på minne og tabellen viser korleis dei tre informantane minnes kor mykje som blei hausta. Leveranse i eit godt Leveranse i eit Normale år

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "på minne og tabellen viser korleis dei tre informantane minnes kor mykje som blei hausta. Leveranse i eit godt Leveranse i eit Normale år"

Aron Løkken
8 år siden
Visninger:

1 Det er eit gammalt namn som er kjend frå Snorre (Edda, Kongespeglen), jf. gammalnorsk Namnet siktar til veden som er hard som bein. Folk ikkje kristtorn. Kristtorn er i Noreg utbreidd langs kysten nord til Smøla. Han er rekna som heimleg (naturleg) i Noreg, men er også innplanta i hagar langs kysten og spreier utan tvil spontan. Mange bæretande fuglar, særleg svarttrost, likar dei raude bæra og gjer sitt til å spreie arten. Klimaet i Sunnhordland, med milde vintrar og relativt varme somrar, passar godt for kristtorn, men spørsmålet er likevel kvifor arten er så talrik på jord og klima for arten, men er det heile forklaringa på dei store mengdene? blei hausta og greinene samla i knippe og seld som pyntegrønt til jul. Interessant informasjon om dette blei samla og systematisert av Sigrun Nygård og pre fekk ho informasjon av Sverre Lavik som i mange år Mengdene som blei hausta varierte frå år til år, avhengig av om det var gode eller dårlege bærår Den første som omtalar førekomsten av kristtorn på skreiv om arten sin førekomst i Noreg, om krav til veksestaden og om utbreiinga. Om kristtorn på høge. Dette er ein heilt annan situasjon enn den me kjenner i dag, ofte med tre som er 10 m høge og vakse fram til det han er i dag i løpet av det siste hundreåret. Mange stader i skogen kan ein sjå stubbar av andre treslag som tydelegvis er sagde ned. Dette peikar i retning av at kristtornskogen blei kultivert matisk å luke vekk andre treslag. men andre stader i distriktet blir tradisjonen ført vidare. dei siste 20 åra bunde kristtorn for sal til jul. I kristtorn, må han klippast, fortel Solveig Lindås. Jo klatrar i trea og klipper, mens kvinnfolka samlar og Romsa naturreservat blir etablert For å ta vare på den spesielle kristtornskogen på naturreservat Føremålet med fredinga er å sikre eit naturmiljø der kristtorn opptrer både i reine bestand og i blandingsskog. I forskrifta om fredinga er det gjort greie for dei reglane som gjeld. I første punktet heiter det: Vegetasjon, medrekna daude buskar og tre, er freda mot skade og øydelegging. Det er forbode å fjerne planter eller plantedelar frå reservatet. Formuleringa på minne og tabellen viser korleis dei tre informantane minnes kor mykje som blei hausta. Leveranse i eit godt Leveranse i eit Normale år år dårleg år Haukeland kg 200 kg kg Lavik 2000 kg 600 kg Vinje 3000 kg

Mange bæretande fuglar, særleg svarttrost, likar dei raude bæra og gjer sitt til å spreie arten.

2 er den same som ofte er brukt i norske naturreservat, som etter naturvernlova kan opprettast i område som er uforstyrra eller nær uforstyrra. I liten grad er Direktoratet for naturforvaltning som har utforma teksten i verneføreskrifta og direktoratet er det mest kompetente organet med ansvar for naturvern i Noreg. Kor fornuftig formuleringa over er, kan ein skjøtselen som har forma han gjennom generasjonar. Den beste måten å gjere det på ville vere å tillate fortsatt uttak og skjering av kristtorn, slik det no reservatet hindrar framtidig hogst og øydelegging, men sette ein effektiv stoppar for skjering av krist torn og uttak av andre, konkurrerande treslag, som er ein føresetnad for at kristtornskogen skal kunne utvikle seg vidare. konkrete og praktisk innretta og ville vore nyttige for å bidra til å utvikle og ta vare på skogen. Dessverre er framlegget til skjøtselsplan ikkje blitt fylgt opp av Nye tider ny eigar nytt forvaltningssamarbeid Frøplantasjeforsøka blei karakterisert som mislukka det mange som spurde seg kva no? Det meste av den gamle innmarka med grøne bøar og ope land gen blei stadig meir dominerande i det gamle kul Herøy og ved Ørevik. Det same var situasjonen på tidlegare innmarka og inntil dei gamle husa. Knapt skogen så fullstendig skjulte spor av det gamle kulturlandskapet. Stavanger og med gode hamner for småbåtar blei nerande dugnad både på Herøyvadet og i Klungervik. med å setje i stand det gamle skulehuset som nå står ro, glede og inspirasjon. Endre Heggen. Det vaks dermed fram ei aukande interesse både lokalt og regionalt for å sikre øyane for friluftslivet og leggje tilhøva betre til rette for denne bruksforma. opp arbeidet med å sikre øyane som eit regionalt friluftsområde. Eigaren ynskte å selja, men sette i vanskeleg. Etter kvart kom også Statskog (den gongen Direktoratet for statens skoger) og Direk toratet for naturforvaltning inn i biletet, og etter mange rundar med forhandlingsmøte og synfaringar lukkast det omsider å koma fram til ein akseptabel pris og ein samarbeidsavtale som sikra framtidig drift og forvaltning på friluftslivet sine premissar.

Kor fornuftig formuleringa over er, kan ein skjøtselen som har forma han gjennom generasjonar.

3 friluftsføremål, men to personar skil seg ut i så måte. Det er Morten Dåsnes, som den gongen var dagleg leiar i Friluftsrådet, og Kjell Inge Skjerveggen i mune, Direktoratet for naturforvaltning og Statskog. Føremålet med kjøpet var: å sikre regionalt viktige friluftsområder til bruk for allmennheten samtidig liv. Avtalen er unik med gjensidig forpliktande fordeling av rettar og ansvar med sikte på ei målretta beste. Statskog og Friluftsrådet har heile tida hatt eit nært og godt samarbeid om den praktiske drifta og har også sterkt deltatt i arbeidet med tilrettelegging, restaurering av bygningar og kaianlegg m.v. slik at området i dag står fram som ei friluftsperle. Frå plantasje til friluftsliv det store granefallet No kunne planane for å tilrettelegge øyane som friluftsområde ta til. Det blei bestemt at delar av 3 3, virke og gjekk til produksjon av cellulose. Hogst i eit slikt område medfører store utfordringar, men sjølv om det vart teke i bruk store og tunge hogst maskinar og utstyr blei det med god planlegging og ein dyktig skogsentreprenør ikkje sett varige spor i terrenget korkje ved terrengtransport eller utskiping. blei lagt på køyrevegane og seinare opprusting av stinettet. Dette var svært vellukka. Hogsten endra av det gamle kulturlandskapet kom fram igjen. Ved

Føremålet med kjøpet var: å sikre regionalt viktige friluftsområder til bruk for allmennheten samtidig liv.

4 aktiv beiting og skogskjøtsel tek ein sikte på å ta vare på kulturlandskapet som no er gjenskapt. Fram forsvinne med tida. til, var fjerninga av grana frå bøane eit stort framsteg. Ei av dei seier det slik: Det va bittert når skogen sto tett på bøen, og det e herligt nå når dei har fått han vekk igjen. For å hindre at det rydda arealet gror til på ny, har sauer, pluss lam frå våren til hausten. husa i Haukelandstunet og det er lagt ned mykje dugnadsarbeid i dette dei siste åra. I starten av juni Samarbeidet mellom Friluftsrådet Vest og Statskog held fram, i samarbeid med lag, bedrifter, eldsjeler framtida. er øya med sine lune vågar, gode båthamner, bade sida er også folk som levde her og folk som brukar tetane som kan opplevast her. Det er noko heilt vore der, ber du alltid med deg ein dragning om å kome tilbake. Figur 60. Granstubbar ved Dalen, planta i 1963 og tatt ned omkring Stølshaugen i bakgrunnen. Foto: AL.

For å hindre at det rydda arealet gror til på ny, har sauer, pluss lam frå våren til hausten. husa i Haukelandstunet og det er lagt ned mykje dugnadsarbeid i dette dei siste åra.

5 Figur 61. Sauene (villsau) har igjen inntatt Romsa og gjer sitt til å halde landskapet ope og velstelt. Foto: AL.

6 Romsa i årstal Tømmerhandel med skottane 1645 ikkje nemnde Folketalet var framleis høgt: 60 personar åra gran for frøproduksjon på den gamle innmarka og delar av utmarka Forsøket med frøproduksjonen blei gitt opp

1930-åra 1935 1951 1953-60 1958 gran for frøproduksjon på den gamle innmarka og delar

7 Historisk kjeldemateriale Lensrekneskapen 1610 Lensrekneskapen 1661 Folketeljinga 1801

8 Avisartiklar Hartvedt, H.C Ein friluftsjuvel av dei sjeldne. Sunnhordland

9 Andre skriftlege kjelder friluftsperler i Nord-Rogaland og Sunnhordland. Segn og Soge (Sogneblad for 26 I rute. HSD 125 år Skulen gjennom 250 år. Ølen kommune. Ølen kommune, Hovudutvalet skjøtsel i verneområdene for barlind og kristtorn i Hordaland. Fylkesmannen i Hordaland, Miljøvernavd. 16 s. Ætt og Heim Norske gaardnavne. Søndre Bergenhus Amt kristtornforekomstene. Fylkesmannen i Hordaland, Miljøvernavd. 62 s. Segn og Soge 22:

Ølen kommune, Hovudutvalet skjøtsel i verneområdene for barlind og kristtorn i Hordaland.

10 Øya mi (Romsa) Eg veit om ei øy der vener møtes og måsane syng. Der borda står klar til å dekkast på, av store folk og av folk som er små. Eg veit om ei øy der ord blir tonar og alle syng. Der sjela får kvila og kroppen ro, og når me fer heim går me to og to. Eg veit om ei øy med doggvått gras og kronglete stier. Der dagen er lys og natta varm, der eg sovnar så trygt på ein ven sin arm. Eg veit om ei øy som er litt mi, men eg deler med andre av all den venleik eg her kan få og av alt naturen eg kan sjå. Eg veit om ei øy med mange minner om gamalt og nytt. Eg veit om ei øy der me neste år atter kan leika med tonar og ord, sitja saman med vener og mimra om tida i fjor. Så takk til øya der ute som har vist meg sitt mangfald av fargar, tonar og ord. For meg vil du alltid vera staden der venskap gror. Og om sommaren er over og fuglane dreg, så veit eg at øya ligg der framleis og ventar på meg. Marit Nordgard

Eg veit om ei øy som er litt mi, men eg deler med andre av all den venleik eg her kan få og av alt naturen eg kan sjå. Eg veit om ei øy med mange minner om gamalt og nytt.

Like dokumenter

«Ny Giv» med gjetarhund

«Ny Giv» med gjetarhund Gjetarhundnemda har frå prosjektleiinga i «NY GIV I SAUEHOLDET» som HSG står bak, fått ansvar for prosjektet «KORLEIS STARTA MED GJETARHUND FOR FØRSTE GANG». Prosjektet går ut på