i ein region som manglar slik kompetanse. Senteret har også potensiale til å verta ein svært viktig motor for reiselivet på Folgefonnhalvøya, og dei tette koplingane til besøksmåla og innfallsportane til Folgefonna nasjonalpark står her sentralt. Desse mindre sentra/besøksmåla treng eit fyrtårn som kan koordinera og marknadsføra alt reiselivet har å tilby på og rundt Folgefonna. Med den tunge faglege forankringa som no ligg til grunn for Folgefonnsenteret, er prosjektet møtt med stor interesse både i Stortinget, på fylkesnivå og mellom kommunar og næringsliv i regionen. Eit positivt vedtak i Kvinnherad kommunestyre 1. september vil etter alt å døma utløysa fylkeskommunal og statleg medverknad for å få realisert senteret. Ei samrøystes styringsgruppe og prosjektgruppe tilrår på bakgrunn av ovannemnte at Folgefonnsenteret vert realisert. 7

34 2. Bakgrunnen for prosjektet Kvinnherad kommunestyre vedtok at prosjektet Nye Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter (Folgefonnsenteret) ikkje let seg finansiera etter dei opphavlege planane, og prosjektet vart difor avslutta i si dåverande form. Styringsgruppa vart tilsvarande løyst frå sitt mandat. Eit stort fleirtal i kommunestyret såg det likevel som viktig at tankane og ideane bak senteret vart førte vidare som eit nytt prosjekt med tung deltaking frå dei private tilskotsytarane. I vedtaket går det også fram at Kvinnherad kommune skal vera representert på høgaste politiske nivå, og ordføraren vart på bakgrunn av dette oppnemnt som medlem i styringsgruppa. Basert på ovannemnde vedtak hadde dei private tilskotsytarane eit møte på Stord Her vedtok ein å vidareføra prosjektet, og det vart kalla inn til oppstartmøte i Rosendal Føremålet med Folgefonnsenteret Føremålet med Folgefonnsenteret er å samla, skapa og spreia kunnskap om brear, klima og økosystemet. Det er inngått ein omfattande samarbeidsavtale mellom Bjerknessenteret for klimaforskning og Folgefonnsenteret om samarbeid innan forsking, formidling og verdiskaping. Folgefonnsenteret skal formidla kunnskap om geologi, natur og kultur med sterk fokus på informasjon, kunnskap og viten. Siktemålet er at senteret skal verta ein verdiskapar både for Kvinnherad og heile Folgefonnhalvøya - til glede for fastbuande og tilreisande. Åslaug Snilstveit Forsking Formidling Læring Oppleving 8

35 Folgefonni Breførarlag 4. Bjerknessenteret Bjerknessenteret for klimaforskning er eit senter for framragande forsking (SFF). Senteret er eit samarbeid mellom Universitetet i Bergen, Havforskningsinstituttet, Nansensenteret og Uni Research. Bjerknessenteret er hovudmotor i Folgefonnsenteret, og har deltatt aktivt i prosjektarbeidet sidan januar Bjerknessenteret er det største naturvitenskaplege klimasenteret i Norden, og blant dei fremste i Europa. Senteret har eit internasjonalt leiande forskingsmiljø med særleg styrke på klimaforståing, klimamodellering og prognosar for framtidig klimautvikling og kvantifisering av klimaendringar. 5. Prosjektorganisering Prosjektarbeidet har vore gjennomført av ei prosjektgruppe. Ein sette vidare ned ei styringsgruppe med ei meir overordna rolle lik styret i ei privat verksemd. Følgjande personar har delteke i prosjektarbeidet: Styringsgruppa: Jostein Bakke, klimaforskar/førsteamanuensis Bjerknessenteret/UiB Magne Heimvik, konsernsjef Sunnhordland Kraftlag AS Synnøve Solbakken, ordførar i Kvinnherad Arnt Sortland, regionbanksjef Sparebanken Vest (døydde i november 2010) Petter Hernæs, adm. direktør Umoe Schat- Harding AS (frå januar 2011) Prosjektgruppa: Dag Eirik Eikeland, sivilingeniør Sunnhordland Kraftlag AS Knut Førland, prosjektleiar Knut Johannes Helvik, dagleg leiar KE Invest AS og Skålafjæro AS Atle Nesje, klimaforskar/professor Bjerknessenteret/UiB Asbjørn Soltveit, dagleg leiar Rosendal Utvikling AS, har vore sekretær for styrings- og prosjektgruppa. Knut Førland har vore prosjektleiar/prosjektansvarleg. Fram til utgangen av desember 2010 har prosjektarbeidet i stor grad vore utført på dugnad, periodevis med noko frikjøp av prosjektleiar. Frå 1. januar 2011 har prosjektet hatt prosjektleiar i full stilling. Det har i perioden og fram til dags dato vore halde 11 møter i prosjektgruppa. Fem av desse møta har vore fellesmøte med styringsgruppa. I tillegg har styringsgruppa hatt to separate møter. Prosjektarbeidet vart avslutta med ein prosjektgjennomgang i Matre , og pressekonferanse same stad

36 6. Sentrale samarbeidspartnarar i Folgefonnsenteret Forutan Bjerknessenteret og andre fag-/forskingsmiljø nemnt i kapittel 12, 14 og 15 har Folgefonnsenteret per i dag forpliktande samarbeid med følgjande aktørar: Kvinnherad kommune Hordaland fylkeskommune Sunnhordland Kraftlag AS Skålafjæro AS Sparebanken Vest/Visjon Vest Umoe Schat-Harding AS Isklar AS Folgefonni Breførarlag AS Folgefonna nasjonalparksenter vil vera ein svært sentral aktør i Folgefonnsenteret, og det er god dialog mellom partane. Korleis samarbeidet skal formaliserast vil bli nærare drøfta så snart sluttrapporten er handsama i Kvinnherad kommunestyre. 7. Prosjektmål Det overordna målet har vore å bringa vidare det finansielle fundamentet som er skapt med grunnlag i private, kommunale og fylkeskommunale midlar, basert på kvalitetane som ligg i prosjektet som vart vedteke Siktemålet har vore å få fram om det er eit finansielt grunnlag for å realisera Folgefonnsenteret, samt sikra eit spanande fagleg innhald i senteret. 8. Prosjektgjennomføring Den inngåtte intensjonsavtalen med Bjerknessenteret og vedtaket i Kvinnherad kommunestyre har vore styrande for arbeidet i prosjektgruppa: 1. Kvinnherad kommunestyre tek statusrapport av til orientering. 2. Kvinnherad kommunestyre ber arbeidsgruppa arbeida vidare med utgreiing av grunnlag for etablering av Folgefonnsenteret, der det vert sett nærare på: arealbehov kva potensiale som konkret ligg i samarbeid med dei institusjonar og organ som er nemnd i pkt 4 i intensjonsavtalen kostnadskalkylar for realisering av ulike alternative lokalitetar finansieringsplan investering driftsbudsjett Prosjektarbeidet er elles gjennomført i tråd med vedteken prosjektplan og i nært samarbeid med prosjektgruppa og styringsgruppa. 10

37 9. Fagleg forankring og finansielt fundamentet Det å få på plass eit godt fagleg fundament har hatt overordna prioritet for forprosjektet. Dette er nødvendig både for å koma i mål med finansieringa av senteret, og for å sikra drifta. Etter å ha vore i kontakt med fleire aktuelle samarbeidspartnarar, valde prosjektet å spissa innhaldet inn mot klima- og breforsking med utgangspunkt i Folgefonna og områda kring breen. Folgefonna er ein særs god klimaindikator, og det har i mange år gått føre seg omfattande forsking på og rundt denne isbreen. Det vart etablert kontakt med Bjerknessenteret for klimaforskning. Partane fann fort ut at ein hadde felles interesser, og i løpet av eit par hektiske haustmånader i 2009 vart partane einige om ein samarbeidsavtale. Denne vart presentert på ein pressekonferanse i Rosendal Avtalen fekk stor mediedekking og var mellom anna ei av hovudsakene på Vestlandsrevyen same dag. Det tette samarbeidet som er innleia med Bjerknessenteret er bærebjelken i prosjektet. Etter signeringa av samarbeidsavtalen, vart styrings-/prosjektgruppa supplert med høvesvis førsteamanuensis/klimaforskar Jostein Bakke og professor/klimaforskar Atle Nesje frå Universitetet i Bergen/Bjerknessenteret. Finansielt er prosjektet blitt ytterlegare styrka i prosjektperioden. På visse vilkår er om lag 19 millionar kroner på plass. Midlane fordeler seg som følgjer: 8 millionar frå Kvinnherad kommune, 8,5 millionar frå private aktørar og 2,5 millionar frå Hordaland fylkeskommune (har gitt positive signal om meir pengar og søknad vil bli sendt etter at Kvinnherad kommunestyre har handsama prosjektet ). Innhaldsdelen av Folgefonnsenteret er kostnadsrekna til 6 millionar kroner, og her legg vi opp til eit spleiselag der ulike statlege aktørar og Bjerknessenteret vil stå sentralt i å utvikla innhaldet i og finna finansiering for dei ymse attraksjonane i senteret med bruk av profesjonelle leverandørar. Utover ovannemnde aktørar er prosjektet i god dialog med fleire aktuelle private samarbeidspartnarar om økonomisk medverknad for å få Folgefonnsenteret realisert. Mellom anna arbeidar Umoe Schat-Harding AS for at Folgefonnsenteret skal få tildelt kompensasjonsmidlar, og dette er også drøfta med den største verksemda i Kvinnherad, Sør-Norge Aluminium AS. 10. Prosjektrekneskap Prosjektet har i perioden og fram til dags dato vore finansiert av private midlar/ støtte frå Visjon Vest i Sparebanken Vest med kr , støtte frå øvrige private samarbeidspartnarar på kr , samt støtte frå Kvinnherad kommune på totalt kr

38 11. Drift og innhald Bjerknessenteret vil bidra ved å sikra det faglege innhaldet i utstillingsdelen i samarbeid med Havforskningsinstituttet og andre fagmiljø. Hovudvekt vil bli lagt på aktivitetar knytte til klimaforsking spissa inn mot glasiologi og bruk av isbrear som klimaindikator. Vidare vil marin forsking og formidling med fokus på konsekvensar av menneskeleg aktivitet og økosystemet både på land og i fjordane inngå som ein viktig del. Folgefonnsenteret vil skilja seg ut frå andre tilsvarande senter ved at forsking inngår som ein naturleg og viktig del av aktivitetane. I tillegg til å vera eit informasjons- og opplevingssenter, vil Folgefonnsenteret også verta ein arena for forsking og forskingsformidling med internasjonalt leiande forskingsmiljø på laget. Dette vil opna opp for mange spanande moglegheiter for regionen, og særleg innanfor samarbeid skule næringsliv. Folgefonnsenteret skal bli ein attraksjon og eit fyrtårn for forsking, formidling og naturfagundervisning. Saman med Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Folgefonna Nasjonalparksenter er det etablert eit sterkt felles grunnlag for vidare samarbeid innanfor: Kunnskapsformidling/undervisning: Kunnskapsformidling/undervisning vil vera ein svært sentral del i Folgefonnsenteret med tilbod for skuleklassar, studentar og lærarar. I samarbeid med Naturfagsenteret (Nasjonalt senter Forsking og formidling med fokus på konsekvensar av menneskeleg aktivitet og økosystemet Formidling av forskingsresultat og naturverdiar og deira grunnlag for verdiskaping Inspirera til forsking på naturfag og teknologi Auka interessa for realfag blant ungdom Tverrfagleg formidling av forskingsresultat Samarbeid med TV2 Skole og Microsoft: Folgefonnsenteret si verksemd skal omfatta naturvitskaplege og kulturhistoriske fagfelt der samspelet i naturen og mellom natur og menneske vil stå sentralt. Avanserte interaktive løysingar og internettbaserte undervisningsopplegg skal takast i bruk, både for å fanga interesse blant ungdommen, men også for å leggja til rette for undervisning og kunnskapsformidling nasjonalt og internasjonalt. Det er innleia samarbeid med TV2 Skole og Microsoft for å arbeida vidare med dette. Bjerknessenteret 12

39 for naturfag i opplæringa) vil det bli arbeidd for å utvikla eit nettbasert undervisningsprogram med hovudfokus på klimaendringar som ein del av det nye geofaget. Dette faget inngår no som programfag i den vidaregåande skulen på lik linje med fysikk, kjemi og biologi. Geofaget er sett saman av emne frå naturgeografi, geofysikk og geologi. Det betyr at lærarane har eit stort behov for etter- og vidareutdanning, og tilgang på godt og relevant læremateriale. Geofaget 13

40 har lang tradisjon som universitetsfag, men liten tradisjon som skulefag. (Samarbeidet som Folgefonnsenteret har innleia med fagforum for geofag i Rogaland/St. Olavs vidaregåande skule i Stavanger er her ein god start). Førebels kompetanseknutepunkt i Rosendal For å førestå formidlings-/undervisningsarbeidet bør det snarast råd tilsetjast ein eigen formidlingsleiar. Stillinga vil i så fall inngå i kompetanseknutepunktet som er vedtatt etablert i Rosendal hausten 2011 (samarbeid mellom Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Folgefonna nasjonalparksenter). Det er viktig å presisera at Bjerknessenteret ser på dette knutepunktet som ei mellombels løysing for å koma i gang med aktivitet i Rosendal. Ein føresetnad for at Bjerknessenteret går inn i dette samarbeidet, er at Folgefonnsenteret vert etablert etter dei planane forprosjektet legg opp til. Om Folgefonnsenteret ikkje vert realisert i den skala som har blitt diskutert, er planane om kompetanseknutepunktet ikkje like interessante for Bjerknessenteret sin del. Utstillingar/innhald: Utstillingane vil bli delte inn i tre ulike hovuddelar: Ein del for Bjerknessenteret, ein del for Havforskningsinstituttet og ein del for Folgefonna nasjonalparksenter. Folgefonna nasjonalparksenter skal ha fokus på informasjon og kunnskapsformidling om Folgefonna nasjonalpark i tråd med retningslinjene gjeve av Direktoratet for Naturforvaltning og Miljøverndepartementet. Bjerknessenteret si utstilling vil ha hovudfokus på kvifor breane spelar ei viktig rolle i klimaforskinga, og spesielt Folgefonna si rolle som nasjonal og global klimaindikator. Som ein del av innhaldet i Folgefonnsenteret har Bjerknessenteret eit stort forskingsprosjekt på trappene på Folgefonna, der ein skal kartleggja topografien under breen for å finna ut om smeltevatnet eventuelt vil skifta løp når breen vert mindre. Mange av aktivitetane i tilknyting til dette prosjektet vil bli lagt til Folgefonnsenteret, og vil også gi inntekter til senteret. Sunnhordland Kraftlag (SKL) som er ein viktig samarbeidspartnar for Folgefonnsenteret, er også mellom fleire nasjonale og internasjonale bidragsytarar i det aktuelle forskingsprosjektet. Innhald/døme på aktivitetar: Informasjon om bredanning og klima Promotering/presentasjon av miljøteknologi/ produkt med grøn profil (samarbeid med NHO og den sunnhordlandsbaserte næringsklynga Maritime CleanTech West) Attraksjon: Animasjonsfilmen Folgefonna i eit varmare klima eller Geopark om Livet i Hardangerfjorden (forslag, men ein attraksjon er viktig!) Bjarne Øymyr 14

41 Gå gjennom utstillingane på eiga hand med oppgåver og/eller undervisingshefte Ekskursjonar til brearmane og opp på breen (samarbeid med Folgefonni Breførarlag) Geologisk vandring (Steinparken i Rosendal og Folgefonnhalvøya) Førelesing om ønska tema (brear, klima, landskap, Hardangerfjorden, økosystemet med meir) Arrangera turar på Folgefonna og saman med Folgefonni Breførarlag vidareutvikla Folgefonnhalvøya som ein leiande destinasjon for brevandring og vandreturisme Forestå uttesting av teknisk utstyr for bruk i arktiske strøk (dette kan også gi arbeidsplassar og inntekter til Folgefonnsenteret) Det vil bli lagt opp til målingar både i felt og modellering. Involvera lærarar og skuleelevar i målingane/feltaktivitetane (regnsjekken). Dei vidaregåande skulane i Odda og Kvinnherad vil vera naturlege samarbeidspartnarar. Innhaldet i Folgefonnsenteret skal vera forskings-/kunnskapsbasert. I formidlingsarbeidet vil ein ta i bruk moderne tekniske løysingar, og arbeidet skal i størst mogleg grad vera internettbasert. Når det gjeld det vidare arbeidet med innhaldet, foreslår forprosjektet at det vert sett ned ei eiga fagleg arbeidsgruppe. I denne gruppa vil akademia/ forskingsinstitusjonane nemnd ovanfor ha ei sentral rolle. Forprosjektet foreslår at professor Atle Nesje blir leiar for denne arbeidsgruppa. Han har vore med å utforma det faglege innhaldet i fleire norske nasjonalparksenter, mellom anna Norsk bremuseum i Fjærland, Breheimsenteret i Jostedalen, Jostedalsbreen nasjonalparksenter i Oppstryn og Hardangervidda natursenter i Øvre Eidfjord. Gjennom deltakinga i prosjektgruppa for Folgefonnsenteret har han også detaljkunnskap om dette senteret. 12. Arealbehov Forprosjektet foreslår at Folgefonnsenteret skal innehalda ein kontordel og ein utstillings-/ formidlingsdel. Kontordelen, som vi foreslår vert ca. 400m 2, er tenkt plassert i 2. høgda og vil hysa kontor for Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Nasjonalparksenteret. Det relativt store kontorarealet er ein direkte konsekvens av den forskingsmessige aktiviteten ein legg opp til i senteret, og denne aktiviteten skil Folgefonnsenteret frå andre tilsvarande senter i Noreg. Forskingsaktiviteten vil bidra til å skapa god heilårsaktivitet i senteret, og akademia sitt nærver vil også vera svært viktig for formidlings-/ undervisningsdelen og det faglege innhaldet i senteret Bygget må utformast på ein slik måte at ein kan utvida kontorarealet etter trong. Vi er overtydde om at senteret vil trekkja til seg nye aktørar etter etablering. Denne delen vil verta sjølvfinansierande gjennom etablering av langsiktige marknadsbaserte leigeavtalar. Såleis er denne delen ikkje med i finansieringa av sjølve senteret. Utstillings-/formidlingsdelen med meir er foreslegen til ca. 800m 2. Utstillingsdelen og eit auditorium treng større takhøgd og vil delvis gå over to etasjar. Auditoriet foreslår ein vert eit kombinert rom med «teleskoptribune». Vi legg ikkje opp til omfattande kantinedrift og kurs-/ konferansefasilitetar, men ynskjer at etablerte føretak i bransjen skal stå for desse aktivitetane. Det må i denne delen også etablerast eit klasserom for undervising og større møte. 15

42 13. Potensialet i samarbeidet med dei institu sjonar og organ som er nemnde i pkt. 4 i intensjons avtalen med Bjerknessenteret? Samarbeidet som er etablert med fleire leiande forskingsmiljø, representerer ein eineståande sjanse til å få etablert eit framståande senter for klimaforsking, kunnskapsformidling og naturfagundervisning i Rosendal. Dette vil setja regionen på det nasjonale og internasjonale klimakartet. Samarbeidet opnar også opp for eit svært spanande samarbeid med skular i regionen og næringslivet. Eit delmål med Folgefonnsenteret er at det skal bli eit kompetansesenter for vidareutvikling av bedrifter i regionen som ønskjer å satsa på utvikling av miljøvenleg teknologi (CleanTech). Det at fleire av samarbeidspartnarane alt har bestemt seg for å etablera eit kompetanseknutepunkt i Rosendal i påvente av Folgefonnsenteret, gjer at vi i løpet av kort tid får ein spanande forskingsmessig base i Rosendal. Vi har grunn til å tru at dette miljøet på sikt vil tiltrekkja seg andre fagmiljø. Dette vil gi grunnlag for å få etablert ein forskingspark i Rosendal, og i så fall er Selskapet for industrivekst (SIVA) ein naturleg samarbeidspartnar og investor. Folgefonnsenteret vil vera ein viktig arena for å auka interessa for realfag, og nærleiken til nokre av våre fremste fagmiljøa vil vera eit sterkt motivasjonsgrunnlag for vidare utdanning og karriere for ungdom både i Kvinnherad og på Folgefonnhalvøya elles. 14. Andre samarbeidspartnarar I tillegg til dei mange samarbeidspartnarane som er nemnde ulike stader i denne sluttrapporten, er det også etablert kontakt med fagmiljø som Norges geologiske undersøkelse (NGU) og Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE). Kva rolle desse eventuelt vil ha i Folgefonnsenteret er ikkje avklart, men begge institusjonane følgjer arbeidet med å få realisert Folgefonnsenteret nøye. NVE vil også vera ein av samarbeidspartnarane i forskingsprosjektet på Folgefonna som er nærare omtalt annan stad i sluttrapporten. Ein ny spanande samarbeidspartnar for Folgefonnsenteret er Norsk Klimastiftelse. Dette er ei ikkje-kommersiell stifting forankra i internasjonalt leiande norske kunnskaps- og klimaforskingsmiljø. Stiftinga har brei støtte frå norsk næringsliv, norske fagmiljø og anerkjente organisasjonar. Dagleg leiar i Norsk Klimastiftelse deltok på prosjektgjennomgangen i Matre , og ein samarbeidsavtale vil vera klar i løpet av kort tid. Sintef, NTNU, Universitetet i Bergen, Norges Handelshøyskole, Bjerknessenteret, Uni Research, BKK, Christian Michelsen Research, Rieber-fondene, Sparebanken Vest/Visjon Vest, rederiet Eidesvik, Bergen kommune og Hordaland fylkeskommune er mellom aktørane som er med i Norsk Klimastiftelse. 16

43 15. Lokalisering Forprosjektet tek ikkje stilling til lokalisering av Folgefonnsenteret. Etter innspel frå Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet og dei private samarbeidspartnarane, bør imidlertid senteret lokaliserast i tilknyting til sjø, sentralt i Rosendal. Tre alternative lokaliseringar er etter prosjektgruppa sitt syn aktuelle: Den kommunale tomta mellom Folgefonna nasjonalparksenter (Guddalsbua) og Skipsbyggjarmuseet Tomta som Bara Gruppen skal byggja ut på kaiområdet (Samyrkjelagstomta) Ulike plasseringar på det gamle verftsområdet i Rosendal Bara Gruppen er svært positive til Folgefonnsenteret sine planar, og i reguleringsplanen som er starta opp for den aktuelle tomta er det tatt høgde for plassering av senteret. Det er ikkje sett opp nokon kostnadskalkyle for oppføring av Folgefonnsenteret på dei ulike lokaliseringsalternativa, men med unntak av tomtekostnaden som kan variera noko, legg vi til grunn at kostnadene ikkje vil variera mykje. Det er såleis lagt til grunn ein byggjekostnad på kr per m 2 inkludert MVA. 16. Finansiering bygg Etter tilbakemeldingar frå eksterne fagmiljø, har prosjektgruppa lagt til grunn ein byggjekostnad på kr ,- pr. m 2. I denne summen er tomtekostnader, byggjekostnader og 25% MVA inkludert. Kostnad Finansiering Senter/formidlingsdel, 800 m 2 á kr mill. Gåver/tilskot (19 millionar er på plass) Kontor/forskingsdel, 400 m 2 á kr mill. Lån, sjølvfinansierande gjennom eigeinntekter Innhald/utstilling 6 mill. Statleg finansiering og Kompensasjonsmidlar Totalkostnad 36 mill. Styringsgruppa og prosjektgruppa vil presisera at tilsegna frå Kvinnherad kommune og Hordaland fylkeskommune er relatert til prosjektet Nye Folgefonna nasjonalpark- og informasjonssenter. Namnet er seinare blitt endra til Folgefonnsenteret, og det faglege fundamentet er spissa meir inn mot klimaforsking og kunnskapsformidling enn det opphavlege prosjektforslaget. Av formelle årsaker må det såleis gjerast nye politiske vedtak om at planane for Folgefonnsenteret er i tråd med dei tidlegare føresetnadene for tilsegn om midlar. Dette bør ikkje vera noko problem, og samarbeidet som er etablert med fleire nasjonalt og internasjonalt leiande fag-/forskingsmiljø (Bjerknessenteret, Uni Miljø og Havforskingsinstituttet) representerer ein kraftig styrke av det faglege innhaldet i forhold til det opphavlege prosjektet. Forankringa inn mot desse leiande fag-/ forskingsmiljøa gjer at det no er grunnlag for å få etablert eit framståande senter for klimaforsking, økologisk kunnskapsformidling og naturfagundervisning i Rosendal. Dette vil setja regionen på det nasjo- 17

44 nale og internasjonale klima- og miljøkartet med dei positive ringverknader dette vil ha for dei fem kommunane rundt Folgefonna og heile Vestlandet. Med bakgrunn i dette forventar vi at både Kvinnherad kommune og Hordaland fylkeskommune står ved sine lovnader om finansiering til prosjektet. 17. Driftsbudsjett Styringsgruppa som fram til april 2009 arbeidde med prosjektet, baserte i hovudsak drifta på billettinntekter frå besøkjande. Dette vil framleis vera ei viktig inntektskjelde for Folgefonnsenteret, men i tillegg kjem faste inntekter frå den verksemda som Bjerknessenteret og andre leigetakarar planlegg å ha i tilknyting til senteret (kontorlokale, møtelokale, tekniske installasjonar m.m.). Vidare kjem inntekter i samband med undervisningsaktivitet for skular og vidareutdanning av lærarar i fag som geografi, geologi og klimalære. Trongen for slik undervisning/opplæring er stor, og vil auka ytterlegare dei komande åra. Basert på erfaringar frå liknande senter i Sogn og Fjordane og besøkstal for Baroniet i Rosendal, er betalande gjester per år eit realistisk besøkstal. Dette vil gje eit godt fundament for drifta av senteret. DRIFTSBUDSJETT UTSTILLINGSDELEN Utgifter Inntekter Bill. inntekter besøkjande kr 50,-/snitt Leigeinntekter auditorium, klasserom m.v Kurs/ekskursjonar/forskingsaktivitet Kiosk (suvenir, is, brus m.v.) netto, tilsv. kr 5/ besøkande Lønsutgifter (tilsvarande 2 årsverk) Reinhald Straum/energi Vedlikehald Marknadsføring, kontorutgifter m.v Sum Økonomisk buffer vert kr ) Bjerknessenteret har alt lagt inn kr i 2012, 2013 og 2014 relatert til forskingsprosjektet «Folgefonna i eit varmare klima». I lønsutgiftene er det rekna med ei heilårsstilling + sesonghjelp, dersom ein ikkje når besøkstalet vert trongen for sesonghjelp redusert. Vi reknar med at balansepunktet for inntekter/utgifter ligg på ca besøkjande. Sidan utstillingsdelen av bygget er finansiert med eigenkapital, er det ikkje rekna med husleige for denne delen. Det kan vera aktuelt å samlokalisera ulike offentlege funksjonar i Folgefonnsenteret (til dømes Turistinformasjonen), men dette er ikkje tatt med i driftsbudsjettet. 18

45 18. Selskapsform Forprosjektet har ikkje teke stilling til kva for selskapsform Folgefonnsenteret bør ha. Det peikar seg imidlertid ut to alternativ, enten å oppretta ei stifting eller eit aksjeselskap. Revisjonsselskapet til Sunnhordland Kraftlag, PWC, har skrive eit notat som har vore utgangspunkt for diskusjonane i prosjekt- og styringsgruppa. Noko av utfordringa er at kapitalbasen er samansett av private og offentlege aktørar. Ei mogleg løysing kan vera at det vert oppretta ei stifting basert på den kapitalen det er gjeve tilsegn om. Stiftinga går deretter inn med kapital i eit AS, eventuelt saman med andre investorar med føremål å realisera eit bygg for aktivitetane som skal gå føre seg i tilknyting til Folgefonnsenteret. Aksjeselskapet kan også stå for drifta av bygget og aktivitetane, eller det kan skipast eit eige driftsselskap. Umoe Schat-Harding 19. Næringsfokus, arbeidsplassar og regionale ringverknader Prosjektarbeidet det siste halvåret har forsterka Folgefonnsenteret si regionale og næringsmessige rolle i framtida, dersom det vert realisert. Forskings- og kursaktiviteten ein legg opp til i tilknyting til senteret, vil resultera i auka verdiskaping i både Kvinnherad og på heile Folgefonnhalvøya. Mykje av denne aktiviteten vil skje utanom turistsesongen, og dette vil styrkja næringsgrunnlaget for mellom anna hotell og serveringsbedrifter i regionen. Senteret vil vera ein viktig bidragsytar til å skapa livskraftige lokalsamfunn og til å gjera sentra og tettstader attraktive også for ungdom med høgare utdanning. Ein viktig del av totalkonseptet er at Folgefonnsenteret skal auka interessa for å oppleva Folgefonna på nært hald. Folgefonna nasjonalpark er eit klasserom utan tak, og det å knyta kunnskap saman med oppleving vil både gje auka kunnskap og større oppleving. Samarbeidet med Folgefonni Breførarlag AS og Jondal kommune vil forsterka dette, og med Jondalstunnelen vert også reisetida mellom Jondal og Kvinnherad korta vesentleg ned. Målet er å gjera Folgefonnsenteret til base for innovative måtar å oppleve Folgefonna på, og utvikla Folgefonnhalvøya til ein nasjonal og internasjonal kjend vandredestinasjon. Samarbeidet omfattar også bruk av aktivitets- og kunnskapssenteret Juklafjord i Jondal sentrum. Eit viktig delmål er at Jondal skal bli ein naturleg base for feltkurs og ekskursjonar for nasjonale og internasjonale fagmiljø. Forskingsaktiviteten det blir lagt opp til i 19

46 tilknyting til Folgefonnsenteret, både generell klimaforsking og meir spesifikk forsking knytt til klimatilpassing, vil bli utført i samarbeid med næringsinteresser i regionen. Dette opnar opp for mange spanande samarbeidsprosjekt med lokale verksemder på Folgefonnhalvøya. Her vil nasjonale og internasjonale konferansar med grunnlag i aktiviteten ved Folgefonnsenteret vera ein viktig del. Om tilgangen på prosjektfinansiering tilseier det, vil Bjerknessenteret leggja opp til faste forskar-, teknikar- og/eller andre stillingar knytt til Folgefonnsenteret. Dette er kunnskapsbaserte arbeidsplassar som regionen treng fleire av, og det er i tillegg arbeidsplassar som i lita grad er konjunkturavhengige. Som nemnt er det vedteke å etablera eit forskings-/kunnskapsmiljø i Rosendal som ein start på det vidare arbeidet med å få realisert Folgefonnsenteret. Folgefonnsenteret skal i seg sjølv bli ein attraksjon som trekkjer til seg reisande frå inn- og utland. Som ein av dei fremste forskingsinstitusjonane innanfor klima i Europa, vil Bjerknessenteret gi Folgefonnsenteret og Folgefonnhalvøya internasjonal merksemd. I samarbeid med Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Nasjonalparksenteret, legg Folgefonnsenteret opp til tematurar med fokus på klima, geologi, brear, botanikk m.m. Interessa for denne type turar aukar for tida kraftig i heile Europa, og for reiselivet i regionen representerer dette nye moglegheiter. Folgefonnsenteret skal bli ein viktig motor for reiselivet på Folgefonnhalvøya, og dei tette koplingane til besøksmåla og innfallsportane til Folgefonna nasjonalpark står her sentralt. Desse mindre sentra/besøksmåla treng eit fyrtårn som kan koordinera og marknadsføra alt reiselivet har å tilby på og rundt Folgefonna. 20. Kampen om kompetansen Næringslivet i Kvinnherad og Sunnhordland har dokumentert sterk innovasjonsevne og internasjonal konkurransedyktigheit, men næringslivsleiarane er tydelege på at dette er næringar der konkurranseevne i framtida i særleg grad vil vera avhengig av tilgangen på ny kunnskap, både gjennom utdanning, forsking og teknologiutvikling. Dvs. at kvar ein finn kunnskapen vil vera avgjerande for lokalisering av utviklingsfunksjonar. Vi ser at i dei regionane som lukkast og får til ein dynamisk vekst både i næringsliv og busetting/tilflytting, er eitt kjenneteikn at dei er gode på samhandling, og at dei har sterke, integrerte innovasjons-, forskings- og utdanningsmiljø. I Kvinnherad og regionen elles treng vi sterkare forskingsmiljø som er ein del av dei innovative nærings- og utviklingsmiljøa. Det må byggjast utdannings- og forskingsmiljø med nasjonal og internasjonal konkurransekraft på område der regionen har fortrinn. Marknadsføring og omdømebygging av regionen er og viktig i arbeidet med å bli ein vinnar i kampen om kompetansen, både nasjonalt og internasjonalt. Større breidde i arbeidstilbodet gjennom etablering av andre typar arbeidsplassar enn det som pregar arbeidsmarknaden vår i dag, t.d. statlege kompetansearbeidsplassar, er nødvendig for å gjera Kvinnherad kommune og regionen meir mangfaldig og attraktiv. Regionen treng ein arena for næringsliv, forsking, undervisning og kunnskapsbasert formidling, og med Folgefonnsenteret vil vi få ein slik arena/møteplass. Nokre moglegheiter/ positive synergiar: Inkubator for klima, miljø og energi Synleggjera og skapa interesse for realfag i tettare samarbeid med skule og næringsliv Føra til større mangfald og synergiar til øvrig industri Fleire arbeidsplassar og tilflytting Styrkja merkevarenamnet Kvinnherad og Folgefonnhalvøya og profilering av innhald som vekkjer nasjonal og internasjonal interesse. Dette vil vera viktig for å rekruttera fagfolk til verksemdene i regionen. 20

47 21. Viktige milepålar i prosjektarbeidet vart intensjonsavtalen mellom Folgefonnsenteret og Bjerknessenteret presentert i Rosendal. Vedlegg vedtok Kvinnherad kommunestyre samrøystes at prosjektgruppa skal arbeida vidare med utgreiing av grunnlaget for etablering av Folgefonnsenteret. Vedlegg 2. Samarbeidsavtale inngått med flaskevassprodusenten Isklar AS. Prosjektleiar i full stilling frå og med Adm. direktør Petter Hernæs i Umoe Schat- Harding Services AS går inn som nytt medlem i styringsgruppa, og selskapet ønskjer å vera ein pådrivar for å få Folgefonnsenteret realisert. Samarbeidsavtale inngått med Folgefonni Breførarlag AS og Jondal kommune. Det er etablert kontakt med fleire skular og andre fagmiljø for å utarbeida eit undervisningsopplegg innanfor geofag for den vidaregåande skulen med utgangspunkt i Folgefonna. Det vil også vera aktuelt å utvida dette til også å omfatta vidareutdanning av lærarar. Forskarar frå Bjerknessenteret vil delta i undervisninga og leggja opp spanande ekskursjonar på og rundt Folgefonna. Tiltak for å få opp interessa for realfag er også naturleg å ta med inn i eit slikt samarbeid. For at skular utanom Hordaland skal kunna ta del i undervisninga, legg ein opp til avanserte interaktive løysingar. Det er i samband med dette etablert kontakt med Senter for IKT i utdanninga. Det er også etablert god kontakt med undervisningsdirektøren i Hordaland, og Folgefonnsenteret skal i næraste framtid presenterast for utdan ningsavdelinga hos Fylkesmannen og opplæringsavdelinga i Hordaland fylkeskommune. Prosjektet har fått auka politisk merksemd det siste året, og er presentert for fylkesutvalet, Hordalandsbenken på Stortinget, fleire departement og Arbeidarpartiet sin talsmann for høgare utdanning. Prosjektet er også presentert for NHO Hordaland og Samarbeidsrådet for Sunnhordland. Fleire stortingsrepresentantar med Magne Rommetveit i spissen, arbeider for at senteret skal få statleg finansiering. Bjerknessenteret har også hatt møte på høgt politisk nivå for å sikra statleg medverknad til etableringa av Folgefonnsenteret, og signala så langt er positive. Før ein kjem vidare i arbeidet med statleg finansiering, er det særs viktig med eit positivt vedtak i Kvinnherad kommunestyre om at Folgefonnsenteret skal realiserast. Prosjektgjennomgang i Matre med sentrale personar i arbeidet med Folgefonnsenteret. F.v: Prosjektleiar Knut Førland, Atle Nesje (Bjerknessenteret), Jostein Bakke (Bjerknessenteret), stortingspolitikar Magne Rommetveit, Hans Martin Hjelmeland (styreleiar Kvinnherad næringsservice), ordførar Synnøve Solbakken og Magne Heimvik (SKL). Grenda/Morten Nygård 21

48 Det er etablert god kontakt med Folgefonna nasjonalparksenter, og partane er einige om å samarbeida for å få etablert Folgefonnsenteret. Det er også inngått samarbeid med Havforsknings instituttet og Uni Miljø (avdeling i Uni Research AS). Partane er også einige om å arbeida for å få etablert eit fagmiljø/ kompetanseknutepunkt i Rosendal så snart som mogleg. Eit slikt samarbeid med tre fagleg svært sterke statlege forskingsinstitusjonar, vil vera eit viktig steg på vegen for å få etablert Folgefonnsenteret. Vedlegg Den vidare organiseringa av prosjektet Prosjektarbeidet vart avslutta med ein prosjektgjennomgang i Matre I tillegg til prosjekt- og styringsgruppa deltok mellom anna samarbeidspartnarar, ordførar frå fleire av Folgefonn-kommunane, varaordføraren og utviklingssjefen i Hordaland fylkeskommune, representantar for Kvinnherad vidaregåande skule og Odda vidaregåande skule, styreleiaren for Kvinnherad Næringsservice og stortingsrepresentant Magne Rommetveit. Dagen etterpå vart det halde pressekonferanse same stad med omvisning på Blåfalli Vik kraftverk. Vedlegg 4 og 5. I det vidare prosjektarbeidet er det viktig med sterkare politisk engasjement og deltaking i både prosjektgruppa og styringsgruppa. Hordaland fylkeskommune og Folgefonna nasjonalparksenter bør også vera representerte i prosjektleiinga/ styringsgruppa. Som nemnt i siste avsnitt i kapittel 12, foreslår forprosjektet at det vert sett ned ei fagleg undergruppe for å arbeida vidare med utstillingsdelen. Professor Atle Nesje frå Bjerknessenteret vert foreslått som leiar for den gruppa. 23. Føresetnader for å lykkast med prosjektet Stort lokalt engasjement med Kvinnherad kommune i førarsetet. Folgefonnsenteret må køyrast fram som eit regionalt og nasjonalt prosjekt med fyrtårn aspekt. Samarbeidsrådet for Sunnhordland og Hardangerrådet må på banen for å løfta prosjektet opp og fram. Folgefonnsenteret må vera godt forankra i Stiftinga Folgefonna Nasjonalparksenter. Det er svært viktig å koma i realiserings fasen, og ei realisering føreset mellom anna eit positivt vedtak i Kvinnherad kommunestyre Vedlegg 1 Intensjonsavtalen med Bjerknessenteret 2 Protokoll Kvinnherad kommunestyre Referat frå fellesmøte Pressemelding Folgefonnsenteret Presseklipp prosjektgjennomgang Matre 22

49 Vedlegg 1 Intensjonsavtalen med Bjerknessenteret 23

50 24

51 Vedlegg 2 Protokoll Kvinnherad kommunestyre Konsekvensane av den ekstra tida som vil bli brukt for å nå fram til utkantane. Uttalar frå verfta, anna næring, Statens vegvesen (Halsnøytunnellen), skulane og Tide. Saka skal tilbake til formannskap og kommunestyre når konsekvensane er utgreidd og svaret på dispensasjonssøknaden er klart. PS 2010/42 Kartlegging av stemmegjeving i politiske utval Behandling i Kommunestyret den Innstillinga samrøystes vedteken. Vedtak frå Kommunestyret den Kvinnherad kommunestyre vedtek at Reglement for politiske organ i Kvinnherad kommune kap ll Møta, pkt 17, strekpunkt 8 vert endre/justert: Oversyn over kven frå kvart parti som stemmer for/mot. Gruppeleiarane held oversyn og melder frå til møtesekretæren PS 2010/43 Folgefonnsenteret - status og framdrift Behandling i Kommunestyret den FRAMSETT FORSLAG FRÅ: Erling Boland (Ap) nytt pkt. 3: Kvinnherad kommune ber arbeidsgruppa gje kvartalsvise tilbakemeldingar til formannskapet om framdrifta i arbeidet. RØYSTING Innstillinga samrøystes vedteken Boland sitt forslag samrøystes vedteke. Vedtak frå Kommunestyret den Kvinnherad kommunestyre tek statusrapport til orientering. 2. Kvinnherad kommunestyre ber arbeidsgruppa arbeida vidare med utgreiing av grunnlag for etablering av Folgefonnsenteret, der det vert sett nærare på arealbehov kva potensiale som konkret ligg i samarbeid med dei institusjonar og organ som er nemnd i pkt 4 i intensjonsavtalen kostnadskalkylar for realisering av ulike alternative lokaliteter finansieringsplan investering driftsbudsjett Til grunn for det vidare arbeidet ligg inngått intensjonsavtale mellom Bjerknessenteret og Folgefonnsenteret. 3. Kvinnherad kommune ber arbeidsgruppa gje kvartalsvise tilbakemeldingar til formannskapet om framdrifta i arbeidet. Kvinnherad kommune side 8 25

52 Vedlegg 3 Referat frå fellesmøte Bildet kan ikke vises. Datamaskinen har kanskje ikke nok minne til å åpne bildet, eller bildet kan være skadet. Start datamaskinen på nytt, og åpne deretter filen på nytt. Hvis rød x fortsatt vises, må du kanskje slette bildet og deretter sette det inn på nytt. Folgefonna nasjonalparksenter Rosendalsvegen ROSENDAL Tel: Fax: Bankgiro: Saksbehandlar Svein Opdal Tlf. direkte innval Vår ref. 2011/530-2 Dato Referat frå fellesmøte den 10 feb Til stades: Knut Førland - Folgefonnsenteret/Bjerknessenteret, Bjørn Barlaup - Uni- miljø, Øystein Skaala - Havforsningsinstituttet, Synnøve Solbakken ordførar og Svein Opdal Folgefonna nasjonalparksenter. Synnøve Solbakken hadde kalla saman møte i skriv av Sakslista i skrivet danna ramma omkring møtet. 1. Målsetjingar, ressurstilgong og trong for lokale Kvar av deltakarane gjekk gjennom dei 3 elementa for sin aktivitet no og i næraste framtid Folgefonna nasjonalparksenter Mål: Informera om nasjonalparken og naturvern Informera om og aktivisera til miljøvenleg friluftsliv Driva formidling for miljøforvaltninga (Nye tankar om nasjonalparksentra som kompetansesenter) Ressurstilgong: Statleg årleg tilskot kr Stønad til prosjekter etter søknad Samlokalisering av statlege stillingar i senteret (statens naturoppsyn, lokal forvaltar *, naturveiledar *) * er ikkje i funksjon i dag Dagleg leiar tilsett av foretaket (kommunane), i dag 25 % av Kvinnherad kommune Turistinformasjon, kommunal teneste som held senteret ope Kvinnherad eig og driv bygningane ved dagens senter ingen husleige Trong for lokale: Senteret har 380 kvm i Guddalsbua Toalett, heis, kontorlokale, møterom, m.m. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst 26

53 Side 2 Havforskningsinstituttet Mål: Forsking med fokus på tilhøvet mellom menneskelege aktivitetar og økosystemet Formidla forskningsresultat frå prosjekt nasjonalt og regionalt Rådgjevar for dei tre forvaltningsnivåa og næringsliv Ressurstilgong: Stort marint forskingsmiljø med ca 700 tilsette, eigd av Fiskeri- og kystdepartementet Feltstasjon i Rosendal sidan 2000Trong for lokale: Treng pr dato om lag 170 kvm til kontor, toalett, lager, utstilling i samlokalisering Bjerknessenteret Mål: Stort forskingsmiljø med fokus på klima og klimaendringar Formidla forskningsresultat frå prosjekt på Folgefonna Oppretta feltstasjon Inspirere til interesse for realfag Ressurstilgong: 1-2 personar fast knytt i lokale prosjekt Leige av lokale Trong for lokale: 2 kontor og lager utstillingslokale Uni-miljø Mål: Stort forskingsmiljø ved Universitetet i Bergen. Formidla forskningsresultat frå prosjekt i Hardangerområde Oppdragsforskning retta mot å reparera skader på økosystemet Inspirere til interesse for realfag Formidla kultur omkring menneskelege aktivitetar gjennom historia Ressurstilgong: Oppdragsforskning finansiert eksternt Trong for lokale: Gjestekontor/prosjektkontor Areal til formidleing av resultat/utstilling Møterom for workshop og samlingar lager 2. Avklaring av eit felles grunnlag for samarbeid Utifrå gjennomgang av målsetjingane for dei 4 partane såg vi at det var eit sterkt felles grunnlag for vidare samarbeid. Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst 27

54 Side 3 Forsking og formidling med fokus på konsekvensar av menneskeleg aktivitet og økosystemet. Formidling av forskingsresultat og naturverdiar og deira grunnlag for verdiskaping Inspirera til forsking på naturfag og teknologi Tverrfagleg formidling av forskingsresultat sett i samanheng i eit fellesskap Partane disponerer i dag over ulike ressursar som til saman kan danna grunnglg for etablering, drift og innhald i eit framtidig Folgefonnsenter. 3. Folgefonnsenteret målsetjing og innhald Arbeidet med Folgefonnsenteret grunnar seg på vedtak i Kvinnherad kommunestyre og vert utført av ei privat arbeidsgruppe. Det er inngått ein intensjonsavtale mellom Bjerknessenteret og Folgefonnsenteret om samarbeid innan forsking, formidling og verdiskaping med hovudvekt på aktivitetar knyt til klimaforskning. Innhaldet i intensjonsavtalen samsvarar godt med dei andre partane sine mål og aktivitetar. Arbeidsgruppa skal ha si utgreiing klar for overlevering til Kvinnherad kommunestyre i juni Det føreligg i dag ikkje noko konkret omkring storleik, finansiering og drift av Folgefonnsenteret. Dei fire faglege organisasjonane og deira oppdragsgjevarar og nettverk representerer eit godt utgangspunkt for å få fram synergieffektar ved ei samlokalisering. Dette vil bidra til både fleksibilitet og meir effektiv bruk av offentlege ressursar enn det dei einskilde aktørane maktar kvar for seg. 4. Vegen vidare Her vart det kort drøfta ulike synspunkt omkring samarbeidet. Det vart presisert at prosessen må fokuserast fagleg. Prøver ein å femna for vidt, blir fokus, mål og framdrift utydeleg. Det er ikkje ønskjeleg for dei naturvitskaplege forskingsmiljøa. Deltakarane meinte det var viktig å etablera eit snarleg samarbeid no mellom aktørane som er i ferd med å etablera seg. Den private arbeidsgruppa for eit Folgefonnsenter må gjennomføra si framdrift som planlagt og uavhengig av diskusjonen om samlokalisering som no er komen opp. Havforskningsinstituttet vil kallar saman aktuelle fagmiljø med tanke på vidare avklaring av eventuelt samlokalisering og eit samarbeid vidare framover. For Havforskingsinstituttet sin feltstasjon er det ønskjeleg å vera så nær sjø og kai som muleg. Vidare er det ønskjeleg at feltstasjonen er synleg og lett tilgjengeleg for publikum, samstundes som storleiken på ei husleige er avgjerande viktig. Svein orienterte om at nasjonalparksenteret i dag har om lag 400 kvm, herav 110 kvm ikkje utnytta, i tillegg til Skipsmuseet. Kommunen eig nasjonalparksenteret, Skipsmuseet og arealet mellom bygga. Det er truleg mogeleg å knyta dette saman i nybygg på kvm. Dette alternativet ville gje muligheit for felles møterom, audiovisuelle presentasjonar, resepsjon, utstillingar samstundes som det vil gje eksisterande bygningar ei universell utforming. Svein Opdal Ref/verksemdsleiar Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst 28

55 Vedlegg 4 Pressemelding Folgefonnsenteret PRESSEMELDING Folgefonnsenteret skal realiserast Prosjektgruppa som har arbeidd med å greia ut om det er grunnlag for å realisera Folgefonnsenteret i Rosendal, innstiller på at senteret skal byggjast. Tidlegare kostnadsramme på kr. 30 millionar blir lagt til grunn for det vidare arbeidet. Vi ser for oss eit senter med eit samla areal mellom og kvadratmeter der utstillingsarealet er så godt som fullfinansiert med dei midlane som det er gitt tilsegn om. Kontor og andre fasilitetar til forsking og Folgefonna nasjonalparksenter med meir utgjer kring 400 kvadratmeter. Kostnaden med denne delen vil bli dekka av leigeinntekter frå mellom anna Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet og andre fagmiljø, seier prosjektleiar Knut Førland. Bjerknessenteret vil bidra ved å sikre det faglege innhaldet i utstillingsdelen i samarbeid med Havforskningsinstituttet og andre fagmiljø. Hovudvekt vil bli lagt på aktivitetar knytt til klimaforsking med knyting til glasiologi og bruk av isbrear som klimaindikator. Vidare vil marin forsking og formidling med fokus på konsekvensar av menneskeleg aktivitet og økosystemet inngå som ein viktig del. Basert på erfaringar frå liknande senter i Sogn og Fjordane, og besøkstal for Baroniet i Rosendal er betalande gjester eit realistisk besøkstal. Dette vil gje eit godt fundament for drifta av senteret. Skule og forsking Som ein del av innhaldet i Folgefonnsenteret har Bjerknessenteret eit stort forskingsprosjekt på trappene på Folgefonna, der ein skal kartlegge topografien under breen for å finne ut om smeltevatnet eventuelt vil skifte løp når breen vert mindre. Mange av aktivitetane i tilknyting til dette prosjektet vil bli lagt til Folgefonnsenteret. Sunnhordland Kraftlag (SKL) som er ein viktig samarbeidspartnar for Folgefonnsenteret, er også blant fleire nasjonale og internasjonale bidragsytarar i det aktuelle forskingsprosjektet. Samarbeidet som er etablert mellom Bjerknessenteret, Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Folgefonna nasjonalparksenter gir eit godt grunnlag for etablering og drift av Folgefonnsenteret og arbeidsplassar i samband med dette. Det vil bli lagt til rette for faste forskar-, teknikar-, og undervisningsstillingar knytt til senteret. Formidling vil stå sentralt, dels gjennom mellombels og faste utstillingar, og dels ved å tilby kurs og særskilt tilpassa program for skular og liknande grupper. Det er innleia eit svært spanande samarbeid med TV 2 Skole og Microsoft. Planen er å utvikla interaktive undervisningsprogram og spel med utgangspunkt i dei fagområda som vil vera representerte i Folgefonnsenteret. Professor og direktør for Bjerknessenteret, Eystein Jansen, er glad for at prosjektet no går over i etableringsfasen. Folgefonna er ein svært viktig isbre i klimasamanheng, og det er få etablert eit senter for klimaog breforsking i Rosendal er særs interessant for oss. Dette gjeld både som forskingsobjekt, som stad for formidling av klimakunnskap og som base for internasjonale konferansar, forskingsmøter og workshops. Ein føresetnad for at Bjerknessenteret vil gå inn i dette samarbeidet er at Folgefonnssenteret vert etablert etter dei planane som er skissert. Planane for eit kompetanseknutepunkt som vi no har gått inn på, er berre interessante som ei mellombels løysing. Om ikkje Folgefonnsenteret vert realisert i den skala som har blitt diskutert, er knutepunktplanene ikkje interessante for vår del, seier Jansen. Bjerknessenteret er også aktivt på banen for å få statleg finansiering til Folgefonnsenteret, og signala så langt er positive. 29

56 Lokalisering Prosjektgruppa har ikkje tatt noko endeleg avgjerd når det gjeld lokalisering, men ser for seg tre aktuelle alternativ i Rosendal: * Den kommunale tomta mellom Folgefonna nasjonalparksenter og Skipsbyggjarmuseet * Tomta som Bara Gruppen skal byggja ut på kaiområdet * Ulike plasseringar på det gamle verftsområdet. Bara Gruppen er svært positive til Folgefonnsenteret sine planar, og i reguleringsplanen som er påbegynt for den aktuelle tomta er det tatt høgde for plassering av senteret. Eg er særs tilfreds med arbeidet til den private prosjektgruppa, og veldig glad for at vi no går over i realiseringsfasen. Samarbeidet som er innleia med eit av verdas framste forskingsmiljø/ klimasenter representerer ein eineståande sjanse for å få etablert eit framståande senter for klimaforsking, kunnskapsformidling og naturfagundervisning i Rosendal. Dette vil setja regionen på det nasjonale og internasjonale klimakartet med alle dei positive ringverknader dette vil ha for dei fem kommunane rundt Folgefonna. Vi må ikkje skusla vekk dette høvet, seier konsernsjef Magne Heimvik i SKL som er den største private bidragsytaren for senteret. Om Folgefonnsenteret: Folgefonnsenteret er eit samarbeid mellom Bjerknessenteret for klimaforskning, private bidragsytarar, Kvinnherad kommune og Hordaland fylkeskommune. Siktemålet er å reisa eit senter for forsking, formidling og verdiskaping med sete i Rosendal. Folgefonna nasjonalparksenter som vart opna i 2005 er tiltenkt å inngå som ein viktig del av det nye senteret. Om Bjerknessenteret: Bjerknessenteret for klimaforskning er eit senter for framragande forsking (SFF). Senteret er eit samarbeid mellom Universitetet i Bergen, Havforskningsinstituttet, Nansensenteret og Uni Research. Bjerknessenteret er det største naturvitenskaplege klimasenteret i Norden, og blant dei fremste i Europa. Senteret har eit internasjonalt leiande forskingsmiljø med særleg styrke på klimaforståing, klimamodellering og prognosar for framtidig klimautvikling og kvantifisering av klimaendringar. Matre, 28. juni 2011 for Folgefonnsenteret/styringsgruppa Magne Heimvik (Sign.) For meir informasjon, kontakt: Gudrun Sylte, kommunikasjonsleiar Bjerknessenteret for klimaforsking, mobil Knut Førland, prosjektleiar Folgefonnsenteret, mobil

57 Vedlegg 5 Presseklipp prosjektgjennomgang Matre Eit internasjonalt senter Stortingsrepresentant Magne Rommetveit (Ap, Stord) ser fram til å jobba for Folgefonnsenteret på Løvebakken. Dette er eit rosendalssenter, men òg eit kvinnheradsenter, eit sunnhordlandssenter, eit hardangersenter og eit hordalandssenter. Men med dimensjonane som no er kome inn, er det også eit vestlandssenter, eit nasjonalt senter og eit internasjonalt senter, lovprisa han. Rommetveit meinte det avgjerande no er å få eit vedtak lokalt, slik at dei økonomiske skissene vert stadfesta. Då vil det bli lettare å marknadsføra senteret hjå storting, departement og regjering. Det ligg eit veldig stort potensiale i å byggja senteret og få innhaldet og forskinga på plass, slo han fast. Statsrådane Kristin Halvorsen og Tora Aasland kjem til Kvinnherad i løpet av sommaren for å oppdatera seg på prosjektet. Faksimile frå Grenda torsdag Vil «sjå» under isen Avtalen med Bjerknes Centre for Climate Research er truleg heilt avgjerande for realiseringa av Folgefonnsenteret. Avtalen vart underskriven i januar i fjor og har gitt det planlagde bresenteret fagleg tyngde på internasjonalt nivå. Å bruka isbrear som klimaindikatorar har fått stort gjennomslag. I tillegg er det etablert samarbeid med Havforskningsinstituttet, Uni Miljø og Folgefonna nasjonalparksenter. Vi har òg innleia eit spennande samarbeid med TV2 Skole og Microsoft for utvikla interaktive undervisningsprogram. Det blir òg arbeidd med Faksimile frå Kvinnheringen onsdag ndsama nasjonalt og Folgefonner eitt, seier Soltleg støtte eringa kjem på mmunen, er prorland sikker på at sikra vidare fifrå Fylkeskomn trur òg at n få statleg kommunen inne med r og etter 1. kal me søkje I tillegg har dialog med esentantane rloe (H) og r (Ap) i annings- og miteen og mmetveit i og komskomiteen, fortel al tala prosjektet si det får eit positivt øtte i Kvinnherad kommune sitt kommunestyre. Når saka er handsama ferdig i kommunen er det lettare for oss å ta dette opp på Stortinget og sjå i kva grad staten skal vera med, seier Rommetveit. Byggje opp kompetanse Rommetveit trur eit Folgefonnsenter vil setja Rosendal, Kvinnherad, Sunnhordland og Hordaland på kartet både nasjonalt og internasjonalt. Eit slikt senter vil plassera oss i ein heilt anna divisjon, seier han. Det vert ei kompetansebygging her som næringslivet kan dra nytte av trur han. Eit slik prosjekt er som musikk i øyro for oss. Det er ei kjent sak at industrien og næringslivet i distriktet slit med å få rekruttert folk med realfagskompetanse. Eit slikt senter vil vera me på å byggja Eit slikt senter vil plassera oss i ein heilt anna divisjon Magne Rommetveit nettportal, seier prosjektleiar Knut Førland. Professor Atle Nesje understreka Bjerknessenteret si rolle: Vi skal først og fremst sikra det faglege innhaldet i forsking og utstillingar i samarbeid med andre faginstansar. For vår det handlar det om klimaforsking med breen i søkjelyset, vidare kan det vera attraktivt å leggja forskarkonferansar til senteret. Lettar på breen Førsteamanuensis Jostein Bakke kunne elles letta på sløret for eit forskingsprosjekt som startar opp neste år: Vi skal undersøkja kva som skjer med Folgefonna i åra som kjem, og kva konsekvensar det vil få, til dømes for kraftprodusentar og næringsliv elles. Gjennom å opp denne kompetansen hos ungdommar som me kan henta heim igjen, seier Hans Martin Hjelmeland i Kvinnherad Næringservice. Forskingsprosjekt i gang Bjerknessenteret er sentrale når kompetansen skal byggjast og Førland fortel at dei allereie har eit prosjekt på gang som er ein del av innhaldet i Folgefonnsenteret. Me skal kartleggja topografien under breen for å finne ut om smeltevatnet eventuelt vil skifta løp når breen vert mindre. Mange av aktivitetane i tilknyting til dette prosjektet vil bli lagt til Folgefonnsenteret, fortel Jostein Bakke, klimaforskar og førsteamanuensis ved UiB. Professor og direktør for Bjerknessenteret, Eystein Jansen, er glad for at Folgefonnprosjektet no går over i etableringsfasen. Folgefonna er ein svært viktig isbre i klimasamanheng, og det å få etablert eit senter for klima og breforsking i kartleggja topografien under isen i den sørlege enden av breen, kan vi førespegla korleis smeltevatnet vil renna når breen endrar seg, og vi skal modellera korleis breen vil oppføra seg. I denne samanhengen vil forskarane ha skuleelevane med på laget for å samla inn lokale nedbørsmålingar. Herrane Nesje og Bakke kunne òg fortelja at dei er kontakta av National Geographic som har planar om å laga ein fjernsynsserie om korleis Norden vart til. Dersom det blir noko av samarbeidet, vil vi ta utgangspunkt i Folgefonna-området for å forklarar korleis breane har forma landskapet, sa Nesje. Faksimile frå- Grenda torsdag Full støtte frå Odda Ordførar i Odda, Gard Folkvord (Ap), hadde ikkje høve til å delta på samlinga i Matre, men til Grenda kan han fortelja om stort engasjement for Folgefonnsenteret også på den andre sida av breen. Knut Førland presenterte prosjektet for Odda kommunestyre onsdag 22. juni, og fekk god respons på planane. Vi synest det er kjekt at Folgefonna kjem i fokus på denne fine måten. I tillegg er det veldig bra at fonna kan brukast som forskingsarena i samband med vår tids største utfordring, seier han. Folkvord kallar prosjektet «ei stor og viktig satsing». Han lover full støtte frå Odda, sjølv om besøksmål i industribyen førebels ikkje er diskutert. Vi er imponerte over det Kvinnherad her har fått til. Førebels har ein ikkje konkret diskutert aktivitetar i Odda, vi er fyrst og fremst glade for at prosjektet no skyt fart. Men Odda er interessert i eit breitt samarbeid, både for å støtta opp om senteret og styrka det. At regionen no kjem i sentrum i enda sterkare grad, synest vi er kjempekjekt, kommenterer ordføraren. Faksimile frå Sunnhordland onsdag

58 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2007/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/60 Formannskapet /60 Kommunestyret Oppfølging av vedtak knytt til kunstgrasbana i Rosendal. Innstilling frå rådmannen: 1. All kommunal saksførebuing skal vere så god som mogeleg. Dette kan ein mellom anna oppnå ved å: a. Returnere søknader med krav om utdjuping dersom dei opnar for ulike tolkingar. b. Rette opp feil i søknader og vedlegg før dei blir lagt fram for politisk handsaming. c. Vurdere alle sider i saksutgreiing slik at ein ikkje treng tilleggsopplysningar på møte. d. Utsetje saker når opplysningar likevel blir lagt fram etter at saksutgreiing ligg føre. e. Få kvalitetssikra forslag framsett på møte, slik at ein unngår ulovlege vedtak. f. Få fram økonomiske konsekvensar slik at ein unngår å bryte eigne budsjettreglar. g. La forslag til mogelege samarbeidsavtaler bli ein del av det politiske vedtaket. 2. Oppfølging av politiske vedtak skal også vere best mogeleg. Dette kan ein mellom anna oppnå ved å: a. Legge saker fram på nytt dersom det oppstår tvil om tolkinga av vedtaket. b. Fremje ny sak så snart det skjer ting som ikkje er i samsvar med gjeldande vedtak. c. Legge fram rapport om mogelege erfaringar når vedtaket er gjennomført. 3. Når politiske vedtak blir oppheva av høgare organ skal det omgåande fremjast ny politisk sak med tilråding om endringar av tidlegare vedtak. 4. For å sikre at økonomiske konsekvensar av tidlegare vedtak kjem fram i budsjett- og økonomiplan, skal det ligge ved oversikt i budsjettgrunnlaget som viser til aktuelle vedtak. Spelemiddelsøknader med framtidige økonomiske konsekvensar for kommunen skal først sendast etter godkjenning av formannskap og kommunestyre. 5. For å sikre best mogeleg oppfølging skal styringa av reine kommunale prosjekt ikkje setjast bort til andre. Dette gjeld sjølv om andre står for finansieringa av prosjektet. 6. Ved privat forskottering av kommunale anlegg skal kommunen stå for planlegging og bygging av prosjektet. Før godkjenning skal det ligge føre avtale om finansiering av alle kostnader inkludert mogelege overskridingar. Samtidig skal kostnadsfordeling, dugnad og alle andre tilhøve knytt til gjennomføringa vere avtalt. Så sant ikkje anna blir vedteke skal rabattar kome kommunen som utbyggjar til gode. I oppstartsvedtaket skal det gå fram om tilbakebetaling av forskotteringa skjer i økonomiplanperioden eller seinare. Er spelemidlar ein del av finansieringa skal kommunen sitt tilskot inkl. mva ikkje overstige spelemidlane. Det er ikkje aktuelt med kommunal forskottering av spelemidlane. 7. Kommunen sitt regelverk knytt til utbygging av idretts- og kulturanlegg blir å endre i tråd med pkt Kvinnherad kommune side 1

59 8. Grunna manglande vedtak før oppstart om dekking av mogelege overskridingar, aksepterer kommunestyret at av godkjent kostnad på 6,925 mill. kr skal Rosendal Turnlag (RT) si samla deltaking ikkje overstige 1,875 mill. kr. I budsjettet for 2012 blir det difor avsett ei ekstra løyving til RT på ,- kr. Saksutgreiing: Den handsama kommunestyret rapport utarbeidt av kommunen sitt revisjonsfirma Deloitte om sakshandsaminga knytt til kunstgrasbana i Rosendal. I tråd med innstilling frå kontrollutvalet vedtok kommunestyret følgjande: 1. Kommunestyret merkar seg det som kjem fram i rapport etter forvaltningsrevisjon av gjennomgang av kommunen sin sakshandsaming i samband med finansiering av kunstgrasbana i Rosendal. 2. Kommunestyret ber rådmannen syte for: Å etablere system og rutinar som sikrar oppfølging av politiske vedtak. Å gjennomgå sakshandsamingsrutinar og vurdere om desse i tilstrekkeleg grad sikrar at saka blir forsvarleg utgreidd. Å sikre at regelverk knytt til kommunale garantiar blir følgt. Følgje opp pålegg frå fylkesmannen. Sikre at vedtak med økonomiske konsekvensar blir innarbeidd i årsbudsjett og økonomiplan. Vurdere om rutinar for oppfølging av prosjekt er tilstrekkeleg. Etablere rutinar for formalisering av avtalar. 3. Kommunestyret ber om at rådmannen legg fram ein plan for korleis tiltak etter forvaltningrevisjonen vert følgt opp innan Deloitte går i rapporten gjennom alle innhenta data knytt til sakshandsaminga av kunstgrasbana i Rosendal. Ulike sider ved saka blir deretter kommentert, før ein til slutt kjem med tilrådingane. Då tilrådingane frå Deloitte, innstillinga frå kontrollutvalet og vedtaket til kommunestyret er ganske omfattande med klare konsekvensar også for framtidige saker, har rådmannen funne det rett å gå grundig inn i saka. Ein har freista å få fram ulike tolkingar og forståingar, og kjem til slutt med tilråding om konkrete forbetringstiltak. Søknad: Deloitte viser til at Rosendal Turnlag (RT) i brev datert søkte kommunen om å få legge kunstgras på den kommunale grusbana i Rosendal. Konkret vart det søkt om grønt lys for å setje i gang arbeidet, samt ein kommunal garanti for å låne midlar til mellomfinansiering av spelemidlar og kommunale løyvingar. Av søknaden gjekk det fram at då det var eit kommunalt anlegg, ville den kommunale delen truleg verte lågare enn det beløpet som stod i prospektet. Deloitte viser også til at det vedlagt søknaden låg eit prospekt med mellom anna oversikt over finansiering og økonomi. Kostnadane var berekna til 5.4 mill. kr inkl. mva og 4.5 mill. kr eks. mva. Det var tenkt ei tredeling av kostnadane der spelemidlar, kommunen og RT kvar finansierte ein tredel berekna til 1.8 mill. kr inkl. mva. RT sin del skulle vere 0,5 mill. kr i eigenkapital og 0,4 mill. kr i private tilskot og gåver, samt 0,9 mill. kr i dugnad, rabattar og gjenbruk av eksisterande lysanlegg. Det var lagt opp til tilskot frå kommunen med 0,9 mill. kr i 2008 og 0,9 mill. kr i Utbetaling av spelemidlar var også planlagt med 0,9 mill. kr i 2008 og 0,9 mill. kr i Det kommunale tilskotet og spelemidlane på samla 3,6 mill. kr inkl. mva skulle mellomfinansierast av RT. side 2 Kvinnherad kommune

60 Deloitte meiner at når kommunal garanti vart gjeve som omsøkt, vart også dei føresetnader som låg til grunn for garantien godkjent. Det var innløysing av heile lånet på 3,6 mill. kr i 2008 og Dermed hadde kommunen gjennom eit positivt garantivedtak akseptert utbetaling av tilskot og spelemidlar med 1,8 mill. kr inkl. mva i 2008 og 1,8 mill. kr inkl. mva i Rådmannen oppfatta prospektet som eit tilbod om å forskottere tilskot og spelemidlar inntil det vart gjort vedtak om tilbakebetaling. Bana var ikkje eit av åtte prioriterte spelemiddelprosjekt og med midlar til toppen eit eller to anlegg kvart år, føresette rådmannen at RT var innforstått med at det kunne gå minst fire år før det ville bli betalt ut spelemidlar. Vidare oppfatta rådmannen det slik at når kunstgrasbana ikkje var med i godkjent økonomiplan, så hadde RT akseptert at det ville gå minst tre år før kommunal løyving var aktuelt. Vidare oppfatta rådmannen det slik at konklusjonen om lågare kostnad for kommunen var knytt til refusjon av all meirverdiavgift (mva) frå staten. Den ulike tolkinga viser kor viktig det er med avklaring av innhaldet i ein søknad. Difor bør ein søknad som opnar for ulik tolking omgåande sendast i retur med krav om nærare utdjuping. Saksutgreiing og innstilling: Deloitte peikar på at det ikkje gjekk klart fram av saksutgreiinga at prosjektet skulle gjennomførast i kommunal regi. Det kom heller ikkje fram kva ansvar prosjektet ville medføre for kommunen og RT, mellom anna finansieringsansvar ved mogelege overskridingar. Vidare peikar Deloitte på at fylkesmannen grunna ufullstendig vedtak og sakshandsaming hadde oppheva garantivedtaket, og at det ikkje låg føre nytt og korrekt vedtak. Rådmannen er samd i at saka burde blitt betre utgreidd. Når søknaden mellom anna ikkje klart viste kven som hadde ansvaret for eventuelle overskridingar, burde den blitt sendt i retur med krav om meir informasjon. I så fall ville saka blitt utsett ein god månad, og kunne dermed blitt handsama som budsjettsak saman med revidert budsjett 2007 og økonomiplan I sjølve saksutgreiinga burde det blitt sett grundig på korleis prosjektet skulle gjennomførast og korleis ansvar og arbeid skulle fordelast. Vidare skulle det blitt sett nærare på kostnadane med prosjektet samtidig som det skulle blitt slege fast at kommunen sin del først kunne betalast ut når den vart prioritert av kommunestyret i budsjettsamanheng. I ei eventuell positiv innstilling skulle lengd på garanti og storleik på garantisum gått klart fram. Det skulle også blitt gjort klart kva RT hadde fått løyve til å forskottere og kva år kommunen sine tilskot skulle betalast ut. Vidare skulle det blitt sett fram krav om ny politisk handsaming når anbod var innhenta, og endelege kostnader var meir avklart. Når dette ikkje vart gjort var årsaka at både politikarane og rådmannen i mange år hadde jobba intenst for å få til god budsjettstyring. Difor såg rådmannen det som uaktuelt med godkjenning av eit prosjekt som ikkje var prioritert i budsjett eller økonomiplanen og som heller ikkje var prioritert spelemiddelprosjekt. Dermed vart det innstilt på utsetjing for å få vurdert søknaden i samband med budsjett- og økonomiplan hausten Når formannskap og kommunestyre likevel gjekk inn for søknaden, var kanskje ei viktig årsak den informasjon som vart lagt fram etter at innstillinga låg føre. For å unngå at noko liknande skal skje i framtida, bør saker bli utsett og ny saksutgreiing utarbeidt når nye, viktige opplysningar blir lagt fram etter at sakskart og førebudde saker er sendt ut. Det må sjølvsagt vere lov for ein søkjar å sende inn sine merknader til ei negativ innstilling, men for kommunen må det vere eit mål at saksførebuinga og innstillinga er så god at det ikkje er behov for slike tilleggsopplysningar. Kvinnherad kommune side 3

61 Revidert søknad: Deloitte viser til at det på møte i formannskapet den vart det lagt fram ny søknad frå RT datert Der vart det søkt om løyve til å setje i gang arbeidet så snart formelle vedtak var på plass. Vidare vart det søkt om kommunal garanti for eit lån på 4,0 mill. kr, samt at garantien skulle gjelde til spelemidlar og kommunalt tilskot vart utbetalt. Eventuelle delutbetalingar skulle gå til nedbetaling på byggjelånet og tilsvarande nedtrapping av garantisummen. Vedlagt søknaden låg nytt prospekt der bakgrunn, finansiering, økonomi og framdrift var skildra. Totale kostnader inkl. mva var auka til 5,625 mill. kr, og dermed ville kostnadane for kvar av dei tre partane bli 1,875 mill. kr. Deloitte oppfatta kommunal garanti som aksept av revidert prospekt med innløysing av 4,0 mill. kr i 2008 og 2009, og såleis utbetaling av 1,875 mill. kr i tilskot og spelemidlar både i 2008 og i Rådmannen oppfatta den reviderte søknaden som konkretisering av storleiken på garantisummen, samt ein klar lovnad om å betale ned på lånet og å redusere garantisummen etter kvart som dei mottok delutbetaling av tilskot og spelemidlar. Vidare fann rådmannen at det kun var økonomien som var endra i nytt prospekt. Endringa gjekk på at det var lagt inn mva på dugnad, rabattar og gjenbruk av eksisterande lysanlegg, noko som ikkje stemmer med regelverket for betaling av mva. For å unngå noko liknande i framtida må feil i søknader og vedlegg omgåande rettast opp eller bli sendt i retur til søkjar. Vidare må ein krevje utdjuping av søknadane slik at ein unngår ulik tolking. Presisering av søknadane: Deloitte viser til at det på møte i formannskapet den vart det lagt fram eit tredje udatert brev frå RT der dei kom med merknader til saksutgreiinga og innstillinga. I brevet vart søknadane nærare utdjupa, samtidig som RT kom med presiseringar av økonomien i prosjektet. Deloitte kan ikkje sjå at noko av dette erstattar føregåande søknader og oppfattar heller ikkje noko av innhaldet som klåre presiseringar, spesielt når det i finansieringsplan for prosjektet gjekk fram at det var forventa utbetaling av kommunalt tilskot og spelemidlar i 2008 og Rådmannen på si side oppfatta brevet som argumentasjon mot utsetjing av saka. Grunngjevinga frå RT var at saka i første omgang ikkje skulle få økonomiske konsekvensar for kommunen, og såleis ikkje ville bety noko for utforminga av budsjett 2008 og økonomiplan Vidare framheva RT at kommunen grunna MVA-kompensasjonen kun skulle delta med eit netto tilskot på 0,75 mill. kr, medan RT samla skulle bidra med opp mot tre gonger så mykje. Den ulike tolkinga av innhaldet i dette brevet viser tydeleg behovet for utsetjing og avklaring av saker der nye opplysningar blir lagt fram etter at rådmannen er ferdig med si saksførebuing. Vedtak: Deloitte peikar på at det låg føre to søknader frå RT, at kostnadane var noko ulike og at storleiken på den kommunale garantien berre gjekk fram av den andre søknaden. I følgje Deloitte vart begge søknadane lagt fram for formannskapet, medan kun den første vart lagt fram for kommunestyret. Difor kan formannskapet ha hatt tilgang til anna informasjon enn dei andre i kommunestyret. Med dette stod kommunal garanti vert gjeve som omsøkt fram som uklårt. Utforminga var såleis ikkje slik at det gjekk klart fram kva som vart endeleg vedteke. I følgje Deloitte vart det tredje og udaterte brevet frå RT til formannskap og gruppeleiarane ikkje lagt fram for kommunestyret. Brevet kan uansett ikkje slik Deloitte ser det, oppfattast som søknad som erstatta tidlegare søknader. Det var i prospekta at dei sentrale søknadspremissar vart gjevne. Dette gjaldt mellom anna kostnader og finansieringsplan. side 4 Kvinnherad kommune

62 Rådmannen er samd i at vedtaket kunne vore betre. Det skulle gått fram kor stor garantisummen var og kor lenge den skulle gjelde. Det skulle også gått fram korleis prosjektet skulle realiserast og gjennomførast, kva kostnader som skulle forskotterast, og kva dei økonomiske konsekvensane ville bli i åra som kom. Mogelege overskridingar skulle og ha blitt omtalt, samtidig som dei ulike detaljane i finansieringsopplegget burde blitt nærare presisert. Alle brev med vedlegg frå RT vart sjølvsagt lagt fram for både formannskap og kommunestyre. Dette gjaldt også det siste udaterte brevet. Unntaket var det vedlagde prospektet til den andre søknaden. Dette prospektet var identisk med det første prospektet, men ved ein feil var det lagt inn mva på dugnad, rabattar og gjenbruk av eksisterande lysanlegg. Difor vart prospektet ikkje lagt fram for kommunestyret. På kommunestyremøte den vart det også lagt fram brev frå Sparebank 1 Kvinnherad med tilsagn om 4,0 mill. kr i lån til ei rente på 4,8 % p.a. Vilkåret for å setje renta 0,7 % p.a lågare enn det RT rekna med, var garanti frå kommunen. Tilsagnet var ikkje avgrensa i tid, og stadfesta såleis opplysninga i det udaterte brevet frå RT om at det ikkje var eit vilkår med innløysing dei første åra. På kommunestyremøte vart det og lagt fram brev frå to lokale verksemder som stadfesta at dei ville dekke alle rentekostnader i 2 år. Også dette var ei stadfesting av innhaldet i det udaterte brevet om at utbetaling av tilskot frå kommunen skulle skje tidlegast i 2009 eller Til kommunestyremøte låg det også føre referat frå møte mellom Kvinnherad kommune og RT der RT tok på seg vedlikehaldet av kunstgrasbana mot at kommunen betalte det som vedlikehaldet av grusbana hadde kosta. For å unngå slike uklåre vedtak i framtida, bør ein kvalitetssikre forslag fremja på møte før endeleg vedtak blir fatta. Samtidig er det avgjerande å få klarlagt i forkant dei økonomiske konsekvensane av eit vedtak, slik at ein unngår å kome i skade for å bryte eigne budsjett- og rekneskapsreglar. Oppfølging av vedtak: Deloitte hevdar at kommunestyret med sitt garantivedtak godkjende dei føresetnader som låg til grunn. Kommunen skulle dekke 1/3 eller kr ,- inklusiv mva av budsjetterte kostnader, og utbetaling av så vel tilskotet som spelemidlane skulle skje i tråd med dei godkjende søknadane. All den tid det var ei kommunal bane gjennomført i kommunal regi innebar dette etter Deloitte si vurdering at kommunen hadde det primære ansvaret for kostnadane i prosjektet. Det var uklårt kva ansvar RT hadde for kostnader som gjekk ut over det dei hadde forplikta seg til i søknadane. Sjølv om det var RT som utarbeidde finansieringsplanen, var det kommunen som hadde ansvaret for at den vart kvalitetssikra. Dermed hadde kommunen også ansvaret for meirkostnadane så sant ikkje anna var avtalt. Skulle private påleggast kostnader i samband med eit kommunalt prosjekt, måtte ein ha heimel i regelverket. Deloitte kan ikkje sjå at slik heimel låg føre i denne saka. I finansieringsplanen som følgde som vedlegg til søknadane frå RT var tilskot frå kommunen og spelemidlar fordelt på åra 2008 og Føresetnaden var såleis at turnlaget skulle kunne innfri lånet innan utløpet av For å kunne innfri lånet i tråd med føresetnadane og for å unngå unødige utgifter, var RT avhengig av at kommunen stod ved sine forpliktingar i høve til vedteken finansieringsplan. Deloitte meiner ein ikkje har følgt opp føresetnadane i finansieringsplanen, og at kommunen difor kan ha påført RT ekstra utgifter i form av renter på lånet. På kommunestyremøte den blei det gjort vedtak om ny finansieringsløysing som ikkje var i samsvar med finansieringsplan vedteken av kommunestyret den Det er Deloitte si klare Kvinnherad kommune side 5

63 vurdering at ein ikkje kunne gjere vedtak som endra føresetnadene i kommunestyret sitt første finansieringsvedtak slik at det vart til ugunst for RT. Difor må dette takast opp til ny handsaming. Ut frå alt dette konkluderer Deloitte med at vedtaket i kommunestyresak 2007/18 frå møte den ikkje i tilstrekkeleg grad er følgt opp. Rådmannen har tolka garantivedtaket primært som ei sak mellom banken og kommunen. Skulle låntakar av ein eller annan grunn ikkje makte å løyse inn lånet, ville kommunen stille opp og dekke banken sine krav. Med slik sikkerheit aksepterte banken lågare rente. Prospekt tyder tilbod og difor har rådmannen som alt påpeikt ikkje oppfatta vedlegget som ein søknad. Dette saman med innhaldet i dei tre breva frå RT, er årsaka til at rådmannen ikkje har forstått det slik at garantivedtaket automatisk resulterte i pålegg om kommunale utbetalingar i 2008 og Denne forståinga må vere i tråd med politikarane sitt syn, då forslag om løyving først kom ved utarbeiding av budsjett for RT sin søknad til kommunen i 2008 gjekk heller ikkje på utbetaling av tilskot, men på kommunal forskottering av spelemidlane. Først i 2009 vart det søkt om tilskot frå kommunen, noko som langt på veg var i tråd med innhaldet i det udaterte brevet frå RT. Når revisorgodkjent spelemiddelsøknad først vart levert til kommunen i 2009 tyder heller ikkje det på at RT forventa innløysing av byggjelånet i 2008 og I tillegg kjem breva frå dei to lokale verksemdene som tok på seg rentekostnadane i to år. I brev datert står det at RT tok til å betale renter på restane av lånet så seint som i juli Dermed har RT dekka lågare rentekostnader enn det som gjekk fram i det udaterte brevet. Rådmannen har vidare oppfatta spelemiddelsøknaden som ein avtale mellom RT og kommunen når det gjeld endeleg kostnadsfordeling. I søknaden som var utarbeidt av RT, revisorgodkjent av Deloitte, godkjent av fagansvarleg i kommunen og sendt til fylkeskommunen den , gjekk det fram av budsjettet at totalkostnadane hadde auka til 6,786 mill. kr inkl. mva. Av dette skulle spelemidlane, kommunen og RT kvar dekke 2,262 mill. kr inkl. mva. Sjølv om det, som Deloitte peikar på, er kommunen sitt ansvar å utarbeide søknader og å sikre full kontroll med økonomien til eit kommunalt prosjekt, viser likevel spelemiddelsøknaden at også RT tolka eigne søknader og kommunestyret sitt vedtak som ei stadfesting av at endeleg kostnad skulle delast likt på dei tre partane. Til tross for dette skulle det sjølvsagt omgåande blitt lagt fram politisk sak, spesielt når det tidleg var klart at totalkostnadane og kommunal deltaking ville auke. Alt når tilboda låg føre såg ein at samla kostnad ville bli ein god del over 5,625 mill. kr, og då skulle ny sak omgåande blitt fremja. Dette er normalt ei oppgåve som ligg til prosjektleiar, men han kom frå RT og hadde sjølvsagt ingen ting med å fremje politisk sak i kommunen. Dette er eit godt prov på at slik organisering av kommunale utbyggingsprosjekt ikkje bør prøvast fleire gonger. Rekneskapen i spelemiddelsøknaden viste at kommunen alt før 2009 hadde betalt ut tilskot til RT på 1,198 mill. kr. Utbetalinga var ikkje politisk godkjent, men i Deloitte sin rapport står det at det vart gjort munnleg avtale mellom prosjektleiar frå RT og økonomiansvarleg i kommunen om handtering av utgiftene i prosjektet. Faktureringa skulle gå til kommunen som stod for kontering og utbetaling. Netto sum på faktura (eks. mva) skulle så overførast frå RT til kommunen sin konto. Sjølv om kommunen fikk refundert mva-kostnadane frå staten, hadde rådmannen som økonomisk ansvarleg ikkje mynde til å inngå slike avtaler. Resultatet vart utbetaling av tilskot utan at det var avsett midlar i budsjettet. side 6 Kvinnherad kommune

64 Som Deloitte slår fast i revisjonsrapporten søkte RT om forskottering av kostnadane inklusiv mva. Ingen av søknadane sa noko om at mva-kompensasjonen som kommunen fikk frå staten skulle overførast til RT. I staden stod det i første søknad at kommunen sin del ville bli mindre enn ein tredel på grunn av at dette var eit kommunalt prosjekt. I udatert brev frå RT vart det utførleg gjort greie for at mva-kompensasjonen ville føre til reduksjon i kommunal deltaking. Ut frå dette er det i strid med søknadane og kommunestyrevedtaket når RT slapp å forskottere mva-kostnadane. Sjølv om det i følgje spelemiddelsøknaden vart utbetalt kommunalt tilskot på 1,197 mill. kr til RT, vart lånet som kommunen hadde garantert for kun redusert frå 4,0 mill. kr til 3,9 mill. kr. I den andre søknaden frå RT vart det presisert at delutbetalingar skulle nyttast til nedbetaling på lånet og tilsvarande reduksjon i kommunen sitt garantiansvar. Dermed må også dette vere i strid med så vel søknadane som kommunestyret sitt vedtak. Deloitte peikar på at det kan vere kommunale feilføringar, og difor har rådmannen gått grundig gjennom rekneskapen til prosjektet. Den viser at kommunen betalte ut 5,993 mill. kr til prosjektet. Då er det med traktor til vel ,- kr inkl. mva som RT kjøpte til å vedlikehalde kunstgrasbana. Ser ein bort frå den har kommunen betalt 5,904 mill. kr til sjølve bana. Skilnaden mellom denne summen og godkjent kostnad på 6,925 mill. kr utgjere dugnad og rabattar på 1,021 mill. kr. Frå RT har kommunen motteke 4,703 mill. kr i forskottering. Det er med traktor til vel ,- kr eks. mva. Ser ein bort frå den har RT forskottert 4,632 mill. kr til bana. Denne summen er seinare blitt delfinansiert med 2,308 mill. kr i spelemidlar og 1,350 mill. kr i auka tilskot frå kommunen. Den økonomiske deltakinga til RT enda dermed på 0,974 mill. kr. I følgje spelemiddelsøknaden fordeler den seg med 0,535 mill. kr i tilskot og gåver og 0,439 mill. kr i redusert eigenkapital. I tillegg kjem 1,021 mill. kr i dugnad og rabattar, slik at RT si samla deltaking enda på mill. kr. Deloitte slår fast at i følgje godkjent søknad skulle RT kun delta med 1,875 mill. kr. Kommunen hadde ikkje heimel for å krevje høgare deltaking, og difor var kommunestyret sitt vedtak den feil. Dette tilseier at kommunen må auke sitt tilskot til RT med ,- kr. Til fråtrekk kjem ,- i mva på traktoren, slik at auken i tilskotet blir på ,- kr. Ein slik auke i det kommunale tilskotet fører til at summen av dei offentlege tilskota blir på 5,032 mill. kr. Dette er meir enn kontantutgiftene i kostnadsoverslaget som kommunestyret har godkjent og som i følgje Deloitte er det som gjeld. Dermed er løysinga i strid med staten sitt regelverk for spelemiddelsøknader, noko som kan føre til krav om tilbakebetaling av spelemidlar. Når rådmannen likevel tilrår løysinga skuldast dette at dei offentlege tilskota er lågare enn kontantutgiftene i spelemiddelsøknaden sitt kostnadsoverslag godkjent av fylkeskommunen. Deloitte peikar på at det i prospekt vedlagt søknadane, gjekk fram at dugnad og rabattar skulle tilskrivast deltakinga til RT. Difor skulle også rabatt på reine kommunale innkjøp tilførast RT. Dermed gjeld dette også rabatt på kommunen sitt kjøp av kunstgras etter offentleg anbod, noko som viser kor viktig det er med avklaring i forkant også av innhald og omfang på rabattane. Gjennomgang av saka tyder på at oppgradering av lysanlegget og ein del andre innkjøp ikkje var i tråd med reglane for offentlege innkjøp. Dermed viser dette kor viktig det er med gode avtaler i forkant og utvida kontroll under sjølve gjennomføringa. Med ei så spesiell organisering av eit kommunalt utbyggingsprosjekt skulle rådmannen omgåande teke styring, og så snart vedtaket var eit faktum skulle forslag til samarbeidsavtale blitt utarbeidt. Der skulle det i detalj gått fram korleis prosjektet var tenkt organisert og gjennomført, kven som hadde ansvar for kva, omfang på anbod som skulle sendast ut og korleis rekningane vart betalte. Når anbod var innhenta skulle sak blitt fremja med forslag til godkjenning av samarbeidsavtalen, opplegg for finansiering av meirkostnadane og framlegg til lengd på forskotteringa av kommunalt Kvinnherad kommune side 7

65 tilskot. I tillegg skulle rådmannen etablert eit kontroll- og rapporteringsopplegg som gav dagleg informasjon om framdrifta. Dette for raskt å kunne reagere ved hendingar ut over det vedtekne. Når bana var ferdig skulle ny politisk sak blitt fremja med orientering om korleis prosjektet var blitt gjennomført og med forslag til dekking av evt. kostnader ut over det som tidlegare var vedteke. Då skulle det også blitt orientert nærare om når ein kunne forvente at heile forskotteringslånet vart innløyst og garantiansvaret oppheva. Dersom seinare spelemiddelsøknad inneheldt kostnader for kommunen som tidlegare ikkje var godkjent, skulle også den blitt lagt fram for kommunestyret for godkjenning før den vart sendt vidare til fylkeskommunen. For å unngå slike hendingar i framtida må kommunalt tilsette ha all styring med kommunen sine prosjekt. Ein prosjektleiar er ansvarleg for å rapportere om alt som ikkje er i tråd med tidlegare vedtak, og då er det avgjerande at dette er ein person som er underlagt rådmannen og som raskt kan utarbeide sak for dei rette politiske organa. Ut frå dette vil ein rå til at utbygging av kultur- og idrettsanlegg blir eit ansvar for eigar, der vedtak om kommunale løyvingar skjer i samband med utarbeiding av budsjett og økonomiplan. Dermed blir det eit ansvar for kommunestyret å prioritere offentleg deltaking. For å unngå at løyving av spelemidlar fører til omprioritering, skal alle søknader som kan få økonomiske konsekvensar for kommunen leggjast fram for kommunestyret for godkjenning før dei blir sendt fylkeskommunen. Dersom brukarane ikkje har tid til å vente på kommunal prioritering, kan dei sjølvsagt realisere private anlegg utan offentlege tilskot, eller dei kan søkje om å få forskottere kommunale anlegg. I så fall skal prosjektet realiserast som eit heilt vanleg kommunalt anlegg, men med den skilnad at det er private som i første omgang betaler kostnadane. Om prosjektet er med i økonomiplanen vil kommunen sin del av dei forskotterte midlar bli betalt attende i tråd med dette. Er prosjektet ikkje prioritert i økonomiplanen, skjer tilbakebetaling først når kommunestyret gjere vedtak om slik tilbakebetaling. Spelemidlane sin del av forskottert sum blir refundert når fylkeskommunen prioriterer prosjektet. I følgje regelverket kan kommunen ikkje overta spelemiddelforskotteringa. Før arbeidet med slike prosjekt startar, skal forskotterte midlar vere betalt inn på kommunen sin konto. Blir prosjektet dyrare enn rekna med må forskotteringa i utgangspunktet aukast. Alternativt blir ferdigstilling utsett til kommunen løyver midlar. Skal det utførast dugnad må organisering og omfang vere avtalt før kommunestyret godkjenner søknaden. Om ikkje anna blir avtalt skal alle rabattar kome kommunen som byggherre til gode. Også alle andre mogelege vilkår må gå fram av kommunestyret sitt godkjennings- og oppstartsvedtak. Brot på forvaltningslova: Deloitte har funne eksempel på brot på forvaltningslova. Dette er sterkt å beklage, då alle brev skal svarast på skriftleg. At ein manglar vedtak som gjev fullgode svar på eventuelle søknader, er inga unnskyldning for ikkje å gje skriftlege svar. I dette konkrete tilfellet skulle kommunen gjeve skriftleg svar alt tretten dagar etter at brevet var motteke. Då vedtok kommunestyret alt det som var nødvendig for å kunne gje eit fullgodt svar på søknaden. For å unngå at noko slikt skjer fleire gonger, vil rådmannen innskjerpe vedtekne rutinar for oppfølging av forvaltningsmessige krav. Oppheving av garantivedtak: Deloitte peikar på at fylkesmannen den løyste kommunen frå garantiansvaret, og at det då skulle blitt fremja ny sak, der storleik på gjenståande garantisum og restlengd på ansvaret skulle gått fram. side 8 Kvinnherad kommune

66 Rådmannen er samd med Deloitte i dette. Når det likevel ikkje har skjedd, vil rådmannen peike på at pålegget no om å fremje ny garantisak kjem vel seint. I følgje søknadane frå RT og vedtaket til kommunestyret skulle garantiansvaret avsluttast når spelemidlane og dei kommunale tilskota vart utbetalte. Med utbetaling av 2,308 mil. kr i spelemidlar og 2,622 mill. kr i tilskot frå kommunen er det rådmannen si vurdering at hele byggjelånet må vere nedbetalt og garantiansvaret avslutta. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: ,- kr i auka tilskot til RT. Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Kvinnherad kommune side 9

67 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2006/ Trond Sætereng Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/64 Formannskapet /61 Kommunestyret Sunnhordland Interkommunale Miljøverk IKS (SIM) - ny selskapsavtale Innstilling frå rådmannen: 1. Kvinnherad kommune godkjenner ikkje at det vert gjort endringar i 4 i Selskapsavtale for Sunnhordland Interkommunale Miljøverk IKS (SIM). Forslag til ny 5 vert heller ikkje godkjent. Dei andre forslag til endring vert godkjende. 2. Etter at eigarane har føreteke ei samla vurdering av disponering av eigenkapital i SIM, vert det å vurdera endringar i selskapsavtalen. Saksutgreiing: På representantskapsmøte i Sunnhordland Interkommunale Miljøverk IKS(SIM) 29. april 2011 var sak om ny selskapsavtale for SIM oppe til behandling. Eit samrøystes representantskap vedtok følgjande; Representantskapet ber eigarkommunane godkjenna styret sitt forslag til selskapsavtale. Representantskapet sitt vedtak med tilhøyrande saksutgreiing er motteke 7. juni 2011 og ligg som vedlegg i denne saka. (Vedlegg 1) I forslag til ny selskapsavtale er det føreteke mange endringar i forhold til gjeldande avtale, m.a. i 4 Føremål. I tråd med gjeldande lovverk for interkommunale selskap krev slike endringar behandling i dei einskilde kommunestyra, og det er og slik at kvar einskild kommune har vetorett mot endringar. Innhaldsmessig er det føreslått to endringa i føremålsparagrafen. Den eine er ei presisering av at SIM skal ha einerett til å utføra dei lovpålagde oppgåvene for eigarkommunane og den andre slår fast at selskapet skal kunna ta på seg andre, finansierte oppgåver enn avfallsbehandling for ein eller fleire eigarkommunar. All den tid, slik rådmannen har oppfatta det, eigarkommunane har slutta seg til at SIM skal handtera kjerneoppgåvene knytt til renovasjon, kan det ikkje vera rett samstundes å leggja til rette for ei utviding av oppgåvespekteret for SIM. Det vil etter rådmannen si vurdering vera å gje doble Kvinnherad kommune side 1

68 signal frå eigarane. Når det gjelde det styringsmessige aspektet i forholdet mellom eigarar og interkommunale selskap/aksjeselskap går tilrådingar på at føremålsparagrafen bør vera generell og at det i tillegg vert lagt opp til eigarmøter og utvida rapporteringsplikt til eigarane. Etter rådmannen si vurdering vil dette vera ein meir farbar veg enn å føreslå meir detaljstyring gjennom føremålsparagrafen. I formannskapssak 108/ ; Strategidokument Sunnhordland interkommunale miljøverk (SIM) i framtida høyring (Vedlegg 2), vedtok formannskapet i Kvinnherad følgjande; Kvinnherad kommune syner til saksutgreiinga og stiller seg bak dei refleksjonar som her kjem fram. Ovannemnde strategidokument omhandla og eit kapittel der eventuelle tilleggsaktivitetar for SIM blei vurderte. Konklusjonen på desse vurderingane blei frå rådmannen i Kvinnherad. at det ikkje er rett å nytte SIM til andre kommunale oppgåver enn det som ligg til SIM sine kjerneoppgåver. Dette har formannskapet i Kvinnherad kommune slutta seg til gjennom ovannemnde vedtak. I denne samanheng vert det peika på motførestillingar knytt til fare for fokusspreiing spesielt frå leiinga si side og fare for kryssubsidiering, spesielt innan konsernleiinga. Nokre av eigarkommunane, deriblant Kvinnherad, har lagt fram ønskje om ei uavhengig vurdering av korleis eigarane kan disponera eigenkapitalen i selskapet. Dette vil vera vesentleg i forhold til evt forhandlingar med andre partnarar innan renovasjonsområdet og bør vera avklara før det vert føreteke endringar i selskapsavtalen. Rådmannen vil difor rå til at det i denne omgong ikkje vert gjort endringar i 4 i noverande selskapsavtale for Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS og at då heller ikkje 5 vert godkjent. Dei andre forslaga til endringar vert tilrådd godkjende. Uttale frå Eldrerådet: Ikkje aktuelt. Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Ikkje aktuelt. Økonomisk konsekvens: Uoversiktlege. Miljømessig konsekvens: Ikkje vesentleg. Vedlegg: 1.Oversending frå SIM : SIM sin selskapsavtale til behandling i eigarkommunane. 2.Formannskapssak 108/ ; Strategidokument Sunnhordland Interkommunale miljøverk (SIM) i framtida høyring. side 2 Kvinnherad kommune

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Sturla Helland Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/6 Komite for helse, omsorg, miljø /47 Formannskapet /62 Kommunestyret Tverrfagleg prosjekt for å auke kunnskap, ferdigheter og livsmeistring hos utsette grupper Innstilling frå rådmannen: Komité for helse, omsorg og miljø er positive til prosjektet, og rår til at det vert arbeida vidare med å realisere det. Behandling i Komite for helse, omsorg, miljø den Rådmannen si innstilling vart samrøystes vedteken. Vedtak frå Komite for helse, omsorg, miljø den Komité for helse, omsorg og miljø er positive til prosjektet, og rår til at det vert arbeida vidare med å realisere det. Behandling i Formannskapet den Innstillinga samrøystes vedteken. Vedtak frå Formannskapet den Formannskapet er positive til prosjektet, og godkjenner at det vert arbeida vidare med å realisere det. Saksutgreiing: Fråfall frå skulen mot slutten av ungdomstrinnet og seinare på vidaregåande skule er eit stort, alvorleg og aukande nasjonalt problem. Det utfordrar oss både som individuelt helseproblem og samfunnsøkonomisk i form av tidleg trygding, kronifisering og gjennom eksklusjon frå utdanning og yrkesliv. Dette er kjent frå mange offentlege rapportar og statistikkar. Kvinnherad kommune side 1

91 Både faglege utfordringar og manglande meistring av kvardagen utanfor skulen er medverkande årsaker til tidleg skuleslutt. Ulike hjelpeinstansar bidreg på kvar sine område med tiltak knytt til elevar som avsluttar skulegangen. I dette prosjektet vil ein prøve å etablere eit tiltak der skule/ arbeid og eit støttande butiltak vert samla til eitt tverrfagleg prosjekt. Tanken er å etablere eit internattilbod knytt til eit forpliktande samarbeid med arbeid/ skule og fritid, der unge menneske med sosiale og psykiske vanskar kan bu i ein periode over nokre år for å etablere god døgnrytme, erfare meistring frå skule eller arbeid, og finne fritidsaktivitetar dei kan trivast i. Fullstendig prosjektskisse ligg ved. Prosjektet skal vere ei samhandling mellom ulike kommunale tenester, fylkeskommunen ved vidaregåande skule, og staten ved psykisk helsetenester og Nav. Prosjektgruppa meiner ulike kommunar kan bruke plassane i internatet, men at det er ein fordel om Kvinnherad kommune tek ansvar for etablering og drift. Kva organisasjonsform prosjektet skal ha har prosjektgruppa ikkje vurdert. Eit foreløpig budsjett viser at kommunane som brukar prosjektet må rekne med ei utgift på om lag kr pr. brukar pr. år ut frå at ein reknar 10 brukarar på 3 medarbeidarar. Dersom det er behov for tettare oppfølging må utgiftene til dette dekkjast av kommunane til dei brukarane som har trong for utvida tenester. Brukarane må sjølve betale husleige for å bu i internatet. Prosjektet bør kunne delfinansierast gjennom samhandlingsreforma og andre statlege prosjektmidlar. Søknad om slike midlar vert sendt dersom aktuelle samarbeidspartar gir si tilslutning til prosjektet. Eventuell statleg støtte vil bli fordelt på antal plassar og gå til fradrag i kostnaden pr. plass. Arbeidsgruppa ønskjer å søke eksterne prosjektmidlar i løpet av våren 2011 med sikte på å etablere internatskulen med oppstart / prøvedrift frå Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: side 2 Kvinnherad kommune

92 På rett kjøl i samme båt Skisse til eit tverrfagleg prosjekt for å auke kunnskap, ferdigheter og livsmeistring hos utsette grupper Ansvarlege for skissa er: Gunn Marit Flatland, TRV, Kvinnherad kommune Sven Løkeland, Valekrossen skule Sturla Helland, TTBU, Kvinnherad kommune. Fleire andre statlege, fylkeskommunale, og kommunale medarbeidarar har delteke i prosessen.

93 Problemstilling/ utgangspunkt Fråfall frå skulen mot slutten ungdomstrinnet og seinare på vidaregåande skule er eit stort, alvorleg og aukande nasjonalt problem. Det utfordrar oss både som individuelt helseproblem og samfunnsøkonomisk i form av tidleg trygding, kronifisering og som eksklusjon frå utdanning og yrkesliv. Dette er kjent frå mange offentlege rapportar og statistikkar. Faglege utfordringar kan vere ein faktor som fører til at unge sluttar skulen. Vår erfaring er at manglande meistring av kvardagen utanfor skulen også er medverkande. Særleg gjeld dette unge menneske som har psykiske vanskar eller lever i eit dysfunksjonelt miljø. Ulike hjelpeinstansar bidreg med tiltak knytt til elevar som avsluttar skulegangen. OT/PPT og skulen har ei sentral oppgåve, men ofte er både psykiske helsetenester og gjerne også barnevern eller Nav involvert. Med bakgrunn i dette meiner vi det kan vere klokt å prøve ut eit tiltak der skule/ arbeid og eit støttande butiltak vert samla i eit tverrfagleg prosjekt. Offentlege føringar. St. mld 47 ( ), Samhandlingsreforma legg vekt på å auke samhandling mellom kommunale tenester og spesialisttenester. NOU 2009: 22, Det du gjør, gjør det helt, legg også vekt på at auka samhandling skal ligge til grunn for ei god, effektiv og brukarvenleg teneste til barn og unge. I fylkeskommunal samanheng har den vidaregåande skulen lenge hatt fokus på auka fråfall. I perioden 2003 til 2006 vart det gjennomført eit eige prosjekt med mål å hindre fråfall fra vidaregåande opplæring, og å fange opp og rettleie ungdom som sluttar tilbake i arbeid eller utdanning. Satsing vart gjennomfør med bakgrunn i regjeringa sin handlingsplan mot fattigdom. Dette arbeidet har halde fram ut over prosjektperioden. Opplæringslova som gjeld både vidaregåande skule og grunnskulen har eigne reglar for å sikre at elevar som ikkje har eit tilfredstillande utbytte av den ordinære undervisninga får spesialundervisning der utbytte kan bli betre. Frå om lag år var det ein nasjonal opptrappingsplan for psykisk helse. Då vart både kommunane og spesialisttenestene styrka for å legge til rette ei betre oppfølging av menneske med psykiske vanskar og lidingar. I Kvinnherad har vi gjennom styrkinga denne planen gav utvida tenestene til psykisk sjuke og betra samhandlinga med DPS når det gjeld rettleiing og oppfølging. Når unge med psykiske vanskar ikkje klarer å følgje opp skulegangen sin er det derfor mange offentlege instansar som har eit ansvar. Kommunen og fylkeskommunen skal gje skuletilbod, Nav skal følgje opp med sosial stønad og hjelp til å komme i arbeid, og spesialisthelsetenestene skal utgreie og behandle dei psykiske vanskane. I tråd med tankane i samhandlingsreforma må det vere rett at alle desse instansane går saman om felles tiltak for psykisk sjuke ungdomar som treng særleg oppfølging. Kort presentasjon av prosjektet Mange ungdomar sluttar skulen fordi dei ikkje meistrar skulefaga, eller har gjort feil utdanningsval. For andre kan sjukdom eller sosiale forhold vere dei viktigaste årsakene til skuleslutt. Når ein av ulike årsaker ikkje meistrar kvardagen og livet utanfor skulen, vert det

94 vanskeleg å konsentrere seg om fag og følgje opp lekser. Dette gjeld både for elevar i ungdomsskulen, for åringar (ungdomsretten), og vaksne (vaksenretten) som p.g.a. tidlegare sjukdom ikkje har gjennomført eit vidaregåande utdanningsløp. Tidlegare var unge som slutta skulen ei utfordring i den vidaregåande skulen, men dei seinare åra ser vi at einskilde elevar i ungdomsskulen får eit så stort fråvær at dei også i praksis må vurderast som slutta. For mange av desse er det psykiske eller sosiale vanskar som er hovudgrunnen til fråværet. Ut frå denne situasjonen vart det sommaren 2010 etablert ei lokal arbeidsgruppe med deltakarar frå Kvinnherad kommune ved TTBU og TRV, og Hordaland fylke ved Valekrossen skule. Gruppa har som mål å etablere eit nytt tverrfagleg tilbod der basis er eit internat / bufelleskap, med ulike aktiviseringstilbod og læringsarenaer knytta til. Undervegs har vi og konsultert andre instansar og samarbeidspartnarar for å sikre tverrfaglighet og ei brei tilnærming og profil. Prosjektet er tenkt som eit samarbeid mellom Kvinnherad kommune, Hordaland fylke, Nav, Afa og DPS ved Valen sjukehus. Vår tanke er å arbeide for å få etablert eit internat / bufelleskap for 10 elevar. Dette tenkjer vi skal vere ein trygg base for eit tverrfagleg tilbod (skule helse kultur arbeid / arbeidstrening). Målet er å tilføre elevane / brukerane bokleg kunnskap og praktiske ADLferdigheter, fokusere på livstil og fysisk aktivitet, og i tillegg gje sosial og kulturell kompetanse. Vi ser for oss eit utdanningsløp på 2 5 år, supplert med profesjonell helsehjelp når det er nødvendig. Eit slikt tilbod kan vere ein ny start, slik at dei som av ulike årsaker ikkje meistrar liva sine, får høve til å tileigne seg ferdigheter som kan bidra til eit meir sjølvstendig liv. Eit internat utelukkar ikkje at ein kan bu heime i helger eller nokre vekedager når / dersom ein er moden for det, og tilhøva elles ligg til rette, heller tvert om. Poenget må vere at ein over tid kan etablere seg for seg sjølv, etter at ein har lært det som trengst for å bu sjølvstendig. Mange av desse ungdomane har ein karriere med mange brotne relasjonar og behandlingstilbod, og derfor meiner vi det er viktig å gje eit langsiktige tilbod med trygghet og stabilitet. Vi meiner det er behov og marknad for eit slikt tilbod for unge i Kvinnherad, men truleg også i andre kommunar i Sunnhordland / Hardanger, kanskje og i eit enda større opptaksområde. Mål med tiltaket Målet for dette prosjektet er å tilby eit alternativt løp over 2 5 år som skal tilføra brukarane auka sjølvtillit, sosial meistring, ADL-ferdigheiter og kvardagskompetanse. Brukarane vil og få utdanning og / eller arbeidstrening for å byggja opp personlege ressursar og kompetanse til å meistra eige liv og førebyggja utstøyting og kronifisering. Grunnsteinen i prosjektet, slik vi ser det, vil vera å etablera ein trygg, inkluderande, allmenndannande og lærerik heimearena i form av eit bemanna internat / bukollektiv. Med utgangspunkt i internatet og ein normalisert døgnrytme skal brukarane på dagtid, og etter individulle behov og planar, gå på skule, arbeid / arbeidstrening, oppsøkja hjelpe / helsetilbod / terapi. Samstundes vil dei få støtte til å ta del i ulike eksterne fritids og kulturtilbod inkludert livstil, fysisk aktivitet / trening.

95 Oppsummert er målet kort sagt ein langsiktig læringsprosess som fører til etablering av ferdigheter og kunnskap som kvalifiserer for eit mest mogeleg sjølvstendig liv som aktiv samfunnsborgar. Målgrupper Unge menneske frå sein ungdomskulealder til om lag 30 år med samansette vanskar som har prøvd, men ikkje klarer å nyttiggjere seg det ordinære skuletilbodet. Målgruppa er menneske med ulike problem og lærebehov som i stor grad allereie tek imot hjelp frå mange offentlege tenester. Målet med dette tiltaket er å samle tenestene under ein paraply som eit integrert / samordna tilbod på tvers av sektorar og forvaltningsnivå. Ungdom i målgruppa skal ikkje ha rusproblem. Førebelse behovstal: I Kvinnherad kan 2 elevar i ungdomskulealder og 3 4 elever på vidaregåande nivå vere aktuelle for tilbodet. Av dei elevane som no går på Valekrossen ville 3 4 kunne vere aktuelle, men det reelle talet vil truleg vere høgare fordi det truleg er store udekka behov. I tillegg kjem eventuelle eksterne søkjarar som kan vere interesserte i å nytte / kjøpe eit slikt tilbod. Organisering Tilbodet er tenkt å vare 2 5 år for kvar ungdom. Vi ser for oss ei trinnvis utflytting, lausriving og sjølvstendiggjering. Dokumentasjon og måling av enkeltelevar / brukarar sitt utgangspunkt og utvikling før, under og etter dette tilbodet bør vere ein viktig del av kvalitetssikringa og dokumentasjonen av tiltaket. Ansvarleggjering og brukarmedverknad er og ein sentral føresetnad. Ekstern oppfølging i form av evaluering eventuelt forsking er ønskjeleg. Innhald Butilbod: Internatdelen er kjernen i prosjektet. Dette skal gje trygge og stabile omgjevnader og gje ei oppleving av å høyre til. Internatet skal bidra med å strukturere kvardagen slik at ungdomane blir i stand til å følgje opp andre aktivitetar. Eit trygt butilbod kan og vere ein god arena for læring av sosial kompetanse og annan kvardagskompetanse. Praktisk trening i å bu, både matlaging, stell av hus og kle, og for nokre også stell av seg sjølv. Skule/ arbeid I prosjektet skal alle deltakarane ha ein dagaktivitet. Det kan vere ungdomsskule, Kvinnherad vidaregåande skule eller Valkrossen skule for dei som treng meir omfattande tilrettelegging av opplæringstilbodet. For nokre vil det vere arbeid som er dagsysselsetting. Dei fleste vil truleg ha trong for tilrettelegging også i arbeidssamanheng, og arbeidsmarknadsverksemda Afa kan vere ein aktuell samarbeidspartnar rundt bebuarane. Hjelpeapparatet Viktige samarbeidspartnar for prosjektet vil vere ulike helsetilbod på kommunalt nivå og innanfor spesialisttenestene. Barnevern, psykiske helsetenester, BUP og DPS vil vere ein

96 del av livet for mange av bebuarane. Lærings- og meistringskurs, td. KID-kurs og DUkurs vil vere aktuelle tilbod for nokre, mens andre kan ha nytte av støttekontakt/ treningskontakt, og atter andre vil trenge individuelterapeutisk oppfølging. Det er rimeleg at nokre også kan ønskje å nytte tilbod innanfor kulturskulen, ungdomsklubb, og andre aldersadekvate aktivitetar. Teoretisk forankring I bustaden vert det lagt vekt på å fremje positiv atferd og aktivitet. Miljøet skal vere prega av oppmuntring og positive kommentarar både mellom medarbeidarane og mellom medarbeidarar og brukarar. Det er eit mål at slike positive samværsformer også skal etablere seg mellom brukarane. Det vert lagt opp til å skape eit strukturert og forutsigbart miljø. I butilbodet er det etablerte husreglar som vert laga saman med brukarane. Dei tilsette tek ansvar for å skape god struktur og trygge rammer rundt eit så normalt kvardagsliv som mogeleg. Miljøet ventar at ungdomane står opp kvar morgon, deltek i felles måltid, deltek i ulike aktivitetar og kviler om nettene. Det er eit mål at vaksenstøtta for ein slik regulert aktivitet ikkje er større enn nødvendig, og at denne støtta skal reduserast i løpet av den tida ungdomen deltek i prosjektet. I bustaden skal det alltid vere ein synleg plan over aktivitetar kvar dag og ein tilsvarande vekeplan. Det skal arrangerast husmøte kvar veke der ungdomane kan delta i planlegging av aktivitetar. Sjølv om det vert lagt vekt på tydlege rammer skal det vere eit hovudmål at den unge opplever støtte og oppmuntring knytt til eigne interesser og aktivitet. Dei unge skal oppleve at dei vert respektert og at medarbeidarane bryr seg om korleis kvar og ein har det. Dei tilsette si atferd skal kunne vere modell for ungdomane, og ein skal hjelpe brukarane å sjå kva val dei gjer og konsekvensane av dei. Når det vert sett grenser for negativ atferd skal det leggjast vekt på å forklare kvifor dette vert gjort, og opplysast om på kva grunnlag grensene er sett. Det er eit mål at grensesetjing skal kunne begrunnast ut frå husreglane. Forsking viser at tiltak for å betre barn og unge sitt miljø fungerer best dersom same type tiltak vert sett i gang på fleire arenaer. Det vert derfor lagt opp til eit nært samarbeid mellom skule/ arbeid og bustad. Oppmuntring og belønning og reaksjonar på regelbrot skal vere så like som mogeleg på dei ulike arenaene, og ungdomane skal kunne vite kva konsekvensar ei atferd vil få. Eit sentralt prinsipp i læring er at oppmuntring og belønning vil auke sjansane for at ei åtferd skjer medan negative konsekvensar reduserer sjansen. Studiar viser og at positive konsekvensar gir betre effekt enn negative, og at ein for å kunne få god effekt av grensesetjing bør gje mange positive tilbakemeldingar for kvar negativ. Nokre terapeutiske program seier forholdet skal vere minst 7:1. I dette prosjektet vil denne kunnskapen ligge til grunn for tilbakemeldingar til ungdomane, og ein vil legge vekt på å gje positive tilbakemeldingar på normal og positiv atferd. Det kan også etablerast avtalar med den einskilde ungdomen om kva som vil utløyse belønning, og korleis han eller ho kan oppnå denne. Eit anna sentralt prinsipp i oppfølging av unge er monitorering. Det tyder at dei vaksne veit kva ungdomane driv på med, kven dei er saman med, og eventuelle endringar som skjer i atferd og relasjonar. Det er eit mål at ungdomane skal ha så god tillit til dei tilsette at det er naturleg å samtale om desse tema. Oppgåvene for miljøpersonalet: Gje den einskilde unge nødvendig omsorg, trygghet, forutsigbarhet og utfordringar. Involvere seg i ungdomane og følgje dei opp og rettleie dei i daglege gjeremål.

97 Følgje med på dei unge når det gjeld hygiene, kle, økonomi Sjå til at den unge kjem seg på aktuell dagaktivitet Samarbeide med andre støttetiltak og med arbeid/ skule Arrangere aktivitetar, turar, sosiale samvær osb. Individuell oppfølging: I prosjektet vil ein i samband med inntak gå grundig gjennom den Individuelle planen til ungdomen, og etablere eit nært samarbeid til fastlege og anna behandlingspersonell, barnevern/ NAV, OT/PPT, skule/ arbeid, evt pårørande og andre som bidreg positivt til utviklinga for ungdomen. Det vil bli formulert mål og tidsrammer for deltaking i prosjektet, og samarbeidsmøter vert etablert. Det er eit krav at den unge sjølv deltek i alle samarbeidsmøter om seg sjølv. Prosjektet vil skrive ein handlingsplan for kvar ungdom som får plass. Denne skal reviderast minst kvart halvår. Lokalisering/ praktisk tilrettelegging Vi meiner bygda Valen vil vere ei god lokalisering for eit slikt tilbod. Der har ein lett tilgang til psykiatritenester på ulike nivå og av ulikt innhald (individualterapi / gruppetilbod / ulike meistrings-kurs osv.), ein har nærleik til Valekrossen skule, og ein kan nytte Velferdsbygget, arbeidstreningsopplegg, treningsrom og uteareal / turvegar etc. Ein vil og lett kunne nytte tilboda ved Lærings og meistringssenteret. Internatet kan enten vere eit nybygg, eller ein kan rehabilitere eit av dei allereie eksisterande bygga i bygda. Eit slikt tiltak kan verta ei nyskaping. Kobla opp mot eksisterande tilbod vil ein truleg kunna oppnå positive sambruk og synergieffekter både for brukarar og det faglege miljøet. Prosjektet er likevel ikkje låst til ei lokalisering på Valen, og kan, dersom det er meir tenleg, lokaliserast andre stader i kommunen. Økonomi Berekningsgrunnlag: - 10 unge / unge vaksne utan kjent, alvorleg rusproblematikk. - Stengt som skulen i jule- og påske-ferie. Stengt 1 månad om sommaren. - Bemanning 3 personar laurdag og søndag i medlevarturnus, 1 person i medlevarturnus heile veka, ettermiddagsvakter på vekedagar. - Ei leiarstilling med dagtid. Kostnadar: - Medlevar kontinuerlig: 4 stillingar (1 person alltid på) (arbeid kvar 4. helg) - Medlevar i helg 2 dagar, annankvar helg; 2 stillingar = 57,2% * 2 = 114,3% - Ettermiddagsvakter (15 22): 5 dagar/ veke * 2 = 2 stillingar - Feriar avvikla i stengeperiodar. - Ved medlevar må det lagast eigen bustad (rom, dusj og toilett) for medlevarane. Samla stillingstal ved denne turnusen: 7,2 + leiarstilling Lønskostnad (minsteløn) ved 7,2 stilling miljøarbeidar: ,500 * 7,2 Leiar Sosiale utgifter (0,4) Samla lønsutgifter

98 Det kan vere rimeleg å stipulere 15% driftsutgifter i tillegg til lønsutgifter. Det vil då utgjere I tillegg kjem utgifter til hus og bil / transport. Det vil vere rimeleg å rekne at desse utgiftene vert dekka gjennom husleige frå brukarane, men medlevarane sine rom og noko fellesareal må reknast som utgifter utan dekning. Det nye bufellesskapet på Husnes stipulerer kostnad på kr pr leilighet pr. mnd. Dersom vi stipulerer kr / mnd i udekte husutgifter utgjer det kr på årsbasis. Bufellesskapet bør ha tilgang til 1-2 bilar dersom ein skal ha høve til å delta på aktuelle fritidsaktivitetar. Leasingutgifter pr bil vert om lag kr Samla estimert kostnad vert då kr / 10 brukarar = i årleg utgift pr brukar i tillegg til husleige. Kvinnherad kommune har pr. i dag eksempel på tiltak for ungdom i private tiltak til ein kostnad på om lag kr pr. mnd. Dersom einskildbrukarar har trong for tettare oppfølging kjem dette som ekstrautgifter pr. plass pr. brukar. Slike utgifter kan opne for å søkje tilskot til ressurskrevjande helse- og sosialtenester. Brukarane over 18 år betaler husleige i tråd med realistiske satsar frå eigen økonomi, for yngre brukarar avgjer den einskilde kommunen korleis husleiga skal dekkjast. Kommunane som nyttar plassen betaler årlege driftsutgifter pr. plass. Det vert søkt om prosjektmidlar til prosjektet. Foreløpig budsjett: Inntekter Utgifter Lønsutgifter Driftsutgifter Fellesutgifter hus Bil/transport Utgifter hus Kommunalt *10 tilskot pr. brukar Husleige frå brukarar Søknad om Kjem til fradag i prosjektmidlar kommunalt tilskot pr. brukar. Sum Bemanning Prosjektet har bemanning på fleire nivå. Internatet bør ha tilsett personar med minimun 3-årig høgskuleutdanning. Gjerne alle, men minst ein person med sosialfagleg eller pedagogisk høgskuleutdanning på kvart skift. Denne bemanninga må ein dekke gjennom prosjektet.

99 Skuledelen vil ha trong for pedagogar med spesialpedagogisk kompetanse. I prosjektet vil skuletilbodet basere seg på å nytte dei tilboda som allereie eksisterer på kommunalt/ fylkeskommunalt nivå. Framdrift og tidsperspektiv Arbeidsgruppa ønskjer å søke eksterne prosjektmidlar i løpet av vinter / vår 2011 med sikte på å etablere internatskulen med oppstart / prøvedrift frå Videre avklaringer og framdrift: Politisk behandling i Kvinnherad kommune, våren Innhente samarbeidserklæringar frå alle samarbeidspartar. Kontakt og søknader om prosjekt- / andre midlar frå departement, direktorat, NAV og andre offentlige instansar, vår Parallell avklaring av mogeleg bustad til tiltaket og lokalisering av denne i 2011.

100 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/781-1 Astri Måkestad Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/15 Komite for oppvekst, kultur, idrett /63 Kommunestyret Retningslinjer for måltid i kommunale barnehagar Innstilling frå rådmannen: Kvinnherad kommunestyre vedtek retningslinjer for måltid / frukt i kommunale barnehagar slik det går fram av saksutgreiinga. Behandling i Komité for oppvekst, kultur, idrett den Innstillinga vart samrøystes vedteken. Innstilling frå Komité for oppvekst, kultur, idrett den Kvinnherad kommunestyre vedtek retningslinjer for måltid / frukt i kommunale barnehagar slik det går fram av saksutgreiinga. Saksutgreiing: Bakgrunn Dei kommunale barnehagane har ulike rutinar med måltid, både når det gjeld omfang og betaling. Det er såleis grunnlag for å sjå om det er ordningar som kan vera sams for alle kommunale barnehagar. Mjølk er i dag inkludert i månadleg foreldrebetaling. I fylgje merknader til Lov om barnehager 4: Foreldrerådet skal bli forelagt saker som er viktige for foreldrenes forhold til barnehagen ikke minst foreldrebetalingen. Saka vart sendt til foreldreråda i dei kommunale barnehagane Frist for å uttala seg i saka vart sett til Det er kome inn svar frå Uskedalen barnehage, Valen barnehage og Husnes barnehagesenter. Gjeldande ordningar med måltid: Kvinnherad kommune side 1

101 Som det går fram av tabellen under, har kommunale barnehagar valt ulike ordningar. Måltid i barnehagen vert årleg drøfta og avgjort i samråd med foreldra. Barnehagane gjer sine prioriteringar, og til dømes kan turar / uteliv verta sett på som viktigare pedagogisk aktivitet i lag med barna enn laging av faste daglege måltid. Somme barnehagar er godt tilrettelagt for tillaging og servering av måltid, medan andre har lite eigna kjøkken. Barnehagane fastset sats for måltid i samråd med foreldre. Det er ulik praksis for innkrevjing av betaling for måltid. I nokre barnehagar har foreldra ansvar for innkrevjing / rekneskap, medan andre stader gjer barnehagetilsette dette arbeidet. I tabellen er det oversikt over dei barnehagane som har meldt inn om måltid / drikke. Barnehagar - kommunale Dagleg/ lunsj 2 g. i veka 1 g. i veka Anna Frukt Foreldrebet. måltid pr.mnd Bringedalsbygda Smørjemat x 150 Hatlestrand Smørjemat 30 Hauge Smørjemat x 200 Varm mat 1g.veka Husnes bhg.s Smørjemat x 80 el.varm mat Omvikdalen Turmat 35 annakv.veke Sunde Smørjemat x 100 Valen Smørjemat 70 Ølve Smørjemat x 130 Betaling for måltid i barnehagen Lov om barnehager 15 Merknader til forskrift om foreldrebetaling i barnehagar: 1 Maksimalgrense for foreldrebetalinga: ( ) Bestemmelsen fastsetter at betaling for kost kan komme i tillegg. Dette medfører at barnehageeier som har en foreldrebetaling lik maksimalprisen, i tillegg kan kreve betaling for måltider servert i barnehagen. Eventuell kostpenger skal i så fall dekke barnehagens faktiske utgifter til måltidene (selvkost). Dersom barnehagen har ansatt en kjøkkenassistent, kan utgiftene til lønn til denne assistenten tas med i beregningen av barnehagens faktiske utgifter til måltidene. ( ) Betaling for mat skal ikke være på et slikt nivå at barnehageeier tjener på dette. ( ) SSB: Undersøking om foreldrebetaling i barnehagar januar 2010: 91 % av barnehagane tek ekstra betaling for mat i barnehagen. Snitt betaling: i overkant av kr.190 pr. mnd. for fulltidsopphald. Ikkje kommunale barnehagar har ulike ordningar med mattilbod, frå daglege måltid til ikkje faste måltid. Alle barnehagane tek månadlege kostpengar: Rosendal FUS barnehage: kr. 250 Espira Halsnøy Kloster barnehage: kr. 200 Handeland Friluftsbarnehage: kr. 260 (tur og kostpengar) Dønhaug Gardsbarnehage: kr. 300 side 2 Andre kommunar i vårt distrikt (månadleg betaling): Etne kommune kr. 290 for mjølk, frukt og smørjemat Stord kommune Det er høve til å ta ekstra for matservering Kvinnherad kommune

102 Odda kommune Kvam herad Vindafjord kommune kr. 60 /mjølk kr.60 /kost kr.40 /frukt (nokre barnehagar) Kostpengar gjeld eit måltid i veka. Matpengar vert fastsett i den einskilde barnehage kr. 9 pr.måltid Retningslinjer for mat og måltid i barnehagen Sosial-og helsedirektoratet har gitt ut retningslinjer for mat og måltid i barnehagen. Frå retningslinjene: Mat og drikke i barnehagen utgjer ein betydeleg del av barnas totale kosthald. Dette gjeld anten om den er medbrakt eller servert. Heim og familie har det grunnleggjande ansvaret for barns kosthald, men fordi så mange måltid vert innteke i barnehagen, har barnehagen stor innflyting på barnas matvanar, kosthald og helse. Arbeidet med mat og måltid i barnehagen bør skje i nær forståing og samarbeid med heimane. Barnehagar som serverer mat i barnehagen, må melda dette inn til Mattilsynet. Barnehagane skal retta seg etter same reglar som kantinedrift, men det vert likevel teke omsyn til omfang. Barnehagane må ta ei risikovurdering, som er ein del av internkontrollrutinane. Faktorar som ein må ta omsyn til, er m.a. reine/skitne soner, kjøletilhøve, høve til handvask og mathandsaming. Uttale frå Miljøretta helsevern / kommuneoverlege Oddvar Larsen Miljøretta helsevern meiner at etablering av faste tilrettelagte måltid vil vera med å fremja gode kostvanar og helse. Der det blir etablert tilrettelagte måltid, syner ein til Helsedirektoratet sine retningslinjer som vist til i saksutgreiinga med omsyn til samansetning av måltid, tilstrekkelig tid og rundt måltida og spesielt dei hygieniske tilhøva, sjå: I risikovurdering og internkontrollrutinar må ein sikra at ein har eigne tiltak ved utbrot av smittsame sjukdomar. Vurdering Mat / måltid i barnehagen Barnehagen er ein pedagogisk og helsefremjande institusjon. Barnehagens arbeid med helse, måltid, kosthald og hygiene er nedfelt i barnehagelova, rammeplan for barnehagens innhald og oppgåver og forskrift for miljøretta helsevern i barnehagar og skular. Dei siste åra har kosthald og matservering i barnehagane er jamleg drøfta. Verdien av smørjemåltid som pedagogisk aktivitet har vore framheva av somme. Andre har sett fokus på at barn treng fysisk aktivitet / turliv og at tilrettelegging av måltid ikkje må ta tid frå dette. Spørsmål ein kan stilla: skal det vera opp til barnehagane å vurdera kva som er rett å satsa på, eller skal det vera sams ordningar i kommunale barnehagar? Kvinnherad kommune sine barnehagar er ulike, både når det gjeld fysiske tilhøve og pedagogiske prioriteringar. Kvinnherad kommune side 3

103 Fysiske tilhøve: nokre barnehagar har kjøkken som er eigna for førebuing av daglege måltid. Andre har kjøkken som ikkje er tilrettelagt for matlaging, korkje når det gjeld storleik eller sentrale krav. Sentrale krav er m.a. at det er god nok kjølekapasitet, reinhaldsrutinar (reine og skitne soner) og høve til handvask. Andre omsyn ein må vurdera når avgjersle om måltid / matservering i barnehagen skal avgjerast Avstand til butikk. Somme barnehagar ligg langt frå butikk, og tilsette kan ikkje gjera innkjøpa som ein del av pedagogisk arbeid i lag med barna. Kven skal laga maten? Det er ei kjensgjerning at matlaging tek tid. Ingen kommunale barnehagar har tilsett kjøkkenassistent. Somme avdelingar har aldersgrupper der det er naturleg å ta barna med i arbeidet. Andre har småbarnsgrupper der dei tilsette må ta førebuing og opprydding. Dette tek tid frå arbeidet i lag med barna. Tilsetja kjøkkenassistent? Dersom barnehagen tilset kjøkkenassistent, kan utgiftene til løn til takast med i utrekning av barnehagens faktiske utgifter til måltida. Truleg vil dette verta ei svært dyr ordning for småbarnsfamiliar. Pedagogiske prioriteringar. I årsplanarbeid vurderer barnehagar mål og tiltak for arbeidet med barna. Naturlege drøftingar vil vera: vil tilrettelegging av måltid i barnehagen vera i tillegg til eller vera ein del satsingsområda? Medbrakt mat eller smørjemåltid? Barnefamiliar vurderer ulikt kva barnehagane skal bruka tida på og kva som er viktig. Årleg drøfting mellom foreldre og tilsette er naturleg når barnehagane skal avgjera om det skal vera faste måltid i barnehagen. Betaling for mat / frukt i barnehagen Innkrevjing av betaling for mat / frukt er i dag utanom det kommunale faktureringssystemet. Ansvar og kontrollrutinar vert for vage, og det er såleis inga god ordning. Utan at det har vore drøfta sentralt, ser det ut til at barnehagane har lagt seg på nokolunde same pris for likt tilbod. Drikke i barnehagen Gjeldande ordning er at mjølk er inkludert i foreldrebetalinga. Dersom barn treng laktosefri mjølk, kjøper barnehagen inn dette. Andre spesialordningar er det foreldra som syter for. Utgifter til drikke i dei kommunale barnehagane er gjennomsnittleg kr.500 årleg pr.barn med heildagsplass. Dette er store utgifter for barnehagane som opplever at pålagde oppgåver innskrenkar høvet til å nytta pengar på inventar, utstyr og kompetanseheving. Innkrevjing av betaling Innkrevjing for måltid er i dag utanom det kommunale faktureringssystemet. Ansvar er stort og kontrollrutinar er for vagt, og det er såleis inga god ordning. Betaling for mat og drikke bør derfor fakturerast i lag med betaling for barnehageplass. Leiar har ansvar for å halda tildelte budsjettrammer. Uttale foreldreråd / samarbeidsutval Uttalane er eintydige i at det er positivt at det skal vera lik betaling for likt tilbod, og at betaling skal fakturerast i lag med foreldrebetalinga. FAU ved Uskedalen barnehage og FAU / tilsette ved Valen barnehage påpeikar at ikkje alle barnehagar har kjøkken som er tilrettelagt for dagleg matlaging. Det er derfor viktig at barnehagane sjølve kan avgjera omfang av måltid. side 4 Kvinnherad kommune

104 Det er ulike innspel i høve til pris. Det er faktiske utgifter som skal dekkast, og at dette ikkje skal vera auke på maksimalpris for barnehageplass. FAU / tilsette ved Valen barnehage stiller spørsmål om framlegg til satsar er sett for lågt. Det vert stilt spørsmål om kva som skjer dersom barnehagen overskrid budsjettet eller står att med overskot på aktuell budsjettpost. Dei påpeikar at det vil gå ut over bemanninga på den einskilde avdelinga dersom ein aukar omfanget av fast tilrettelagte måltid. FAU ved Husnes barnehagesenter påpeikar at det må vera alternativ drikke for dei barna som er allergiske mot mjølk. Om det vert vedteke betaling for drikke, er det naturleg at årleg innsparing kan nyttast til inventar, utstyr og kompetanseheving i barnehagane. Konklusjon og tilråding Måltid/frukt - drikke i kommunale barnehagar 1. Barnehagar som har faste tilrettelagte måltid, må retta seg etter retningslinjer frå Mattilsynet og Sosial- og helsedirektoratet. 2. Barnehagen serverer mjølk og vatn til måltida. Barn som er allergiske mot mjølk, får anna høveleg drikke. 3. Barnehagane avgjer i samråd med foreldre om det skal vera tilrettelagte måltid og/eller frukt i barnehagen. Dette gjeld også omfang. Satsar for betaling for mat og drikke i barnehagen Det skal vera lik betaling for likt tilbod i kommunale barnehagar. Satsar for måltid vert fastsett av kommunestyret. Alle prisar gjeld for heildagsplass. Redusert barnehagetilbod tilseier prosentvis redusert betaling. Betaling for mat og drikke skal fakturerast i lag med betaling for barnehageplass. Satsar pr Mjølk kr. 50 pr. mnd. 2. Måltid dagleg kr. 275 pr. mnd. 3. Frukt dagleg kr. 40 pr. mnd. Uttale frå Eldrerådet: Ikkje aktuelt Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Ikkje aktuelt. Økonomisk konsekvens: Årleg innsparing ved at foreldre betalar for mjølk, jf. budsjett 2011: kr Miljømessig konsekvens: Ikkje aktuelt Vedlegg: Kvinnherad kommune side 5

105 Side 1 av 1 Hei. Sender uttale frå Fau-Husnes Barnehagesenter. Mvh Anne Grethe W Kaldestad. file://\\halsane\ephortedok$\prod\2011\05\31\ html

106 Kvinnherad Kommune v/ Astri Måkestad Fau-Husnes Barnehagesenter Husnes Uttale om retningslinjer for måltid i kommunale barnehagar. Fau-Husnes Barnehagesenter har hatt saka om retningslinjer for måltid i kommunale barnehagar oppe til diskusjon, og kjem med følgjande uttale: - Dersom vi som føresette skal betale 50 kr ekstra i mnd for mjølk, meiner vi at det må være eit alternativ for dei som ikkje drikk vanleg mjølk av ulike grunnar, som til dømes allergi. Då må barnehagen tilby andre alternativ som til dømes laktosefri mjølk, soya mjølk el juice. - Kommunen har allereie sett makspris for barnehageplass. Det er såleis i grenseland at me kan godta at mjølk vert eit obligatorisk påslag på prisen utanom dette, noko som jo reelt sett aukar prisen for barnehageplass over statleg regulert makspris. - Kommunen har berre lov til å ta betalt for faktiske utgifter knytt til måltid/mjølk, og kan ikkje leggje inn forteneste på dette. Me går difor utifrå at at påslaget på kr. 50 for mjølk botnar i reelle, utrekna utgifter, og ikkje eit påslag som inneber ei form for auka forteneste til kommunen. - I saksframlegget står det at kommunen får ei årleg innsparing på kr ved at foreldre betaler for mjølk, og Fau ser det som naturleg at desse midlane går tilbake til barnehagane i form av pengar til inventar, utstyr og kompetanseheving i barnehagane. - Ellers ser Fau det som positivt at rekninga for måltid/frukt vert fakturert i lag med betalinga for barnehageplass. Helsing Fau-Husnes Barnehagesenter.

107 Hei I forbindelse med saksframlegg om Retningslinjer for måltid i kommunale barnehagar, stiller FAU i Uskedalen barnehage seg positive til at det blir ein meir rettferdig, og lik foreldrebetaling i dei kommunale barnehagane med tanke på måltid / frukt. Vi har imidlertid ikkje hatt nok tid på oss til å få diskutert dette med foreldra på ein slik måte at vi kan koma med ein god og representativ uttale innan svarfristen. Per i dag stettar ikkje Uskedalen barnehage krava til å ha smørjemat, og det vi då lurer på er; Vil kommunen leggja forholda til rette for å kunna yta denne tjenesten for alle barnehagane i kommunen? For Uskedalen barnehage vil det bety ein ombygjing av dagens kjøkkenfasilitetar. Det er ein god del vurderingar / prioriteringar som må gjerast. Forstår vi det rett, at det er lagt opp til at det meste vil bli opp til de enkelte barnehagar/foreldre og vurdere/prioritere, og at det i grove trekk, kun er betalings satsane som vil bli felles? Mvh FAU ved Uskedalen Barnehage Janne Hjønnevåg & Knut Johannes Ripel

108 Retningsliner for måltid i kommunale barnehager 2011/781-2 Uttale frå FAU og personalet ved Valen barnehage Når det gjeld framlegg til retningsliner for måltid i kommunale barnehagar ønskjer FAU og personalet i Valen barnehage å kome med følgjande moment knytt til saksframlegget. Valen barnehage har i dag ei ordning med smørjemat 1.gong i veka der ein betaler inn 70 kr pr.mnd. Dette er ei ordning foreldra stiller seg bak og er nøgd med. Slik stoda er i barnehagen i dag, der tilhøva for tillaging og servering av mat ikkje er optimale, ser ein ikkje grunn til å endra omfanget av tilbodet. Dersom barnehagen skal måtta auka omfanget for faste tilrettelagte måltid, meiner både FAU og personalet i barnehagen at det vil gå på ut over bemanninga på den einskilde avdeling, og i yttarste konsekvens gå ut over aktivitetar personalet ønskjer å gjera saman med borna. FAU stiller seg positiv til at betalinga for måltid skal fakturerast i lag med foreldrebetalinga. På denne måten unngår ein at personalet på den einskilde avdeling skal stå ansvarlige for budsjett og innkrevjing av pengar. Utover det støttar FAU forslag om lik betaling for likt tilbod. Når det gjeld summen for måltid pr mnd på kr 275,- stiller FAU spørsmål om dette kan vera nok samanlikna med den summen ein i dag betaler. Det same gjeld kr 40,- pr mnd for frukt, og om denne stipulerte summen er høg nok. Eit anna moment som FAU ønskjer å løfte fram er oversikt over budsjett og kva som skjer dersom ein avdeling/barnehage ikkje overhelder budsjettrammene for innkjøp av mat. Likeins dersom ein kjem i den situasjonen der ein står att med eit overskot. Kva vil då skje med desse midlane? FAU og personalet i Valen barnehage stiller seg positiv til ei ordning som underbyggjer lokal fridom, der ein i samarbeid med foreldra og barnehagen kan utarbeide ei ordning som høver for den einskilde barnehagen. Valen FAU Personalet

109

110 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/576-8 Astri Måkestad Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/13 Komite for oppvekst, kultur, idrett /64 Kommunestyret Foreldrebetaling i barnehage - justering av satsar Innstilling frå rådmannen: Kommunestyret vedtek reviderte satsar for foreldrebetaling i kommunale barnehagar slik dei ligg føre, gjeldande frå nytt barnehageår 2011/2012. Saksutgreiing: Ved fastsetjing av satsar for foreldrebetaling i 2007 tok kommunen utgangspunkt i Forskrift om foreldrebetaling i barnehage, med m.a. maksimalpris på kr pr.månad for heildagstilbod. Satsar har stått uendra sidan Kvar kommune kan justera satsane i høve til redusert tilbod, om det gjeld dagar eller timar. Kommunane har elles plikt til å ha ordningar for familiar med låg betalingsevne. Gjeldande satsar for foreldrebetaling i barnehage er delt opp: 1. Betaling for heildagstilbod: dagar 2. Betaling for halvdagstilbod / inntil 6 ¾ t: dagar 3. Betaling for korttid / inntil 4 ¼ t: 5-4 dagar 4. Betaling for familiar med låg betalingsevne. I fylgje merknader til Lov om barnehager 4: Foreldrerådet skal bli forelagt saker som er viktige for foreldrenes forhold til barnehagen ikke minst foreldrebetalingen. Saka vart sendt til foreldreråda i dei kommunale barnehagane Frist for å uttala seg i saka vart sett til Det er kome inn svar frå Uskedalen barnehage og Husnes barnehagesenter. Vidare saksutgreiing er delt: 1. Satsar for ordinært tilbod heildag halvdag korttid 2. Satsar for familiar med låg betalingsevne 3. Kjøp av ekstra tid i barnehagen Kvinnherad kommune side 1

111 1. Satsar for ordinært tilbod heildag halvdag korttid Foreldrebetaling for barnehagetilbod 5 dagar i veka er fastsett i Forskrift om foreldrebetaling i barnehage. Satsar for redusert tilbod kan kommunane sjølve fastsetja. I Kvinnherad har desse stått uendra sidan 1.august Foreldrebetaling - samanlikning mellom kommunar: Kommune 5 dagar 4 dagar 3 dagar 2 dagar Kvinnherad Sveio Stord Etne Lindås Halvdags- og korttidstilbod er ikkje lenger vanleg, og ein har her ikkje grunnlag for å samanlikna seg med andre. Ved samanlikning med andre kommunar ser ein at Kvinnherad stort sett ligg under i betaling for tilbod dagar. Samanlikning mellom ikkje-kommunale barnehagar og kommunale barnehagar Eigar 5 dagar 4 dagar 3 dagar 2 dagar Kvinnherad Rosendal FUS Espira Halsnøy Kloster Handeland Som Kvinnherad kommune Dønhaug Som Kvinnherad kommune Når ein samanliknar betalinga, ser ein at den eine store ikkje-kommunale barnehagen har litt høgare foreldrebetaling enn Kvinnherad kommune, medan den andre har litt lågare. Alle dei ikkje-kommunale barnehagane tek i tillegg betaling for mat. Det vil koma eiga sak som gjeld mat i barnehagen. Uttale frå foreldreråda i Uskedalen barnehage og Husnes barnehagesenter: Ingen har merknader til justering av satsar for foreldrebetaling i barnehagar. Vurdering: Kvinnherad kommune vektlegg eit desentralisert og brukartilpassa barnehagetilbod. Dette er også kostnadskrevjande. Løns- og driftsutgifter har auka monaleg dei siste åra. Innføring av rammefinansiering har også ført til ein mindre føreseieleg økonomi for barnehagesektoren. I dag er det berre foreldrebetaling ein har som fast inntekt. Satsar for foreldrebetaling har stått uendra sidan august Ved justering er det er naturleg å leggja seg på om lag same nivå som kommunar ein kan samanlikna seg med. Det tilseier eit lite påslag i satsane, og det vil ikkje ha stor innverknad på familieøkonomien. For barnehagar med mange reduserte plassar vil det likevel gje positive utslag i barnehagane sine budsjett. Om ein legg på 4% på gjeldande satsar dagar, vil den samla inntekta for barnehagane utgjera om lag kr Det er då teke utgangspunkt i registrerte barn pr side 2 Kvinnherad kommune

112 Satsar for korttid kan takast vekk då det er ingen barnehagar som lenger har denne ordninga. Foreldrearbeidsutval som har kome med tilbakemelding, har ikkje merknader til framlegget. 2. Satsar for familiar med låg betalingsevne Etter Forskrift om foreldrebetaling i barnehage 3 skal kommunar ha ordningar som kan tilby barnefamiliar med låg betalingsevne ein reduksjon i eller fritak for foreldrebetaling. I Kvinnherad har samla nettoinntekt på under kr gitt grunnlag for redusert betaling. Vilkåret for reduksjon i foreldrebetalinga er at inntekta må dokumenterast. Ansvar for å leggja fram dokumentasjon ligg hjå betalar. Satsane, som ligg om lag 33% under dei ordinære satsane, har stått uendra sidan 1.august Uttale frå foreldreråda i nemnde barnehagar: ingen har merknader til justering av satsar. Vurdering: Frå styresmaktene har det vore ein del fokus på om kommunane oppfyller krav om eigne ordningar for familiar med låg betalingsevne. Kvinnherad har retta seg etter gjeldande retningslinjer, men grunnlag på kr er låg ut frå 2011-nivå. Det er derfor naturleg å justera både grunnlag og satsar. 3. Kjøp av ekstra tid i barnehagen Kommunale og ikkje-kommunale barnehagar har i mange år gitt tilbod om kjøp av ekstra timar eller dagar dersom det er ledig kapasitet. Def. ledig kapasitet: barn har fri eller det ikkje er fulle grupper. Dei fleste barnehagane har fulle grupper, så bruk av ordninga er lita. Føresette som ikkje ynskjer full barnehageplass, nyttar seg av tilbodet ved særlege høve, som legebesøk, gravferd o.a. Dersom foreldre ofte har behov for ekstra dagar, tilrår barnehagane at dei aukar opp til full barnehageplass. Dette er rimelegare, og foreldre har sjølvsagt høve til å ha barna heime frå barnehagen når dei ynskjer det. I krisetilfelle skal ingen oppleva å få nei til kjøp av ekstra timar/dagar, men elles vurderer barnehagane sjølve om dei har høve til å selja dagar. Ein del gonger løner det seg å seia nei til denne ekstra inntekta. Barnehagen får ikkje off. tilskot for slike dagar, og dei har også administrasjonsutgifter ved krav om foreldrebetaling. Det kan derfor vera at ein nyttar ein høvet til å avvikla ferie eller avspasering når det er færre barn. Vurdering: Ut frå røynsle med ordninga og tilbakemeldingar frå barnehagane, kan gjeldande ordning med kjøp av plass halda fram. Kvinnherad kommune side 3

113 Konklusjon og tilråding: 1. Justering av satsar for ordinært tilbod heildag halvdag korttid Ut frå samanlikning over og vurderingar som er gjort i høve store utgifter til å drifta eit desentralisert og brukartilpassa barnehagetilbod, meiner vi det er grunnlag for å auka satsane for foreldrebetaling dagar. Det er lagt på om lag 4%, runda opp til næraste heile 10 kr., på gjeldande satsar. Satsar for korttid er teke vekk då ingen barnehagar har denne ordninga. Nye satsar vert etter dette: Heildag Halvdag inntil 6 ¼ t. pr.dag Ny sats Gammal sats Ny sats Gammal sats 5 dagar Kr Kr.2330 Kr Kr dagar Kr Kr.1920 Kr Kr dagar Kr Kr.1460 Kr Kr dagar Kr Kr.1100 Kr Kr Justering av satsar for familiar med låg betalingsevne Ut frå vurderingar er det grunnlag for å endra grensa til kr i samla nettoinntekt for å få redusert betaling. Framlegg til satsar er lagt på same nivå som før i høve til ordinære satsar, om lag 33% reduksjon. Nye satsar vert etter dette: Heildag Halvdag inntil 6 ¼ t. pr.dag Ny sats Gammal sats Ny sats Gammal sats 5 dagar Kr Kr Kr Kr dagar Kr Kr Kr Kr dagar Kr Kr. 950 Kr. 840 Kr dagar Kr. 770 Kr. 750 Kr. 670 Kr Kjøp av ekstra tid Betalingssatsar er står uendra. Uttale frå Eldrerådet: Ingen Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Ingen Økonomisk konsekvens: Auka inntekt på om lag kr Miljømessig konsekvens: Ingen Vedlegg: 1. Gjeldande satsar for foreldrebetaling i barnehage side 4 Kvinnherad kommune

114 Framlegg til justerte satsar for foreldrebetaling i barnehage frå Behandling i Komite for oppvekst, kultur, idrett den Rådmannen si innstilling vart samrøystes vedteken. Innstilling frå Komite for oppvekst, kultur, idrett den Kommunestyret vedtek reviderte satsar for foreldrebetaling i kommunale barnehagar slik dei ligg føre, gjeldande frå nytt barnehageår 2011/ Kvinnherad kommune side 5

115 Rådmannen - Samfunnsutvikling Vår ref: 2011/576-2 Dato: FORELDREBETALING KVINNHERAD KOMMUNE Kvinnherad kommune har faste betalingssatsar etter opphaldstid. Ved oppstart før 15.august betalar ein for heil månad. Ved oppstart etter 15.august betalar ein for halv månad. Barnehagar som har vedtektsfesta at dei følgjer skuleruta, har redusert betaling: - fråtrekk for 3 veker, fordelt på oktober, desember og mars - ½ månadsbetaling i august og juni. Omfang vert rekna ut etter % barnehageplass. Barnehagar som vert stengt grunna uventa hendingar eller streik: Det vert gjeve avkorting frå 1.dag, slik at ingen betalar for dagar då tilbodet er stengt. FORELDREBETALINGSSATSAR gjeldande frå Heildag Halvdag - inntil 6 ¼ t. pr.dag 5 dagar Kr Kr dagar Kr Kr dagar Kr Kr dagar Kr Kr BETALINGSSATSAR FOR FAMILIAR MED SAMLA NETTOINNTEKT UNDER KR pr. år Etter forskrifta skal kommunen ha ordning med reduksjon i foreldrebetalinga for barnefamiliar med låg betalingsevne. Vilkåret for reduksjon i foreldrebetalinga er at inntekta må dokumenterast. Ansvaret for å leggja fram dokumentasjon ligg hjå betalar. Først når dokumentasjonen er lagt fram, vil ordninga om reduksjon tre i kraft. Likningsattest for siste likning må leverast til barnehagen. Satsar tilseier reduksjon på om lag 33%. Heildag Halvdag - inntil 6 ¼ t. pr.dag 5 dagar Kr Kr dagar Kr Kr dagar Kr Kr dagar Kr. 770 Kr. 670 MODERASJONSORDNINGAR Det vert gjeve 30 % søskenmoderasjon for 2.barn og 50 % moderasjon for 3. eller fleire barn. KJØP AV EKSTRA TID Dersom barnehagane har ledig kapasitet, kan foreldre kjøpa ekstra opphaldstid: dag eller timar. Det vert ikkje gjeve søskenmoderasjon ved denne ordninga. Betalingssatsar Kr 350,- for heil dag (7 timar og meir). Kr 60,- pr. time for mindre enn 7 timar (påbegynt time er lik kr. 60,-) Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

116 FORELDREBETALING - satsar frå Kvinnherad kommune har faste betalingssatsar etter opphaldstid. Ved oppstart før 15.august betalar ein for heil månad. Ved oppstart etter 15.august betalar ein for halv månad. Barnehagar som har vedtektsfesta at dei følgjer skuleruta, har redusert betaling: - fråtrekk for 3 veker, fordelt på oktober, desember og mars - ½ månadsbetaling i august og juni. Omfang vert rekna ut etter % barnehageplass. Barnehagar som vert stengt grunna uventa hendingar eller streik: Det vert gjeve avkorting frå 1.dag, slik at ingen betalar for dagar då tilbodet er stengt. FORELDREBETALINGSSATSAR gjeldande frå Heildag Halvdag - inntil 6 ¼ t. pr.dag Korttid - inntil 4 ¼ t. pr.dag 5 dagar Kr Kr Kr dagar Kr Kr Kr dagar Kr Kr dagar Kr Kr. 950 BETALINGSSATSAR FOR FAMILIAR med samla nettoinntekt under kr pr. år Etter forskrifta skal kommunen ha ordning med reduksjon i foreldrebetalinga for barnefamiliar med låg betalingsevne. Vilkåret for reduksjon i foreldrebetalinga er at inntekta må dokumenterast. Ansvaret for å leggja fram dokumentasjon ligg hjå betalar. Først når dokumentasjonen er lagt fram, vil ordninga om reduksjon tre i kraft. Likningsattest for siste likning må leverast til barnehagen Heildag Halvdag - inntil 6 ¼ t. pr.dag Korttid - inntil 4 ¼ t. pr.dag 5 dagar Kr Kr Kr dagar Kr Kr Kr dagar Kr. 950 Kr dagar Kr. 750 Kr. 700 MODERASJONSORDNINGAR Det vert gjeve 30 % søskenmoderasjon for 2.barn og 50 % moderasjon for 3. eller fleire barn. KJØP AV EKSTRA TID Dersom barnehagane har ledig kapasitet, kan foreldre kjøpa ekstra opphaldstid: dag eller timar. Det vert ikkje gjeve søskenmoderasjon ved denne ordninga. Betalingssatsar Kr 350,- for heil dag (7 timar og meir). Kr 60,- pr. time for mindre enn 7 timar (påbegynt time er lik kr. 60,-)

117 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2009/ Kjell Sigbjørn Røssland Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/70 Formannskapet /65 Kommunestyret Krisesentertilbod til kvinner, menn og barn - endring i selskapsavtalen Innstilling frå rådmannen: 1. Kommunestyre vedtar endra selskapsavtale for Krisesenter Vest IKS. Saksutgreiing: I kommunestyresak 2010/104 vedtek Kvinnherad kommune mellom anna å stifta eit interkommunalt selskap (IKS) for å driva krisesentertilbod på vegne av kommunen. Vedlagt saka ligg forslag til avtale for selskapet. (Sjå vedlagt tidlegare handsaming). Seinare trekkjer 2 av kommunane seg frå selskapet. Krisesenter Vest IKS opplyser i stiftelsesmøte at registereininga i Brønnøysund ikkje finn å kunna godkjenna stiftingsdokumenta og returnerer desse, då kommunane har godkjent ein selskapsavtale kor desse to kommunane også er deltakarar. I tillegg set registereininga fram krav om at deltakaransvaret må koma tydeleg fram i avtalen. Brønnøysundregistrene godkjenner ikkje endringar i deltakaransvar utan at også kommunestyra vedtek å endra selskapsavtalen. Vedlagte forslag til selskapsavtale har då teke inn presiseringane som har kome fram. Ut over dette er det ikkje endringar. (Sjå vedlegg) Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Kvinnherad kommune side 1

118 Økonomisk konsekvens: Miljømessig konsekvens: Vedlegg: side 2 Kvinnherad kommune

119 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2009/ Kjell Sigbjørn Røssland Saksgang Saksnr Utval Møtedato Formannskapet Krisesentertilbod til kvinner, menn og barn Innstilling frå rådmannen: 1. Kommunestyre vedtek å stifta eit interkommunalt selskap (IKS) for å driva krisesentertilbodet på vegne av Kvinnherad kommune med oppstart av tilbodet 1. januar Alt eksisterande krisesenterorganisasjonar i Haugesund, Stord og Odda vert invitert inn i samarbeidet. 3. Finansieringa for fyrste året vert rekna inn i samband med budsjetthandsaminga. 4. Kommunestyre godkjenner vedlagt forslag til avtale for selskapet. Rådmennene i eigarkommunane vert selskapet sin representantskap. Rådmannen sin erstattar vert oppnemnt som rådmannen sin vararepresentant. Saksutgreiing: Stortinget vedtok i juni 2009 Lov om kommunale krisesentertilbod. Lova vart sett i verk frå 1. januar Føremålet med lova er å sikra eit heilskapleg hjelpetilbod til kvinner, menn og barn som er utsett for vald eller trugsmål i nære relasjonar. Kommunen har fram til no vore knytt til Krisesenteret for Sunnhordland. Krisesenteret har vore ei stifting kor kommunane deltok med 20 % av driftsutgiftene. Staten plikta seg til 80 % av kostnaden. Kommunen sitt ansvar. Den nye lova pålegg kommunane å syte for eit krisesentertilbod til personar utsett for vald eller trugsmål om vald i nære relasjonar, som har trong for rådgjeving eller eit trygt og mellombels butilbod. Kommunen vert også pålagt å samordna krisesenterverksemda med andre deler av det kommunale tenesteapparatet. Krisesenteret har fram til no i hovudsak vore eit tilbod til kvinner og born. Den nye lova gjev kommunen plikt til å syta for tilbod til begge kjønn og plikt å tilpassa tilbodet til den trongen brukarane har. Kvinnherad kommune side 1

120 Lova er tydeleg på at krisesentertilbodet skal gje brukarane støtte, rettleiing og hjelp til å ta kontakt med andre deler av tenesteapparatet. Tilbodet skal også innehalda døgnopen telefonvakt, eit butilbod, eit dagtilbod og oppfølging når brukar skal etablera seg på ny. Butilbodet til kvinner og menn skal vera fysisk skilt frå kvarandre. Krisesentertilbodet skal, slik det er i dag, vera eit lågterskeltilbod. Personar som vert utsett for vald eller trugsmål om vald i nære relasjonar han ta kontakt direkte utan timeavtale eller at nokon har vist dei til tilbodet. Tilbodet skal framleis vera gratis, men det kan takast betaling for utgifter til kost. Det er også laga ein eigen rettleiar kor staten oppmodar kommunane til å utarbeida eigne kommunale/interkommunale handlingsplanar mot vald i nære relasjonar og gjev nokre retningsliner korleis ein slik handlingsplan kan lagast. I tillegg gjev lova kommunen ansvar for økonomisk drift, for internkontroll og for tilsyn av krisesenteret. Fylkesmannen skal føre tilsyn med at kommunane oppfyller dei plikter kommunen er pålagt i den nye lova. Krav til organisering. Alle kommunar skal ha eit krisesentertilbod. Det er fritt for den einskilde kommune å bestemma korleis tilbodet skal organiserast og korleis drifta skal vera. Kommunen skal syte for god kvalitet på tilbodet, mellom anna med at dei tilsette har kompetanse til å ta vare på brukarane sin særskilde trong. Økonomiske konsekvensar. I overgangsåret 2010 vert det ikkje økonomiske konsekvensar for kommunen. Frå 2011 går ikkje statlege midlar til krisesenterstiftingane (80 % av driftsutgiftene), men går inn i rammeoverføringane til kommunane. Dette betyr at kommunane i budsjettet for 2011 må setje av budsjettmidlar til 100 % av kostnaden ved drift av krisesenteret. Dette er eit direkte resultat av ny lov om kommunale krisesentertilbod, ikkje at det vert etablert eit interkommunalt selskap. Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet har i høyringa gjeve uttrykk for at det frametter vil vera nødvendig å setja krav til fysisk trygging av krisesenterlokala og krav til auka kompetanse for dei tilsette. Departementet reknar at auka og nye krav til krisesentra vil auka driftsutgiftene. Det ligg ikkje føre reknestykke som syner kva dei endelege kostnadene vert, sett opp mot krava i den nye lova. Fleire krisesentra seier at driftskostnadene vil auka meir enn det departementet har lagt inn i rammeoverføringane. Modellar for organisering av krisesentra. Kommunane står fritt til å bestemma korleis krisesentertilbodet skal organiserast. Kommunen kan sjølv drive krisesentertilbodet, etablera interkommunalt samarbeid eller kjøpa tenestene hos private aktørar. Kommunen kan velja å lokalisera heile krisesentertilbodet på ein og same stad, eller finna ulike lokaliserings- og organisasjonsløysingar for dei ulike elementa i tilbodet. Det viktige er at kommunen organiserer krisesentertilbodet på ein god og fornuftig måte ut frå dei valdsutsette sine behov og i høve dei andre tenestene i kommunen. Krisesenterdrift etter ny lov, krev vesentlege ressursar i høve til den trongen som er i kvar einskilde liten og mellomstore kommune. Det er lite rasjonelt for kvar einskild kommune å byggja opp eit eige tilbod. Dette byggjer opp under trong for samarbeid mellom fleire kommunar. Slikt samarbeid kan organiserast på ulike måtar. Ein ser for seg fem mogelege organisasjonsmodellar for krisesenterorganisasjonen - foreining, vertskommune etter kommunelova 28 a k, interkommunalt samarbeid etter kommunelova 27, interkommunalt selskap eller aksjeselskap. side 2 Kvinnherad kommune

121 Foreiningar eigarstyringa vert utøvd gjennom årsmøte som er foreininga sit øvste organ. Årsmøte godkjenner årsrekneskapen og vel styre. Kommunane har ingen direkte styrings- eller instruksjonsrett, men kan gjennom vedtekter setje grenser for verksemda/aktiviteten og avgjerde kva saker som skal handsamast av årsmøte og kva saker som skal handsamast av styre. Dei fleste sentra i Noreg har privat eigarskap organisert som foreining eller stifting. Krisesenterlova endrar ikkje på at krisesentra framleis kan ha privat eigarskap. Tilhøvet mellom kommune og krisesenteret kva gjeld kjøp av tenester må regulerast gjennom avtalar. Vertskommunemodellen etter kommunelova 28a k, er ein ny modell for interkommunalt samarbeid kor mellom anna vedtak som ikkje er av prinsipiell art kan gjerast av vertskommunen på vegne av samarbeidskommunane. Eigarskapen vert utøvd direkte av vertskommunen med utgangspunkt i bindande avtale mellom vertskommune og samarbeidskommune. Vertskommunen har arbeidsgjevaransvaret. Modellen er basert på at det vert oppretta ein skriftleg samarbeidsavtale om pris og kvalitet på tenestene. Eit 27 samarbeid er eit samarbeid kor dei samarbeidande kommunane har styringsrett. Styret vert valt av kommunestyre direkte. Kommunestyre har instruksjonsrett i høve styrelem og politikarane kan øva påverknad via vedtekter, økonomiplan og budsjett-prosessar. Modellen gjev dei fordelane som ligg i stordrift og krisesentra vil kunna gjere seg nytte av den profesjonalitet som fins i kommunen innan administrasjon, økonomi, juss og arbeidsgjevartilhøve. Ein av kommunane har arbeidsgjevaransvaret. Eit interkommunalt selskap er eitt eige rettssubjekt (selskap som er uavhengig av sine eigarar). Eigarstyringa vert utøvd gjennom representantskapen, selskapet sitt høgaste organ. Representantskapen handsamar rekneskap, budsjett og økonomiplan. Då budsjettet i selskapet føreset tilskot frå deltakarane, kan ikkje eit budsjett vedtakast endeleg før kommunane som deltek i selskapet sine budsjett er handsama etter kommuneloven 45 nr. 4 kva gjeld tilskot. Sal og investeringar av noko storleik vert vedteken av representantskapen. Eit interkommunalt selskap er rettsleg og økonomisk skilt frå deltakarkommunane som eigen juridisk eining, men kommunen har likevel uavgrensa ansvar for sin del av pliktene i selskapet. Selskapet har sjølvstendig arbeidsgjevaransvar. Deltakarkommunane overtek ikkje arbeidsgjevaransvaret om selskapet vert avslutta om ikkje anne er særskilt avtala. Organisasjonsforma legg til rette for at prinsippet om utvida eigenregi vert nytta. Aksjeselskap er eige rettssubjekt eigna for forretningsmessig og konkurranseutsett verksemd. Eigarstyringa vert utøvd gjennom generalforsamlinga. Generalforsamlinga handsamar selskapet sin rekneskap, budsjett og økonomiplan. Generalforsamlinga vel styre. Eigar har ikkje rett til å instruera, men kan i vedtekter og aksjonæravtale setja grenser for aktiviteten/verksemda. Eigarane har eit avgrensa ansvar for dei økonomiske pliktene i selskapet. Aksjeselskapet vil vera arbeidsgjevar. Ved ei overdraging av verksemda må det nye selskapet ta med seg dei tilsette. Framtidig organisasjonsmodell. Den nye krisesenterlova set opp strenge krav til kvalitet og gjev kommunane mange nye utfordringar. Det skal sytast for eit krisesentertilbod til begge kjønn. Det skal sytast for at det er god kvalitet på tilboda og at dei tilsette i krisesentra har kompetanse til å ta vare på den særlege trongen brukarane har. Vidare er kommunane pålagt å samordna krisesenter- aktiviteten med andre deler av det kommunale tenesteapparatet. Lova stiller krav til telefontenester, gratis dagtilbod og overnattingstilbod. Det er også krav til oppfølging når brukar skal etablera seg på ny. Det vert difor viktig å trekkja klare grenser for kva del av det totale krisesentertilbodet som skal liggja til ein krisesenterorganisasjon og kva del av arbeidet som skal gjerast av det ordinære hjelpeapparatet. Slik deling av ansvaret gjer det Kvinnherad kommune side 3

122 nødvendig å arbeide fram rutinar for kva kommunikasjon det skal vera mellom krisesenteret og brukaren sin heimkommune. Rådmannen meiner det interkommunale selskapet sine oppgåver bør vera, på vegne av eigarkommunane, å sikra at krisesenterlova 2 a), b) og c), vert etterlevd. Dette tyder eit krisesenter eller liknande som gjev gratis, heilårs, heildøgns, trygt og førebels butilbod, at det står til rådvelde eit gratis dagtilbod og eit heildøgns, heilårleg tilbod kor personar kan få råd og rettleiing per telefon. Ansvaret for krisesenterlova 2 d) som gjeld oppfølging i samband med reetablering, bør framleis vera i bukommunen sitt tiltaksapparat og krisesenteret bør fungera som rådgjevande organ overfor kommunen sitt tiltaksapparat når del d) i lova skal etterlevast. Rådmannen ser det ikkje som rasjonelt at ein liten organisasjon som krisesenteret skal byggja opp eigen kompetanse på område kor denne alt fins i kommunane. Dette gjer det aktuelt for eit selskap å gjere avtale med ein kommune, gjerne Haugesund kommune, om støtte innan personal, økonomi og juss. Etter som krisesentertilbodet med den nye lova har vorte eit kommunalt ansvar, er foreining som organisasjonsmodell ei dårleg egna driftsform. Kommunen skal sjå til at det er samsvar mellom tilbodet til innbyggjarane og dei krav lova stiller. Drifta bør gjerast av eit selskap kor kommunen har sjølvstendig styring. Eit omfattande samarbeid kor dette femner om fleire krisesentra, legg tilhøva til rette for eit interkommunalt selskap kor selskapet/organisasjonen sitt faglege sjølvstende er avgrensa av deltakarkommunane si økonomistyring. For å sikra at budsjettarbeidet i selskapet fylgjer prosessane i kommunane, er forslaget at kommunestyra i deltakar kommunane vedtek at rådmennene i gjeldande kommunar utgjer representantskapen i selskapet. Kostnaden med drift av krisesentertenesta vil for mange kommunar overskri terskelverdien for offentlege kjøp. I denne saka er det er det grunn til å tru at eigarkommunane vil kunna gje oppdrag om levering av tenester innafor krisesenterdrift, utan å gå vegen om offentleg konkurranse, ved tildeling av oppdrag til interkommunalt selskap heileigd av kommunane. Jamfør reglane om utvida eigenregi. Samarbeid over eit utvida område. Intensjonen i denne saka er at det interkommunale selskapet skal eigast av kommunane Haugesund, Karmøy, Tysvær, Vindafjord, Sveio, Etne, Bokn, Utsira, Stord, Bømlo, Kvinnherad, Fitjar, Tysnes, Odda, Ullensvang, Jondal, Sauda og Suldal. Bakgrunnen for ynskjer om å samla fleire krisesentra i ein organisasjon er fyrst og fremst for å få ei profesjonell krisesenterteneste som fyller dei krava og forventningane som fylgjer av den nye lova. Det er ein stor føremon om kommunane i regionen samarbeider om eit slikt tenestetilbod. Krisesenteret vil då få ein storleik som gjer det mogeleg å sikra dei kompetansekrava som lova stiller. Ein felles organisasjon kan ha kompetanse på ulike områder og kor denne kompetansen kan verta nytta der kor behovet til ei kvar tid er størst. Bygget kor krisesenteret i Haugesund er, er eigd av den friviljuge organisasjonen som går inn i det interkommunale selskapet. Krisesenteret i Stord leiger sine bygningar av Stord kommune, medan krisesenteret i Odda leiger lokale av Odda kommune. Krisesenteret i Haugesund er fullt store deler av året. Krisesenteret i Stord er mykje brukt. Krisesenteret i Odda har lite besøk. Det kan då vera kostnadseffektivt å ha døgntilbod i Haugesund og Stord, medan Odda har eit mottakstilbod. I dag har Haugesund turnus som går på heile døgnet med sovande nattevakt. I tillegg er det dagleg leiar i full stilling og barnefagleg tilsett i 75 % stilling. side 4 Kvinnherad kommune

123 I Stord vert deler av døgeret dekka av profesjonelle vakter, medan andre deler av døgeret vert dekka av friviljug arbeid. Ordninga i Stord er ikkje i samsvar med dei krava som er sett i lova. Det må i Stord leggjast om til same døgnturnus som i Haugesund. Det vert lagt opp til at det ved krisesenteret i Odda vert tilsett eitt årsverk. Senteret vert fysisk lokalisert saman med kommunen si psykiske helseteneste. Når det er trong for det vert senteret bemanna med ringevakter. Denne stillinga må, på lik line med andre stillingar i selskapet, kunna brukast til informasjonsarbeid og oppfølging av avtalar med eigarkommunane om det i periodar ikkje er tilstrekkeleg arbeidsoppgåver i direkte krisesenterdrift. Lova krev også eit krisesentertilbod til menn. Dette tilbodet kan fysisk ikkje vera i same lokale som krisesentertilbodet til kvinner. Det er føreslege at Haugesund kommune stiller til rådvelde eit husvære nær krisesenteret i Haugesund og at det vert gjort avtale med det interkommunale selskapet om bemanning av dette tilbodet når det er trong for det. Telefonvaktordninga vert organisert frå krisesenteret i Haugesund. Då kan ein unngå at sovande nattevakter ved alle sentra vert vekt. Krisesenteret skal, etter krav i krisesenterlova og etter krav i diskrimineringslova, vera universelt utforma. Ingen av sentra fyller i dag dette kravet. Det vert lagt opp til ei stegvis tilrettelegging kor ein i fyrste omgong byggjer om krisesenteret i Haugesund for å stetta krava om universell utforming. Denne saka er utarbeida felles for alle kommunane i samarbeidet. Det er såleis viktig at kommunane som skal gå inn i selskapet gjer likelydande vedtak. Når det er gjort vedtak i alle kommunane, startar arbeidet med å organisera verksemda. Endeleg selskapsbudsjett er klart til rådmannen legg fram sitt kommunebudsjett. Selskapet vert formelt før årsskifte og startar drifta som eit felles interkommunalt selskap frå 1. januar Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Kvinnherad kommune har fram til i dag delteke med kr per år til drift av Krisesenteret for kvinner i Sunnhordland. Dei kommunale kostnadene for 2011 i eit interkommunalt selskap vert kr Auka rammeoverføringar frå staten til kommunen som fylgje av ny lov, og det meiransvar som vert lagt på kommunane vert kr Organiseringa av krisesenterdrift i eit interkommunalt selskap slik det her vert lagt opp til, vert ei effektiv driftsform. Vår kommune får ei netto auke i rammetilskotet/overskot på kr per år. Miljømessig konsekvens: Ingen Kvinnherad kommune side 5

124 Vedlegg: Framlegg til selskapsavtale for Krisesenter vest IKS. side 6 Kvinnherad kommune

125 Haugesund kommune Rådmannens stab Notat Vår ref. Saksnr 2009/2609 Løpenr /2010 Arkivkode H43 Saksbehandler Andreas Larsen Tlf Vår dato SELSKAPSAVTALE Selskapsavtale for Krisesenter vest IKS 1. Selskapets foretaksnavn er Krisesenter vest IKS 2. Selskapet har sitt hovedkontor i Haugesund kommune. 3. Selskapet eies av kommunene Haugesund, Karmøy, Tysvær, Vindafjord, Sveio, Etne, Bokn, Utsira, Stord, Bømlo, Kvinnherad, Fitjar, Tysnes, Odda, Ullensvang, Jondal, Sauda og Suldal. Andre kommuner kan søke medlemskap. 4. Selskapet skal, på vegne av eierkommunene, sikre etterlevelse av krisesenterlovas 2 a), b) og c). Selskapet skal være et rådgivende organ for eierkommunene i etterlevelse av lovens 2 d). Selskapet har ikke som formål å drive virksomhet som gir utbytte til eierkommune. 5. Eierkommunene plikter å dekke sin andel av selskapets kostnader, forholdsmessig etter kommunenes innbyggertall som andel av totalt innbyggertall i eierkommunene, basert på Statistisk sentralbyrå sin befolkningsstatistikk for årsskiftet til året før budsjettåret. Innbetalingen foretas innen 31.1 i budsjettåret. Det pålegges imidlertid et grunnbeløp som er likt for alle kommuner. Kommuner som etter en forholdsmessig fordeling av totalbudsjettet ville betalt en lavere sum enn grunnbeløpet, betaler kun grunnbeløpet. 6. Selskapet kan ta opp lån innenfor en samlet gjeldsramme på tre millioner kroner. 7. Selskapet fører regnskap etter kommunale regnskapsprinsipper. 8. Eierkommunene hefter ubegrenset for sin prosentandel av selskapet sine plikter, og ansvaret blir delt forholdsmessig etter kommunenes innbyggertall som andel av totalt innbyggertall i eierkommunene. Ansvarsfordelingen justeres årlig i samsvar med Statistisk sentralbyrå sin befolkningsstatistikk for det siste årsskiftet. 9. Representantskapet består av et likelydende antall medlemmer som det er eierkommuner. Hver eierkommune har én representant i representantskapet. Det utbetales ikke honorar for deltagelse i representantskapet. 10. Møte i representantskapet holdes årlig innen utgangen av mai måned, og skal minst behandle følgende saker: årsmelding med revidert årsregnskap fra styret budsjett og økonomiplan forslag fra styret om opptak av lån fullmakter til styret valg av leder og nestleder i representantskapet valg av styremedlemmer til styret valg av leder og nestleder til styret valg av revisor fastsetting av honorar til styret Besøksadresse Sentralbord Bankgiro E-postadresse Rådhusgt postmottak@haugesund.kommune.no Postadresse Telefaks Organisasjonsnr Postboks Haugesund

126 11. Selskapets styre består av fem styremedlemmer, inkludert styrets leder og nestleder. Eventuelle styremedlemmer fra ansatte kommer i tillegg. 12. Styreleder og et styremedlem tegner i fellesskap selskapets firma. 13. Selskapet tilmeldes KS Bedrift 2

127 Side 1 Rådmannen - Tiltak- og rådgjevingstenesta for vaksne Vår ref: 2009/ Dato: Selskapsavtale for Krisesenter Vest IKS 1. Selskapets foretaksnavn er Krisesenter vest IKS. 2. Selskapet har sitt hovedkontor i Haugesund kommune. 3. Selskapet eies av kommunene Haugesund, Karmøy, Tysvær, Vindafjord, Sveio, Etne, Bokn, Utsira, Stord, Bømlo, Kvinnherad, Fitjar, Tysnes, Odda, Ullensvang, Sauda og Suldal. Andre kommuner kan søke medlemskap. 4. Selskapet skal, på vegne av eierkommunene, sikre etterlevelse av krisesenterlovas 2 a), b) og c). Selskapet skal være et rådgivende organ for eierkommunene i etterlevelse av lovens 2 d). Selskapet har ikke som formål å drive virksomhet som gir utbytte til eierkommune. 5. Eierkommunene plikter å dekke sin andel av selskapets kostnader, forholdsmessig etter kommunenes innbyggertall som andel av totalt innbyggertall i eierkommunene, basert på Statistisk sentralbyrå sin befolkningsstatistikk for årsskiftet til året før budsjettåret. Innbetalingen foretas innen 31.1 i budsjettåret. Det pålegges imidlertid et grunnbeløp som er likt for alle kommuner. Kommuner som etter en forholdsmessig fordeling av totalbudsjettet ville betalt en lavere sum enn grunnbeløpet, betaler kun grunnbeløpet. 6. Selskapet kan ta opp lån innenfor en samlet gjeldsramme på tre millioner kroner. 7. Selskapet fører regnskap etter kommunale regnskapsprinsipper. 8. Eierkommunene hefter ubegrenset for sin prosentandel av selskapet sine plikter, og ansvaret blir delt forholdsmessig etter kommunenes innbyggertall som andel av totalt innbyggertall i eierkommunene. Ved oppstart er ansvarsfordelingen som følger: Kommune Innbyggertall Ansvarsandel Haugesund ,21 Suldal ,29 Sauda ,79 Bokn 831 0,49 Tysvær ,89 Karmøy ,52 Utsira 218 0,13 Vindafjord ,88 Etne ,30 Sveio ,97 Bømlo ,69 Stord ,43 Fitjar ,74 Tysnes ,65 Kvinnherad ,83 Odda ,18 Ullensvang ,01 Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

128 Side 2 Eieransvaret kan endres, etter innstilling fra representantskapet. Endringen er da å anse som en endring i selskapsavtalen. 9. Representantskapet består av et likelydende antall medlemmer som det er eierkommuner. Hver eierkommune har én representant i representantskapet. Det utbetales ikke honorar for deltagelse i representantskapet. 10. Møte i representantskapet holdes årlig innen utgangen av mai måned, og skal minst behandle følgende saker: a. årsmelding med revidert årsregnskap fra styret b. budsjett og økonomiplan c. forslag fra styret om opptak av lån d. fullmakter til styret e. valg av leder og nestleder i representantskapet f. valg av styremedlemmer til styret g. valg av leder og nestleder til styret h. valg av revisor i. fastsetting av honorar til styret 11. Selskapets styre består av fem styremedlemmer, inkludert styrets leder og nestleder. Eventuelle styremedlemmer fra ansatte kommer i tillegg. 12. Styreleder og et styremedlem tegner i fellesskap selskapets firma. 13. Selskapet tilmeldes KS Bedrift Kvinnherad kommune -fellesskap og trivsel utvikling og vekst

129 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2010/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/66 Kommunestyret Organisering av VA-sektoren i Kvinnherad kommune. Innstilling frå rådmannen: Organisering av VA-sektoren blir vurdert nærare i samband med gjennomgang av heile den kommunale organisasjonen. Saksutgreiing: Kort historikk: 2001: Kvinnherad kommune vedtok å gå over til to-nivå modell. Teknisk etat vart delt i to der Teknisk tenester vart kommunal verksemd med ansvaret for forvaltning, drift, vedlikehald og utvikling av kommunen sine bygningar, vegar, vassverk, kloakknett, parkar og idrettsanlegg. Verksemda vart delt opp i dei tre avdelingane VA, Bygg og Veg/park/idrett. 2003: Arbeidsmiljøutvalet, hovudutval for teknisk og miljø, hovudutval for oppvekst og kultur, administrasjonsutvalet og formannskapet gjekk inn for å skilje Tekniske tenester ut som eige kommunalt føretak etter 11 i kommunelova. Utskiljing av VA fikk ikkje fleirtal. 2003: Kommunestyret bad administrasjonen greie ut konsekvensane av og føremonene med å skilje tekniske tenester ut som eige kommunalt føretak etter 11 i kommunelova. Forslag om utskiljing av VA vart nedstemt. 2004: Konsulentfirma KPMG vart engasjert til evaluering av Tekniske tenester og formannskapet sette ned ei styringsgruppe på tre politikarar. Resultatet vart at ein frårådde etablering av Tekniske tenester som kommunalt føretak eller som aksjeselskap. Ein gjekk og mot konkurranseutsetjing av veg/park/idrett og av tilsyn/reinhald/vedlikehald bygg. VA-sektoren såg ein som meir eigna til utskiljing, men først burde ein få inntil 5 år på seg til å dokumentere sin konkurransedyktigheit. 2005: Med bakgrunn i rapporten frå KPMG og to inntente evalueringsrapportar vart det vedteke ny organisasjonsplan der Tekniske tenester vart delt i to avdelingar med eigne daglege leiarar: Avdeling for kommunalteknikk og Avdeling for byggdrift. I tillegg vart det lagt ei merkantilavdeling og ei eigedomsavdeling direkte under verksemdsleiar. 2005: Revisjonen peikte i rapport på at kommunen dreiv med subsidiering av VA-sektoren, då interne felleskostnader i for liten grad vart dekka av gebyr. Vidare var avskrivingane for låge og byggelånsrenta var i for liten grad ført på VA-prosjekta. 2006: Rentekostnadane vart etter rapport frå revisjonen sett til Nibor + 0,3 %. 2010: Sak om gjennomgang av VA-tenestene vart lagt fram for formannskap og kommunestyret. Der gjekk det fram at sjølv med store investeringar var VA-sektoren så effektiv at gebyra låg langt under samanliknbare kommunar. Kommunestyret vedtok at dei var tilfreds med VA-tenestene og Kvinnherad kommune side 1

130 usamd i påstanden om at låge gebyr vart prioriterte framfor godt vatn. Grunna den store auken i omfang vart det vidare vedteke å innføre utvida vaktordning. Til slutt vart det vedteke å setje ned eit utval som skulle sjå på ulike løysingar for organisering av VA-sektoren. 2011: Rapport frå utvalet om organisering av VA-sektoren vart lagt fram med tilråding om å gjere sektoren meir synleg og med nærmare kontakt til det politiske miljøet. Bruk av alle VA-midlane måtte vurderast slik at desse berre vart brukt til drift og utbygging VA. To representantar gjekk for etablering av eige AS, ein representant gjekk for oppretting av eiga verksemd saman med veg og evt. grønt, og ein representant gjekk for å oppretthalde eksisterande organisasjon. Vurdering: KPMG sin rapport frå 2004 konkluderte med at VA-sektoren burde få 5 år på seg til å dokumentere sin konkurransedyktigheit. Dersom det då kunne dokumenterast at andre kommunar oppnådde betre resultat, burde utskiljing som eige AS gjennomførast også i Kvinnherad. I kommunestyresak 2010/83 vart det dokumentert at VA-sektoren i Kvinnherad hadde makta å gjennomføre større drifts- og utbyggingsoppgåver enn andre kommunar. Dette sjølv med færre tilsette, lågare kostnader og mindre gebyr enn andre, og då spesielt kommunar som hadde gått over til organisering som AS. I ettertid er det kome fram at mange kommunar som i dag har høgare gebyr enn Kvinnherad, står framfor store investeringar spesielt på vassverksida. Dette vil resultere i kanskje opp mot dobling av gebyra. Til samanlikning er Kvinnherad ferdig med dei største investeringane i vassverka, noko som tilseier langt meir moderat gebyrvekst i åra som kjem. Den VA-rapporten som no er lagt fram konkluderer mellom anna med at VA-sektoren må bli meir synleg. Kva som konkret blir meint med dette er litt uklårt, då sektoren i mange år har vist godt att i landskapet. Til tider har over 20 anleggsmaskiner vore i sving på kommunale VA-anlegg, medan talet på tilsette hos utførande konsulentar og entreprenørar har lege godt over 50. VA-sektoren har såleis stått for ein stor del av sysselsetjinga i den lokale anleggssektoren. I rapporten blir det vidare konkludert med behovet for nærmare kontakt med det politiske miljøet. Ved utskiljing i eige AS er ofte den viktigaste grunngjevinga at større avstand til det politiske liv vil gjere arbeidet meir effektivt. I Kvinnherad har ein så langt makta å bevise at effektiviteten kan bli vel så høg og kommandolinene vel så korte sjølv med organisering som kommunal verksemd. Vilkåret er utstrakt bruk av delegering og lite politisk detaljstyring. VA-rapporten peikar på at alle VA-midlane må gå til drift og utbygging VA, og ikkje til subsidiering av andre kommunale tenester. I 2005 slo revisor fast det motsette at det var kommunen som dreiv med subsidiering av VA-sektoren. Ved å auke rentekostnadane på kommunen sine VA-lån til Nibor + 0,3 %, har ein makta å redusere denne subsidieringa, men framleis tyder KOSTRA-tal på at kommunen til ein viss grad subsidierer VA-sektoren. Ut frå dette har ein til tider akseptert mellom anna utlån av VA-utstyr og mannskap til vedlikehald av kommunale vegar og liknande. I samband med utbygginga i Muradalen er det inngått avtale med Rosendal og Omland vassverk om at dei skal dekke deler av investeringskostnadane, og renta dei skal betale til kommunen er sett til Nibor + 0,1 %. Ut frå dette er det naturleg at VA-sektoren si rente til kommunen no blir redusert tilsvarande. Samtidig er det nødvendig med gjennomgang av dei interne overføringane slik at redusert rente ikkje automatisk skal bety auka kommunal subsidiering. To av dei fire medlemane i prosjektgruppa ønskjer å skilje VA-sektoren ut som eige AS. Med ei slik utskiljing vil kommunen sitt VA-budsjett og alle kommunen sine VA-lån automatisk bli overført til det nye selskapet, samtidig som det i nødvendig grad blir inngått avtale om evt. husleige og kjøp side 2 Kvinnherad kommune

131 av tenester frå kommunen knytt til IT, rekneskap og liknande. Dermed vil all debatt om kven som subsidierer kven kunne falle bort. Det kan også vere mange andre gode grunnar til at ein ønskjer slik utskiljing. Kanskje vonar ein at effektiviteten kan aukast ytterlegare, at detaljstyringa blir endå mindre, at gebyra blir lågare, at det blir fleire løna styreverv, at lønsnivået blir høgare, eller kanskje er årsakene meir ideologisk. For dei som ønskjer at kommunen skal reindyrke satsinga på tenesteproduksjon og prioritere ned arbeidet med samfunnsutvikling, kan det slik rådmannen ser det vere ein fordel å få skilt ut VAsektoren i eit eige AS. Kommunen sitt fokus vil då i mindre grad bli retta mot tilrettelegging for vidare utbygging, medan det nye selskapet først og fremst vil prioritere sine primæroppgåver. Så vel kommunen som VA-selskapet vil dermed bli mindre viktige i arbeidet med samfunnsutvikling. For dei som ser på samfunnsutvikling som den viktigaste oppgåva til lokalpolitikarane vil nok ei slik utvikling vere lite ønskjeleg. I Bergen kommune sitt forslag til ny eigarskapsmelding går ein inn for at alle dei funksjonar som ikkje er knytt til tenesteproduksjon eller samfunnsutvikling med fordel kan skiljast ut i eigne AS med profesjonelle styre. Spesielt gjeld dette funksjonar der primæroppgåva er å skaffe midlar til bykassa. VA-sektoren ser dei på som ein av dei viktigaste aktørane i arbeidet med å utvikle byen vidare, og difor skal den framleis vere underlagt direkte politisk styring gjennom organisering som kommunal etat. For ei distriktskommune som Kvinnherad er det lite som kjem gratis, og difor er det ekstra viktig med eit sterkt lokalpolitisk fokus på samfunnsutvikling. Dette tilseier at ein også her bør halde fast ved ein VA-sektor direkte underlagt formannskap og kommunestyre. Kvinnherad Energi AS vart for ein del år sidan skilt ut som eige AS. Samanlikna med tidlegare må det vere rett å hevde at deira rolle i kommunen sitt arbeid med å legge til rette for vidare utvikle då vart svekka. Dette var naturleg all den tid selskapet hadde ei heilt anna primæroppgåve enn å drive med samfunnsutvikling. Lønsutviklinga i det kommunale energiselskapet har og blitt ulik utviklinga i resten av kommunen. Skulle VA-sektoren bli skilt ut som eige AS vil det dermed neppe vere mogeleg å unngå tilsvarande utvikling med lønsauke, spesielt for leiarane. Dersom ein vel å halde fram med VA-sektoren som del av ei verksemd slik ein av medlemane i prosjektgruppa tilrår, kan missnøye med låg løn føre til at spesielt leiarane ser seg om etter anna arbeid. Dermed kan det bli vanskeleg å føre vidare den svært så gode utviklinga i leiing og utbygging av VA-sektoren. Dette er eit problem som kommunen som arbeidsgjevar må ta på alvor, og difor har ein saman med organisasjonane starta arbeidet med samanlikning av lønsnivået i nabokommunar og i lokale kommunale og private selskap. Etter endring frå etatsstruktur til to-nivåmodell, har det vore eit overordna mål for kommunen å få redusert talet på verksemder. Resultatet er blitt nær ei halvering på knappe ti år. Til tross for dette kan det godt hende det no er rett å dele Tekniske tenester i to ved å skilje ut vatn, avløp, veg og eventuelt park slik den fjerde representanten i prosjektgruppa tilrår. Stadig fleire kommunar har dei siste åra gått bort frå to-nivåmodellen, og difor har rådmannen no bestemt full gjennomgang for å få vurdert behovet for endringar også i Kvinnherad. Rådmannen legg opp til at denne gjennomgangen vil skje med sterk politisk deltaking, og at den vert sett i gang like etter valet og konstituering av nytt kommunestyre. I arbeidet skal sjølvsagt organisasjonane delta slik regelverket krev, og dermed vil det vere naturleg at også organiseringa og plasseringa av Kvinnherad kommune side 3

132 VA-sektoren blir ein del av dette arbeidet. Ut frå dette vil ein rå til at vedtak om organisering av VA-sektoren blir utsett til slik gjennomgang er utført, og forslag til ny organisasjonsplan ligg føre. I den framlagde VA-rapporten står det at kommunalteknisk leiar er til tider handlingslamma. Dette er ein påstand som rådmannen absolutt ikkje kjenner seg att i. Når VA-sektor i dag står fram som ein udelt suksess skal sjølvsagt dei tilsette ha honnør for innsatsen, men først og fremst må æra tilleggjast ein uvanleg dyktig kommunalteknisk leiar. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Går fram av saksutgreiinga. Miljømessig konsekvens: Går fram av saksutgreiinga. Vedlegg: Rapport frå arbeidsgruppe om organisering av VA-sektoren i Kvinnherad kommune. side 4 Kvinnherad kommune

133

134

135

136

137

138

139

140

141 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Asbjørn Skår Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/74 Formannskapet /67 Kommunestyret Initiativ til folkerøysting - ferjesambandet Kvinnherad-Stord Innstilling frå rådmannen: Kvinnherad kommunestyre viser til saksutgreiinga og sluttar seg til at det ikkje er grunnlag for å gjennomføra ei rådgjevande folkerøysting om ferjesambandet Kvinnherad Stord ved kommunevalet Saksutgreiing: Bakgrunn. I brev frå leiar av Innbyggjarpartiet, Einar Saghaug, dagsett , vert det bede om at Kvinnherad kommune tar opp til folkerøysting at sambandet mellom Kvinnherad og Stord skal gå frå Sunde til Jektevik. Det vert i brevet vist til uttale frå Kvinnherad kommunestyre til NOU 2006:7 Det lokale folkestyret i endring?, handsama i Kvinnherad kommunestyre Innbyggjarpartiet legg til grunn at dette er ei viktig sak for innbyggjarane i Kvinnherad, som kvalifiserer for ei folkerøysting ved det føreståande kommunevalet, jf vedlegg. Med brevet følgjer også framlegg til røystesetel, vedlegg. Utgreiing. Kommunelova. I Kommunelova 39b heiter det: 1. Kommunestyret eller fylkestinget kan selv bestemme at det skal avholdes rådgivende lokale folkeavstemninger. 2. Kommunene og fylkeskommunene plikter å rapportere de opplysninger som departementet finner er nødvendig for å offentliggjøre informasjon om lokale folkeavstemninger. Kompetansen til å setja i gang ei slik lokal folkerøysting ligg til kommunestyret, og kan ikkje delegerast, jf professor Jan Fridthjof Bernt. I Ot.prp. nr.32 ( ) går det fram at departementet ikkje vil gje nærare reglar om korleis ei slik folkerøysting skal gjennomførast i praksis, men viser til at det kan vera naturleg at kommunane tar utgangspunkt i regelverket i vallova. Førearbeidet til lova legg til grunn at det skal vera opp til Kvinnherad kommune side 1

142 kommunane sjølve å avgjera regelverket ut frå lokale tilhøve, t.d. om folkerøystinga skal gjelda heile eller delar av kommunen. I førearbeidet vert det presisert at det ikkje er høve til å halda bindande folkerøystingar. Kommunestyret kan såleis ikkje fråskriva seg det rettslege og politiske ansvaret for vedtak som vert tekne. Kommunestyret Kommunestyret handsama i møte uttale til NOU 2006:7 Det lokale folkestyret i endring? Kommunestyret vedtok følgjande: 1. Kvinnherad kommune sluttar seg til saksutgreiinga og merknadene frå den oppnemnde utgreiingsgruppa. 2. Kvinnherad kommunestyre vil spesielt peike på behovet for: - Å styrke lokalpolitikarane sitt renommé ved å redusere det altfor høge forventningspresset mot kommunane som media og sentrale politikarar er med og skaper. - P la lokalval vera lokalval. Om rikspolitikarane vil halde fram med å dominere, bør det vurderast å ha kommuneval og stortingsval same dag. - Å knyte folkerøysting i viktige saker til ordinære val. - Å gje kommunane utvida råderett spesielt over ressursbruken. Byråkratisk overprøving av politiske vedtak må bli forbudt ved lov. - Å la kommunane stå mest mogleg fritt med omsyn til organisering. Kun kommunestyre og formannskap bør vera lovpålagde organ. - Å la lokale lister få same vilkår som det til ei kva tid registrerte partiet. - Å på ny la veljarane få høve til å stryka kandidatar på ei valliste. - Å las veljarane få nytte elektroniske hjelpemiddel ved stemmegjeving. - Kommunen har trong for større handlefridom ved at ein i større grad enn no får økonomiske rammer som er meir i samsvar med dei oppgåvene som er pålagd. 3. Kvinnherad kommunestyret ønskjer ikkje å utprøve ordninga med parlamentarisme og direkteval av ordførar. Ferjesambandet Kvinnherad Stord. Politisk handsaming. Kvinnherad formannskap og kommunestyre har ved ei rekkje høve handsama sak om ferjesambandet Kvinnherad Stord, både bruk av Sunde eller Ranavik som ferjeleie i Kvinnherad, og lokalisering av ferjeleie på Stord. I formannskap og kommunestyre har det ved alle avrøystingar vore fleirtal for å halda fast på ferjeleie på Halsnøy, med Ranavik som ferjeleie inntil flytting til Klosterneset kan realiserast, jf vedtak i Kvinnherad kommunestyre Den handsama formannskapet sak om planprogram for lokalisering av nytt ferjeleie på Stord. I vedtaket frå formannskapet heiter det: 1. Kvinnherad formannskap ser på innkorting av ferjesambandet mellom Kvinnherad og Stord som heilt avgjerande for den vidare utviklinga i regionen generelt, og i Kvinnherad kommune spesielt. Formannskapet kan difor ikkje akseptera at Skjersholmane blir peikt ut som endeleg løysing. Jektevik kan kun aksepterast som ei midlertidig løysing. 2. Kvinnherad kommune ser det vidare som heilt nødvendig med rask realisering an nytt permanent ferjeleie på Stord. For at høge kostnader ikkje skal føra til unødig utsetjing, vil ein difor rå til at det i det vidare planarbeidet primært vert fokusert på Sævarhagsvikjo og Kvernaneset. 3. Kvinnherad kommune vil på det sterkaste oppmode om at prosjektet blir prioritert ved første revisjon av investeringsprogrammet i Nasjonal Transportplan. I møte handsama formannskapet kommunedelplan med konsekvensutgreiing for RV 544 nytt ferjeleie på Stord. I vedtaket frå formannskapet heiter det: 1. Kvinnherad kommune viser til tidlegare lovnad frå staten ved Samferdselsdepartementet og held fast på at Skjersholmane ferjeleie kun er ei midlertidig ordning. 2. Kvinnherad kommune sluttar opp om den klare tilrådinga frå Satens vegvesenet og prioriterer Kvernaneset som nytt ferjeleie på Stord. 3. Kvernaneset medfører store innsparingar for dei reisande og store reduksjonar i offentlege ferjetilskott. Prosjektet må difor realiserast så raskt som mogleg i planperioden Om nødvendig er Kvinnherad kommune innstilt på å akseptera ei bompengeordning der ferjebilletten blir uendra etter innkorting. side 2 Kvinnherad kommune

143 5. Så snart Kvernaneset er godkjent og prioritert, vil Kvinnherad kommune starte planarbeidet med flytting av ferjeleiet frå Ranavik til Ungholm på Klosterneset. Samferdselsdepartementet svara i brev av på søknad om å nytta Jektevik som mellombels ferjeleie på Stord inntil opprusting av riksvegen på Halsnøy var ferdig. Departementet viste til Stortinget sitt vedtak om bompengefinansiering av RV 544 Halsnøysambandet, der trafikkgrunnlaget føreset eit pendelsamband mellom Ranavik og Skjerholmane, slik at trafikken mellom Kvinnherad og Stord nyttar prosjektet. Samferdselsdepartementet ville ikkje føreslå for Stortinget endringar i dette opplegget. Vurdering. Kommunestyret har i medhald av kommunelova 39b mynde til å vedta rådgjevande folkerøysting. I førearbeidet til lova vert det lagt til grunn at regelverket i vallova vert følgd ved slik folkerøysting. Kommunestyret har sitt møte , og datoar for kommunevalet er Etter rådmannen si vurdering vil det verta svært kort tid til å ivareta dei praktiske åtgjerdene før ei slik røysting kan gjennomførast. Valstyret må i alle høve ta stilling til gjennomføring av røystinga. Rådmannen legg til grunn at ei rådgjevande folkerøysting føreset at det før røystinga har vore ein prosess med informasjon og drøftingar, der ulike alternativ og konsekvensar er analyserte og vurderte. Framlegget frå Innbyggjarpartiet inneber at politikarane i Kvinnherad skal arbeida for å nytta Sunde og Jektevik som ferjeleie i det framtidige sambandet Kvinnherad Stord. I spørsmålet om endringar i planane for dette sambandet, vil det vera nødvendig å henta inn synspunkt og uttale frå andre instansar som sit med avgjerslemynde og interesser i ei slik sak. Ei endring av planane om noverande bompengefinansiering, vil kunna ha økonomiske konsekvensar for kommunen, som bør vera utgreidd og avklart før folket vert beden om råd. Eit råd frå folket i ei viktig sak må byggja på at dei røysteføra har fått tilgang til informasjon og har kunnskap om saka, er kjent med moglege konsekvensar, og at temaet er sett på dagsorden og debattert i god tid før røystinga skal finna stad. Rådmannen kan ikkje sjå at dette er tilfelle i denne saka. Kommunestyret har i sak 2006/62 tilrådd å knyta folkerøysting i viktige saker til ordinære val. Rådmannen finn at det er eit politisk skjøn om denne saka tilhøyrer.. viktige saker.. som ein vil ha ei rådgjevande folkerøysting om, og at kommunestyret må ta stilling til dette. Tilråding. Rådmannen finn ikkje at det vil vera forsvarleg å gjennomføra ei rådgjevande folkerøysting ved kommunevalet 2011 om ferjesambandet Kvinnherad Stord, då grunnlaget som skal sikra at folket gjev kommunestyret eit informert råd, ikkje er til stades. Rådmannen vil såleis rå frå ei slik folkerøysting ved kommunevalet Brevet frå Innbyggjarpartiet er stila til Kvinnherad kommune v/valstyret/formannskapet. Rådmannen finn at valstyret ikkje har ei rolle i denne saka før eit eventuelt vedtak om rådgjevande folkerøysting i kommunestyret, men har vore i tvil om formannskapet si rolle. Etter konsultasjon med fylkesmannen har ein vald å la formannskapet innstilla i saka. Uttale frå Eldrerådet: Ikkje aktuelt. Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Ikkje aktuelt. Økonomisk konsekvens: Eit vedtak om ei rådgjevande folkerøysting vil kunna føra til noko auka utgifter ved kommunevalet. Kvinnherad kommune side 3

144 Miljømessig konsekvens: Ingen. Vedlegg: Brev frå Innbyggjarpartiet av med vedlegg. side 4 Kvinnherad kommune

145 Røysteblankett Ferjeambandet Kvinnherad Stord skal gå frå Sunde til Jektevik Innbyggjarane vil med dette føreta ei rådgjevande folkerøysting ved å ta stilling til forslaget ved å seia ja eller nei: Forslag : Politikarane i Kvinnherad kommune skal arbeida for å betre sambandet Kvinnherad Stord ved å fremja og tilrettelegga ferjestøa Sunde Jektevik til formålet. Kryss i alternativ ruta nedanfor er di avgitte stemme : JA Nei

146

147 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Geir Mogren Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/66 Formannskapet /68 Kommunestyret Fjellhaugen skisenter - vidareføring av kommunal underskotsgaranti på drift av anlegget Innstilling frå rådmannen: 1. Kvinnherad kommune gir Fjellhaugen Skisenter ein årleg underskotsgaranti på drift av anlegget på opptil kr ,- i perioden 2012 til Garantien kjem til utbetaling dersom : Ein av veravhengige årsaker kan visa til at utgiftene blir særleg høge eller at inntektene blir særleg låge. Andre ekstraordinære og uføresette omstende dukkar opp som er nært knytt til sjølve skitrekket og drifta av dette og som øydelegg sesongen. Fjellhaugen skisenter sitt driftsfond er brukt til å dekka underskotet. 3. Fjellhaugen Skisenter set av overskotet i gode år på eit eige driftsfond. Dette fondet kan berre nyttast til å dekkja seinare års underskot. Saksutgreiing: Fjellhaugen Skisenter søkjer Kvinnherad kommune om framhald av ordninga med underskotsgaranti på drift av anlegget slik som i perioden 1999 til Styret i Fjellhaugen skisenter ser på denne måten å støtte opp om dette anlegget som særs viktig, og det er utfordrande å drive anlegget utan ei slik støtte. Fjellhaugen Skisenter er organisert som eit AS med Kvinnherad kommune som eigar av 56,7 % av aksjane. Dei resterande eigarane er små aksjonærar, med idrettslaga i området som dei største Kvinnherad kommune side 1

148 eigarane. Styremedlemane er vald inn frå eigarane, den kommunale representanten er styreleiar. Det er styret i skisenteret som er juridisk og økonomisk ansvarleg for drifta. Skisenteret driv utan løna tilsette, og med ei driftsavtale med entreprenør om preparering. Resten av arbeidet blir drive på dugnadsbasis. Dette er ein arbeidsform som ein ser er i endring, også med bakgrunn på sterkare krav til tryggleik og kompetanse til dei som driv anlegget. Styret i Fjellhaugen skisenter har utfordra kommunen som største eigar på framtidig driftsform. Kommunen vil difor i neste Eigarskapsmelding gi styringssignal til Fjellhaugen skisenter. Anlegget er definert som eit regionalt skianlegg i plan for idrett, friluftsliv og kulturanlegg i Sunnhordland. Anlegget består av skitrekk, barneskitrekk, ljosløype, langrennsarena med tidtakarbu og varmestove. I tillegg er skisenteret utgangspunkt for eit stort og flott fjellområde med løypenett og fantastiske tilhøve for fri utfalding med telemark og snowboard. Det er også investert i eit anlegg for snøproduksjon. Det er også etablert eit eige kraftverk på anlegget som på sikt vil gi inntekter til anlegget. Anlegget vert no gradvis oppgradert, første byggetrinn på nytt arenahus er gjennomført, og ein arbeider no med byggetrinn 2, varmestove og garderobar. Oppgraderingane er, og vert, finansiert gjennom spelemidlar, driftsinntekter og andre private finansieringskjelder. Kvinnherad kommune har ikkje vore i stand til å følgje opp oppgraderingane med kommunalt byggetilskot. Driftsforma har vore basert på lave driftskostnader og investeringar. Likevel er dei nøydde til å gjera naudsynte investeringar/utbetringar m.a. som følgje av årlege kontrollar av heisanlegg. Senteret kan heller ikkje heilt sjå vekk i frå konkurransen frå andre og større skianlegg som t.d. i Røldal. Ein kjem til å sjå ein profesjonalisering innan ein del av arbeidet i skisenteret, særleg på basis av strenge krav til tryggleik. Drift av skisenter er som alle veit eit risikoprosjekt på mange måtar. Snøforhold og veret på aktuelle utfartsdagar er heilt vesentleg for driftsresultatet kvart år. Svingingane er derfor store. Eit styre for eit aksjeselskap har eit juridisk og økonomisk ansvar. Den enkelte som yt frivillig innsats kan verte stilt til ansvar om selskapet har underskot eller går konkurs. Ein kommunal garanti kan vere det som er utløysande for å rekruttere tillitsvalde og å motivere til dugnadsinnsats. Garantien har vore utløyst 4 gongar: 2000: kr ,- 2001: kr ,- 2005: kr ,- (skitrekket var i ustand) 2010: kr ,- Totalt kr ,- Garantien har vore meint som ei forsikring til skisenteret klarer å leggje seg opp eit eige driftsfond og har så langt vi kan vurdere fungert tilfredsstillande. side 2 Kvinnherad kommune

149 Det er sjølvsagt knytt fleire problemstillingar til denne forma for støtte både for kommunen og skisenteret. For kommunen vil eit evt. underskot ikkje være pårekneleg, så ein må ta høgde for at dette kan kome på i budsjettet og ein evt budsjettrevisjon. For framtida må skisenteret sette av heile overskotet til driftsfond. Dette fondet skal så berre kunne brukast til å dekkja ev. underskot før kommunen sin garanti vert gjort gjeldande. Såleis skal ikkje driftsfondet kunne nyttast til investeringar/ vedlikehald. Ved slike investeringar må Fjellhaugen skisenter låna dei naudsynte midlane.. Uttale frå eldrerådet: Ikkje innhenta. Økonomisk konsekvens: Avhengig av driftsresultatet til Fjellhaugen skisenter. Miljømessig konsekvens: Ikkje vurdert. Vedlegg: Søknad frå Fjellhaugen skisenter, av Kvinnherad kommune side 3

150 fåtvps KV1NNHERAD KOMMUNE Postboks Rosendal Tlf. alpinanlegg: Ban kgiro: Føretaksnr.: Kvinnherad Kommune, Kulturkontoret, 5470 Rosendal Arkivsaksnr. Arkivkode P 1 3 APR, 201i Matre Arkivkode S SØKNAD OM KOMMUNAL UNDERSKOTSGARANTI FOR Fjellhaugen skisenter A/S søkjer med dette om at ordninga med kommunal underskotsgaranti held fram. Fjellhaugen skisenter har hatt ein kommunal underskotsgaranti for åra 2008 til Denne garantien er vorte nytta når det har vore særlege høve som førte til at utgiftene vart høge og inntektene låge. Skisenteret har sett av midlar for å dekka eventuelle framtidige underskot dei åra det har vore overskot. Eit anlegg som ligg i eit område med ustabilt vær er sårbart med omsyn til svingnigar i været. Styret i Fjellhaugen skisenter A/S ser på denne måten å støtta opp om dette anlegget som svært viktig, og det ville vore problematisk å driva dette anlegget utan ei slik støtte. Fjellhaugen skisenter er i dag eit moderne regionalt anlegg med oppkøyrde løyper, barnetrekk og godt turterreng. Her er det høve til å driva alle former for skiaktivitet. Anlegget er i stadig utvikling. Målet er å gjera tilbodet betre, samstundes som inntektene vert større. Garasjedelen til eit framtidig arenahus er ferdig. Det er ei driftsform i anlegget som krev stor frivillig innsats. Det vert lagt ned svært mange dugnadstimar for å kunna gi eit godt tilbod. Kvinnherad kommune er den største aksjonæren i selskapet, utan kommunal medverknad hadde ikkje skisenteret eksistert. Det kommunale driftstilskotet og den kommunale garantien er kanskje eit lite beløp når ein ser den samfunnsøkonomiske effekten ein får att. Det er viktig å vita at ein har kommunal støtte, utan at ein garanti skal vera ei sovepute. Eit styre for eit aksjeselskap har og eit juridisk og økonomisk ansvar. Den enkelte som yt frivillig innsats kan verta stilt til ansvar om selskapet har underskot eller går konkurs. Ein kommunal garanti er nødvendig for å få folk til å gjera denne store innsatsen. Vi håpar at Kvinnherad kommune held fram med denne positive støtta. Dersom det er trong for meir infonnasjon, står vi til teneste. Asbjørn Fjehhaugen / styreleiar

151 «lskfigffill Postboks Rosendal Tlf. alpinanlegg: Bankgiro: Fø retaksnr.: Rosendal Kvinnherad kommune 5470 Rosendal Drift og investeringar i Fjellhaugen Skisenter Eg viser til møte med Kristian Bringedal og Sissel Aarseth i Verksemd for kultur og fritid 5. april i år. Bakgrunnen for møtet var eit ønskje frå styret om å orientera om skisenteret sin økonomiske situasjon og trong for kapital til drift, vedlikehald og framtidige investeringar. Som avtalt på møtet sender vi her ei kort oppsummering av situasjonen og mogleg utvikling dei næraste åra. Kvinnherad kommune er største eigar med 56,7 % av aksjane i selskapet. Vi står framfor nokre større vegval som det er naturleg at kommunen har meiningar om; både som eigar i skisenteret, forvaltningsorgan og samfunnsutviklar innan idrett, friluftsliv og folkehelse. Dei seinare åra har skisenteret utvikia seg mykje. Av større tiitak nemner vi: Kunstsnøanlegg i alpinbakken Minikraftverk Garasjeanlegg for prepareringsmaskin Utvida løypepreparing i fjellet Dei næraste åra er desse dei største utfordringane: Mindre tilgong til dugnadshje1p Auka trong for betalt arbeidshjelp Auka vedlikehald av heisanlegget Nytt utstyr for løypepreparering Arenahus med varmestove og toalettanlegg Høg nettleige for straum I den næraste 5-årsperioden reknar vi med at selskapet må ha tilført om lag ,- kr. i nye driftsinntekter årleg og om lag ,- kr. ekstra til samla investeringar for perioden. Vi har da lagt til grunn ei skjønsmesssig framskriving av drifta på dagens nivå og ei minimumsløysing for arenahus. Styret meiner dette er heilt naudsynt kapital for å halda liv i selskapet. Eigenkapitalen er no så låg at den nærmar seg uforsvarleg etter aksjelova sine krav.

152 Styret meiner at det som er praktisk mogleg å få til av driftsinntekter i eit slikt dugnadsdrive selskap er gjennomført: billettinntekter, parkeringsavgifter, årskort, mange og gode sponsorar, utleige, kioskal, kostnadskutt mm. Kommunen bidreg med driftsstønad og underskotsgaranti, samt byggestøtte ved større tiltak. Kommunen gir også vesentlege bidrag til skisenteret i form av støtte og tilrettelegging av infrastruktur i samarbeid med ein annan viktig støttespelar, Sunnhordland Kraftlag AS. Kommunen sin medlemsskap i Friluftsrådet Vest har også vist seg å utløyse bidrag til drifta. Trass i at situasjonen no synast å vere noko mørk har vi tankar om å vidareutvikle skisenteret når økonomien har betra seg. Dette vil i så fall vere tiltak for å utvida park-fasilitetane i alpinanlegget, forbetra langrennstraseen i lysløypa, knyta langrenns- og alpinanlegget betre saman med utgongspunkt i nytt eller opprusta arenahus, etablera skileikområde, utvida løypekøyringa i fjellet og leggja til rette for bruk av anlegget i sommarhalvåret til andre plasskrevjande aktivitetar. Vi trur dette fell godt saman med reiselivssatsinga i kommunen, folkehelsearbeidet, anleggsstrategien og eit ønskje om å gjera Kvinnherad til ein enda betre plass å bu, arbeida og feriera. Slik det vart drøfta på møtet med Kultur og fritid ønskjer vi no at kommunen vurderar korleis den kan bidra til å få skisenteret gjennom ein vanskeleg periode og etablere ei økonomisk berekraftig plattform for vidare utvikling av skisenteret. Med helsing AsbjØrn Fjellhaugen styreleiar Fjellhaugen Skisenter AS

153 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Mette Guddal Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/69 Kommunestyret Nye festeavgifter for graver Innstilling frå rådmannen: 1. Festeavgifta for graver vert etter fredningstid sett til kr. 120 pr. år. 2. Endringa gjeld frå Avgifta vert som no krevd inn for periodar på 10 år. Saksutgreiing: Syner til vedlagde sakframstilling / innstilling frå Fellesrådet, møte Uttale frå Eldrerådet: - Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: - Økonomisk konsekvens: - Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Saksframlegg og innstilling Kvinnherad kommune side 1

154 Møtebok SAK: Nye festeavgifter for graver BEHANDLA AV: Beh.rf. Utval Møtedato Utvalssak 1 Fellesrådet /11 Arkivsaksnr.: Saksbehandlar: Arne Lindekleiv Vedlegg: Saksutgreiing: 1. Status I 21 b i gravferdslova står det: " Avgifter for bruk av gravkapell, kremasjon og feste av grav fastsettes av kommunen etter forslag frå Fellesrådet." Det er no fleire år sidan festeavgifta for graver ved gravplassane i Kvinnherad vart endra/regulert. - Sist I Kvinnherad er festeavgifta no sett til kr pr år for kvar grav, og det er vanleg å krevje inn festeavgift for ein periode for 10 år om gongen. - Fri grav som vert teke i bruk er først freda i 30 år,- og det vert i denne tida ikkje kravd inn festeavgift. - For grav som vert festa ved sida av fri grav vert det ved gravlegging kravd festeavgift. 2. Behov for auke Kvinnherad kommune har mange gravplassar å ta hand om, og ein ønskjer så langt som råd å halde oppe ein god standard når det gjeld vedlikehald av desse. Dette betyr mykje for dei pårørande som ofte vitjar kyrkjegardane, - og vi trur at det og er med å gje eit positivt bilete av kommunen vår. Festeavgiftene er eit viktig bidrag for å ivareta og følgje opp desse utfordringane. Samstundes veit vi at festeavgiftene og har ein del betydning for kor lenge folk ønskjer å feste gamle graver. Dersom festeavgifta vert halde låge og kostnadene for vidare feste vert små kan ein ofte halde fram å feste gravene sjølv om ein ikkje alltid har høve mv til å ta hand og stelle gravene Ved at fleire gamle gravminne kan fjernast på gravplassen så kan den i større grad frigjerast for gjenbruk, og trongen for kyrkjegardsutvidingar kan utsetjast noko,- og ved einskilde høve unngå utvidingar.

155 Festeavgifta i Kvinnherad er slik dei no er låge i høve til mange stader i landet og til samanlikning kan vi her nemne at avgiftene i nokre av nabokommunane våre er: Stord kr pr. år Bømlo kr pr år Sveio kr pr år Fitjar kr pr år Tysnes kr pr år Etne kr pr år Kvinnherad kommune v/kommunestyre har tidlegare gjeve uttrykk for å halda festeavgifta på eit relativt lågt nivå,- men med bakgrunn i dei utfordringane ein har med vedlikehald og behov for nye reguleringar av gravfelt er det naudsynleg og naturleg at festeavgifta vert auka og her hjå oss og Ved å auke avgifta til kr. 120.så inneber det at vi framleis har ei avgift som ligg under fleire av dei kommunane vi til vanleg har samanlikna oss med. Og at vi såleis held eit lågt nivå for festeavgifter. Forslag til innstilling 1. Festeavgifta for graver vert etter fredingstid sett til kr. 120 pr. år. 2. Endringa gjeld frå Avgifta vert som no kravd inn for periodar på 10 år. Behandling i Fellesrådet Forslag til vedtak: Samrøystes vedteke Innstilling frå Fellesrådet Festeavgifta for graver vert etter fredingstid sett til kr. 120 pr. år. 2. Endringa gjeld frå Avgifta vert som no kravd inn for periodar på 10 år.

156 Saksframlegg Kvinnherad kommune Saksmappe Saksbehandlar 2005/ Geir Mogren Saksgang Saksnr Utval Møtedato 2011/76 Formannskapet /70 Kommunestyret Garanti for lån- Kvinnherad Bioenergi AS Innstilling frå rådmannen: 1. Kvinnherad kommune garanterer for et lån, stort kr , som Kvinnherad Bioenergi AS tar opp i SR-bank, Kvinnherad. Lånet skal nyttast til realisering av det bioenergi-anlegget som skal byggjast i Rosendal. 2. Garantiansvaret skal reduserast i takt med nedbetalinga på lånet og opphøyrer etter 20 år med tillegg på inntil 2 år. 3. Inngått avtale, sist revidert i 2008, mellom Kvinnherad kommune og Kvinnherad Bioenergi AS, vert endra slik: a. 2. Ungdomsskulen sitt forbruk vert auka til 380 kwh og sum forbruk vert då kwh. b. 7. Avtaleperioden vert sett til 1.oktober 2011 til 1.oktober Saksutgreiing: Syner til vedlagte avtale mellom kommunen og Kvinnherad Bioenergi AS. Anlegget som skal forsyne rådhuset, samfunnshuset og ungdomsskulen med varme er vedteke bygd ved ungdomsskulen. Tidlegare var planen å bygge inntil rådhuset. For å realisere prosjektet treng Kvinnherad Bioenergi et lån. Sr-bank er villig til å gi lånet viss dei får pant i tomta. Tomta, som er ein del av eit større areal, er bygsla av kommunen frå Baroniet. Banken krev at den aktuelle tomta vert frådelt. Dette er det ikkje mogleg å få grunneigaren med på. Som eit alternativ til frådeling og pantesikring vil banken gi lånet viss Kvinnherad kommune garanterer. Kvinnherad kommune har gitt garanti til mange prosjekt dei seinaste åra, og rådmannen vil innstille på at det også vert gjort i dette høvet. På grunn av lånet sin storleik vil ein slik garanti måtte godkjennast av Fylkesmannen. Kvinnherad kommune side 1

157 Viser det seg at Fylkesmannen ikkje godkjenner låneopptaket vil Kvinnherad Bioenergi flytte anlegget opp til rådhuset og byggja på den opprinnelege tomta. Her får banken pant, men partane er einige om at det må gjerast noen presiseringar i avtalen. Dette på grunn av den tida som har gått. Det er eit tidspress når det gjeld oppstart av prosjektet. Fylkesmannen har gitt eit tilskot men har satt som definitiv frist for oppstart til 1.oktober Etter den dato fell tilskotet ( kr ) bort. Vedlegg: Tidlegare inngått avtale mellom Kvinnherad kommune og Kvinnherad Bioenergi AS side 2 Kvinnherad kommune

158

159

160

161

162

163

164

165

166