Felles årsmelding for 2012.

Transkript

1 Side 1 - Rådmannen Vår ref: / Dato: Felles årsmelding for.

2 Side 2 Innhald Side 1.0 Rådmannen sine merknader Samfunnsutvikling Utviklingstrekk Arbeidsplassar Samferdsle Folketal Kommunal utbygging Planlegging Andre tiltak og hendingar Økonomi Økonomisk status Økonomistyring Driftsresultat og resultatvurdering Investeringar Lånegjeld og fondskapital Aktuelle KOSTRA-tal Tenesteproduksjon Arbeidsgjevarpolitikk Tilsette Likestilling Rekruttering Seniorpolitikk Kompetanse Nærvær Arbeidsmiljø og trivselsvurderingar AMU arbeidsmiljøutval Brukarundersøkingar Etikk og samfunnsansvar Løns- og personalpolitikk Tilsyn E-løysingar Beredskap Barnehagar, skular, pleie og omsorg og resten av kommunen Barnehagane Skulane Pleie og omsorg Resten av kommunen Verksemdene sine årsmeldingar 34

3 Side Rådmannen sine merknader. I årsmeldinga for 2010 vart det fokusert ein god del på forholdet mellom samfunnsutvikling og tenesteproduksjon. Arbeidsdelinga mellom kommune og stat er grovt at lokalpolitikarane legg tilhøva til rette slik at folk kan bu og leve der, medan rikspolitikarane passar på at dei får eit godt velferdstilbod. Lokalpolitikarane må dermed drive aktiv samfunnsutvikling samtidig som dei på vegne av staten leverer velferdstenester til innbyggjarane. For å sjå korleis samfunnet hadde utvikla seg, starta årsmeldinga med samanlikning av endringane i Kvinnherad og i ein del andre kommunar og regionar dei siste tiåra. Resultatet var positivt og difor vart det sett på korleis det var blitt jobba i Kvinnherad. Gjennomgangen viste at det også for ei distriktskommune nyttar å satse på samfunnsutvikling. I årsmeldinga for såg ein på om samfunnet var blitt utvikla vidare i siste valperiode, og kva resultat dette har gjeve. Dessverre viste gjennomgangen at ressursane og merksemda i aukande grad gjekk til tenesteproduksjon, medan arbeidet med samfunnsutviklinga var blitt nedprioritert. Med stort mediefokus på velferdstenestene og ein fragmentert stat som stadig krev auka innsats på sitt tenesteområde, rettar lokalpolitikarane all merksemd mot vekst i tenesteproduksjonen. Prioriteringane er i tillegg ulik andre kommunar. Stadig meir går til løn, og dei tunge sektorane Skule og Pleie og omsorg blir tilført ekstra mykje. Dette blir finansiert med høge inntekter og lite til dei fleste andre tenesteområda. I vart det svikt i dei høge inntektene og dermed vart resultatet ei overskriding på 55,7 mill. kr. Resultatet i viste klart at høg drift og høg lånegjeld er ein dårleg kombinasjon, og våren innsåg dei folkevalde at tiltak måtte setjast i verk for å få ned kostnadane. Då vart det lagt ned eit stort arbeid for å finne ut kva som kunne gjerast, og resultatet vart eit revidert budsjett der det vart lagt opp til ein driftsreduksjon i økonomiplanperioden på 70,0 mill. kr. Det meste skulle ein oppnå ved å redusere talet på årsverk med minst 100. I årsmeldinga for ser ein grundig på det arbeidet som så langt er blitt utført og på kva som vart resultatet. Sjølv om mykje arbeid framleis står att, har ein kome godt i gang. Telet på årsverk er blitt redusert med 58,46, og rekneskapstala viser at samanlikna med rein framskriving har ein makta å redusere drifta med rundt 35,0 mill. kr. For å oppnå dette har alle verksemder fått reduksjon i rammene. Dette gjeld også dei som hadde lite frå før. Kvinnherad må etter kvart bli meir lik andre kommunar, og difor må utgiftene til dei tunge sektorane reduserast ytterlegare medan utgiftene til ein del av dei andre verksemdene må aukast. Dette så sant ein vil ta betre vare på det ein eig og i tillegg bidra til utvikling av samfunnet. Sjølv med stort fokus på kommunen sine økonomiske utfordringar er det optimisme i det meste av samfunnet elles. Årsaka er høg aktivitet spesielt i den industrien som er retta mot oljenæringa, samt positiv effekt av gjennomførte sentrums- og vegutbyggingstiltak. Sjølv om mange framleis flyttar ut er folketalet stabilt, og årsaka er innvandring grunna vekst i talet på arbeidsplassar. Rekneskapen for viser eit overskot på 44,687 mill. kr. Inntektene auka med 29,910 mill. kr samtidig som driftsutgiftene til verksemdene vart 14,415 mill. kr lågare enn budsjettert. Sjølv om mykje av overskotet til verksemdene skuldast inntekter som skulle blitt ført i, ville det ikkje vore mogeleg å oppnå eit så godt resultat utan stor innsats frå dei tilsette. Resultatet opnar for at nedbetalinga på underskotet kan aukast frå 5,254 mill. kr til 49,951 mill. kr.

4 Side Samfunnsutvikling. 2.1 Utviklingstrekk. Endra næringsstruktur har saman med aukande utdanningsnivå bidrege til sentralisering i landet. Nye arbeidsplassar som ofte er knytt til tenesteytande næringar krev i aukande grad arbeidskraft med utdanning, og dei er det flest av i byane der utdanningsinstitusjonane ligg. Konsekvensen har blitt lokalisering sentralt og dermed folketalsauke i og rundt dei større byane. Primærnæringane er i stor grad knytt til distriktskommunane og her har to av tre tilsette blitt borte dei siste 40 åra. Resultatet har naturleg nok blitt nedgang i folketalet, og då spesielt i dei kommunane som har lengst avstand til næraste by. Også industrisysselsetjinga har gått ned dei siste tiåra, og spesielt gjeld dette den kraftkrevjande industrien. Sidan 1970 har sju av åtte kommunar på Vestlandet med kraftkrevjande industri hatt ein folketalsnedgang på over 20 %. Den åttande kommunen med kraftkrevjande industri er Kvinnherad, og her har talet på tilsette ved Søral blitt halvert etter Kvinnherad er i tillegg ei av dei største landbrukskommunane i fylket, og her har to av tre tilsette blitt borte. Kvinnherad er og ei av dei kommunane i Hordaland som har lengst reisetid til så vel Haugesund som Bergen, og som i tillegg har lengst reisetid med bil til regionsenteret. Fylket har lenge sett på kommunen som eit ekstra sårbart områda, og SSB rekna i sine tidlegare prognosar med folketalsnedgang. Til tross for alt dette har det samla talet på arbeidsplassar i Kvinnherad auka dei siste 40 åra med 1 739, og folketalet har auka med Ein har med andre ord makta å få til ei utvikling svært ulik andre distriktskommunar. Dei viktigaste årsakene til dette var prioritering av næringslivet sine behov gjennom rask planlegging, positiv sakshandsaming, utbygging av vegnettet og etablering av eit sterkt kommunesenter. 2.2 Arbeidsplassar. Sysselsette etter næring som bur i Kvinnherad Endr Endr Primærnæring Sekundærnæring Tenesteytande næring Offentleg forvaltning Sysselsette i kommunen I Kvinnherad som i resten av landet er det stor nedgang i talet på sysselsette i primærnæringane. I landet samla er det også stor nedgang i sekundærnæringane. Nedgang har også Søral hatt, men likevel har Kvinnherad makta å halde oppe industrisysselsetjinga. Den store auken i talet på sysselsette dei siste 40 åra finn ein i dei tenesteytande næringane og i det offentlege. Samla har dermed resultatet blitt kraftig auke i sysselsetjing. Auken har halde fram også etter år 2000, og var ekstra kraftig fram mot finanskrisa i I åra etter har talet gått litt ned, noko som i stor grad skuldast vanskane til Søral og til dei som leverer varer og tenester til denne hjørnesteinsbedrifta. Siste året er det på ny blitt auke, og når det blir drift i B-hallen ved Søral bør det ligge til rette for ny vekst i talet på sysselsette i så vel industrien som i dei tenesteytande næringane.

5 Side 5 Primærnæringane har hatt ytterlegare nedgang dei siste åra. Når den ikkje har blitt kraftigare, er ei viktig årsak veksten i havbruksnæringa. I tillegg kjem gryande optimisme og investeringslyst også i deler av landbruksnæringa. Offentleg forvaltning hadde vekst fram til 2008, ein mindre nedgang i åra etter og ny vekst i. Statleg sentralisering og kommunal innstraming tilseier ikkje vesentleg auke i åra som kjem. Dei tenesteytande næringane har hatt den største auken dei siste åra. Ei viktig årsak til dette er realiseringa av dei store vegprosjekta som mellom anna har resultert i kraftig sentrumsvekst på Husnes. Sjølv med vanskar på Søral har sentrum ekspandert, og truleg vil veksten halde fram. Sysselsette som arbeider i Kvinnherad Endr Syssels. som bur i kommunen Pendling inn til kommunen Pendling ut av kommunen =Arbeidsplassar i kommunen Frå 2005 til 2008 auka talet på arbeidsplassar i kommunen med heile 623. I 2009 og 2010 var det nedgang, medan det var ny auke i. Samla auke frå 2005 til var på 568. Pendling ut av kommunen var stabil fram til 2008 og har gått ned i åra etter. Pendling inn til kommunen har auka ekstra sterkt etter 2008 og har nær blitt dobla dei ti siste åra. Årsaka er betre kommunikasjonar, fleire arbeidsplassar og ein liten nedgang i talet på sysselsette som bur i kommunen. For dei største verksemdene er status for tida følgjande: - Søral går framleis med halv produksjon men har fått godkjent CO2-kompensasjon samtidig som det er inngått nye kraftavtaler. Full produksjon vil neppe skje før prisane på aluminium har auka. - HMR og andre bedrifter med leveransar til aluminiumsverket har tilpassa bemanninga til den endra marknadssituasjonen. Dermed kan det også her bli auke når Søral på ny går for fullt. - Bergen Group har framleis stor aktivitet på Opsanger, har utvida industrihall, men har lagt ned ei av bedriftene. I Høylandsbygd er anlegget lyst for sal. Truleg kan ny eigar medføre auka aktivitet. - Eide-gruppa på Halsnøy har misst rekordstor kontrakt med Statoil, men ser likevel lyst på stoda og er i ferd med å bygge opp ny ingeniøravdeling i tidlegare Tofte barneskule. - Hellesøy verft AS kan vise til vekst i omsetjing og driftsresultat, og har fått nye oppdrag som sikrar full sysselsetjing også i åra som kjem. Eidsvik verft AS vonar på nye oppdrag. - Harding har sikra seg nye kontraktar, lyser etter folk og treng meir plass spesielt i nyetablert ingeniøravdeling i bankbygget i Rosendal. Norsafe AS på Årsnes ekspanderer og treng meir folk. - Noreq AS ekspanderer med nye avdelingar i utlandet, og treng meir kontorareal på Husnes. - Kvinnherad Enegiteknikk AS har inngått stor kontrakt som krev auka bemanning og meir areal. - Husnes industritomteselskap (HIT) er i ferd med å finansiere tilrettelegging av nye industriareal. - Norstone AS har fått godkjent reguleringsplan som sikrar industriareal og vidare drift i Sandviklia. - I Husnes industriområde, på Børnes i Uskedalen og på Årsnes er det planar om nyetableringar. - SKL er i gang med nytt prosjekt i Blådalen, og mange minikraftverk er under planlegging. - Nye driftsbygningar i landbruket tyder på optimisme i næringa. - På Husnes er ny industriinkubator offisielt opna, og det er plan om nytt hotell i Husnes sentrum. - Sentrumsutbygginga på Husnes held fram med fleire nybygg, utvida torgplass og ny reg.plan. - I Uskedalen er daglegvarebutikken blitt utvida. - I Rosendal planlegg Baroniet senter i løa på avlsgarden, medan planlegging av Folgefonnsenteret er godt i gang. Arealbruken ved Rosendal Fjordhotell er enno ikkje avklart. - I fjor vart det registrert 84 nye selskap i kommunen, mot 68 selskap året før. 9 selskap gjekk konkurs i mot 14 i.

6 Side Samferdsle. Tal bilar pr. år i dei ulike sambanda til og frå Kvinnherad. Veg- og ferjesamband Trafikk 1999 Trafikk 2003 Trafikk 2007 Trafikk 2010 Trafikk Trafikk Endr. siste året Endr. siste 14 åra (Sunde) Ranavik Skjersholm Skånevik Matre Utåker Sydnes Fjelbergøyane Utbjoa Gjermundsh. Varalds. Årsnes Folgefonntunnelen Sum biltrafikk Ser ein bort frå trafikken mellom Halsnøy og fastlandet, har biltrafikken til og frå Kvinnherad blitt dobla på 14 år. Årsaka er først og fremst Folgefonntunnelen, men også ferjetrafikken i indre del har auka mykje. Auken vart ekstra stor etter at Årsnes ferjekai opna sommaren Det tok tid å få tilslutnad til etablering av Årsnes ferjekai, men når prosjektet først kom på plass vart resultatet positivt med betre materiell, auka frekvens og nattferje. Året før opning var auken i ferjetrafikken på 0,6 %. Året etter var auken på 7,0 %, og året deretter var den på 11,1 %. Også Folgefonntunnelen har hatt kraftig auke etter opning av Årsnes ferjekai, og dei åtte første månadane i var auken på 12,7 %. Dei årlege trafikkinntektene til Folgefonntunnelen AS har dermed auka med rundt 2,5 mill. kr. I september opna Jondalstunnelen og i resten av året vart det nedgang i ferjetrafikken over Årsnes med 0,6 %. Trafikken i Folgefonntunnelen har på desse månadane auka med 35,7 %, men ser ein bort frå trafikken gjennom Jondalstunnelen er det ein nedgang på 15,7 %. Dette viser at Jondalstunnelen har ført til lågare trafikk mellom Odda og Kvinnherad, og at mindre av trafikken mellom Bergen og Odda/Haukeli nyttar ferjesambandet Gjermunshamn - Årsnes. For å få nok midlar til full utbetring av vegen gjennom Løfallstrand rådde vegvesenet til ei utvida bompengeordning med ytterlegare auke i ferjebillettane. Dette saman med Jondalstunnelen og det ferjefrie alternativet via Hardangerbrua, kunne lett ført til ekstra stor nedgang i trafikken over Årsnes. Resultatet ville i så fall blitt svekka tilbod med dårlegare materiell og færre avgangar. Difor sa eit samla kommunestyre nei til forslaget. Utan prisauke kan det vere von om ny trafikkauke over Årsnes når tunnel bak Tysse opnar i 2015 og spesielt når Folgefonntunnelen blir gratis i Tidlegare var ferja mot Stord det mest trafikkerte sambandet, og sjølv med flytting frå Leirvik til Skjersholmane og førehandsbompengar var det kraftig auke. Med opning av Halsnøysambandet i 2008 fall ferjetrafikken mellom fastlands-kvinnherad og Halsnøy bort, medan auka bompengar og flytting til Ranavik gav reduksjon i trafikken til Stord. Trafikken i Halsnøytunnelen vart som om lag som venta, har auka kvart år etter opning og ligg i dag på rundt 750 bilar pr. døger. Ein vonar at også ferjetrafikken Ranavik Skjersholmane vil auke når Trekantsambandet snart blir gratis. For Kyststamvegen ligg det føre to ferjefrie alternativ. Med minkande trafikk gjennom Fusa er det fare for at den indre løysinga vil tape, og dette kan bli alvorleg for Kvinnherad. Innkorting av ferjesambandet mellom Kvinnherad og Stord har låg prioritet, og dermed kan det bli lite kontakt mellom Kvinnherad og ein kyststamveg med bru over Bjørnafjorden. Med prioritet til ferjeflytting frå Skjersholmane til Kvernaneset og frå Ranavik til Klosterneset kan stoda bli radikalt endra. I kom ein i gang med siste del av arbeidet med trafikksikring og vegutbetring frå Sæbøvik til folkehøgskulen, samtidig som også vidare utbetring frå Årsnes mot Løfallstrand vart starta opp. Av andre vegprosjekt er plan for Fjelbergsambandet blitt godkjent og planlegging av ny ferjekai på Varaldsøy er i ferd med å starte opp. Det same gjeld plan for veg på kote 70 forbi Løfallstrand.

7 Side Folketal. Folketalsutviklinga i fem ulike kommunar Os Stord Kvinnh. Odda Kvam Os Stord Kvinnh. Odda Kvam Folketal Fødslar Dødsfall Innflytting Utflytting Folketilvekst Sentraliseringa i landet har vart lenge og er framleis sterk. I Hordaland er det først og fremst Bergen og dei næraste kommunane som vekser. Os er eit godt døme med veksande fødselstal, aukande tilflytting og dobling av folketalet på under 40 år. Også dei mest sentrale kommunane ved kysten veks. Mellom anna Stord har høge fødselstal, mange tilflyttarar og fin vekst i folketalet. I Hardanger er det nedgang. Dette gjeld også Kvam sjølv om reisetida til Bergen nærmar seg ned mot ein time. Flytteaktiviteten minkar og når også fødselsoverskotet fell, må det bli nedgang i folketalet. I indre deler av Hardanger er nedgangen ekstra sterk, noko Odda er eit døme på. Her har fødselstala falle mykje, samtidig som flytting til og frå har gått kraftig ned. Med lang reisetid så vel til Bergen og Haugesund som til regionsenteret har også Kvinnherad fått nedgang i fødselstala og redusert flytteaktivitet. Folketalet har likevel gått opp, og Kvinnherad er dermed ei av få distriktskommunar som kan vise til vekst. Folketalsendring i Kvinnherad Endr Folketal Fødslar Dødsfall Innflytting frå resten av landet Utflytting til resten av landet Innvandring frå utlandet Utvandring til utlandet Folketal Sjølv med ganske stabilt folketal er talet på fødslar på veg ned. Før år 2000 låg årlege fødselstal på rundt 200. No er ein under 150 og truleg vil talet minke vidare ned mot 100. Samtidig stig talet på dødsfall, og med ein snittalder som har runda 40 år, vil nok dette talet halde fram med å stige. Det betyr at eit tidlegare positivt fødselsoverskot er i ferd med å bli negativt. Denne utviklinga skuldast at ungdomen i liten grad flyttar heim etter avslutta utdanning, og dermed minkar den fertile gruppa. Flyttetala stadfester utviklinga. Dei er ganske stabile frå år til år, men kvart år er det mellom 50 og 100 fleire som flyttar ut enn inn. Når folketalet likevel er stabilt med ein liten auke dei siste tiåra, er årsaka større innvandring enn utvandring. Endring i folketalssamansetjinga Endring Antal 0-5 år Antal 6 12 år Antal år Antal år Antal år Antal år Antal år Antal år Antal 90 år Sum folketal

8 Side 8 Snittalderen i kommunen aukar og har no passert 40 år. Dei siste 25 åra har talet på personar under 40 år gått ned med 1 705, eller med 20,8 %. Samtidig har talet på personar over 40 år auka med eller med 36,6 %. Det er først og fremst talet på personar over 60 år som no aukar og auken vil halde fram då det også er mange over 50 år. Talet på yrkesaktive mellom 20 og 60 år har vore ganske stabilt dei siste åra, men med aukande snittalder kan det lett bli vanskar med å unngå nedgang. Resultatet av ei slik utvikling kan bli mangel på arbeidskraft slik at bedrifter må legge ned eller flytte ut. Dermed kan det bli auka fråflytting, ytterlegare nedgang i talet på yrkesaktive og dermed også nedgang i folketalet. Utviklinga er alt i gang, då tilbodet i dag ikkje er godt nok for mange unge med utdanning. Den fertile gruppa går tilbake, og resultatet blir stadig færre barn og unge. Innvandring stor nok til å kompensere for alt dette er neppe ønskeleg, og dermed må ein forvente nedgang i folketalet om ein ikkje maktar å gjere kommunen meir attraktiv også for utdanningsgruppene. Hushaldningar i Kvinnherad. Personar i hushaldningane 2005 Endring Endring i % 1 person i hushaldninga ,2 % 2 personar i hushaldninga ,5 % 3 personar i hushaldninga ,7 % 4 personar i hushaldninga ,6 % 5 personar eller fleire i hushaldninga ,0 % Sum hushaldningar ,2 % For sju år sidan budde det meir enn to personar i 40,0 % av hushaldningane i kommunen. Ved inngangen til var dette redusert til 36,7 %. Par med små barn har i same periode gått ned med 12,3 %. Når det samtidig er ein auke på 11,0 % i hushaldningar med kun ein eller to personar, viser også dette at dei unge flytter ut og at snittalderen aukar. I tillegg gjev utviklinga eit sterkt signal om at einsemd etter kvart kan bli det store samfunnsproblemet. Folketalsutviklinga i dei ulike deler av kommunen den Bygd Ølve Hatlestrand Varaldsøy Mauranger Løfallstrand Rosendal Seimsfoss Omvikdalen Uskedalen Bringedalsbygda Husnes Sunde Valen Sandvoll Utåker Matre Baugstranda Åkra Halsnøy Kloster Sæbøvik Høylandsbygd Fatland Fjelberg/Borgund Uoppgjeve Sum folketal * Nordre del av Røsslandslia er den ført over frå Sunde til Husnes

9 Side 9 Heilt sidan kommunesamanslåinga midt på 60-talet har det gått føre seg ei kraftig sentralisering som også bygder i Kvinnherad til fulle har fått merke konsekvensane av. Ein del utkantbygder er blitt meir enn halverte, men heldigvis har ein del av dei meir sentral bygdene opplevd vekst. Veksten har vore ekstra sterk i Husnesområdet der industriutbygging og nye vegprosjekt har ført til framvekst av ein ny tettstad med eit kraftig sentrum. Utdanningsrevolusjonen fører til at dei langt fleste ønskjer nær kontakt med større byar, og dermed blir utkantane taparane. Skal ein kunne møte denne utviklinga offensivt, må det satsast vidare på sentrumsutvikling og innkorta reisetid til by og regionsenter. Skal vi få ungdomen heim må det med andre ord satsast vidare på samferdsle og på urbanisering. Spesielt gjeld dette Husnes, Sunde og Valen som er i ferd med å vokse saman til ein tettstad. Her må målsetjinga vere ein by med minst halvparten av innbyggjarane på Folgefonnhalvøya. Bustadbygging dei siste åra. Bygdelag Sum Ølve / Hatlestrand Varaldsøy Årvik / Årsand Maur./Ænes/Løfall Rosendal Seimsf. / Dimmelsv Matre / Åkra Uskedalen Herøysund Husnes Sunde Valen Sandvoll / Utåker Halsnøy Fjelberg Kommunen Talet på nye bustadhus aukar langt meir enn talet på nye innbyggjarar. Ei av årsakene er at det bur stadig færre i kvart hus, men dette kan likevel ikkje forklare alt. Frå 2005 til har det blitt realisert 522 nye bustadhus i kommunen. I den same perioden har talet på hushaldningar auka med 271. Dermed må 251 bustadhus i perioden enten ha blitt fråflytta eller endra til fritidshus. Det meste av bustadbygginga har i lang tid kome i dei sentrale deler av kommunen, medan byggeaktiviteten er liten i dei mindre bygdene og ekstra liten i dei utkantbygdene som har størst nedgang i folketalet. Dei siste tolv åra har halvparten av bustadbygginga i kommunen kome i Husnes, Sunde og Valen. Framleis er det her det skjer mest og ei viktig årsak til dette er god tilgang på byggeklare tomter, noko som har vore mangelvare i mange andre bygder. Omvikdalen er ei av dei bygdene som no har fått nytt bustadfelt og dette viser at i auka bustadbygging i. 2.5 Kommunal utbygging. For å legge til rette for vidare utvikling av Kvinnherad-samfunnet er det viktig med utbygging av kommunaltekniske anlegg. Dei siste femten åra er det på VA-sektoren investert over 250 mill. kr. Resultatet er blitt fullreinsa vatn i dei fleste kommunale vassverk og opprydding i mange utslepp. I er det utarbeidt plan for vidare utbygging av VA-sektoren, og i planen som no er lagt ut til offentleg ettersyn, legg ein opp til å investere nye 250 mill. kr i dei neste tolv åra. I første omgang er det planlagt tiltak i Hellandselva som er vasskjelda til Husnes vassverk, samt planar for full opprusting av Ølve vassverk.

10 Side 10 Også ein del vegar og kaier er blitt rusta opp, mellom anna nytt dekke på Opsangervegen gjennom sentrumsområdet og opprusting av Prestnesvegen på Sunde. Det er også gjennomført mange branntekniske pålegg og ulike HMS-tiltak er blitt utbetra. På skulesida er ein i ferd med å realisere nye Rosendal ungdomsskule, symjehallane på Husnes og på Hatlestrand er blitt rusta opp, og det er utarbeidt plan for skifting av tak på symjehallen i Rosendal. Den nedlagde Tofte skule er blitt seld til Eidegruppa og skal nyttast til kontor for ny ingeniøravdeling. Etter pålegg frå kommunestyret er forslag til endring i skulestrukturen blitt fremja og lagt ut på høyring. I Husnes sentrum er ein i ferd med å realisere nytt kulturskulesenter der halvparten av kostnaden blir betalt av andre. Samtidig blir Torgplassen utvida og knytt saman med Husnesparken. Vidare sentrumsutvikling er godt i gang med nye bygg og ny reguleringsplan som vil opne for ytterlegare utbygging. På Valen er ny privat og topp moderne barnehage opna. Samtidig arbeider private med utvikling av Valeparken på den kommunale idrettsbana. På Sunde blir det arbeidt med etablering av eit kyst- og kultursenter i det gamle verftsområdet som kommunen har overteke. I Uskedalen er det vedteke at skulen skal rustast opp, og ein er i gang med planarbeidet. I Rosendal blir det arbeidt med planar for ny brannstasjon, opprusting av kaiområdet, etablering av Folgefonnsenteret, nytt buprosjekt til erstatning for Omstun og utbygging av Rosendalstunet. Arealkonflikta ved Rosendal fjordhotell er framleis ikkje løyst. Baroniet og kommunen vart for andre gong stemna for retten, og resultatet vart ny frifinning. Saka mot Baroniet vart anka vidare, men også den enda med frifinning. 2.6 Planlegging. Stor planaktivitet er signal om god tru på framtida, og for tida er det mykje planlegging på gang så vel i kommunen som i det private næringslivet. I tillegg kan det peikast på følgjande: - Arbeidet med måldelen i kommuneplanen er i gang. - Kommunedelplan for Sandvoll, Holmedal, Matre og Åkra har lege ute til offentleg ettersyn. - Ny reguleringsplan for Husnes sentrum er klar for å bli godkjent. - Arbeidet er starta opp med plan for området rundt skulane og sjukeheimen på Husnes. - Plan for deler av Rosendal sentrum er i ferd med å bli fremja for godkjenning. - Fleire private reguleringsplanar er godkjent. 2.7 Andre tiltak og hendingar. - Saman med næringslivet er det gjennomført Kom heim - arrangement, lokal næringslivsmesse er avvikla og på eiga tilskiping er innflyttarpris blitt utdelt. - Næringsfondet har gjeve etableringstilskot til fleire nye bedrifter. - Ordninga med tilskot frå næringsfondet til kjøp av mjølkekvoter er ført vidare også i. - Politiråd med nært samarbeid mellom lensmann og kommuneleiinga er kome godt i gang. - Liv og Lyst prosjektet har ført til auka innflytting på Fjelberg, SMIL midlar er tildelt fleire. - Siste året vart 26 nye hytter tekne i bruk. Året før var talet Til hjelp for innbyggjarane har kommunen lagt ut kart og godkjende arealplanar på nettet. - Kommunen har hatt møte med byggebransjen for å orientere om lovkrav og søknadsprosess. - Av alle forvaltningssaker kommunen har handsama, har 24 av 25 enda med positivt vedtak.

11 Side Økonomi. 3.1 Økonomisk status. Kvinnherad har ein geografi og ein struktur som krev mykje driftsmidlar. Staten er delvis samd i dette, men i langt mindre grad enn det kommunen forventar. Tidlegare var utgiftsutjamninga rundt 10,0 % høgare i Kvinnherad enn i snittkommunen, men den er no redusert til rundt 5,0 %. For å få nok midlar til å finansiere den høge drifta nyttar kommunen alle variable inntekter frå kraftfond og konsesjonskraftsal. I tillegg har ein teke utbytte frå Kvinnherad Energi AS og ein har innført eigedomskatt på verk og bruk og annan næringseigedom. Kommunen har såleis inntekter som ligg langt over dei fleste andre kommunar, men til tross for dette har det blitt vanskeleg å unngå driftsoverskridingar. I enda det med ny stor overskriding, og difor vedtok kommunestyret kraftig innstraming i budsjettrammene for. I tillegg vart det sett ned ein komitè som konkluderte med at drifta måtte reduserast med 70,0 mill. kr i økonomiplanperioden. Dette vart vedteke av kommunestyret i revidert budsjett og økonomiplan, og i tida etter har tiltak for å redusere utgiftene hatt fokus. Rekneskapstala som no ligg føre viser at verksemdene med god margin har makta å halde seg til dei ekstra knappe rammene, samtidig som både skatt og kraftfond har auka ut over budsjettet. 3.2 Økonomistyring. I dei to siste valperiodane har rådmannen sine budsjettgrunnlag blitt kraftig endra. I tillegg til nødvendig talmateriale, er det blitt orientert grundig om alle inntektspostar, utgiftspostar og om alle investeringspostar. På toppen kjem vurdering av sentrale utviklingstrekk med mogelege framtidige konsekvensar for økonomien. I tillegg er det kvart år blitt lagt fram tertialrapport vår og haust samt revidert budsjett i juni. Det er også blitt orientert om den økonomiske stoda på formannskapsmøta. Til slutt kjem årsmelding og rekneskap, som også er blitt kraftig utvida i dei to siste valperiodane. Grunna aukande vanskar med å få finansiert dei veksande driftsutgiftene, har driftsreduserande tiltak fått ekstra merksemd siste året: - I månadsskifte august/september varsla rådmannen om at børsnedgang ville føre til sterk inntektssvikt og at det ville ende med overskriding på minst 50,0 mill. kr. Leiarane vart også orienterte, og det vart innført tilnærma innkjøpsstopp. - I oktober vart det lagt fram eiga politisk sak om stoda og utfordringane til kommunen, og deretter fremja rådmannen saldert grunnlag for budsjett og økonomiplan. - I desember vedtok kommunestyret budsjett og økonomiplan. Der vart eigedomsskatten på hus og hytter teken bort. Eit økonomiutval skulle utarbeide forslag til driftsnedskjeringar som var så omfattande at kommunen kvart år ville få eit netto driftsresultat på minst 3,0 %. - Verksemdene starta omgåande med å tilpasse seg dei nye og langt lågare budsjettrammene - Endelege rekneskapstal for viste eit undersot på 55,692 mill. kr. Verksemdene hadde eit overforbruk på 8,695 mill. kr, medan svikt i inntektene var på 46,997 mill. kr. - I januar la rådmannen fram tre alternativ til revidert økonomiplan. Saka vart teken til orientering og det vart peikt ut deltakarar til økonomiplanutvalet. - I februar hadde økonomiplanutvalet sitt første møte. Mandatet var å snu alle steinar for å kome fram til tiltak som kunne gje kommunen ein sunn økonomi. - I mars hadde utvalet to møter. På første møte la rådmannen fram samanlikningstal med Voss. Vidare vart det orientert om forholdet mellom private og kommunale barnehagar, om tiltak som

12 Side 12 ville føre til redusert bemanning i grunnskulen og om tiltak for å få ned sjukefråværet. Utvalet sette seg som arbeidsmål å redusere drifta med 70,0 mill. kr og talet på tilsette med 100 dei neste tre åra. Med fleire tilsette enn samanliknbare kommunar ville årleg lønsauke bli høgare enn det staten dekka, og utan reduksjonar ville dermed dei økonomiske vanskane auke. - På neste møte gjekk utvalet grundig gjennom nye KOSTRA-tal som viste at kommunen sine inntekter låg 14,2 % over snittet, medan utgiftene låg 21,2 % over. - I april kommenterte fylkesmannen vedteke budsjett for, og peikte på at Kvinnherad burde hatt driftsutgifter som låg godt under kommunegruppe 11. Når kommunen ligg så mykje over er årsaka dei uvanleg høge utgiftene til skulane og pleie og omsorg. - I mai handsama økonomiutvalet forslag frå rådmannen til revidert budsjett og økonomiplan. Alle var samde om nivået på reduksjonane, men det var usemje om kva tiltak som skulle setjast i verk - I juni la rådmannen fram oversikt som viste at frå 2004 og fram til var talet på tilsette auka med 179. Ein stor del av auken kom frå 2004 til I juni vedtok kommunestyret framlegg til revidert budsjett og økonomiplan, der tal tilsette skulle reduserast med 100, og driftsutgiftene skulle ned med 70,0 mill. kr på tre år. - I tråd med vedtaket vart det omgåande sett i gang arbeid med nedlegging av aldersheimen på Varaldsøy og fremjing av ny skulestruktur med låge investeringsbehov. - I september vart tertialrapport nr. 2 lagt fram. Då det såg ut til å ende med overforbruk og svikt i inntektene, fikk rådmannen fullmakt til å dra inn midlar slik at ein sikra eit meir positivt resultat. - Rådmannen gav omgåande verksemdsleiarane pålegg om å stanse med innkjøp resten av året. - I oktober vedtok kommunestyret nedlegging av Varaldsøy aldersheim, og om lag samtidig vart det vedteke å legge forslag til ny skulestruktur ut til høyring. - I desember vedtok kommunestyret budsjett 2013 og økonomiplan Grunna auke i dei frie inntektene og uventa god vekst i kraftfondet, rekna ein då med eit rekneskapsresultat for på rundt 25,0 mill. kr. - Endelege rekneskapstal for viser eit overskot i drifta på 14,415 mill. kr. Då er det med inntekter på 8,5 mill. kr som skulle blitt ført i. Ser ein bort frå dette har ein i høve til ei rein framskriving, klart å spare inn nær 35,0 mill. kr. Dette sjølv med stor auke i pensjonskostnadane. - Også inntektene vart høgare enn rekna med, og årsaka var først og fremst god skatteinngang og auka utbytte frå kraftfondet. Rekneskapsresultatet enda dermed på pluss 44,687 mill. kr. Utan budsjettert nedbetaling av tidlegare overskriding ville resultatet blitt på heile 49,951 mill. kr. 3.3 Driftsresultat og resultatvurdering. Utvikling i kommunen sitt driftsresultat. Post Driftsinntekter Driftsutgifter Brutto driftsresultat Brutto dr. i % av innt. 7,3-3,2 1,1 2,0 0,9 1,4 2,9 0,8 4,2 Finansinntekter Finansutgifter Avskriving Netto driftsresultat Netto dr. i % av innt. 9,5 1,3 4,7 3,6-13,4 6,4 4,6-5,1 5,5 Sum bruk av avsetn Sum avsetningar Rekneskapsresultat Frå til auka driftsinntektene med 55,965 mill. kr og driftsutgiftene med 20,005 mill. kr, slik at brutto driftsresultat auka med 35,960 mill. kr. Finansinntektene auka med 30,242 mill. kr, finansutgiftene minka med 37,935 mill. kr og avskrivinga auka med 3,723 mill. kr. Dermed vart netto driftsresultat forbetra med 107,192 mill. kr. Netto drift i prosent av driftsinntektene enda på 5,5 %, som er langt over staten sitt krav på 3,0 %. Forbetringa frå året før er på heile 10,6 %.

13 Side 13 Rekneskapsresultatet enda på 44,687 mill. kr og er ei forbetring frå året før på 100,379 mill. kr. Frå 2010 til enda det med ei svekking på 98,882 mill. kr, og såleis er dei siste åra gode døme på kva utslag dei variable inntektene medfører. Skal ein unngå at variasjonane skaper vanskar for drifta, må dei høge inntektene i gode år plasserast i driftsfond til bruk i dårlege år. Budsjett, rekneskap og avvik for kommunen sine inntekter: Inntektspost Bud Bud. Bud. Rammeoverføring Skjønnsmidler Selskaps./distriktst Skatt Inntektsutjamning Frie inntekter MVA-komp. inv MVA-komp. Drift Eigedomsskatt Utb. Kvinn. Energi Utb. Kraftfondet Føre.sal kons.kraft Konsesjonsstraum Konsesjonsavgift Andre innt./utg Andre inntekter Renteinntekter Dekte rente/avdr Renteutgifter Avdragsutgifter Renter og avdrag Prem.avvik pensj Avsetj. Driftsfond Drift til investering Betaling overskrid Bundne innt. / utg Over-/ underskot Sum inntekter Rammeoverføringane og spesielt skatteinntektene vart over budsjettet, og dermed vart det fin auke i dei frie inntektene. Utbytte frå kraftfondet vart langt høgare enn budsjettet, medan konsesjonskrafta og eigedomsskatten vart noko lågare. Med litt høgare premieavvik vart dei samla inntektene 30,272 mill. kr høgare enn budsjettet. Ser ein bort frå nedbetaling av tidlegare overskriding blir auken frå til på 112,239 mill. kr. Det stadfester stor inntektsvariasjon. Grunna lågare driftsutgifter enn budsjettert enda det med eit resultat på heile 49,951 mill. kr. Av dette er det vedteke at 5,264 mill. kr skal nyttast til å betale ned på deler av overskridinga frå, og dermed enda udisponert overskot på 44,687 mill. kr. Blir også dette nytta til nedbetaling, vil restoverskridinga frå bli redusert til 5,741 mill. kr. Budsjett, rekneskap og avvik for verksemdene samla: Utgifts- og inntektspostar Lønsutgifter Driftsutg. driftsinnt Sum utgifter Forbr. i % av budsjett 100,3 103,0 103,1 102,5 102,8 101,3 101,2 100,0 98,0 Om alle nye tiltak vart plussa på ei rein framskriving av rekneskapen for, ville resultat for blitt på 773,2 mill. kr. Grunna innsparingstiltaka enda det i staden med eit resultat på 721,485 mill. kr. Då er det med inntektspost på 8,941 mill. kr og utgiftspost på 0,466 mill. kr som skulle blitt ført i. Justert for dette er driftsutgiftene blitt redusert med nær 35,0 mill. kr. Bud. Avvik

14 Side 14 Utgiftene er 14,415 mill. kr lågare enn godkjent driftsbudsjett, og skilnaden mellom kommunen sine samla inntekter og verksemdene sitt samla forbruk enda dermed på 44,687 mill. kr. Lønsutgiftene enda med overskriding i høve til budsjettet, men tek ein omsyn til høgare refusjon sjukepengar vart dei samla lønsutgiftene lågare enn rekna med. Andre driftsutgifter minus driftsinntekter vart lågare enn budsjettet, og dermed enda det med driftsoverskot. Samtidig har lønsutgiftene sin del av samla driftsutgiftene auka. Endring i lønsutgiftene. Utgiftspost 2010 Endring End. i % Endring End. i % Fast løn ,6 % ,8 % Variabel løn ,9 % ,0 % Sosiale kostnader ,4 % ,8 % Lønskostnader ,0 % ,1 % Lønskostnadane auka sterkt også i, men i motsetning til året før er årsaka den kraftige auken i pensjonskostnadane. Ser ein kun på løn til dei tilsette, ligg auken under lønstillegga på vel 4,0 %. Spesielt fastløna har gått kraftig ned, og årsaka er reduksjon i tal tilsette. Auken i variabel løn er framleis for høg, og her ligg noko av årsaka til at ein ikkje har klart å halde seg til vedteke budsjett. Endring i andre driftsutgifter. Utgiftspost 2010 Endring End. i % Endring End. i % Forbruksmateriell etc ,8 % ,7 % Utstyr, vedlikehald etc ,7 % ,8 % Kjøp av tenester ,2 % ,7 % Overføringar ,7 % ,0 % Finansutgifter ,1 % ,8 % Andre driftsutgifter ,9 % ,0 % Sjølv om matvarer, datakostnader og gebyr har auka, har forbruksmateriell samla blitt redusert. Spesielt reduserte straumutgifter bidrog til nedgangen. Utstyr og vedlikehald har også gått ned, men om det er auke i transportmidlar, leasing og kjøp av vaskeritenester. Nedgangen skuldast først og fremst redusert vedlikehald og reinhald. Auken i kjøp av tenester skuldast først og fremst samhandlingsreforma og fleire private barnehagar. Nedgangen i overføringane skuldast redusert momsinnbetaling, medan reduserte finansutgifter skuldast mindre fondsavsetjing. Endring i driftsinntektene. Inntektspost 2010 Endring End. i % Endring End. i % Salsinntekter ,8 % ,7 % Refusjonar ,4 % ,2 % Overføringar ,8 % ,5 % Finansinntekter ,7 % ,9% Sum driftsinntekter ,8 % ,3 % Sjølv om gebyrinntektene har gått ned er salsinntektene litt høgare enn året før. Viktige årsaker er auka betaling i SFO, musikkskulen og på institusjonane, samt andre leigeinntekter. Refusjonane har auka på grunn av større refusjon av sjuke- og fødselspengar. I tillegg kjem refusjon frå andre kommunar. Auken i overføringane er ekstra stor, og årsaka er mellom anna ei statleg overføring som skulle blitt ført i. I tillegg kjem auka integreringstilskot og større refusjon tunge brukarar enn rekna med. Auken i finansinntektene er i tråd med budsjettet og skuldast auka bruk av bundne driftsfond. Det samla resultatet til verksemdene tilseier at ytterlegare reduksjonar først og fremst må kome ved at talet på tilsette går ned. Kva konsekvensar dette vil få må ein kome attende til i framtidige budsjettsaker.

15 Side 15 Budsjett, rekneskap og avvik for verksemdene: Verksemd 2006 Avvik 2006 Avvik 2007 Avvik 2008 Avvik 2009 Halsnøy oppv.o Bringed. oppv.s Ølve oppv.sent Hatlestr. oppv.s Usked. oppv.s Åkra oppv.sent Omvikd. oppv.s Skarvel. skule Malmang. oppv Valen oppv.s Sunde oppv.s Undarh. Skule Rosend. ungd.s Øyatun ungd.sk Husnes ungd.sk Rosen. barneh Husnes barneh Felles skul/barn Skulane Barnehagane Fellesutg. PLO Halsnøysona Husnessona Herøysundsona Rosendalssona Hatlestr.sona Sonene Tilt. barn/unge Tiltak vaksne NAV Helse og rehab Samfunnsutv Tekniske tene Kultur og fritid Fellestenester Politikk Kyrkja Sum utgifter Ølve oppvekstsenter, Åkra oppvekstsenter, Skarveland skule, Sunde oppvekstsenter, Undarheim skule, Husnes ungdomsskule, Halsnøysona, Herøysundsona, Tekniske tenester og Kultur og fritid har brukt mindre enn budsjettet og også mindre enn året før. - Hatlestrand oppvekstsenter, Uskedalen oppvekstsenter, TTBU og Helse og rehabilitering har nytta mindre enn budsjettet men litt meir enn året før. - Omvikdalen oppvekstsenter, Valen oppvekstsenter, Øyatun ungdomsskule og Samfunnsutvikling har budsjettbalanse men har nytta meir enn året før. - Malmanger oppvekstsenter har nytt litt meir enn budsjettet og likt med året før. - Halsnøy oppvekstområde, Husnessona, Rosendalssona, NAV og Fellestenester har brukt meir enn budsjettet men mindre enn året før. - Bringedalsbygda oppv.senter, Rosendal ungdomsskule, Husnes barneh.senter, Hatlestrandsona, TRV og politikk har nytta meir enn budsjettet og meir enn året før. Det svake resultatet til Husnes barnehagesenter og Fellesutgifter barnehage tilseier tiltak som kan redusere barnehagekostnadane. Dette vil ein kome attende til i eiga sak. Det vil ein også når det gjeld dei store variasjonane i sonene sine driftsresultat. Resultatet til Tiltak og rådgjeving vaksne skuldast auka kostnader knytt til støttekontakt for funksjonshemma. I tillegg kjem utgiftsauke i samband med etablering av flyktningar. 8 nye stillingar i Villasvingen blir dekka av andre. Avvik 2010 Avvik Bud. Det gode resultatet til Teknisk skuldast mange ledige stillingar. Her må det til ei styrking. Avvik

16 Side Investeringar. Investeringsbudsjett og investeringsrekneskap for 2010, og. Prosjekt 2010 Overf. Budsjett Overf. Budsjett Kan overf Nasjonalparks. /steinparken/motorsport Programvare IT Skilt vegn. og adressetild. / dig. Kart Marknadsføring Kvinnherad Partnerskap kystkultursenter Kulturskulesenter Husnes Tilskot til kulturskulesenteret Torgplass Husnes sentrum Tilskot Torgplass Husnes sentrum Rosendal ungdomsskule Halsnøy skule Tilrettelegging Hatlestrand skule Forsikringsoppgjer Hatlestrand skule Symjehall Undarheim skule Uskedalen skule Valen skule nytt tak Bringedalsbygda oppvekstsenter, kjøkken Utbetring leikeplassar Parkeiringsplass Valen oppvekstsenter Utviding Undarheim barnehage Undarheim skule, planlegging Kjøp ved Sunde oppvekstsenter Andre skule- og barnehageinvesteringar Bufellesskap psykisk utviklingshemma Tilskot bufellesskap psykisk utv.hemma Lågterskeltilbod rusavhengige Tilskot lågterskeltilbod rusavhengige Utbygging Rosendalstunet Grunnkjøp til utviding av Rosendalstunet Utbetring gamal del Husnestunet Halsnøytunet rehab. gamal fasade Diverse utbyggingstiltak sjukeheimane Plan ombygging Herøysund komp.senter Ombygging Husnes helsesenter 63 Omsorgsbustader Utbetring utleigebustader Utrydding veggdyr HMT / Enøk / Inneklima Ombygging kommunale bygg Brannstasjon Rosendal Innkjøp brannvernutstyr Overtaking Kvadraten burettslag Solbakkenprosjektet Tilskot postvegen med gangveg i Teigen 150 Grunnkjøp / arealutviding KVV Kommunale vegar og kaier/rassikring Kaiområde Rosendal Statleg og privat tilskot kaiomr. Rosendal Opsangervegen Folgefonntunnelen Asfaltering Asfaltering Opsangervegen Veglys Beinaviksvegen og Prestnesvegen Gangveg Sunde Podlen Busslomme Ljosnes Busslomme Røsslandslia Rydding av skog ved rasteplass på Husnes 50 Reparering skade sjøstova Borgundøy Industriområder og næringsareal Pensjonattomta 287 Etterarbeid utbyggingsområde Kvinnherad kyrkjegard 6 P-plass Husnes kyrkje auka standard Biobrenselanlegg

17 Side 17 Prosjekt 2010 Overf. Budsjett Overf. Budsjett Kan overf Kunstgrasbane Rosendal Kjøp av Borvika friområde Digital kino Reg.plan Husnes sentrum Klima- og miljøplan Trafikksikringsplan Planlegging Sandviklia industriområde Plan ny veg Løfallstrand, kote Plan Fjelbergsambandet Planlegging ny ferjekai Varaldsøy Tilskot planlegging ny ferjekai Varaldsøy Plan trafikksikring Sandvoll 100 Forprosjekt Folgefonnsenteret Skiltplan Plan ved sjukeheim/skulane på Husnes Kabling for fjernsyn på kom.styremøta Fiber mellom kom. institusjonar Breiband til utkantane Tilbakebetaling lån mediesenter -358 AFA, innfriing lån 400 Sum lån med renter og avdrag Forskottering Sandvoll sentrum Forskottering Tofte Ranavik Forskottering Løfallstrand Austrepollen Forskottering Tyssetunnelen Refusjon forskottering Neslia Seimsfoss Sum avdragsfrie lån med renter Vassverk generelt Vassbeh.anlegg Rosendal /Omvikdalen Hovudvassleidning Varaldsøy Nye VA-leidningar i Opsangervegen Omlegging VA-leidning Husnes sentrum Vassverk Ølve m.m Auka kapasitet Husnes vassverk Kloakk Seimsfoss / Omvikdalen Kloakk Uskedalen m.m Diverse tiltak på leidningsnettet Infrastruktur Husnes 112 Lagerbygg Husnes 160 Næringslivsforskottering Tofte Ranavik Etableringslån Sum rente- og avdragsfrie lån Rehabilitering kommunale bygg: Rehabilitering kom. vegar, kaier og bruer: 692 Sum rente/avdragsfrie tilskot frå staten Sum investeringsutgifter Sal av aksjer, areal og eigedomar Refusjon spelemidlar MVA investering Utbytte frå kraftfondet Bruk av unytta lånemidlar Tilskot frå staten Eigenfinansiering med driftsmidlar Netto lånebehov Låneopptak Avdrag på lån i drifta Sum endring lån Sum lånegjeld Samla er det brukt 99,791 mill. kr medan det i budsjettet var sett av 156,970 mill. kr. Årsaka til innsparinga er først og fremst låg utbetaling til Rosendal ungdomsskule, Husnes kulturskulesenter og til vegforskotering. I tillegg kjem mindre utbetaling av tilskotslån. Investeringane blir finansiert med eksterne byggetilskot, inntekter frå sal av bygg og eigedomar, refusjon av spelemidlar, kompensasjon for meirverdiavgift på investeringane og låneopptak.

18 Side 18 Til ein del prosjekt er det blitt brukt mindre enn budsjettert og dette overskotet vil bli nytta til å finansiere meirforbruk på ein del andre prosjekt. Opplegget vil bli omtalt i revidert budsjett for Då vil også unytta investeringsmidlar og tilskot til pågåande prosjekt bli tilrådd overført. For ein del prosjekt er det til dels store avvik, og dette kan forklarast med følgjande: - Hatlestrand skule har ikkje fått utbetalt endeleg forsikringssum, vil truleg falle på plass i Halsnøy skule har ein del attståande arbeid som skal utførast i Rosendal ungdomsskule er under bygging og vil bli teken i bruk i Kulturskulesenter Husnes er under bygging og vil bli teke i bruk i Husnes sentrum (utvida torgplass) vil stå ferdig i Symjehall Undarheim har ikkje fått utbetalt spelemidlar. - Lågterskeltilbod rusavhengige har i fått tilrettelagt personalbase. Tilskot i tråd med søknad til Husbanken vonar ein blir utbetalt i Bufellesskap utviklingshemma har fått ei samla løyving frå kommunestyret på 15,4 mill. kr. Med tilskot på 2,7 mill. kr var netto kostnad sett til 12,7 mill. kr. Rekneskapstala viser ein kostnad på 14,781 mill. kr, ei inntekt på 2,779 mill. kr, og ein netto kostnad på 12,002 mill. kr. Prosjektet enda dermed med eit overskot på 0,698 mill. kr. Når rekneskapen viser ei overskriding på 1,192 mill. kr er årsaka ein feil i revidert investeringsbudsjett for 2009, der overføring av unytta midlar frå 2008 vart redusert med 1,890 mill. kr. 3.5 Lånegjeld og fondskapital. Utviklinga i kommunen sin lånegjeld dei siste åra. Lån Startlån Husbanken Skuleutbygging Lån til utbygging PLO Lån til VA sektoren Sjølvfinansierande lån Lån kommunen må betale Sum lånegjeld Startlåna er i ferd med å bli ein stor del av samla lånegjeld. Kommunen har tapsrisiko for dei første 25 % av restgjelda, medan staten har tapsrisiko for dei siste 75 %. Det betyr at det er kommunen som først taper. Dette tilseier større varsemd i framtidig tildeling av startlån. Lån kommunen sjølv skal betale har gått ned, medan lån til skuleutbygging har auka. Det skuldast at Halsnøy skule har kome inn under ordninga med statleg rentestøtte. Dette er ei støtte som er avgrensa i tid, og lånet må kommunen sjølv betale. Lån til PLO og VA har endra seg lite siste året. Den samla lånegjelda nærmar seg 1,1 milliardar kroner. Tek ein med pensjonspliktene nærmar langsiktig lånegjeld seg 2,5 milliardar kroner. Konsekvensane kan dermed bli store når renta stig. Endring i låneportefølje siste året. Långjevar Rente Husbanken , ,- 3,08 % Kommunalbanken , ,- 2,57 % Danske Markets , ,- 2,12 % Danske Markets , ,- 2,17 % SEB , ,- 2,06 % DNB ,- 2,31 % DNB ,- 2,45 % DNB , ,- 2,75 % Sparebanken , ,- 2,72 % Konsesjonskraft , ,- Sum lånegjeld , ,- 2,47 %

19 Side 19 Gjennom rentebyteavtaler har kommunen sikra seg mot raske endringar. Tek ein omsyn til dette blir estimert fordeling mellom fast og variabel rente, samt vekta snittrente følgjande: Faste og variable renter. Lånetype Lån Fordeling Vekta rente Fast rente ,- 54,6 % 4,23 % Variabel rente ,- 45,4 % 2,20 % Sum ,0 % 3,31 % Medan vekta rente gjekk opp i, gjekk den ned i med nær 0,8 %. Rentekostnadane vart likevel høgare i enn året før. Kommunen sin fondskapital. Fond Disposisjonsfond Sum bundne driftsfond Ubundne investeringsfond Bundne investeringsfond Konsesjonskraftfond Sum fondskapital Sjølv om det kun er mindre fondsauke i, har skilnaden mellom den gjeld kommunen sjølv skal betale og kommunen sin fondskapital blitt redusert frå 201,261 mill. kr til 163,819 mill. kr. Kommunen sin likviditet Bankinnskot og skattetrekk , , ,- Kortsiktige fordringar , , ,- Kraftfond , , ,- Kortsiktig gjeld eks. premieavvik og skattetrekk , , ,- Bundne driftsfond , , ,- Disposisjonsfond , , ,- Ubundne investeringsfond , , ,- Bundne investeringsfond , , ,- Unytta lånemidlar , , ,- Sum likviditet , , ,- Ved rekneskapsavslutning våren 2010 vart det peikt på at kommunen i fleire år hadde budsjettert med inntekter frå kraftfondet til fullfinansiering av drifta. Ved rekneskapsavslutning var desse midlane i stor grad blitt ståande i fondet og ikkje blitt overført til drifta. Resultatet var svekka likviditet og for å rette på noko av dette tilrådde rådmannen at 30,0 mill. kr vart overført frå kraftfondet til kommunekassa. Kommunestyret var usamd i slik overføring, då dei meinte likviditeten var god nok. I åra etter er likviditeten blitt ytterlegare svekka. For å løyse dei vanskane dette skaper har ein i tillegg til å halde fram med manglande tilbakebetaling av startlån til Husbanken, også brukt ulike fond og unytta lånemidlar til drift. Langt på veg kan det dermed hevdast at kommunen har lånt til drift, og det er ikkje lovleg. Når det minkar på unytta lånemidlar grunna mindre investeringar, vil likviditetsvanskane auke ytterlegare. Ved handsaming av rekneskapen for må det difor ryddast opp i tilhøva, slik at likviditeten blir god og ein unngår bruk av fond og unytta lånemidlar til drift. Rådmannen vil difor på ny rå til at det blir overført midlar frå kraftfondet til kommunekassa.

20 Side Aktuelle KOSTRA-tal. KOSTRA-tal i kroner pr. innbyggjar. Kvinnherad Landssnitt Skilnad Kvinnherad Landssnitt Skilnad + Rammetilskot Skatt på inntekt og formue = Frie inntekter Brukarbetaling Andre sals- og leigeinntekter Overføringar med krav til motyting Andre statlege overføringar Andre overføringar Eigedomsskatt Andre direkte og indirekte skattar Sum driftsinntekter (A) Løn Sosiale ugifter = Lønsutgifter Kjøp som inngår i tenesteproduksjonen Kjøp som erstattar tenesteprod Overføringar Avskrivingar Fordelte utgifter Sum driftsutgifter (B) Administrasjon og leiing Barnehagane Skulane Pleie og omsorg Bustader Helse Sosialtenesta Barnevernet Kyrkja Kultur Plan og miljø Vatn, avløp og renovasjon Næring Samferdsle Brannvern Andre driftsutgifter Sum driftsutgifter (B) Brutto driftsresultat (A-B) Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Gevinst finansielle instrumenter Mottekne avdrag på utlån Sum finansinntekter (C) Renter, provisjon og finansutgifter Tap på finansielle instrumenter Avdrag Utlån Sum finansutgifter (D) Resultat finanstransaksjonar (C-D) Motpost avskriving Netto driftsres. (E=A-B+C-D+avskr) Bruk av tidl. mindreforbr. og disp.fond Bruk av bundne fond Bruk av avsetjingar (F) Overført til investeringsrekneskap Dekking meirforbr./avsetj. disp.fond Avsetjing til bundne fond Nye avsetjingar (G) Rekneskapsresultat (E+F-G) Netto lånegjeld