SAKSFRAMLEGG Saksnr Utval Møtedato Saksbeh. Kommunestyret 18.06.2015 HSV Sakshandsamar: Berit Fløisand Arkivsaknr 14/813 Kommunereforma - status - vegen vidare - val av alternativ som skal utgreiast. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Fusa kommune skal utgreia følgjande tre hovudalternativ: 1) Fusa kommune åleine som i dag. 2) Fusa kommune utgreier føresetnader for ein ny Bjørnefjordkommune saman med nabokommunar. Fusa kommune vil bruka midlar til ei slik utgreiing. Delar av desse kostnadane vil verta dekka av Fylkesmannen i Hordaland. Oppdraget vert gitt til ekstern konsulent etter anbod. 3) Fusa, Samnanger og Kvam. Det vert utarbeidd ein rapport for dette alternative. Vi kjøper denne tenesta frå Kvam herad, jfr. saksutgreiinga. Kvar kommune dekkar 1/3 del av kostnaden. Deler av desse kostnadane vert dekka av Fylkesmannen i Hordaland. Kommunestyret løyver inntil kr 150 000 frå disposisjonsfond driftsføremål til det vidare arbeidet med kommunereforma. Utgreiingsfasen bør delast i fleire fasar, der første fase no vert å få utgreidd kunnskapsgrunnlaget for hovudalternativa. Parallelt må ordførar og styringsgruppa følgja opp med drøftingar med dei andre potensielle kommunane i ein ny større kommune. Her kan det og bli aktuelt å ha drøftingar og evt. få utgreidd det som gjeld grensejusteringar mot nabokommunar. Kommunestyret må haldast løpande orientert om arbeidet.
Saksframstilling: Vedtaksmynde: Kommunestyret Saksdokument: Vedlegg: Dok.dato Tittel Dok.ID 09.06.2015 2015.06.11 Kommunereformrapp alt Fusa-Tysnes-Austevoll- 96707 Samnanger-Os 09.06.2015 2015.06.11 Kommunereformrapp alt Fusa-Os 96708 09.06.2015 2015.06.11 Kommunereformrapp alt Fusa-Tysnes-Os 96709 09.06.2015 2015.06.11 Kommunereformrapp-alt Fusa-Kvam-Samnanger 96710 09.06.2015 2015.06.11 Referat frå alle folkemøta 1 96711 09.06.2015 2015.06.11 SWOT frå KOM, leiargruppa HTV 96712 09.06.2015 96713 Ikkje vedlegg: K-sak 3/15 og 9/15 m/vedlegg og lenker. Faktiske opplysninger/vurdering: Rådmannen viser til K-sakene 3/15 og 9/15. I samsvar med vedteken prosessplan skal kommunestyret i møte 18. juni vedta ma. tre alternativ som skal utgreiast. Det skal vidare takast stilling til korleis ein skal arbeida i utgreiingsfasen. Kommunestyret gjorde i K-sak 3/15 følgjande vedtak: «Overordna plan for prosessen fram mot endeleg vedtak av framtidig kommunestruktur vert slik: Mål for arbeidet: Få fram best mogeleg avgjerdsgrunnlag med mest mogleg effektiv ressursbruk Ta avgjerd i samsvar med statlege forventningar, ekspertutvalet sine tilrådingar og lokale behov Ha medverknad heile vegen i prosessen Arbeidet vert organisert i fleire fasar: Kommunestyret tek avgjerd etter kvar fase og gir oppdrag for neste fase. Arbeidet vert organisert som eit prosjekt etter slik modell: Prosjekteigar: Kommunestyret Styringsgruppe: Formannskapet, supplert med gruppeleiar for Venstre då dette partiet ikkje er representert i formannskapet.
Prosjektansvarleg: Ordføraren Prosjektleiar: Rådmannen Det kan nyttast ekstern bistand der det er nødvendig, jfr. saksutgreiinga. For fasane vert det utarbeidd prosjektplan. Den blir vedteken av kommunestyret. Prosjektplanen skal innehalda mål for aktuell fase, organisering av arbeidet, risikovurdering, milepælsplan, plan for medverknad og informasjon. Framlegg til prosjektplan for sonderingsfasen vert vedteken slik han ligg føre.» Vi er no i slutten av sonderingsfasen som har slik prosessplan: Mål for sonderingsfasen: Avgjera kva for alternativ det er aktuelt å ta vidare inn i utgreiingsfasen Peika ut maksimalt 3 alternativ Utarbeida mandat for utgreiingsfasen Alternativ som skal vurderast i sonderingsfasen: 1. Fusa åleine, evt. med grensejusteringar (Kvam, Kvinnherad) 2. Fusa saman med Os, evt. Samnanger, Tysnes, Austevoll. 3. Fusa saman med Kvam og Samnanger, evt. andre? 4. Fusa som del av Bergen kommune i lag med fleire andre kommunar, Her vert utgreiing gjort i regi av Bergensalliansen. For alle alternativa kan evt. deling av kommunen og/eller grensejustering vera aktuelle, dette må vera tema i sonderingsfasen. Effektmål: Vurdera alternativa opp i mot ekspertutvalet sine kriteria for framtidig kommunestruktur Fanga opp relevante haldningar, kjensler, realistiske moglegheiter Sikra best mogeleg effektiv ressursbruk Tilrå vegen vidare Tilrå korleis arbeidet skal organiserast i utgreiingsfasen Prosessmål: Sikra at innbyggarar og avgjerdstakarar opplever seg trygge på at relevante omsyn blir tekne med før ein tek avgjerd om kva alternativ ein går vidare med Sikra felles kunnskapsgrunnlag Sikra god dialog i prosessane fram mot avgjerd Tidleg få innspel på haldningar, kjensler, oppfatningar hjå innbyggarane og andre relevante interessentar Sikra naudsynt forankring hjå relevante interessentar Aktivitetar: Omtale av no-situasjonen for Fusa kommune. Dei aktuelle alternativa skal vera gjenstand for ein SWOT- analyse i høve ekspertutvalet sine kriteria for framtidig kommunestruktur, Sondera med kommunane Os, Samnanger, Kvam, Tysnes, Kvinnherad og Bergen. Felles sonderingar og eventuelt saksutgreiing med rådmennene i aktuelle kommunar. Dialog med innbyggjarane gjennom t.d. folkemøte, sosiale media Leggja fram kortfatta omtale av alternativa, maks 2 sider pr. alternativ (Tyngre utgreiingar blir gjort i utgreiingsfasen der ein vil gå djupare inn i kompliserte spørsmål
knytt til m.a. økonomi og juss.) Organisering Prosjekteigar: Styringsgruppe : Prosjektansvarleg: Prosjektleiar : Referansegrupper: Kommunestyret Formannskapet + gruppeleiar frå Venstre. Ordførar. Sonderingsfasen har flest politiske element, det handlar mykje om kjensler og kulturell identitet. Rådmannen Ungdomsrådet, Råd for seniorar og menneske med nedsett funksjonsevne, rådmannen si leiargruppe, hovudtillitsvalde. Kva har skjedd: Ordførar og rådmann har hatt møte med alle dei aktuelle sonderingskommunane. Når det gjeld Kvam herad så var det, etter initiativ frå Kvam herad, eit fellesmøte for formannskapa i Samnanger, Fusa og Kvam 11.02.15. Det har og vore møte mellom Os, Tysnes og Fusa. Her møtte ordførarar og rådmenn frå kommunane. Tysnes hadde i tillegg med 1 repr. frå kommunestyret og Os kommune møtte i tillegg med varaordførar og ass.rådmann. Varaordførar i Fusa hadde ikkje høve til å delta på dette møtet. Ordførar og rådmann har gitt kort info om sonderingsmøta som har vore til styringsgruppa i møte 22.04. Kommunestyret fekk tilsvarande info i kommunestyremøte 07.05.15. Det har vore halde 3 folkemøter alle etter same mal. Innspela frå folkemøta på Baldersheim, Holmefjord og i Eikelandsosen følgjer som eige vedlegg, i tillegg til oppsummering nedanfor i saka. Det har vore eit møte med næringslivet i samband med årsmøtet for Fusa næringslivslag etter same mal som for folkemøta, innspela følgjer som eige vedlegg, i tillegg til oppsummering nedanfor i saka.. Ordføraren har i møte i Ungdomsrådet og Råd for seniorar og menneske med nedsett funksjonsevne gitt informasjon etter same mal som for folkemøta. Innspel/vedtak er referert nedanfor. Rådmannen har orientert tillitsvalde om framdrifta i prosessen i dei faste møta med HTV. HTV har gitt sitt innspel i eige møte etter same mal som for kommunestyret 07.05.15. Sjå nedanfor i saka. Leiarmøtet til rådmannen (einingsleiarane) har gitt sitt innspel i eige møte etter same mal som for kommunestyret 07.05.15. Sjå nedanfor i saka. Kommunestyret har gitt innspel i møte 07.05.15 - SWOT-analyse + rangering av kriteria. Sjå vedlegg og oppsummering nedanfor. Rådmennene i Tysnes, Samnanger, Fusa og ass.rådm. i Os hadde møte 21.05. for å klargjera rammene vedr. utgreiing av eit evt. «Bjørnefjordalternativ» og rådmennene i Kvam, Samananger og Fusa har hatt tilsvarande møte 01.06. når det gjeld dette alternativet. Bergensalliansen har i møte 29.05. fått presentert «Bergenpluss» - Kunnskapsgrunnlag for kommunereformprosess. Sjå vedlegg.
Oppgåvemeldinga er no lagt fram (meld. St.14 (2014-2015): "Kommunereformen - nye oppgaver til større kommuner». Etter ei samla vurdering meiner departementet at generalistkommunesystemet framleis skal vera hovudmodellen for kommunesektoren, og at nye oppgåver som hovudregel skal overførast til nye kommunar. Regjeringa føreslår overføring av oppgåver til kommunane på ei rekkje områder i høve kommunereforma. Det heiter at: "Større og mer robuste kommuner legges til grunn som en forutsetning for overføring av oppgavene". Oppgåvene er: Tannhelsetenesta, rehabiliteringstenester, arbeid- og utdanningsreiser, basishjelpemidlar, idrettsfunksjonell godkjenning av svømmeanlegg, tilskudd til frivilligsentraler, tilskudd til etablering i eigen bustad og den personretta delen av tilpassing av bustad. Det gjeld også Notarius Publicus vigslar, kompetanse til å utføre notarialforretningar, forvaltningsansvar for deler av regelverket for jakt og fiske, og einskilde oppgåver etter forureiningslova, tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket, utvalde kulturlandskap i jordbruket, verdsarvsområda og til tiltak i beiteområde. I tillegg kjem varig tilrettelagt arbeid i skjerma sektor og ordinær bedrift. Det er sett i gong arbeid med å vurdera kva rolle større kommunar kan ha i lokal nærings- og samfunnsutvikling. Fylkeskommunen si rolle skal også avklarast, saman med endeleg vedtak om oppgåver til kommunane. Departementet tilrår at det ikkje vert opna for storbyregionar. Det vert ikkje lagt opp til eit system med oppgåvedifferensiering avhengig av fleire ulike innbyggjarstorleikar. Regjeringa viser til at ein slik "trapperingsmodell" vil kunne føra til stadig uro og tilbakevendande diskusjon om oppgåvefordelinga og gje eit forvaltningsmessig særs uoversiktleg system. Kommunane vil få større fridom til å prioritera og tilpasse velferdstilbodet til innbyggjarane sitt behov. Dette vil også gje ein meir effektiv ressursbruk innanfor avgrensa økonomiske rammer.regjeringa har sett i gong eit arbeid med ein generell gjennomgang av den statlege styringa av kommunane, med sikte på redusert detaljstyring av større kommunar. Nytt inntektssystem 2017: Så langt er det ikkje gitt informasjon om kva endringar som kan koma i nytt inntektssystem 2017. Kva seier innspela: Oppsummering frå folkemøta og møtet med næringslivslaget: Alle stader var det 25-26 frammøtte. Det vart halde eige møte med Fusa næringslivslag. Referat frå alle møta ligg som vedlegg. Deltakarane fekk følgjande spørsmål: A. Dersom vi ikkje blir eigen kommune i framtida 1. Kva fordeler ser du med kommunesamanslåing? 2. Kva ulemper ser du med kommunesamanslåing? B. Dersom vi ikkje blir eigen kommune i framtida. 1. Kven skal vi søkja samarbeid med og kvifor? 2. Kva tenester der det aller viktigast vert lokalisert i noverande Fusa kommune? C. Prioriter maks 3 av dei alternativa kommunestyret har sagt skal utgreiast.
Spørsmåla under A tek i stor grad opp i seg mykje av det same som kjem fram i SWOTanalysane som kommunestyret, leiargruppa til rådmannen og hovudtillitsvalte har gjort. Nedanfor er det lagt inn ein del av momenta som kom fram på folkemøta. A. Dersom vi ikkje blir eigen kommune i framtida 1. Kva fordeler ser du med kommunesamanslåing? Økonomi, kompetanse, kvalitet, robuste einingar, støre mynde, billigare administrasjon, arealplanar, næringsutvikling. 2. Kva ulemper ser du med kommunesamanslåing? Arbeidsplassar vert vekke, auka reiseavstand, utkant, langt til beslutningstakarane, manglande identitet, samanslåing av skular, mindre påverknadskraft, svekka lokaldemokrati. B. Dersom vi ikkje blir eigen kommune i framtida. 1. Kven skal vi søkja samarbeid med og kvifor? Sjå under C 2. Kva tenester der det aller viktigast vert lokalisert i noverande Fusa kommune? Her er det stor variasjon frå kommunale oppgåver til servicetiltak som butikksenter, apotek. Dei fleste grupper var opptatt av helse, omsorg, pleie, skular både grunnskule og vidaregåande skule, legetenester, brannvern. Administrative tenester som byggesak og landbruk vart også nemnt. Spørsmålet om kva tenester som skal vera att i Fusa kommune etter ei eventuell samanslåing, vil ein koma sterkare tilbake til i neste fase når ein skal inn i ei grundigare vurdering. C. Prioriter maks 3 av dei alternativa kommunestyret har sagt skal utgreiast. Folkemøte i Eikelandsosen har berre ulike kombinasjonar i samarbeid med Os. Alle gruppene si fyrsteprioritering er Fusa i lag med Os og 2 3 andre kommunar. Samnanger er med i alle, elles er det variantar rundt Bjørnefjordalternativet- Fusa, Tysnes, Austevoll, Os, Samnanger. Folkemøte på Baldersheim var meir delt. Det var ulik oppfatning i gruppene. Eigen kommune som no med grensejustering mot Kvam og Kvinnherad var på topp i to grupper. Ulike variantar av Bjørnefjordalternativet var høgt oppe. Eit par av gruppene hadde også med seg samanslåing med Kvam og/eller Kvinnherad. Folkemøte på Holmefjord hadde 3 av 4 grupper Fusa, Samnanger og Kvam som høgste prioritet. Ei gruppe prioriterte Bjørnefjordalternativet. Ei av gruppene såg for seg eit samarbeid Vaksdal, Osterøy og Arna. Næringslivslaget ser også mot nabokommunane og i tillegg til å vera eigen kommune som no, ser dei for seg eit samarbeid med Os, eventuelt med Tysnes og Samnanger i tillegg. Nesten alle gruppene har med seg at det er naturleg å ta med seg Ølve / Hatlestrand, og kanskje også deler av Kvam inn i ny kommune. Grunngjeving for å venda seg mot Os og Bjørnefjorden er at dette er «rett veg» i høve til arbeidsmarknad, kommunikasjon, handlemønster. Grunngjeving for å venda seg andre vegen mot Kvam er at det utgjer ein naturleg geografi, kommunane er meir like i oppbygging og kultur.
Inntrykket frå folkemøta er at dei fleste ser for seg eit samarbeid som omfattar Os, men helst i ein kombinasjon med ein eller to kommunar til. Det er likevel mange som også kan tenkja seg eit samarbeid med Kvam i lag med Samnanger og dei delane av Kvinnherad som ligg på nordsida av Hardangerfjorden. Det er såleis godt samanfall mellom det folkemøte ynskjer å få utgreidd meir og dei retningane på samarbeid som kommunestyret tidlegare har peika på. Innspel frå Ungdomsrådet og Senior- og funksjonsrådet: Ordførar Hans S Vindenes har vore i Ungdomsrådet og Senior og funksjonrådet og orientert om kommunereforma. Utvala har gjort fylgjande vedtak: Ungdomsrådet 21.04.2015 - sak 8/15: «Fusa ungdomsråd går for alternativ 2. Det er i Os ungdom har sitt tenestetilbod som ikkje vert dekka i Fusa. Kommunikasjonane går den vegen og gode offentlege kommunikasjon er svært viktig for ungdom.» Senior- og funksjonsrådet 21.04.2015 sak 8/15: «Senior- og funksjonsrådet foreslår å gå vidare med dei 3 første alternativa inn i utgreiingsfasen. Fusa som del av Bergen kommune er eit alternativ rådet tykkjer ikkje vil vera formålstjenlig.» Rangering av kriteria : Jfr. ekspertutvalet sine kriteria for framtidig kommunestruktur. Skjemaet nedanfor vart nytta og utfylt før SWOT-analysene vart utarbeida: Kommunestyret (07.05.15): Ranger dei ulike kriteria på ein skala frå 1 til 10 der 10 er viktigast. 20 stemmer fordelt på kvart kriterie. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tilstrekkeleg kapasitet 1 1 7 3 8 Relevant kompetanse 1 5 1 2 2 9 Tilstrekkeleg distanse 10 1 5 3 1 Effektiv tenesteproduksjon 1 1 5 3 3 7 Økonomisk soliditet 1 1 4 2 5 6 2 2 5 5 5 1 1 1 Funksjonelle samfunnsutviklingsområde 1 12 1 6 Høg politisk deltaking 1 2 10 1 1 Lokal politisk styring 9 1 1 8 1 Lokal identitet 1 1 3 5 8 1 1
Av dei som er vurdert som viktigast av kriteria (10) er fordeling av stemmer slik: Relevant kompetanse 9 stemmer Effektiv tenesteproduksjon 7 stemmer Økonomisk soliditet 2 stemmer Dei som har fått mest stemmer innan kriterie 9: Tilstrekkeleg kapasitet 8 stemmer Økonomisk soliditet 6 stemmer Effektiv tenesteproduksjon 3 stemmer Dei som har fått mest stemmer innan kriterie 8: Funksjonell samfunnsutvikling 6 stemmer Økonomisk soliditet 5 stemmer Effektiv tenesteproduksjon 3 stemmer Tilstrekkeleg kapasitet 3 stemmer Det er spreiing i kva ein vuderar som viktigaste kriterie. Relevant kompetanse, tilstrekkeleg kapasitet og effektiv tenesteproduksjon, får høge stemmetal. Det er ein naturleg samanheng mellom alle desse kriteria. Slik sett kan ein kanskje tolka at det er viktigast med ein effektiv tenesteproduksjon og at denne må tuftast på relevant kompetanse og tilstrekkeleg kapasitet. Økonomisk soliditet har også fått relativt mange stemmer. Dersom ein ser i den andre enden av skalaen, dei som er valt som dei minst viktige krieria får ein følgjande: Dei som har fått mest stemmer innan kriterie 1 ( minst viktig) Tilstrekkeleg distanse 10 stemmer 2 stemmer Økonomisk soliditet, Høg politisk deltaking og Lokal identiet 1 stemme kvar Dei som har fått mest stemmer innan kriterie 2: Lokal politisk styring 9 stemmer 5 stemmer Høg politisk deltaking 2 stemmer Dei som har fått mest stemmer innan kriterie 3: Høg politisk deltaking 10 stemmer 5 stemmer Lokal identitet 3 røyster Av dette kan det sjå ut til at Lokal politisk styring, Høg politisk deltaking og Tilstrekkelg distanse er av dei kriteria som Kommunestyre finn minst viktig. Rådmannen si leiargruppe (einingsleiarane 07.05.15): 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Tilstrekkeleg kapasitet Relevant kompetanse Tilstrekkeleg distanse Effektiv tenesteproduksjon Økonomisk soliditet Funksjonelle samfunnsutviklingsområde Høg politisk deltaking Lokal politisk styring Lokal identitet Rådmannen si leiargruppe har diskutert seg fram til felles semje om kriteria. Kriterie 10: Kriterie 9: Kriterie 8: Kriterie 1: Kriterie 2: Kriterie 3 Funksjonelle samfunnsutviklingsområde Økonomisk soliditet Relevant kompetanse Lokal identitet Tilstrekkelg distanse Dei hovudtillitsvalte (05.05.15): 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tilstrekkeleg kapasitet Relevant kompetanse Tilstrekkeleg distanse Effektiv tenesteproduksjon Økonomisk soliditet
Funksjonelle samfunnsutviklingsområde Høg politisk deltaking Lokal politisk styring Lokal identitet Dei tillitsvalte har diskutert seg fram til felles semje om kriteria. Kriterie 10: Funksjonelle samfunnsutviklingsområde Kriterie 9: Relevant kompetanse Kriterie 8: Tilstrekkeleg kapasitet Kriterie 1: Kriterie 2: Kriterie 3 Høg politisk deltaking Lokal identitet Det er litt ulik vekting av dei viktigaste kriteria frå poltikarar, leiargruppa og hovudtillitsvale. Det kan likevel sjå ut til at alle gruppene har sterkt fokus på god tenesteproduksjon, sjølv om både leiargruppa og dei tillitsvalde har Funksjonelle samfunnsutviklingsområde som det viktigaste kriterie. Dette kriterie er høgt oppe også på politikarane si liste. Også i andre enden av skalaen er det relativt stor semja., Tilstrekkeleg distanse, Høg politiske deltaking er med hos alle gruppene. Leiargruppa og dei tillitsvalde vurderar Lokal identitet noko lågare enn politikarane. Oppsummering/Samla vurdering av SWOT-analysane frå kommunestyret, rådmannen si leiargruppe og hovudtillitsvalte: Kommunestyret hadde fire grupper som utarbeidde SWOT-analyser. Resultatet frå alle gruppene er lagt inn i eit SWOT-skjema. Rådemannen si leiargruppa har utarbeida eit SWOTskjema, det same har dei tillitsvalte. Alle skjema ligg uredigert som vedlegg. Det er ikkje så stor ulikskap mellom politikarar, leiargruppa og HTV på kva dei vektlegg, men det er brukt litt ulike omgrep og ord. Under er det prøvt å laga eit kort samandrag som tek opp i seg innspel frå alle dei tre gruppene. Alt. a) Fusa åleine, evt. med grensejusteringar (Kvam, Kvinnherad) Kva er styrkene til Fusa kommune i dette alternativet Kva er svakheitene Kva er mogelegheitene Kva er truslane
Styrker Lokal politisk styring og medbestemmelse Nærheit, engasjement, identitet og lokal kunnskap Lokale tenester, gode tenester Mogelegheiter Lokal politisk styring, påverknad, nærleik. Fridom til samarbeid Svakheiter Manglar tilstrekkeleg kapasitet, kompetanse, effektivitet. Økonomiske utfordringar Mindre attraktiv arbeidsgjevar Utilstrekkeleg distanse. Truslar Sviktande økonomi og kutt i tenester. Aukande oppgåver og redusert kvalitet. Små fagmiljø Alt b) Fusa kommune er slått saman med Os, evt. Samnanger, Tysnes, Austevoll Kva er styrkene til Fusa kommune i dette alternativet Kva er svakheitene Kva er mogelegheitene Kva er truslane Styrker Mange små kommunar med ein stor Godt samarbeid i dag, historisk tette band og er «rett vei» Støre fagmiljø, tilgang på tilstrekkeleg kompetanse og kapasitet. Effektiv tenestproduksjon Økonomisk soliditet Funksjonelt samfunnsutviklingsområde, stor variasjon i næringsstruktur og større påverknad i regionale saker (utvikling) som t.d. vei. Mogelegheiter Effektiv tenesteproduksjon Heile regionen som en felles bu og arbeidsregion Økonomi Betra infrastruktur Svakheiter Dårlig kommunikasjon og store avstandar Mindre lokal politisk styring, kjennskap og identitet, «slukt av Os» Truslar Arbeidsplassar, tenester, vidaregåande skule kan forsvinna. Privatisering. Kulturforskjellar, og identitet, lojalitet. Geografiske ulikskap og behov Alt c)
Fusa kommune er slått saman med Kvam og Samnanger, evt. andre. Kva er styrkene til Fusa kommune i dette alternativet Kva er svakheitene Kva er mogelegheitene Kva er truslane Styrker Tre likeverdige kommunar i oppbygging og kultur Fleire industriarbeidsplassar Større fagmiljø og meir effektiv tenesteproduksjon. Mogelegheiter Større politisk påverknad Styrka økonomi, kapasitet og kompetanse. Svakheiter Stor avstand, kommunesenter langt vekke Lite funksjonell bu- og arbeidsregion, «feil vei» Meir av dei same utfordringane vi har i dag. Truslar Tap av lokale tenester og arbeidsplassar. Mest mogeleg til Norheimsund? Mindre felles identitet, politisk deltaking og lojalitet. Avstandar og infrastruktur. Prosessen i sonderingsfasen har gitt oss mykje god kunnskap til hjelp når vi no skal konkludera på vegen vidare. Vi har lagt til rette for at innbyggjarane våre skal høyrast og opplevinga og tilbakemeldingane frå folkemøta er at denne måten å vera i dialog med innbyggjarane har vore vellukka. Vegen vidare: Føringane frå kommunestyret og aktivitetane/innspela i sonderingsfasen peikar alle i same retning: Vi har 3 hovudalternativ som bør utgreiast nærare: Fusa kommune åleine Bjørnefjordalternativet Fusa i lag med Os og helst også i tillegg ein eller fleire Bjørnefjordkommunar (Tysnes - Samnanger Austevoll) Fusa, Samnanger og Kvam I tillegg kan det i alle alternativa vera aktuelt med grensejusteringar mot nabokommunar. Bjørnefjordalternativet: Rådmennene i Os (v/ass.rådmann), Tysnes, Samnanger og Fusa har drøfta korleis vi kan utgreia eit «Bjørnefjordalternativ». Vår felles omtale av dette alternativet er slik: Møte halde 21. mai mellom rådmenn i kommunane Fusa, Samnanger og Tysnes, samt assisterande rådmann i Os kommune. Rådmann i Austevoll kommune orientert om møte, men kunne ikkje stille. Dei fire kommunane som møtte har fram til no hadde ulike samtalar
med nabokommunar om kommunereforma. Alle fire kommunane har ein framtidig Bjørnefjordkommune som eit alternativ. For desse fire kommunane er det ei felles forståing på rådmannsnivå om at kommunesenteret i ein eventuell framtidig Bjørnefjordkommune vil vere Osøyro. Ein var vidare einige om at det vil vere interessant å følgje eit spor der ein set av økonomiske ressursar i storleik kr 300000-400000 for å engasjere ein eksterne konsulent for å få eit bilete av tenestemesssige, økonomiske og demokratiske sider ved å gå saman i ein storkommune i Bjørnefjordregionen. Inkludert i dette biletet må òg personalmessige konsekvensar takast med. Spørsmål om engasjering av ekstern konsulent vil dei fire administrasjonane ta til politisk vurdering i respektive kommunar i juni månad. Austevoll kommune vil verte orientert om dette. Ekstern konsulent vil måtte sjå på fleire sider ved det å gå saman i Bjørnefjordkommune. Inntekstssystemet frå 2017 må presenterast og kva følgjer dette vil få. Ein må utgreie kva som vil vere best mogleg kvalitet i tenestene ut frå det ein tilbyr no og det ein vil kunne tilby i framtida. Vidare må ein sjå på samanhengen mellom inntektssystem og infrastruktur i dag og med bru på plass over Bjørnefjorden. Det å samtale med nabokommunar er viktig for å gjere seg opp kvalifiserte meiningar om framtidige alternativ. Kostnadene ved å engasjere ekstern konsulent vil verte endeleg avgjort når ein veit kor mange av kommunane som vil vedta politisk å vere med på å engasjere ekstern konsulent. Utarbeiding av kunnskapsgrunnlag for ei eventuell samanslåing av Samnanger, Fusa og Kvam Rådmennene i Kvam, Samnanger og Fusa hadde møte 01. juni. Desse kommunane har alle dette alternativet som eit mogeleg felles alternativ som kan utgreiiast. Kvam herad er i sluttfasen med å utgreia kunnskapsgrunnlaget for ulike alternativ i lag med andre Hardangerkommunar. Denne rapporten skal presenterast for desse kommunane 22. juni. Det er frikjøpt ein person frå Kvam herad til dette arbeidet. Vi konkluderte i møtet slik: Det er ønskjeleg at det vert utarbeidd ein rapport for dette alternativet og at vi kjøper denne tenesta frå Kvam herad som no har kompetanse og allereie har ein mal som kan nyttast. Kvar kommune dekkar 1/3 del av kostnaden. Nedanfor er det trekt fram tema/spørsmål/vurderingar som bør vera del av utgreiinga. Reglar og virkemiddel ved endringar av kommunestruktur Utgreiinga skal òg innehalde ei faktabasert framstilling av kva regler og virkemiddel som er gjeldande ved endringar av kommunestruktur, inkludert rettane til arbeidstakarane. Framstillinga skal kunne nyttast som informasjonsgrunnlag i det vidare arbeidet med kommunereform. Økonomi Ein viktig del av utgreiinga vil vere å kartleggje alle økonomiske forhold som vil vere viktige for den samla økonomien i ein eventuell ny kommune. Eit slikt oversyn er naudsynt for at folkevalde og innbyggjarar skal kunne vurdere korleis føresetnadane for å skape gode framtidige tenester vil vere i ein eventuell ny kommune. I tillegg skal utgreiinga seie noko om: Kva økonomiske stimuleringsmidlar vil den nye kommunen få frå sentralt hald Statlege rammeoverføringar Skatteinngang Eigedomsskatt Konsesjonsavgift Konsesjonskraft og andre inntekter relatert til kraftproduksjon Eigarskap i selskap som genererer avkasting eller på annan måte kan gje inntekter til ein eventuell ny kommune
Gjeld Fond Investeringar «NY KOMMUNE» Kommunal og moderniseringsdepartementet har gitt ut verktøyet «NY KOMMUNE».I utgreiingar i samband med kommunestruktur er det vanleg å ta inn ein del fakta om noverande og framtidig kommune basert på kjent statistikk og prognosar; typisk demografiske tilhøve som folketal, alderssamansetning og busetjing. «NY KOMMUNE» skal vere til hjelp i dette arbeidet ved å presentera standardiserte faktaoppsett for dei ulike kommunane i ei interaktiv løysing. Oppsettet skal erstatta dagens praksis med støtte til einskilde samanslåingsalternativ. Føremålet med ei slik samanstilling av fakta skal vere å gje kommunane informasjon om utfordringar og utviklingstrekk for kvar enkelt kommune og regionen som heilheit. Det standardiserte faktaoppsettet i «NY KOMMUNE» skal innarbeidast i utgreiinga. Kommunen som tenesteytar Kort oppsummering av kva som er ein kommune sine ansvarsområde når det gjeld tenesteproduksjon Kartlegging av interkommunalt samarbeid Kartlegging av dagens ressursnivå i dei 2 3 kommunane innan dei største tenesteområda Kartlegging av tilhøvet til statlege forvaltningsnivå Oppvekst, Helse og onsorg og Teknisk. o I tillegg er det naudsynt med ei oversikt over administrative ressursar i kommunane i dag Kort vurdering av innsparingspotensiale og stordriftseffektar Næringsutvikling Det skal gjerast ei samanstilling av næringsstruktur i dei tre kommunane og ei vurdering av vekstmoglegheiter og sysselsettingsmoglegheiter i den nye kommunen, inkludert moglegheitene for å tiltrekkje seg større private og/eller offentlege etableringar. Kultur og idrett Det skal gjerast ei vurdering av korleis føresetnadane i den nye kommunen vil vere for: Vekst og utvikling av frivillig kulturliv og idrettsaktivitet Innbyggjarane sin tilgang til kulturtilbod Kulturell identitet og tilhøyrsel Kommunen som demokratisk arena Samanlikna dagens utfordringar med det nye alternativet Kva utfordringar, fordelar og ulemper vil den nye kommunen innebere med tanke på å gje innbyggjarane moglegheit til å påverke politiske prosessar og avgjersler? Korleis vil den eventuelle nye kommunar sin evne til å påverke samfunnsutviklinga i kommunane/regionen vere, som til dømes innan område som infrastruktur, samferdselstilbod, utdanningstilbod utover grunnskule og lokalisering/utføring av fylkeskommunale/statlege tenestetilbod. Identitet Kultur og identitet i kommunane som skal slåast saman skal kartleggjast. Kva vil skje med identiteten dersom kommunegrensene vert endra? Kommunane har ulike måtar å jobbe på både administrativt og politisk? Kva styrker og utfordringar vil oppstå ved eventuelle kommunesamanslåingar? Utgreiinga skal difor innehalda kartlegging av identitet og utfordringar.
Oppsummering: Dei aktuelle samarbeidskommunane er litt ulikt komne i sine prosessar. Os, Fusa, Tysnes og Samnanger kommunar har alle som mål å gjera vedtak før sommarferien om kva alternativ som skal utgreiiast. Kvam herad skal i fellesmøte for alle Hardangerkommunane 22.06, men det er ikkje sagt noko konkret om kor tid Kvam herad skal gjera vedtak i høve det utgreiingsarbeidet som no er i sluttfasen og om prosessen vidare. Rådmannen sin vurdering er at det er viktig å få sett i gang utgreiingsarbeidet snarast råd. Utgreiingsfasen bør delast i fleire fasar, der første fase no vert å få utgreidd kunnskapsgrunnlaget for hovudalternativa. Parallelt må ordførar og styringsgruppa følgja opp med drøftingar med dei andre potensielle kommunane i ein ny større kommune. Her kan det og bli aktuelt å ha drøftingar og evt. få utgreidd det som gjeld grensejusteringar mot nabokommunane Kvam, Kvinnherad/nordsida av Hardangerfjorden evt. andre. I lys av kommunevalet til hausten er det særleg viktig at det til ei kvar tid sitjande kommunestyre er løpande orientert om framdrifta og får til handsaming overordna prinsipp i utgreiingsfasen fram mot debattfasen og vedtak vår/sommar 2016. Når det gjeld informasjonsflyt internt i kommuneorganisasjonen og i høve hovudtillitsvalde, vil rådmannen tilrå at vi sikrar dette på følgjande måte i første del av utgreiingsfasen: Rådmannen si strategiske leiargruppe og 2 representantar frå hovudtillitsvalde skal kallast inn til møta i styringsgruppa. I tillegg skal rådmannen syta for at HTV vert løpande orientert om arbeidet i dei faste møta og sjå til at hovudavtalen sine bestemmelsar om tillitsvalde sin medverknad vert ivareteken heile vegen. «Bergenpluss» er vedlagt. Har er mykje god bakgrunnsinformasjon og statistikkgrunnlag til bruk for kommunane i kommunereformarbeidet. Rådmannen legg og ved rapportar henta frå NY KOMMUNE som viser ulike omtala alternativ for Fusa. Sida er lagt opp slik at alle kan henta fram ulike rapportar/statistikkgrunnlag.