VESTNES KOMMUNE Saksframlegg Arkiv: 033 Arkivsaksnr.: 2012/2 Saksbehandlar: Tone Roaldsnes Dato: 03.01.2012 Politisk organisering frå 2012 - Vestnes kommune Utval Møtedato Utvalssak Formannskapet Kommunestyret Administrasjonssjefen si innstilling Alternative framlegg til vedtak ligg i saksutgreiinga. SAKSUTGREIING: Bakgrunn: Sjå vedlagt utdrag frå kommunelova om politisk organisering. Utanom faste organ omfatta av kommunelova 6-9, står kommunane forholdsvis fritt til sjølv å kunne fastsette si politiske organisering ut frå 10 og 10A. Historisk sett har den såkalla hovudutvalsmodellen ( 10) vore mest brukt i kommunane. Dette vil seie at det har vore oppnemnt hovudutval utfrå sektorprinsippet: dei store sektorane har hatt sine politiske utval ( t.d. helse- og sosial, kultur, skule, teknisk). Dette også vore gjeldande modell i Vestnes inntil 2000-talet. Dette førte til at ein fekk politikarar som har hadde særleg god kunnskap innan dei fagområda der dei var medlemmar i hovudutval. Det vart frå 90talet reist kritikk mot denne organiseringa. Kritikken gjekk på at modellen med hovudutval fremmer sektorpolitikk og ein fare for å få sektorpoltikarar som ikkje ser det totale politiske biletet og dei overordna utfordringane i kommunal sektor og den aktuelle kommune. Denne tenkninga vart også politisk førande i Vestnes på slutten av 90talet. Den administrative omorganiseringa i 2001 vart etterfølgt av ei politisk omorganisering. Det vart difor oppretta eit sektorovergripande utval, driftsstyre, frå 2003. Dette skulle dempe politisk sektortenking og heller utvikle politikarar med heilskapsperspektiv for den overordna utviklinga av kommunen. Dette har vore den gjeldande politiske tenkninga det siste tiåret, og vart stadfesta ved ein ny gjennomgang av den politiske strukturen i forkant av valet i 2007. Gruppeleiarane deltok i utgreiingsarbeidet, og det var stor oppslutning om modellen som vart stadfesta i KST sak 50/07.
I kommunestyrevedtak 50/07 heiter det: Formannskap og 2 likestilte sjølvstendige utval vert direkte underlagt kommunestyret: Formannskap : Oppretta i medhald av kommunelova 8 Drifts- og forvaltningsutval : Oppretta i medhald av kommunelova 10, 1-4 Planutval : Oppretta i medhald av kommunelova 10, 1-4 Reglementa for kommunestyre, formannskap, drifts- og forvaltningsutval og planutval vert tekne opp som eigne saker. Kommunestyret kan, med heimel i kommunelova 10A, oppnemne ad-hoc komitear for politisk utgreiingsarbeid i enkeltsaker. I tillegg dei 3 ovanfornemnde politiske organ opprettheld ein følgjande politiske styre og råd : Administrasjonsstyre (partsamansett organ) Eldreråd Råd for funksjonshemma Klientutval Faunautval Politiske vurderingar og vedtak i perioden 2007-2011 I arbeidet med økonomiplan og budsjett hausten 2009 vart det oppretta 7 dialoggrupper som skulle gå inn i alle sektorar for å finne sparetiltak. Gruppe 5 vurderte sentraladministrasjon, NAV og politisk organisering og utgifter/inntekter knytta til desse sektorane. I vurderinga/rapporten frå dialoggruppe 5 heiter det: Vi foreslår å legge ned et utvalg, samt en 5% reduksjon i all lønn til alle politikere. Dialoggruppa sine forslag vart stadfesta i kommunestyret den 18.februar 2010 i sak 8/2010. Kommunestyret gjorde følgjande vedtak: 1. Kommunestyret viser til kommunelova 10-6 og vedtek å legge ned drifts- og forvaltningsutvalet frå 1.januar 2010. Politiske vurderingar/vedtak ved starten av inneverande periode: I det konstituerande møtet den 27.oktober fremma ordføraren på vegne av partia AP, Sp og Venstre følgjande framlegg utanfor sakslista: Det skal i 1. halvår 2012 opprettast eit nytt utval, Helse og omsorgutval, med Aud Sissel Løvoll Suoranta som leiar. Ansvar, mynde og mandat blir utarbeidd seinare. Framlegget, som fekk saksnr 93/11, vart vedteke med 12 mot 11 stemmer. I det påfølgande kommunestyremøtet den 17.november fekk tidlegare ordførar kritikk for å ha lagt fram ekstrasaker utan at dei var sett på sakskartet på førehand, og slik sett heller ikkje saksførebudd. Ny ordførar la fram ut frå dette fram følgjande framlegg til vedtak: Vedtak i sak 93/2011 (oppretting av hovudutval for helse- og omsorg) vert gjort om inkje. Kommunestyret ber administrasjonssjefen utgreie sak om evt oppretting av eit helse- og omsorgsutval. Framlegget vart samrøystes vedteke. I debatten kom det vart det påpeika at saksframlegget også skulle innehalde vurderingar i forhold til om det bør opprettast både helse- og omsorgsutval og kultur- og oppvekstutval. Alternative måtar å organisere det politiske arbeidet på:
1. Tradisjonell hovudutvalsmodell (etter kommunelova 10). Dvs noverande modell (jf vedtak 50/07) med tillegg av : - helse- og omsorgsutval og - oppvekst- og kulturutval 2. Modell med hovudfokus på komitèar/ad hoc utval (etter kommunelova 10A). Lovpålagte organ som kommunestyre, formannskap, administrasjonsutval, eldreråd/funksjonshemmaråd. Elles politisk arbeid gjennom saksførebuande komitèar. 3. Blandingsmodell. I hovudtrekk som den Vestnes kommune har i dag. Det er verdt å merke seg at skilnaden på faste utval etter 10 og adhoc-utval/komitèar etter 10A ligg i kva delegert mynde organet har. 10 Faste utval: Kommunestyret og fylkestinget fastsetter selv området for de faste utvalgs virksomhet. Slike utvalg kan tildeles avgjørelsesmyndighet i alle saker hvor ikke annet følger av lov. 10A Komitèar/ad hoc utval: Saksforberedende organ for kommunestyret og fylkestinget. Komiteene kan ikke gis avgjørelsesmyndighet. Dersom kommunestyret no vedtek å organisere det politiske arbeidet etter modell med faste hovudutval, bør reglementa for desse vedtakast i ettertid. Administrasjonssjefen, evt i samarbeid med gruppeleiarane som sist, bør då førebu nytt delegeringsreglement for kommunen. Vurdering: Det er vanskeleg for administrasjonssjefen å tilrå èin bestemt modell då dette i hovudsak er eit politisk tema, og eit vegval for korleis politikarane i Vestnes best kan utøve politisk arbeid og leiarskap. Då ein rein modell etter komitèorganisering verkar vel langt frå den organiseringa vi har i dag, og til dels krevande å gjennomføre fullt ut, vel eg å ikkje kommentere den ytterlegare. Slik adm.sjefen ser det, står vi i dag overfor val mellom 1 og 3. 1. Hovudutvalsmodellen: Dersom ein velger denne modellen, bør ein kutte ut ad hoc-utval etter 10A (som t.d. noverande skuleutval eller tidlegare brannstasjonsnemnd). Då bør all saksførebuing og andre saker etter delegert mynde føregå i det faste utvalet etter 10 (altså i det faste utvalet for oppvekst- og kultur eller i det faste utvalet for helse- og omsorg). Elles vil dei ulike utvala gå kvarandre i næringa. Fordelen med hovudutvalsmodellen er heilt klart at ein kan få politikarar som er opptekne av/arbeider for visse oppgåver innan den kommunale tenesteproduksjon på dei store hovudsektorane. Desse blir meir oppdaterte på problemstillingar innan sektoren enn det ein elles kan rekke å gi heile kommunestyret. Dei kan også bidra til utvikling av sektorane saman med administrasjonen. Det er nok slik at dei fleste fagfolk innan skule og omsorg, samt tillitsvalte, vil gå for denne modellen. Ulempene er som sagt at ein kan få sektorpolitikarar. Denne modellen kan også vere krevande for administrasjonen. Vi har tilsette i sentraladministrasjonen som arbeider med skule- og kultursaker, men vi har ikkje fast tilsette
som arbeider med helse, sosial- og omsorgsoppgåver. Innanfor desse sektorane har vi stort sett berre tilsette i driftsorganisasjonen. Det vil også vere ei sentral problemstilling om utvala skal behandle budsjett og økonomiplan og evt andre økonomisaker. Skal dei då, som før i tida, behandle kvar sektor sitt budsjett før formannskap og kommunestyre behandlar budsjetta samla? Eller skal budsjettet samla gå innom dei ulike sektorutvala før det går til formannskap og kommunestyre? Førre kommunestyre ønskte etter kvart å gå bort frå 3- trinnsbehandling av budsjettet. Ei muligheit er sjølvsagt at utvala behandlar saker av ikkjeøkonomisk karakter. Dette er vanskeleg då det meste heng saman med økonomi. Mulig framlegg til vedtak etter hovudutvalsmodellen: Vestnes kommunestyre vedtek slik politisk organisering i tillegg til kommunestyre og formannskap: Valstyre, jf Vallova 4 Kontrollutval, jf Kommunelova 77 Sakkunnig nemnd og ankenemnd, jf byskattelov 4 og 5, samt eiged.skattelov 33 Planutval, jf kommunelova 10, 1-4 Helse- og omsorgsutval, jf kommunelova 10, 1-4 Oppvekst- og kulturutval, jf kommunelova 10, 1-4 Næringsfondsutval, jf kommunelova 10, 1-4 Administrasjonsutval (partsamansett organ), jf kommunelova 25 Eldreråd, jf Eldrerådslova 1 Funksjonshemmaråd, jf Lov om råd eller anna representasjonsordning i kommunar og fylkeskommunar for menneske med nedsett funksjonsemne m.m. (NB! Her er klientutval utteke. Ikkje lovpålagt. Faunautval er heller ikkje med då det er lagt inn som eiga sak) 3. Blandingsmodell: I denne modellen er det føresett at politikarane engasjerer seg i fagsektorane pleie- og omsorg, skule, barnehage og kultur gjennom ad hoc-grupper/komitèarbeid. Vi har hatt fleire slike; t.d. noverande skulenemnd med mandat gitt av kommunestyret, tidlegare brannstasjonsnemnd, dialoggrupper for gjennomgang av økonomi. Av tema for slik modell innan helse- og omsorg kunne t.d. vere eit ad hoc utval for framlegging av omsorgsplan, enkeltsatsingar og mulige utbyggingsplanar. Fordelen med denne modellen er at den er svært oppgåvefokusert. Oppgåvene er oftast av meir strategisk art, og hamnar ikkje så lett over på dagleg drift. Ein annan fordel kan vere at politikarane kan vere med i utval over fleire sektorar, ikkje nødvendigvis på same tid, men sett over fleire år/ ein periode. Samstundes er det slik sett ei ulempe at ein ikkje kan etablere mange komitèar då arbeidsbelastninga på politikarane fort kan blir for stor. Mulig framlegg til vedtak etter blandingsmodell :
Vestnes kommunestyre vedtek slik politisk organisering i tillegg til kommunestyre og formannskap: 1. Valstyre, jf Vallova 4 Kontrollutval, jf Kommunelova 77 Sakkunnig nemnd og ankenemnd, jf byskattelov 4 og 5, samt eiged.skattelov 33 Planutval, jf kommunelova 10, 1-4 Næringsfondsutval, jf kommunelova 10, 1-4 Administrasjonsutval (partsamansett organ), jf kommunelova 25 Eldreråd, jf Eldrerådslova 1 Funksjonshemmaråd, jf Lov om råd eller anna representasjonsordning i kommunar og fylkeskommunar for menneske med nedsett funksjonsemne m.m. 2. Kommunestyret kan opprette kommunestyrekomitèar/ad hoc-utval som saksførebuande organ for kommunestyret, jf kommunelova 10A (NB! Her er klientutval utteke. Ikkje lovpålagt. Faunautval er heller ikkje med då det er lagt inn som eiga sak) Særutskrift til: Ingen Vedlegg: 1 Utdrag frå kommunelova