Samfunnsansvar i leverandørkjeda: - Kven kva korleis Per N. Bondevik Dagleg leiar, Initiativ for etisk handel (IEH)
Tema for dagen Kven er Initiativ for etisk handel (IEH)? har ansvar? Kva er etisk handel? gjer næringslivet? Korleis ta ansvar? grunnleggjande element i arbeidet kartlegging av risiko
Initiativ for etisk handel (IEH) - ein pådrivar og eit ressurssenter for samfunnsansvar i leverandørkjeda IEH er etablert for å setja medlemmene i stand til å handtere komplekse utfordringar i global handel
Initiativ for etisk handel (IEH) Eit nettverk og ressurssenter av og for små og store bedrifter, organisasjonar og offentlege verksemder Pr. april 2012 har IEH 128 medlemmer. Samla omsetnad > 400 mrd. April 2012 128 medlemmer
«From Ladles of Molten Metal» 5
(Samfunns)ansvarleg? ALLE verksemder har ansvar for menneske og miljø som, direkte eller indirekte, vert påverka av måten ein driv verksemda på. Påstandar: - Få (om nokon) kan produsera i Noreg utan import av innsatsfaktorar. Få av desse (om nokon) let vera å nytta innsatsfaktorar frå lågkostland. - Særs mange produkt som vert omsette i Noreg kjem frå lågkostland eller har komponentar derifrå. - Mange norske verksemder tuftar konkurranseevna si på varer produsert i lågkostland. - Produksjon av varer i lågkostland heng ofte saman med risiko for brot på menneskerettar, arbeidstakarrettar eller alvorlege miljø-øydeleggingar. 6
Samfunnsansvar og etisk handel Samfunnsansvar = bedrifter/verksemder sitt ansvar for korleis dei påverkar samfunnet Etisk handel = Handel som fremmar menneskerettar, arbeidstakarrettar og miljø i leverandørkjeda.
Etisk handel handlar om at varene me kjøper er produserte under lovlege og anstendige arbeidsvilkår respekt for grunnleggjande krav til arbeidstakarrettar og miljø i leverandørkjeda å skapa forbetringar for arbeidarar og lokalsamfunn i leverandørkjeda
Drivarar for etisk handel - The moral case 12,3 millionar er utsette for tvangsarbeid 218 millionar arbeidande born får ikkje gå på skule Nær halvparten av verdas folk (2.8 mrd.) lever på under $ 2 dagen Årleg døyr over 2 millionar menneske p.g.a. HMS-relaterte ulukker og sjukdomar får 160 millionar arbeidsrelaterte sjukdomar er 270 millionar utsette for ulukker på arbeidet 9
Drivarar for etisk handel The business case Lovleg drift lokal lov Tilsette motivasjon/rekruttering Kundar - B2B/B2C Forretningsmessig profesjonalisering Verksemda må møta forventningane frå mange hald! Styresmakter og offentleg sektor Styret og eigarar Medier, Pressgrupper
Drivarar for etisk handel The personal case Informasjon Innkjøp Produktutvikling Adm. dir. Verksemda sitt samfunnsansvar Styret Sal Marknadsføring Økonomi Leiargruppa Tillitsvalde
Kva gjer næringslivet? Statseigde selskap og menneskerettar: 88% har MR- policy 82% har MR i kontrakt med leverandør Ni av ti norske bedriftsleiarar meiner anstendige arbeidsog miljøforhold i produksjon av eigne produkt er viktig. Tre av fire bedriftsleiarar meiner det er liten risiko for at dette ikkje er ivareteke. 12
To undersøkingar same svar! 38% av statseigde selskap gjennomfører risikoanalyse. To av tre norske bedrifter veit ikkje kvar varene dei importerer er produserte. 13
Korleis ta (samfunns)ansvar? Retningsliner for etisk handel målsetjingar Metode for implementering og systematisk arbeid med konkrete verktøy Nettverk og samarbeid - erfaringsutveksling
IEH sine medlemmer er del av eit nasjonalt og internasjonalt nettverk Nasjonalt nettverk Internasjonalt nettverk Samarbeid Erfaringsoverføring Effektivisering Auka forståing
Retningsliner for etisk handel Code of Conduct Overordna prinsipp: Fylgja nasjonale lover og reguleringar. 1. Ikkje tvangsarbeid/slavearbeid 2. Rett til fri organisering og kollektive forhandlingar 3. Ikkje barnearbeid 4. Ikkje diskriminering 5. Ikkje brutal handsaming 6. Helse, miljø og tryggleik (HMS) 7. Lønn å leva av 8. Forsvarleg arbeidstid 9. Regulære tilsetjingar 10.Respekt for lokalsamfunn på produksjonsstaden 11.Forsvarleg miljøforvaltning 16
Samfunnsansvar integrert i verksemda Strukturer arbeidet - praktisk metode Bruk konkrete verktøy og andre sine erfaringar Fokuser på forbetringar over tid 17
Samfunnsansvar kartlegging av risiko Kartlegging av risiko for brot på verksemda sine etiske retningsliner dannar grunnlaget for prioritering av arbeidet og forbetringar i samarbeid med leverandøren. Ikkje prøv å gjera alt på ein gong. Prioriter arbeidet og fokusér på forbetring over tid! Grovstruktur for risikoarbeidet: Nivå 1 skrivebordsarbeid Oversyn over leverandørkjeder og ulike informasjonskjelder Nivå 2 eigenrapportering frå produsentar eller mellomledd RAID - Risk Assessment and Identification Database Sedex Supplier Ethical Data Exchange Nivå 3 involvering av eksterne Local Resources Network (LRN)
Kartlegging av risiko oversyn over leverandørkjeda?
Kartlegging av risiko frå skrivebordet døme: kjelde for risiko for barnearbeid
Kartlegging av risiko eigenrapportering Eigenrapportering frå produsentar/mellomledd Standardiserte skjemaer - Self assessment questionnaire (SAQ) Handtering og analyse av informasjon Databaseverktøy RAID - basert på eigenrapporteringsskjema Nøkkelfunksjoner RAID: Språk: Dataimport fra egenrapportering Engelsk Kalkulasjon av risikoprofil Kinesisk Tilbakemeldingsrapport til produsent Tyrkisk Rapporter score og oppfølging Hindi (prioritering av innsats) Logging av oppfølgingsaktiviter Bangla Portugisisk
Kartlegging av risiko bruk av eksterne Involvering av eksterne vil ofte vera ressurseffektivt og auka kvaliteten på risikokartlegginga. Local Resources Network (LRN) er eit stort internasjonalt nettverk av organisasjonar/konsulentar som gjennomfører risikokartlegging på oppdrag fr kommersielle verksemder.
Etisk handel 23
IEH eit ressurssenter og nettverk for samfunnsansvar i leverandørkjeda Det VIKTIGASTE er ikkje standardane, merkeordningane eller nettverka ein er med i, men KORLEIS samfunnsansvaret vert implementert i leverandørkjeda IEH - eit nettverk og miljø for dei som ynskjer å arbeida systematisk og målretta med leverandørkjeda Hook up med dei beste i klassen! 24
Medlemsforpliktelsar Slutta seg til IEH si prinsipperklæring Implementera retningsliner for etisk handel Arbeida aktivt for å skapa konkrete forbetringar i arbeids- og miljøforhold i leverandørkjeda Rapportera årleg om status og framdrift (offentleg tilgjengeleg) Medlemmer som over tid ikkje møter forpliktelsane kan ekskluderast All IEHs medlemmer rapporterer årlig. Rapporten er offentlig tilgjengelig. IEH fylgjer opp samtlege medlemmer for å støtta og påverka utviklinga av arbeidet med etisk handel. 25
Samfunnsansvar oppsummering Retningsliner for etisk handel målsetjingar Metode for implementering og systematisk arbeid med konkrete verktøy Nettverk og samarbeid - erfaringsutveksling - eksterne ressursar
Takk for merksemdi! Ta kontakt for meir informasjon eller les meir om IEH og medlemskap på www.etiskhandel.no 27