Dispensasjon - Breheimen nasjonalapark - Lågtflyging og landing med helikopter ved Spørteggbu i samband med oppføring av vèrstasjon

Postadresse Postboks 987 2604 LILLEHAMMER Besøksadresse Skjåk utmarkssenter (v/skjåk Almenning), 2690 Skjåk og Luster kommune, Kommunehuset, 6868 Gaupne Kontakt Sentralbord: +47 61 26 60 00 Direkte: +47 fmoppost@fylkesmannen.no http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Meteorologisk institutt Pb. 43, Blindern 0313 Oslo Scanmatic Elektro As v/øyvind Johansen Kilsundveien 126 4920 Staubø Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Vår ref. 2017/3188-3 432.3 Dykkar ref. «REF» Dato 16.05.2017 Dispensasjon - Breheimen nasjonalapark - Lågtflyging og landing med helikopter ved Spørteggbu i samband med oppføring av vèrstasjon Vi viser til dykkar søknad om løyve til lågtflyging og landing med helikopter ved Spørteggbu, datert 09.05.2017. Breheimen nasjonalparkstyre handsama søknaden i styremøte tysdag 16.05.2017, og gjorde følgjande vedtak: Med heimel i verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 4 fyrste alternativ, jf. naturmangfaldlova 48 fyrste ledd, fyrste alternativ, gjev Breheimen nasjonalparkstyre Meteorologisk institutt v/entreprenør Scanmatic løyve til flyging og landing med helikopter til Spørteggbu for frakt av materialar, utstyr og personell frå og med 19. mai til og med 2. juni 2017. Vedtaket er gjeve på følgjande vilkår: Løyvet gjeld til sama 5 turar-returar i løpet av to dagar i perioden 19. mai til og med 2. juni 2017. Løyvet gjeld ikkje søndagar og andre heilagdagar. Omfanget av motorferdsel skal avgrensast til det som er strengt naudsynt for å gjennomføre arbeidet, og ein skal nytte kortaste veg frå start til landing. SNO skal varslast seinast dagen før flyging, og vil evt. gi melding om det må takast særlege omsyn i området. Kontaktperson er Liv Byrkjeland, tlf. 992 67 670. Løyvet til motorferdsel og køyrebok skal takast med ved flyging og visast ved kontroll. Det skal takast særleg omsyn til dyreliv og annan ferdsel i området. Kortfatta rapport om helikoptertransporten med opplysningar om dato for flyging, tal turar og formål skal sendast Breheimen nasjonalparkstyre etter at tiltaket er gjennomført, innan 1. august 2017. Søkjar må ha løyve etter motorferdsellova frå Luster kommune og frå grunneigar. Vi viser elles til utskrifta av møteboka, sak 21/17. Nasjonalpark Naturreservat Landskapsvernområde Breheimen Høyrokampen Strynefjellet, Mysubytta, Høydalen, Mørkridsdalen, Vigdalen

Klage Nasjonalparkstyret sitt vedtak er eit enkeltvedtak etter kap. V i Lov om behandling i forvaltningssaker (forvaltningslova) av 17. desember 1967. I medhald av kap. VI i forvaltningslova er det klagerett på Nasjonalparkstyret sitt vedtak, jf. fvl. 28 første ledd. Ei eventuell klage skal stilast til Miljødirektoratet. Klagen skal sendast til Breheimen nasjonalparkstyre, Postboks 987, 2626 Lillehammer, innan tre (3) veker etter at dette brevet er motteke, jf fvl. 29 første ledd. Med helsing Marit Aakre Tennø Leiar i Breheimen nasjonalparkstyre Etter våre rutinar er dette brevet godkjent og sendt utan underskrift Kopi per e-post: Luster kommune SNO Luster v/liv Byrkjeland Fjellstyret for Jostedalsbreen statsalmenning v/stein Fossen http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 2 av 8

BREHEIMEN NASJONALPARKSTYRE Sak Arkivsaksnr: 2017/3188-2 Sakshandsamar: Eldrid Nedrelo Dato: 10.05.2017 Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 21/17 16.05.2017 Sak - Breheimen nasjonalpark - Lågtflyging og landing med helikopter ved Spørteggbu i samband med oppføring av vèrstasjon - Meteorologisk institutt Saksprotokoll i Breheimen nasjonalparkstyre - 16.05.2017 Vedtak Med heimel i verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 4 fyrste alternativ, jf. naturmangfaldlova 48 fyrste ledd, fyrste alternativ, gjev Breheimen nasjonalparkstyre Meteorologisk institutt v/entreprenør Scanmatic løyve til flyging og landing med helikopter til Spørteggbu for frakt av materialar, utstyr og personell frå og med 19. mai til og med 2. juni 2017. Vedtaket er gjeve på følgjande vilkår: Løyvet gjeld til sama 5 turar-returar i løpet av to dagar i perioden 19. mai til og med 2. juni 2017. Løyvet gjeld ikkje søndagar og andre heilagdagar. Omfanget av motorferdsel skal avgrensast til det som er strengt naudsynt for å gjennomføre arbeidet, og ein skal nytte kortaste veg frå start til landing. SNO skal varslast seinast dagen før flyging, og vil evt. gi melding om det må takast særlege omsyn i området. Kontaktperson er Liv Byrkjeland, tlf: 992 67 670. Løyvet til motorferdsel og køyrebok skal takast med ved flyging og visast ved kontroll. Det skal takast særleg omsyn til dyreliv og annan ferdsel i området. Kortfatta rapport om helikoptertransporten med opplysningar om dato for flyging, tal turar og formål skal sendast Breheimen nasjonalparkstyre etter at tiltaket er gjennomført, innan 1. august 2017. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 3 av 8

Søkjar må ha løyve etter motorferdsellova frå Luster kommune og frå grunneigar. Samrøystes som innstillinga. Forvaltar si innstilling Med heimel i verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 4 fyrste alternativ, jf. naturmangfaldlova 48 fyrste ledd, fyrste alternativ, gjev Breheimen nasjonalparkstyre Meteorologisk institutt v/entreprenør Scanmatic løyve til flyging og landing med helikopter til Spørteggbu for frakt av materialar, utstyr og personell frå og med 19. mai til og med 2. juni 2017. Vedtaket er gjeve på følgjande vilkår: Løyvet gjeld til sama 5 turar-returar i løpet av to dagar i perioden 19. mai til og med 2. juni 2017. Løyvet gjeld ikkje søndagar og andre heilagdagar. Omfanget av motorferdsel skal avgrensast til det som er strengt naudsynt for å gjennomføre arbeidet, og ein skal nytte kortaste veg frå start til landing. SNO skal varslast seinast dagen før flyging, og vil evt. gi melding om det må takast særlege omsyn i området. Kontaktperson er Liv Byrkjeland, tlf: 992 67 670. Løyvet til motorferdsel og køyrebok skal takast med ved flyging og visast ved kontroll. Det skal takast særleg omsyn til dyreliv og annan ferdsel i området. Kortfatta rapport om helikoptertransporten med opplysningar om dato for flyging, tal turar og formål skal sendast Breheimen nasjonalparkstyre etter at tiltaket er gjennomført, innan 1. august 2017. Søkjar må ha løyve etter motorferdsellova frå Luster kommune og frå grunneigar. Dokument i saka: Søknad frå Scanmatic Elektro AS på vegner av Meteorologisk institutt, datert 09.05.217, om bruk av helikopter for frakt av materiale, verktøy og personell til Spørteggbu for å ferdigstille jobben med oppføring av ein vèrstasjon. Dispensasjon til oppsetting av enkel vèrstasjon ved Spørteggbu i Breheimen nasjonalpark, sak 27/16, handsama av nasjonalparkstyret den 28.11.2016. Byggesak Breheimen nasjonalparkstyre, sak 34/16, 25.10.2017. Telefonsamtale med Scanmatic v/øyvind Johansen den 10.05.2017 for informasjon om flyging. Søknaden Scanmatic Elektro AS søkjer på vegner av Meteorologisk institutt om løyve til frakt av materiell, utstyr og arbeidsfolk med helikopter til Spørteggbu for montering av ein enkel vèrstasjon på staden. Breheimen nasjonalparkstyre har tidlegare gitt løyve til oppføring av sjølve vèrstasjonen, handsama i sak 27/16 den 28.11.2017. Det er firmaet Scanmatic som er entreprenør og står for monteringa, og Airlift står for transporten. Av e-post motteken 09.05.17 er det opplyst om at det er behov for tre turar-returar fredag 19. mai 2017 og to turar-returar laurdag 20. mai 2017. Ein avhengig av greie flyforhold for gjennomføring av transporten, og i telefonsamtale den 10.05.17 vert det opplyst om at ein i tilfelle dårleg vèr http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 4 av 8

tek sikte på å gjennomføre arbeidet veke 21 eller 22. Flyginga vil skje frå Gjerde i Jostedalen. Bakgrunn Vèrstasjonen skal byggast heilt inntil Spørteggbu. Byggjeløyve er gitt av nasjonalparkstyret. Spørteggbu (Hytta på Mannen) vart reist hausten 1985, og ligg på 1550- meters høgde på fjellplatået ved Spørteggbreen like innanfor nasjonalparken, aust for Vanndalen i Jostedalen. Etter vurdering kom Breheimen nasjonalparkstyre fram til at vèrstasjonen (ei enkel mast med tilhøyrande utstyr) kunne monterast inntil eksisterande bu. Spørteggbu er ei opa bu, tilgjengeleg for ålmenta. Søknaden er vurdert i samsvar med: Forskrift om verneplan for Breheimen. Vedlegg 1. Breheimen nasjonalpark, av 7. august 2009. Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 nr. 100. Forvaltningsplan for Breheimen nasjonalpark, Strynefjellet-, Mysubytta-, Høydalen-, Vigdalen- og Mørkridsdalen landskapsvernområde, og Høyrokampen naturreservat. Verneforskrift og verneformål Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar), samt 7 (prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Hovudformålet med Breheimen nasjonalpark er å ta vare på eit stort, samanhengande og villmarksprega naturområde som inneheld særeigne, representative økosystem og landskap utan tyngre inngrep. Vidare er formålet m.a. å ta vare på eit høgfjellsøkosystem med eit eigenarta og variert biologisk mangfald, ta vare på leveområde til villreinstammen i Reinheimen-Breheimen villreinområde, og ta vare på kulturminne. Etter verneforskrift for Breheimen nasjonalpark, er motorferdsel på land, på vatn og i lufta under 300 m frå bakken forbode (verneforskriftene 3 pkt. 6.1), med unntak gjeve i pkt. 6.2 og 6.3. Tiltaket vil omfatte motorferdsel i nasjonalparken. Det er ikkje nokon spesifisert dispensasjonsheimel for frakt av materiell, utstyr og personar i samband med etablering av master for vèrstasjonar. Søknaden må difor vurderast etter den generelle dispensasjonsheimelen i verneforskrifta, 4, jf. naturmangfaldlova 48: Forvaltningsstyresmakta kan gjere unntak frå forskrifta dersom det ikkje strir mot føremålet med vernevedtaket og ikkje kan påverka verneverdiane nemneverdig, eller dersom omsynet til tryggleik eller omsynet til vesentlege samfunnsinteresser gjer det naudsynt, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd. I Forvaltningsplan for verneområda i Breheimen er det m.a. gitt følgjande generelle retningsliner for forvaltning og bruk i kap. 3.9 om motorferdsel, og som er relevante i dette tilfellet: Retningsliner for forvaltning og bruk Bruk av motorisert ferdsel bør haldast på eit minimum av omsyn til både verneverdiar og http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 5 av 8

anna ferdsel i området. Eventuelt løyve til motorisert ferdsel skal ta sikte på å ivareta dei heilt grunnleggjande nyttebehova i samband med jordbruksdrift, tamreindrift, frakt av naudsynte materialar, ved, varer og utstyr til hytter og stølshus, samt i samband med vedlikehald og byggearbeid på bygningar og andre installasjonar. Det vert ikkje gitt løyve til rein persontransport. Luftfartøy - Bruk av helikopter vil vere meir formålstenleg og meir miljøvenleg enn snøskuter i ein del tilfelle. Vurderinga om kva for framkomstmiddel som er best, må vurderast frå gong til gong. - Dersom det er mogleg bør flyging samordnast for fleire brukarar så langt det let seg gjere. Aktuelle vilkår ved løyve for bruk av motorkøyretøy - Ved løyve om bruk av motoriserte køyretøy skal det vere maksimal utnytting av lastekapasitet for å redusere talet på turar, og det skal gjerast ei nøktern vurdering av behovet for motortransport. - Det vil det bli sett vilkår om tal turar, køyretrasé og tidspunkt når det er relevant. - Søkjar skal melde frå pr. telefon/sms til Statens naturoppsyn om køyring seinast dagen før køyringa finn stad. - Køyreskjema med dato og rute skal fyllast ut på førehand og takast med under transporten. Etter naturmangfaldlova 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert. Vurdering Breheimen nasjonalparkstyre gav i sak 34/16 Meteorologisk institutt løyve til oppføring av ein enkel vèrstasjon like ved Spørteggbu (Hytta på Mannen) i Breheimen nasjonalpark. Spørteggbu, ligg på 1550-meters høgde på fjellplatået ved Spørteggbreen like innanfor nasjonalparken, aust for Vanndalen i Jostedalen. Masta skal monterast inntil eksisterande bu. Transporten må vurderast etter verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 4 fyrste alternativ. Regelen opnar for at det kan gjevast dispensasjon dersom tiltaket ikkje strid mot verneformålet og det ikkje påverkar verneverdiane nemneverdig. I dette tilfellet er det behov for til saman fem turar-returar med lågtflyging og landing med helikopter i løpet av to dagar for frakt av materialar, utstyr og personell for å få sett opp vèrstasjonen. Transporten er av forbigåande karakter og løyveperioden er avgrensa. Flyginga skjer med utgangspunkt frå Gjerde i Jostedalen. Kunnskapsgrunnlaget er godt dokumentert gjennom verneplan for Breheimen med kartleggingar og konsekvensutgreiing og etter nær 8 års forvaltningspraksis. Det føreligg såleis god oversikt over kva som påverke natur- og kulturmiljøet i området, jf. naturmangfaldlova 8. Med unntak av Spørteggbu, er det ikkje andre inngrep innanfor nasjonalparken i det aktuelle området. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 6 av 8

Fråvær av motorferdsel og motorstøy er ein viktig kvalitet i utmark generelt, og stort omfang av motorferdsel vil kunne vere uheldig for både fugle- og dyrelivet og kan i tillegg påverke naturopplevinga i verneområdet. Det er difor eit mål å minimere motorferdsel i nasjonalparken og å avgrense motorferdsel til berre det mest naudsynte. Området ligg innanfor beiteområde for villrein i Reinheimen-Breheimen villreinområde. Normalt er det ikkje villrein i dette området. Med innflyging frå Vanndalen i vest kan ein difor ikkje sjå at flyginga vil forstyrre villrein i nasjonalparken. Det er ikkje registrert andre verdifulle naturtypar eller artar, ansvarsartar eller raudlisteartar eller kulturminne i området (jf. Naturbase og Artskart). Ein kan såleis ikkje sjå at helikopterflyginga og landing med helikopter vil påverke særeigne eller representative økosystem i området eller kulturminne. Flyginga vil likevel kunne forstyrre friluftslivet i området. Vanndalen er eit mykje nytta utgangspunkt for toppturar til Vangsen og Spørteggbu vinterstid, og dette er såleis eit viktig område for friluftsliv. Bruk av helikopter er effektivt og vil likevel vere den beste løysinga i dette tilfellet og flyginga føregår i ein avgrensa periode på to dagar. Ein konstaterer at tiltaket ikkje vil føre til inngrep i landskapet av nokon art. Etter ei konkret vurdering meiner ein at det føreligg tilstrekkeleg kunnskap om naturmangfaldet og kva effektar tiltaket vil ha på dette mangfaldet. Føre-var-prinsippet får difor lita vekt i saka, jf. naturmangfaldlova 9. Det er lite truleg at bruk av helikopter i dette tilfellet vil medføre presedens i liknande tilfelle i framtida. Søkjar har søkt å finne alternative plasseringar av vèrstasjonen utanfor nasjonalparken før dei fann at ei lokalisering tett ved Spørteggbu var best eigna. I Jostedalen er det verneområde på begge dalsider i retning aust-vest, og det er ikkje så lett å finne ei god plassering som tilfredsstiller krava til gode målingar utanfor nasjonalparken. Samstundes er det svært bratt og ulendt terreng opp til Spørteggbu, og bruk av andre transportmiddel for sjølve oppføringa av masta er lite aktuelt. Trass i at liknande tiltak kan vere aktuelle i andre verneområde, meiner likevel etter ei totalvurdering, at dette er eit heilt spesielt tilfelle då det ikkje finst andre og betre eigna lokaliseringar utanfor nasjonalparkgrensa i Jostedalen. Ein meiner difor det er lite truleg at det vil oppstå andre tilfelle av same art og at bruken av helikopter for oppsetting av vèrstasjonen her vil skape presedens i andre liknande saker. Sjølv om tiltaket isolert sett i liten grad vil påverke natur- og kulturlandskapet, må den einskilde søknaden vurderast etter prinsippet om samla belastning, jf. naturmangfaldlova 10. Ved vurdering av samla belastning må alle verneområda i Breheimen sjåast i samanheng. Eksisterande påverknad i desse områda består i hovudsak av bygningar, beiting, utøving av tradisjonelt og enkelt friluftsliv, jakt og fiske. Ein er ikkje kjend med andre tilsvarande saker innanfor verneområda i Breheimen, og kan ikkje sjå at aktiviteten vil føre til auka motorferdsel i områda. Med dei vilkåra som er sette meiner ein at den samla belastninga av motorferdsla Meteorologisk institutt søkjer om, og mogleg framtidig aktivitet i nasjonalparken vil vere akseptabel. Det er ikkje aktuelt å stille fordyrande vilkår. Spørteggbu, ligg på 1550- meters høgde, det er bratt terreng opp til hytta, og langt frå veg. Det er lite tenleg å nytte anna form for motorferdsel. Naturmangfaldlova 11 og 12 vert difor ikkje vurdert nærare. Etter dette meiner nasjonalparkforvaltaren at tiltaket isolert sett ikkje strir mot formålet med vernet og det første vilkåret i 4, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd er oppfylt. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 7 av 8

Det andre vilkåret som må vere oppfylt etter 4 i verneforskrifta, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd første alternativ, er at tiltaket «ikkje kan påverke verneverdiane nemneverdig». Verneverdiane er i følgje verneforskrifta 2 å ta vare på eit stort, samanhengande og villmarksprega naturområde som inneheld særeigne, representative økosystem og landskap som er utan tyngre inngrep. Vidare er formålet m.a. å ta vare på eit høgfjellsøkosystem med eit eigenarta og variert biologisk mangfald, ta vare på leveområde til villreinstammen i Reinheimen-Breheimen villreinområde, og ta vare på kulturminne. Som det går fram av vurderinga av 8 ovanfor, vil det aktuelle tiltaket stort sett ikkje påverke naturverdiar, økosystem, landskap, biologisk mangfald, villrein eller kulturminne nemneverdig. Ein meiner difor at det andre vilkåret i 4, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd, første alternativ, er oppfylt. At vilkåra er oppfylt gir likevel ikkje søkjar krav på løyve. Det må gjerast ei konkret vurdering om det skal gjevast løyve, der ein vurderer fordelar og ulemper ved løyve. Bruk av helikopter er naudsynt for å kunne montere vèrstasjonen like ved Spørteggbu. Nasjonalparkstyret har tidlegare gitt løyve til sjølve byggetiltaket. Tiltaket har eit avgrensa omfang i tid og rom, og det er lagt vekt på at flyginga ikkje inneber vedvarande forstyrring eller varig inngrep, men at aktiviteten er av forbigåande karakter og vil skje i løpet av to dagar til saman. Ein viser elles til løyvet om oppføring av vèrstasjonen når det gjeld behovet. I det nemnde løyvet har nasjonalparkstyret m.a. lagt vekt på at det ikkje finst andre og betre eigna lokaliseringar av vèrstasjonen utanfor nasjonalparkgrensa i Jostedalen. Ut ifrå ei samla vurdering med særleg vekt på at bruk av helikopter ikkje vil kome i strid med verneformålet eller verneverdiane, og med dei gitte vilkåra, meiner ein at til taket kan gjennomførast på visse vilkår med heimel i verneforskrifta 4 første alternativ, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd første alternativ. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 8 av 8