Buldring 20. Fylkesmagasinet. Utg. 1 / januar 2010 / 10. årg. - Adrenalinkick

Transkript

1 m 2 SIDE n No kjem Kvivsvegen n Jølster Bilelag n Sandane Lufthamn utvidar Norges eldste hotell 10 Buldring 20 Til topps i ølbrygging 8 INFORMASJON Fylkesmagasinet Utg. 1 / januar 2010 / 10. årg. - Adrenalinkick Det gjev ei eiga kjensle av fridom og adrenalin når ein står bakpå sleden og ser landskapet duve forbi, seier Sandra C. Hatlestad Hove, om det å drive snøkøyring med sine fire huskyar. Det er kanskje ikkje for alle, men for familien Hatlestad Hove, er hundekøyringa blitt ein familieaktivitet. Les meir på sidene 24-26

2 VI MEINER Fylkesmagasinet Grunnlagt 2001 / Utgjevar Inform Media AS, Postboks 353, 6802 Førde / Tlf / Epost: post@fylkesmagasinet.no ANDRE MEINER Redaktør ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no / Tlf. dir No ER AVGIFTSVINNaREN VOLVO V70 DRIVe I Førde! VOLVO V70 DRIVe KR ,- Frisk start Det er lite som sparkar skrotten i gang som ein frisk, gamaldags vinter. Snø, kuldegrader i solide doser og litt sol i blant. Når det kryp ned mot 20 minus blir det i alle i alle fall gode tider for diverse leverandørar av remedium som gjev frå seg varme. Sjølv om det neppe blir så mykje av dei 30 blå gradene enkelte formidlarar av vêrtenester påsto vi skulle få i Førde. Det er sjeldan lett å spå på førehand. Det er vel gjerne grunnen til at verken spåkoner eller -menn er blitt heilt stovereint enno, sjølv i eit land der medlemer av kongefamilien har nærkontakt med englar og slikt. Det er lettare å konstatere at året vi har bak oss kjem til å hamne i historiebøkene som året då finanskrisa skaka oss, og svineinfluensaen skremte oss. Men, dei fleste av oss rista av oss begge deler, og gjekk inn i det nye året, som vi ikkje har lov å kalle Tjueti, med ei viss dose tru på framtida. Arbeidsløysa har ikkje stege på langt nær så bratt som dei verste anslaga gav grunn til å frykte, og folketalet i Sogn og Fjordane steig rimeleg mykje for ein gongs skuld. Til og med svenskane ønskjer å komme hit til fylket, mykje fordi dei fekk mykje meir finanskrisejuling enn oss. Kanskje blir 2010 året som markerer at Sogn og Fjordane endeleg er på veg inn i den framtida dei fleste fylka i Norge har vore ein stund? Der ein har framvekst av tydlege senter som dannar urbane lommar med variert næringsliv og utval av tenester. Det har vist seg å vere medisin som verkar dei fleste stadar, og ser ut til å fungere også i Sogn og Fjordane. Det er kanskje ikkje alltid til applaus, men det er opp til fleire tettstader i fylket som veks og trivast for tida. Det er ei utvikling vi må dyrke vidare. Ein lyt ha eit fungerande distrikt, men desse trivast best i gravitasjonsfeltet av senter som kan samle naudsynte tenester og servicefunksjonar. Den eine likar seg dårleg utan den andre. Det er godt med alt som går bra, men enno gjenstår det nokre stridstema her lokalt. Vegstriden blir neppe mildna av at fylkeskommunen ved årsskiftet tok over 1100 km med tidlegare riksveg, men etter kvart som dei største krangleobjekta blir sett i gang kan vel ting falle meir til ro. Helsestriden går nok inn i eit toppår, der dei siste åras stadig meir spissa kamp kulminerer i store kutt framover. Det er ikkje godt å seie kva som står att når røyken legg seg over styrerommet til Helse Førde, men det er lett å spå at ikkje alle vil vere nøgde. Men, det må vere lov å håpe at dei verste stridane snart er over på den fronten også. Om dryge 11 månadar sit vi igjen med fasiten på kva 2010 skal hugsast for. Enten det blir rekordprisar på olje på grunn av langvarig sprengkulde, terror, rekordprisar på husvære eller eit eller anna stakkars dyr som skal få skulda for ein ny epidemi. Enn så lenge har året alle mogelegheiter, og mykje på sjå fram til. Så får vi heller klage i etterkant. Godt nyttår. Grafisk formgjeving / Inform Media, Førde Trykk / Mediatrykk, Bergen Distribusjon / Posten Opplag / «Mange er syke i Norge. De blir ikke friske av å bli fratatt ytelser. Å ta fra folk trygd for å tvinge dem i jobb vil skape massiv fattigdom.» Karin Andersen (SV) Nei, dei sjuke blir ikkje friske av å ta ifrå dei trygd. Men det er vel ikkje det som er problemet i saka om sjukelønsordninga. Tilsette i kommunesektoren har eit sjukefråvær på 8,7 prosent. Tilsvarande i privat sektor er 6,7. Begge tala er svimlande høge. Eit normalarbeidsår med fem vekers ferie tilsvarar 230 arbeidsdagar. Er sjukefråveret på 8,7 prosent betyr det at kvar tilsett i kommunesektoren har i snitt 20 dagar fråver. Klart at langtidsledige utgjer ein stor del av dette, men det må vere lov å stille spørsmål om kva som eigentleg feilar folk. Og skal det vere ein folkerett at ein har krav på full løn når ein ikkje er i arbeid? Vi meiner nei. Alle kjenner vel nokon som bevilgar seg ein 3-dagers innimellom. Hadde regelen vore at første sjukedag gav kr 0,- på lønsslippen, og dei to neste gav 80 % av dagløna, så hadde nok korttidssjukefråveret minka radikalt. Og så kunne ein heller ha gjort ein innsats for dei som verkeleg er sjuke for å få dei attende i arbeid. Er vi vikingar eller pingler? 2re! Opplev herregårdsvogna Volvo V70 til ein pris som berre er mogeleg takka vere avgifter som belønnar lågt CO 2 - utslepp. Med kun 129 g/km har Volvo V70 DRIVe det lågaste CO 2 -utsleppet i storbilsegmentet, og med eit drivstoffforbruk på berre 0.49 l/mil sparar du også pengar medan du køyrer. GJ.SN. FORBRUK 4.9 L/100 KM. CO2-UTSLEPP 129 G/KM. ALLE PRISAR INKL. FRAKT OG ADM. AVGIFTER LEVERT FORHANDLAR. ALLE VOLVO SINE DIESELMODELLAR HAR PARTIKKELFILTER SOM STANDARD. ATTERHALD OM TRYKKFEIL. AVBILDA BIL KAN AVVIKE FRÅ ANNONSERT MODELL. LIVET ER MEIR ENN EIN VOLVO. DET ER GLEDA NÅR EIN PAKKAR BILEN OG DREG MED FAMILIE OG VENER TIL FJELLS ETTER DET STORE SNØFALLET. DERFOR FÅR DU NO TAKSTATIV OG TAKBOKS NÅR DU KJØPER VOLVO V50. NB! NB! Interessert i ny Volvo levert straks? Vi har nye bilar på lager. Ulike modellar, motor- og utstyrsvariantar. Sjå sunnfjord-auto.no for detaljar. Volvo. for life Summumpakken inneheld m.a.: Dual-Xenon hovedlys Elektronisk klimaanlegg Cruise control Fjernkontroll for stereo i rattet Regnsensor Ryggesensor Skinntrekt ratt, girspakehovud og handbrekk Alarm Kurve/tåkelys IAQS - Interior Air Quality System* Sinninteriør El.justerbar førarstol Blanke rails El. innfellbare sidespeglar 17 aluminiumsfelgar *Anbefalt av det Svenske Astmaog Allergiforbundet 2 Showhelg i Sunnfjordsalen! Laurdag 30. januar Møt den mindre begava rånaren Palle, den meir karismatiske bussjåføren Kjell «Kjellen» Bigset, samt den nye karakteren Strila-Petter. Tlf: Fax: rica.sunnfjord.hotel@rica.no OBS! Berre få bill. igjen! TAKSTATIV OG TAKBOKS INKLUDERT! Bestiller du no, gjev vi deg Volvo takstativ og Packline Elegance takboks på kjøpet. Verdi kr 7.500,- FÅ ÒG UTSTYRSPAKKEN SUMMUM TIL HALV PRIS! NO KR ,- FAMILIEBILEN VOLVO V50 MED 0.39 L/MIL OG 104 G/CO 2 GJ.SN. FORBRUK 3,9-9,8 L/100 KM. CO2-UTSLEPP G/KM. ALLE PRISAR INKL. FRAKT OG ADM.AVGIFTER LEVERT FORHANDLAR. ALLE VOLVO SINE DIESELMODELLAR HAR PARTIKKELFILTER SOM STANDARD. ATTERHALD OM TRYKKFEIL. AVBILDA BIL KAN AVVIKE FRÅ ANNONSERT MODELL. AVGRENSA TAL. Halbrendsøyra 6800 Førde Tlf Sjå fleire kampanjetilbod på Pris inkl. Summumog takbokspakke KR ,- Volvo. for life 3

3 Framfører The Commitments SLÅTTEN SKULEMUSIKK FRAMFØRER: Slåtten Skulemusikk tar den 23. januar steget heilt ut og set i gong med sin aller største kunstnariske satsing nokon sinne, med eit stykke viktig musikkhistorie i Førdehuset! Då filmen «The Commitments» kom i 1991 var den saman med filmen «The Blues Brothers» fra 1980 med på å revitalisere rhythm & blues og soul etter ein periode i skuggen av andre påtrengande musikkgenrer. Gamle verdifulle plater frå det legendariske plateselskapet «Tamla Motown» blei igjen etterspurt rundt om i verda og stjerner som Aretha Franklin, Wilson Pickett og Al Green blei aktuelle igjen. Boken «The Commitments» av Roddy Doyle, som filmen er basert på, tek oss gjennom historia til ein gjeng entusiastiske irske amatørmusikarar og deira forsøk på å starte eit vaskekte R&B-band. Dei var frå den aller fattigaste delen av Irland, hadde ingenting, men var villige til å satse alt. Musikken gav dei ein ekte stoltheit. Som ein sa: Det er betre å stå i køa på arbeidskontoret som arbeidslaus musikar enn som arbeidslaus røyrleggar. For å få til et slikt kjempeløft for korpset har dei samarbeida med Danseverkstedet og Kulturskulen samt solistar frå eige fylke med monnaleg merittlister. Hovudpersonen i boka/filmen er Jimmy Rabbite som utnemner seg sjølv til manager for bandet. Draumen hans om suksess ligg under gjennom heile historia. Hans alter ego finnast i førestillinga som Laura spelt av Vilde Standal Bøyum. Vi følgjer henne frå ideen, audition og etablering til suksess og til bandets endelege samanbrot. Kinosalen i Førdehuset 23. januar kl 17:00 SANGSOLIST: ERIK HENDEN AARAAS SANGSOLIST: IDUN LOSNEGÅRD SKODESPELARAR FRÅ DRAMAGRUPPE VED FØRDE KULTURSKULE: 3 KORJENTER DANSARAR FRÅ DANSEVERKSTEDET V/JORUNN REINA PROSJEKTLEIAR: ARNE HAMMER MUSIKALSK ANSVARLEG/DIRIGENT: TRUDE SKARVATUN INSTRUKTØR OG DRAMATURG: HANS JAKOB REITE KOREOGRAF: MIRIAM FØRDE ARRANGEMENT MUSIKK: MAGNE RUTLE REKVISITØR: TONE LISTAU SMINKE OG SCENOGRAF: KAREN HELGA MAURSTIG LYD: ROLF YKSNØY LYS: HUGO MØLMESDAL BILLETT: 100,-/50,- FØREHANDSAL: FØRDEHUSET og SERVICETORGET Helt nye Opel Astra Opel Eye Adaptive Frontlys FlexRide (adaptiv stabilitetskontroll) Mer spennende enn trendsetteren VG Lokalt kulturliv i endring Det lokale kulturlivet endrar seg. Det tradisjonelle frivillige organisasjonslivet taper mange stader terreng til fordel for nye aktivitetar. Nye, profesjonelle aktørar dukkar opp. Kva er det eigentleg som skjer? Professor Olaf Aagedal har leia eit nasjonalt forskingsprosjekt om endringar i det lokale kulturlivet. Hovudfunna vil han presentera under konferansen «Lokalt kulturliv i fokus» på Skei, januar. Forskingsprosjektet kviler på ei nasjonal kartlegging kombinert med lokale nærstudiar i Kirkenes, Storås og Drammen. Prosjektet har avslørt stor lokal spennvidde. Alle stadane har det skjedd ei utvikling på fleire ulike område parallelt. Det er difor ikkje enkelt for forskarane å trekkja eintydige konklusjonar. Nye aktørar startar med blanke ark, slike har vi og sett døme på her i fylket. Kan dei kjenna seg att i dei erfaringane som er hausta andre stadar i landet? Eller kan dei utfylla biletet? FOU-leiar ved Høgskulen i Sogn og Fjordane Georg Arnestad har følgt forskingsprosjektet på nært hald og kjenner godt til kulturlivet i Sogn og Fjordane. På bakgrunn av resultata frå undersøkinga vil han drøfte situasjonen i vårt fylke. Kommunalminister Liv Signe Navarsete opnar konferansen med eit innlegg om «Lokal vekstkraft og framtidstru i eit kulturpolitisk perspektiv». Norsk Kulturforum Sogn og Fjordane og Sogn og Fjordane fylkeskommune er arrangør. Kulturen sin plass i kommunal planlegging, digitalisering av kinoane, og filmsatsing, er andre tema som vert tekne opp. Målgruppa er politisk og administrativ leiing i kommunane og fylkeskommunen. Tillitsvalde og tilsette i kulturinstitusjonar og organisasjonar bør og kunna finna noko som interesserer kroner til Majorstuen Det kritikarroste ensemblet Majorstuen, der jølstringen Synnøve S. Bjørset medverkar, får kroner i ensemblestøtte for 2010 frå Norsk Kulturråd. Ein auke på kroner samanlikna med fjoråret. Dette var ei skikkeleg gladmelding å få! Å drive eit profesjonelt ensemble kan vere nokså utfordrande, men med denne støtta i botnen får vi meir handlefridom, og prioriteringane blir ikkje fullt så knallharde, seier Bjørset. Tryggleik / Kulturrådet si ensemblestøtte har som formål å styrkje musikkensembla og deira moglegheit til å skape og formidle musikkproduksjonar på høgt nivå. I vurderinga blir det mellom anna lagt 4 vekt på ensemblet si kunstnarlege utvikling, konti- 5 nuitet, storleik og verksemdsnivå. Samla tilskott frå Kulturrådet til musikkensemble i tradisjons- og verdsmusikksjangeren ligg på 2,3 millionar for 2010, og Majorstuen er eitt av fjorten ensemble i denne kategorien som har fått tilskott. Det kjennest veldig oppløftande å gå inn i det nye året med vissa om at vi faktisk kan gjennomføre dei prosjekta vi har planlagt, seier Bjørset. Jubileum / Majorstuen feirar 10-årsjubileum i år, og kjem i samband med dette med sitt fjerde album, «Skir». Vi startar året med konsertar og plateslepp under den prestisjefulle festivalen Celtic Connections i Skottland i slutten av januar, før vi reiser på lanseringsturné i Norge. Utover våren og sommaren har vi booka ei rekkje konsertar utanlands, mellom anna i Sveits, Frankrike, Storbritannia og Canada, avsluttar Bjørset. Foto / Geir Dokken I en av hovedrollene AFL. Gjør selv den mørkeste historien lysere. Nye Opel Astra fra ,- Som alle andre stjerner, trenger nye Opel Astra akkurat det rette lyset. Nye Opel Astra finnes med AFL - adaptive frontlys, det mest avanserte frontlyssystemet i kompaktsegmentet. Med hele ni lysfunksjoner vil man oppleve omgivelsene på en helt ny måte, uansett kjøreforhold. Co 2 utslipp og forbruk, blandet kjøring: g/km. 4,2-7,6 l/100 km. Pris levert Sogn og Fjordane. Avbildet bil har tilleggsutstyr. Importør General Motors Norge AS. SX4 1,6 kr ,- SX4 1,9 DDiS kr ,- Automatgir ,- Hk Farge Km Pris FIREHJULSTREKKARAR 1990 Isuzu Crew Cab 2,5 4x4 Pickup 5-setar 75 Rød Nissan King Cab 2 dørs, Pickup 4x4 83 Sølv Ignis 1.3 GL 4x4 5-d 100 Grønn Monterey 3,1 LTD 4x4 Offroad 5 seter 114 Svart Liana 1.6 Automat 4x4 5-d 107 Sølv D-max dørs manuell 4x4 Pickup 163 Gull D-max dørs 4x4 Aut. Pickup 163 Grå Antara 2,0 CDTI Cosmo 4x4 Aut. 150 Brun PERSONBILAR 2001 Vectra 1,6 Comfort 4 dørs 100 Blå Focus 1.6 Trend 5-d 100 Grønn Peugeot Premium 5-d 109 Grå Audi A4 1,6 sedan 100 Svart Peugeot 307 1,6 5-d 109 Blå Mercedes SLK 2,0 Cabriolet Aut. 136 Blå Corsa 1,2 Sport Twinport 3-d 80 Blå Vectra 1.9 Turbod. sedan, Elegance 120 Sølv Meriva 1.7 Turbod. Enjoy Flerbruksbil 75 Blå Astra 1,3 Cosmo Turbodiesel 5-d 90 Grå Astra 1,3 Cosmo Turbodiesel 5-d 90 Blå Vectra 1,6 Elegance sedan 105 Blå BRUKTBILAR Veil priser levert Sogn og Fjordane. CO2 utslipp fra g/km. Drivstofforbruk fra 6,3-11,8 l/100 km Hk Farge Km Pris PERSONBILAR 2007 Astra 1,6 Cosmo 5-d 105 Sølv Meriva 1,3 Cosmo Turbod. Flerbruksbil 75 Lilla Insignia 2.0 CDTI Cosmo 5-d demo 130 Grå STASJONSVOGNER 1999 Astra 1,4 Stasjonsvogn 90 Blå Peugeot 406 2,0 HDI stv. 90 Grå Vectra 1,8 Comfort Stv. 122 Sølv Vectra 1,8 Essentia Stv. 122 Blå Vectra 1,8 Cosmo Stv. 140 Blå Astra 1.7 Enjoy Edition Stv. Demo 110 Beige VAREBILAR 2000 HiAce 2,4 Diesel Kasse 3 seter 80 Hvit Combo 1,3 CDTI 5-d 70 Sølv Vivaro 2,0 CDTI Varebil, kort 3 seter 114 Sølv Alle med to hjusett, tilstandsrapport og garanti. Sjå bilane på

4 15 år med ITløft av fylket SER FRAMOVER / Styremedlem i IT-forum, Stig Starheim (t.v.), og styreleiar Atle Hamar er klare for nye IT-løft. DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER OG BRILLER? Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv! Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar Ta kontakt for meir informasjon og referansar! Fylket / Nettverket ITforum har i 15 år samla offentlege og private aktørar til felles dyst på IT-fronten i Sogn og Fjordane. Det har blant anna gjeve utteljing i form av ei breibandsdekning på 98 prosent utbygd ADSL i dag. Men, dei kviler ikkje på laurbæra. Styreleiar i IT-forum, Atle Hamar, er nøgd med kva dei har fått til, men har blikket framover. Sidan 2003 har det spleiselaget mellom offentleg og privat sektor som IT-forum er, generert rundt 150 millionar kroner til breiband. I dag er situasjonen slik at dei fleste har tilgang til breiband i Sogn og Fjordane, blant anna har alle offentlege skular breiband. Utbygginga av internettilbod er ein av grunnpilarane i IT-forum, og ei av dei viktigaste årsakene til at forumet vart etablert, fortel han og kjem til kjernen i suksessen. IT-forum Sogn og Fjordane er rett og slett eit svært velluka nettverk og samarbeid mellom offentlege og private verksemder i heile fylket, som ikkje har vore prega av fogderistrid. Vi har klart å einast om viktige prioriteringar, blant anna rundt breibandsutbygginga. Vi har berre innbyggarar her i fylket vårt. Å skulle gjere store investeringar og bygge ut infrastruktur i ein så liten marknad krev utstrakt samarbeid mellom aktørane, og at ein dreg lasset saman. Det har vi lukkast i. Det er viktig at nye verksemder også engasjerer seg i ITforum, det er med på å gje tyngde og gjennomslagskraft, fortel Stig Starheim, som er styremedlem i IT-forum. Grisgrendt, også digitalt sett / Det var inga sjølvfølgje at Sogn og Fjordane skulle ende opp med eit godt utbygd breiband. Fylket vårt låg langt bak då breiband spreidde seg i sentrale strok. Det var årsaka til at ein tok tak i situasjonen og etablerte IT-forum, som ein måte å handtere problemstillinga på, seier Hamar. Dagens IT-forum har større og breiare fokus enn berre breiband. IT-forum er organisert i ulike undernettverk, som blant anna helse, skule, kultur, breiband, internasjonale nettverk osv. Innan skule har ein blant anna jobba mykje med eit prosjekt som skal syte føre ein gjennomgåande digital læringsplattform frå grunnskule til høgskulenivå. Det er eit prosjekt som har kome langt, der Sogn og Fjordane er langt framme, fortel Starheim. Innan helse har ein jobba mykje med å få til god elektronisk meldingsutveksling mellom legetenesta i kommunane og spesialisthelsetenesta. Dette er også eit felt der fylket vårt er langt framme og har fått til mykje bra, til tross for ein del hinder, fortel Starheim og held fram. I tillegg har IT-forum involvert seg i internasjonale prosjekt, der ein søker å få ulike prosjekt hit. Der har Vestlandsforsking vore ein pådrivar. Det har blitt mange små og store prosjekt dei siste 15 åra. Blant anna koordinering av skulesektoren, og ikkje minst «misideløftet». Det er eit KSprosjekt som har heva kvaliteten på alle kommuneportalane og lagt til rette for meir sjølvbetening på nett for innbyggarane, som skal gjere det lettare for brukarane av desse tenestene. Og E-dokumentprosjektet, eit prosjekt for å kunne sende elektroniske dokument på ein sikker måte. Det er viktig at ein innfører felles løysingar, slik at ikkje kvar enkelt kommune har si løysing. Det er ein av nøklane til suksess, ein må stå samla og ha felles satsingar. Rolla til IT-forum er å vere ein viktig pådrivar og koordinator i slike tilfelle, seier Hamar. Møtestad / Ein viktig arena for IT-satsing i fylket er den årlege konferansen IT-forum arrangerer. Konferansen har blitt den viktigaste nettverksmøteplassen for byråkratar, næringsliv, politikarar og andre, for næringsutvikling innan teknologi og IT i fylket. Konferansen er ein viktig sak for ITforum gjennom året, som vi brukar mykje tid og krefter på å legge til rette for på best mogeleg vis. Det er blitt skapt mykje i kjølvatnet av konferansane gjennom desse 15 åra, i form av idear, visjonar, kontraktar, møter mellom aktørar og nettverksbygging. Konferansen er inspirerande og motiverande for deltakarane, og gjev konkrete resultat. Målet er å gjere det til ein endå viktigare møtestad i framtida, slår Hamar fast, med gode program og spennande postar undervegs. IT-forum og konferansen skal vere det fremste nettverket for teknologi og næringsliv i Sogn og Fjordane, og den fremste møteplassen på feltet. Vi skal være heilt fremst på utvikling av infrastruktur i fylket, vi skal være fremst i å sette i gang prosjekt som gjev folk og bedrifter betre tenester, som gjer bedrifter og offentlege organ i fylket i stand til å drive meir effektivt og ta ny teknologi i bruk, slår Starheim fast. Jobben er ikkje ferdig / Sjølv om ein har gjort mykje og fått mange brikker på plass er kampen uendeleg og flytande. ADSL er allereie i ferd med å bli eit stakkarsleg breiband, med avgrensa kapasitet. Framtida handlar om fiberutbygging av Sogn og Fjordane. Så dette er fokus for IT-forum framover. Vi må vere med og bidra til at ein ikkje berre har breiband her i fylket, men at ein har eit framtidsretta nett og infrastruktur som toler framtidas krav, slår Hamar fast og held fram. Samtidig er vi veldig fokuserte på at vi ikkje berre må sjå på kapasiteten, men også på kva innhald og kva tenester ein skal ha. Skal både næringsliv og det offentlege ta steg framover er ikkje kapasitet i seg sjølv nok, ein må også ha gode tenester. Ringen er på mange måtar slutta: Vi er tilbake der vi byrja, i startgropa på ein storstilt utbygging av breiband her i fylket. Og vi kan ikkje overlate dette til den frie marknaden, då skjer det ikkje over alt. Ein treng aktørar som legg til rette, koordinerer og står samla for at heile fylket, også grisgrendte strok, får ta del i utviklinga. Der skal IT-forum, og undergruppa Breibandforum, vere aktive framover seier Starheim. Å skaffe fiber til heile fylket er ein krevjande jobb. Det er krevjande nok å få det til i senter. Det hadde ikkje vore mogeleg å få til den breibandsdekninga Sogn og Fjordane har i dag utan aktørar som IT-forum, i alle fall i den tidsramma vi har fått det til i. Ein ville sjølvsagt fått til utbygging i dei større tettstadene, men det ville vore langt verre i utkantar og på mindre stader. Det vi og har sett er at det er utruleg viktig å ha to aktørar på marknaden. Telenor og Enivest har vore i konkurranse, det har skapt dynamikk og utvikling som har drive utbygginga framover. Det har vore heldig for fylket, seier Hamar. Fiberutbygginga er det tyngste løftet framover. Og så skal vi plukke prosjekt innan helse, skule osv der vi syns det er viktig å skape noko. Det viktigaste er at vi framleis tenkjer heilskapleg, til beste for heile fylket, og at vi skaper samarbeid, avsluttar Starheim. Tekst og foto / Roy Sunde Dette har eg ikkje angra på! «Etter svangerskap fekk eg problem med tørre og irriterte auge ved bruk av kontaktlinser. Dessutan blei eg sliten og anstrengt av å bruke briller.» Merete Førde, 39 år, Hardbakke Tilknytta kirurgar: dr.thilesen, dr.plesner, dr. Meberg, dr Fylking Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf tlf Synskirurgi er ei tillitssak Skal du flytte? Vi tek flytteoppdrag over heile landet Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vareog lastebilar Hoff & Knutson Transport ANS Sogn og Fjordane Flyttebyrå Tlf DEKK, FELG OG HOTELL Det beste alternativet for deg og bilen din! DEKKHOTELL Vi tilbyr dekkhotell til våre kunder. Her løyser vi alle problem rundt hjulskift og oppbevaring. VINTERDEKK Førde Vulk leverer alle typer dekk og utfører alle typer dekkservice. Vi har kvalitetsdekk frå kjende leverandørar. Er du usikker på kva du skal velje, hjelper vi deg med å fi nne dei rette dekka for bilen din. Førde Vulk AS Halbrendsøyra 9, Førde

5 Til topps i ølbrygging Heidi Katrin Osland vert ny styreleiar for HSF Kunnskapsdepartementet har oppnemnt styremedlem i HSF-styret Heidi Katrin Osland til ny styreleiar. Heidi Katrin Osland har vore med i HSF-styret sidan august 2007 som eksternt oppnemnt representant. Når ho no vert styreleiar, får HSF-styret ein styreleiar som kjenner høgskulen godt. Heidi Katrin Osland er ein sentral SV-politikar i Sogn og Fjordane som leiar for fylkespartiet og landsstyrerepresentant for Sogn og Fjordane SV. Ho har også i fleire år vore aktiv i lokalpolitkken i Sogndal kommune og er varaordførar inneverande periode. Jon Naustdalslid ba sist haust om fritak frå vervet som styreleiar f.o.m av private grunnar. Konsernsjef i Sogn og Fjordane Energi Ole Schanke Eikum rykker med dette opp som fast eksternt medlem av styret etter å ha vore vara fram til no. Valperiodane for HSF-styret er på fire år, og inneverande valperiode går fram til 1. august STOLTE VINNARAR / Ragnvald Bjelde (t.v.) og Sjur Dale med juleølet og premien dei fekk etter å ha delteke i VM i heimebrygg på Voss, desember Sogndal / På Voss arrangerer dei VM i heimebrygging. Nokre kallar det Vestlandsmeisterskap, andre Verdsmeisterskap. Uansett; siste års vinnar vart Bjelde gard sitt juleøl. Og dei feia vossingar og hardingar av bana så det plystra. Ikkje nok med det, men det var første gongen Bjelde gard stilte med øl i konkurransen. Bak produksjonen står Sjur Dale og Ragnvald Bjelde. Sistnemnde er eigar og drivar av Bjelde gard, og det er her mesteparten av ølet dei bryggjar vert omsett. Sjur har bryggja i mange år, og i det herrens år 2000 flytte han eldhuset sitt til Bjelde gard. Saman etablerte dei eit mikrobryggjeri for å vidareutvikle tradisjonar og teknikkar innan ølbrygging. Løyndomen bak eit godt juleøl ligg i førsteklasses råvarer, seier Sjur Dale. Vi har tilgang til godt vatn. I tillegg brukar vi malt og humle av høg kvalitet. Råvarene kjøper vi hjå på Vossestrand, seier Sjur og gjev gladleg frå seg oppskrifta på superbrygget. I vinnarølet brukte vi 90 % pilsnermalt, 7 % sjokolademalt og 3 % svartmalt. Vi meiska på 68 grader. Vørteren blei så kokt saman med humle i ein time før den blei kjølt ned. Når vørteren er kommen ned på 20 grader blir oksygen sett til. Etter dette blir vørteren tilsett eincella ølgjær. No får det stå ei veka. Under bryggjeprosessen målar vi PH-verdi, temperatur og søtstoffet. I tillegg er hygiene særs viktig for å få eit godt og vellukka øl, seier han. Han har følgjande visdomsord å seie om ølet: Malten er kroppen, humle er krydderet og gjæra er sjela. Det er dessverre nokre som nyttar brødgjær til brygging. Det er etter vårt syn svært leitt. Bryggaren lagar vørteren, og gjæren lagar ølet. Rutinerte bryggarar / Det er første gongen Sjur og Ragnvald deltok i denne meisterskapen, som har blitt arrangert sidan Men dei er ikkje ukjende med brygging. Dei bryggjer øl eit par gonger om året. Ølet, som har eit alkoholinnhald på 4,7 prosent, blir omsett på Bjelde gard som har skjenkeløyve for denne typen øl. Dei bryggjar ulike typar, avhengig av årstid og eventuelt arrangement, som t.d. Hamsun-jubileet. Vanlegvis bryggjar dei mellom 400 og 500 liter. Av årets juleøl vart det bryggja ca 100 liter. (For lite! Red.mrk) Sjur og Ragnvald var sjølv ikkje til stades, og var strengt tatt ikkje klar over kor seriøst dette var. I dommarpanelet sat Frank Rørlien som er utdanna bryggerimeister frå Bryggerimeisterhøgskulen i København, og no fabrikksjef på Hansa. Med seg hadde han Wigdis Espeland, amanuensis og forskar med godt kjennskap til mat- og drikketradisjonar frå Universitetet i Bergen, pensjonert bonde og kjend ølbryggjar Sjur Nesheim frå Granvin, bonde og forretningsdrivande Torgils Rongve frå Voss, også han med god kjennskap til heimebryggja øl og erfaren ølkjennar. Til sist i panelet sat PROV / Diplomet som stadfestar at Bjelde Gard gjekk til topps i konkurransen om det beste heimebrygga juleølet Hannah Wood frå England, no naturbrukslærar ved Jordbruksskulen i Aurland og ein erfaren ølkjennar. Smakstestinga føregår sjølvsagt etter blindtestprinsippet, der dommarane ikkje veit noko om kven som har brygga ølet, eller kvar det kjem frå. Stille publikum / 68 ulike typar juleøl frå 34 bryggjarar var med i konkurransen som gjekk føre seg på Rongastovo på Voss. Deltakarane kom frå både Voss, Hardanger, Sogn og Nordhordland. Etter første runde gjekk 10 sortar øl til neste runde, og av desse igjen stod juryen att med tre «finalistar». Dommarpanelet smakte til slutt seg fram til Bjelde gard sitt juleøl som vinnar. På andreplass kom Hordamuseet, Stend jordbruksskule utanfor Bergen. Gledeleg for sogningane er at tredjeplassen gjekk til Per Dale frå Flåm. No var vi som nemnt ikkje til stades under sjølve kåringa, men det seiast at det vart stilt blant publikum og deltakarar då det gjekk opp for desse at ingen av dei tre finalistane kom frå Voss, seier Sjur. Premien var eit nydeleg grafisk trykk av Ivar Kvaale og ein diplom og som er komen på veggen i selskapslokala til Bjelde gard i Sogndal. Når neste meisterskap arrangerast 11. desember 2010 stiller vi sjølvsagt ikkje berre med øl, men også reint fysisk, avsluttar Sjur Dale. Tekst / Tore Fossen Foto / Roy Sunde FAKTA: Øl er ei fellesnemning på alkoholhaldig drikk bryggja på korn. Øl er kjent frå oldtida og det første ølet vart truleg bryggja for meir enn seks tusen år sidan. Også i Norge har øl ein lang tradisjon, og Gulatingslova hadde vedtak med strenge straffer for den som unnlèt å bryggje øl: «Ølet skal signes til takk for Kristus og Sankta Maria, til godt år og fred. Om noen ikkje brygger til den tid, skal han bøte 3 øre til biskopen.» I første omgang var altså bota på tre øre, dvs verdien av ei halv ku. Dersom ein bonde heldt fram med å sjå vekk frå plikta til ølbrygging, auka straffa, og han kunne bli dømd til landsforvising og fråtatt gard og grunn om han ikkje hadde bryggja øl til jul de siste tre åra. Som regel vart då halvparten av eigedomen overført til kongen og den andre halvparten til biskopen. Gulatingslova opererer også med begrepet ølførheit: «Ingen kan erklæres umyndig så lenge han har sitt vett, er hestefør og ølfør!» I eldre tid vart norsk øl laget av bygg eller havre og tilsett til dømes bark for å gje brygget smak. Humle vart ein del av oppskrifta i det 12. århundret, og i dag finst det rundt 40 sortar humle som vert brukt til ølbrygging. Dansk øl vart bryggja med pors og malurt, inneheldt lite alkohol og smakte surt. Folk kjøpte derfor heller tysk øl om dei hadde råd, sidan det var bryggja på humle og smakte søtt i staden. Norsk øl vert i dag vanlegvis bryggja på humle og malt av bygg. Einskilde sortar øl brukar kveite. Nokre ølsortar brukar andre eller fleire tilsetningar enn humle. Humle er den dyraste ingrediensen i ølbrygging, og var avgjerande ved brygging av «India pale ale», som vart bryggja i Storbritannia og nådde fram til utsalsstaden i India ca tolv månader seinare. Ølet vart lufta før avreise for å minske faren for alvorlege eksplosjonar under frakta. Det høge humleinnhaldet gjorde smaken overveldande bitter i fersk øl, men når det kom fram etter å ha kryssa ekvator to gonger, var smaken mildna til noko som av fleire vert omtalt som «kvitvin». n Kjelde: Wikipedia 8 9