SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014

Transkript

1 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014

2 km 2 Om selskapet INNHALD Om selskapet Direktøren har ordet s. 03 s OM SUNNFJORD ENERGI Konsernet i tal hovudtal og nøkkeltal for utgjer forsyningsområdet fordelt på 7 kommunar: Solund, Hyllestad, Fjaler, Gaular, Førde, Naustdal, Jølster Konsernet Sunnfjord Energi består av Sunnfjord Energi AS, Fossheim Energiverk AS, Kjøsnesfjorden Kraftverk AS og Enivest AS. Etrygg er tilknytt selskap. Gjennom Enivest AS tilbyr konsernet framtidsretta kommunikasjonsnett på fiber og DSL/ breiband til heile fylket. Ved utgangen av året leverte vi fiber til 6500 kundar Fossheim Energiverk og Kjøsnesfjorden Kraftverk er kraftproduksjonsselskap som er drifta av morselskapet sine tilsette. Samla middelproduksjon for konsernet er 517 GWh. Sunnfjord Energi AS eig direkte 8 kraftstasjonar med samla middelproduksjon på 245 GWh. 01 Om Sunnfjord Energi s. 06 I 2014 hadde konsernet 154 tilsette og 9 lærlingar som utførte 153 årsverk Hovudtal Eigarar og styre Organisasjon Årsmelding Resultatrekneskap Balanse Kontantstraumoppstilling Notar Revisjonsmelding Frå våre forretningsområde Verdiskapingsrekneskap s. 07 s. 08 s. 09 s. 10 s. 17 s. 18 s. 20 s. 21 s. 36 s. 38 s ÅRSMELDING Resultatet er i samsvar med framtidsutsikter varsla i årsmeldinga for Styret seier seg ikkje nøgd med utviklinga. Framhald av arbeid med forbetringar i drifta gjer likevel at styret ser positivt på utviklinga framover. 03 FRÅ VÅRE FORRETNINGSOMRÅDE SUNNFJORD ENERGI SITT LINJENETT HAR EI LENGDE PÅ 2783 km 10 KRAFTSTASJONAR MIDDELPROD. 517 GWh NETTKUNDAR FIBERKUNDAR 6500 Morselskapet Sunnfjord Energi AS er lokalisert i Førde og er organisert i 4 avdelingar: kraftproduksjon, nett, marknad og administrasjon. Føremålet med selskapet slik det er uttrykt i vedtektene er å syte for produksjon, overføring og omsetning av energi og stå for utbygging av naudsynte anlegg i samband med dette. Selskapet skal arbeide for ei sikker og rasjonell energiforsyning i eigarkommunane. Verksemda kan og drivast i samarbeid med eller deltaking i andre føretak med same eller liknande føremål. Konsesjonsområdet for nettdrifta dekkjer ca km2 i 7 kommunar, frå Solund i vest til Jølster i aust. Morselskapet står også for dagleg drift av BKK sitt nett i Høyanger Kommune på nordsida av Sognefjorden. Ved utgangen av 2014 fekk om lag innbyggarar straum via kraftlinjene til Sunnfjord Energi. Utanom Førde har vi personell på oppmøteplassar i Skei i Jølster, Hålandsfossen i Fjaler, Staurdalen i Hyllestad, kraftstasjonen Øvre Svultingen, Hardbakke i Solund og Kyrkjebø i Høyanger. Pr var om lag kundar kopla til linjenettet som består av: ÅRSMELDING 2014 SUNNFJORD ENERGI Utforming: Rein Design Foto: David Zadig, Thomas Bickhardt, Olav Reiakvam Marknad, produksjon, nettdrift og anna verksemd. 153 ÅRSVERK I KONSERNET SUNNFJORD ENERGI 151 km med 132 og 66 kv (kilo Volt) linjer 1144 km med 22 kv linjer og kabel 1488 km med lågspentlinjer og lågspentkabel 10 sekundærstasjonar 1086 større og mindre transformatorar (nettstasjonar)

3 4 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Viktige steg Selskapet feira 100 år i Jølstra og tok viktige steg gjennom året 2014 som gjorde selskapet betre rusta for framtida. Vi er ikkje nøgde med det økonomiske resultatet. Vi er likevel nøgde med at vi har halde leveringstryggleik på eit høgt nivå, trass i utfordrande vêr. Vi tok også store steg i fornying av eldre kraftverk og viktige forsyningsanlegg i Eigenkapitalen er styrka fordi gjeld er bytta ut med innskot av eigenkapital i det deleigde dotterselskapet Kjøsnesfjorden Kraftverk. 100 ÅR I JØLSTRA I 1914 blei den første kraftstasjonen i Brulandsfossen og kraftnett med forsyning til Førde bygt. Det blei feira med ei markering ved stasjonen i juni og middag etterpå. Gjestene var mange og orda som blei framført var gode. God energiforsyning og eit godt og solid selskap er vekse fram på dei hundre åra. Samfunnet har endra seg og vil endre seg mykje i dei neste hundre åra. Selskapet si oppgåve er å fornye seg slik at vi kan ha moderne energiforsyning og relevant verksemd rundt energiforsyninga i Sunnfjord også i framtida. VÊR OG DRIFT Vi vart utfordra av vêret fleire gonger i Gjennom sommaren fekk Norge lynaktivitet som var fem gonger det normale. Mykje av aktiviteten kom ned i Sunnfjord Energi sitt konsesjonsområde. Ferietida vart travel for dei som var på vakt og dei som vart kalla inn til feilretting. Seint i oktober opplevde vi hundreårsflommen i Jølstra. I fyrste omgang måtte vi då auke overvakinga sidan vi ikkje visste kor høgt vatnet ville gå. Vi opplevde nest høgaste vannstand målt i Jølstra. Bruene heldt, så skadane blei mindre enn vi frykta på det verste tidspunktet. Deretter blei det mykje arbeid å reinske inntaksristene til stasjonane. Produksjonsanlegga og mannskapet klarte utfordringane bra. I dagane opp mot jul opplevde vi tung nedbør med ising. Slikt skjer ikkje så ofte her. Det førte til stor påkjenning på kraftliner og skog. Vi fekk vanskelege utfall med reparasjonar langt frå vegi tungt terreng. Beredskapsorganisasjonen vår klarte utfordringane. Vi unngjekk store utfall i tettbygde strok, men i fleire av dalføra blei kundane belasta mykje dette året. Vi er svært glade og takksame for dei tilsette sin innsatsvilje og lojaliteten til oppgåvene i selskapet. Vi er lei for at nokre kundar blei råka fleire gonger. VIKTIGE STEG I 2014 investerte Sunnfjord energi for 100 mill kr. Det er ein kraftig auke frå tidlegare år og vi tok viktige steg mot fornying av gamle kraftverk og viktige nettanlegg. Vi har hatt god utvikling i forbetringsarbeidet og går stødig mot dei måla som er sett. Vi gler oss også over vekst og framgang i det deleigde dotterselskapet Enivest. ENDRINGAR PÅ VEG Vi er godt i gang med innkjøpsprosessane for dei nye avanserte straummålarane som skal vere på plass i sikringsskapet hos alle nettkundane i Det skjer i eit større samarbeidsprosjekt med andre energiselskap. Nye målarar og tilknytt datasystem for styring og overvaking av nettet vil gi kundane og nettselskapet innsparingar i kraftkostnader og moglegheiter til å ta i bruk dei nye anlegga for fornybar kraftproduksjon og forsvarleg energibruk som kjem som følgje av klimautfordringane. Reiten-utvalet som fekk oppgåva med å sjå på eit betre organiset straumnett la fram innstillinga si i Dei tek utgangspunkt i at vi har eit vel fungerande straumnett i Norge, men at framtida sine behov vil tvinge fram endringar. Dei gjer framlegg om funksjonelt og eigarmessig skilje mellom den regulerte nettverksemda og dei konkurranseutsette forretningsområda som er kraftproduksjon, straumsalg, breibandsverksemd og fleire mindre forretningsområde. Om det vert gjort vedtak i tråd med tilrådinga, må Sunnfjord Energi delast opp i fleire selskap. I EU gjeld ei førebels grense der slike pålegg berre gjeld selskap med meir enn kundar. Den omlegginga er alt gjort i Norge og vi meiner det kostar meir enn det smakar å tvinge slike løysingar på mindre selskap. I tillegg til Reitenutvalet sine tilrådingar, kjem det fleire nye forskrifter om avrekning som trer inn før dei nye målarane er på plass slik at vi fram til 2018 vil få fleire generasjonar endringar i forskriftene. For kraftproduksjonen er vi no fokusert på elsertifikatmarknaden og fristane som gjeld omkring Slik vi og fleire ser det i dag, vil kraftmarknaden betre seg for oss etter den datoen. Vi må likevel være førebudde på at klimautfordringa vil gje høg endringstakt for rammevilkåra. God finansiell soliditet er derfor naudsynt. Auka kompleksitet set krav til ny kompetanse, samarbeid og fleire fellesprosjekt med andre energiselskap. Ivaretaking av selskapet og eigarane sine interesser er heile tida aktuelle tema. Det gjeld lokal kontroll med prioriteringane sett opp mot stordrift og ei vurdering om kva løysing som best vil gje modernisering av energiforsyninga og relevant verksemd i Sunnfjord. DEI KOMANDE 100 ÅRA Markeringa av 100 år i Jølstra dreg også opp viktige perspektiv for framtida. Vi skal halde fram med den samfunnsnyttige aktiviteten. Prosjekt for utviding av kraftproduksjonen i Jølstra og utvikling av prosjekt for fjernvarme i Førde har gjort viktige steg framover i Utanom disse er det moderniseringa av forsyningsnett og regulering av energien som skal gjennom nettet det som vil dominere verksemda i dei komande 10-åra. Alle kraftanlegg med vassveg i fjell er varige og relevante i eit 100 års perspektiv. Vi er inne i ein periode der energi frå fossile kjelder er på veg ut og det er høg innovasjon i utvikling av ny fornybar energiproduksjon og i forbruk som krev rask regulering. Det er ikkje mogleg å spå utviklinga i 100 nye år. Den etablerte vasskrafta er så rimeleg å drive og så lett å regulere at det er sannsynleg at den er like relevant for energiforsyninga om 100 år som i dag. Fredrik H. Behrens

4 6 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 OM SUNNFJORD ENERGI HOVUDTAL OG NØKKELTAL SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Hovudtal og nøkkeltal Sunnfjord Energi AS Konsern Tal i heile mill. kr RESULTATREKNESKAP Driftsinntekter Herav energi overføring EBITDA Driftsresultat Resultat før skatt Årsresultat BALANSE Anleggsmidlar Omløpsmidlar Eigenkapital Langsiktig gjeld Kortsiktig gjeld Totalkapital RENTABILITET 25,3 % 6,8 % Netto driftsmargin 10,3 % 23,9 % 0,5 % -5,2 % Eigenkapitalrentabilitet -0,7 % 9,5 % 8,2 % 1,9 % Totalkapitalrentabilitet 2,3 % 8,3 % SOLIDITET 33,6 % 30,2 % Eigenkapitalandel 35,5 % 30,8 % 1,5 0,6 Rentedekningsgrad 1,0 2,3 01 OM SUNNFJORD ENERGI Konsernet i tal hovudtal og nøkkeltal for LIKVIDITET 92,6 50,5 Kontantstraum frå drifta 85,3 127,2-506,1-99,8 Kontantstraum frå investeringar -133,0-85,6 440,0 50,9 Kontantstraum frå finansiering 45,1 2,8 26,4 1,5 Netto endring i likvidar -2,6 44,4 1,50 1,80 Likviditetsgrad 1 1,80 1,40 5,28 13,00 Netto rentebærende gjeld/ebitda 5,65 4,12 ANDRE HOVUDTAL PRODUKSJON, GWh KUNDAR i forsyningsområdet FORBRUK i forsyningsområdet, GWh KRAFTSAL til sluttbruk, GWh Tilsette, årsverk pr EBITDA = Driftsresultat før renter, avskrivingar og nedskrivingar Netto driftsmargin = Driftsresultat / driftsinntekter x100 Eigenkapitalrentabilitet = (Resultat før ekstraordinære postar - skattekostnader ) / gjennomsnittleg eigenkapital x 100 Totalkapitalrentabilitet = (Resultat før ekstraordinære postar + finanskostnader ) / gjennomsnittleg totalkapital x 100 Eigenkapitalandel = Eigenkapital / totalkapital x 100 Rentedekningsgrad = (Resultat før ekstraordinære postar + finanskostnader ) / finanskostnader Likviditetsgrad 1 = Omløpsmidlar / kortsiktig gjeld Resultat før ekstraordinære postar er i rekneskapen identisk med resultat før skattekostnader

5 8 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 EIGARAR OG STYRE ORGANISASJON SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT STYRE EIGARAR ORGANISASJONSKART Styreleiar Nestleiar Harry Mowatt Atle Neteland 3,31% 7,54% 4,33% Styremedlem Siv Karin Hestad 6,83% 37,45% Aud Marit Hage Nils Gjerland 7,54% ADM. DIREKTØR Fredrik H. Behrens Vegard Strand Arild Horsevik (Tilsettrepresentant) Jan Halvor Storkås (Tilsettrepresentant) Varamedlem Ole Gunnar Krakhellen Trude Meek Birger C. Schønberg Tilsett vararepresentant Turid Vik Per Morten Frivik 22,19% BKK AS Fjaler kommune Førde kommune Gaular kommune 10,82% Hyllestad kommune Jølster kommune Naustdal kommune Solund kommune VASSDRAGSTEKN. ANSV. Odd Rune Håland PERSONALSJEF Marit Moene HMS OG KVALITET Trond Hatleset Personal Kommunikasjon Fotograf: Olav Reiakvam. NETTSJEF / SAKKUNNIG DRIFTSLEIAR Oddvar Hatlem MARKNADSSJEF Rune Reed ADMINISTRASJONSSJEF Ingvar Byrkjeland PRODUKSJONSSJEF / BERDESKAPSLEIAR Olav Osvoll Frå venstre: Siv-Karin Hestad, Fredrik Behrens, Jan Halvor Storkås, Aud Marit Hage, Harry Mowatt, Nils Gjerland, Atle Neteland, Vegard Strand og Arild Horsevik. Måling / AMS Drift/plan Entreprenør/sal av tenester DLE HMS El-engros Kundekontakt Kraftsal Økonomi Sekretariat / arkiv Stasjonsdrift Kjøsnesfjorden Kraftverk Fossheim Energiverk Prosjektutvikling kraft Småkraft Nettstrategi, tariffering Sekundærstasjonar Kraft-kommunikasjon Montasje Forvaltning, drift, vedlikehald, bygg Base Ytre Base Indre

6 10 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 ÅRSMELDING ÅRSMELDING SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Sunnfjord Energi er eit vertikalt integrert energikonsern med 3 dotterselskap, Kjøsnesfjorden Kraftverk AS (78,5%), Fossheim Energiverk AS (60%) og Enivest AS (51%). Vi har røtene våre i 7 kommunar i Sunnfjord og Ytre Sogn og historie tilbake til ÅRSMELDING Resultatet er i samsvar med framtidsutsikter varsla i årsmeldinga for Styret seier seg ikkje nøgd med utviklinga. Framhald av arbeid med forbetringar i drifta gjer likevel at styret ser positivt på utviklinga framover. HOVUDPUNKT ETTER 2014 Lågare resultat Konsernet Sunnfjord Energi fekk eit årsresultat på minus 5 millionar i 2014 mot pluss 56 millionar i Det låge resultatet skuldast i hovudsak lågare inntektsramme for nettverksemda og lågare inntekter frå produksjon av kraft. Både i 2013 og 2014 er det gjort nedskrivingar av anleggsmidlar som følgje av venta nedgang i langsiktige kraftprisar. Driftsresultatet vart 46 millionar mot 131 millionar i Resultatet er i samsvar med framtidsutsikter varsla i årsmeldinga for Styret seier seg ikkje nøgd med utviklinga. Framhald av arbeid med forbetringar i drifta gjer likevel at styret ser positivt på utviklinga framover sjølv om utsiktene omkring kraftprisar er utfordrande både for selskapet og for bransjen generelt. Auka investeringar Konsernet sine investeringar i varige driftsmidlar var 134 millionar mot 94 millionar i Investeringane omfattar fornying av kraftnettet inkludert styrka forsyning til Førde, fullført oppgradering av kraftstasjonane i Stakaldefoss og Øvre Svultingen, og vidare utbygging av fiber. Investeringar i varige driftsmidlar i morselskapet var 99 millionar mot 79 millionar i Til tross for lågare resultat er investeringane gjennomført med stor grad av eigenfinansiering. Styrka eigenkapital I januar 2014 vart eigenkapitalen i Kjøsnesfjorden Kraftverk AS auka etter vedtak om konvertering av lån frå eigarane. Konverteringa medførte ei styrking av konsernet sin soliditet med om lag 131 millionar som følgje av BKK sitt bidrag som minoritetsaksjonær. OM SUNNFJORD ENERGI Sunnfjord Energi er eit vertikalt integrert energikonsern med 3 dotterselskap, Kjøsnesfjorden Kraftverk AS (78,5%), Fossheim Energiverk AS ( 60%) og Enivest AS (50,9%). Vi har drifta og røtene våre i 7 kommunar i Sunnfjord og Ytre Sogn, og historie tilbake til Morselskapet Sunnfjord Energi AS er eigd av dei same 7 kommunane og av BKK AS. Hovudkontoret ligg i Førde. Vår forretningsidè er å syte for lønsam produksjon, overføring og omsetning av miljøvenleg energi, og skape ny aktivitet innanfor område som kan ha tilknyting til kjerneaktivitetane og der vi kan utnytte selskapet sine fortrinn. Gjennom Enivest AS tilbyr vi framtidsretta kommunikasjonsnett og tilhøyrande tenester via fiber og DSL-teknologi. Vi tilbyr også entreprenørtenester mot kommunar og andre energiselskap, rådgjeving til småkraftutbygging, bygger ut fiber til eigne føremål og leverer varmepumper. Som netteigar, kraftprodusent og kommunikasjonsleverandør legg vi stor vekt på rolla som samfunnsnyttig aktør og at våre funksjonar i aukande grad er kritiske for samfunnet. 162 medarbeidarar i konsernet jobbar dagleg for ei sikker og økonomisk rasjonell utvikling av infrastruktur. OM ÅRSREKNESKAPEN Det har ikkje vore endringar i rekneskapsprinsipp i Styret meiner at presentert rekneskap gjev ei rettvisande oversikt over utviklinga i konsernet og av konsernet si stilling. Rekneskapen er gjort opp med føresetnad om framleis drift. Styret vurderer at morselskapet og konsernet har ein solid økonomi. Driftsinntekter og driftskostnader Driftsinntektene gjekk ned frå 550 til 449 millionar. Dette skuldast lågare overføringsinntekter og lågare inntekter frå energisal. I morselskapet er det tilsvarande utvikling. Andre driftsinntekter er uendra på konsernnivå. I morselskapet er andre driftsinntekter redusert med 11 millionar som skuldast lågare sal av entreprenørtenester. I konsernet har inntekter frå kommunikasjonstenester og fiberkundar auka slik at andre driftsinntekter er uendra frå Personalkostnader er redusert med 9 millionar i konser-

7 12 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 ÅRSMELDING ÅRSMELDING SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT net og 10 millionar i morselskapet, i hovudsak som følgje av inntektsført planendring for pensjonar i morselskapet. Planendringa kjem som følgje av levealderjustering og endring av venta uttak av uførepensjon. Underliggande personalkostnader er tilnærma uendra på konsernnivå og er gått noko ned i morselskapet. Eigne investeringsarbeid har auka med om lag 6 millionar på konsern og 5 millionar i morselskapet. Dette skuldast prioritering av eigne tilsette til investeringsarbeid. Andre driftskostnader har auka noko, i hovudsak knytt til meir bruk av kjøpte tenester til vedlikehald. Driftskostnadene i konsern inneheld også ei nedskriving av anleggsmidlar i Kjøsnesfjorden Kraftverk på 29,5 millionar. Nedskrivinga er gjort med bakgrunn i fallande og usikre framtidige kraftprisar. Det vart også gjort nedskriving i 2013 med 21 millionar. Anleggsmidlane er etter dette bokført til ein verdi som kan forsvarast av estimert framtidig inntening. Finanspostar Finanskostnader i konsernet er 3 millionar høgare i 2014 enn i I 2014 er endring i fallrettplikter kostnadsført med nær 10 millionar. Lågare diskonteringsrente aukar pliktene meir enn nedgang i framtidig prisnivå reduserer desse. Lågare rentenivå og rentekostnader, mellom anna som følgje av konvertering av gjeld til eigenkapital, medfører at samla finanskostnader berre aukar med 3 millionar. I morselskapet er netto finanskostnader redusert med 25 millionar. Nedskriving av morselskapet sine aksjar i Kjøsnesfjorden Kraftverk var 20 millionar mot nedskriving i 2013 på 55 millionar. Skattar Lågare prisutsikter medfører også at estimat for framtidig nytte av tidlegare års negative grunnrenteinntekt må revurderast. Innanfor ein tidshorisont på 10 år er om lag 8,5 millionar kroner tekne ut av framføringsgrunnlaget og har medført samla skattekostnad på 5,3 og 5,6 millionar i konsern og i mor. Dette sjølv om konsernet sitt resultat før skatt er nær 0, og morselskapet sitt tilsvarande resultat er negativt med 20 millionar etter nedskriving av aksjepost i dotterselskapet Kjøsnesfjorden Kraftverk med tilsvarande sum. Nedskriving på aksjar gjev ikkje grunnlag for skattefrådrag. Kontantstraum, investeringar og finansiering I konsernet vart kontantstraum frå drifta 85 millionar mot 127 i fjor. I morselskapet vart kontantstraum også redusert frå 93 til 50 millionar. Investeringar i varige driftsmidlar auka med 40 millionar i konsernet til 133 millionar og med 22 millionar i morselskapet til 100 millionar. Til tross for redusert kontantstraum frå drifta er det framleis høg grad av eigenfinansiering av morselskapet og konsernet sine investeringar. Kontantstraum frå finansiering i konsernet vart positiv med 45 millionar mot 3 millionar i fjor. Postar for konsernet er tilgang som følgje av omtala konvertering av langsiktig gjeld til eigenkapital med 131 millionar, netto opptak av lån frå kredittinstitusjonar med 60 millionar og betalt utbyte frå konsernselskapa med 16 millionar. Netto gjeld til kredittinstitusjonar i morselskapet auka med 63 millionar i Netto reduksjon i likvidar er 3 millionar mot ein auke på 44 millionar i I morselskapet har likvidane auka med 2 millionar mot 26 millionar i Balanse og kapitalstruktur Ved årsskiftet hadde konsernet ein eigenkapital på 698 millionar mot 604 millionar i Endring i eigenkapital gjennom året består av årets underskot, avsett utbyte, aktuarberekna estimatavvik for pensjonar på minus 21 millionar i morselskapet og auka minoritetsinteresser i Kjøsnesfjorden Kraftverk AS som følgje tidlegare omtala konvertering av gjeld. I morselskapet er eigenkapitalen redusert frå 522 til 466 millionar. Pensjonsplikter har auka med 30 millionar, i hovudsak som følgje av lågare langsiktig rentenivå. Anna langsiktig gjeld i konsernet er redusert med 75 millionar til 933 millionar. Reduksjonen kjem frå minoritetsinteressene si konvertering av lån til Kjøsnesfjorden Kraftverk AS til aksjekapital. I morselskapet har anna langsiktig gjeld auka til 842 millionar som følgje av nye låneopptak på 64 millionar kroner. Likvidar ved utgangen av året var 85 millionar i konsern og 53 millionar i morselskapet. Konsernet har i tillegg unytta trekkrettar i bank på 32 millionar ved utgangen av året. Denne er knytt til morselskapet og er uendra frå året før. Forholdstalet mellom omløpsmidlar og kortsiktig gjeld (likviditetsgrad 1) er 1,8 mot 1,4 i Samla er eigenkapitaldel i konsernet auka til 35,5%. Bokført eigenkapital er no om lag på gjennomsnittet for norske kraftselskap. I morselskapet er eigenkapitaldelen 30,2%. Eigenkapitaldelen blir vurdert som tilfredsstillande. DISPONERING AV ÅRSRESULTATET Styret gjer framlegg om at årsresultatet for Sunnfjord Energi AS på -25,766 millionar vert disponert med 8,8 millionar til utbyte og 34,566 millionar overført frå annan eigenkapital. Kjøsnesfjorden Kraftverk vart bygd i ein periode med høge kraftprisar og optimisme omkring kva byggekostnader som kunne tolast. Marknadsendringane har no slått ut i negative konsekvensar for konsernet sitt resultat dei siste to åra. Selskapet skal likevel fylle sine oppgåver knytt til fornying av nettet i forsyningsområdet og bygging av nett for tilknyting av ny lokal produksjon. Vi er også inne ein periode med naudsynt fornying av selskapet sine eldre kraftstasjonar og det vert arbeidd med å sikre konsesjon og rettar til ny utbygging. Styret har gjort vurderingar for å sikre forsvarleg eigenkapital og likviditet til oppgåvene framover. Styret ynskjer også å halde oppe soliditeten i selskapet for å være i posisjon til å sikre ny utbygging om det vert vurdert som lønsamt. Målet er å ruste selskapet til nye periodar med hausting. Medverknad frå eigarane er eitt av fleire tiltak for å skaffe finansielt handlingrom. I tiltaka inngår også spareprogram, forbetring av drifta og streng prioritering av investeringar. DRIFTA I 2014 Kraftproduksjon Året 2014 var tørrare enn normalen og mykje varmare. Vi gjekk inn i 2014 med høg magasinfylling som utgjorde 85 % av total kapasitet. Utover hausten sank magasinfyllinga til 67 % ved utgangen av desember. Samla produksjon i konsernet vart redusert til 468 GWh, mot 510 GWh i Middelproduksjon i konsernet er 517 GWh. Statnett si bygging av ny 420kV linje gjennom Sogn og Fjordane medførte i periodar store kapasitetsbegrensingar. Dette medførte nedregulering av magasinkraftverk og større vasstap enn naudsynt. Gjennomsnittleg pris på kraftbørsen NordPool Spot for vårt område vart 22,7 øre pr kwh i 2014 mot 29,2 øre i Oppetida på stasjonane for 2014 var betre enn målsettinga med unntak av Stakaldefossen og Øvre Svultingen. Desse hadde lange avbrot som følgje av planlagde revisjonar. Stakaldefossen fekk lenger avbrot og større vasstap enn planlagt då vedlikehaldsbehovet blei meir omfattande enn ein såg føre seg på førehand. Rehabiliteringa av Øvre Svultingen gjekk som planlagt, men mykje nedbør i slutten av året gjorde at vasstapet også her blei noko større enn rekna med på førehand. Ved utgangen av 2014 var to av dei eldste kraftstasjonane våre fornya for nye år drift til oppgraderingkost på under 60 øre pr kwh. Produksjonsavdelinga har fullført ein 7 års prioriteringsplan for oppgradering av dei gjenverande eldste kraftverka. Kost her er vurdert til om lag 120 øre pr kwh. Sunnfjord Energi har konsesjonssøkt og jobbar med å utvikle nye Jølstra Kraftverk. Kraftverket er planlagt å nytte fallet frå Tongahølen til Reinene i elva Jølstra. Kraftverket er planlagt med ein produksjon på over 200 GWh, eit stort og viktig bidrag med ny fornybar energi. I juni arrangerte NVE folkemøte om prosjektet med påfølgjande høyring av konsesjonssøknaden. NVE har signalisert sluttbefaring våren 2015 og sende si innstilling til departementet på ettersommaren. For å rekke fristen for elsertifikat i 2020 er det inngått intensjonsavtaler med planleggingsmiljø slik at Sunnfjord Energi kan vere i posisjon til å starte utbygginga straks ein konsesjon er avklara, lønsemd er vurdert på nytt og finansiering er på plass. Nett Driftsresultat for nettverksemda i 2014 vart langt svakare enn i Driftsresultat etter NVE-utrekning gav ei historisk låg avkastning på nettkapitalen med minus 1,7%, mot 15,3% i NVE-renta desse to åra var 6,6 og 6,9%. Svingande inntektsramme og estimatendring for pensjonsplikter som etter NVE-reglar blir ført rett mot driftsresultatet, medfører forholdsvis store svingingar i nettavkastninga. Innkrevingsgrunnlaget i 2014 var 118 millionar mot 171 millionar i 2013, jfr note 5. Den høge inntektsramma i 2013 og usikkerhet om framtidige rammer medførte eit etterslep i innkreving av nettleige (mindreinntekt). Selskapet er pålagt å styre meir-/mindreinntekt mot 0 over tid ved å justere nettariffane. Nettariffar hadde vore uendra frå 2011 men vart auka med 9 % frå 1. juli Gjennom 2014 fall forbruket i forsyningsområdet med 7% frå 393GWh i 2013 til 364 GWh. Reduksjonen i forbruk medverka til at nett-tariffane måtte justerast opp ytterlegare med om lag 5% frå Justering i nettleiga skal ta omsyn til venta utvikling i framtidig inntektsramme og venta utvikling i forbruk i forsyningsområdet. Med svingande inntektsrammer og fallande forbruk er det risiko for at nettariffane framover må justerast oftare. Fornyingsbehov i eige nettområde og annonserte utbyggingsbehov i sentralnettet på landsbasis, tilseier at nettleiga vil auke meir enn alminneleg prisutvikling, om ikkje forbruket aukar. Målt oppetid i nettet vart 99,96 % som tilsvarar at kvar kunde i gjennomsnitt var utan straum i 3 timar og 30 minutt mot 2 timar og 34 minutt året før. Noko av grunnen til auka oppetid i 2014 var uvanleg mykje torever og lynskadar. Stort snøfall i desember og snø som la seg på linjene førte til mange driftsavbrot i delar av forsyningsområdet. Selskapet sin KILE-kostnad er auka frå 3 millionar kroner i 2013 til 5,6 millionar i KILE-kostnad reduserer nettselskapet sitt grunnlag for innkreving av nettleige. Vi blir revidert av tilsynsorgana DSB og NVE utan store avvik, som borgar for at vi driftar våre anlegg og vår områdekonsesjon på ein tilfredstillande måte. Leveringstryggleik, skogrydding og førebyggande vedlikehald av våre nettanlegg har høg prioritet. Ny 132 kv kraftline frå Erdal til Førde vart ferdigstilt i oktober NVE gav i 2012 konsesjon til å bygge og drive ny 132 kv kraftline frå Erdal til Førde. Tilrettelegging og bygging vart fullført som planlagt i perioden fram til oktober Eksisterande 66kV line i same traseen er sanert. Den nye linja styrker forsyningstryggleiken til Førde om det oppstår feil i nettet. Også i dei andre kommunane i forsyningsområdet er det gjort til dels omfattande fornyingar og forbetringar i nettet. Omlegging av E39 mellom Sande og Øksland i Gaular har også krevd store omleggingar i linjenettet.

8 14 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 ÅRSMELDING ÅRSMELDING SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT mill. kr SE AS NVE har pålagt alle nettselskap å installere avanserte målesystem hos kundane (AMS) innan Sunnfjord Energi har gått inn i eit samarbeid på Vestlandet (SORIA) for å gjennomføre prosessen så smidig og rimeleg som mogeleg for kundane. Samarbeidet har etterkvart vorte utvida til i alt 29 nettselskap. AMS og tilhøyrande digitalisering av straumnettet opnar framtidige fordelar for kunden, for kraftsystemet og klimaet. Nett styrer investeringane sine etter ein 10 års plan. Nedgang i forventa kraftprisar vil gjere fleire planlagte vind- og småkraftverk ulønsame, og nettet treng då ikkje forsterkast i like stor grad som tidlegare estimert. Tal småkraftverk som er planlagt utbygd er likevel betydeleg større i fylket vårt enn i resten av landet. Dei kraftverka som blir utbygd vil medføre både nybygging og kapasitetsutviding av gamle linjer. I tillegg gjenstår forholdsvis store investeringar for modernisering av eldre nettanlegg og tilpassing til auka effektuttak hos husstandane. Innan områda IT, tele- og kraftkommunikasjon pågår eit forbetrings- og utviklingsarbeid for auka tryggleik, betre stabilitet, meir intelligent styring, og for å legge til rette for overgangen til AMS. I sum krev desse behova større investeringar i distribusjonsnettet enn føregåande år. UTVIKLING I RESULTAT SISTE 10 ÅRA Konsern Kraftomsetning Som ein følgje av mild vinter med redusert forbruk og hard konkurranse om kundane, har sal til sluttbrukar gått ned med om lag 9%. Store aktørar kjempar om marknadsandelar noko vi merkar i form av lokketilbod for å kapre våre kundar. Den milde vinteren og god tilgang på kraft har gitt ein kraftpris for 2014 i vårt område som er 6,5 øre lågare enn i Utanom 2012 må vi heilt tilbake til 2007 for å sjå så låge årsprisar. Selskapet har innretta seg for å tilby kundane eit produkt som svingar med kraftprisane. Dette gjev eit forståeleg produkt for kunden, og stabil inntening for selskapet. Sjølv om vi ikkje kan konkurrere med lokketilbud frå landsdekkande kjeder, er responsen frå kundane at produktet står seg godt i konkurransen over litt lengre tid Den norsk-svenske ordninga med elsertifikat der sluttkundane betalar ekstra for at utbyggarar av ny fornybar kraft skal få auka inntekt, har så langt medført mest inntekter til ny svensk produksjon. Kvoten som skal dekkast inn av kunden var i ,9% av kraftforbruket. Kundane kan glede seg over at dei sparar langt meir gjennom låge kraftprisar enn dei betaler som påslag for subsidiar til ny fornybar produksjon. Forbrukarrådet er i gang med å opprette ny prisportal for tilgjengelege pristilbod til forbrukarar. Denne oversikta skal erstatte den oversikta Konkurransetilsynet har i dag. Grunnen er at dagens prisoversikt ikkje fungerer som tenkt og at ein ønskjer alle tilgjengelege tilbod samla. Anna verksemd, breiband og fiberkommunikasjon Anna verksemd i konsernet omfattar sal av varmepumper, entreprenørverksemd, utleige av byggeskåp, utleige og drift av fiber, drift av BKK sine anlegg på Høyanger nordside og rådgjevings-tenester/ingeniørtenester til småkraft. Gjennom Enivest AS tilbyr konsernet kommunikasjonsløysingar på fiber og DSL/breiband. Samla omsetning for området var 135 millionar mot 137 millionar i Omsetninga knytt til Sunnfjord Energi vart redusert som følgje av ressursbruk til eigne behov. Enivest har halde fram si positive utvikling med aukande omsetning og overskot. FORETAKSSTYRING OG FINANSIELL RISIKO Selskapet si foretaksstyring er innretta for å realisere selskapet sine langsiktige mål. Styringa er basert på vedtekter, instruksar og årsplaner for systematisk gjennomgang av risiko og strategiar, budsjett og resultat Årleg risikokartlegging evaluerer og munnar ut i tiltak for å handtere risikofaktorar som kan opptre med høg sannsynlighet og medføre alvorlege konsekvensar for selskapet si drift og økonomiske stabilitet. Styret har også årleg gjennomgang av norsk utvalg for eierstyring og selskapsledelse (NUES) sine tilrådingar. Styret vurderer at bruk av tilrådingane styrker tilliten til selskapet og kan auke verdiskapinga over tid. Avvik frå NUES er i hovudsak knytt til offentlege reguleringar av produksjonsverksemda Konsernet sin finansielle risiko er i stor grad knytt til utvikling i kraftprisar og rammevilkår for drifta. Vedvarande låge kraftprisar vil legge press på konsernet sine resultat og medføre risiko for nedskriving av produksjonsaktiva, og dermed lågare eigenkapital. Forholdet blir halde under oppsikt og blir testa halvårsvis med nedskrivingsanalyser. Konsernet nyttar finansielle instrument innanfor rammer lagt av styret for å dempe konsekvensar av svingande kraftprisar. Rammene er knytt til ein 3 års sikringshorisont. Sikringa skjer i Sunnfjord Energi AS og er i storleik innanfor morselskapet sitt produksjonsvolum i same periodar. Sikringa vil gje omrømingstid for negative konsekvensar av raske prisfall. Svingingar som følgje av renteendringar er for konsernet vurdert som avgrensa. Konsernet og morselskapet har ved utgangen av året rentebindingsavtale for om lag halvparten av samla langsiktige lån. For nettkapitalen blir i tillegg auka rentenivå kompensert over tid av høgare avkastning på kapitalen i nettmonopolet (NVE-rente). Rentebærande aktiva i nettinvesteringar tilsvarer om lag storleiken av lån med flytande rente slik at morselskapet og konsernet sine langsiktige lån i hovudsak er fullt rentesikra ved utgangen av året. Situasjonen er uendra frå Rentenivå påverkar også estimat på framtidige pensjonsplikter og medfører svingingar i NVE-fastsett nettresultat og i inntektsramma då fleirtalet av selskapet sine tilsette er knytt til nett. Vi legg vekt på at selskapet si pensjonsordning skal tilpassast i takt med utviklinga i bransjen. Bransjen får over tid kompensasjon for kostnadsutviklinga via inntektsramma. Ut frå dette meiner vi at risikoen knytt til slike svingingar er avgrensa. Eksponering mot marknadsrisiko ved kraftsal er vurdert låg då selskapet sitt hovudprodukt til våre kundar er områdepris med påslag. Kredittrisiko ved sal til sluttbrukarar er vurdert låg. Risiko ved sal av kraftproduksjon er også vurdert låg som følgje av at handel og oppgjer skjer gjennom regulert børs. Finansielle kraft-kontrakter er også handla over børs for å redusere motpartrisiko. Selskapet er eksponert for valutasvingingar ved at Euro er noteringsvaluta på kraftbørsen. Risiko er vurdert avgrensa ved at fysisk handel blir direkte veksla til norske kroner og ved at volum og tidshorisont for finansiell krafthandel er regulert av rammer sett av styret. Risiko for tapt produksjon som følgje av havari på maskiner er dekka ved systematisk vedlikehald, og forsikringsmessig med tingskade og avbrotsdekning med tak på samla eigendelar. I rekneskapsprosessen blir kontrollar av viktige rekneskapspostar gjennomført i form av analytiske vurderingar, avstemmingar, og kontroll mot sjekklister. For alle transaksjonar er det også lagt opp til attestasjonsprosedyrer og betalingsrutiner som reduserer risikoen for misleghald. PERSONELL, TRYGGLEIK, ARBEIDSMILJØ OG KLIMA Ved utgangen av 2014 hadde konsernet 153 årsverk inkludert 12 lærlingar. I morselskapet var det 114 årsverk inkludert same tal lærlingar. Sunnfjord Energi sin kjernekompetanse er innan elkraft, og verksemda jobbar målretta for utvikling av slik kompetanse lokalt og for å sikre tilgang til kjernekompetanse i framtida. Vi har vore ein aktiv bidragsytar ved etablering av ingeniør-utdanning innan elkraft i Sogn og Fjordane, og vi har god dialog med teknisk fagskule i Førde. Ikkje minst har vi til ein kvar tid 9-12 lærlingar som utdannar seg fram til fagbrev, primært innan energimontørfaget. I samarbeid med Framtidsfylket AS deltek Sunnfjord Energi og andre arbeidsgjevarar frå Sogn og Fjordane på karrieremesser ved ulike studiestader i Norge. Morselskapet og bransjen styrer også mot eit generasjonsskifte for mange av våre kompetente medarbeidarar. Det er eit mål å rekruttere personell som kan bygge vidare på denne kompetansen og som har med seg ny kompetanse for å tilpasse oss mot framtidige utfordringar. Sjukefråværet i konsernet gjekk ned frå 4,8% i 2013 til 4,5% i I morselskapet gjekk fråværet ned frå 4,0 til 3,4%. Målsettinga i morselskapet er eit sjukefråvær under 3%. Det blir jobba målretta med å redusere sjukefråværet, med fokus på førebyggjande tiltak og tett oppfølging av oppståtte saker. Langtidsfråvær (over 16 dagar) utgjer om lag 75% av det totale fråværet. Korttidsfråværet og bruk av eigenmeldingar er lågt. Tryggleik Det vart registrert 2 arbeidsskader med fråvær, og 2 arbeidsskader utan fråvær i Skadane gjeld personell i morselskapet. H1-verdi i morselskapet var på 9 og H2 på 18 i 2014, Dette er på same nivå som i H1- verdien er definert som tal fråværskader per million arbeidde timar. H2-verdien er definert som tal arbeidsskader med og utan fråvær per million arbeidde timar. På konsernnivå vart H1-verdien på 7,2 og H2-verdien på 15,2. Dei to siste åra har vore eit tilbakesteg for arbeidsskader i høve til den positive utviklinga i perioden 2008 til Dette viser at det skadeførebyggande arbeidet må halde fram med full fokus. Det årlege målet er null skader. Omsynet til tryggleik skal komme først i alle arbeidsoppgåver, kvar einaste dag. Vi held fram arbeidet med dei tiltaka som allereie er sett i gang. Viktige stikkord er opplæring, avviksmeldingar og handtering, bruk av sikker-jobbanalyse, jobbobservasjonar og vernerundar. Arbeidsmiljø Vi ønskjer å fremme likestilling og framhevar like muligheter for kvinner og menn ved tilsettingar. I morselskapet er kvinneandelen 10 % og i konsernet 16%. Kvinneandelen i styret i morselskapet er 33% for dei aksjonærvalde medlemmene (2 av 6). I leiargruppa i morselskapet er kvinneandelen 17 % (1 av 6). Morselskapet og konsernselskap har fokus på tilrettlegging for personar med permanent eller midlertidig nedsett funksjonsevne. Vi ynskjer og å trekke til oss arbeidskraft med ulik etnisk bakgrunn som avspeglar det kulturelle mangfaldet i samfunnet. Vedtekne etiske retningsliner i morselskapet framhevar haldningar om gjensidig respekt og motarbeiding av all diskriminering i arbeidsrelasjonar. Styret vurderer at arbeidsmiljøet i morselskapet og i konsernet er godt.

9 16 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 ÅRSMELDING RESULTATREKNESKAP SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Klima Produksjon av fornybar vasskraft og overføring av kraft ureinar i liten grad det ytre miljø. Utbyggingane har i seg sjølv medført inngrep i naturen. Denne påverknaden på det ytre miljøet blir ivareteke gjennom konsesjonsvilkår og lovverk som set rammer for drifta og plassering av anlegga. Det er etablert system for handtering av miljøfarleg avfall og handtering av risiko for lekkasjar av til dømes transformatorolje. Stoffregister, kjemikalierom og substitusjonsvurdering er innført for bruk av kjemiske stoff i verksemda. Sunnfjord Energi har også oppretta eigen funksjon som ansvarleg for natur og miljøforhold knytt til drifta av kraftverka. For drift av det langstrakte kraftnettet og kraftstasjonane disponerer selskapet om lag 75 køyretøy. Desse går i hovudsak på diesel. Både av kostnads- og miljøomsyn ser vi på høve til å redusere tal køyretøy eller erstatte dieseldrift med elektrisk drift når teknologien er klar for dette. Konsernet har tidlegare bygd ut ladestasjonar for el-bilar i forsyningsområdet og lagt til rette for overgang til miljøvennleg transport for våre kundar og eigarkommunar. TILHØVA ETTER ÅRSSKIFTET Julaftan 2014 oppstod ein feil i transformatoren til dotterselskapet Kjøsnesfjorden Kraftverk AS, med påfølgjande full driftsstans. Transformatoren har vore til reparasjon og er ultimo mars 2015 montert tilbake i kraftstasjonen. Hendinga har ikkje påverka driftsåret 2014 då det ikkje var planlagt produksjon i juleveka. Hendinga er heller ikkje venta å få økonomiske følgjer for verksemda i 2015 ut over karenstid og eigendel på tingskadeforsikring. I slutten av januar 2015 har morselskapet tatt opp obligasjonslån som er notert på ABM-børsen. Lånet er på 250 millionar med løpetid 3 år. Lån med tilsvarande forfallstid er refinansiert og lånet dekkar i tillegg venta kapitalbehov til investeringar i Styret er ikkje kjend med andre viktige forhold som vedkjem konsernet og morselskapet etter balansedato. FRAMTIDSUTSIKTER Resultatutviklinga framover vil i hovudsak være avhengig av kraftprisar, produksjonsvolum og inntektsramme. For året 2015 er inntektsramma for nettverksemda noko høgare enn i Kraftprisutsikter for 2015 er i starten av året nær nivået for Styret vurderer difor at resultatet for konsernet blir betre enn for Styret arbeider målretta for å betre selskapet si drift og styrke inntening og framtidig utbyteevne. I eit langt perspektiv vil syklus med bygging, hausting, fornying og førebuing for ny vekst og ny hausting, vere naturlege livsløp. Svingande inntektsramme og usikker utvikling for framtidige kraftprisar utfordrar selskapet sine finansielle evner og utbyteevne ut over desse livsløps-svingingane. Styret ser fram til vidare arbeid for å gjere selskapet framtidsretta og skape verdiar for samfunnet, kundar og eigarar. Styret takkar alle tilsette for aktivt engasjement for selskapet og medverknad i prosessane som er sett i gang. Resultatrekneskap Sunnfjord Energi AS Konsern Tal i heile 1000 kr Note Energisal Overføringsinntekter Andre driftsinntekter Driftsinntekter Energikjøp 3, Overføringskostnader Personalkostnader 7, Aktiverte personalkostnader Avskrivingar Nedskriving av driftsmiddel Andre driftskostnader Eigedomsskatt, avgifter, erstatningar Driftskostnader Driftsresultat Renter frå selskap i same konsern Utbytte frå selskap i same konsern Inntekt på investering i tilknytt selskap Andre rente- og finansinntekter Andre rente- og finanskostnader 3, Netto finanskostnader Ordinært resultat før skatt Skattekostnad på ordinært resultat ÅRSRESULTAT Minoritetsdel av årsresultat Framlegg til utbyte Overført frå annan eigenkapital SUM DISPONERT

10 18 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 BALANSE BALANSE SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Balanse Balanse Sunnfjord Energi AS Eigedelar Konsern Sunnfjord Energi AS Eigenkapital og gjeld Konsern Tal I Heile 1000 Kr Note Tal I Heile 1000 Kr Note Utsett skattefordel Fallrettar Immaterielle eigedelar Bygningar og tomter m.m. 9, Kraftstasjonar 2,9, Overføringsanlegg Fiber, samband, transportmidlar, m.m Anlegg i arbeid Varige driftsmidlar Investeringar i dotterselskap Investeringar i tilknytt selskap Lån til foretak i same konsern Investeringar i aksjar og andelar Obligasjonar og andre fordringar Finansielle anleggsmidlar Sum anleggsmidlar Lager av materiell Innskoten eigenkapital Aksjekapital Overkurs Opptent eigenkapital Annan eigenkapital Minoritetsinteresser Sum eigenkapital Pensjonsplikter Andre avsetningar for plikter Utsett skatt Avsetning for plikter Gjeld til kredittinstitusjonar Øvrig langsiktig gjeld Anna langsiktig gjeld Leverandørgjeld Betalbar skatt Skuldige offentlege avgifter Framlegg til utbyte Anna kortsiktig gjeld 4,5,12, Kortsiktig gjeld Kundefordringar Andre fordringar 4,5, Fordringar Bankinnskot, kontantar m.m Sum gjeld SUM EIGENKAPITAL OG GJELD Sum omløpsmidlar SUM EIGEDELAR

11 20 SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT 2014 KONTANTSTRAUMOPPSTILLING NOTAR SUNNFJORD ENERGI ÅRSRAPPORT Kontantstraumoppstilling Sunnfjord Energi AS Konsern Tal I Heile 1000 Kr Note =likviditetstilføring, - =likviditetsbruk Kontantstraum frå drifta Resultat før skattekostnad Betalte skattar Estimatavvik plikter til framtidig utbetaling Gevinst ved sal av driftsmidlar Gevinst ved sal av finansielle anleggsmidlar Ordinære avskrivingar Inntekt frå investering i tilknytt selskap utan kontanteffekt Nedskriving finansielle anleggsmidlar Pensjonskostnad utan kontanteffekt Sum tilført frå verksemda i perioden Endring i kundefordringar Endring i leverandørgjeld Endring i off. avgifter, skattetr. m.m Endring i andre tidsavgrensingspostar Endring i lager Netto likviditetsendringar i balansen Netto kontantstraum frå drifta, A KONTANTSTRAUM FRÅ INVESTERINGAR Investeringar i varige driftsmidlar Sal av varige driftsmidlar (salssum) Investering i finansielle anleggmidlar Sal av finansielle anleggsmidlar (salssum) Netto kontantstraum frå investeringar, B KONTANTSTRAUM FRÅ FINANSIERING 0 0 Endring i driftskreditt Opptak av ny langsiktig gjeld Nedbetaling av langsiktig gjeld Nto innbetaling av ny eigenkapital Betalt utbyte Netto kontantstraum frå finansiering, C Netto endring i likvidar i perioden, A+B+C Kasse, bank m.v. ved inngangen til perioden Kasse, bank m.v. ved utgangen av perioden Note 1 Rekneskapsprinsipp Rekneskapen er presentert i samsvar med krav i rekneskapslova og god rekneskapsskikk i Norge. Noteopplysningar er identiske for konsern og morselskap om ikkje anna er sagt. Konsolideringsprinsipp Aksjar i dotterselskap, selskap der Sunnfjord Energi AS direkte eller indirekte eig meir enn 50 %, er i morselskapet vurdert etter kostmetoden. I konsernrekneskapen er eigarskapen konsolidert inn etter oppkjøpsmetoden ved at bokført verdi av aksjane er eliminert mot eigenkapitalen i dotterselskapet på kjøpstidspunktet. Eventuelle meir-/mindreverdiar er lagt til aktuell aktiva eller gjeld, og avskrive/handsama likt med denne posten. Tilknytt selskap er einingar der konsernet har eigarskap og stemmeandel mellom 20 og 50%. Tilknytt selskap er i morselskapet vurdert etter kostmetoden. I konsernrekneskapen er andel av resultat ført som finansinntekt og lagt til balanseført verdi og eigenkapital (eigenkapitalmetoden). Inngåande balanse blir ikkje omarbeidd ved endring av klassifisering som tilknytt selskap eller dotterselskap i løpet av året. Andre aksjeinvesteringar blir bokførte etter kostmetoden både i konsern og morselskap. Intern omsetning og mellomvære mellom selskapa i konsernet er eliminert. Det er brukt einsarta rekneskapsprinsipp i konsernselskapa sine rekneskap. Oversikt over dotterselskap og tilknytte selskap går fram i note 10. Klassifisering og vurdering av eigedelar og gjeld Eigedelar bestemt til varig eige eller bruk er klassifisert som anleggsmidlar. Andre eigedelar inkludert fordringar som forfell til betaling innan eitt år, er klassifisert som omløpsmidlar. Ved klassifisering av kortsiktig og langsiktig gjeld er tilsvarande kriterium nytta, men første års avdrag på langsiktige lån er inkludert i langsiktig gjeld. Anleggsmidlar blir vurdert til historisk kost, men blir nedskrivne til verkeleg verdi når verdifallet er venta å vere varig. Anleggsmidlar med avgrensa økonomisk levetid blir avskrivne planmessig. Langsiktig og kortsiktig gjeld blir balanseført til nominell motteken sum på etableringstidspunktet, og nedskriven i takt med faktisk nedbetaling. Omløpsmidlar blir vurdert til det lågaste av historisk kost og verkeleg verdi. Elsertifikat Kjøp av elsertifikat vert presentert som energikjøp i finansrekneskapen. I den grad ein har kjøpt for lite/for mykje i løpet av året vert dette balanseført som gjeld/ fordring. Lågaste verdi prinsipp er nytta. Immaterielle eigedelar Verdi av fallrett er aktivert til anskaffelseskost/noverdi av framtidige utbetalingar på tidspunkt for byggestart. Fallrettar i Kjøsnesfjorden Kraftverk er overtatt på betingelsar som i hovudsak overfører økonomisk risiko og kontroll til selskapet (finansiell leasing). Fallrettar balanseførast under immaterielle eigedelar og tilhøyrande plikter står oppført under avsetning for plikter til noverdien av betalingane. Selskapet føretek ikkje avskrivingar på fallrettane, og fallrettspliktene blir redusert med betalt vederlag og tillagt berekna rentekostnad. Renter førast som finanskostnad og utbetaling til grunneigarar førast som reduksjon av pliktene. Estimatavvik kjem fram som differanse mellom plikter ved utgangen av året etter oppgjort vederlag og ny utrekning med oppdaterte føresetnader om rente, prisbaner og venta produksjon. Estimatavvik førast som finanspost. I tillegg til fallrettar nevnt over har morselskapet fallrettar knytt til Stakaldefossen, Øvre- og Nedre Svultingen. Varige driftsmidlar, avskriving og aktivering Varige driftsmidlar er vurdert til historisk kostpris med frådrag for ordinære avskrivingar. Avskriving skjer planmessig i tråd med bransjemessig tilrådde satsar. Gevinst og tap ved sal av varige driftsmidlar er ført som ordinær driftsinntekt/-kostnad. Eigne investeringsarbeid blir aktivert etter standardsats basert på utførte timar utan påslag for forteneste, og ført som reduksjon av personalkostnader. Anlegg under utføring blir bokført til kostpris, og avskrive frå det tidspunktet anlegget blir teke i bruk. Renter som knyter seg til anlegg under utføring blir aktivert som ein del av kostprisen. Magasinbehaldningar Magasinbehaldningar vert ikkje balanseført, og endring i magasinbehaldning er tilsvarande ikkje resultatført. Selskapet sin magasinkapasitet er relativt liten i høve til middelproduksjonen. Variasjon i nedbør og tilsig frå år til år betyr difor vesentleg meir for total produksjon og inntekt. Magasinbehaldning er vist i note 2. Inntekts- og kostnadsføring Som hovudregel er inntekter ført på det året dei er opptent (oppteningsprinsippet), og utgifter er kostnadsført i same periode som tilhøyrande inntekt (samanstillingsprinsippet). Energisal i morselskapet er vist som sal til sluttkundar og engrossal over børs (Nord Pool Spot AS). Inntekter frå energisal i sluttbrukarmarknaden er periodisert etter avrekna forbruk pr balansedato. Kundegrupper med timesmåling, og andre kundar med effekt over 50 KW,